objawowy bez cech niewydolności oddychania (MEWSa <3 pkt)

tem lub innym środkiem transportu w bliskiej odległości od osoby z zakażeniem SARS‑CoV‑2. Dłuższy kontakt zwiększa ryzyko zakażenia.

Czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia:

podeszły wiek (u osób w wieku ≥80 lat śmiertelność ~15%, ale być może nie uwzględniono niektórych zachorowań o łagodnym przebiegu i odsetek ten jest zawyżony), prze‑ wlekłe choroby układu oddechowego lub układu krążenia, nowotwory złośliwe, cukrzyca, palenie tytoniu, immuno‑ supresja (prawdopodobnie), ciąża, zainhalowanie więk‑ szego ładunku wirusowego (większa dawka zakażająca). Szczególnie narażeni na zachorowanie i ciężki przebieg COVID‑19 są pensjonariusze domów opieki oraz osoby z niepełnosprawnością, w szczególności z niepełnospraw‑ nością intelektualną. 5. Okres wylęgania i zakaźności: okres wylęgania określono na 2–14 dni (średnio 6 dni), w >95% przypadków do 12 dni, najdłuższy odnotowany czas inkubacji −17 dni. Wydalanie wirusa jest największe tuż przed wystąpieniem objawów klinicznych i w pierwszych dniach po nim (moż‑ liwe zakażenie do 3 dni przed wystąpieniem objawów, zakaźność jest największa tuż przed ujawnieniem się obja‑ wów i maleje po 7 dniach od ich wystąpienia). Czas trwania zakaźności nie został jednoznacznie określony, ale chorzy z ciężkim przebiegiem zakażenia i w stanie immunosupre‑ sji mogą wydalać wirusa zdolnego do zakażenia dłużej (u pacjentów z głębokim deficytem odporności – nawet kilka tygodni). Możliwe jest także zakażenie od pacjenta z bezobjawowym przebiegiem zakażenia, ale wymaga to dłuższego i intensywniejszego kontaktu bez środków ochrony indywidualnej. Materiał genetyczny SARS‑CoV‑2 w drogach oddechowych wykrywa się przeciętnie przez 20 dni, jednak wydalanie RNA wirusa może się utrzy‑ mywać nawet >1 mies. Wykrycie RNA SARS‑CoV‑2 nie jest równoznaczne z zakaźnością, a w większości takich przypadków jest to wirus niezdolny do replikacji (nieza‑ kaźny). Jednak w przypadku wykrycia antygenu wirusa należy uznać pacjenta za zakaźnego.

Według aktualnych kryteriów WHO chorego na COVID‑19 można uznać za niezakaźnego, jeśli minęło: 1) ≥10 dni od zachorowania i dodatkowo ≥3 dni bez obja‑ wów klinicznych choroby, takich jak: a) gorączka (bez przyjmowania leków przeciwgorącz‑ kowych) b) objawy ze strony układu oddechowego (kaszel, dusz‑ ność; u niektórych osób może występować kaszel poinfekcyjny trwający dłużej niż okres zakaźności) 2) 10 dni od dodatniego wyniku badania w kierunku

SARS‑CoV‑2 u osób zakażonych bezobjawowo.

Kryteria te nie dotyczą osób z czynnikami ryzyka wydłu‑ żonej replikacji wirusa (np. w trakcie leczenia immuno‑ supresyjnego).

➔ OBRAZ KLINICZNY

I PRZEBIEG NATURALNY

Definicje postaci COVID‑19 w zależności od czasu trwania objawów (wg NICE): 1) postać ostra – objawy trwają do 4 tyg. od początku choroby 2) postać przedłużająca się (long‑COVID‑19) – objawy trwają od 4 do 12 tyg. 3) zespół pokowidowy (post‑COVID‑19 syndrome) – objawy, które rozwijają się w trakcie lub po COVID‑9 i trwają >12 tyg. oraz nie wynikają z innej choroby.

Spektrum możliwego przebiegu klinicznego ostrej pos‑ taci COVID‑19 jest szerokie (klasyfikacja ciężkości choroby wg AOTMiT – tab. XI.D.15‑2, tab. XI.D.15‑3 ☚elk): 1) zakażenie bezobjawowe – szacuje się, że występuje u ~30% zakażonych, ale dane są niedokładne i podaje się przedział 6,3–91,7% (mediana 42,5%) 2) zakażenie objawowe, przebieg niepowikłany zapaleniem płuc – występują objawy nieswoiste, takie jak podwyż‑ szenie lub obniżenie temperatury ciała, ból głowy, zabu‑ rzenia węchu i smaku (niekiedy jedyny objaw zakaże‑ nia), nieżyt nosa, kaszel, złe samopoczucie, osłabienie, ból mięśni, ból gardła, biegunka, zapalenie spojówek, osutka; u osób starszych lub z niedoborem odporności objawy mogą być nietypowe: utrata łaknienia, apatia, dezorientacja, ospałość, nudności lub wymioty; choroba ustępuje zazwyczaj po 1–2 tyg. 3) zapalenie płuc o łagodnym przebiegu – nie stwierdza się cech ciężkiego zapalenia 4) zapalenie płuc o ciężkim przebiegu – gorączka lub inne objawy zakażenia układu oddechowego oraz tachypnoë >30/min lub SpO2 <90% 5) ARDS 6) sepsa i wstrząs septyczny.

Zmiany skórne mogą mieć różne umiejscowienie i różną morfologię (osutka rumieniowa, siność siatkowata [ryc. I.S.2‑1A], pokrzywka, zmiany pęcherzykowe i krost‑ kowe, wybroczyny); niekiedy występuje świąd. Mogą być jedynym objawem COVID‑19. Nie są patognomoniczne, ale niektóre z nich częściej opisywano u chorych na COVID‑19 – fioletowo‑czerwone zmiany zlokalizowane na dystalnych częściach palców rąk i nóg (ryc. XI.D.15‑2 ☚ckx). Mogą również występować objawy ze strony ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego, układu krążenia i objawy niewydolności nerek.

U ~80%chorych przebieg zakażenia jest łagodny – objawy (p. wyżej – pkt 2) są niewielkie i ustępują w ciągu 1–2 tyg. U ~15% chorych rozwija się ciężka postać COVID‑19, z dusz‑ nością i hipoksją, a u większości z nich stwierdza się postę‑ pujące cechy radiograficzne zapalenia płuc. U ~5% objawo‑ wych zakażonych dochodzi do rozwoju ostrej niewydolności oddechowej, wstrząsu i niewydolności wielonarządowej. Ostre uszkodzenie nerek (AKI) rozwija się u >40% cho‑ rych hospitalizowanych z powodu COVID‑19 (w niektórych doniesieniach odsetek ten jest mniejszy, np. 10%). Może też wystąpić piorunujące zapalenie mięśnia sercowego (p. Sytu‑ acje szczególne). Ryzyko powikłań zakrzepowo‑zatorowych jest znacznie zwiększone.

Śmiertelność wynosi ~2–3%, ale wśród chorych hospi‑ talizowanych jest większa, na oddziałach intensywnej terapii wynosi 20–72% w zależności od badanej populacji.

Większość osób po przebyciu COVID‑19 wraca w pełni do zdrowia w ciągu kilku tygodni. Około 10–20% pacjentów zgłasza utrzymujące się >3 tyg. od zachorowania złe samo‑ poczucie oraz różnorodne objawy, m.in. duszność, zmęczenie, ból w klatce piersiowej, kaszel, ale także zaburzenia neuro‑