7 minute read
Nowe oblicze ogrzewania elektrycznego w domach jednorodzinnych
Nowe oblicze
ogrzewania elektrycznego w domach jednorodzinnych
Advertisement
Joanna Ryńska Ogrzewanie elektryczne w domach jednorodzinnych może, mimo niestabilnych cen prądu, przeżyć renesans dzięki programom wspierającym montaż instalacji fotowoltaicznych wraz z magazynami energii (prądu i ciepła). Obecność w instalacji magazynu energii pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie elektrycznych źródeł ciepła we współpracy z fotowoltaiką.
Nowe zasady programu „Mój Prąd”
Od 15 kwietnia 2022 r. ruszyło nowe rozdanie programu wsparcia instalacji fotowoltaicznych „Mój Prąd”. W tym roku widać wyraźną zmianę – dotację można uzyskać nie tylko na same panele fotowoltaiczne i ich montaż, ale też na rozwiązania, które pozwalają na zużywanie energii na miejscu oraz na jej magazynowanie i świadome zarządzanie jej zużyciem.
Takie podejście związane jest ściśle ze zmianami w ustawie o OZE. Zgodnie z tą ustawą, od 1 kwietnia 2022 r. w rozliczaniu prądu fotowoltaicznego obowiązuje system net-billingu. W tym systemie właściciel
Fot. Brotje
domu, który w swojej instalacji fotowoltaicznej wyprodukuje nadwyżkę energii, może ją sprzedać operatorowi sieci elektroenergetycznej po cenie hurtowej (średnia miesięczna z Rynku Dnia Następnego), kupuje ją natomiast po wyraźnie wyższej cenie detalicznej.
W poprzednim systemie net-meteringu właściciel domu mógł automatycznie odprowadzić nadwyżkę do sieci i rozliczyć ją z operatorem, „odbierając” z sieci bezkosztowo 80% oddanego wcześniej prądu (20% traktowane jest przez operatora jako koszt przechowania prądu). Osoby, które zamonto-
Maksymalne kwoty dofi nansowania, zależne od rodzaju inwestycji i grupy prosumentów, w programie „Mój Prąd” 2022
Prosument
Dotacja na instalację PV
Dotacja do magazynu energii
Dotacja do magazynu ciepła Dotacja do systemu zarządzania energią Całkowita możliwa dotacja
Przechodzący z systemu net-meteringu na net-billing, bez wcześniejszego wsparcia zewnętrznego oraz nowy (podłączony po 1.04.2022 r., od razu do systemu net-billingu), montujący: – samą instalację PV – instalację PV i inne komponenty – przechodzący z systemu net-meteringu na net-billing,
z wcześniejszym wsparciem zewnętrznym
do 4000 zł – –
do 5000 zł do 5000 zł do 7500 zł do 2000 zł (dodatkowo) do 5000 zł do 7500 zł –
4000 zł do 3000 zł 20 500 zł
do 3000 zł 17 500 zł
wały i odebrały panele fotowoltaiczne przed 31 marca 2022 r., wciąż mogą korzystać z tego systemu rozliczeń. Jeśli jednak chcą sięgnąć po kolejną dotację w programie „Mój Prąd”, np. na zakup magazynu energii lub ciepła, muszą przejść na system net-billingu.
System net-billingu jest dla odbiorcy mniej korzystny niż system net-meteringu – oszczędności prosumenta są niższe. Powoduje to wahania rynku i wątpliwości odbiorców, czy warto w ogóle montować systemy fotowoltaiczne. Jeśli jednak weźmiemy pod uwa
gę postępującą dekarbonizację ogrzewania i większą popularność ogrzewania elektrycznego, wzrosty cen paliw i wysoką inflację, instalacja fotowoltaiczna w domach jednorodzinnych stanowi dobry sposób na obniżenie rachunków, ale też na pewną niezależność energetyczną.
Ważne jest jednak zarządzanie produkcją energii elektrycznej – prawidłowo realizo-
Fot. Viessmann
wane zapewni maksymalne własne zużycie energii. Do tego celu szczególnie sprawdzą się magazyny energii i ciepła. Ich zastosowanie warto rozważyć tym bardziej, że poprzez zwiększanie udziału zużycia własnego w ogólnym zużyciu energii (autokonsumpcja) oraz stopnia samodzielności energetycznej wobec sieci energetycznej (autarkia). Do realizacji obu tych celów konieczne jest zastosowanie magazynów energii.
