Het Onderonsje oktober 2017

Op 19 augustus mocht Stefanie Segers honderd kaarsjes uitblazen.

Het Onderonsje huiskrant editie oktober 2017

woonzorgcentrum De Berk

●● TERUGBLIK

2

â—?â—? INHOUDSTAFEL

Bewonersinfo 04 Jarigen 05 Nieuwe bewoners 05 Afscheid 06 Verslag bewonersraad

Medewerkersinfo 07 Sportieve prestaties Nieuws 08 Najaarsactiviteiten 10 Mosselen 11 TarmaX Thema 12 Ouderenzorg in Meerhout Weetje 16 Muntthee In de kijker 18 Stefanie Segers 20 Cafetariavrijwilligers 22 Buggywandeling 24 Egel

17 Activiteiten 28 Moppentrommel 29 Puzzel 30 Gedicht 31 Voor de kleintjes

3

●● BEWONERSINFO

Jarigen oktober Lein Van Eynde

° 10.10.1933

Louis Engelen

° 11.10.1924

Jos Huysmans

° 12.10.1928

Maria Daems

° 16.10.1935

Marie Oeyen

° 18.10.1925

Yvonne Wilms

° 26.10.1937

Paula Exelmans

° 29.10.1926

november Anna Van de Weyer

° 12.11.1928

Roza D'Joos

° 12.11.1933

Gust Gijbels

° 22.11.1923

december

4

Maria Van Rul

° 01.12.1944

Marieke Hoes

° 06.12.1923

Emma Geukens

° 07.12.1928

Fil Verwimp

° 09.12.1929

Marie Van Genechten

° 11.12.1929

Anna Sterckx

° 11.12.1935

Marie Van de Poel

° 21.12.1927

Maria Belmans

° 24.12.1932

Nieuwe bewoners Lein Van Eynde

sinds 05.07.2017

Margaretha Schepens

sinds 19.07.2017

August Mens

sinds 10.08.2017

Henri Verheyden

sinds 12.08.2017

Gabriella Verheyden

sinds 29.08.2017

Til Hermans

sinds 04.09.2017

Paula Exelmans

sinds 25.09.2017

â—?â—? BEWONERSINFO

Welkom in De Berk!

Afscheid Jeanne Wouters

*11.07.2017

Leonie Vandeperre

* 05.08.2017

Via Lenaers

* 12.08.2017

Maria Leys

* 23.08.2017

Loby Huysmans

* 15.09.2017

Juist nu je er niet meer bent, zul je altijd bij ons zijn.

5

●● BEWONERSINFO

Verslag bewonersraad 15 september 2017 1. Brandevacuatieoefening We doen regelmatig een brandevacuatieoefening. Zo leren onze medewerkers wat te doen als er echt brand is. Op 17 oktober vindt er in de namiddag opnieuw een oefening plaats. Maar nu met bewoners in plaats van figuranten: de bewoners van smaragd. Iedereen houdt die dag zijn dagelijkse routine. Wanneer het brandalarm afgaat, doen de medewerkers het nodige. De bewoners van de andere leefgroepen horen het brandalarm ook. Zij krijgen die dag tijdig hun namiddagzorgen en worden naar de leefruimtes gebracht, zodat zij zo weinig mogelijk hinder ondervinden van het alarm. Bewoners die ziek zijn, mogen op hun kamer blijven.

2. Dagprijs Bij de verhuis naar de nieuwbouw werd een dagprijsverhoging goedgekeurd. Voor nieuwe bewoners geldt deze meteen bij opname. Voor de bewoners die al in het woonzorgcentrum verbleven, gebeurt de verhoging in drie fases. Twee zijn al doorgevoerd. Dit jaar volgt de laatste fase: de dagprijs verhoogt met twee euro. Hiervoor wordt een aanvraagdossier ingediend bij het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. De verhoging zal ten vroegste ingaan vanaf november, afhankelijk van de goedkeuringsdatum. Vanaf dan is er geen dagprijsonderscheid meer tussen bewoners op basis van de opnamedatum. De nieuwe dagprijs bedraagt voor een Meerhoutenaar 54,30 euro en voor een niet-Meerhoutenaar 58,72 euro. Echtparen krijgen twee euro korting.

3. Evaluatie van activiteiten De lente- en zomeractiviteiten zitten er op. We vroegen hierover de mening van onze bewoners.

