របាយការណ៍ប្រច ាំឆមាសល សិទធិទទួ
ក ើ ទី៦៖
បានការជាំនជ ាំ ប្រះលោយយត្តធ ិ រ៌លៅករពជា
ខែធ្នូ ឆ្ន២ ាំ ០១៣
អាំពីរជឈរណឌ
សិទិធរនសសករពជា
របាយការណ៍ស្តីពី “ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំ ជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅករពជា” ជាលទិធផលននការអនវត្តន៍ គដម្ោងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ រ.ស្.រ.ក
ដោយរជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករពជា
គឺករពជាជាម្ពះរាជាណាចម្ករួយគ្មានអាំដពើ ហិងា
(“រ.ស្.រ.ក”)។
ចកខវ ិស្័យរបស្់
ខែលកនងដនាះម្បជាពលរែឋទិទិួលបានស្ិទិិធជា
រូលោឋនោនស្ិទិិធដស្ាើគ្មន និ ងទិទិួលបានអាំណាច ដែើរបីចូលរួរកនងលទិធិម្បជាធ្ិបដត្យយ ម្ពរទាំងទិទិួលបាន ផលម្បដោជន៍ពីការអភិវឌ្ឍន៍ម្បដទិស្។ រ.ស្.រ.ក ោនដគ្មលបាំណងចង់បាននីត្ិរែឋ ជាជាងនិទិណឌភាព ស្ថាប័នរ ឹងោាំ ជាជាងបគគលខ្លាំង និងចង់ បានស្ងគរដស្រ ីពហបកស ខែលកនងដនាះភាពចម្ររះម្ត្ូវបានដគទិទិួល យក និងស្ថទិរ ជាជាងម្ពដងើ យកដនតើយ ឬោក់ ទិណឌករា។ ស្ថលកស្ញ្ញារបស្់ រ.ស្.រ.ក ោនរូបម្ាបស្កាំពង ដហើរដចញពីរងវង់រូលនននផៃដរឃពណ៌ដែៀវបញ្ញ ា ក់អាំពីការទរទរដស្រ ីភាពដៅករពជា។ ដែើរបីស្ដម្រចបានចកខ វ ិស្័យដនះ រ.ស្.រ.ក ដធ្វើការដែើរបីដលើកករពស្់ និងការារលទិិធម្បជាធ្ិបដត្យយ ម្ពរទាំងការដគ្មរពស្ិទិិធរនស្ស ជាពិដស្ស្ស្ិទិិធពលរែឋ និងស្ិទិិធនដោបាយដៅទិូទាំងម្បដទិស្ករពជា។ ស្ម្ោប់ ព័ត្៌ោនបខនារស្ូរទិស្សនាដគហទិាំព័រ www.cchrcambodia.org។ លសចកតីថ្លែងអាំណរគណ របាយការណ៍ដនះ
ដកើត្ដចញពី កិចចឧបត្ារភគ្មាំម្ទិ
ដោយស្បបរស្អាំពីស្ាំណាក់ទិីភានក់ងារស្ម្ោប់ ការ
អភិវឌ្ឍន៍ អនតរជាត្ិននស្ហរែឋអាដររ ិក (“ទិ.អ.អ.ស្.អ”) និងវ ិទិាស្ថានម្គប់ម្គងបូា៌បស្ចិរម្បដទិស្ និងកិចច ឧបត្ារភគ្មាំម្ទិ
ដោយស្បបរស្ពីការ ិោល័យឧត្តរស្នងការទិទិួ លបនៃកខផនកស្ិទិិធរនស្សននអងគការស្ហម្បជា
ជាត្ិ។ ែលឹរស្ថរននរបាយការណ៍ដនះ គឺជាការទិទិួលែស្ម្ត្ូវរបស្់ រ.ស្.រ.ក និងរិនឆលះបញ្ញ ច ាំងអាំពីទិស្សនៈ របស្់ ទិ.អ.អ.ស្.អ រោឋភិ បាលស្ហរែឋអាដររ ិក ឬ វ ិទិាស្ថានម្គប់ ម្គងបូា៌ បស្ចិរ ឬ ការ ិោល័យឧត្តរស្នង ការទិទិួ លបនៃកខផនកស្ិទិិធរនស្សននអងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ។ សាំណួរ និង ការលឆែើយត្រ ម្បស្ិនដបើដោកអនកោនស្ាំណួរ ឬចង់ បានព័ត្៌ោនបខនារអាំពីរបាយការណ៍ដនះ ឬម្បស្ិនដបើដោកអនក ចង់ផតល់ដោបល់ត្ប ស្ូរដផញើអីខរ៉ែលរកកាន់ រ.ស្.រ.ក តាររយៈអាស្យោឋន info@cchrcambodia.org។ របាយការណ៍ដនះ
និងការដបាះពរពផាយដផសងៗរបស្់
រ.ស្.រ.ក
អាចខស្វងរកបានតាររយៈ
www.cchrcambodia.org និងក៏អាចខស្វងរកបានផងខែរដៅដលើដគហទិាំព័រស្ិទិិធរនស្សករពជាខែលបដងាហះដោយ រ.ស្.រ.ក តាររយៈ www.sithi.org។ ទិិននន័យ
ខែលបានស្ដងេត្ទាំងអស្់ក៏អាចខស្វងរកបានដៅដលើម្បព័នធម្គប់ម្គងទិិននន័យស្ដងេត្ការណ៍
ស្វនាការតាររយៈ tmp.sithi.org ។ (CC) ២០១៣ រជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករពជា (រ.ស្.រ.ក) ផៃះដលែ៧៩៩ ផលូវ៩៩ ស្ងាេត្់ បឹងម្ត្ខបក
ែណឌចោេររន រាជធានី ភាំនដពញ ម្ពះរាជាណាចម្កករពជា
មាត្ិកា ការពនយ
អ ់ ត្ថន័យ ......................................................................................................................... 1
ខ្ែឹរសារសលងេរ ................................................................................................................................ 3 ១.លសចកតីល្តើរ.................................................................................................................................. 7 ម្កបែណឌចាប់ ដៅករពជា .......................................................................................................................................................7 បរ ិបទិនដោបាយ ......................................................................................................................................................................8 ដគ្មលបាំណង ម្កររដគ្មលដៅ និងវ ិស្ថលភាពននរបាយការណ៍ ..............................................................................9 ២. វិធីសាស្តសត ................................................................................................................................ 10 រយៈដពល និងទិីតាាំង .............................................................................................................................................................. 10 ការដតតត្ដលើការស្ដងេត្ការណ៍ ......................................................................................................................................... 11 រចនាស្រព័នធ ................................................................................................................................................................................ 11 បគគលិក និងការបណតះបណា ត ល ....................................................................................................................................... 12 នីត្ិវ ិធ្ីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ ......................................................................................................................................... 13 ម្បព័នធម្គប់ ម្គងទិិននន័យ ........................................................................................................................................................ 13 ការវ ិភាគ និង កិចចពិភាកា .................................................................................................................................................... 14 ៣. ទិននន័យ និង ការវាយត្ម្រែ..................................................................................................... 15 ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំ ជម្រះជាស្ថធារណៈ ................................................................................................................ 16 ស្ិទិិធោនដស្រ ីភាព និងស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយគ្មានការពនារដពល .......................................... 19 ស្ិទិិធយល់ពីបទិដោទិម្បកាន់ .............................................................................................................................................. 25 ការពនយល់ម្បាប់ស្ិទិិធ ............................................................................................................................................................. 31 ស្ិទិិធោនដពលដវោ និងរដធ្ាបាយម្គប់ ម្គ្មន់កនងការដរៀបចាំការារកតី ............................................................ 33 ស្ិទិិោ ធ នដរធាវ ី និងោនវត្តោនដៅកនងស្វនាការ ..................................................................................................... 34 ស្ិទិិធទិទិួលបានការស្នាត្ជារនថាគ្មានដទស្ ........................................................................................................... 38 ភាពឯករាជយ ភាពរិនលដរអៀង និងវ ិជាាជី វៈរបស្់ដៅម្ករ ........................................................................................ 40 ស្ិទិិធបងាហញភស្តតាង ............................................................................................................................................................. 44 ស្ិទិិធរិនម្ត្ូវបានបងខិត្បងខាំឲ្យស្ថរភាព ............................................................................................................................ 51 ហារឃាត្់ចាំដាះការវ ិនិច័ឆយដទស្ពី រែងចាំ ដាះបទិដលាើស្ែខែល ................................................................... 53 ការហារឃាត្់ ម្បឆ្ាំងនឹងការអនវត្តន៍អានភាពម្បត្ិស្ករាននចាប់ម្ពហាទិណឌ ............................................ 54 ស្វនាការាក់ព័នធនឹងអនីត្ិជន ......................................................................................................................................... 55 អនីត្ិជន–ភាពឯកជន ........................................................................................................................................................... 56 អនីត្ិជន–ការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន .............................................................................................................................. 58 អនីត្ិជន–ការផតនាៃដទស្ ..................................................................................................................................................... 60 ៤. លសចកតីសននិោាន និង អនសាសន៍ ............................................................................................ 63 ៥. គនថនិលទេស ................................................................................................................................ 67
នីត្ិអនតរជាត្ិ .............................................................................................................................................................................. 67 នីត្ិជាត្ិ ....................................................................................................................................................................................... 68 ៦. ឧរសរព័នធ .................................................................................................................................. 73 ឧបស្រព័នធទិី១៖ តារាងស្ដងេត្ការណ៍ .............................................................................................................................. 73 ឯកស្ថរភាាប់ ទិី១៖ ជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន ............................................................................................................... 90 ឧបស្រព័នធទិី២៖ បញ្ាីចាប់ ជារូលោឋន ............................................................................................................................ 95 ឧបស្រព័នធទិី៣៖ ម្ករស្ីលធ្រ៌រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ ............................................................................. 105
តារាងត្ួ ល
ខ្
ត្ួដលែទិី១៖ស្វនាការខែលបានស្ដងេត្ ............................................................................................... 15 ត្ួដលែទិី ២៖ ការដម្បៀបដធ្ៀបចាំនួនស្របននស្វនាការខែលបានស្ដងេត្ជារួយនឹងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ រន ........................................................................................................................................... 16 ត្ួដលែទិី ៣៖ ស្ិទិិធទិទិួលបានស្វនាការជាស្ថធារណៈ .......................................................................... 17 ត្ួដលែទិី៤៖ ស្ិទិិធទិទិួ លបានស្វនាការជាស្ថធារណៈ៖ ការដម្បៀបដធ្ៀបទិិននន័យពី របាយការណ៍រនននស្វនា ការខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ទាំងអស្់ .......................................................................................... 18 ត្ួដលែទិី៥៖ ការឃាំែួលនបដណា ត ះអាស្នន ................................................................................................ 21 ត្ួដលែទិី៦៖ ការឃាំែួលនបដណា ត ះអាស្ននដលើស្រយៈដពលកាំណត្់ដោយចាប់ ............................................ 22 ត្ួដលែទិី ៧៖ ស្ិទិិធយល់ពីបទិដោទិម្បកាន់ - ដៅម្គប់ត្ោការទាំងអស្់ខែលបានស្ដងេត្ ......................... 26 ត្ួដលែទិី៨៖ និនានការស្របចាំដាះស្ិទិិធយល់ែឹងពី ម្បដភទិននបទិដោទិម្បកាន់ ........................................... 28 ត្ួដលែទិី៩៖ ការពនយល់ម្បាប់ ស្ិទិិធ ....................................................................................................... 31 ត្ួដលែទិី១០៖ ស្ិទិិធោនដពលដវោ និងរដធ្ាបាយម្គប់ ម្គ្មន់ កនងការដរៀបចាំការារកតី ............................... 33 ត្ួដលែទិី១១៖ ស្ិទិិធោនដរធាវ ី............................................................................................................ 35 ត្ួដលែទិី១២៖ ស្ិទិិធោនវត្តោនកនងស្វនាការ ....................................................................................... 37 ត្ួដលែទិី១៣៖ ការស្នាត្ជារនថាគ្មានដទស្ ...................................................................................... 38 ត្ួដលែទិី១៤៖ ឯករាជយភាព ភាពរិនលដរអៀង និងវ ិជាាជីវៈរបស្់ដៅម្ករ ................................................... 41 ត្ួដលែទិី១៥៖ វ ិជាាជីវៈរបស្់ដៅម្ករ ការដម្បើ ម្បាស្់ទិូរស្ពៃនែរបស្់ដៅម្ករដៅកនងស្វនាការ .................... 42 ត្ួដលែ ១៦៖ ទិិែឋភាពទិូដៅននការដម្បើ ម្បាស្់ទិូរស្ពៃដោយដៅម្ករ ......................................................... 43 ត្ួដលែទិី១៧៖ ស្ិទិិធបងាហញភស្តតាង.................................................................................................... 45 ត្ួដលែ១៨៖ ទិិែឋភាពទិូដៅចាំដាះស្ិទិិប ធ ងាហញភស្តតាង ......................................................................... 46 ត្ួដលែទិី១៩៖ ស្ិទិិធដៅ និងស្ថកស្ួរស្ថកសី ......................................................................................... 46 ត្ួដលែទិី ២០៖ ស្ិទិិធទិទិួលបានការបងាហញោ៉ែ ងដពញដលញ ................................................................... 50 ត្ួដលែទិី ២១៖ ស្ិទិិធរិនម្ត្ូវបានបងខិត្បងខាំឲ្យស្ថរភាព ............................................................................ 51 ត្ួដលែទិី ២២៖ ការហារឃាត្់ ចាំដាះកាវ ិនិច័ឆយដទស្ពីរែង .................................................................. 53 ត្ួដលែ២៣៖ ទិិែឋភាពនននិ នានការចាំ ដាះការហារឃាត្់ការកាត្់ដទស្ដទិវរែង .......................................... 54 ត្ួដលែ២៤៖ ការហារឃាត្់ ការអនវត្តន៍អានភាពម្បត្ិ ស្ករាននចាប់ ម្ពហាទិណឌ ...................................... 55 ត្ួដលែទិី ២៥៖ ស្វនាការាក់ ព័នធនឹងជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន .............................................................. 56 ត្ួដលែទិី ២៦៖ ភាពឯកជនកនងស្វនាការរបស្់អនីត្ិជន ........................................................................ 57 ត្ួដលែទិី ២៧៖ ការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដលើអនីត្ិជន .......................................................................... 59 ត្ួដលែ២៨៖ ការផតនាៃដទស្អនីត្ិជន ................................................................................................... 61 ត្ួដលែ២៩៖ ទិិែឋភាពននការផតនាៃដទស្អនីត្ិជន ................................................................................... 62
ការពនយ "ត្ោការដែត្តបនាៃយ-
់ អ ត្ថ ន័ យ
ស្ថោែាំបូងដែត្តបនាៃយោនជ័យ
ោនជ័យ" គណៈដរធាវ ី
គណៈដរធាវ ីននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា
ករពជា
ម្ពះរាជាណាចម្កករពជា
“CAT”
អនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងការដធ្វើទរណករា និងការផតនាៃដទស្ ឬការម្បម្ពឹ ត្តទាំងឡាយ ណាខែលដឃារដៅ អរនស្សធ្រ៌ ឬខែលនាាំឲ្យបាត្់ត្នរលជារនស្ស
រ.ស្.រ.ក
រជឈរណឌលស្ិទិិរ ធ នស្សករពជា
ម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ
ម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា
តារាងស្ដងេត្ការណ៍
តារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ
របស្់រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់
រ.ស្.រ.ក
កនងការកត្់ម្តាទិិននន័យដពលស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ ដស្ចកតីខណនាាំ
ដស្ចកតីខណនាាំស្ាំខ្ន់ ៗ
ដែើ របីជួយរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការននរជឈរណឌលស្ិទិិធ
រនស្សករពជា ឲ្យយល់ពីស្ាំណួរនីរួយៗដៅកនងតារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ “ក.ក.ច.យ”
ម្កររម្បឹកាកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌ របស្់រាជរោឋភិបាលករពជា
ម្ករស្ីលធ្រ៌
ឯកស្ថរស្ដងខបស្ីព ត ីកាត្ពវកិចនច នការរិនដម្ជៀត្ខម្ជក រិនលដរអៀង និងរកាការស្ោាត្់ ខែលត្ម្រូវឲ្យរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការដគ្មរពតារ
រែឋធ្រានញ្ា
រែឋធ្រានញ្ា ននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា
“អ.ស្.ក”
អនស្ញ្ញាស្ីព ត ីស្ិទិិធកោរ
ម្បព័នធម្គប់ ម្គង
ជាម្បព័នធខែលរជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករពជាដម្បើ ស្ម្ោប់រកាទិិននន័យ ខែលបានកត្់
