Tarasy – o uszczelnieniu przy schodach słów kilka – studium przypadku

BUDOWA TARASY

O USZCZELNIENIU PRZY SCHODACH

SŁÓW KILKA – STUDIUM PRZYPADKU

1

mgr inż. Maciej Rokiel Taras czy balkon to nie tylko hydroizolacja, lecz także termoizolacja, a gdy dodamy do tego schody, pojawiają się zagadnienia konstrukcyjne. W przypadku tarasów „łączonych”, tzn. gdy do siebie przylegają na przykład taras nadziemny i naziemny, połączone do tego schodami, należy mieć na uwadze także zagadnienia związane z hydroizolacjami ścian pod tarasem nadziemnym oraz samych schodów, zwłaszcza przy połączeniu z tarasem nadziemnym i naziemnym.

Ważna jest kompleksowość

Powyższe zagadnienia stają się istotne, gdy pojawiają się problemy eksploatacyjne. Dopiero na etapie naprawy, i to podczas wykonywania kompleksowej oceny stanu technicznego, zauważa się nierozwiązane na etapie projektu i wykonawstwa problemy, które skutkują nierzadko trudnymi do przeprowadzenia i kosztownymi naprawami. Jeszcze gorzej, gdy widząc postępującą degradację ww. elementów, próbuje się „maskować problemy”. Niestety, w większości przypadków podawana technologia naprawy ogranicza się jedynie do wykonania nowej okładziny, z pominięciem całego szeregu zagadnień mających zasadniczy wpływ na trwałość przyjętego rozwiązania. Brak kompleksowej analizy całości zjawisk powoduje nieskuteczność technologii „naprawy”. Jest to szczególnie zauważalne, gdy użytkownik lub właściciel, w celu pozornej, jak się okazuje, oszczędności, prosi np. kilka firm z branży chemii budowlanej o technologię „usunięcia wykwitów” ze stopni schodów. Jeszcze gorzej, gdy na podstawie takich „dokumentów” opracowuje się dokumentację projektową, bezkrytycznie akceptując technologię ponownego ułożenia płytek (nawet z wykonaniem ponownej izolacji podpłytkowej) jako technologię naprawy uszkodzeń.

Do tego schody to bardzo niedoceniany element konstrukcyjny. Jeżeli już, to traktuje się je raczej jako dodatek do połaci, a nie pełnoprawny element. Zapomina się o tym, że mogą one sprawić spory kłopot i być przyczyną nierzadko poważnych uszkodzeń nie tylko warstw wykończeniowych, ale i elementów przyległych.

Schody na taras – zasady projektowania, konstrukcja, wykonanie

Zasady projektowania schodów omawia w zasadzie niemal każdy podręcznik do budownictwa ogólnego. Konieczne jest przyjęcie odpowiedniego do danej sytuacji schematu statycznego, zwymiarowanie oraz zabezpieczenie przed czynnikami powodującymi destrukcję. Oczywiście inna będzie konstrukcja schodów żelbetowych, stalowych czy drewnianych i związana z tym specyfika ich wykonania.

Uszkodzenia mogą dotyczyć także schodów na taras na gruncie. Zwykle (o ile nie wymusi tego różnica poziomów) są one wykonywane jako schody na gruncie. Nie oznacza to, że są one mniej podatne na uszkodzenia (fot. 1, fot. 2), niekiedy jest wręcz przeciwnie.

Generalnie schody można podzielić na: » schody na gruncie, » schody zewnętrzne do budynku, dochodzące do: – tarasu nad pomieszczeniem, – tarasu naziemnego, – balkonu, » schody wejściowe do budynku.

Same schody (a raczej ich spocznik) mogą być elementem konstrukcyjnym połaci, połączonym z nimi konstrukcyjnie albo stano-

2

Fot. 1–2. Uszkodzenia okładzin stopni schodów na taras Fot. autor

wić niezależną, oddylatowaną konstrukcję. W zależności od różnicy poziomów, bryły obiektu i stopnia jej skomplikowania mogą być zaprojektowane jako proste, lewo- lub prawoskrętne, jedno- lub wielobiegowe, zabiegowe, kręcone itp. Różna też może być ich konstrukcja: z belką spocznikową, belką policzkową, wspornikowe itp.