De resultaten bespreken we op het activiteitenoverleg. We bekijken de mogelijkheden, maar ook de beperkingen worden afgetoetst. Meer informatie op pagina 8. We overlopen de activiteiten voor het najaar. Meer informatie op pagina 17.

4. Vragen en bemerkingen van bewoners - Sommige bewoners vinden het tijdstip van opstaan te vroeg, anderen te laat. Het is duidelijk dat iedereen hierin anders is. Het blijft belangrijk dat bewoners hun wensen en gewoontes doorgeven aan medewerkers. In de mate van het mogelijke kunnen we daarop inspelen. We moeten wél rekening houden met medebewoners, zorgtegraad, medicatie-inname, planning … om een vlotte werking te garanderen.

• Een bewoner zou graag een biljarttafel voorzien in het woonzorgcentrum.

• Een bewoner uit zijn bezorgdheid over de veiligheid in de cafetaria tijdens grotere activiteiten.

Door de vele bewoners, familie, rolstoelen en rollators kan je moeilijk passeren. Hij stelt zich de vraag: wat in noodsituaties? Suggestie: vrije doorgangen creeëren zodat iedereen kan passeren.

• Een bewoner vraagt om zeker de mis- en herdenkingsvieringen (feestdagen) niet te vergeten.

Hij stond erg achter het voorstel om opnieuw naar Scherpenheuvel op bedevaart te gaan.

• Er kwamen ook persoonlijke vragen aan bod, die we later met de bewoners in kwestie bespreken.

6

â—?â—? MEDEWERKERSINFO

Koen Van Gompel nam op 11 augustus deel aan de Dodentocht van 100 km in Bornem. Helaas moest hij na ongeveer 70 km opgeven door ontstoken voeten maar wat een puike prestatie!

Op 28 september vond de jaarlijkse sportdag voor ocmw- en gemeentepersoneel plaats.

Heel wat medewerkers namen deel aan de reanimatietrainingen die door het Rode Kruis werden gegeven in de cafetaria van het woonzorgcentrum.

7

●● NIEUWS

Najaarsactiviteiten We zijn intussen weer oktober, de zomer ligt achter ons. En dus ook onze typische zomerse activiteiten. In het najaar zijn er geen avondwandelingen of bezoekjes van de ijskar meer.

Maar gelukkig krijgen we andere leuke activiteiten in de plaats. Het programma vind je terug op de weekkalenders en het infokanaal. Speciale activiteiten zetten we extra in de kijker via affiches.

Evaluatie We boden je de kans om jouw mening over de voorbije activiteiten te geven. De optredens, avondwandelingen, quiz, kienen en rummikub appreciëren jullie het meest.

Maar ook de themaweken, bezoekjes van de ijskar en aardbeien tijdens de snacknamiddag hebben jullie gesmaakt. Bovendien kennen de duofiets en het kermisbal een groot succes. Enkele bewoners stelden voor om het activiteitenaanbod uit te breiden. Elke ochtend turnoefeningen, een uitstap naar Scherpenheuvel, een modeshow of biljarten zitten misschien in de pijplijn.

8

●● NIEUWS

Najaarsactiviteiten We plannen leuke activiteiten om de herfst- en winterdagen zo leuk en afwisselend mogelijk te maken: optredens, een sfeerwandeling, swingpaleis, films, leefgroepfeestjes en de kersthappening. Om de twee maanden is er een pannenkoekennamiddag in de leefruimtes.

Wintertuin op poten Onze tuin op poten wordt winterklaar gemaakt.

Heb je zin in een kleine winterwandeling, ga er dan zeker even langs om de winterbloemetjes te ontdekken. Je kunt er ook de beelden van Mon Peys, onze huiskunstenaar, bewonderen. Je hoeft in het najaar dus niet binnen te blijven.

Vanaf oktober zullen er geen consumptiebonnen meer te winnen zijn bij het kienen, maar wel échte prijsjes. Welke? Dat blijft nog even een verrassing!

9

●● NIEUWS

Mosselen Mosselen … zo lekker. Het mosselseizoen is in volle gang. Ook in ons woonzorgcentrum willen we ze aan iedereen laten proeven!