ទិិននន័យ
ម្តាដៅដលើតារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ
របាយការណ៍ម្បោាំ
របាយការណ៍ស្តីពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅករពជាម្បោាំឆោស្ទិី
ឆោស្ទិី១
១ របស្់ រ.ស្.រ.ក ខែកកេោ ឆ្នាំ២០១០
អាំឡងដពលរបាយ-
ការស្ដងេត្ស្វនាការោប់ពីនងាទិី១០ ខែស្ីហា ែល់នងាទិី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩
ការណ៍ទិី១ របាយការណ៍ម្បោាំ
របាយការណ៍ស្តីពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅករពជាម្បោាំឆោស្
ឆោស្ទិី ២
ដលើកទិី២ ដៅខែរីនា ឆ្នាំ២០១១
អាំឡងដពលរបាយ-
ការស្ដងេត្ស្វនាការោប់ពីនងាទិី១ ខែរករា ែល់នងាទិី៣០ ខែរិងនា ឆ្នាំ២០១០
ការណ៍ទិី ២ របាយការណ៍ម្បោាំ
របាយការណ៍ស្តីពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅករពជាម្បោាំឆោស្
ឆោស្ទិី ៣
ដលើកទិី៣ របស្់ រ.ស្.រ.ក ដៅខែរករា ឆ្នាំ២០១២
អាំឡងដពលរបាយ-
ការស្ដងេត្ស្វនាការោប់ពីនងាទិី១ ខែកកេោ ែល់នងាទិី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០
ការណ៍ទិី ៣ របាយការណ៍ម្បោាំ
របាយការណ៍ស្តីពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅករពជាម្បោាំឆោស្ទិី
ឆោស្ទិី៤
៤ របស្់ រ.ស្.រ.ក ខែរីនា ឆ្នាំ២០១២
អាំឡងដពលរបាយ-
ការស្ដងេត្ស្វនាការោប់ពីនងាទិី១ ខែរករា ែល់នងាទិី៣០ ខែរិងនា ឆ្នាំ២០១១
ការណ៍ទិី៤
1
របាយការណ៍ម្បោាំ
របាយការណ៍ស្តីពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅករពជាម្បោាំឆោស្ទិី
ឆោស្ទិី៥
៥ របស្់ រ.ស្.រ.ក ខែវ ិចឆិកា ឆ្នាំ២០១២
អាំឡងដពលរបាយ-
ការស្ដងេត្ស្វនាការោប់ពីនងាទិី១ ខែកកេោ ែល់ នងាទិី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១១
ការណ៍ទិី៥ របាយការណ៍ម្បោាំ
របាយការណ៍ស្តីពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅករពជាម្បោាំឆោស្ទិី
ឆោស្ទិី៦
៦ របស្់ រ.ស្.រ.ក ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣
អាំឡងដពលរបាយ-
ការស្ដងេត្ស្វនាការោប់ពីនងាទិី១ ខែរករា ែល់ នងាទិី៣០ ខែរិងនា ឆ្នាំ២០១២
ការណ៍ទិី៦ “ក.អ.ស្.ព.ន”
កត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្ីព ត ីស្ិទិិធពលរែឋ និងស្ិទិិធនដោបាយ
ត្ោការដែត្តកណា ត ល
ស្ថោែាំបូងដែត្តកណា ត ល
“យទិធស្ថស្តស្ត ក.ច.យ”
យទិធស្ថស្តស្តកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នធយត្ិតធ្រ៌
“ក.យ.ធ្”
ម្កស្ួងយត្ិតធ្រ៌
“អ.រ.រ”
អងគការរិនខរនរោឋភិ បាល
“ODIHR”
ការ ិោល័យទិទិួលបនៃកស្ិទិិធរនស្ស និងវ ិទិាស្ថានម្បជាធ្ិ បដត្យយ
“OHCHR”
ការ ិោល័យឧត្តរស្នងការអងគការស្ហម្បជាជាត្ិទិទិួលបនៃកស្ិទិិរ ធ នស្ស
“OPCAT”
ពិធ្ីស្ថរជដម្រើ ស្ភាាប់ នឹងអនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងការដធ្វើទរណករា
“OSCE”
អងគការទិទិួ លបនៃកស្និតស្ែ និងកិចចស្ហម្បត្ិបត្តិការដៅអឺរប ៉ែ
ម្ករម្ពហាទិណឌ
ម្ករម្ពហាទិណឌននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា ឆ្នាំ២០០៩
ត្ោការរាជធានី
ស្ថោែាំបូងរាជធានីភាំនដពញ
ភនាំដពញ “ម្បាជញ”
ករាវ ិធ្ីស្ិទិិធ និងយត្ិតធ្រ៌
គដម្ោង
គដម្ោងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការដៅករពជា
“រ.ប.វ.ត្”
រាជបណិឌ ត្ស្ភាវ ិជាាជីវៈត្ោការ
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ស្ថោែាំបូងដែត្តរត្នគិ រ ី
របាយការណ៍
របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ស្តីពីស្ិទិិធទិទិួ លបានការជាំ នាំ ជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ដៅករពជា
“រ.រ.ក”
រាជរោឋភិ បាលករពជា
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់រ.ស្.រ.ក
“ស្.ស្.ស្.រ”
ដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិធរនស្ស
“អ.ស្.ប”
អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ
“អនតាក់”
អាជាញធ្របដណា ត ះអាស្ននននអងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ដៅម្បដទិស្ករពជា
“ចាប់ អនតាក់ ”
បទិបបញ្ា ត្ិតស្ីតពីម្បព័នធត្ោការ ចាប់ម្ពហាទិណឌ និងនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌស្ម្ោប់ អនវត្ត ដៅម្បដទិស្ករពជាកនងស្រ័យអនតរកាល ឆ្នាំ១៩៩២
ទិ.អ.អ.ស្.អ
ទិីភានក់ ងារស្ម្ោប់ ការអភិវឌ្ឍន៍អនតរជាត្ិននស្ហរែឋអាដររ ិក
2
ខ្ែឹ រ សារសលងេ រ របាយការណ៍ដនះ (“របាយការណ៍”) គឺ ជាលទិធផលរួយននគដម្ោងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការដៅករពជា (“គដម្ោង”) ខែលអនវត្តដោយ រ.ស្.រ.ក។ របាយការណ៍ដនះបងាហញនិងវ ិភាគទិិននន័យខែលម្បរូលបានពីការ ស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការចាំនួន ៣៥៤ ខែលជាប់ាក់ ព័នធនឹងជនជាប់ ដោទិចាំនួន ៧១៩ នាក់ ននបទិដលាើស្ម្ពហា ទិណឌដៅស្ថោែាំបូងរាជធានី (“ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ”) ស្ថោែាំបូងដែត្តបនាៃយោនជ័យ (“ត្ោការដែត្ត បនាៃយោនជ័ យ”) និងស្ថោែាំបូងដែត្តរត្នគិរ ី (“ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី”) ពី នងាទិី១ ខែរករា ែល់នងាទិី៣០ ខែ រិងនា ឆ្នាំ២០១២ (“អាំ ឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦”)។ ដនះគឺជារបាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី៦ របស្់ គដម្ោង។ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ រ.ស្.រ.ក ចូ លរួរស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការកនងបទិដលាើស្ម្ពហា ទិណឌដៅត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ និងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ជាម្បោាំនងា ដោយ ដម្បើ តារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការខែលោនស្ាំណួរម្បោណជាង ៧០ ជាឧបករណ៍ស្ម្ោប់ វាស្់ស្ង ៃ ់នូវការ ដគ្មរពស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅកនងស្វនាការ និងចាំដាះជនជាប់ ដោទិនីរួយៗ។ រកែល់បចចបបននដនះ រ.ស្.រ.កបានដចញផាយនួ វរបាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ចាំនួន ៥ ដលើករួចរក ដហើយ។
រនការដបាះពរពរបាយការណ៍នីរួយៗ
ត្ោការខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ម្ត្ូវបានផតល់ឱកាស្កនង
ដឆលើយត្បនឹងអវីខែលបានរកដឃើញតាររយៈកិចចម្បជាំជារួ យនឹងបគគលិករបស្់គដម្ោង ដោបល់ទាំងដនាះដៅកនងរបាយការណ៍ជាផលូវការ។
ដែើរបីអាចបញ្ូច លរត្ិ
បនាៃប់ ពីការដបាះពរពផាយរបាយការណ៍ម្បោាំឆោស្
នីរួយៗ បគគលិកគដម្ោងស្ម្របស្ម្រួល និងជួបម្បជាំ ជារួ យត្ាំណាងរបស្់ត្ោការខែលគដម្ោងបានស្ដងេត្ ម្ពរទាំងអងគការ អងគភាព និងស្ថាប័ននានាខែលដធ្វើការដលើវ ិស្័យយត្តិធ្រ៌ ែនទិដទិៀត្ ដែើរបីពិភាកាដោះស្រស្ថយ នូវអនស្ថស្ន៍ខែលបានដលើកដឡើងដៅកនងរបាយការណ៍។ គាំនិត្គ្មន
កិចចម្បជាំ ដនះជារូលោឋនស្ម្ោប់ ដធ្វើការតលស្់បូរត
និងផតល់លទិធភាពឲ្យយល់កាន់ ខត្ចាស្់អាំពីបញ្ញ ហ ម្បឈរទាំងឡាយ
ស្ថាប័នខែលដធ្វើការពម្ងឹងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌។
ខែលបានជួបម្បទិះដោយ
កិចចម្បជាំពិភាកាដនះោនដគ្មលបាំណងដលើកករពស្់
និងជួយ
ស្ម្រួលែល់ការអនវត្តន៍អនស្ថស្ន៍ ទាំងឡាយ ខែលបានផតល់ជូនដៅកនងរបាយការណ៍ម្បោាំឆោស្។ ទិិននន័យដៅកនងរបាយការណ៍ដនះនឹងដធ្វើការដម្បៀបដធ្ៀបទិិននន័យ តារត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យ
ខែលម្បរូ លបានពី ស្វនាការដៅ
និងត្ោការដែត្តរត្នគិ រ។ ី ទិិននន័យខែលបាន
រកពីម្គប់ ត្ោការទាំងអស្់ម្ត្ូវបានដលើកយករកបងាហញដោយដធ្វើការដម្បៀបដធ្ៀប និងការកាំណត្់ពីនិនានការ កនងដគ្មលបាំណងកាំណត្់អាំពីបញ្ញ ហ ខែលាក់ព័នធដៅនឹងស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្ិតធ្រ៌ ។ ជាចាំណចវ ិជាោនកនងការកត្់ស្ោគល់ដឃើញថា ោនបញ្ញ ហ ត្ិចត្ួចប៉ែដណាណះដកើត្ដឡើងាក់ព័នន ធ ឹងរយៈ ដពល
និងរដធ្ាបាយម្គប់ម្គ្មន់ កនងការដរៀបចាំការារកតីដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ដនះ។
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ដៅ
ោនករណីរាយការណ៍ខត្រួយប៉ែដណាណះខែលដរធាវ ីការារខ្ងចងដោទិម្ត្ូវបាន
ត្ោការម្បាប់ ឲ្យការារដៅនងាស្វនាការខត្រតង
និងករណីរដបៀបដនះោនបួនខែលបានដកើត្ដឡើងដៅ
3
ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ។ ពាំ ោនរបាយការណ៍ែូចគ្មនដនះរកពីត្ោការដែត្តរត្នគិរ ីដនាះដទិ ខែលជា ទិូដៅបាំដពញបានោ៉ែ ងម្បដស្ើរកនងការអនដោរតារនីត្ិវ ិធ្ី ននការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌។ ក៏ោនស្រិទិិធផលដម្ចើនខែរ
ខែលបានស្ដងេត្ដឃើញដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ
ែូចជាការ
ខែលបានលបបាំបាត្់ដោលនូវការអនវត្តន៍ដលើអនកដទស្ ខែលបានចូលរួរស្វនាការដោយាក់ ឯកស្ណា ឋ ន ជាអនកដទស្ដស្ៃើរខត្ទាំងស្រស្រងដៅកនងត្ោការ ដហើយស្វនាការទាំងអស្់ខែលបានស្ដងេត្ដៅត្ោការដែត្ត បនាៃយោនជ័យ ជនជាប់ ដោទិទាំងអស្់បានបងាហញែលួនដោយពាំាក់ អាវជាអនកដទស្ដនាះដទិ។ ដទះជាោ៉ែ ង ដនះកតី
ជនជាប់ដោទិជាដម្ចើ នដៅខត្បងាហញែលួនដៅត្ោការកនងឯកស្ណា ឋ នជាអនកដទស្កនងករណីជាដម្ចើន
ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ខែលោន ៨៣% ននជនជាប់ ដោទិទាំងអស្់ និងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ខែលោន ៧០% ននជនជាប់ ដោទិទាំងអស្់។ កតាតវ ិជាោនបខនារដទិៀត្រួរោនអវត្តោនននដស្ចកតីខងលងការណ៍របស្់ដៅម្ករដៅតារត្ោការ ខែល បានស្ដងេត្ការណ៍ាក់ព័នធនឹងភាពគ្មានដទស្ ឬ ម្បកាស្
ពិ រទិធភាពរបស្់ជនម្ត្ូវដោទិរនដពលស្ថលម្ករម្ត្ូវបាន
ដោយរួរជារួយនឹងដហត្ខែលថាពាំោនការយល់ដឃើញណារួ យខែលបងាហញថាដៅម្ករោនផល
ម្បដោជន៍ ដៅកនងដរឿងកតី
ដម្ៅខត្ពីត្ួនាទិី តារផលូវចាប់ របស្់គ្មត្់ដនាះដទិ។
និងនីត្ិវ ិធ្ី កនងការទិទិួលបានស្វនាការយត្តិធ្រ៌ដនះ
ការម្បកាន់ខ្ាប់ ដៅនឹងបទិោឋន
ដែើ របីពម្ងឹងែល់ការដគ្មរពដគ្មលការណ៍ស្ចចធារណ៍នន
និរដទស្។ ទក់ទិិននឹងស្ិទិិធបងាហញភស្តតាង ជាទិូដៅដៅម្ករអនវត្តនីត្ិវ ិធ្ី បានោ៉ែ ងម្ត្ឹរម្ត្ូវ ដោយោនខត្រួយ ករណីខែលបានរាយការណ៍ប៉ែដណាណះ (ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ) ខែលភាគី ម្ត្ូវបានរារាាំងរិនឲ្យស្ួរដលើ ស្ថកសី។ ដទះជាោ៉ែ ងណាក៏ដោយ ទិិ ននន័យក៏បងាហញបញ្ញ ហ ម្ពួយបាររភរួយចាំនួន និងដស្នើទក់ទិងនឹងបទិោឋន ទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌រួយចាំនួន ោនការម្បដស្ើរដឡើងត្ិចត្ួច ឬហាក់ែូចជាពាំោនដស្ថះោប់ តាាំងពីអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៥។ ដៅែណៈខែលត្ោការ ជាពិ ដស្ស្ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ខែលបាន ដលើកដឡើងឲ្យោនអម្តាននការម្បត្ិបត្តិតារ ១០០% ខែលជាទិូដៅបានអនវត្តតារកាត្ពវកិចចរបស្់ែួនកន ល ងការ ជូនែាំណឹងែល់ជនជាប់ ដោទិអាំពីម្បដភទិននបទិដោទិម្បកាន់ ដៅម្ករដៅខត្ែកខ្នកនងការផតល់ការពនយល់ែ៏ ដពញដលញដៅែល់ជនជាប់ ដោទិអាំពីស្ិទិិធរបស្់ពួកដគ។ ឧទហរណ៍ ពាំ ោនដៅម្ករណាោនក់ដៅកនងករណី ទាំងអស្់ននស្វនាការ ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍បានពនយល់ែល់ជនជាប់ ដោទិថាែលួនោនស្ិទិិធរិននិោយស្តី ដនាះដឡើយ។ ការែកខ្នខបបដនះគឺជាការគួរឲ្យបាររភជាពិដស្ស្ ដៅម្គ្មខែលកម្រិត្ននស្ិទិិធទិទិួលបានដរធាវ ី ដៅខត្ទបស្ម្ោប់ ការដោទិម្បកាន់ ពីបទិរជឈិរ និងដៅែណៈខែលអម្តា ១០០% ននការទិទិួ លបានដរធាវ ី ស្ម្ោប់ បទិឧម្កិែឋខែលជាការត្ម្រូវតារផលូវចាប់រិនទន់ បានស្ដម្រចដៅដឡើយ។ ោនករណីចាំនួន ៤ ដៅ ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យ
ខែលជនជាប់ដោទិម្បឈរនឹងការដោទិម្បកាន់ ពីបទិឧម្កិែឋពាំ ម្ត្ូវបានដរធាវ ី
ត្ាំណាងតារផលូវចាប់ដនាះដទិ។
ជនជាប់ ដោទិទាំងអស្់ខែលម្ត្ូវបានដោទិម្បកាន់ ពីបទិឧម្កិែឋដៅត្ោការ
ដែត្តរត្នគិរ ី និងត្ោការរាជធានីភាំនដពញ គឺ ម្ត្ូវបានដរធាវ ីត្ាំណាងតារផលូវចាប់។ កម្រិ ត្ននដរធាវ ីការារដៅ
4
កនងករណីបទិរជឈិរដៅខត្ោនអម្តាទបគួ រឲ្យបាររភ ដោយោនម្ត្ឹរខត្ ៣៣,៥% ននជនជាប់ ដោទិទាំងអស្់ ម្ត្ូវបានដរធាវ ីការារដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ និងម្ត្ឹរខត្ ២១% ដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ។ ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ីោនការវ ិឌ្ឍន៍ ម្បដស្ើរជាងបនតិចដោយោនចាំនួន ៦១% ននជនជាប់ដោទិកនងបទិរជឈិរ ម្ត្ូវបានដរធាវ ីការារ។ កម្រិត្ននការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដៅខត្ោនែពស្់
ដហើយដៅម្ករបនតឃាំែួនប ល គគលជាដម្ចើនកនង
ករណីជាដម្ចើន។ ដៅែណៈខែលោនភាពម្បដស្ើរដឡើងរួយចាំនួនដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យ ខែលោន ការកាត្់ បនាយកនងការដម្បើ ម្បាស្់វ ិធានការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន
ដយើងដឃើញថាត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ
និង ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ោនការដកើនដឡើងចាំនួនភាគរយននករណី ខែលបានអនវត្តវ ិធានការឃាំែួនបដណា ល ត ះ អាស្ននដោយគិត្ោប់ តាាំងពីអាំឡងដពលរបាយការណ៍រន។ ដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ រន្រនតីស្ដងេត្ ការណ៍របស្់ រ.ស្.រ.ក កត្់ ស្ោគល់ដឃើញថាោនករណីគួរឲ្យោប់ អាររាណ៍ចាំនួន ១៦ ននការឃាំែួនបដណា ល ត ះ អាស្ននដលើស្ និងែស្ចាប់ ។ ជាការគួរឲ្យដស្ថកស្ថតយផងខែរ
ខែលដៅម្ករដៅខត្បនតដម្បើ ម្បាស្់ទិូរស្ពៃនែរបស្់ែួនដៅកន ល ងដពល
ស្វនាការ។ ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ោនចាំនួន ១៩% ខែលដៅម្ករបានទិទិួលទិូរស្ពៃនិោយកនងដពល ស្វនាការ ករណីែូចគ្មនដនះោនចាំនួន ២១% ដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ និង ១៧% ដៅត្ោការដែត្ត រត្នគិរ ី។ ដៅែណៈខែលចាំណចដនះបងាហញពីភាពម្បដស្ើរដឡើងជាលាំោប់ ដៅដពលដធ្វើការដម្បៀបដធ្ៀបភាគរយ ននដៅម្ករបានទិទិួ លទិូ រស្ពៃនិោយដៅកនងស្វនាការទាំងអស្់
ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍កនងអាំឡងដពល
របាយការណ៍ទិី៦ (ចាំនួន ១៩%) និងស្វនាការទាំងអស្់ ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍កនងអាំឡងរបាយការណ៍ទិី ៥ (ចាំនួន ២០%) ការបនតដម្បើ ម្បាស្់ទិូរស្ពៃនែដោយដៅម្ករ ខែលបញ្ញ ហ ដនះងាយស្រស្ួលនឹងដជៀស្ដវៀងបាន ពាំ ិ៍ ត បានដធ្វើឲ្យដករដ្ ា ះរបស្់ត្ោការបានម្បដស្ើរដឡើងដឡើយ។ កនងចាំដណារស្វនាការទាំងអស្់ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ដនះ ោន ចាំនួន ៣ ករណីទក់ ទិិននឹងការគាំរារកាំខហងខែលដកើត្ដឡើងដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យទាំងអស្់ ខែល ការគាំរារកាំខហងម្ត្ូវបានរាយការណ៍ថា បានដធ្វើដឡើងដែើ របីទិទិួលបានការស្ថរភាព និ ងោនការដោទិម្បកាន់ ចាំនួន ២៤ ករណីខែលបានដម្បើម្បាស្់ទិម្រង់ ដផសងៗននការដម្បើ ហិងាដលើរាងកាយ (ចាំនួន ១៣ ករណីដកើត្ដឡើង ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ និងចាំនួន ១១ ករណីដកើត្ដឡើងដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ)។ ទក់ទិិននឹងករណីជាប់ ាក់ព័នធនឹងជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន កម្រិត្ននការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដៅ ខត្ោនែពស្់ខែលពាំអាចទិទិួលយកបាន។ ពាំោនករណីណារួយខែលជាប់ាក់ព័នធនឹងអនីត្ិជនកនងចាំដណារ ស្វនាការទាំងអស្់ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ដៅដែត្តរត្នគិ រ ីដនាះដឡើង រ ីឯដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ការឃាំ ែលួនបដណា ត ះអាស្ននដលើអនីត្ិជនោនចាំនួន ៩២% ននករណីទាំងអស្់ខែលជាប់ាក់ព័នធនឹងអនីត្ិជន និងដៅ ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យោនចាំនួន ៩០% ននករណីទាំងអស្់ ខែលបញ្ញ ហ ដនះបងាហញពីការគួរឲ្យម្ពួយ បាររភថា ជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជន គឺហាក់ែូចជាងាយនឹងម្ត្ូវបានោក់ ឲ្យស្ាិត្ដៅដម្ការការឃាំែួនបដណា ល ត ះ អាស្នន ជាងជនជាប់ ដោទិជានីត្ិជន។
5
កនងចាំដណារជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជនទាំងអស្់
ខែលម្ត្ូវបានផតនាៃដទស្ពីបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌ
ម្គប់ អនីត្ិជនម្ត្ូវទិទិួ លដទស្កនងពនធនាគ្មរភាលរៗ។ ោនខត្ ១ ករណីប៉ែដណាណះ ខែលដៅម្ករបានពិោរណា ដលើការអនវត្តន៍ដទស្ឲ្យដៅដម្ៅឃាំស្ម្ោប់ ជនម្បម្ពឹត្តដលាើស្ជាអនីត្ិជនោនក់
ដហើយកនងស្ាំណាំ ដរឿងដនះដៅ
ម្ករបានស្ដម្រចោក់ដទស្ចាំនួន ៦ ខែកនងពនធនាគ្មរ និងដទស្ពយួរស្ថកលបងចាំ នួន ៣ ឆ្នាំ ខែលម្បដស្ើរជាង ការជាប់កនងពនធនាគ្មរចាំនួន ៣ ឆ្នាំ និង ៦ ខែ។ អនស្ថស្ន៍ កនងរបាយការណ៍ដនះម្ត្ូវបានផតល់ជូនដៅអងគភាព
និងស្ថាប័នដផសងៗដោយបងាហញអាំពី
ភាពជាប់ាក់ ព័នធគ្មនដៅវ ិញដៅរកននស្ថាប័នទាំងដនាះដៅកនងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌ ។
ម្បស្ិនជានឹងោនចាំណច
ស្ាំខ្ន់ ៗខែលម្ត្ូវដធ្វើឲ្យម្បដស្ើរដឡើងកនងការម្បកាន់ ខ្ាប់ នូវបទិោឋនននការទិទិួ លបានស្វនាការយត្តិធ្រ៌ ែូដចនះ ជាការោាំបាច់ ណាស្់ ខែលថាបណា ត នែគូខែលាក់ព័នធទាំងអស្់នឹងដធ្វើការរួរគ្មន ដែើ របីដឆ្ពះដៅស្ដម្រចដគ្មល ដៅរួរ។ ការដធ្វើឲ្យម្បដស្ើរដឡើងទាំងដនះនឹងអាស្រស្័យដលើកិចចស្ហម្បត្ិបត្តិការ និងការគ្មាំម្ទិពីស្ាំណាក់ រាជរោឋ ភិបាលករពជា (“រ.រ.ក”) ម្កស្ួងយត្តិធ្រ៌ (“ក.យ.ធ្”) អាជាញធ្រអនវត្តចាប់ អាជាញធ្រពនធនាគ្មរ ក៏ែូចជាអងគការ រិនខរនរោឋភិបាល (“អ.រ.រ”) និងស្ថាប័នែនទិដទិៀត្ខែលាក់ព័នធនឹងកាំខណទិម្រង់ ចាប់ និងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌។ ដយើងស្ងឃឹរថា ទិិននន័យ ការវ ិភាគ និងអនស្ថស្ន៍ ខែលោនដៅកនងរបាយការណ៍ដនះនឹងអាចជួយបដងេើននូវ ការដគ្មរពស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ និងគ្មាំម្ទិកិចចការទាំងដនាះ ដែើរបីធានាថា ម្បព័នធយត្តិ ធ្រ៌ដៅករពជាអាចផតល់យត្តិធ្រ៌ និងស្រភាពែល់បគគលម្គប់រប ូ ។
6
១.លសចកតីល្តើ រ ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ គឺជាស្ិទិិធរូលោឋន ខែលម្ត្ូវបានទិទិួលស្ថគល់ជាស្កល និងស្ាិត្ដៅកម្រិត្ែពស្់បាំផត្កនងចាប់អនតរជាត្ិរបស្់រហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ជាត្ិ
ទាំងដៅកនង
ដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិធរនស្ស (“ស្.ស្.ស្.រ”)1 និងកត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្ីតពីស្ិទិិធពលរែឋ និង ស្ិទិិធនដោបាយ (“ក.អ.ស្.ព.ន”)។2 ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ម្ត្ូវបានធានាដោយរែឋធ្រា នញ្ា ននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា
(“រែឋធ្រានញ្ា ”)3 និងម្ត្ូវបានធានាដោយបទិបបញ្ា ត្ិតរួយចាំនួនដទិៀត្ដៅកនង
ចាប់ជាត្ិ ។4 ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ររ ួ បញ្ូច លនូវស្ិទិិធដផសងៗគ្មនរួយចាំនួនរបស្់រនស្សោនក់ៗ ខែលោប់ ដផតើរពីស្ិទិិធទក់ទិងនឹងនីត្ិវ ិធ្ីរនស្វនាការ ែូចជាការោប់ែួន ល និ ងការស្ួរចដរលើយ រហូត្ដៅែល់ ស្ិទិិធទក់ទិិននឹងការជាំនាំ ជម្រះតៃល់ខត្រតង ែូចជាស្ិទិិធទិទិួ លបានស្វនាការជាស្ថធារណៈ ក៏ ែូចជាស្ិទិិធទិូលាំ ទិូោយជាងដនះដទិៀត្ ត្ួោ៉ែងស្ិទិិធទិទិួលបានការស្នាត្ជារនថាគ្មានដទស្។ ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះ ដោយយត្តិធ្រ៌ គឺជាខផនកែ៏ស្ាំខ្ន់ ននម្បព័នធយត្តិធ្រ៌ ម្ពហាទិណឌ ដហើយខែលផតល់ឲ្យបគគលម្គប់រប ូ ខែលម្ត្ូវបាន ដោទិម្បកាន់ពីបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌទិទិួលបាននូវការអនវត្តន៍ដោយយត្តិធ្រ៌
និងដស្ាើភាពគ្មន
ដៅម្គ្មខែល
អាជាញធ្ររែឋកាំណត្់ពីពិរទិធភាព ឬនិរដទស្របស្់ពួកដគ។ ដៅដពលោនការអនវត្តន៍ោ៉ែងម្ត្ឹរម្ត្ូវដហើយដនាះ ស្ិទិិធរបស្់ជនជាប់ ដោទិ
និ ងជនរងដម្គ្មះម្ត្ូវបានដគ្មរព
ដហើយធានាអាំពីការម្គប់ ម្គប់វ ិស្័យយត្តិធ្រ៌រួយែ៏
ម្ត្ឹរម្ត្ូវ។
ប្ករខ្ណឌចារ់លៅករពជា រែឋធ្រានញ្ា ននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា (“រែឋធ្រានញ្ា ”) ធានានូវឯករាជយភាពរបស្់ត្ោការ ម្ពរទាំង ស្ិទិិធស្នាត្ទិកជារនថាគ្មានដទស្រហូត្ែល់ដពលពិរទិធភាពម្ត្ូវបានរកដឃើញ។ ម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌននម្ពះ រាជាណាចម្កករពជា (“ម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ”) ខចងអាំពីនីត្ិវ ិធ្ី ននការដស្ើបស្ួរ និងនីត្ិវ ិធ្ីស្វនាការបទិដលាើស្ ម្ពហាទិណឌ ម្ពរទាំងបទិបបញ្ា ត្ិតរួយចាំនួនទក់ទិងនឹងស្ិទិិធរបស្់ជនជាប់ ដោទិ។ ម្ករម្ពហាទិណឌននម្ពះរាជា ណាចម្កករពជា (“ម្ករម្ពហាទិណឌ”) ខែលម្ត្ូវបានម្បកាស្ឲ្យដម្បើ ដៅឆ្នាំ២០០៩ និងចូលជាធ្រោនទាំងស្រស្រង ដៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០ បញ្ា ត្តអាំពីម្បដភទិបទិដលាើស្ ដគ្មលការណ៍ននការទិទិួលែស្ម្ត្ូវម្ពហាទិណឌ និងដគ្មល ការណ៍ននការផតនាៃដទស្។ ម្បដទិស្ករពជាក៏ម្ត្ូវបានចងភាាប់ កាត្ពវកិចចដោយកិចចម្ពរដម្ពៀងអនតរជាត្ិ ខែល ែលួនជាភាគីផងខែរ។ ដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិធរនស្ស (“ស្.ស្.ស្.រ”) និងកត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្ីត 1 2
រហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ- ោម្តា១០ ននដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិរ ធ នស្ស ចះនងាទិី១០ខែធ្នូឆ្នាំ១៩៤៨។
រហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ- ោម្តា១៤ ននកត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិស្ីព ត ីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងស្ិទិិន ធ ដោបាយ ចះនងាទិី១៦ខែធ្នូ ឆ្នាំ
១៩៦៦។ 3
ោម្តា៣១ននរែឋធ្រានញ្ា ធានានូវស្ិទិិទិ ធ ទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌តាររយៈការរួរបញ្ូច លដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិ ធ
រនស្ស និងកត្ិកាស្ញ្ញាអនស្ញ្ញាអនតរជាត្ិែនទិដទិៀត្ រួរទាំង កត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិស្ីព ត ីស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិន ធ ដោបាយដៅកនងអត្ាបទិ របស្់ែួន។ោម្តា៣៨និ ល ងោម្តា១២៨ននរែឋធ្រានញ្ា ក៏បានធានានូវស្ិទិិទិ ធ ទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ែនទិដទិៀត្ផងខែរ។ 4
ម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា
ខចងអាំពីស្ិទិិរ ធ ួយចាំនួនដៅកនងនីត្ិវ ិធ្ីខែលជួយធានាឲ្យោនការជាំនាំជម្រះដោយ
យត្តិធ្រ៌។ឧទហរណ៍៖ ោម្តា៣០០ ខចងថាជនជាប់ដោទិម្ត្ូវអរដោយដរធាវ ីខែលែលួនបានដម្ជើស្ដរ ើស្។
7
ពីស្ិទិិធពលរែឋ
និងស្ិទិិធនដោបាយ
(“ក.អ.ស.ព.ន”)
ស្ទិធខត្ធានានូវស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយ
យត្តិធ្រ៌ និងជាស្ថធារណៈដោយស្ថោជម្រះកតីរួយឯករាជយ និងរិនលដរអៀង។ ម្បព័នធយត្តិធ្រ៌កនងម្បដទិស្ករពជារួរបញ្ូច លផងខែរនូ វែាំដណើរការននការដស្ើបស្ួរ។
ម្បព័នធត្ោការ
ម្ត្ូវបានបដងេើត្ដឡើងដោយរួរោនស្ថោែាំបូងរាជធានី ១ និងស្ថោែាំបូងដែត្តចាំនួន ២៣ ត្ោការដោធា ចាំនួន ១ ស្ថោឧទិធរណ៍ចាំនួន ១ និងត្ោការកាំពូល។ ដៅឆ្នាំ២០០៣ រាជរោឋភិ បាលករពជា និងអងគការស្ហ ម្បជាជាត្ិ (“អ.ស្.ប”) បានម្ពរដម្ពៀងបដងេើត្អងគជាំនាំជម្រះវ ិស្ថរញ្ា កនងត្ោការករពជា ដែើរបីកាត្់ដទស្អនក ទិទិួលែស្ម្ត្ូវែពស្់បាំផត្ចាំដាះអាំដពើ ស្ថហាវយង់ឃង ន ខែលម្បម្ពឹត្តដោយខែារម្កហរ។ រែឋធ្រានញ្ា បញ្ា ត្តថា ម្បដទិស្ករពជា “ទិទិួ លស្ថគល់ និងដគ្មរពស្ិទិិធរនស្ស ែូចខែលោនខចងកនងធ្រា
នញ្ា របស្់អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ កត្ិ កាស្ញ្ញា និងអនស្ញ្ញាទាំងឡាយខែលទក់ទិងនឹងស្ិទិិធរនស្ស ស្ិទិិធ នារ ី និងស្ិទិិធកោរ”។5 ម្កររម្បឹកាធ្រានញ្ា ននម្ពះរាជាណាចម្កករពជាបានបញ្ញ ា ក់អាំពីស្ថារត្ីននរែឋធ្រានញ្ា ដៅ កនងដស្ចកតីស្ដម្រចរបស្់ែួនកាលពី ល នងាទិី១០ ខែកកេោ ឆ្នាំ២០០៧ ខែលដលើកដឡើងថា “អនស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ
ទាំងឡាយខែលម្បដទិស្ករពជាបានទិទិួលស្ថគល់”
បដងេើត្ជាខផនករួយននចាប់ខែលដៅម្ករជាំនាំជម្រះម្ត្ូវខត្
ដគ្មរព។6 រា៉ែ ងវ ិញ ោម្តា១២៨ ននរែឋធ្រានញ្ា ក៏ខចងអាំពីឯករាជយភាព និងភាពឥត្លដរអៀងរបស្់ត្ោការ ករពជា៖ “អំណាចតុលាការជាអំណាចឯករាជ្យ។ អំ ណាចតុលាការធានា រកាអនាគតិ និងការពារសិទ្ិធសសរ ី
ភាពរបស់ប្បជាពលរដ្ឋ”។ ម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ ខែលបានអនរ័ត្កនងឆ្នាំ២០០៧ ម្បរូលផតាំ និងចងម្កងជា ម្ករននបទិបបញ្ា ត្ិតរនៗទក់ ទិិននឹងនីត្ិវ ិធ្ី ននម្បព័នធត្ោការ និងម្ពហាទិណឌ ខែលម្ត្ូវបានបញ្ា ត្តដៅកនងចាប់ កាលពី រោឋភិបាលននស្រ័ យអនតរកាល។7 ម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌបញ្ា ត្តោ៉ែងលរអិត្អាំពីនីត្ិវ ិធ្ី ទាំងឡាយខែល ម្ត្ូវខត្ដគ្មរពតារកនងការដស្ើបអដងេត្ ស្វនាការ និងបណឹត ងឧបាស្រស្័យនានា។ ដៅកនងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០ ម្ករម្ពហាទិណឌបានចូលជាធ្រោន ខែលខចងអាំពីបណាំត ននបទិដលាើស្ម្ពហា ទិណឌងាីៗជាដម្ចើន ការោត្់ ថានក់បទិដលាើស្ និងដគ្មលការណ៍ននការទិទិួ លែស្ម្ត្ូវម្ពហាទិណឌ យតាតធ្ិ ការខែនែី និងការផតនាៃដទស្។
ររ ិរទនលោបាយ ដៅកនងខែរិងនា ឆ្នាំ២០០៣ គណៈរែឋរន្រនតីននរាជរោឋភិ បាល បានអនរ័ត្យទិធស្ថស្តស្តកាំខណទិម្រង់ ចាប់ និងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌ (“យុទ្ធសាស្តសរ”)។8 យទិធស្ថស្តស្តដនះចងអលបងាហញដគ្មលការណ៍ខណនាាំស្ាំខ្ន់ៗបួន ខែលោនខចងកនងបទិបបញ្ា ត្ិតរួយចាំនួនននរែឋធ្រានញ្ា ដែើ របី្នដឆ្ពះដៅរកកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នធ
5
ោម្តា៣១ននរែឋធ្រានញ្ា។
6
ដស្ចកតីស្ដម្រចដលែ០៩២/០០៣/២០០៧ ននម្កររម្បឹកាធ្រានញ្ា ននម្ពះរាជាណាចម្កករពជាចះនងាទិី១០ ខែកកេោ ឆ្នាំ២០០៧។
7
បទិបបញ្ាត្ិទ ត ក់ទិងនឹងម្បព័នត្ ធ ោការ ចាប់ និងនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ អនវត្តកងម្បដទិស្ករព ន ជាកនងស្រ័យអនតរកាល (“ចាប់អុនតាក់ ”)។
8
ម្កររម្បឹកាកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នត្ ធ ោការ៖ យទិធស្ថស្តស្តកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នត្ ធ ោការ ខែល រ.រ.ក បានអនរ័ត្ដៅកនង
កិចម្ច បជាំដពញអងគកាលពីនងាទិី២៩ ខែឧស្ភា ឆ្នាំ២០០៥។
8
យត្តិធ្រ៌៖ ស្ិទិិធដស្រ ីភាពបគគល លទិធិម្បជាធ្ិបដត្យយដស្រ ី ការខបងខចងអាំណាច និងនីត្ិរែឋ។9 ដៅកនងយទិធ ស្ថស្តស្តដនះក៏ោនកាំណត្់ ដគ្មលដៅយទិធស្ថស្តស្តចាំនួន
៧
ផងខែរ
ខែលបដងេើត្បានជារូលោឋនននខផនការ
ស្ករាភាពកាំខណទិម្រង់ ចាប់ និងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌ ខែលដម្កាយរកម្ត្ូវបានអនរ័ត្កាលពីឆ្នាំ២០០៥។10 គដម្ោងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ រ.ស្.រ.ក (“គសប្ោង”) ជាអនកស្ដងេត្ការណ៍ឯករាជយ និងឥត្ លដរអៀងដលើស្វនាការម្ពហាទិណឌដៅកនងម្បដទិស្ករពជាោប់តាាំងពីខែស្ីហា ឆ្នាំ២០០៩។ ដៅកនងត្ួនាទិី ដនះ ដគ្មលបាំណងរបស្់គដម្ោង គឺម្បរូលទិិននន័យខែលអាចយករកដធ្វើការវ ិភាគ ដែើរបីដធ្វើកាំណត្់បងាហញពីចាំណច ខ្លាំង និងចាំណចដែាយដៅកនងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌។ តាររយៈការយកចិត្តទិកោក់ ដៅដលើខផនកនានាដៅកនងែាំដណើរ ការស្វនាការ ខែលទរទរឲ្យោនការោប់ អាររាណ៍ជាខ្លាំង និងដធ្វើការផតល់អនស្ថស្ន៍ ជាក់ខស្តងខែលអាច អនវត្តបានដៅែល់ស្ថានប័នាក់ព័នធនានាកនងវ ិស្័យយត្តិធ្រ៌ រ.ស្.រ.ក គ្មាំ ម្ទិនូវកិចចែិត្ែាំទាំងឡាយដែើរបី ពម្ងឹង និងដធ្វើកាំខណទិម្រង់ដលើម្បព័នធយត្តិធ្រ៌ស្ម្ោប់ ជាម្បដោជន៍ ែល់ម្បជាពលរែឋទាំងអស្់។
លោ
រាំណង ប្កុរលោ
លៅ និង វិសា
ភាពម្នរបាយការណ៍
ដនះគឺ ជារបាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី ៦ ស្តីពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅ ករពជា ខែលបានដធ្វើដឡើយដោយគដម្ោងដនះ។ រនដពលខែលរបាយការណ៍ដនះម្ត្ូវបានបញ្ចប់ និងដបាះពរព ផាយ ដស្ចកតីម្ាងរបាយការណ៍ម្ត្ូវបានដផញើដៅម្បធានត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ម្បធានត្ោការដែត្តបនាៃយ ោនជ័យ និងម្បធានត្ោការដែត្តរត្នគិ រ ី។ ដគ្មលបាំណងននការដផញើដស្ចកតីម្ាងននរបាយការណ៍ដៅត្ោការ ទាំងឡាយខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ គឺ ផតល់ឱកាស្ែល់ត្ោការទាំងដនាះកនងការដឆលើយត្ប និងការផតល់រត្ិ ដោបល់ដផសងអាំពីអីវខែលបានរកដឃើញដៅកនងរបាយការណ៍
ម្ពរទាំងអនញ្ញាត្ឲ្យត្ោការទាំងដនាះអាច
ផតល់អនស្ថស្ន៍ បខនារដទិៀត្។ របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី១ (“របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី១”) ម្ត្ូវបានដបាះពរពផាយ កាលពី នងាទិី១៤ ខែកកេោ ឆ្នាំ២០១០ របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី២ (“របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើក ទិី ២”) ម្ត្ូវបានដបាះពរពផាយកាលពី នងាទិី២២ ខែរីនា ឆ្នាំ២០១១ របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី ៣ (“របាយ ការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី៣”) ម្ត្ូវបានដបាះពរពផាយកាលពី នងាទិី៤ ខែរករា ឆ្នាំ២០១២ របាយការណ៍ម្បោាំ ឆោស្ដលើកទិី៤ (“របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី៤”) ម្ត្ូវបានដបាះពរពផាយកាលពី នងាទិី១៥ ខែស្ីហា ឆ្នាំ ២០១២ របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី៥ (“របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដលើកទិី៥”) ម្ត្ូវបានដបាះពរពផាយ កាលពី នងាទិី១៥ ខែវ ិចិឆកា ឆ្នាំ២០១២។ រចនាស្រព័នធននរបាយការណ៍ដនះោនលកខណៈែូចត្ដៅ៖ ខផនកទិី២ បងាហញអាំពីវ ិធ្ីស្ថស្តស្តខែលនឹងម្ត្ូវអនវត្តដៅដពលម្បរូលទិិននន័យ និងដរៀបចាំរបាយការណ៍។
9
យទិធស្ថស្តស្តកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នត្ ធ ោការ ទិាំព័រទិី៣។
10
ម្កររម្បឹកាកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នត្ ធ ោការ៖ ខផនការស្ករាភាពស្ម្ោប់ការអនវត្តន៍យទិធស្ថស្តស្តកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នធ
ត្ោការ ខែល រ.រ.ក បានអនរ័ត្ដៅកនងកិចម្ច បជាំដពញអងគកាលពីនងាទិី២៩ ខែឧស្ភា ឆ្នាំ២០០៥។
9
ខផនកទិី៣ "ទិិននន័យ និងការរកដឃើញ" បងាហញពីទិិននន័យ ខែលម្បរូលបានពីត្ោការចាំនួន ៣ ោប់ ពី នងាទិី១ ខែរករា រហូត្ែល់នងាទិី៣០ ខែរិងនា ឆ្នាំ២០១២ កនងដគ្មលបាំណងកាំណត្់អាំពីនិនានការននការដគ្មរព ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ។ ខផនកទិី៤ “ដស្ចកតីស្ននិោឋន និងអនស្ថស្ន៍ ” គឺការផតល់នូវអនស្ថស្ន៍ ដលើបញ្ញ ហ ខែលាក់ ព័នធដៅនឹង ខផនកខែលបានរកដឃើញ។ ដគ្មលបាំណងននរបាយការណ៍គឺដែើរបីផតល់នូវការវ ិភាគនិនានការ ខែលដកើត្ដចញពី ត្ោការម្ពហាទិណឌ របស្់ករពជា ដធ្វើការដម្បៀបដធ្ៀបដៅនឹងរបាយការណ៍រនៗ ដែើរបីវាស្់ខវងកម្រិត្ននម្បស្ិទិធភាពខែលបានអនវត្ត អនស្ថស្ន៍ ពីរន ម្ពរទាំងដែើរបីបដងេើត្ជាដវទិិ ការួ យ ខែលអាចដលើកដឡើងពីអនស្ថស្ន៍បខនារដទិៀត្ និងអន វត្តឲ្យរ ឹត្ខត្ម្បដស្ើរដឡើង។
២. វិ ធី សា ស្តសត គដម្ោងដនះម្ត្ូវបានអនវត្តដោយ រ.ស្.រ.ក ខែលជាខផនករួយននករាវ ិធ្ីដគ្មលនដោបាយ និងការ ត្ស្ូរត្ិ។ គដម្ោងដនះម្ត្ូវបានអនវត្ត និងរបាយការណ៍ម្ត្ូវបានស្រដស្របនាៃប់ ពីវ ិធ្ីស្ថស្តស្តខែលបានកាំណត្់ កនងជាំពូកដនះ។ ដគ្មលបាំ ណងននការខចករ ាំខលកវ ិធ្ីស្ថស្តស្តដនះជារួ យនឹងអងគការែនទិដទិៀត្ គឺដែើរបីអាចជួយ បដងេើននូវកិចចស្ហម្បត្ិបត្តិការដៅកនងខផនកស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ បណា ត នែគូទាំងអស្់
ខែលែិត្ែាំឲ្យោនការដគ្មរព
និងដែើរបីស្ម្រួលែល់កិចចពិភាការវាង
និងការម្បកាន់ ខ្ាប់ ឲ្យរ ឹត្ខត្ខ្លាំងដឡើងចាំដាះស្ិទិិធទិទិួល
បានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅម្បដទិស្ករពជា។
រយៈលព
និង ទីតា ាំង
របាយការណ៍ដនះបងាហញ និងវ ិភាគទិិននន័យខែលបានរកពីស្វនាការដរឿងកតីម្ពហាទិណឌចាំនួន ៣៥៤ ខែលោនជនជាប់ ដោទិចាំនួន ៧១៩ នាក់។ ស្វនាការទាំងដនះម្ត្ូវបានស្ដងេត្ដៅឯត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ និងត្ោការដែត្តរត្នគិ រ ី កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ (ពីនងាទិី១ ខែរករា ែល់នងាទិី៣០ ខែរិងនា ឆ្នាំ២០១២)។ ត្ោការរាជធានី ភាំនដពញម្ត្ូវបានដម្ជើ ស្ដរ ើស្ជាដគ្មលដៅននគដម្ោង ដម្ាះជាត្ោការខែលស្ាិត្ដៅកនងរាជធានី និងោនវ ិស្ថលភាពធ្ាំ ម្ពរទាំងជាត្ាំបន់ ខែលោនម្បជាជនដម្ចើន ជាងដគដៅម្បដទិស្ករពជា ត្ោការដនះោនចាំនួនដរឿងកតីដម្ចើនជាងត្ោការែនទិដទិៀត្ ដហើយការម្បម្ពឹត្តដៅ របស្់ត្ោការដនះម្ត្ូវបានរាយការណ៍ោ៉ែ ងទិូោយ
និ ងជាទិូដៅោនឥទិធិពលខ្លាំងជាងត្ោការែនទិដទិៀត្
ដៅម្បដទិស្ករពជា។ ត្ោការរាជធានី ភាំនដពញម្ត្ូវបានដធ្វើការស្ដងេត្ម្គប់ របាយការណ៍ម្បោាំឆោស្រនៗទាំង អស្់អាំពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជាំម្រះដោយយត្តិធ្រ៌។ ការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ និងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី បានោប់ ដផតើរដៅនងាទិី២២ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១១ ដែើរបីពម្ងីកនូ វការដតតត្ការយកចិត្តទិកោក់ដៅដលើភូរិស្ថស្តស្តននការ ស្ដងេត្ការណ៍ និងដែើរបីដធ្វើការដម្បៀបដធ្ៀបនូ វនិនានការ និងការអនវត្តន៍រវាងត្ោការខែលោនទិីតាាំងស្ងគរ ដស្ែឋកិចចែស្ៗគ្មន។ ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យម្ត្ូវបានដម្ជើស្ដរ ើស្ ដោយស្ថរោនទិីតាាំងភូរិស្ថស្តស្តដៅ ជាប់ នឹងម្ពាំខែនខែលោនស្ករាភាពាណិជាករារោញឹកដម្ចើន។ 10
ត្ោការដនះក៏ដែើ រត្ួនាទិី ោ៉ែងស្ាំខ្ន់ ខែរ
កនងយទិធស្ថស្តស្តកាំខណទិម្រង់ ចាប់
និងម្បព័នធយត្ិតធ្រ៌ របស្់រាជរោឋភិ បាល។
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ីម្ត្ូវបាន
ដម្ជើ ស្ដរ ើស្ក៏ ដម្ាះខត្ទិីតាាំងភូរិស្ថស្តស្ត និងភាពោច់ ស្រស្ោលរបស្់ដែត្តដនះ អាចឲ្យោនការពិនិត្យដរើលដៅ ដលើភាពែស្ខបលកគ្មនកនងការអនវត្តន៍របស្់ត្ោការខែលដៅឆ្ាយពី រាជធានី ដបើស្ិនជាោន។ ទាំងត្ោការ ដែត្តបនាៃយោនជ័យ និងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ស្ទិធខត្ធាលប់ បានដធ្វើការស្ដងេត្ពីរនរកដោយគដម្ោង (ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ និងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ម្ត្ូវបានស្ដងេត្កនងរបាយការណ៍ទិី ៥)។
ការលតតត្ល
កា ើ រសលងេត្ការណ៍
ការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការដតតត្ដលើស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ រួយចាំនួន។ ដែើរបី កាំណត្់ថាស្ិទិិធណាែលះម្ត្ូវបានដលើកយករកងលឹងខងលង រ.ស្.រ.ក ពឹ ងខផអកដលើ ម្បភពពី ខ្ងដម្ៅែូចជារបាយការណ៍
និងការស្ិកាស្រស្ថវម្ជាវដផសងៗអាំពីស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដៅករពជា
និងអាំពី
ម្បព័នធយត្តិធ្រ៌ ករពជា។ ពាំ ោនការស្ននិោឋនវ ិជាោន ឬ អវ ិជាោនណារួយម្ត្ូវបានទញដចញពីការបាំដភលចស្ិទិិធ ទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ែនទិដទិៀត្ ខែលស្ាិត្ដៅកនងរបាយការណ៍ដនះដឡើយ។ ស្ិទិិធខ្ងដម្ការម្ត្ូវបានដម្ជើ ស្ដរ ើស្ស្ម្ោប់ ដគ្មលបាំណងននការស្ដងេត្ការណ៍៖ -
ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំ ជម្រះជាស្ថធារណៈ
-
ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយគ្មានការពនារដពល
-
ស្ិទិិធយល់ែឹងអាំ ពីបទិដោទិម្បកាន់
-
ស្ិទិិធទិទិួលបានការពនយល់ម្បាប់ស្ិទិិធ ែល់ជនជាប់ ដោទិ
-
ស្ិទិិធោនដពលដវោ និងរដធ្ាបាយម្គប់ ម្គ្មន់កនងការការារកតី
-
ស្ិទិិធោនដរធាវ ី និងោនវត្តោនដៅកនងស្វនាការ
-
ស្ិទិិធទិទិួលបានការស្នាត្ទិកជារនថាគ្មានដទស្
-
ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយត្ោការឯករាជយ និងរិនលដរអៀង
-
ស្ិទិិធបងាហញភស្តតាង (រួរទាំងស្ិទិិធដៅ និងស្ថកស្ួរស្ថកស្សី)
-
ស្ិទិិធទិទិួលែឹងឮភស្តតាងស្ម្ោប់ដរៀបចាំ ការារែលួន
-
ស្ិទិិធរិនដឆលើយោក់ បនៃកែលួនឯង
និងស្ិទិិធរិនស្ថរភាពដទស្ខែលដកើត្ដចញពីការបងខិត្បងខាំ
ឬ
លួងដោរ។ -
ការហារឃាត្់ ម្បឆ្ាំងដៅនឹងការអនវត្តន៍ម្បត្ិស្ករាននចាប់ម្ពហាទិណឌ
(ម្ត្ូវបានជាំនាំជម្រះ
ចាំដាះបទិដលាើស្ខែលអាំដពើ ដនាះរិនខរនជាបទិដលាើស្កនងដពលខែលស្ករាភាពដនាះម្ត្ូវបាន ម្បម្ពឹត្ត) និង -
ស្ិទិិធជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជន។