Rys. 1. Schody na taras nadziemny posadowione na osobnej konstrukcji: 1 – płytka ceramiczna, 2 – zaprawa spoinująca, 3 – odkształcalny klej do płytek, 4 – hydroizolacja podpłytkowa – elastyczny szlam uszczelniający, 5 – jastrych dociskowy, 6 – izolacja główna połaci (2×papa termozgrzewalna polimerowo-bitumiczna), 7 – taśma uszczelniająca, 8 – elastyczna masa dylatacyjna (silikonowa, poliuretanowa, z opcjonalnym systemowym gruntownikiem), 9 – sznur dylatacyjny, 10 – termoizolacja ściany – pas bezpośrednio pod termoizolacją połaci – polistyren ekstrudowany (XPS) lub EPS 200, 11 – termoizolacja ściany (np. styropian (EPS)), 12 – warstwa zbrojąca, 13 – termoizolacja połaci – polistyren ekstrudowany (XPS) lub EPS 200, 14 – paroizolacja połaci (papa lub folia paroizolacyjna), 15 – warstwa spadkowa, 16 – warstwa sczepna, 17 – płyta konstrukcyjna tarasu, A – konstrukcja schodów, B – wypełnienie dylatacji konstrukcyjnej (pasek styropianu lub XPS-a) Rys. Atlas

Z konstrukcyjnego punktu widzenia fakt, czy żelbetowy bieg schodowy jest monolitycznie zespolony z połacią tarasu, oparty na niej lub posadowiony na osobnej konstrukcji, jest to kwestia odpowiedniego zaprojektowania i ułożenia zbrojenia. Jest jednak pewne „ale”. W każdym z powyższych przypadków konieczne jest zachowanie szczelności połaci i jej termoizolacyjności. Przy monolitycznym połączeniu pojawia się problem mostka termicznego. Wprawdzie możliwe jest zamocowanie spocznika (lub stopnia) poprzez łącznik izotermiczny, nie likwiduje to jednak problemu różnicy grubości warstw. Oparcie płyty spocznika lub biegu na krótkim wsporniku wysuniętym z płyty (połączenie przegubowe), z punktu widzenia ochrony termicznej miałoby sens, gdyby był on zamocowany na wspomnianym łączniku izotermicznym.

Pozostaje jeszcze zupełnie niezależna konstrukcja wsporcza. Zaletą tego rozwiązania jest całkowite odseparowanie konstrukcji schodów od połaci. Brak jest jakichkolwiek oddziaływań pomiędzy tymi elementami. Uszczelnienie dylatacji konstrukcyjnej (szczegóły pokazują rys. 1 i rys. 2) stanowi taśma wklejona w izolację podpłytkową, wypełnienie dylatacji stanowi elastyczna masa poliuretanowa lub silikonowa. Jednak poprawne wykonanie i uszczelnienie samej dylatacji nie wystarczy, gdy błędy w wykonaniu samej konstrukcji przenoszą się na okładzinę (fot. 3).

Rys. 2. Schody na taras naziemny: 1 – płytka ceramiczna, 2 – zaprawa spoinująca, 3 – odkształcalny klej do płytek, 4 – hydroizolacja podpłytkowa – elastyczny szlam uszczelniający, 5 – warstwa spadkowa, 6 – warstwa sczepna, 7 – płyta konstrukcyjna, 8 – taśma uszczelniająca, 9 – elastyczna masa dylatacyjna (silikonowa, poliuretanowa, z opcjonalnym systemowym gruntownikiem), 10 – sznur dylatacyjny, 11 – geowłóknina, 12 – hydroizolacja – elastyczny szlam uszczelniający, 13 – warstwa przerywająca podciąganie kapilarne (np. płukane kruszywo o uziarnieniu 8–16 mm), 14 – dylatacja konstrukcyjna (pasek styropianu lub XPS-a) Rys. Atlas

Fot. 3. Błędy w wykonaniu samej konstrukcji skutkują destrukcją okładziny Fot. autor

Schody na taras w układzie drenażowym – studium przypadku

Jak jednak wykonać i uszczelnić schody w przypadku układu drenażowego? Przypominam, że jego istotą jest wnikanie wilgoci w warstwy użytkowe (pod posadzkę), do warstwy izolacji wodochronnej, po której woda opadowa usuwana jest na zewnątrz.