Op donderdag 19 oktober serveren we mosselen tijdens de middagmaaltijd, Sodexo zal ze bij ons in huis vers klaarmaken. Voor de bewoners die geen mosselen lusten, voorzien we lekkere videe.

Alles verloopt net zoals bij andere maaltijden, je komt dus gewoon op het normale uur eten in jouw leefruimte.

Smakelijk!

10

â—?â—? NIEUWS

TarmaX Een buitenaards kunstenfestival, zo noemen ze het zelf. Op 23 september opende Tarmac een gratis tentoonstelling in het oude rusthuis.

Drie weekends lang stellen 113 kunstenaars hun werken tentoon in het oude gebouw. Daarnaast zijn er ook optredens, kindertheater, live radio en veel meer. Je kan het nog ontdekken op 30 september en 1, 7 of 8 oktober. Speciaal voor onze bewoners zijn er ook aparte bezoeken voorzien op 29 september en 6 oktober. Het bestuur besliste om de oude gebouwen te slopen. Deze tentoonstelling is dus de laatste gelegenheid om nog eens door de gangen te wandelen.

Tarmac bestaat volgende zomer acht jaar. De vzw draait op een handvol vrijwilligers en heel veel goeie wil. Van in het prille begin tot nu heeft Tarmac heel wat fijn volk over de vloer gehad: vooral kunstenaars van alle slag, maar ook muzikanten en comedians, sprekers allerhande en een paar duizend sympathisanten. Ze zijn gevestigd in de oude pastorie aan het Pastoor Van Haechtplein, naast het gemeentehuis. Dit jaar wonnen ze de allereerste Cultuurprijs van de Kempen.

Jean Harlez (links) is met zijn 92 jaar de oudste kunstenaar die deelneemt.

11

●● THEMA

Ouderenzorg in Meerhout Meerhout wil een zorgende gemeente zijn. Die doelstelling heeft ze al lang. En om die reden heeft Meerhout ook al lang aandacht voor de opvang van haar oudere inwoners. Tot vandaag zorgden vier gebouwen in onze gemeente voor dergelijke opvang: het hospitaal, het Godsgasthuis, rusthuis De Berk en woonzorgcentrum De Berk. We geven een overzicht in vier afleveringen, verdeeld over de krantedities van 2017. Hier volgt het laatste deel.

Veroudering Ook het rusthuis kan de tand des tijds niet doorstaan. De Berk beantwoordde niet meer aan de noden van de hedendaagse ouderenzorg. De kamers waren te klein, het comfort onvoldoende. Vele kamers beschikten immers niet over een eigen badkamer of een eigen toilet. Het bestuur besloot dan ook om te investeren in een moderne nieuwbouw. Een raming werd opgesteld en via een offertevraag werd in januari 2010 architectengroep psk aangesteld om de plannen uit te werken.

Bouwwerken Voor de financiering nam het bestuur Belfius onder de arm. Op 31 januari 2014 vond de officiële eerstesteenlegging plaats, op 23 oktober 2015 de officiële opening. Bij beide gelegenheden was minister van welzijn Jo Vandeurzen aanwezig. De bewoners verhuisden op 10 november 2015. Alle medewerkers klaarden de klus met grote zorg, de voorbereiding was dan ook tot in detail voorbereid. De bewoners weten het betere comfort zeer te waarderen.

Het nieuwe gebouw kwam op de plaats waar de bejaardenwoningen en het werkmanshuis van het ocmw stonden. De werkmannen hebben hun werkplaats nu in de oude pastoriewoning. Aan de bibliotheek zijn nieuwe serviceflats gebouwd.

12

●● THEMA

Anders leven Er was niet alleen nood aan beter en hedendaags comfort. Ook de manier van samenleven in het woonzorgcentrum werd grondig herzien. De kamers zijn ingedeeld in leefgroepen, met elke een eigen leefruimte waar de bewoners per leefgroep samen eten en leefgroepactiviteiten plaatsvinden. Hierdoor kunnen we meer gezelligheid en huiselijkheid bieden aan onze bewoners. Dat is een heel verschil met de grote eetzaal in het oude gebouw, waar er veel drukte was omdat alle bewoners er samen aten.