រចនាសរព័នធ ដែើរបីឲ្យការកត្់ម្តាទិិននន័យាក់ ព័នធនឹងការជាំនាំជម្រះឲ្យោនម្បស្ិទិធភាព និងទិទិួលបានលទិធផលលអ ម្បដស្ើរ រ.ស្.រ.ក បានបដងេើត្តារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ (“តារាងស្ដងេត្ការណ៍”) ស្ម្ោប់ ឲ្យរន្រនតីស្ដងេត្ ការណ៍ដម្បើ ម្បាស្់ដៅកនងត្ោការ (ឧបស្រព័នធទិី១)។ តារាងស្ដងេត្ការណ៍ដនះម្ត្ូវបានបដងេើត្ស្រស្បតារបរ ិបទិ របស្់គដម្ោង និងោនស្ាំណួរម្បោណជាង ៧៨ ខែលចដរលើយដៅនឹងស្ាំណួរទាំងដនះនឹងបងាហញថាដត្ើ ស្ិទិិធ ទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ម្ត្ូវបានដគ្មរពដោយត្ោការខែរឬដទិ។ ស្ាំណួរភាគដម្ចើនោនចដរលើយ ៤ ម្បដភទិែូចជា៖ “ោន” “គ្មាន” “រិនាក់ព័នធ” ឬ “រិនែឹង”។ រ.ស្.រ.ក ក៏ បដងេើត្ឧបស្រព័នធរួយទិាំព័រភាាប់ ដៅនឹង 11
តារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្ម្ោប់ ការដម្បើ ម្បាស្់កនងស្វនាការខែលោនជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន (ឯកស្ថរភាាប់ទិី ១)។ តាររយៈតារាងស្ដងេត្ការណ៍ដនះ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ដធ្វើការស្ដងេត្ដលើការដគ្មរពស្ិទិិធទិទិួលបានការ ជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដពញរួយស្វនាការ និងស្ដងេត្ដលើស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌របស្់ ជនជាប់ដោទិោនក់ ៗ។ ទិិននន័យខែលបានផតល់ដៅកនងតារាងកនងខផនកទិី៣ បងាហញពីការដគ្មរពស្ិទិិធទិទិួលបាន ការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ខែលទក់ទិងដៅនឹងជនជាប់ ដោទិដលើកខលងខត្ោនកាំណត្់ដផសងពីដនះ។ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ម្ត្ូវបានផតល់ជូននូវបញ្ាីចាប់ (ឧបស្រព័នធទិី២) ខែលគូស្បញ្ញ ា ក់អាំពីចាប់ជាត្ិ និង អនតរជាត្ិ ខែលាក់ព័នធនានា ខែលជួយពម្ងឹងែល់ស្ាំណួរនីរួយដៅកនងតារាងស្ដងេត្ការណ៍។ ឧបករណ៍ដនះ អាចផតល់នូវភាពងាយស្រស្ួលកនងការដោងចាប់ ខែលាក់ព័នធដៅនឹងស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំ ជម្រះដោយយត្តិ ធ្រ៌នីរួយៗ ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍។ រ.ស្.រ.ក ដបតជាញដគ្មរពតារដគ្មលការណ៍អនតរជាត្ិ ខែលអនវត្តចាំដាះការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ11 និងបានបដងេើត្នូវម្ករស្ីលធ្រ៌ស្ម្ោប់ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍របស្់ែួន ល (“ម្ករស្ីលធ្រ៌ ”) (ឧបស្រព័នធទិី៣)។ ម្ករ ស្ីលធ្រ៌ស្ម្ោប់ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ គូស្បញ្ញ ា ក់ពីកាត្ពវកិចចរិនដម្ជៀត្ខម្ជក ភាពរិនលដរអៀង និងការរកា ការស្ោាត្់ ខែលរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ម្ត្ូវដគ្មរពតារ ។ ចាំណចចងដម្កាយ ដោយស្ថរខត្យល់ដឃើញថា តារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការោនលកខណៈស្ដងខប ោ៉ែ ងែលីដនាះ រ.ស្.រ.ក បានចងម្កងដស្ចកតីខណនាាំម្បកបដោយែលឹរស្ថរងាយយល់ (“ដស្ចកតីខណនាាំស្ីព ត ី តារាងស្ដងេត្ការណ៍”) ដែើរបីធានាឲ្យោនការបកស្រស្ថយរួររួយស្ម្ោប់ ស្ាំណួរនីរួយៗដៅកនងតារាងស្ដងេត្ ការណ៍ម្ពរទាំងការយល់ែឹងអាំពីរូលោឋនចាប់
និងដគ្មលបាំណងននស្ាំណួរនីរួយៗ។
ោនស្ថរៈស្ាំខ្ន់ ជាខ្លាំងកនងការធានាអាំ ពីការយល់ែឹងចាស្់ោស្់នូវស្ាំណួរនីរួយៗ
ដស្ចកតីខណនាាំដនះ និងធានាអាំពីភាពស្ី
ស្ងាវក់ គ្មនកនងចាំដណាររន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការទាំងដពលបចចបបនន និងអនាគត្។
រគគ
ក ិ និង ការរណតះរណ្ត ត ដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍
ម្កររការងាររបស្់គដម្ោងោនរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ចាំនួន
៣
នាក់
ខែលដារដពញដៅដោយគណស្របត្តិ ជាំ នាញឯកដទិស្ និងចាំដណះែឹងខផនកចាប់ ។ អនកផតល់ម្បឹកាខផនកចាប់ ជាត្ិ និងអនតរជាត្ិ ផតល់ជាំនួយគ្មាំម្ទិែល់ម្ករររន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍។ ែូចបានកត្់ស្ោគល់ខ្ងដលើ រន្រនតីស្ដងេត្ ការណ៍ម្ត្ូវដគ្មរពតារម្ករស្ីលធ្រ៌ ។ រនដពលស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការោប់ដផតើរ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ចូលរួរ កនងករាវ ិធ្ី បណតះបណា ត លោ៉ែ ងហាត្់ចត្់ទាំងខផនកម្ទិឹ ស្ីត និ ងការអនវត្តន៍ ខែលរួរោនការបណតះបណា ត លស្តីពី៖ -
11
ការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ និងការដម្បើ ម្បាស្់តារាងស្ដងេត្ការណ៍ម្ករស្ីលធ្រ៌
ស្ូរដរើល៖ អងគការដលើកខលងដទស្អនតរជាត្ិ ដស្ៀវដៅស្តីពីការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌របស្់អងគការដលើកខលងដទស្អនតរជាត្ិ (ទិី
ម្ករងឡែ៍៖ ដបាះពរពផាយដោយអងគការដលើកខលងដទស្អនតរជាត្ិឆ្នាំ១៩៩៨)Al Index POL ៣០/ករភៈ/៩៨។ ដជើខលនណា ភីជីក និង វា៉ែ នី ស្ថ ដលស្នី អីដវ ៅជាការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌៖ដស្ចកតីខណនាាំជារូលោឋនស្តីពីបទិោឋន និងការអនវត្តន៍ចាប់ ទិីម្ករងញ៉ែូវយ៉ែក៖គណៈ កោាធ្ិការដរធាវ ីស្ម្ោប់ស្ិទិិរ ធ នស្សឆ្នាំ២០០០។ អងគការស្នតិស្ែនិងស្ហម្បត្ិបត្តិការអឺរប ៉ែ (OSCE) /ការ ិោល័យវ ិទិាស្ថានលទិិម្ធ បជា ធ្ិបដត្យយ និងស្ិទិិរ ធ នស្ស (ODIHR) ស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ៖ ដស្ៀវដៅរគគដទិស្ក៏ស្ម្ោប់អក ន អនវត្ត(ទិីម្ករងប៉ែូឡូញ៖ OSCE/ ODIHR ឆ្នាំ២០០៨)។ បាបារា៉ែ អូលីដវ ើរា៉ែ និង លីនោ ដបស្ថរាទិី រ៉ែូវា៉ែដអែដស្ៀវដៅស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការននគណៈករាការអនកចាប់អនតរជាត្ិ (ទិី ម្ករងហសឺខណវ៖ គណៈករាការអនកចាប់អនតរជាត្ិឆ្នាំ២០០២)។
12
-
ម្ករស្ីលធ្រ៌ និងស្ថរៈស្ាំខ្ន់ននភាពរិនលដរអៀង ការរិនដម្ជៀត្ខម្ជក ការរកាការស្ោាត្់ និង លកខណៈវ ិជាាជីវៈ និង
-
បទិោឋនននការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ កនងចាប់ជាត្ិ និងអនតរជាត្ិ។
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការចាំណាយដពលដវោដស្ៃើរខត្រាល់នងាកនងការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ ជម្រះដរឿងម្ពហាទិណឌដៅត្ោការ យត្តិធ្រ៌ ម្ពហាទិណឌ
ជាំនាំ
ដហើយដហត្ែូដចនះទិទិួលបាននូ វចាំដណះែឹងចាស្់ោស្់អាំពីែាំដណើរការ
ខែលអនវត្តជាម្បោាំដៅកនងម្បដទិស្ករពជា។
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការបានបដងេើត្
ទិាំនាក់ ទិាំនងលអ និងវ ិជាោនជារួយបគគលិករបស្់ត្ោការខែលែលួនបានស្ដងេត្ ខែលជាកិចចគ្មាំម្ទិែល់ដគ្មល បាំណងរបស្់គដម្ោងកនងការបាំដពញការងារកនងភាពនែគូជារួយត្ោការ និងនែគូាក់ព័នធនឹងវ ិស្័យយត្តិធ្រ៌
ែនទិដទិៀត្ដែើរបីដលើកករពស្់ការទិទិួលស្ថគល់ និងការអនវត្តន៍បទិបបញ្ា ត្ិតននស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំ ជម្រះដោយ យត្តិធ្រ៌ ឲ្យបានរ ឹត្ខត្ម្បដស្ើរដឡើង។
នីត្ិវធ ិ ីសលងេត្ការណ៍សវនាការ ដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ដនះ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ោនក់ម្ត្ូវបានោត្់តាាំងដៅតារត្ោការ ខែលបានដធ្វើការស្ដងេត្ទាំង៣។ តាររយៈការោត្់ តាាំងរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ដៅកាន់ ត្ោការខែលបានកាំណត្់ ការដធ្វើខបបដនះអាចឲ្យរន្រនតីទាំងដនាះោនភាពជិត្ស្និទិធជារួ យនឹងត្ោការ
និងដែើរបីបដងេើត្ទិាំនាក់ ទិាំនងជា
រួយនឹងរន្រនតីត្ោការ និងដៅម្ករ។ ការជាំនាំជម្រះជាក់ ោក់ គឺពាំម្ត្ូវបានដតតត្ជាដគ្មលដៅស្ាំខ្ន់ ដនាះដទិ ផៃយដៅវ ិញស្វនាការម្ត្ូវបានស្ដងេត្ការណ៍តារចិត្តដោយដស្រ ី ខែលអាស្រស្័យដលើកាលវ ិភាគរបស្់ត្ោការ ដែើរបីធានាថាែាំដណើរការននការម្បរូលទិិននន័យដៅខត្រកាដគ្មលបាំណងរបស្់គដម្ោងបាន។ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ចះដៅដធ្វើការអដងេត្ស្វនាការណារួយ
ដៅដពលខែល
ព័ត្៌ោនម្ត្ូវបានកត្់ ម្តាទិកដោយតៃល់ដៅកនង
តារាងស្ដងេត្ការណ៍។ ព័ត្៌ោនខែលខស្វងរក គឺ ោនកម្រិត្ដៅតារែាំដណើរការស្វនការតៃល់ និងពាំោនកិចច ស្ោភស្ន៍ ឬ កិចចពិភាកាបខនារដទិៀត្ម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងដនាះដទិ ដលើកខលងខត្ដៅដពលខែលរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ ស្វនាការែិត្ែាំខស្វងរកព័ត្៌ោនទក់ទិិនដៅនឹងស្ថលម្ករននការជាំនាំជម្រះ
ខែលពាំ ម្ត្ូវបានម្បកាស្ដៅនងា
ស្វនាការ ខត្ម្ត្ូវបានដលើកដៅម្បកាស្ដៅកាលបរ ិដចឆទិដម្កាយៗដទិៀត្។
ប្រព័នធប្គរ់ប្គងទិនននយ ័ បនាៃប់ពីបញ្ចប់ស្វនាការនីរួយៗ ទិិននន័យដៅកនងតារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការម្ត្ូវបានបញ្ូច លដៅ
កនងម្បព័នធម្គប់ ម្គងទិិននន័យស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ រ.ស្.រ.ក (“ម្បព័នធម្គប់ ម្គងទិិននន័យ”)។ ម្បព័នធ ម្គប់ ម្គងទិិននន័យឆលះបញ្ញ ច ាំងអាំពីស្ាំណួរដៅកនងតារាងស្ដងេត្ការណ៍ និ ងម្ត្ូវបានបដងេើត្ដឡើងតាររយៈការដម្បើ
ម្បាស្់ករាវ ិធ្ី Microsoft Visual Basic។ បខនារដៅដលើការរកាទិកទិិននន័យ ខែលបានរកពីតារាងស្ដងេត្ ការណ៍ ម្បព័នធម្គប់ ម្គងទិិននន័យម្ត្ូវបានបដងេើត្ដឡើង ដែើរបីវ ិភាគទិិននន័យខែលបានរកាទិក ឧទហរណ៍ម្បព័នធ ដនះនឹងបងាហញស្ញ្ញាពីការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដលើស្ងិរដវោខែលបញ្ា ត្តដោយចាប់ ។
ម្បព័នធម្គប់ ម្គង
ទិិននន័យគឺម្ត្ូវផតួចដផតើរដែើរបីដធ្វើជាឧបករណ៍រួយស្ម្ោប់ ដម្បើម្បាស្់នផៃកនងដោយបគគលិក រ.ស្.រ.ក ខត្ដទះជា ោ៉ែ ងដនះកតី កាលពី នងាទិី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ ម្បព័ នធម្គប់ ម្គងទិិននន័យដនះម្ត្ូវបានោក់ ឲ្យដម្បើ ម្បាស្់ជា ម្បព័នធម្គប់ម្គងទិិននន័យជាស្ថធារណៈ
ខែលអាចខស្វងរកបានពីម្គប់ ស្ាំណាក់ស្ថធារណជនទិូដៅទាំងអស្់
13
តាររយៈដគហទិាំព័ររបស្់ស្ិទិិធរនស្សរបស្់ រ.ស្.រ.ក។ ដយើងស្ងឃឹរថា ម្បព័នធម្គប់ម្គងទិិននន័យដៅដពលដនះ អាចោក់ឲ្យដម្បើ ម្បាស្់ពាំខរនម្ត្ឹរខត្ជាឧបករណ៍ស្ម្ោប់ ផៃកទិិននន័យប៉ែដណាណះដទិ ខត្ខងរទាំងដែើរបីដលើកដឡើង ពីការយល់ែឹងជាស្ថធារណៈាក់ព័នធនឹងបញ្ញ ហ ននការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌
និងដែើរបីផតល់ព័ត្៌ោនែល់
ស្ថធារណជនខែលពាំធាលប់ ោនពីរនរក។
ការវិភាគ និង កិចព ច ិភាកា រ.ស្.រ.ក
វ ិភាគទិិននន័យននស្វនាការខែលម្ត្ូវបានកត្់ ម្តាទិកកនងម្បព័នធម្គប់ ម្គងទិិននន័យ
កាំណត្់បងាហញពីការអនវត្តន៍វ ិជាោន ទិិននន័យ
និង
ម្ពរទាំងខផនកខែលគួរឲ្យបាររភនានាខែលដកើត្ោនដៅកនងស្វនាការ។
គឺ ខផអកដលើចដរលើយខែលរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការបានដឆលើយដៅនឹងស្ាំណួរដៅកនងតារាងស្ដងេត្
ការណ៍។ បនាៃប់ រក ការវ ិភាគជាលកខណៈដម្បៀបដធ្ៀបក៏ម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងដែើរបីកាំណត្់បងាហញពីនិនានការដៅកនង ការអនវត្តន៍របស្់ត្ោការនីរួយៗ ដទិៀត្។
វាយត្នរលដលើភាពម្បដស្ើរដឡើង
ដគ្មលបាំណងចរបងននការវ ិភាគដនះ
និងដលើកដឡើងអាំពីអនស្ថស្ន៍ បខនារ
គឺ ដែើរបីកាំណត្់បងាហញពី ភាពខ្លាំង
និងដែាយរបស្់ត្ោការ
នីរួយៗ និងដែើរបីពិភាកាដលើបញ្ញ ហ ទាំងអស្់ដនះជារួ យនឹងត្ោការ និងបណា ត នែគូ ដធ្វើការដលើវ ិស្័យយត្តិធ្រ៌ ដែើរបីបដងេើត្
និងអនវត្តវ ិធ្ីស្ថស្តស្តនានាកនងការដធ្វើឲ្យម្បដស្ើរដឡើងនូវការដគ្មរពស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះ
ដោយយត្តិធ្រ៌ ដៅកនងត្ោការករពជា។ ដគ្មលបាំណងរបស្់គដម្ោង គឺផតល់ទិិននន័យែ៏ ម្ត្ឹរម្ត្ូវខែលជារូលោឋនដោងកនងការជាំរញឲ្យោនការ តលស្់បូរឲ្យម្បដស្ើ ត រដឡើងននការអនវត្តន៍របស្់ត្ោការ ម្ពរទាំង្នដៅរកការខកទិម្រង់ ចាប់ និងម្បព័នធយត្តិ ធ្រ៌ឲ្យបានទិូលាំទិូោយ។
ដស្ចកតីម្ាងចងដម្កាយននរបាយការណ៍ម្បោាំឆោស្ដនះម្ត្ូវបានដផញើជូនម្បធាន
ត្ោការខែលបានស្ដងេត្ ដែើរបីខស្វងរករត្ិដោបល់ និ ងអនស្ថស្ន៍រនដពលដបាះពរពផាយ។ ដៅដពល ដចញផាយ រ.ស្.រ.ក ខចកោយរបាយការណ៍ដនះដៅឲ្យនែគូ ាក់ព័នធនានា ម្ពរទាំងដស្នើស្ាំជួបម្បជាំ ឬដធ្វើបទិ បងាហញ ដែើ របីផតល់ការពនយល់ បខនារដៅដលើទិិននន័យ ការវ ិភាគ និងអនស្ថស្ន៍ ។ បគគលិកគដម្ោងក៏ដស្នើស្ាំជួប ម្បជាំផងខែរជារួយនឹងត្ាំ ណាងត្ោការខែលបានស្ដងេត្ វ ិស្័យយត្តិធ្រ៌ ែនទិដទិៀត្
ម្ពរទាំងអងគការ
អងគភាព
ខែលជាប់ទក់ ទិងនឹងអនស្ថស្ន៍ដៅកនងរបាយការណ៍។
និងស្ថាប័នាក់ ព័នធ
កិចចម្បជាំ ដនះជាឱកាស្
រួយស្ម្ោប់ តលស្់បូរគាំ ត និត្ដោបល់ និងនាាំឲ្យោនការយល់ចាស្់អាំពីផលលាំបាកខែលម្បឈររែដោយអនក ដធ្វើការដែើរបីពម្ងឹងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌។ ស្ថស្ន៍
កិចចម្បជាំពិភាកាោនដគ្មលបាំណងកនងការដលើកករពស្់ការអនវត្តន៍អន
ខែលោនដៅកនងរបាយការណ៍
ឬវ ិធានការណ៍ែនទិដទិៀត្ខែលអាចដោះស្រស្ថយនូវការម្ពួយបាររភ
ខែលជារូ លដហត្ននការផតល់អនស្ថស្ន៍ ទាំងដនាះផងខែរ។ លទិធផលននកិចចពិភាកាទាំងដនះ
ម្ត្ូវបានដម្បើ ម្បាស្់ដៅកនងរបាយការណ៍ដនះដែើរបីជួយពនយល់អាំពី
និនានការ និងអវីខែលម្ត្ូវដធ្វើឲ្យលអដឡើងដៅកនងអនស្ថស្ន៍ ខែលបានកាំណត្់ កនងរបាយការណ៍។
14
៣. ទិ នន ន័ យ និ ង ការវាយត្ម្រែ ដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍បានដធ្វើការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការស្រប
ចាំនួន ៣៥៤ ដៅត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ និងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ខែលកនង ដនាះោនជនជាប់ដោទិស្របចាំនួន ៧១៩ នាក់។ ខផនកដនះបងាហញពីទិិននន័យ “ដែើរ” ខែលបានកត្់ម្តាដោយរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ដោយដម្បើ ម្បាស្់តារាង ស្ដងេត្ការណ៍ ទាំងដនះ។
ខែលខផអកដលើស្ិទិិធនីរួយៗកនងដពលស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការនីរួយៗ និងវាយត្នរលទិិននន័យ ទិិននន័យខែលម្បរូលបានពីត្ោការនីរួយៗម្ត្ូវបានបងាហញស្រស្បគ្មនកនងដគ្មលបាំណងដធ្វើការ
ដម្បៀបដធ្ៀប និងវ ិភាគពីនិនានការននការអនវត្តន៍កនងត្ោការ។ ទិិននន័យខែលោនដៅកនងតារាងខ្ងដម្ការដនះ គឺជាទិិននន័យខែលទក់ទិងដៅនឹងជនជាប់ដោទិោនក់ៗ ដលើកខលងខត្ោនការចងអលបងាហញដផសងពីដនះ។ ត្ួ ដលែទិី ១ ៖ ស្វនាការខែលបានស្ដងេ ត្ ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយ
ភនាំដពញ
ោនជ័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
បទិឧម្កិែឋ
៦៦
៣៦
៤០
២៨
៧
២៣
បទិរជឈិរ
១១៧
៦៤
១០១
៧២
២៣
៧៧
ចាំនួនស្វនាការស្រប
១៨៣
១៤១
៣០*
*ចាំនួនស្វនាការខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ដៅត្ោការដែត្តរត្នគិរ ីោនកម្រិត្ទបជាងការរ ាំពឹងទិក
ដោយ
ស្ថរខត្អម្តាទបជាខ្លាំងននស្ាំណាំ ដរឿងដៅត្ោការដនះដបើដធ្ៀបនឹងត្ោការដផសងដទិៀត្ខែលបានស្ដងេត្។ ត្ួដលែទិី១ខ្ងដលើបងាហញអាំ ពីចាំនួន និងទិីតាាំងននស្វនាការម្ពហាទិណឌ ខែលបានស្ដងេត្ដោយរន្រនតី ស្ដងេត្ការណ៍កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ ម្ពរទាំងដធ្វើការខបងខចកបទិដោទិម្បកាន់ ជា ២ ចាំណាត្់ ថានក់ ននបទិដលាើស្ដផសងគ្មនខែលដកើត្ោនកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ដនះ។ ោម្តា ៤៦ ននម្ករម្ពហាទិណឌកាំណត្់ និយរន័យននបទិឧម្កិែឋថា ជាបទិដលាើស្ទាំងឡាយណា ខែលអបបបរោននដទស្ជាប់ពនធនាគ្មរដលើស្ពី ៥ ឆ្នាំ។ ោម្តា ៤៧ បានឲ្យនិ យរន័យបទិរជឈិរថា ជាបទិដលាើស្ទាំងឡាយណា ខែលអត្ិបរោននដទស្ោក់ ពនធនាគ្មរោនរយៈដពលដលើស្ពី ៦ នងា និងដម្ការ ឬ ដស្ាើនឹង ៥ ឆ្នាំ។ បទិលហម្ត្ូវបានឲ្យនិយរន័យថា ជាបទិ ដលាើស្ខែលការោក់ ដទស្ម្ត្ឹ រខត្ពិន័យជាម្បាក់ ឬ ដទស្ោក់ពនធនាគ្មរោនរយៈដពលដម្ការ ឬដស្ាើនឹង ៦ នងា។12 ពាំោនស្វនាការបទិលហដៅកនងអាំឡងដពលននរបាយការណ៍ទិី៦ដនះដទិ។
12
ោម្តា៤៨ ននម្ករម្ពហាទិណឌ។
15
ត្ួ ដលែទិី ២ ៖ ការដម្បៀបដធ្ៀបចាំ នួ ន ស្រ បននស្វនាការខែលបានស្ដងេ ត្ ជារួ យ នឹ ង អាំ ឡ ងដពលរបាយ ការណ៍រ ន ចាំនួនស្វនាការស្របខែលបានស្ដងេត្
ទិិននន័យ
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ទិី ១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ចាំនួនស្វនា
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
១៩៩
ចាំនួន
រយ
៥៣២
ភាគ
ចាំនួន
រយ
៥៨៥
ភាគ
ចាំនួន
រយ
៣៩៨
ភាគ រយ
៤៦៣
៣៥៤
ការ បទិឧម្កិែឋ
១០៥
៥៣
២៤៥
៤៦
២៧៥
៤៧
១៥៣
៣៨
១៧០
៣៧
១១៣
៣២
បទិរជឈិរ
៩៤
៤៧
២៨៧
៥៤
៣១០
៥៣
២៤៥
៦២
២៩២
៦៣
២៤១
៦៨
បទិលហ
០
០
០
០
០
០
០
០
១
<១
០
០
ស្រស្បដពលខែលរបាយការណ៍ដនះដតតត្ដលើទិិននន័យ
ខែលដធ្វើការពិនិត្យដម្បៀបដធ្ៀបកនងអាំឡងដពល
របាយការណ៍ទិី៦ របាយការណ៍ដនះក៏ នឹងដធ្វើការដម្បៀបដធ្ៀបជារួយនឹងអាំឡងដពលរបាយការណ៍រនៗ ដែើរបី វាស្់ខវងការវ ិវឌ្ឍន៍ ដលើទិិស្ដៅននគដម្ោងទាំងរូល
កនងការវ ិភាគចងដម្កាយអាំពីកម្រិត្ននការដគ្មរពតារបទិ
ោឋនស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ និងដធ្វើការដម្បៀបដធ្ៀបរវាងត្ាំបន់ភូរិស្ថស្តស្តដផសងៗគ្មន។
សិទទ ធិ ទួ
បានការជាំនជ ាំ ប្រះជាសាធារណៈ
ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និ ងចាប់អនតរជាត្ិ៖
ោម្តា១៤(១) ននកត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិស្ីព ត ីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងស្ិទិិន ធ ដោបាយ៖“ជនម្គប់រប ូ ម្ត្ូវោន ភាពដស្ាើគ្មនចាំដាះរែត្ោការនិងស្ថោជម្រះកតី។ជនម្គប់ រប ូ ម្ត្ូវោនស្ិទិិធឲ្យស្ថោកតីោនស្រត្ា កិចចឯករាជយនិងរិនលដរអៀងខែលបដងេើត្ដោយចាប់ជាំនាំជម្រះដរឿងកតីរបស្់ែួ នដោយស្រធ្រ៌ ល និងជា ស្ថធារណៈដែើរបីស្ដម្រចដលើការដោទិម្បកាន់ ម្បឆ្ាំងរកដលើែួ នកន ល ងវ ិស្័យម្ពហាទិណឌ[...]។”
ោម្តា៣១៦ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ ៖“ស្វនាការម្ត្ូវដធ្វើដឡើងជាស្ថធារណៈ។”
រនស្សម្គប់ រប ូ ោនស្ិទិិធទិទិួលបានការស្ដម្រចថាោនដទស្ ឬ គ្មានដទស្ដៅកនងស្វនាការជាស្ថ ធារណៈ ដលើកខលងខត្កនងករណីពិដស្ស្ជាក់ ោក់រួយចាំនួន ឧទហរណ៍៖ ដៅដពលខែលត្ោការយល់ ដឃើញថា ស្វនាការជាស្ថធារណៈអាចបងេឲ្យោន “ការប៉ែះាល់ធ្ាន់ធ្ារ” ែល់ស្ណា ត ប់ ធានប់ស្ងគរ ឬែល់ ទិាំដនៀរទិោលប់ ែ៍លអម្បនព។13 ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះជាស្ថធារណៈាក់ព័នធនឹងធាត្ផសាំរួយចាំនួន៖ ស្វនា 13
ោម្តា៣១៦ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌខចងថា
ត្ោការអាចបងាគប់ឲ្យការពិភាកាដែញដោលទាំងស្រស្រង
ឬរួយខផនកម្បម្ពឹត្តដៅជា
ស្ោាត្់ ម្បស្ិនដបើត្ោការយល់ដឃើញថា ស្វនាការជាស្ថធារណៈអាចបងេឲ្យោនដម្គ្មះថានក់ ធ្ន ា ់ធ្ារែល់ស្ណា ត ប់ធានប់ស្ងគរ ឬែល់ ទិាំដនៀរទិោលប់ លអ ប៉ែខនតម្ត្ូវខត្ោនការពនយល់ជាោយលកខណ៍អកសរននការបងាគប់ខបបដនាះបញ្ូច លជារួយនឹងស្ថលម្ករដលើអងគដស្ចកតី។
16
ការគួរខត្ដបើកចាំហជាទិូដៅស្ម្ោប់ ស្ថធារណជន
និងម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងដោយតៃល់ោត្់
និងកាលបរ ិដចឆទិននស្វនាការគួរខត្អាចរកបានជាស្ថធារណៈ
ព័ត្៌ោនពីទិីកខនលង
ដហើយគួរខត្ោនស្ោភរៈរូបវ ័នតម្គប់ ម្គ្មន់ ដែើរបី