Sposób zamocowania profili krawędziowych (rys. 3, fot. 4) nie może powodować powstania lokalnego „spiętrzenia się” hydroizolacji w miejscu zmiany podłoża, dlatego wcześniej wymagane jest wykonanie w podłożu (świeżym betonie/podkładzie cementowym) „uskoku” (zwykle do tego celu stosuje się specjalne szablony montażowe oferowane przez producenta profili okapowych). Samo obsadzenie profilu musi być absolutnie szczelne i stabilne. Zapewnia to jego kształt, mocowanie mechaniczne, a także systemowe narożniki i elementy (odbojniki, łączniki), co wyklucza stosowanie zwykłych obróbek. Taki profil nie może być jednak zamocowany pomiędzy połacią a schodami. Wprawdzie posadzka może być pozioma – spadek niwelują podstawki dystansowe o regulowanej wysokości i teoretycznie można sobie wyobrazić taką sytuację, że styk połaci ze schodami jest najwyższym punktem hydroizolacji, ale w praktyce takie podejście jest wręcz nierealne (może to być sytuacja przypadkowa, wynikająca z geometrii elementów, poziomu terenu oraz ich wzajemnego umiejscowienia, ale nie jest to reguła).

Skuteczne uszczelnienie schodów i wykonanie okładziny w wariancie drenażowym (taras i schody zwykle komponują się wizualnie) wymaga: » uszczelnienia zarówno stopnicy, jak i podstopnic z uwzględnieniem krawędzi stopni oraz dylatacji przy ścianie, gdy schody przylegają do ściany, » zamocowania płyt okładzinowych w sposób absolutnie stabilny, » zapewnienia wymaganych wymiarów stopni.

Do tego dochodzi kwestia doboru materiału hydroizolacyjnego. Papy stosuje się coraz rzadziej. Elastyczne szlamy czy masy hybrydowe to cienkowarstwowe (3–4 mm) powłoki. Doświadczenie pokazuje, że są z sukcesem stosowane w tego typu układach, jednak nie wolno tego robić bezkrytycznie. Folie z tworzywa sztucznego lub kauczuku, oprócz wymaganej odporności mechanicznej (grubość), muszą umożliwić wykonanie szczelnej

Rys. 3. Sposób montażu profilu okapowego: 1 – płyta konstrukcyjna połaci, 2 – warstwa spadkowa na warstwie sczepnej, 3 – powłoka wodochronna połaci – membrana z tworzywa sztucznego. Profil klejono dodatkowo do podłoża na elastyczny klej montażowy, 4 – regulowana podstawka Renopad, 5 – płyta posadzki i okapu (grubowarstwowa), 6 – profil okapowy Renoplast W20, 7 – profil okapowy Renoplast W20Z Rys. Renoplast

6

Fot. 5–6. Widok opisywanego tarasu i schodów Fot. Renoplast

powłoki. Czyli muszą dać się na krawędziach zgrzać, skleić czy zwulkanizować.

Na fot. 5 i fot. 6 pokazano taras na gruncie z wykonanymi stopniami. W analizowanym obiekcie poziom warstwy użytkowej znajdował się kilkadziesiąt centymetrów nad poziomem otaczającego terenu, a taras musiał być dostępny nie tylko z pomieszczenia, ale także otaczającego terenu. Warstwę użytkową tarasu stanowiły grubowarstwowe płyty gresowe o wymiarach 60×60 cm na regulowanych podstawkach dystansowych Renopad o średnicy podstawy 20 cm (możliwość płynnej regulacji wysokości od 3 do 20 cm, patrz rys. 4) oraz profil W20 (rys. 3, fot. 4, fot. 7). Pozwoliło to na wykonanie poziomej posadzki i wysokiego okapu (wysokość okapu determinowała obecność schodów), jak również wykonanie estetycznego przejścia z posadzki połaci na schody (schody również wymagały zabezpieczenia wodochronnego – musiało to być uwzględnione na etapie projektowania konstrukcji tarasu – niezbędne było zachowanie ciągłości hydroizolacji przy przejściu z połaci na schody).

W analizowanym przypadku zastosowano membranę z EPDM-u o grubości 1,2 mm, klejoną do podłoża. Materiał ten charakteryzuje się pełną wodoszczelnością przy jednoczesnej najwyższej spośród różnego rodzaju folii paroprzepuszczalności. Jest przy tym odporny na wysokie i niskie temperatury oraz na promieniowanie UV i ozon.