Activiteiten We doen heel wat inspanningen om voor ieder wat leuks te bieden. Er zijn niet alleen grote activiteiten in de cafetaria maar ook activiteiten voor een bepaalde leefgroep in hun leefruimte, en kleinere activiteiten in de ergoanimatieruimte. Met de kinéruimte, fit-o-meter en de duofiets blijven bewoners bewegen. Het EKA-team kan, waar mogelijk, ook inspelen op individuele behoeftes van bewoners en hierdoor zorg op maat bieden. Zo hopen we bewoners een thuisgevoel te kunnen geven in het woonzorgcentrum.

13

●● THEMA

Eerste steenlegging op 31 januari 2014. Officieel openingsweekend op 23 en 25 oktober 2015.

14

●● THEMA

10 november 2015: eindelijk verhuizen!

15

â—?â—? WEETJE

Muntthee Tijdens koude herfst- en winterdagen kan een lekkere kop verse muntthee wonderen doen!

1. kook water in de waterkoker ingrediĂŤnten: water takjes verse munt honing

2. doe een theelepel honing in een theeglas 3 leg hierover drie takjes verse munt 4. giet het kokend water in het glas 5. laat twee minuten trekken

Wist je dat ... je verse munt kan plukken in onze tuin op poten?

16

Activiteiten oktober

maandag 2 14.30 uur dinsdag 3 14.30 uur donderdag 5 19.00 uur dinsdag 10 14.30 uur donderdag 12 14.30 uur dinsdag 17 donderdag 19 12.00 uur vrijdag 20 19.00 uur zaterdag 21 15.00 uur dinsdag 31 14.30 uur

â—?â—? KALENDER

zangkoor met leerlingen van De Egelantier quiz met leerlingen van De Egelantier familie-info pannenkoekenbak linedance optreden brandevacuatieoefening met bewoners Smaragd mosselen of videe avondactiviteit concert jeugdensemble Yota uilenshow

november

vrijdag 3 sfeerwandeling in Ter Kempen dinsdag 7 14.30 uur film in de bib dinsdag 14 14.30 uur swingpaleis in Ter Kempen 20 tot 24 week van de derde leeftijd met leefgroepfeestjes vrijdag 24 18.30 uur optreden Ron Elly dinsdag 28 14.30 uur optreden Merretse Madammen

december

dinsdag 5 donderdag 7 14.30 uur donderdag 7 19.00 uur zaterdag 9 13.30 uur vrijdag 22 14.30 uur dinsdag 26 14.30 uur zondag 31

bezoek van de Sint bewonersraad familie-info kersthappening kerstfeest kerstgebak nieuwjaarke zoete

Alle activiteiten kun je terugvinden op de uithangende kalenders en op ons tv-kanaal.

Het volgende huiskrantje wordt verdeeld vanaf 3 januari.

17

●● IN DE KIJKER

Stefanie Segers Honderd jaar! Een eeuw oud! Stefanie Segers werd geboren op 19 augustus 1917. Een goed gevuld leven, waar we graag wat meer over willen weten. Liliane Van Herck, die van kindsaf veel bij Stefanie komt, vertelt enkele mooie verhalen.

Stefanie Segers geboren op 19.08.1917 in Meerhout woont in wzc De Berk sinds 22.12.2016

Liliane: “Stefanie woonde als kind op de Veedijk. In 1935 startten de werken voor de bouw van het Albertkanaal. Twee mannen uit Kieldrecht stelden zich kandidaat om hieraan mee te werken maar moesten daardoor in Meerhout kunnen verblijven. Albert Van Puyvelde kreeg een slaapplaats in het ouderlijk huis van Stefanie. Hij is later haar echtgenoot geworden.”

Zijn ze na hun huwelijk in Meerhout gebleven?

Liliane: “Ja, ze woonden in Zittaart. Helaas is Albert in 1983 al overleden. Als kind kwam tante Tie vanuit de Veedijk in Zittaart naar school. Ze passeerde dan bij mijn grootmoeder waar ze kind aan huis werd. De moeder van Stefanie was vroeg gestorven en de stiefmoeder had het niet zo voor de kinderen van haar man’s eerste vrouw. Stefanie werd daarom bij mijn grootmoeder opgevangen. Door de hechte band met onze familie, zijn mijn zussen en ik later kind aan huis geworden bij haar. Stefanie zag heel graag kinderen maar zelf had ze er geen. ” Jullie kwamen er graag?