Magazynowanie ciepła: bufory, zasobniki, pompy ciepła do c.w.u.
Funkcję magazynów ciepła mogą pełnić: » zasobniki c.w.u. lub bufory ciepła zasilane przez pompę ciepła lub kocioł elektryczny, » zasobniki c.w.u. lub bufory ciepła z grzałką elektryczną, » bufory ciepła wraz z zasobnikiem c.w.u. stanowiące jedno kompletne urządzenie, » pompa ciepła typu powietrze/woda z odrębnym zasobnikiem c.w.u. oraz pompa ciepła do c.w.u. ze zintegrowanym zasobnikiem.
W tego typu zbiornikach energia wygenerowana przez instalację PV przechowywana jest w formie ciepła zakumulowanego w zbiorniku wodnym. Zbiornik na c.w.u., mający pełnić funkcję magazynu ciepła, należy dobrać przy założeniu określonego okresu bez słońca – w projektach spotyka się np. 24 godz. lub 3 doby – w czasie których zbiornik musi zapewnić zapas energii zgromadzonej z instalacji PV. Objętość (pojemność) zbiornika określa się przyjmując, że jedna osoba zużywa około 50 l c.w.u. na dobę.
Tak rozumiane magazyny ciepła podlegają dotacji z programu „Mój Prąd”. Na przykład, kupując oprócz instalacji fotowoltaicznej pompę ciepła przeznaczoną wyłącznie do produkcji c.w.u., można otrzymać łącznie do 10 000 zł (do 5000 zł na instalację PV i do 5000 zł na pompę ciepła).
W programie „Mój Prąd” nie można natomiast dostać dofinansowania na pompę ciepła dwufunkcyjną czy też produkującą tylko wodę grzewczą. Chcąc wymienić stare urządzenia na pompę ciepła, można uzyskać dotację w programie „Czyste Powietrze” na najpopularniejsze obecnie pompy ciepła powietrze/woda odpowiednio dla podstawowego i podwyższonego poziomu dofinansowania – do 30% kosztów kwalifikowanych (do 9000 zł) i do 60% kosztów kwalifikowanych (do 18 000 zł). W przypadku osób najuboższych (najwyższy poziom dofinansowania) kwota może wynieść do 27 000 zł i do 90% kosztów kwalifikowanych. Na zakup nowego urządzenia do nowego domu w programie „Moje Ciepło” można uzyskać do 7000 zł dotacji na pompę ciepła powietrze/woda, pod warunkiem uzyskania określonego standardu energetycznego domu – w 2022 r. wskaźnik EP dla takiego domu ma wynosić 63 kWh/(m2·rok).
Elektryczne źródła ciepła
Możliwość zasilania domowych instalacji grzewczych prądem z PV, ale też niepewność na rynku gazu powodują większe zainteresowanie inwestorów elektrycznymi źródłami ciepła.
Najbardziej znanym źródłem ciepła zasilanym energią elektryczną jest pompa ciepła. Rozwiązanie to jest chętnie wybierane ze względu na energooszczędną eksploatację. Z punktu widzenia współpracy z fotowol-
Fot. Viessmann
taiką, najlepiej sprawdzi się pompa ciepła do produkcji c.w.u., ponieważ ciepła woda produkowana jest przez cały rok. Najczęściej stosuje się tu monoblokowe pompy ciepła typu powietrze/woda, przygotowane do współpracy z instalacją PV, prostą w montażu i niewymagającą od instalatora dodatkowych uprawnień. Łącząc pompę ciepła na
c.w.u. z instalacją fotowoltaiczną, można nie tylko znacząco obniżyć koszty eksploatacji niemal do zera, ale też uzyskać do 5000 zł dotacji na samą pompę ciepła do c.w.u. w programie „Mój Prąd”.