ធានាការចូលរួរពីស្ថធារណជន។14 ត្ួ ដលែទិី ៣ ៖ ស្ិ ទិិធ ទិ ទិួ ល បានស្វនាការជាស្ថធារណៈ ដត្ើ ការជូនែាំណឹងអាំពីស្វនាការម្ត្ូវបានបិទិផាយដលើកាតរដែៀនដម្ៅបនៃប់ស្វនាការខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភនាំដពញ
ជ័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៤២
២៣
៥២
៣៧
០
០
គ្មាន
១៤១
៧៧
៨៩
៦៣
៣០
១០០
ដត្ើ ស្ថធារណជនម្ត្ូវបានរារាាំង ឬបដណតញដចញពីបនៃប់ស្វនាការខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភនាំដពញ
ជ័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
១
១
០
០
គ្មាន
១៨៣
១០០
១៤០
៩៩
៣០
១០០
ដៅកនងករណីជាដម្ចើនដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ និងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យ ការជូនែាំណឹង អាំពីស្វនាការពាំ ម្ត្ូវបានបិទិផាយដនាះដទិ ដហើយក៏ជាការគួរឲ្យែកចិត្តែូចគ្មនដនះខែរដោយកត្់ស្ោគល់ដឃើញ ថាពាំោនការជូនែាំណឹងអវីទល់ខត្ដស្ថះម្ត្ូវបានបិទិដៅត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី។ ដទះជាោ៉ែ ងដនះកតី ម្កររការ ងាររបស្់ រ.ស្.រ.ក បានជួបពិភាកាជារួយនឹងម្បធានស្ថោែាំបូងដែត្តរត្នគិ រ ីកាលពី ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣ ខែលដោកបានពនយល់ថា បនាៃប់ពីដោកម្ត្ូវបានខត្ងតាាំងជាម្បធានកាលពី ចងឆ្នាំ២០១២ គ្មត្់ បានខណនាាំ ដៅរន្រនតីត្ោការឲ្យបិទិកាលបរ ិដចឆទិស្វនាការជាំនាំជម្រះដលើកាតរដែៀនផតល់ព័ត្៌ោនែល់ស្ថធារណជន។15 ម្កររការងារស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ រ.ស្.រ.ក អាចបញ្ញ ា ក់បានថា ោនការបិទិផាយការជូនែាំណឹងជា
ោម្តា១៤(១)នន ក.ស្.អ.ស្.ព.ន
ខចងថាស្ថរព័ត្៌ោន និងស្ថធារណជនពាំ គួរអនញ្ញាត្ឲ្យចូលរួរកនងស្វនាការទាំងស្រស្រង ឬខផនកណា
រួយននស្វនាការដោយស្ោអងដលើ”ទិាំដនៀរទិោលប់លអ ស្ណា ត ប់ធានប់ស្ថធារណៈ ឬស្នតិស្ែជាត្ិដៅកនងស្ងគរម្បជាធ្ិបដត្យយ”ខែលភាព ជាស្ថធារណៈអាចដធ្វើឲ្យែូចខ្ត្ែល់ម្បដោជន៍យត្តិធ្រ៌ ឬដៅដពលខែលផលម្បដោជន៍ននជីវ ិត្ឯកជនរបស្់គូភាគីត្ម្រូវឲ្យដធ្វើែូដចនះ។ 14
គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិរ ធ នស្សននអងគការស្ហម្បជាជាត្ិ កថាែ័ណឌទិី ៦.២ននដស្ចកតីជូនែាំណឹងដលែ ២១៥/១៩៨៦ វា៉ែ ន់ដរឿ ត្ទិល់នឹង
ម្បដទិស្ហូឡង់ហ៍ ។ ែកស្រស្ង់ដៅកនងកាំណត្់ម្តាដោងដលែ១២។ 15
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ដោកដៅម្ករ ស្ួស្ ឡា ម្បធានត្ោការ និងដោកដៅម្ករ ឯក ប៉ែូលី
ហវីល និ ងដោកដៅម្ករ អី ស្វណណ ដៅនងាទិី២៧ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។
17
ស្ថធារណៈដៅកនងអាំឡងដពលខែលម្កររការងារបានដៅជួបជារួយនឹងត្ាំណាងត្ោការ។ ប៉ែ ខនតម្ត្ង់ថា ការ បិទិផាយជាស្ថធារណៈម្ត្ូវបានដធ្វើកនងវ ិស្ថលភាពកម្រិត្ណាដនាះ គឺ ម្ត្ូវខត្ពិនិត្យពិច័យបនតដទិៀត្។ ដៅកនង ជាំនួបោច់ ដោយខឡករួ យដទិៀត្ជារួ យនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យ ត្ាំណាងត្ោការបានគូស្បញ្ញ ា ក់ថា
កាលពី ខែស្ីហា
ឆ្នាំ២០១៣
ត្ោការបានដធ្វើឲ្យម្បដស្ើរដឡើងជាដម្ចើនដៅកនងការបិទិផាយកាល
បរ ិដចឆទិជាំនាំជម្រះ បនាៃប់ពីពិនិត្យដរើ លដលើអនស្ថស្ន៍ រួយចាំនួនកនងរបាយការណ៍រនៗរបស្់ រ.ស្.រ.ក។16 ែូចបានគូស្បញ្ញ ា ក់ដៅកនងរបាយការណ៍រនៗ បញ្ាីែ៏ស្ថរញ្ា ម្បោាំស្បាតហ៍របស្់ត្ោការក៏អាចបិទិ បងាហញដៅត្ោការបានខែរ ដោយពាំោាំបាច់ ោនកាតរដែៀនបិទិម្បកាស្ដនាះដទិ លគឹកណាខត្ព័ត្៌ោនខែលាក់ ព័នធដផសងដទិៀត្ម្ត្ូវបិទិបងាហញតារទិម្រង់ដផសងៗ។
ោនករណីខត្រួយគត្់ខែលស្ថធារណជនោនក់ ពាំម្ត្ូវបាន
អនញ្ញាត្ឲ្យចូលដៅកនងបនៃប់ត្ោការ (ដោយស្ថរជនដនាះោនអាការស្រស្វ ឹង និងឡូឡា)។ ជាការគួរឲ្យដកាត្ ស្រដស្ើរខែរខែលដឃើញថាស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះជាស្ថធារណៈជាទិូដៅ គឺម្ត្ូវបានដគ្មរពតារ។ ត្ួ ដលែទិី ៤ ៖ ស្ិ ទិិធ ទិ ទិួ ល បានស្វនាការជាស្ថធារណៈ៖ ការដម្បៀបដធ្ៀបទិិ នន ន័ យ ពី រ បាយការណ៍ រ នននស្វ នាការខែលបានស្ដងេ ត្ ការណ៍ទាំ ង អស្់ ដត្ើ ការជូនែាំណឹងអាំពីស្វនាការម្ត្ូវបានបិទិផាយដលើកាតរដែៀនដម្ៅបនៃប់ស្វនាការខែរឬដទិ? អាំឡងដពល
អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
របាយការណ៍ទិី
ការណ៍ទិី២
ការណ៍ទិី៣
ការណ៍ទិី៤
ការណ៍ទិី៥
ការណ៍ ទិី៦
១
ទិិននន័យ ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
ោន
៥
៣
០
០
២៣៤
៤០
១៩៥
៤៩
១១៨
២៥
៩៤
២៧
គ្មាន
១៩៤
៩៧
៥៣២
១០០
៣៥១
៦០
២០៣
៥១
៣៤៥
៧៥
២៦០
៧៣
ដត្ើ ស្ថធារណជនម្ត្ូវបានរារាាំង ឬបដណតញដចញពីបនៃប់ស្វនាការខែរឬដទិ? អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
អាំឡងដពលរបាយ
ការណ៍ ទិី១
ការណ៍ទិី២
ការណ៍ទិី៣
ការណ៍ទិី៤
ការណ៍ទិី៥
ការណ៍ទិី៦
ទិិនន ន័យ
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
ោន
០
០
០
០
០
០
១
០,៥
១
០.២
១
០,៥
គ្មាន
១៩៩
១០០
៥៣២
១០០
៥៨៥
១០០
៣៩៧
៩៩,៥
៤៦២
៩៩,៨
៣៥៣
៩៩,៥
16
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ធ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។
18
ដម្កាយពីត្ួដលែននការបិទិផាយជាស្ថធារណៈអាំពីការជូនែាំណឹងស្វនាការោនកម្រិ ត្ែពស្់ ដៅកនង អាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៣ និង ទិី៤ ករណីដនះម្ត្ូវដឃើញថាោនការធាលក់ចះកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី ៥
ដហើយក៏ដឃើញថាធាលក់ចះកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ដទិៀត្។
ការចូលជាស្ថធារណៈដៅកនងបនៃប់
ស្វនាការ គឺោនកម្រិត្ែពស្់ឋិត្ដងរ ដហើយជាចាំណចវ ិជាោនខែលដឃើញថានិនានការដនះដៅបនតោនដៅកនង របាយការណ៍ទិី៦ដនះ។ ស្វនាការម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងដោយដបើកចាំហ និងជាស្ថធារណៈ ខែលបងាហញពី រូលោឋន ម្គឹះននការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ជាពិដស្ស្ស្ដោយដឃើញពីការដកើនដឡើងដៅកនងផលម្បដោជន៍ និងការ ចូលរួរជាស្ថធារណៈអាំពីបញ្ញ ហ ផលូវចាប់ខែលដរើលដឃើញនាដពលចងដម្កាយដនះដៅម្បដទិស្ករពជា។
សិទធិមានលសរ ីភាព និង សិទទ ធិ ទួ
បានការជាំនជ ាំ ប្រះលោយោានការពនារលព
ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖
ោម្តា៣៨ ននរែឋធ្រានញ្ា៖“ការោប់ែួ ន ល ការឃាត្់ែួ ន ល ឬការឃាំែួ នជនណារួ ល យនឹងអាចដធ្វើដៅដកើត្
លះម្តាខត្អនវត្តម្ត្ឹ រម្ត្ូវតារបទិបបញ្ា ត្ិតចាប់។”
ោម្តា១៤(៣)(គ) ននកត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិស្ីព ត ីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងស្ិទិិន ធ ដោបាយ៖“កនងការស្ដម្រច
ដស្ចកតីដោទិម្បកាន់ ពីបទិម្ពហាទិណឌណារួយម្បឆ្ាំងរកដលើែួ ន ល ជនម្គប់រប ូ ោនស្ិទិិធទិទិួលបាន ការជាំនាំជម្រះដោយគ្មានការពនារដពល។”
ោម្តា៩(៣) ននកត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិស្ីព ត ីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងស្ិទិិន ធ ដោបាយ៖"បគគលណាខែលបាន
ោប់ ែួ ន ល ឬ ឃាំែួ លនពីបទិម្ពហាទិណឌនឹងម្ត្ូវបាននាាំែួ នដៅចាំ ល ដាះរែដៅម្ករឬអាជាញធ្រណារួយ ដផសងដទិៀត្ ខែលអនញ្ញាត្ដោយចាប់ឲ្យបាំដពញរែងារត្ោការ កនងរយៈដពលោ៉ែ ងែលីបាំផត្ និង ម្ត្ូវបានជាំនាំជម្រះកនងរយៈដពលស្រស្រស្ប ឬម្ត្ូវដោះខលង។ ការឃាំែួ នរន ល ស្ស ដែើរបីរង់ ោាំការជាំនាំ ជម្រះ គឺរិនខរនជាវ ិធានទិូដៅដទិ ប៉ែ ខនតការឲ្យដៅដម្ៅឃាំម្ត្ូវខត្ោនការធានាការចូលែលួនរបស្់ជន ដនាះដៅដពលស្វនាការ ឬដៅម្គប់ែាំណាក់ កាលែនទិដទិៀត្នននីត្ិវ ិធ្ី ដហើយម្ត្ូវោនរែកនងការអន វត្តន៍ស្ថលម្ករ។"
ោម្តា២០៣ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ជាដគ្មលការណ៍ ជនម្ត្ូវដោទិម្ត្ូវខត្ោនដស្រ ីភាព។ កនង
ករណីពិដស្ស្ ជនម្ត្ូវដោទិអាចម្ត្ូវឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្នន ដៅកនងលកខែណឌខែលបានខចងកនង ខផនកដនះ។"
ោម្តា ២០៥ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖ "ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននអាចម្ត្ូវបានបងាគប់ កាលណា
ជាការោាំបាច់៖
១. ដែើរបីបញ្ច ប់ បទិដលាើស្ ឬបងាេរកាំឲ្យដកើត្ដឡើងជាងាី។ ២. ដែើរបីរារាាំងកាំឲ្យោនការគ្មបស្ងេត្់ដលើស្ថកសី ឬជនរងដម្គ្មះ ឬដែើរបីរារាាំងកាំឲ្យោនការម្ត្ូវរវ៉ែូ គ្មន រវាងជនម្ត្ូវដោទិ និងអនកស្រគាំនិត្។ ៣. ដែើរបីរកាភស្តតាង ឬត្ម្ររយជាស្ោភរៈ
៤. ដែើរបីធានារកាជនម្ត្ូវដោទិ ទិកជូនត្ោការោត្់ ការតារនីត្ិវ ិធ្ី។ ៥. ដែើរបីការារស្នតិស្ែឲ្យជនម្ត្ូវដោទិ។ ៦.ដែើរបីធានារកាស្ណា ត ប់ ធានប់ ស្ថធារណៈកាំឲ្យោនការម្ចបូកម្ចបល់ខែលបណា ត លរកពីបទិ ដលាើស្។
19
ោម្តា ២០៨-២១៤ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖ ងិរដវោកាំណត្់ននការឃែ ាំ ួនបដណា ល ត ះអាស្នន
ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននចាំដាះនីត្ិជនខែលម្ត្ូវដោទិម្បកាន់ពីបទិឧម្កិែឋ ខែ។
ោនងិ រដវោចាំនួន៦
ងិរដវោននការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននដនះអាចម្ត្ូវបានពនារខត្២ែងគត្់
ដោយោនរយៈ
ដពល៦ខែតាររយៈែី កា និងោនស្ោអងដហត្ម្ត្ឹរម្ត្ូវ (ោម្តា២០៨ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ)។
ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននចាំដាះនីត្ិជន ខែលម្ត្ូវដោទិម្បកាន់ពីបទិរជឈិរ ោនងរ ិដវោចាំនួន៤ ខែ។ ងរ ិដវោដនះអាចពនារបានខត្រតងគត្់រិនអាចដលើស្ពី ២ខែ ដោយោនែីកានិងោនស្ោអង ដហត្ម្ត្ឹរម្ត្ូវ(ោម្តា២០៩ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ)។
ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននចាំដាះអនីត្ិជនខែលម្ត្ូវដោទិម្បកាន់ ពីបទិឧម្កិែឋ
ោនងរ ិដវោរិន
ដលើស្ពី៤ខែ កាលណាជនជាប់ដោទិោនអាយដម្ការ១៦ឆ្នាំ ឬ៦ខែកាលណាជនជាប់ដោទិោន អាយ ពី១៦ែល់១៨ឆ្នាំ (ោម្តា២១៣ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ)។
ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននចាំដាះអនីត្ិជនខែលម្ត្ូវដោទិម្បកាន់ពីបទិរជឈិរោនងរ ិដវោរិន
ដលើស្ពី២ខែ កាលណាជនជាប់ដោទិោនអាយដម្ការ១៦ឆ្នាំ ឬ៤ខែ កាលណាជនជាប់ដោទិោន អាយោប់ពី១៦ែល់១៨ឆ្នាំ (ោម្តា២១៤ ម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ)។
ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននអាចម្ត្ូវបានពនាររយៈដពល៤ខែបខនារដទិៀត្គិត្ោប់ពីនងាដចញែីកា ែាំដណាះស្រស្ថយ។
ម្បស្ិនដបើជនម្ត្ូវដោទិរិនបានចូ លដៅបងាហញែលួនដៅរែត្ោការកនងរយៈ
ដពល៤ខែដនាះដទិ ជនម្ត្ូវដោទិដនះម្ត្ូវបានដោះខលងឲ្យដៅដម្ៅឃាំបដណា ត ះអាស្ននដោយឯកឯង (ោម្តា២៤៩ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ)។ ការពនារដពលននការឃាំែួ លនបដណា ត ះអាស្ននរយៈដពល៤ ខែគឺកាំណត្់ដោយចាប់។
ស្ិទិិធទិទិួលបានការស្នាត្ជារនថាគ្មានដទស្រហូត្ែល់ពិរទិធភាពម្ត្ូវបានរកដឃើញតារចាប់ គឺស្ិទិិធ ស្ាំខ្ន់ រួយកនងចាំដណារស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌។
ស្ោចធារណ៍ម្បឆ្ាំងនឹងការឃាំែួន ល
បដណា ត ះអាស្នន គឺ ជាចាំណចស្នូលននស្ិទិិធទិទិួលបានការស្នាត្ជារនថាគ្មានដទស្។ ដលើកខលងខត្កនងកាលៈ ដទិស្ៈពិដស្ស្ អាស្នន។
ជនោនក់អាចនឹងម្ត្ូវឃាំែួនបដណា ល ត ះ
ស្រស្បដពលខែលជួនកាលត្ោការោនការោាំបាច់ ម្ត្ូវស្ដម្រចោក់ជនោនក់ឲ្យស្ិត្ ា កនងការឃាំែួន ល
បដណា ត ះអាស្នន ដម្គ្មះ
ដៅដពលខែលពាំ ោនវ ិធានការជាក់ោក់ដផសងដទិៀត្
និងស្ថកសី
ដែើរបីជួយស្ម្រួលែល់ការម្គប់ម្គងភាពយត្តិធ្រ៌ ឲ្យបានម្ត្ឹរម្ត្ូវ
និងដែើរបីការារជនរង
ការដម្បើ ម្បាស្់វ ិធានការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដម្ចើនដធ្វើឲ្យប៉ែះាល់ែល់ស្ិទិិធរបស្់ជនជាប់
ដោទិកនងការស្នាត្ជារនថាគ្មានដទស្
ែរាបណាោនការស្ដម្រចផតនាៃដទស្ដោយស្ថោជម្រះកតីឥត្
លដរអៀង និងោនស្រត្ាកិចច។
20
ត្ួ ដលែទិី ៥ ៖ ការឃាំ ែួល នបដណា ត ះអាស្នន កន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើោនការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការដែត្តបនាៃយ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ោនជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
២៨១
៨២
១៩៣
៥៨
៣៤
៧២
គ្មាន
៥០
១៥
១២៩
៣៩
១៣
២៨
រិនែឹង
១០
៣
៩
៣
០
០
ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យោនកម្រិត្ននការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននទប ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
និ ងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី។
ម្បស្ិនដបើ ដធ្ៀបនឹង
កម្រិត្ននការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដៅត្ោការដែត្ត
បនាៃយោនជ័ យកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦បងាហញពីភាពម្បដស្ើរដឡើងបនតិចពី ចាំនួន
៦១%
ដៅកនង
អាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី ៥ ដធ្ៀបដៅនឹងចាំនួន ៥៨% ននអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦។ ដទះជាោ៉ែ ងដនះកតី កម្រិត្ននការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននោនការដកើនដឡើងដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញពីចាំនួន ៧៦% និងត្ោការ ដែត្តរត្នគិរ ីពី ចាំនួន ៧០% ោប់ តាាំងពីអាំឡងដពលរបាយការណ៍រនដធ្ៀបដៅនឹងចាំនួន ៨២% និង ៧២% ដៅ កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ដនះ។ ដៅកនងអាំឡងដពលននកិចចពិភាកាោច់ ដោយខឡកពី គ្មនជារួយនឹងម្បធានត្ោការដែត្តរត្នគិរ17 ី និង ត្ាំណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ18 កាលពី ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣ ត្ោការទាំងពីរដនះបានពនយល់ថា ត្ោការោនផលលាំបាកដៅកនងការម្គប់ ម្គងជនជាប់ ដោទិ
ម្បស្ិនដបើ អនញ្ញាត្ឲ្យជនជាប់ ដោទិោនដស្រ ី
ភាព ដោយស្ថរខត្ជនជាប់ ដោទិជាញឹកញាប់ពាំោនអាស្យោឋន ឬ រែរបរចាស្់ោស្់។ ដៅកនងជាំនួបោច់ដោយខឡករួយដទិៀត្ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ត្ាំ ណាងត្ោការបានពនយល់ថា កម្រិត្ែពស្់ននការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ដនះ ភាពជាស្ាំខ្ន់ ដលើស្ាំណាំ ដរឿងទាំងឡាយណា
ដោយស្ថរខត្ត្ោការផតល់អាទិិ
ខែលោនជនជាប់ ដោទិស្ាិត្កនងការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន។
ដលើស្ពីដនះដទិៀត្ ត្ាំ ណាងត្ោការបានបញ្ញ ា ក់ថា ដបើ ដោងតារោម្តា ២០៤ និងោម្តា ២០៥ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ី
17
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ដោកដៅម្ករ ស្ួស្ ឡា ម្បធានត្ោការ និងដោកដៅម្ករ ឯក ប៉ែូលី
ហវីល និងដោកដៅម្ករ អី ស្វណណ ដៅនងាទិី២៧ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 18
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។
21
ម្ពហាទិណឌ
ដៅម្ករដស្ើបស្ួរអាចបងាគប់ ឲ្យោនការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន។19
ដទះជាោ៉ែ ងដនះកតី
របាយ
ការណ៍ម្បោាំឆោស្រនៗទាំងម្បាាំដលើកដចញផាយដោយ រ.ស្.រ.ក បងាហញថា ការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន ម្ត្ូវបានអនវត្តដម្ចើនជាង ៨០% ននស្ាំណាំ ដរឿងទាំងអស្់ខែលបានស្ដងេត្។ ជារួ យនឹងអម្តាែពស្់ននការឃាំែួន ល បដណា ត ះអាស្ននខបបដនះ ហាក់ែូចជាគួរឲ្យោនរនៃិលស្ងស័យខែលថា ចាប់ ម្ត្ូវបានយករកអនវត្តម្ត្ឹរម្ត្ូវឬ ោ៉ែ ងណា។ ត្ួ ដលែទិី ៦ ៖ ការឃាំ ែួល នបដណា ត ះអាស្នន ដលើ ស្ រយៈដពលកាំ ណត្់ ដោយចាប់ ចាំ
ត្ោការនិង
ម្បដភទិននបទិ
រយៈដពលននការ
រយៈដពល
ការផតនាៃដទស្
នួន
កាលបរ ិដចឆទិ
ដោទិម្បកាន់ និង
ហួស្ននការ
ចងដម្កាយ
(នងាខែឆ្នាំ)
រយៈដពលអត្ិបរ
ឃាំែួនបដណា ល ត ះ
អាស្ននជាក់ខស្តង
ោននការឃាំែួនប ល
ចាំណារបខនារ
ឃាំែួនបណ ល ្
ដតាះអាស្នន
ដណា ត ះអាស្នន តារចាប់ ១
ភនាំដពញ
រជឈិរ
២១.០២.១១
១០.០១.១២
១០ខែ
ែល់
១៣នងា
ដទស្ពនធនាគ្មរ
រិនាក់ព័នធ
២ឆ្នាំ
១៣.០១.១៣ ២
រត្នគិរ ី
រជឈិរ
០៧.០៨.១០
១៧.០១.១២
១០ខែ
ែល់
៧ខែ ២៤នងា
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ស្ថរភាពដៅដពល
១ឆ្នាំ
ោប់ែួន ល រិនាក់ព័នធ
៣១.០១.១២ ៣
ភនាំដពញ
រជឈិរ
ជ.ដោទិទិី១៖
ជ.ដោទិទិី១
ជ.ដោទិទិី ១៖
០២.០២.១២
១០ខែ
២១.០៣.១១*
៖
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ែល់
២៤នងា
១ឆ្នាំ៦ខែ ពិន័យ
១៤.០២.១២
ជ.ដោទិទិី២
ជ.ដោទិទិី២៖
៖ ២២នងា
២៣.០៣.១១*
៣ោនដរៀល និងស្ាំណង១រឺន ដរៀល ជ.ដោទិទិី ២៖
ែល់
ដទស្ពនធនាគ្មរ
១៤.០២.១២
១ឆ្នាំ ៦ខែ ពិន័យ ៣ោនដរៀល និងស្ាំណង១ ាន់ដរៀល
៤
បនាៃយោន
រជឈិរ
០៧.០៤.១១*
ជ័យ
១០ខែ
ែល់
២៣.០២.១២
19
១ខែ ៥នងា
១២.០៣.១២
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ស្ថរភាពដៅដពល
២ឆ្នាំ
ោប់ែួន ល
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការរាជធានីភាំដន ពញ ដោកដៅម្ករ ដអឿង ដស្ៀង អនម្បធានត្ោការ ដោកដៅម្ករ ដកា
វណី ឌ អនម្បធានត្ោការ ដោកម្ពះរាជអាជាញរង ស្ែ ដរឿន ដោកដៅម្ករ ដស្ង នាង ដោកដៅម្ករ អី ឋាវរៈ ដោកស្រស្ីដៅម្ករ ខស្រ ស្កតិកូឡា និងដោកស្រស្ីដៅម្ករ ោាំង ស្ីណាត្ ដៅនងាទិី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។
22
៥
បនាៃយោន
រជឈិរ
២៧.០៣.១១*
ជ័យ
១០ខែ
ែល់
០៩.០២.១២ ៦
១ខែ ១០នងា
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ជនជាប់ដោទិោនក់
២ឆ្នាំ
កនងចាំដណារ៣នាក់
០៧.០៣.១២
បានស្ថរភាពដៅ ដពលោប់ែួន ល
បនាៃយោន
រជឈិរ
០១.០៣.១១*
នីត្ិជន៖
នីត្ិជន (x៣)៖
ជ័យ
១០ខែ (នីត្ិជន)
ែល់
១ខែ ៩នងា អ
ដទស្ពនធនាគ្មរ
បានដោទិម្បកាន់ពី
០២.០២.១២
៨ខែ (អនីត្ិជន
១០.០២.១២
នីត្ិជន៖៣
២x៣ ឆ្នាំ
ែាំបូងនិងជាំនាំជម្រះ
ខែ ៩នងា
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ពីបទិរជឈិរ ដហើយ
១៦ឆ្នាំ ែល់
១x៧ឆ្នាំ អនីត្ិជន
ដម្ការ១៨ឆ្នាំ)
(x២)៖ដទស្ពនធ
ដៅម្ករបានបតូរបទិ ដោទិដៅដពល
នាគ្មរ៣ឆ្នាំ
ម្បកាស្ស្ថល
អាយចដនាលះពី
ជនជាប់ដោទិម្ត្ូវ
ម្ករ។ ដហត្ែូដចនះរ យៈដពលកាំណត្់ ខែលអនវត្តគឺ ស្ម្ោប់ជនជាប់ ដោទិបទិរជឈិរ។ ៧
បនាៃយោន
រជឈិរ
១៣.០២.១១*
១ខែ
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ជ័យ
១០ខែ
ែល់
២៣នងា
២ឆ្នាំ
១៣.០៣.១២
០៦.០៣.១២
រិនាក់ព័នធ
ដទស្ពនធនាគ្មរ ៦ខែ និងពិន័យ៦ ោនដរៀល
៨
បនាៃយោន
រជឈិរ
ជ.ដោទិទិី១ &ទិី២
ជ.ដោទិទិី១
ជ.ដោទិទិី១ &ទិី២
ជ.ដោទិទិី១ & ទិី៣
ជ័យ
១០ខែ
៖០៧.០៣.១១*
&ទិី ២៖២ខែ
៖ ដទស្ពនធនាគ្ម
បានស្ថរភាពដៅ
ែល់
រ៥ឆ្នាំ
២៧.០៣.១២ ជ.