Liliane: “Heel graag, we waren er ook altijd welkom. Kinderen die langskwamen, kregen altijd iets. En met nieuwjaarke zoete moest ik aparte, grotere zakjes maken voor de zangers die ze kende. Maar ook voor anderen was ze goed. Elke zondagvoormiddag ging ik voor haar naar de bakker om pistolets en taart te halen, want haar zus kwam dan op bezoek.

En Stefanie heeft ook voor een aangetrouwde nonkel gezorgd, die woonde bij haar in tot hij stierf.”

18

Stefanie kon lang thuis blijven wonen.

Liliane: “Met behulp van thuisverpleging, maaltijden aan huis en wij die dagelijks langsliepen, heeft ze het lang alleen kunnen redden. Maar op het einde kon ze niet meer zelf rechtstaan, wat het te moeilijk maakte om nog langer thuis te blijven wonen. Ik vind ook dat ze hier opleeft: ze eet terug meer en doet met verschillende activiteiten mee.”

Hoe reageerde Stefanie op het verjaardagsfeest dat voor haar georganiseerd was?

Liliane: “Het overdonderde haar wel, zeker de cadeautjes die ze kreeg. Want Stefanie is gewend om zelf veel te geven in plaats van te krijgen. Maar ze heeft er wel van genoten.”

●● IN DE KIJKER

Tijdens ons gesprek geniet Stefanie van enkele lekkere pralinekoekjes. Liliane maant haar aan om ook van haar fruitsap te drinken. Maar Stefanie is haar te slim af: “Om te drinken moet je wel dorst hebben hé!”

19

●● IN DE KIJKER

Cafetariavrijwilligers Vijf dagen per week ben je tussen 13.30 en 16.30 uur van harte welkom in onze cafetaria.

We ondernamen sinds de verhuis al verschillende acties om deze cafetaria gezellig te maken. Denk maar aan bijkomende decoraties, uitbreiding van het drankenaanbod, taart in het weekend … Maar onze belangrijkste troef zijn onze vrijwilligers die de cafetaria open houden. Dankzij hun enthousiasme is onze cafetaria echt the place to be. François en Lisa en Julien en Lydie vertellen ons graag waarom ze dit zo graag doen.

Wanneer werden jullie vrijwilliger in ons woonzorgcentrum?

François: “De moeder van Lisa kwam in 2008 in De Berk wonen. We leerden hier vanaf dan heel wat andere families en ook medewerkers kennen en werden een leuke groep.”

Lisa: “We waren het gewend om elke dag bij onze ouders langs te gaan. Ook in het rusthuis bleven we dat doen. Zo krijg je al snel een band met iedereen hier.”

François: “Na een jaar hebben we mee de avondwandelingen opgestart, daarna kwamen we al eens helpen bij activiteiten.”

Lisa: “Na de dood van ons moeder vroeg animatrice Annemie, met wie we ondertussen veel contact hadden, of we de kantine in de oude bouw wilden open houden.

Sindsdien doen we dat ook, samen met de avondwandelingen en andere activiteiten.”

Lydie: “Voor ons begon het vrijwilligersverhaal drie jaar geleden, toen mijn moeder hier kwam wonen. Ik zei vroeger altijd dat ik na mijn pensionering bij Ziekenzorg wilde gaan om er te helpen maar nog voor ik met pensioen was werd mijn moeder dement. Ik heb twee jaar voor haar gezorgd voor ze hier kwam wonen. Eens ze hier was, zag ik er wel iets in om, in plaats van bij Ziekenzorg, in het woonzorgcentrum vrijwilligerswerk te doen.”

Lisa: “Ik denk dat de meeste vrijwilligers er in rollen doordat één van hun ouders in het rusthuis komt wonen.”

Julien: “Lydie heeft ons als vrijwilligers opgegeven zonder dat ik het wist. Maar ik vind het niet erg, ik sta hier heel graag in de cafetaria.”

Lydie: “In eerste instantie vroeg ik of de cafetaria een extra dag kon open zijn en wij dan voor die dag de vaste cafetariavrijwilligers konden worden. Dat was nog in het oude gebouw en de cafetaria was alleen op dinsdag en woensdag open. Sindsdien zijn we de vaste cafetariavrijwilligers op donderdag.

20

Intussen gaan we ook mee wandelen. En ik help bij de pannenkoekenbak. Dan is het heel gezellig bij de bewoners. En ze kunnen heel wat pannenkoeken eten!”