Inwestorzy zwracają także uwagę na wyraźnie tańsze w zakupie elektryczne kotły grzewcze – w obliczu problemów z gazem ziemnym są one np. traktowane jako źródło uzupełniające, szczytowe lub awaryjne. Takie kotły są dostępne w różnych wielkościach (zwykle od 4 do 24 kW) i wykonaniach – jako jedno- lub dwufunkcyjne, przy czym jednofunkcyjne mogą być także wyposażone w zasobnik ciepłej wody, przystosowane do pracy w układzie c.o. otwartym i zamkniętym, w wersji wiszącej lub stojącej. Elementem grzewczym w kotle jest grzałka z drutu oporowego w odpowiedniej osłonie – liczba grzałek zależy od mocy kotła. Ważnym elementem jest sterowanie, które umożliwia dopasowanie mocy kotła do rzeczywistego zapotrzebowania budynku na ciepło, a w przypadku współpracy z fotowoltaiką na optymalne wykorzystanie własnego prądu. Kotły elektryczne mają niewielkie wymiary i wagę, nie wymagają wyposażenia odprowadzania spalin ani odrębnego pomieszczenia, zaś koszt ich zakupu jest niższy niż innych urządzeń o porównywalnej mocy grzewczej.
Kotły elektryczne mogą (przy wyposażeniu w dodatkowe moduły) współpracować z buforem c.o. czy zasobnikiem c.w.u. Jeśli układ ten jest połączony z fotowoltaiką, można otrzymać dotację na instalację PV i na zasobnik lub bufor – łącznie może to być nawet do 10 000 zł (do 5000 zł na instalację PV i do 5000 zł na zasobnik). Kocioł elektryczny w tym wypadku traktowany jest jako źródło ciepła i nie jest uważany za magazyn energii, warto jednak pamiętać, że zastępując kotłem elektrycznym stare urządzenie grzewcze, można uzyskać dotację w programie „Czyste Powietrze” (zależnie od poziomu finansowania 30 lub 60% kosztów kwalifikowanych i odpowiednio maks. 3000 lub 6000 zł).
Przy wykorzystaniu kotła także do produkcji c.w.u. współpraca tego urządzenia z fotowoltaiką będzie częsta – większość c.w.u. będzie produkowana przy wykorzystaniu własnego prądu. W przypadku pracy biwalentnej (kocioł przygotowujący wodę grzewczą i c.w.u.), zasobnik c.w.u. może mieć priorytet w wykorzystaniu energii z instalacji
Magazyny prądu elektrycznego
W programie „Mój Prąd” można uzyskać także wysokie dofinansowanie na magazyn energii elektrycznej – akumulator o pojemności minimalnej 2 kWh. Dzięki jego zastosowaniu można gromadzić prąd z instalacji fotowoltaicznej, jeśli nie jest on zużywany bezpośrednio do zasilania urządzeń w domu. Takie rozwiązanie sprawia, że inwestor może wykorzystać swój wyprodukowany prąd bez ponoszenia dodatkowych opłat.
Zgodnie z warunkami programu dotację można uzyskać, jeśli cena takiego magazynu energii nie przekracza 4000 zł w przeliczeniu na 1 kWh jego pojemności. Dotacja może wynieść do 7500 zł (na jedno przedsięwzięcie) i jednocześnie nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowanych.
Magazyn (akumulator) energii elektrycznej przechowuje, zgodnie z nazwą, prąd, dzięki czemu łatwo go później wykorzystać, np. do zasilenia pompy ciepła czy nawet sprzętów domowych. Podczas słonecznego dnia magazyn ładuje się szybko, zależnie od pojemności może to zająć zaledwie kilka godzin. Czas pełnego naładowania magazynu zależy nie tylko od nasłonecznienia, ale też od tego, ile prądu z fotowoltaiki zużywa się bezpośrednio.
Zaletą magazynu energii jest też możliwość ciągłości dostaw energii elektrycznej w przypadku przerw w dostawie prądu z sieci. Chcąc skorzystać z takiej możliwości, należy wydzielić sieć awaryjną oraz odpowiednio zaplanować pojemność magazynu (np. tak, aby mógł zasilać domowe sprzęty przez 3–4 godziny).
Systemy zarządzania energią
Jeśli inwestor decyduje się na magazyn energii lub ciepła, warto rozważyć także zastosowanie HEMS lub EMS (Home Energy Management System lub Energy Management System). Na taki system zarządzania energią w domu można w programie „Mój Prąd” uzyskać do 3000 zł dotacji, ale tylko pod warunkiem, że zakup tego rozwiązania połączony jest z zakupem i montażem magazynu energii elektrycznej lub magazynu ciepła. Na system zarządzania energią składają się urządzenia i program, który pozwala kontrolować i monitorować przepływ energii w budynku oraz nim zarządzać tak, aby jak najlepiej i najbardziej ekonomicznie dla danego momentu wykorzystać dostępny prąd.