ជ.ដោទិទិី៣៖
ដពលោប់ែួន ល
ដោទិទិី៣៖ ពាំ ែឹង
ដទស្ពនធនាគ្មរ
កាលបរ ិដចឆទិនន
២ខែ
០៧.០៣.១២
ការោប់ែួន/ការ ល ឃាំែួនបដណា ល ត ះ អាស្នន ៩
ភនាំដពញ
រជឈិរ
៣០.០៥.១១*
២ខែ
២៩.០៥.១២
១០ខែ
ែល់
នងា
០៧.០៦.១២
៧
ដទស្ពនធនាគ្មរ
កនងដពលស្វនាការ
២ឆ្នាំ
ដៅម្ករទិទិួល ស្ថគល់ថាជនជាប់ ដោទិទាំង២បាន ចាំណាយដពល ោ៉ែ ងយូរដៅកនង ការឃាំែួនបដណា ល ត ះ អាស្នន ដោយ
ពនយល់ថាស្វនា ការម្ត្ូវបានតអក ដៅែាំណាក់កាល រួយដែើរបីឲ្យោន
23
ការដបើកការដស្ើប អដងេត្បខនារដទិៀត្ ១០
ភនាំដពញ
ឧម្កិែឋ
០៣.០៨.១០*
២៦នងា
ដទស្ពនធនាគ្មរ
១៤.០៦.១២
២២ខែ
ែល់
៦ឆ្នាំ និង ៦ខែ
២៩.០៦.១២
ម្ពរទាំងពិន័យ១
រិនាក់ព័នធ
ោនដរៀល ១១
បនាៃយោន
រជឈិរ
២៥.០៦.១១*
១ខែ
ជ័យ
១០ខែ
ែល់
នងា
២ឆ្នាំ
០៣.០៥.១២ ១២
រជឈិរ
១៤.០១.១១*
៦ខែ
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ជ័យ
១០ខែ
ែល់
២២នងា
១ឆ្នាំ
១០នងា
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ស្ថរភាពដៅដពល
២ឆ្នាំ
ោប់ែួន ល
ដទស្ពនធនាគ្មរ
រិនាក់ព័នធ
បនាៃយោន
រជឈិរ
២៩.០៦.១១*
ជ័យ
១០ខែ
ែល់ ០៩.០៥.១២
បនាៃយោន
រជឈិរ
១១.១១.១១*
ជ័យ
១០ខែ
ែល់
១ឆ្នាំ និងស្ថក
១៣.០៦.១២
លបង១ឆ្នាំ
២នងា
បនាៃយោន
រជឈិរ
២៤.០៤.១១*
៣ខែ
ជ័យ
១០ខែ
ែល់
១៥នងា
២២.០៥.១២ ១៦
រិនាក់ព័នធ
០៥.០៦.១២
០៨.០៦.១២ ១៥
រិនាក់ព័នធ
បនាៃយោន
២១.០៥.១២ ១៤
ដទស្ពនធនាគ្មរ
០៣.០៦.១២
២១.០៥.១២ ១៣
៩
រិនែឹង
ពាំោនភស្តតាងម្ត្ូវ បានបងាហញដៅកនង
០៨.០៦.១២
ដពលស្វនាការដទិ
បនាៃយោន
រជឈិរ
១០.០៧.១១*
១ខែ
ដទស្ពនធនាគ្មរ
ស្ថរភាពដៅដពល
ជ័យ
១០ខែ
ែល់
១០នងា
១ឆ្នាំ និងស្ថក
ោប់ែួន ល
២០.០៦.១២
២០.០៦.១២
លបង១ឆ្នាំ
*កាលបរ ិដចឆទិននការោប់ែួន ល ដៅកនងករណីជាដម្ចើន កាលបរ ិដចឆទិននការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននខែលបាន អនវត្តពាំម្ត្ូវបានម្បកាស្ដៅកនងត្ោការដទិ ដហត្ែូ ដចនះដទិើបោនករណីែលះោក់ ស្ញ្ញា (*) ដហើយកាល បរ ិដចឆទិននការោប់ ែួនោត្់ ល ទិកថាជានងាខែលការឃាំែួនបានដធ្វ ល ើដឡើង។ រយៈដពលអត្ិបរោខែលអនញ្ញាត្ស្ម្ោប់ ការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននបងាហញអាំពីរយៈដពលអត្ិបរោ
ខែលអាចនឹងអនវត្តស្ម្ោប់ ករណីនីរួយៗ។ ដោយពាំោនកាលបរ ិដចឆទិជាក់ោក់ ននការអនវត្តន៍ការឃាំែួន ល បដណា ត ះអាស្នន
រួរជារួយនឹងកាលបរ ិដចឆទិដចញែីកាែាំដណាះស្រស្ថយដៅកនងករណីនីរួយៗ
លាំបាកកនងគណនារយៈដពលឲ្យបានចាស្់ោស្់។ ចាប់គឺែស្គ្មនដៅតារករណីនីរួយៗ។
ជាការពិត្
ដនះជាការ
រយៈដពលអត្ិបរោននការឃាំែួនតារផល ល ូវ
រយៈដពលអត្ិ បរោដៅកនងតារាងខ្ងដលើដនះគឺម្ត្ូវបានបដងេើត្
ដឡើងនូ វរយៈដពលអត្ិបរោខែលអនញ្ញាត្តារោម្តា ២០៨ ែល់ ២១៤ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ ដោយ
24
ោនរយៈដពល៤ខែបខនារដទិៀត្ ខែលម្ត្ូវបានអនញ្ញាត្ ដៅដពលខែលដៅម្ករដចញែីកាែាំដណាះស្រស្ថយ ដៅកនងករណីដនាះ (ោម្តា២៤៩ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ)។
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ រ.ស្.រ.ក បានរកដឃើញករណីចាំនួន១៦ ខែលោនការឃាំែួនប ល ដណា ត ះអាស្ននដលើស្ និងែស្ចាប់។ ករណីទាំងអស្់ដនះ ដលើកខលងខត្រួយករណីដចញគឺជាប់ ាក់ព័នធនឹង ការដោទិម្បកាន់ពីបទិរជឈិរ។
ដៅកនងករណីែលះ
ការផតនាៃដទស្គឺដធ្វើដឡើងដោយខផអកទាំងស្រស្រងដលើការ
ស្ថរភាពរបស្់ជនជាប់ដោទិ ដហត្ែូចដនះត្ោការពាំអាចដលើកស្ោអងដហត្ែូចជា ការដរៀបចាំ និង/ឬ ការ ម្បរូលភស្តតាង ដែើរបីដធ្វើយត្តិករាដលើការពនារស្វនាការចាំដាះករណីទាំងដនាះ។ រយៈដពលននការឃាំែួនប ល ដណា ត ះអាស្ននខែលហួស្យូរជាងដគគឺោនរយៈដពល ៧ ខែ និង ២៤ នងា ដហើយខែលបានដកើត្ដឡើងដៅកនង ករណីរួយដៅត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី។ ការផតនាៃដទស្ចងដម្កាយកនងករណីដនះដនាះគឺោនរយៈដពល ១ ឆ្នាំជា ដទស្ពនធនាគ្មរ។
សិទយ ធិ
ព ់ ីរទលចទប្រកាន់
ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖
ោម្តា១៤(៣)(ក) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖ ជនជាប់ដោទិ “ម្ត្ូវទិទិួលបាន
ព័ត្៌ោនភាលរៗ និងដោយលរអិត្អាំពីម្បដភទិ និងរូ លដហត្ននការដោទិម្បកាន់រកដលើែួ លនជាភាស្ថ ខែលជនដនាះដចះ។”
ោម្តា១៤(៣)(ច) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖ “កនងការស្ដម្រចដស្ចកតីដោទិ
ម្បកាន់ ពីបទិម្ពហាទិណឌណារួយម្បឆ្ាំងរកដលើែួ ន ល
ជនម្គប់រប ូ ោនស្ិទិិធទិទិួ លបានការធានាជា
អបបបរោដោយដស្ាើភាពគ្មនោ៉ែ ងដពញដលញ...ទិទិួលបានអនកបកខម្បភាស្ថដោយឥត្គិត្ឈនួល ដបើ ជនជាប់ដោទិរិនយល់ ឬរិនដចះភាស្ថខែលដម្បើម្បាស្់កនងត្ោការ។”
ោម្តា៣២២
ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ម្កឡាបញ្ា ីដៅដ្ាះជនជាប់ដោទិដែើរបណឹត ងរែឋប្
បដវណី អនកទិទិួលែស្ម្ត្ូវរែឋបបដវណីជនរងដម្គ្មះស្ថកសី និងអនកជាំ នាញម្ពរទាំង ដផៃៀងតៃត្់ ដរើល អត្តស្ញ្ញាណជនទាំងដនាះ។”
ោម្តា៣២៥ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ម្បធានម្កររម្បឹកាជាំនាំជម្រះម្បាប់ជនជាប់ដោទិឲ្យែឹងអាំពី
បទិដោទិខែលដគដោទិម្បកាន់រកដលើែួ លន។”
ោម្តា៣៣០ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“កនងករណីោាំបាច់ម្បធានអាចដៅរកអនកបកខម្ប។” ោម្តា៣៣១ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“កាលណាស្ាំណួរម្ត្ូវស្ួរែល់ ជនគ និងងលង់ម្កឡាបញ្ា ីម្ត្ូវ
ស្រដស្រស្ាំណួរដហើយឲ្យស្ថរីែួ នអាននិ ល ងដឆលើយជាោយល័កខណ៍អកសរ។
កនងករណីស្ថរីជនរិន
ដចះអាន ឬ រិនដចះអកសរម្បធានម្ត្ូវរកអនកបកខម្បកនងលកខែណឌខែលោនខចងកនងោម្តា៣៣០[...] ម្បធានស្វនាការអាចដៅរកអនកធាលប់ ម្បាស្រស្័យទក់ទិងជារួយជនគ និងងលង់ដនាះរកបកខម្ប។
ជនជាប់ ដោទិននបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌម្ត្ូវបានម្បាប់ ពីបទិដោទិម្បដភទិននបទិដលាើស្ ខែលែលួនម្ត្ូវបាន ដោទិម្បកាន់។ ដបើ ស្ិនជាពាំ ោនព័ត្៌ោនបឋរទាំងដនះដទិ ដនះពិត្ជាពាំអាចឲ្យជនជាប់ដោទិដរៀបការារកតីឲ្យ បានម្ត្ឹរម្ត្ូវ ឬ ផតល់ការខណនាាំឲ្យបានចាស្់ោស្់ែល់ដរធាវ ីដៅកនងស្ាំណាំ ដរឿងដនាះ កនងករណីខែលជន 25
ជាប់ ដោទិម្ត្ូវបានដរធាវ ីត្ាំណាងតារផលូវចាប់។ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ រ.ស្.រ.ក ម្បរូ លទិិនន ន័យអាំពីព័ត្៌ោនខែលទក់ទិងដៅនឹងជនជាប់ដោទិដៅដពលដបើកស្វនាការ។ ដទះបីជាព័ត្៌ោនដនះគួរខត្ម្ត្ូវ បានផតល់ជូនរួចដហើយដៅជនជាប់ដោទិដៅកនងអាំឡងដពលនននីត្ិវ ិធ្ីរនស្វនាការ/ដស្ើបស្ួរោ៉ែ ងណាកតី
ខត្
ជាការោាំបាច់ ស្ម្ោប់ ដៅម្ករកនងការររលឹកែល់ជនជាប់ដោទិអាំពីព័ត្៌ោនទាំងដនះ ដៅរនដពលស្វនាការោប់ ដផតើរ។ ជាពិដស្ស្ ដពលែលះោនបទិដោទិកនងករណីរួយចាំនួនអាចម្ត្ូវបានតលស្់បូរត ឬ ខកខម្បដៅចដនាលះដពល ននការោប់ែួន/ការដោទិម្បកាន់ ល និងដពលជាំនាំជម្រះ។ ត្ួ ដលែទិី ៧ ៖ ស្ិ ទិិធ យ ល់ ពី ប ទិដោទិម្បកាន់ - ដៅម្គប់ ត្ ោការទាំ ង អស្់ ខែលបានស្ដងេ ត្ កន ងអាំ ឡ ងដពលនន របាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើ ដៅម្ករបានម្បាប់ ពីបទិដោទិម្បកាន់ ខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភនាំដពញ
ជ័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៨១
៩៩
១៣៣
៩៤
៣០
១០០
គ្មាន
២
១
៨
៦
០
០
ដត្ើ ដៅម្ករម្បាប់ ពីោម្តាចាប់ខែលាក់ ព័នធខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភនាំដពញ
ជ័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១០៥
៥៧
៨៧
៦២
៣០
១០០
គ្មាន
៧៨
៤៣
៥៤
៣៨
០
០
ដត្ើ ដៅម្ករបានម្បាប់ ពីកាលបរ ិដចឆទិននការម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភនាំដពញ
ជ័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៤៨
៨១
១០៤
៧៤
៣០
១០០
គ្មាន
៣៥
១៩
៣៧
២៦
០
០
ដត្ើ ដៅម្ករបានម្បាប់ ពីទិីកខនលងម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ខែរឬដទិ? ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភនាំដពញ
ជ័យ
26
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៤១
៧៧
៩៨
៧០
៣០
១០០
គ្មាន
៤២
៣៣
៤៣
៣០
០
០
ដត្ើ ដៅម្ករបានដរៀបរាប់ពីដ្ាះភាគី ខែលាក់ ព័នធខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភនាំដពញ
ជ័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៦១
៨៨
១៣១
៩៤
៣០
១០០
គ្មាន
២២
១២
១០
៦
០
០
ម្បស្ិនដបើ ម្ត្ូវការ ដត្ើ អនកបកខម្បម្ត្ូវបានផតល់ឲ្យខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី(១
ភនាំដពញ(៩ករណីម្ត្ូវការ
ជ័យ(១ករណីម្ត្ូវការអនក
ករណីម្ត្ូវការអនកបក
អនកបកខម្ប)
បកខម្ប)
ខម្ប)
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៩
១០០
១
១០០
១
១០០
គ្មាន
០
០
០
០
០
០
ម្បស្ិនដបើ ម្ត្ូវការ ដត្ើ ជនពិការម្ត្ូវបានដគផតល់ជាំនួយខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានី
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភនាំដពញ
ជ័យ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
០
០
០
០
គ្មាន
០
០
០
០
០
០
រិនែឹង
១៨៣
១០០
១៤១
១០០
៣០
១០០
បទិដោទិម្ពហាទិណឌម្ត្ូវបានម្បាប់ ដោយដៅម្ករដៅដស្ៃើរខត្ម្គប់ ករណី ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ទាំង អស្់កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ដនះ។ រ.ស្.រ.ក ស្ងឃឹរថានឹងដឃើញភាពម្បដស្ើរដឡើងខងរដទិៀត្ ខែល នឹងអាចស្ងឃឹរថានឹងស្ដម្រចបាននូវអម្តា ១០០% ដៅម្គប់ ត្ោការទាំងអស្់។ ដៅម្ករដៅត្ោការរាជ ធានី ភាំនដពញ
និងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យបានែកខ្នកនងការម្បកាស្ពីបទិដោទិកនងករណីត្ិចត្ួចខត្ 27
ប៉ែដណាណះ (ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញោន ២ ករណី និង ៨ ករណីដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យ)។ ោន ករណីដម្ចើ នគួរស្រខែរដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ និងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ខែលដៅម្ករែកខ្ន ពាំបានដលើកដឡើងពីោម្តាចាប់ខែលាក់ព័នធ កាលបរ ិដចឆទិននបទិដលាើស្ ឬទិីកខនលងខែលបទិដលាើស្បានដកើត្ ដឡើង។ ព័ត្៌ោនដនះគឺោាំបាច់ណាស្់ ម្បស្ិនជាជនជាប់ដោទិម្ត្ូវោនជាំហររួយខែលម្ត្ូវដឆលើយត្បចាំដាះបទិ ដោទិម្បកាន់ ម្បឆ្ាំងនឹងែលួនឲ្យបានម្ត្ឹរម្ត្ូវ។
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ស្ដម្រចបានដជាគជ័យដម្ចើនាក់ព័នធនឹងការដលើកដឡើងបញ្ញ ា ក់ពីភាគី
និងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ខែលទក់ ទិិនដៅកនងស្ាំណាំ ដរឿង។
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ីជាងាីបានស្ដម្រចែល់ដៅអម្តា ១០០% កនងការអនវត្តន៍នីត្ិវ ិធ្ី។ ដៅម្គ្មខែលត្ោការ ដែត្តរត្នគិរ ីស្ដម្រចបានអម្តា ១០០% កនងការផតល់ព័ត្៌ោនទក់ទិិននឹងបទិដោទិ ជាការស្ាំខ្ន់ ខែលគួរកត្់ ចាំណាាំថាោនករណីត្ិចត្ួចជាខ្លាំងខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ដៅត្ោការ
ដហត្ែូ ដចនះការដធ្វើការដម្បៀបដធ្ៀប
ដោយតៃល់ជារួយនឹងការអនវត្តន៍ដៅត្ោការពីរដទិៀត្គឺ ពាំស្ូវជាស្រដហត្ផលប៉ែនាានដទិ។ ោនករណីចាំនួន ១២ ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ខែលម្ត្ូវការអនក បកខម្ប ដហើយរន្រនតីត្ោការបានធានាថាត្ម្រូវការទាំងដនាះម្ត្ូវបានជួយស្ម្របស្ម្រួលកនងករណីនីរួយៗ។ ពាំោនករណីណារួយ ខែលម្ត្ូវការជាំនួយស្ម្ោប់ ជនជាប់ដោទិជាជនពិការដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ ទិី៦ ដនះដទិ។ ត្ួ ដលែទិី ៨ ៖ និ នាន ការស្រ បចាំ ដាះស្ិ ទិិធ យ ល់ ែឹ ង ពី ម្បដភទិននបទិដោទិម្បកាន់ ដត្ើ ដៅម្ករបានម្បាប់ ពីបទិដោទិម្បកាន់ ខែរឬដទិ? អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
ោន
១៩៨
៩៩
៥០៣
៩៥
៥៤៥
៩៣
៣៨៥
៩៧
៤២០
៩៥
៣៤៤
៩៧
គ្មាន
១
១
២៩
៥
៤០
៧
១៣
៣
២៣
៥
១០
៣
ដត្ើ ដៅម្ករម្បាប់ ពីោម្តាចាប់ខែលាក់ ព័នធខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ ោន
១៦៩
៨៥
ភាគ
ចាំនួន
រយ ៣១៣
៥៩
ភាគ
ចាំនួន
រយ ២៩៩
៥១
28
ភាគ
ចាំនួន
រយ ២៧៧
៧០
ភាគ
ចាំនួន
រយ ២៩០
៦៣
ភាគ រយ
២២២
៦៣
គ្មាន
៣០
១៥
២១៩
៤១
២៨៦
៤៩
១២១
៣០
១៧៣
៣៧
១៣២
៣៧
ដត្ើ ដៅម្ករបានម្បាប់ ពីកាលបរ ិដចឆទិននការម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ខែរឬដទិ? អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ោន
ទិិននន័យរិនម្ត្ូវបានម្បរូលដទិ
គ្មាន
ការណ៍ទិី១និងទិី២
កនងអាំឡងដពលននរបាយ
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
៤១៧
៧១
៣២៥
៨២
៣៤៩
៧៥
២៨២
៨០
១៦៨
២៩
៧៣
១៨
១១៤
២៥
៧២
២០
ដត្ើ ដៅម្ករបានម្បាប់ ពីទិីកខនលងម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ខែរឬដទិ? អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ទិិននន័យ ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ោន
ទិិននន័យរិនម្ត្ូវបានម្បរូលដទិ
គ្មាន
ការណ៍ទិី១និងទិី២
កនងអាំឡងដពលននរបាយ
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
៣៩៤
៦៧
៣១៥
៧៩
៣៣៦
៧៣
២៦៩
៧៦
១៩១
៣៣
៨៣
២១
១២៧
២៧
៨៥
២៤
ដត្ើ ដៅម្ករបានដរៀបរាប់ពីដ្ាះភាគី ខែលាក់ ព័នធខែរឬដទិ? អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
ោន
១៩៦
៩៨
៤៤៣
៨៣
៥១២
៨៨
៣៦០
៩០
៤១៨
៩០
៣២២
៩១
គ្មាន
៣
២
៨៩
១៧
៧៣
១២
៣៨
១០
៤៥
១០
៣២
៩
ម្បស្ិនដបើ ម្ត្ូវការ ដត្ើ អនកបកខម្បម្ត្ូវបានផតល់ឲ្យខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
29
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ ោន
ពាំោនករណី
គ្មាន
បកខម្ប
ម្ត្ូវការអនក
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
១៨
៩៥
២៣
៩៦
១០
១០០
១០
១០០
១១
១០០
១
៥
១
៤
០
០
០
០
០
០
ម្បស្ិនដបើ ម្ត្ូវការ ដត្ើ ជនពិការម្ត្ូវបានដគផតល់ជាំនួយខែរឬដទិ? អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ទិិននន័យ ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ រិន
ោន
០
០
០
០
២
១០០
១
១០០
០
០
០
ាក់ ព័នធ រិន
គ្មាន
១
១០០
៣
១០០
០
០
០
០
១
១០០
០
ាក់ ព័នធ
និនានការស្រប ខែលបងាហញដៅកនងត្ោការទាំងអស្់ ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ោប់ តាាំងពីការោប់ ដផតើរននគដម្ោងដនះ កាំពងខត្ជាំរញឲ្យោនការរ ីកចដម្រើន និងបងាហញថាត្ោការកាំពងខត្រ ាំកិលោ៉ែ ងស្នសឹរៗ ដឆ្ពះដៅរកដគ្មលដៅននការម្បត្ិបត្តិតារឲ្យបាន ១០០% របស្់ រ.ស្.រ.ក។ ចាំដាះការខែលដៅម្ករបញ្ញ ា ក់ពី បទិដោទិម្បកាន់ ាក់ព័នធ ោនភាពម្បដស្ើរដឡើងនូវចាំនួនត្ួដលែែ៏ទបបាំផត្ចាំនួន ៩៣% ដៅកនងអាំឡងដពល ននរបាយការណ៍ដលើកទិី៣ ដៅែល់ ៩៧% កនងអាំឡងដពលននរបាយការណ៍ដលើកទិី៦។ ពាំោនការតលស្់បូរដឡើ ត យកនងការខែលដៅម្ករម្បាប់ ពីោម្តាចាប់
ខែលាក់ព័នធោប់តាាំងពីអាំឡង
ដពលននរបាយការណ៍ដលើកទិី៥ ដហត្ែូដចនះខផនកដនះោាំបាច់ដៅខត្ម្ត្ូវដធ្វើឲ្យម្បដស្ើរដឡើងខងរដទិៀត្។ ោនភាព ម្បដស្ើរដឡើងចាំដាះការបញ្ញ ា ក់ពីកាលបរ ិដចឆទិននបទិដលាើស្ពីចាំនួន ៧៥% កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ដលើក ទិី៥ ដៅែល់ ៨០% កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ដលើកទិី៦។ ស្រស្ដែៀងគ្មនដនះខែរ ចាំដាះការបញ្ញ ា ក់ពីទិីតាាំងនន បទិដលាើស្ខែលបានដកើត្ដឡើង ោនការម្បដស្ើរដឡើងពីចាំនួន ៧៣% ដៅែល់ ៧៦% ដៅកនងអាំឡងដពលែូចគ្មន ដនះ។ ទាំងអស្់ដនះគឺ ជាភាពម្បដស្ើរដឡើងដោយកម្រិត្ ប៉ែខនតោ៉ែងណាកតី ដនះគឺជាការដបាះជាំហានដៅរកទិិស្ ដៅែ៏ម្ត្ឹរម្ត្ូវ។
ោនភាពម្បដស្ើរដឡើងជាលាំោប់ ស្រស្ដែៀងគ្មនខែរកនងចាំនួនននស្ាំណាំ ដរឿងខែលដៅម្ករបាន
បញ្ញ ា ក់ពីភាគី ខែលាក់ ព័នធ
ស្រស្បដពលខែលត្ោការបានធានាថាភាគី ម្ត្ូវទិទិួលអនកបកខម្បដៅដពលោន
ការទរទរ ដោយពាំោនករណីដលើកខលង ោប់ តាាំងពីអាំឡងដពលរបាយការណ៍ដលើកទិី៤រក។
30
ការពនយ
ប្់ បារ់សទ ិ ធិ
ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖ ោម្តា១៤(៣)(ក) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖ ជនជាប់ដោទិ“ម្ត្ូវបានព័ត្៌ោន
ភាលរៗ និងដោយលរអិត្អាំពីម្បដភទិ និងរូលដហត្ននការដោទិម្បកាន់រកដលើែួ នជាភាស្ថខែលជន ល ដនាះដចះ។”
ោម្តា៣២៥
ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ម្បធានស្វនាការម្បាប់ជនជាប់ ដោទិឲ្យែឹងអាំពីអាំដពើ ខែល
ដគដោទិម្បកាន់ រកដលើែូ ននិ ល ងដធ្វើការស្ួរចដរលើយជនដនាះ។” បគគលោនក់អាចអនវត្តស្ិទិិធស្រស្បចាប់របស្់ែួនបាន ល
ម្បស្ិនដបើ បគគលដនាះម្ត្ូវបានដគជូនែាំណឹង
ដពញដលញែល់ែួន។ ល រ.ស្.រ.ក ស្ដងេត្ការណ៍រិនម្ត្ឹរខត្ថាដត្ើដៅម្ករជូនែាំណឹងែល់ជនជាប់ដោទិពីស្ិទិិធ ខែលម្ត្ូវទិទិួលបាននានាែូចខែលបងាហញដៅកនងតារាងខ្ងដម្ការដនះប៉ែដណាណះដទិ ខងរទាំងស្ដងេត្ដរើលថា ដត្ើដៅម្ករបានពនយល់ដពញដលញននស្ិទិិធទាំងដនះខែរឬោ៉ែ ងណា។ រ.ស្.រ.ក ក៏ កាំពងខត្ស្ាិត្កនងែាំដណើរការ ននការម្បាស្រស្័យទក់ទិងជារួយនឹងម្បធានត្ោការផងខែរ
ដោយោនដគ្មលបាំណងខចកប័ណណផសពវផាយ
ខែលកាំណត្់ អាំពីស្ិទិិធស្រស្បចាប់ជារូលោឋន ខែលជនជាប់ដោទិននបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌោនក់ៗ ម្ត្ូវទិទិួលបាន ដែើរបីបិទិបងាហញដៅតារបណា ត ត្ោការទាំងអស្់។ ត្ួ ដលែទិី ៩ ៖ ការពនយល់ ម្បាប់ ស្ិ ទិិធ កន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើ ដៅម្ករបានម្បាប់ និងពនយល់ជនជាប់ ដោទិពីស្ិទិិធទិទិួលបានជាំនួយពីដរធាវ ីខែរឬដទិ? ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ម្បាប់
១១១
៦១
៨៦
៦១
៩
៣០
ម្បាប់និង
០
០
១២
៨
១៦
៥៣
៦៨
៣៧
២២
១៦
១
៤
៤
២
២១
១៥
៤
១៣
ពនយល់ គ្មានម្បាប់និង គ្មានពនយល់ រិនាក់ព័នធ
ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ និងពនយល់ជនជាប់ ដោទិពី ស្ិទិិធរិននិោយស្តីខែរឬដទិ? ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ភាគរយ