Wat vinden jullie zo leuk aan het vrijwilligerswerk?

Lisa: “De babbeltjes met de bewoners. Zeker als je bij een groep bewoners gaat zitten.

Dikwijls praten ze dan over vroeger en het is heel plezant om al die verhalen te horen.”

François: “Ook de vriendschappen die we hier doorheen al die jaren al opgebouwd hebben, waarderen we enorm. Zowel met bewoners als hun familie en ook met heel wat medewerkers.”

Lisa: “Vorig jaar kon ik om medische redenen de avondwandelingen niet meedoen. Dat heb ik toen echt zo hard gemist!”

Julien: “Je krijgt er zelf heel veel voldoening van hé. En we maken hier veel plezante momenten mee. Op donderdag is er wel eens een optreden en een aantal bewoners, waaronder mijn moeder en Mieke Van Baekel, kunnen nog goed swingen. Als ze beginnen met hun danspasjes, doen we graag mee.”

Lydie: “En deel uitmaken van de fijne groep vrijwilligers hier, is ook heel bijzonder. We deden al eens een leuke activiteit samen, dat zouden we terug meer moeten doen.”

Bedankt aan al onze vrijwilligers!

Wil jij ook helpen in de cafetaria?

Laat het weten aan Gitte (eka-team).

●● IN DE KIJKER

“We voelen ons echt gewaardeerd door de medewerkers.

Bij activiteiten is er voor ons ook altijd plaats voorzien.”

“Het contact tussen de vrijwilligers is hier heel goed.”

21

â—?â—? IN DE KIJKER

Buggywandeling Al een aantal jaren zijn de wekelijkse avondwandelingen een vaste waarde op dinsdag tussen einde mei en einde september. Maar wat als we deze avondwandeling eens een beetje anders invullen? Bijvoorbeeld als een buggywandeling.

22

â—?â—? IN DE KIJKER

Op 11 juli waren niet alleen bewoners en begeleiders paraat voor een wandeling. Ook heel wat klein- en zelfs achterkleinkinderen gingen mee op stap. En voor sommigen onder hen kwam een buggy goed van pas. Na de wandeling volgde traditiegetrouw een afsluitingsdrankje in de cafetaria, en werd er nog gezellig nagepraat.

23

●● IN DE KIJKER

Egel De egel is een bekende verschijning in onze tuinen. En dan vooral door zijn stekelvacht en zijn gewoonte om zich bij gevaar op te rollen.

Verspreidingsgebied De egel komt voor van Zuid-Scandinavië tot Noordwest-Rusland, en van het Iberisch Schiereiland tot Duitsland en Italië maar ook op eilanden als Ierland, Groot-Brittannië, Corsica, Sardinië en Sicilië. In Oost-Europa leeft de nauw verwante Oost-Europese egel. De egel is ingevoerd in Nieuw-Zeeland. De eerste egels werden er in 1885 uitgezet als bestrijding van ongedierte. Egels komen voor in een grote variatie aan landschappen, zolang er voldoende onderbegroeiing is en de bodem niet al te vochtig is.

Uiterlijke kenmerken De egel heeft een vacht aan de kop- en buikzijde en stekels aan de rugzijde. Hij heeft een gedrongen lichaam, een spitse kop en een kleine staart, die hij verborgen houdt tussen de stekels. De kop begint breed, maar loopt spits toe naar de donkere snuit. Aan het uiteinde van de snuit bevinden zich tien paar neusharen. De oren zijn klein, zwart en nauwelijks zichtbaar omdat ze zijwaarts in het gezicht staan. De vachtkleur varieert van geel- en grijsbruin tot donkerbruin. De buik is grijs- tot donkerbruin.

24

De stekels De rug en flanken van de egel zijn bedekt met bruingrijze stekels. Die zijn 15 tot 25 mm lang en 1 tot 2 mm breed. Gemiddeld gaan stekels zo’n 18 maanden mee, drie keer zo lang als een gemiddelde haar.

Afmetingen De egel heeft een kop-romplengte van 20 tot 30 cm en een lichaamshoogte van 12 tot 20 cm. Hij weegt tussen de 258 en 1 375 gram.