Okładzina schodów nie tylko wymagała zastosowania dedykowanych profili, ale tak-

Fot. 7. Układanie płyt czołowych i montaż profilu Renoplast W20Z Fot. autor

Fot. 8–9. Podstawka dystansowa Smart, profil schodowy Renoplast SW oraz płyta podstopnicy i stopnicy Fot. autor

8

9

Rys. 4. Przejście – połać–schody – schemat: 1 – klips montażowy Renoplast, 2 – otwór odwadniający, 3 – profil schodowy Renoplast SW, 4 – podstawka dystansowa Smart, 5 – powłoka wodochronna, 6 – okładzina schodów – płyta grubowarstwowa, 7 – klips montażowy Renoplast, 8 – profil Renoplast W20Z, 9 – podstawka dystansowa Renopad, A – konstrukcja połaci tarasu oraz schodów Rys. Renoplast że innych podstawek. Wysokość profili była dopasowana do podstawek Smart, a specjalny kształt umożliwiał także stabilne zamocowanie zarówno samej stopnicy, jak i góry podstopnicy (rys. 4, fot. 8, fot. 9). Taka koncepcja (w skład systemu wchodzi nie tylko sam profil, ale i dedykowane kształtki) pozwoliła na skuteczne uszczelnienie zewnętrznej krawędzi, choć detal ten wymagał absolutnie szczelnego i stabilnego obsadzenia samych profili, dlatego profile obsadzano nie tylko mechanicznie, ale zastosowano także dodatkowo elastyczny klej montażowy. Widok schodów pokazano na fot. 5 i fot. 6.

Tarasy naziemne, jako że nie są (przynajmniej teoretycznie) ograniczone powierzchniowo, mogą mieć najróżniejszy kształt i znajdować się na różnych poziomach. Do tego dochodzi obecność schodów, elementów dekoracyjnych oraz konieczność połączenia np. z tarasem nad piwnicą. Układ drenażowy zawsze wymaga systemowego wykończenia okapu, chyba że mamy do czynienia z balustradą pełną. Konieczne jest zabezpieczenie płyt przed wypadnięciem przy zapewnieniu skutecznego odprowadzenia wody. Sytuację utrudnia fakt, że nie da się tego zrobić za pomocą obróbki blacharskiej. Z tego powodu profil okapowy musi być dopasowany do rodzaju warstwy użytkowej (deska tarasowa, płyty na podstawkach dystansowych). Ogranicza to możliwość kształtowania wymaganej wysokości podstawek dystansowych przez wysokość i kształt profilu okapowego. Proszę pamiętać, że układ drenażowy umożliwia uzyskanie poziomej warstwy użytkowej przy „schowaniu” spadku w warstwach połaci. Dla niewielkich wymiarów połaci może to nie mieć znaczenia, ale przy większych zasadnicze. Z tego powodu konieczność stosowania systemowych rozwiązań okapowych jest bezdyskusyjna.

Literatura

1. „Außenbeläge. Belagskonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden“, ZDB, 2019. 2. DIN 18531-2:2017-07, „Abdichtung von Dächern sowie von Balkonen, Loggien und Laubengängen –

Teil 2: Nicht genutzte und genutzte Dächer –Stoffe“. 3. DIN 18533-2:2015-12, „Abdichtung von erdberührten Bauteilen – Teil 2: Abdichtung mit bahnenförmigen Abdichtungsstoffen“. 4. DIN SPEC 20000-201 2018-08, „Anwendung von

Bauprodukten in Bauwerken – Teil 201: Anwendungsnorm für Abdichtungsbahnen nach Europäischen Produktnormen zur Verwendung in Dachabdichtungen“. 5. M. Rokiel, „Poradnik Hydroizolacje w budownictwie. Projektowanie. Wykonawstwo”, wyd. III, Grupa MEDIUM, Warszawa 2019. 6. M. Rokiel, „ABC izolacji tarasów”, Grupa MEDIUM,

Warszawa 2015.

RENOPAD WSPORNIKI TARASOWE

SYSTEMY DO TARASÓW WENTYLOWANYCH WSPORNIKI TARASOWE I PROFILE OKAPOWE