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន ជ័យ ចាំនួន
31
ភាគរយ
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ចាំនួន
ភាគរយ
ម្បាប់
៣៧
២០
០
០
១
៣
ម្បាប់និង
០
០
០
០
០
០
១៤២
៧៨
១២០
៨៥
២៥
៨៣
៤
២
២១
១៥
៤
១៤
ពនយល់ គ្មានម្បាប់ និងគ្មាន ពនយល់ រិនាក់ព័នធ
ោនការម្ពួយបាររភរួយចាំនួនខែលថាទិិននន័យ ខែលម្បរូលបានកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ដៅ ខត្បងាហញថាដៅម្ករផតល់ការពនយល់ពីស្ិទិិធជនជាប់ ដោទិឲ្យបានដពញដលញដៅោនចាំនួនត្ិចត្ួចដៅដឡើយ។ ចាំដាះស្ិទិិធោនអនកត្ាំណាងស្រស្បចាប់ដទិៀត្ដស្ថត្ ពាំោនដៅម្ករណាោនក់ដៅត្ោការរាជធានី ភាំនដពញបាន ផតល់ការពនយល់ដៅកាន់ ជនជាប់ ដោទិដនាះដទិកនងអាំឡងដពលននស្វនាការ
ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ដោយ
រ.ស្.រ.ក។ ស្រស្ដែៀងគ្មនដនះខែរ ចាំដាះស្ិទិិធពាំនិោយស្តី ក៏ពាំោនដៅម្ករណាោនក់បានផតល់ការពនយល់ដៅ ែល់ជនជាប់ ដោទិដៅកនងស្វនាការខែលបានស្ដងេត្ដនាះខែរ។
ស្ាិត្ិទាំងដនះគួរឲ្យោនការោប់ អាររាណ៍។
ម្បស្ិនដបើ ជនជាប់ ដោទិពាំម្ត្ូវបានផតល់ព័ត្៌ោនឲ្យបានម្គប់ម្គ្មន់ ចាំដាះស្ិទិិធ
ខែលែលួនម្ត្ូវទិទិួលបានតារផលូវ
ចាប់ ដនាះនឹងកាន់ ខត្លាំបាកែល់ការអនវត្តន៍ស្ិទិិធទាំងដនាះឲ្យបានម្ត្ឹរម្ត្ូវ ដហើយជាការងាយស្រស្ួលកនងការ ដធ្វើឲ្យប៉ែះាល់ ឬរ ាំដោភបាំានចាំដាះស្ិទិិធទាំងដនាះ។ ត្ាំណាងត្ោការរាជធានីភាំនដពញ បានអះអាងដៅកនងកិចចពិភាកាជារួយនឹង រ.ស្.រ.ក កាលពី ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ ថា ម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌពាំ ត្ម្រូវឲ្យដៅម្ករជាំនាំជម្រះម្ត្ូវម្បាប់ ឬ ពនយល់អាំពីស្ិទិិធដៅជន ជាប់ ដោទិដៅកនងដពលស្វនាការជាំនាំជម្រះដនាះដទិ។ ត្ាំ ណាងត្ោការបញ្ញ ា ក់ថា តារោម្តា ១៤៣ ននម្ករ នីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ ការម្បាប់ពីស្ិទិិធោនដរធាវ ី និ ងស្ិទិិធដៅដស្ាៀរដៅែល់ជនម្ត្ូវដោទិ ជាត្ួនាទិី របស្់ដៅម្ករ ដស្ើបស្ួរ។20 ងវីដបើ ជាោ៉ែ ងដនះកតី ោម្តា ៣១៨ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌបញ្ា ត្តថា ម្បធានស្វនាការម្ត្ូវរា៉ែ ប់រង ឲ្យស្ិទិិធខ្ងការការារបានម្បម្ពឹត្តដៅដោយដស្រ ី។ រា៉ែ ងវ ិញដទិៀត្ ជនជាប់ដោទិោនក់ៗម្ត្ូវែឹងពី ស្ិទិិធរបស្់ ែលួនដែើរបីឲ្យែលួនអាចអនវត្តស្ិទិិធទាំងដនាះបាន។ ឧទហរណ៍ រ.ស្.រ.ក បានកត្់ស្ោគល់ដឃើញស្ាំណាំ ដរឿងពី បទិរជឈិរជាដម្ចើន ជនជាប់ ដោទិពាំោនដរធាវ ីការារដនាះដទិ ខែលម្បការដនះអាចបញ្ញ ា ក់បានថា ដៅខត្ោន ភាពោាំបាច់ ស្ម្ោប់ ដៅម្ករជាំនាំជម្រះកនងការររលឹកពីស្ិទិិធរបស្់ជនជាប់ ដោទិ
ជាពិដស្ស្ស្ិទិិធោនដរធាវ ីការ
ារតារផលូវចាប់ ដែើរបីធានានូវភាពដស្ាើគ្មនននការត្តាាំង និងការជាំនាំ ជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌។
20
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការរាជធានីភាំដន ពញ ដោកដៅម្ករ ដអឿង ដស្ៀង អនម្បធានត្ោការ ដោកដៅម្ករ ដកា
វណី ឌ អនម្បធានត្ោការ ដោកម្ពះរាជអាជាញរង ស្ែ ដរឿន ដោកដៅម្ករ ដស្ង នាង ដោកដៅម្ករ អី ឋាវរៈ ដោកស្រស្ីដៅម្ករ ខស្រ ស្កតិកូឡា និងដោកស្រស្ីដៅម្ករ ោាំង ស្ីណាត្ ដៅនងាទិី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។
32
សិទធិមានលព
លវលា និង រលធាបាយប្គរ់ប្ោន់កងការលរៀរចាំ ន ការពារកតី
ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖ ោម្តា១៤(៣)(ែ) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖“កនងការស្ដម្រចដស្ចកតីដោទិ
ម្បកាន់ ពីបទិម្ពហាទិណឌណារួយម្បឆ្ាំងរកដលើែួ នជនម្គប់ ល រប ូ ោនស្ិទិិធោនដពលដវោ
និង
រដធ្ាបាយម្គប់ម្គ្មន់ ស្ម្ោប់ដរៀបចាំការារែលួន និងដឆលើយឆលងជារួយដរធាវ ីខែលដម្ជើស្ដរ ើស្ដោយ ែលួនឯង។”
ោម្តា៩៨ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ: "កនងរយៈដពល២៤ដោ៉ែ ងបានកនលងផត្ដៅ តាាំងពីដពលដផតើរនន
ការឃាត្់ែួ នរកដនាះ ល បគគលខែលឃាត្់ែួ នអាចស្ ល ាំស្នៃនាជារួយដរធាវ ី…"
ោម្តា៣១៩ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“រនដពលស្វនាការដរធាវ ីអាចពិនិត្យដរើលស្ាំនាំ ដរឿងដៅការ ិ
ោល័យម្កឡាបញ្ា ីននត្ោការដៅដម្ការការម្ត្ួត្ពិនិត្យរបស្់ម្កឡាបញ្ា ី។
ដរធាវ ីឬដលខ្របស្់
ដរធាវ ីអាចម្ត្ូវបានអនញ្ញាត្ដោយម្បធានត្ោការឲ្យដធ្វើការចរលង លិែិត្ស្ាំណាំ ដរឿងដោយែលួនជា អនកដចញដស្ថហយនិងដៅដម្ការការពិនិត្យរបស្់ម្កឡាបញ្ា ី។”
បគគលណា
ខែលម្បឈរនឹងការដោទិម្បកាន់ ពីបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌគួរខត្ម្ត្ូវបានផតល់ដពលដវោ
និងរដធ្ាបាយម្គប់ ម្គ្មន់ ដែើ របីដម្ត្ៀរការារែលួនចាំដាះបទិដោទិម្បកាន់ ទាំងដនាះ។ រយៈដពលខែលថា “ម្គប់ ម្គ្មន់ ” អាស្រស្័យដលើម្បដភទិ និងភាពស្ាគស្ថាញននបទិដោទិម្បកាន់ ចាំនួនននបទិដោទិម្បកាន់ និងម្បដភទិនន ភស្តតាងកនងចាំដណារកតាតែនទិៗដផសងដទិៀត្។
រដធ្ាបាយោាំបាច់ កនងការដរៀបចាំការារែលួនរាប់បញ្ូច លទាំង
ការទិទិួលបាននូវឯកស្ថរ និងភស្តតាងនានាននស្ាំណាំ ដរឿង ែូដចនះជនជាប់ ដោទិែឹងពីបទិដោទិម្បកាន់ រកដលើ ែលួនបានដពលដលញ ដហើយជនជាប់ ដោទិអាចោនលទិធភាពផតល់ព័ត្៌ោនដពលដលញែល់ដរធាវ ីរបស្់ែួន។ ល ត្ួ ដលែទិី ១ ០៖
ស្ិ ទិិធ ោ នដពលដវោ
និ ង រដធ្ាបាយម្គប់ ម្គ្មន់ កន ងការដរៀបចាំ កា រារកតី កន ងអាំ ឡ ងដពល
របាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើ ោនអវីខែលបងាហញថា ដរធាវ ីជនជាប់ ដោទិម្ត្ូវបានោត្់តាាំងដៅកនងនងាស្វនាការខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ោន គ្មាន
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
១
០,៣
៤
១
០
០
៣៤០
៩៩,៧
៣២៧
៩៩
៤៧
១០០
ដត្ើ ោនបញ្ញ ហ ដងរដវោ
និងរដធ្ាបាយម្គប់ ម្គ្មន់ ដែើរបីដរៀបចាំការារកតីម្ត្ូវបានដលើកដឡើងដោយភាគី ជន
ជាប់ ដោទិខែរឬដទិ? ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន ជ័យ
33
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៥
១.៥
១
០.៣
០
០
គ្មាន
៣៣៦
៩៨.៥
៣៣០
៩៩.៧
៤៧
១០០
ជាការគួរឲ្យោប់ អាររាណ៍កនងការកត្់ស្ោគល់ថា កងវះដពលដវោ និង/ឬ រដធ្ាបាយដែើរបីដរៀបចាំការ ារែលួនគឺពាំខរនជាបញ្ញ ហ ដនាះដទិដៅកនងចាំនួនដម្ចើនដលើស្លប់ននករណីទាំងអស្់ ។ ស្ិទិិធដនះបដងេើត្បានខផនកជា រូលោឋនរួយននការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌
ដហើយជាការោាំបាច់ខែលជនជាប់ ដោទិពីបទិម្ពហាទិណឌទាំង
ដនាះ ម្ពរទាំងដរធាវ ីរបស្់ពួកដគកនងករណីខែលជនជាប់ ដោទិោនត្ាំណាងស្រស្បចាប់ ទិទិួលបានដពលដវោ និងរដធ្ាបាយម្គប់ ម្គ្មន់ ដែើ របីដរៀបចាំការារករណីរបស្់ែួនកន ល ងស្វនាការឲ្យបានម្ត្ឹរម្ត្ូវ។ កនងអាំឡងដពល របាយការណ៍ទិី៥
ម្គប់ ត្ោការខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ទាំងអស្់ដលើកខលងខត្ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ជ័យខែលោនចាំនួន ៤ ករណីបងាហញថាដរធាវ ីម្ត្ូវបានោត្់ តាាំងដៅនងាជាំនាំជម្រះ បានដគ្មរពតារបទិោឋនជាំនាំ ជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ទាំងដនះបាន ១០០%។ ទិិ ននន័យដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦បងាហញថាោនការ ធាលក់ ចះត្ិចត្ួចបាំផត្កនងការម្បត្ិបត្តិតារដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦។
ោនខត្ចាំនួនករណីត្ិចត្ួច
ប៉ែដណាណះបានបងាហញនូវកតីកងវល់ដហត្ែូចដនះ រ.ស្.រ.ក ដជឿជាក់ថាការម្បត្ិបត្តិតារ ១០០% អាចនឹងស្ដម្រច បានស្ថរជាងាីដៅកនងដពលអនាគត្។ កាលពី ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣ ត្ាំណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យបានពនយល់ម្បាប់ ថា ត្ោការ តៃល់ម្បឈរនឹងផលលាំបាករួយចាំនួនកនងការខស្វងរកដរធាវ ីពីគណៈដរធាវ ី (ោនការពនារដពលយូរណាស្់ ដទិើបោនការដឆលើយត្ប)។
ដោយពិោរណាែល់ស្ិទិិធរបស្់ជនជាប់ ដោទិខែលម្ត្ូវទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះ
ដោយគ្មានការពនារដពល និ ងបនាៃប់ពីោនការដលើកដពលស្វនាការដម្ចើនែងដហើយដនាះ ជាដរឿយៗ ដៅម្ករ ស្ដម្រចោត្់ តាាំងដរធាវ ីភាលរៗដៅនងាជាំនាំជម្រះខត្រតងដៅ។21
សិទធិមានលរធាវី និង មានវត្តមានលៅកនងសវនាការ ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖
ោម្តា៣៨ ននរែឋធ្រានញ្ា៖“ជនម្គប់រប ូ ោនស្ិទិិធការារែលួនតារផលូវត្ោការ។”
ោម្តា១៤(៣)(ឃ) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖“កនងការស្ដម្រចដស្ចកតីដោទិ
ម្បកាន់ ពីបទិម្ពហាទិណឌណារួយម្បឆ្ាំងរកដលើែួ ន ល ជនម្គប់រប ូ ោនស្ិទិិធម្ត្ូវបានជាំនាំជម្រះដោយ ោនវត្តោនរបស្់ែួ ន ល
និងការារែលួនដោយតៃល់ែួ នឯង ល
ឬតាររយៈជាំនួយខផនកចាប់តារការ
ដម្ជើ ស្ដរ ើស្របស្់ែួ ន ល និងម្ត្ូវបានម្បាប់ឲ្យែឹងអាំពីស្ិទិិធម្បស្ិនដបើ ែួ នគ្ម ល ា នជាំនួយខផនកចាប់ដហើយម្ត្ូវ ទិទិួលបានជាំនួយខផនកចាប់ ស្ម្ោប់ែួ នកន ល ងករណីខែលផលម្បដោជន៍ យត្តិធ្រ៌ ត្ម្រូវឲ្យដធ្វើែូដចនះ
21
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។
34
និងដោយឥត្បង់នងលដៅម្គប់ ករណីខបបដនះដបើ ជនជាប់ ដោទិគ្មានរដធ្ាបាយម្គប់ម្គ្មន់ ដែើរបី ចាំណាយដៅដលើជាំនួយខផនកចាប់ដទិ។” ោម្តា៣០០ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ជនជាប់ដោទិម្ត្ូវចូលបងាហញែលួនដៅដពលស្វនាការរបស្់
ត្ោការដោយតៃល់។
ជនជាប់ដោទិម្ត្ូវអរដោយដរធាវ ីោនក់ ខែលែលួនដម្ជើស្ដរ ើស្។
ដោទិក៏អាចស្ាំឲ្យោត្់ តាាំងដរធាវ ីឲ្យែលួនបានខែរដៅកនងលកខែណឌ លកខនិតកៈដរធាវ ី។” ោម្តា៣០១
ជនជាប់
ខែលោនខចងកនងចាប់ស្ីព ត ី
ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ជាំនួយពីដរធាវ ីម្ត្ូវោនជាោច់ ខ្ត្កនងករណីែូចត្ដៅ៖
(១)ករណីបទិឧម្កិែឋឬ (២)កាលណាជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន។”
ការខែលម្ត្ូវដោទិម្បកាន់ ពីបទិដលាើស្ណារួយអាចជាបទិពិដស្ថធ្ន៍ គួរឲ្យខ្លច
ដហើយនីត្ិវ ិធ្ីចាប់
អាចោនភាពស្ាគស្ថាញ និងម្ចបូកម្ចបល់ ដហត្ែូដោនះជាការស្ាំខ្ន់ ណាស្់ខែលបគគលម្គប់រប ូ ោនឱកាស្ ទិទិួលបានដរធាវ ី។
ស្ិទិិធោនដរធាវ ីធានាថាជនជាប់ ដោទិោនឱកាស្កនងការទិទិួលបានការខណនាាំខផនកវ ិជាា
ជីវៈពីអនកជាំនាញខ្ងត្ស្ូរត្ិ
ខែលោនលទិធភាពពនយល់នូវបទិដោទិម្បកាន់ ម្បឆ្ាំងនឹងែលួន
ពនយល់ពីស្ិទិិធ
ខណនាាំពីែាំដណើរការជាំនាំជម្រះ និងការារផលម្បដោជន៍ែល់ែួនដៅកន ល ងត្ោការ។ ជាដស្ចកតីត្ម្រូវស្ម្ោប់ បគគលោនក់ ម្ត្ូវទិទិួលបានដរធាវ ី ម្បស្ិនដបើបគគលដនាះម្ត្ូវបានដោទិម្បកាន់ ពីបទិឧម្កិ ែឋ ឬក៏ជនដនាះជាអនីត្ិ ជន។ ដៅែណៈខែលពាំ ោនការត្ម្រូវដោយចាប់ចាំដាះការទិទិួលបានដរធាវ ី ម្បស្ិនជនជាប់ ដោទិម្ត្ូវបាន ដោទិម្បកាន់ ពីបទិរជឈិរ
ជនដនាះដៅខត្ោនជដម្រើស្ោនដរធាវ ី ដបើ ែួនម្ត្ូ ល វការ
(ដលើកខលងខត្អនីត្ិជន)
(ដទះបីជាោ៉ែ ងកតី ករណីខបបដនះ បនៃកកនងការោនដរធាវ ីពាំស្ិត្ ា ដលើត្ោការដនាះដទិ)។ ី ន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ត្ួ ដលែទិី ១ ១៖ ស្ិ ទិិធ ោ នដរធាវ ក ដត្ើ ជនជាប់ដោទិទិទិួលបានជាំនួយពីដរធាវ ីខែរឬដទិ? (ទាំងស្វនាការពី បទិឧម្កិែឋ និងបទិរជឈិរ) ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
២១៤
៦៣
១៣៥
៤១
៣២
៦៨
គ្មាន
១២៧
៣៧
១៩៦
៥៩
១៥
៣២
ដត្ើ ជនជាប់ដោទិទិទិួលបានជាំនួយពីដរធាវ ីខែរឬដទិ (ស្វនាការបទិឧម្កិែឋ)? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៥០
១០០
៨៥
៩៦
៩
១០០
គ្មាន
០
០
៤
៤
០
០
35
ដត្ើ ជនជាប់ដោទិទិទិួលបានជាំ នួយពីដរធាវ ីខែរឬដទិ (ស្វនាការបទិរជឈិរ)?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៦៤
៣៣,៥
៥០
២១
២៣
៦១
គ្មាន
១២៧
៦៦,៥
១៩២
៧៩
១៥
៣៩
ដោយពិនិត្យដឃើញថា ការទិទិួលបានដរធាវ ីការារចាំដាះស្វនការបទិឧម្កិែឋជាដស្ចកតីត្ម្រូវដោយ ចាប់ ស្រស្បដពលខែលទិិននន័យបញ្ញ ា ក់ពីកម្រិត្ែពស្់ននការទិទិួលបានដរធាវ ី រ.ស្.រ.ក យល់ថាត្ួ ដលែដនះគួរ ខត្ ១០០% ដៅម្គប់ត្ោការទាំងអស្់។ ការជាំនាំជម្រះបទិឧម្កិែឋណាខែលដធ្វើដឡើងដោយពាំោនដរធាវ ី គឺជា ការអនវត្តន៍បាំានម្ករនី ត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌករពជា។ ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ីជាគាំរូវ ិជាោនរួយដោយធានាថាចាប់ ម្ត្ូវបានដគ្មរពតារចាំដាះស្ិទិិធទិទិួលបានដរធាវ ីដៅម្គប់ករណី ខែល រ.ស្.រ.ក បានស្ដងេត្ការណ៍ ខែលជា ការបនតនូវអម្តាម្បត្ិបត្តិតារ ១០០% របស្់ែួនកន ល ងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៥។ ែណៈខែលត្ួដលែដនះជា ការគួរឲ្យដលើកទិឹកចិត្តោ៉ែងចាស្់ដនាះ ដយើងគួរកត្់ស្ោគល់ថាោនបទិឧម្កិែឋខត្ ៩ ករណីប៉ែដណាណះម្ត្ូវបាន ស្ដងេត្ការណ៍ដៅត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី។ ដហត្ែូដចនះ ការដម្បៀបដធ្ៀបដោយតៃល់ជារួយនឹងត្ោការខែល បានស្ដងេត្ែនទិៗដទិៀត្ ខែលោនស្ាំណាំ ដរឿងដម្ចើនជាងដនាះ គឺពាំស្រររយដនាះដទិ។ ជាការគួរឲ្យែកចិត្តដោយដឃើញថា កម្រិត្ននការោនដរធាវ ីចាំដាះករណីបទិរជឈិរដៅខត្ោនកម្រិត្ ទប។
ោនការដកើនដឡើងត្ិចត្ួចចាំដាះកម្រិត្ននការទិទិួ លបានដរធាវ ីស្ម្ោប់ ករណីបទិរជឈិរដៅត្ោការ
រាជធានីភាំនដពញ ពីចាំនួន ៣៣% ដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៥ ដៅែល់ ៣៤% ននអាំឡងដពលរបាយ ការណ៍ទិី ៦ដនះ។ ោ៉ែ ងណាកតី ទាំងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ និងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ោនការធាលក់ ចះ ចាំដាះអម្តាទិទិួលបានដរធាវ ីស្ម្ោប់ បទិរជឈិរពីចាំនួន ២៧% ដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យ និងចាំនួន ៧៧% ដៅត្ោការដែត្តរត្នគិរ ីដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៥ រកម្ត្ឹរត្ចាំនួន ២១% និង ៦១% នន អាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ ជាពិដស្ស្ោនការធាលក់ចះជាខ្លាំងដៅត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី។ ដៅកនងជាំនួបពិភាកាោច់ ដោយខឡកពីគ្មនរវាង រ.ស្.រ.ក ជារួ យនឹងត្ោការដែត្តរត្នគិរ22 ី និង ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ23 ត្ាំណាងត្ោការទាំងពីរដនះ បានដឆលើយត្បស្រស្ដែៀងគ្មនថា ដៅកនងស្ាំណាំ ដរឿងពីបទិ រជឈិរចាប់ រិនត្ម្រូវឲ្យោនដរធាវ ីការារដនាះដទិ
ប៉ែ ខនតអាស្រស្័យថា
ដត្ើ ជនជាប់ដោទិដស្នើស្ាំឲ្យោនដរធាវ ី
ការារ ឬក៏អត្់។ ត្ាំ ណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យបានពនយល់ោ៉ែងែលី និងចាស្់ោស្់ថា កងវះដរធាវ ី 22
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ដោកដៅម្ករ ស្ួស្ ឡា ម្បធានត្ោការ និងដោកដៅម្ករ ឯក ប៉ែូលី
ហវីល និងដោកដៅម្ករ អី ស្វណណ ដៅនងាទិី២៧ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 23
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការរាជធានីភាំដន ពញ ដោកដៅម្ករ ដអឿង ដស្ៀង អនម្បធានត្ោការ ដោកដៅម្ករ ដកា
វណី ឌ អនម្បធានត្ោការ ដោកម្ពះរាជអាជាញរង ស្ែ ដរឿន ដោកដៅម្ករ ដស្ង នាង ដោកដៅម្ករ អី ឋាវរៈ ដោកស្រស្ីដៅម្ករ ខស្រ ស្កតិកូឡា និងដោកស្រស្ីដៅម្ករ ោាំង ស្ីណាត្ ដៅនងាទិី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។
36
ការារដៅកនងដែត្តជាបញ្ញ ហ ម្បឈរែ៏ចរបងរបស្់ត្ោការកនងការអនវត្តន៍ស្ិទិិធោនដរធាវ ីការាររបស្់ជន ជាប់ ដោទិ។24 ទក់ទិិននឹងស្ិទិិធោនវត្តោនដៅកនងស្វនាការ (ពាំបានរាយការណ៍កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៥) ជនជាប់ ដោទិភាគដម្ចើនោនវត្តោន។ អវត្តោនអាចបណា ត លរកពី កតាតដម្ចើនោ៉ែ ងរួរទាំងការដគចែលួន ឬការ ែកខ្នរិនបាននាាំជនជាប់ ដោទិពីរនៃីរឃាំឃាាំងដៅកាន់ ត្ោការដែើរបីដធ្វើការជាំនាំជម្រះ។ ម្បធានត្ោការដែត្តរត្នគិ រ25 ី
និងត្ាំណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យ26
ចូលបងាហញែលួនដៅដពលស្វនាការជាំនាំជម្រះដទិ
ដបើ ដោងតារ
ជនជាប់ដោទិរួយចាំនួនពាំ បាន
ដោយស្ថរខត្ជនជាប់ ដោទិទាំងដនាះរិនម្ត្ូវបានឃាំែួន ល
បដណា ត ះអាស្នន។ ដទះជាោ៉ែ ងដនះកតី រ.ស្.រ.ក ពាំ ោនស្រត្ាកិចចកនងការដផៃៀងតៃត្់ ព័ត្៌ោនដនះដទិ។ ត្ួ ដលែទិី ១ ២៖ ស្ិ ទិិធ ោ នវត្ត ោ នកន ងស្វនាការកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើជនជាប់ ដោទិោនវត្តោនកនងស្វនាការខែរឬដទិ? (ម្គប់ ស្វនាការទាំងអស្់ )
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៣១៤
៩២
២២០
៦៦
៣៩
៨៣
គ្មាន
២៧
៨
១១១
៣៤
៨
១៧
ដត្ើជនជាប់ ដោទិោនវត្តោនកនងស្វនាការខែរឬដទិ (ស្វនាការបទិឧម្កិែឋ)?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៤៧
៩១
៤៣
៤៨
៦
៦៧
គ្មាន
១៤
៩
៤៦
៥២
៣
៣៣
ដត្ើជនជាប់ ដោទិោនវត្តោនកនងស្វនាការខែរឬដទិ (ស្វនាការបទិរជឈិរ)? ទិិននន័យ
24
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន ជ័យ
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 25
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ដោកដៅម្ករ ស្ួស្ ឡា ម្បធានត្ោការ និងដោកដៅម្ករ ឯក ប៉ែូលី
ហវីល និងដោកដៅម្ករ អី ស្វណណ ដៅនងាទិី២៧ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 26
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។
37
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៦៧
៩៣
១៧៧
៧៣
៣៣
៨៧
គ្មាន
១៣
៧
៦៥
២៧
៥
១៣
សិទទ ធិ ទួ
បានការសនាត្ជារនថាោានលោស
ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖
ោម្តា៣៨
ននរែឋធ្រានញ្ា៖
“ជនជាប់ដោទិណាក៏ ដោយម្ត្ូវទិកជារនស្សឥត្ដទស្ែរាបណា