Zintuigen Van de zintuigen is vooral de reukzin goed ontwikkeld. Een egel kan insecten die zich drie centimeter onder de grond bevinden goed ruiken. De egel beschikt ook over een uitstekend gehoor. De ogen zijn slechter ontwikkeld, zelfs bijziend. Maar de egel kan wel kleuren onderscheiden.

Voedsel De egel is een insecteneter. Ook wormen, slakken, pissebedden eet hij graag. Hij vult zijn dieet aan met spinnen, jonge vogeltjes, paddenstoelen, bessen en vruchten.

●● IN DE KIJKER

Sociaal en territoriaal gedrag De egel heeft een solitaire leefwijze. Soms kan een paartje een nest delen, maar dit is voor een korte tijd. Een groepje egels bestaat meestal uit een moeder met jongen. Egels die in hetzelfde gebied leven, mijden elkaar meestal door op verschillende tijdstippen op dezelfde plek te komen. Het leefgebied van een mannetje is tot vijf keer groter dan van een vrouwtje, hij legt ook dagelijks grotere afstanden af: vijfhonderd meter tot drie kilometer per nacht. Ook maakt hij gebruik van meerdere nesten, terwijl een vrouwtje vaak aan één nest genoeg heeft.

Winterslaap De egel houdt een winterslaap. Hij kan slecht tegen de kou: de stekelvacht isoleert niet, waardoor een egel niet lang blootgesteld kan worden aan temperaturen lager dan 12°C. Bovendien zal hij weinig voedsel vinden, zijn belangrijkste prooien worden vanaf het najaar steeds schaarser. De winterslaap duurt in gematigde streken ongeveer van oktober tot maart of april. Om zich voor te bereiden op de winterslaap legt de egel vanaf juli een vetvoorraad aan in de vorm van onderhuids vetweefsel. Is de vetvoorraad te karig, dan kan het dier bij dalende temperaturen zijn lichaam niet opwarmen en zal het sterven.

De lichaamstemperatuur daalt tijdens de winterslaap tot 10°C, de hartslag naar twintig per minuut en de ademhaling naar eens in de twee tot drie minuten.

Voortplanting De mannelijke geslachtsorganen gaan direct na het einde van de winterslaap groeien, net als de aanmaak van hormonen. De paartijd duurt van april of mei tot juli. In de paartijd zoeken dieren elkaar op in een grasveld. Als twee mannetjes hetzelfde vrouwtje op het oog hebben, zullen zij met elkaar vechten door te bijten en te stoten.

Zogen en opvoeden gebeurt alleen door het vrouwtje.

Jongen De draagtijd van de egel bedraagt 31 tot 39 dagen. De meeste jongen worden geboren in juni, in een nest van gras en bladeren. Egels hebben meestal één worp per jaar, maar als alle jongen sterven, kan een egel nog een worp in de nazomer krijgen. Sommige vrouwtjes kunnen tot in november nog een derde worp krijgen.

Het vrouwtje zal dan haar winterslaap uitstellen.

Weinig jongen uit deze worp zullen echter het eerste jaar halen, aangezien de dieren te weinig tijd hebben om zich voor te bereiden op de winter. Een worp bestaat uit gemiddeld drie tot zes kale, dove en blinde jongen van 10 tot 25 gram. Na anderhalve dag verschijnen er bruine stekels met witte punten, de vacht komt in de tweede week. Na 22 dagen verlaten de jongen voor het eerst het nest. De jongen lopen dan in kop-staartformatie in een rij achter hun moeder aan. Na twee maanden worden ze door de moeder verstoten en zijn ze zelfstandig. Na tien maanden kunnen zij zich voortplanten.

25

●● IN DE KIJKER

26

â—?â—? IN DE KIJKER

Bedreiging en verdediging Als een egel iets onverwachts hoort of ziet, richt hij de stekels op zijn hoofd op, door zijn schouders in te trekken en de snuit omlaag te houden. Mocht het bedreigend worden, dan trekt de egel zijn poten in en rolt hij zich op tot een bal. Het kost hem slechts drie seconden om zich op te rollen. De kop, poten en staart zijn dan naar binnen gericht. Deze stekelige bal vormt een goede bescherming tegen natuurlijke vijanden. In opgerolde toestand staan de stekels in alle richtingen, dankzij kleine huidspiertjes aan de uiteinden van de stekels. De egel is dan alleen kwetsbaar aan de opening aan de onderzijde, die bijzonder klein is en slechts weinig dieren kunnen hem daar aanvallen zonder geprikt te worden. Als de bedreiging weg is rolt hij zich weer uit, wat ook in een seconde of drie gebeurt.

Om zich te kunnen oprollen, heeft een egel een aangepast spierenstelsel. Over vrijwel zijn hele lichaam loopt een koepvormige staart-rugspier, die wordt samengetrokken als de kleine huidspieren zich aanspannen. De stekelige rughuid schuift vervolgens door het samentrekken van de dikke kringspier om het dier heen. De belangrijkste natuurlijke vijanden zijn waarschijnlijk de das en de bunzing. Ook boommarter, vos, hond, lynx, wild zwijn en roofvogels als havik, steenarend en oehoe vangen weleens een egel. De belangrijkste doodsoorzaak is echter verhongering tijdens de winterslaap en het verkeer. Bij een natuurlijk levenseinde wordt de egel vier tot zeven jaar.

Egels hebben veel last van parasieten. De stekelvacht is lastig te verzorgen, waardoor egels vaak vol zitten met teken, mijten en vlooien.

27

●● MOPPENTROMMEL

Moppentrommel Linda en Rudi zijn in de badkamer. Terwijl hij onder de douche staat en zij zich aan het afdrogen is, gaat de deurbel. Linda slaat snel een handdoek om, rent de trap af en doet de deur open. Het is Fred, de buurman.

Voordat ze een woord kan uitbrengen, zegt Fred. “Ik geef je honderd euro als je de handdoek laat vallen”. De vraag brengt haar even in verwarring, maar dan denkt ze: “Mooi verdiend”. En Linda laat de handdoek op de grond vallen. Fred staart even naar haar en geeft haar een biljet van honderd euro, waarna hij zonder nog iets te zeggen weer weggaat. Linda drapeert de handdoek weer om zich heen en gaat terug naar de badkamer. “Wie was dat?” vraagt Rudi.

“Fred, de buurman,” antwoordt Linda. “Aja,” zegt Rudi, “ kwam hij die honderd euro teruggeven die hij me schuldig is?”

Het paard van boer Jos is heel ziek. De veearts behandelt het dier en zegt dan tegen de boer: “Ik heb gedaan wat ik kon, maar als hij binnen drie dagen niet weer op zijn benen staat, zal je hem moeten laten inslapen vrees ik.” Eén van de varkens hoort wat de veearts zegt en probeert het paard zover te krijgen dat hij rechtstaat. Maar het paard is veel te moe. De tweede dag zegt het varken: “Sta nou toch op paard, want anders gaan ze je laten inslapen!” Maar het lukt het paard gewoon niet. Het varken geeft nog niet op en zegt: “Kom op, als je nu opstaat, hebben we nog enkele mooie jaren samen op de boerderij.” Het paard raapt al zijn krachten bijeen en staat op. Net dan komt de boer in de stal. Hij is verwonderd dat het paard terug rechtstaat en roept van geluk: “Dit moeten we vieren … slacht het varken!”

28

●● PUZZEL

Puzzel Bij de vorige puzzel zochten we het antwoord:

de appel valt niet ver van de boom

Proficiat Louis Engelen!

Hij won een leuke verwenactiviteit.

 Los de rebus op:

h =g

m = lf

all = eg

+ ge

z=w

+

-v

-d

bewoner:………………………………………………………………………………………………………. kamer:……………………………

Afgeven aan het onthaal ten laatste op 31 oktober.

29

â—?â—? GEDICHT

Levensrecept neem twaalf maanden reinig ze van alle bitterheid, gierigheid, aanstellerij en angst snijd elke maand afwisselend in 30 of 31 gelijke dagen bereid elke dag met een deel beweging, een deel rust en twee delen humor voeg er drie volle soeplepels optimisme aan toe, en ook een portie vertrouwen, een koffielepel verdraagzaamheid, enkele snippertjes geduld en een snuifje vrolijkheid overgiet het geheel rijkelijk met liefde en breng op smaak met een scheutje fijngevoeligheid versier met een bosje kleine attenties dien op met een vriendelijk woord en een glimlach

30

●● VOOR DE KLEINTJES

31

Op 25 september sloten we de avondwandelingen traditiegetrouw af met smoutebollen van de kermis.