ត្ោការរិនទន់ កាត្់ដទស្ជាស្ថាពរ។”
ោម្តា១៤(២) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖“ជនខែលជាប់ដោទិពីបទិម្ពហា
ទិណឌម្ត្ូវបានស្នាត្ជារនថាជាជនគ្មានដទស្រហូត្ែល់ពិរទិធភាពរបស្់ែួ នម្ត្ូ ល វបានកាំណត្់ ស្រស្បតារចាប់។”
ស្ចចធារណ៍នននិរដទស្ គឺជាស្ិទិិធរូលោឋន និ ងម្ត្ូវបានទិទិួលស្ថគល់ជាស្កលថាជាស្ិទិិធទិទិួលបាន ការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌។ ស្ចចធារណ៍ដនះឆលះបញ្ញ ច ាំងពីដគ្មលការណ៍ខែលថា បនៃកននភស្តតាងស្ាិត្ដៅ ដលើស្ថាប័នអយយការ រិនខរនជាបនៃករបស្់ជនជាប់ ដោទិដទិ ែូដចនះ ត្ោការម្ត្ូវដជឿជាក់ថាភស្តតាងខែលបាន ដលើកដឡើងម្ត្ូវបងាហញពីពិរទិធភាពរបស្់ជនជាប់ ដោទិហួស្ពីវ ិរត្ិស្ងស័យ។ ពាំ ខរនអាស្រស្័យដលើជនជាប់ដោទិ កនងការបងាហញនូវភស្តតាងដែើរបីបងាហញថា ែលួនជាជនគ្មានដទស្ដនាះដឡើយ។ ត្ួ ដលែទិី ១ ៣៖ ការស្នា ត្ ជារ នថាគ្មា នដទស្កន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើជនជាប់ដោទិដស្លៀកាក់ ឯកស្ណា ឋ នជាអនកដទស្ដៅដពលស្វនាការខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
២៨៤
៨៣
០
០
៣៣
៧០
គ្មាន
៣០
៩
២១៨
៦៦
៦
១៣
រិនាក់ព័នធ
២៧
៨
១១៣
៣៤
៨
១៧
ដត្ើជនជាប់ ដោទិម្ត្ូវបានោក់ ដខ្នះកនងដពលស្វនាការខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ ោន
ចាំនួន ០
ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ
ភាគរយ ០
ចាំនួន ០
ភាគរយ ០
38
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ចាំនួន ០
ភាគរយ ០
គ្មាន
៣១៦
៩២,៥
២១៨
៦៦
៣៩
៨៣
រិនាក់ព័នធ
២៥
៧,៥
១១៣
៣៤
៨
១៧
ដត្ើ ដៅម្ករបាននិោយពីភាពោន ឬគ្មានដទស្របស្់ជនជាប់ ដោទិ រនដពលម្បកាស្ស្ថលម្ករខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
០
០
០
០
គ្មាន
៣៤១
១០០
៣៣១
១០០
៤៧
១០០
ទាំងដៅត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ និងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ចាំនួនននជនជាប់ដោទិចូលរួរកនងស្វនា ការកនងឯកស្ណា ឋ នជាអនកដទស្ោនការដកើនដឡើងបនតិច ដោយដម្បៀបដធ្ៀបដៅនឹងអាំឡងដពលរបាយរណ៍ទិី ៥ ខែលោន ៧៥% ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ និង ៦៧% ដៅត្ោការដែត្តរត្នគិរ ីននចាំនួនជនជាប់ដោទិ បានចូលស្វនាការដោយដស្លៀកស្ដរលៀកបាំាក់ ជាអនកដទស្ ដៅែណៈខែលត្ួដលែដនះោនចាំនួន ៨៣% និង ៧០% ដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦។ ដៅម្ករ និងរន្រនតីរបស្់ត្ោការបានពនយល់ដម្ចើ នដលើកដម្ចើន ស្ថរដហើយថា បញ្ញ ហ ដនះគឺជាការទិទិួលែស្ម្ត្ូវខ្ងខផនកពនធនាគ្មរ ពាំខរនជាការទិទិួលែស្ម្ត្ូវរបស្់ត្ោការ ដនាះដឡើយ។ ោ៉ែ ងណាកតី ោនភាពម្បដស្ើរដឡើងជាខ្លាំងដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ខែលការឲ្យជន ជាប់ ដោទិដស្លៀកាក់ឯកស្ណា ឋ នរបស្់ពនធនាគ្មរបងាហញដៅចាំដាះរែត្ោការ
បានម្ត្ូវលបបាំបាត្់ជាខផនក
(ជនជាប់ ដោទិែលះដៅខត្ដស្លៀកដខ្រជាអនកដទស្) ដោយដម្បៀបដធ្ៀបដៅនឹងចាំនួន ៣១% ននចាំនួនជនជាប់ ដោទិខែលបានចូលរួរស្វនាការដោយដស្លៀកស្ដរលៀកបាំាក់ជាអនកដទស្កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៥។ ដៅដពលខែលជនជាប់ដោទិចូលរួរស្វនាការដោយឯកស្ណា ឋ នពនធនាគ្មរ ស្ចចធារណ៍នននិរដទស្ ម្ត្ូវបានប៉ែះាល់ជាពិ ដស្ស្ រង់ ោាំស្វនាការ
ដៅដពលខែលឯកស្ណា ឋ នដនាះពាំបងាហញពីភាពែស្គ្មនរវាងអនកម្ត្ូវបានឃាំែួន ល
និងទិណិឌ ត្។
ដៅដពលខែលអនកម្ត្ូវបានឃាំែួនរង់ ល ោាំស្វនាការចូលដៅត្ោការជាឯក
ស្ណា ឋ នពនធនាគ្មរ ពួកដគម្ត្ូវបានបងាហញកនងវ ិធ្ីែូចគ្មននឹងអនកដទស្ខែលម្បខហលជាម្ត្ួវបានផតនាៃដទស្ និង កាត្់ ដទស្រួចដហើយាក់ ព័នធនឹងបគគល
និងបទិដលាើស្រិនទក់ទិិនគ្មនែនទិដផសងដទិៀត្។
ដោយស្ថរខត្ពាំោន
ភាពែស្គ្មនម្ត្ូវបានបញ្ញ ា ក់រវាងម្បដភទិទាំងពីរដនះរបស្់អនកដទស្ ការអនវត្តន៍ដនះដធ្វើឲ្យោនការស្នាត្ោ៉ែ ង ជាក់ ខស្តងថា ជនជាប់ដោទិគឺពិត្ជាជនដលាើស្ខែលម្ត្ូវបានផតនាៃដទស្រួចដហើយ។ ស្ូរបីខត្ដៅដពលជនជាប់ ដោទិកាំពងអនវត្តដទស្
ដហត្ខែលថាជនជាប់ ដោទិទាំងដនាះបងាហញែលួនដៅចាំដាះរែត្ោការកនងឯក
ស្ណា ឋ នពនធនាគ្មរគឺដធ្វើឲ្យប៉ែះាល់ែល់ម្បដោជន៍យត្តិធ្រ៌ែូចគ្មនខែរ។ ការអនវត្តន៍ខបបដនះបងាហញភស្តតាង ដោយម្បដោលននការម្បម្ពឹ ត្ត
និងការផតនាៃដទស្ពី រនខែលរិនម្ត្ូវបានបញ្ា ត្តដៅម្ត្ង់ចាំណចណារួយកនង
ម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌករពជា ដហើយខែលដធ្វើឲ្យប៉ែះាល់ដទិៀត្ែល់ស្ចចធារណ៍នននិរដទស្។ ម្បធានត្ោការដែត្តរត្នគិ រ ី អះអាងថា ោប់ តាាំងពី ដពលខែលដោកម្ត្ូវបានខត្ងតាាំងជាម្បធានដៅ ចងឆ្នាំ២០១២រក
ដោកបានខណនាាំែល់រន្រនតីត្ោការថា 39
ជនជាប់ ដោទិរិនគួរចូលបងាហញែលួនកនងឯក
ស្ណា ឋ នអនកដទស្ដទិ ដលើកខលងខត្ជនទាំងឡាយណាខែលម្ត្ូវបានត្ោការផតនាៃដទស្ជាស្ថាពរចាំ ដាះបទិ ដលាើស្ណារួយ។ ោ៉ែ ងណាកតី រ.ស្.រ.ក ពាំ អាចដផៃៀងតៃត្់ ព័ត្៌ោនដនះបានដទិ ដោយស្ថរខត្ស្ករាភាព ស្ដងេត្ការណ៍របស្់ រ.ស្.រ.ក ដៅត្ោការដែត្តរត្នគិ រ ីដនះបានបញ្ចប់ ដៅខែរិងនា ឆ្នាំ២០១២។ ត្ាំ ណាង ត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យបានទិទិួលស្ថគល់ថា ជនជាប់ ដោទិភាគដម្ចើនបានបងាហញែលួនដោយោនដខ្ជា អនកដទស្ និងអាវជាឯកស្ណា ឋ នធ្រាតា ខត្ត្ាំណាងត្ោការបានបញ្ញ ា ក់ថា ដនះជាការទិទិួលែស្ម្ត្ូវរបស្់ ពនធនាគ្មរ ជាជាងការទិទិួលែស្ម្ត្ូវរបស្់ត្ោការ។ ោ៉ែ ងណាក៏ ដោយ ត្ាំ ណាងត្ោការបានដបតជាញដធ្វើកិចច ការដនះជារួ យនឹងពនធនាគ្មរ
ដែើរបីអនវត្តឲ្យបានម្ត្ឹរម្ត្ូវឲ្យោនលកខណៈជាម្បព័នធដលើឯកស្ណា ឋ នស្ីវ ិល
របស្់ជនជាប់ ដោទិ។27
ភាពឯករាជយ ភាពរិន
លរអៀង និង វិជាាជីវៈររស់លៅប្ករ
ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖ ោម្តា ១២៨ ននរែឋធ្រានញ្ា៖“អាំណាចត្ោការជាអាំ ណាចឯករាជយ។អាំ ណាចត្ោការធានារកាអ
នាគត្ិនិងការារស្ិទិិធដស្រ ីភាពរបស្់ម្បជាពលរែឋ។ ” ោម្តា១៣២ ននរែឋធ្រានញ្ា៖“ម្ពះរហាកសម្ត្ម្ទិង់ ជាអនកធានាឯករាជយននអាំ ណាចត្ោការ។ ឧត្តរ
ម្កររម្បឹកាននអងគដៅម្ករជួ យម្ពះរហាកសម្ត្កនងកិចចការដនះ។” ោម្តា១៤ (១) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖ “កនងការស្ដម្រចផតនាៃដទស្ឧម្កិែឋ
ដៅដលើជនណាោនក់ និង កនងការស្ដម្រចអាំពីស្ិទិិធ និង កាត្ពវកិចចរបស្់ជនណាោនក់កនងករណីោន ការបតឹងផតល់ស្ថរីែួ នម្ត្ូ ល វោនស្ិទិិធដស្នើស្ាំ ឲ្យោនការកាត្់ដស្ចកតីឲ្យបានស្រររយជាស្ថធារណៈ ដោយស្ថោកតីោនស្រត្ាកិចច ឯករាជយ និងរិនលដរអៀងខែលបដងេើត្ដឡើងដោយចាប់ ។”
ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយត្ោការឯករាជយ
និ ងរិនលដរអៀងគឺជាម្គឹះធ្ាំរួយននស្ិទិិធទិទិួល
បានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌។ ជនជាប់ដោទិម្ត្ូវជាំនាំជម្រះដោយខផអកដលើភាពស្ត្ានរ័ត្ និងការបងាហញ ពីពិរទិធភាព វ ិរត្ិ ស្ងស័យ ម្ត្ូវខត្ស្ោអងទាំងស្រស្រងដលើភស្តតាងខែលអនញ្ញាត្ឲ្យបងាហញដៅត្ោការ។ ស្ិទិិធ ទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដនះ
ម្ត្ូវបានអធ្ិបាយដោយគណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធរនស្សរបស្់
អ.ស្.ប ថាជា “ស្ិទិិធរួយោច់ ខ្ត្ គ្មានករណីដលើកខលង”
28
ម្បាកែណាស្់ ម្បស្ិនដបើត្ោការពាំឯករាជយ ឬ
លដរអៀង ែូដចនះ រាល់ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះែនទិៗដទិៀត្កាលយដៅជាឥត្ម្បដោជន៍។ ត្ោការខែល ទិទិួលរង
និងទិទិួលឥទិធិពលពីម្បភពខ្ងដម្ៅពាំោនស្រត្ាភាពកនងការបាំដពញត្ួ នាទិីរបស្់ែួនដែើ ល របីធានាឲ្យ
ោនការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ដនាះដទិ។
27
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ដោកដៅម្ករ ស្ួស្ ឡា ម្បធានត្ោការ និងដោកដៅម្ករ ឯក ប៉ែូលី
ហវីល និងដោកដៅម្ករ អី ស្វណណ ដៅនងាទិី២៧ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 28
គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិរ ធ នស្ស - ទិស្សនៈននគណៈកោាធ្ិការស្ិទិិរ ធ នស្សតារោម្តា៥កថាែណឌទិី៤ ននពិធ្ីស្ថរបខនាររបស្់កត្ិកាស្ញ្ញា
អនតរជាត្ិស្ីព ត ីស្ិទិិព ធ លរែឋនិងស្ិទិិន ធ ដោបាយកថាែណឌ៥.២ននដស្ចកតីជូនែាំណឹងដលែ២៦៣/១៩៨៧៖ អិរ. ហគនហាដឡស្ ដែលរ ីយូ
ជារួយនឹងម្បដទិស្ដប៉ែរូ (ក.ស្.អ.ស្.ព.ន/គ/៤៦/ឃ/២៦៣/១៩៨៧) ចះនងាទិី២៨ខែត្ោឆ្នាំ១៩៩២។
40
ិ ា ជី វៈរបស្់ ដៅម្ករកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ ទិី ៦ ត្ួ ដលែទិី ១ ៤៖ ឯករាជយភាព ភាពរិ ន លដរអៀ ង និ ង វ ជា ដត្ើោនអវីរួយបងាហញថា ដៅម្ករោនម្បដោជន៍ ដៅកនងដរឿងកតីដោយស្ថរត្ួនាទិី ដៅកនងវ ិស្័យត្ោការខែរ ឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
០
០
០
០
គ្មាន
១៨៣
១០០
១៤១
១០០
៣០
១០០
ដត្ើោនអវីរួយបងាហញថា
ភាគីណារួយបាននិោយជារួយដៅម្ករកនងអាំឡងដពលពិភាកាដចញដស្ចកតី
ស្ដម្រចខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ោន គ្មាន រិនែឹង
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
៦
៣
០
០
០
០
២៦
១៤
១
០.៧
១៤
៤៧
១៥១
៨៣
១៣៩
៩៨,៦
១៦
៥៣
ដបើ ដទះជាករណី
ខែលោនភាគី ែនទិដទិៀត្ោនឱកាស្កនងនិោយដៅកាន់ ដៅម្ករកនងអាំឡងដពល
កិចចពិភាកាដៅោនកម្រិត្ទប ជាការស្ាំខ្ន់ ខែលថាករណីខបបដនះម្ត្ូវលបបាំបាត្់ ទាំងស្រស្រង។ ែណៈខែល ទិិនន ន ័យរបស្់រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ រ.ស្.រ.កបានម្បរូលពាំបងាហញចាស្់ោស្់ថា ោនករណី ណាែលះោនការដម្ជៀត្ខម្ជកដៅកនងកិចចពិភាកាណារួយដនាះ ដៅម្ករម្ត្ូវខត្ធានាថា ការម្បម្ពឹត្តរបស្់ែួនរិ ល ន ដធ្វើឲ្យោនការយល់ដឃើញថាករណីដនះអាចដកើត្ដឡើងដនាះដឡើយ។ ជាដរឿងោាំបាច់ ស្ម្ោប់ ដៅម្ករកនងការផតល់នូវគាំរនូ នវ ិជាាជីវៈរបស្់ែួនម្គប់ ល ដពលដវោទាំងអស្់ ដបើ ស្ិន
ិ៍ ត ជាចង់ដធ្វើឲ្យដករដ្ ា ះរបស្់ត្ោការករពជាោនភាពម្បដស្ើរដៅកនងម្កខស្ខភនកអនកអដងេត្ការណ៍ជាត្ិ និងអនតរ ជាត្ិ ។ ជាម្បការគួ រឲ្យស្ថតយខែរ បញ្ញ ហ ដៅម្ករដលើកទិូរស្ពៃនែដៅបនតដកើនដឡើងែពស្់ដៅត្ោការខែលបាន ស្ដងេត្ការណ៍ ដហើយហាក់ែូចជាពាំបានដធ្វើឲ្យម្បដស្ើរដស្ថះ។
41
ិ ា ជី វៈរបស្់ ដៅម្ករ ការដម្បើ ម្បាស្់ ទិូ រ ស្ពៃ នែរបស្់ ដៅម្ករដៅកន ងស្វនាការកន ងអាំ ឡ ង ត្ួ ដលែទិី ១ ៥៖ វ ជា ដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើដៅម្ករនិោយទិូ រស្ពៃខែរឬដទិ កនងអាំឡងដពលស្វនាការ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៣៥
១៩
២៩
២១
៥
១៧
គ្មាន
១៤៨
៨១
១១២
៧៩
២៥
៨៣
ម្បស្ិនដបើ ោន ដត្ើដៅម្ករដឆលើយត្បខបបណា? ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ដឆលើយដោយ
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
៩
២៦
១៣
៤៦
៥
១០០
២៦
៧៤
១៦
៥៤
០
០
ែលីដហើយោក់ ចះ បនតការ ស្នៃនាតារ ទិូរស្ពៃ តារទិិនន ន ័យបងាហញថា ការណ៍ទិី៦។
ការដម្បើ ម្បាស្់ទិូរស្ពៃដោយដៅម្ករដៅបនតដកើត្ដឡើងកនងអាំឡងដពលរបាយ
ដៅម្គ្មខែលោនការធាលក់ ចះចាំដាះការនិ ោយទិូរស្ពៃដៅត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ
(ពីចាំនួន
៣២% កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៥ រកម្ត្ឹរចាំនួន ១៩%) ោនការដកើនដឡើងជាភាគរយននករណីខែល ដៅម្ករបាននិោយទិូរស្ពៃកនងអាំឡងដពលស្វនាការដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ
និងដៅត្ោការ
ដែត្តរត្នគិរ ី (ពីចាំនួន ១៨% ដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ និងចាំនួន ៩% ដៅត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី កនង អាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៥ ដៅែល់ចាំនួន ២១% និង ១៧%)។ ម្បធានត្ោការដែត្តរត្នគិ រ ី
បានទិទិួ លស្ថគល់ថា
ដៅម្ករែលះដលើកទិូរស្ពៃដឆលើយកនងអាំឡងដពល
ស្វនាការជាំនាំជម្រះ និងថា ដទះបីជាគ្មានចាប់ណារួយហារឃាត្់ដៅម្ករ និងម្ពះរាជអាជាញរិនឲ្យដឆលើយទិូរ ស្ពៃរបស្់ែួនោ៉ែ ល ងណាក៏ ដោយ ការដឆលើយទិូរស្ពៃខបបដនះរិនម្ត្ឹរម្ត្ូវតារម្ករស្ីលធ្រ៌ និងវ ិជាាជីវៈកម្រិត្ ែពស្់របស្់ដៅម្ករ និងម្ពះរាជអាជាញដនាះដទិ។ ម្បធានត្ោការក៏បានដបតជាញផងខែរថា នឹងដចញដស្ចកតីខណនាាំ ដស្នើែល់ដៅម្ករកាំ ឲ្យដលើកទិូរស្ពៃដឆលើយដៅដពលស្វនាការជាំនាំជម្រះ ដលើកខលងខត្ម្ពះរាជអាជាញខែលោាំបាច់ ម្ត្ូវដឆលើយត្បដៅនឹងការដស្នើស្ាំដោបល់ជាបនាៃន់ពីរន្រនតីនគរបាលយត្តិធ្រ៌ម្គប់ដពលដវោ ដៅកនងខែនស្រត្ា
42
29 កិចចរបស្់ែួន។ ល ផៃយដៅវ ិញ ត្ាំណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ30 និងត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ31 បាន
ដឆលើយត្បថា
ដៅម្ករដលើកទិូរស្ពៃដឆលើយខត្កនងករណីោាំបាច់ ខត្ប៉ែដណាណះ
ែូចជា
ការដស្នើស្ាំដោបល់ពីរន្រនតី
នគរបាលយត្តិធ្រ៌ ឬ ស្ាំណាំ ដរឿងខែលស្ាិត្ដម្ការការដស្ើបស្ួរ។ ត្ួ ដលែ ១៦៖ ទិិ ែឋ ភា ពទិូ ដៅននការដម្បើ ម្បាស្់ ទិូ រ ស្ពៃ ដោយដៅម្ករ ដត្ើដៅម្ករនិោយទិូ រស្ពៃខែរឬដទិ កនងអាំឡងដពលស្វនាការ?
ទិិននន័យ
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយ
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ការណ៍ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
ោន
១៧
២៨
១៥១
២៨
១២៦
២២
៧៣
១៨
១២៨
២៧
៦៩
១៩
គ្មាន
៤៣
៧២
៣៨១
៧២
៤៥៩
៧៨
៣២៥
៨២
៣៤៥
៧៣
២៨៥
៨១
ម្បស្ិនដបើ ោន ដត្ើដៅម្ករដឆលើយត្បខបបណា? ទិិននន័យ
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយ
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
ការណ៍ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ទិី៦
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ដឆលើយដោយ
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
១១
៦៥
៨២
៥៤
៨២
៦៥
៤៤
៦០
៥២
៤៤
២៧
៤០
៦
៣៥
៦៩
៤៦
៤៤
៣៤
២៩
៤០
៦៦
៥៦
៤២
៦០
ែលីដហើយោក់ ចះ បនតការ ស្នៃនាតារ ទិូរស្ពៃ ដបើ ដទះជាកម្រិត្ននការដម្បើម្បាស្់ទិូរស្ពៃ ដៅខត្ពាំោនការតលស្់បូរទិូ ត លាំទិូោយកនងរយៈដពលននការ អនវត្តន៍គដម្ោងដនះកតី ជាការពិត្ោនការដកើនដឡើងនូវភាគរយននចាំនួនករណី ខែលដៅម្ករដធ្វើការស្នៃនា តារទិូ រស្ពៃកនងអាំឡងដពលការជាំនាំជម្រះ
ខែលែស្គ្មនដៅនឹងការនិោយដោយែលី
ដហើយោក់ទិូរស្ពៃចះ
វ ិញ។ ការនិោយទិូរស្ពៃកនងកាំឡងដពលជាំនាំជម្រះគឺរិនអាចទិទិួលយកបានដនាះដទិ។ ដៅម្ករម្ត្ូវខត្ដម្បើ 29
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី ដោកដៅម្ករ ស្ួស្ ឡា ម្បធានត្ោការ និងដោកដៅម្ករ ឯក ប៉ែូលី
ហវីល និងដោកដៅម្ករ អី ស្វណណ ដៅនងាទិី២៧ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 30
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 31
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការរាជធានីភាំដន ពញ ដោកដៅម្ករ ដអឿង ដស្ៀង អនម្បធានត្ោការ ដោកដៅម្ករ ដកា
វណី ឌ អនម្បធានត្ោការ ដោកម្ពះរាជអាជាញរង ស្ែ ដរឿន ដោកដៅម្ករ ដស្ង នាង ដោកដៅម្ករ អី ឋាវរៈ ដោកស្រស្ីដៅម្ករ ខស្រ ស្កតិកូឡា និងដោកស្រស្ីដៅម្ករ ោាំង ស្ីណាត្ ដៅនងាទិី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។
43
ទិូរស្ពៃរបស្់ែួនដៅដពលខែលត្ ល ោការស្ម្ោក ឬក៏កនងករណីការងារផលូវការរបស្់ត្ោការ ស្ោជិករបស្់ ត្ោការែនទិដទិៀត្គួរដផញើស្ថរ។ ដៅកនងដពលជាំនាំជម្រះ ដៅម្ករម្ត្ូវខត្ដតតត្យកចិត្តទិកោក់ ទាំងស្រស្រងដលើ ភស្តតាងខែលម្ត្ូវបងាហញ ដហើយរិនអាចម្ត្ូវោនការរ ាំខ្នដោយបញ្ញ ហ ណារួយដឡើយែណៈដពលស្វនាការ កាំពងម្បម្ពឹត្តដៅ។
សិទរ ិធ ង្ហាញភសតតាង ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖
ោម្តា១៤(៣)(ង) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖ “ជនម្គប់ រប ូ ោនស្ិទិិធ [...] ោន
ការស្ួរចដរលើយឬស្ាំឲ្យស្ួរចដរលើយដៅដលើស្ថកសីោក់ បនៃកនិងស្ាំឲ្យស្ថកសីដោះបនៃកចូលែលួនដែើរបី
ស្ួរចដរលើយកនងនារែលួនកនងលកខែណឌែូចគ្មននឹងស្ថកសីោក់ បនៃក។” ោម្តា១៥៣
ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ដៅម្ករដស្ើបស្ួរអាចស្ថតប់ចដរលើយបគគលម្គប់រប ូ ខែល
ចដរលើយដនាះអាចោនម្បដោជន៍កនងការស្ាំខែងឲ្យដឃើញការពិត្[...]ដៅម្ករដស្ើបស្ួរក៏ អាចស្ួរ ត្ទិល់គ្មនរវាងជនម្ត្ូវដោទិ[...]និងស្ថកសីផងបានខែរ។”
ោម្តា២៩៨ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ជនជាប់ដោទិនិងដែើរបណឹត ងរែឋបបដវណីអាចនាាំ ចូលរួរកនង
ស្វនាការនូ វស្ថកសីទាំងឡាយណា ដស្ថហយ។”
ខែលម្ពះរាជអាជាញរិនបានដកាះដៅដោយែលួនជាអនកដចញ
ោម្តា៣២៤ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ដៅដពលដបើកពិ ភាកាដែញដោល ភាគី អាចស្ាំឲ្យត្ោការ
ស្ថតប់ចដរលើយកនងឋានៈជាស្ថកសីនូវបគគល ខែលោនវត្តោនដៅកនងបនៃប់ប៉ែខនតរិនដកាះដៅឲ្យម្ត្ឹរ ម្ត្ូវដទិ។ ការស្ថតប់ចដរលើយស្ថកសីដនះម្ត្ូវោនការយល់ម្ពរពីម្បធានស្វនាការ។ ម្កឡាបញ្ា ីស្រស្ង់ អត្តស្ញ្ញាណនិងអដញ្ា ើញស្ថកសីដនះឲ្យងយដៅដៅកនងបនៃប់រង់ោាំ។”
ោម្តា៣២៦
ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖“ម្បធានស្វនាការស្ថតប់ចដរលើយដែើរបណឹត ងរែឋបបដវណីអនក
ទិទិួលែស្ម្ត្ូវរែឋបបដវណីជនរងដម្គ្មះស្ថកសី
និងអនកជាំ នាញតារលាំោប់ លាំដោយខែលែលួនយល់
ថាោនម្បដោជន៍ [...] ម្ពះរាជអាជាញដរធាវ ីនិងភាគីអាចម្ត្ូវបានឲ្យដលើកស្ាំណួរស្ួរ។ ម្គប់ ការ ដលើកស្ាំណួរទាំងអស្់ម្ត្ូវខត្បានការអនញ្ញាត្ពី ម្បធានស្វនាការ។
ដម្ៅពី ស្ាំណួររបស្់ត្ាំណាង
អយយការនិងដរធាវ ីស្ាំណួរដផសងដទិៀត្ម្ត្ូវស្ួរតាររយៈម្បធានស្វនាការ។ កនងករណីោនការត្វា៉ែ ម្បធានស្វនាការស្ដម្រចដោយឥស្សរចិ ត្តថាដត្ើស្ាំណួរដនះម្ត្ូវខត្ស្ួរឬដទិ។”
រាល់ដស្ចកតីស្ដម្រចទាំងអស្់របស្់ត្ោការម្ត្ូវខត្ខផអកទាំងស្រស្រងដលើភស្តតាង ខែលបានបងាហញដៅ កនងែាំណាក់ កាលននការជាំនាំជម្រះ។ ែូ ដចនះ ជាការស្ាំខ្ន់ ខែលភាគី នីរួយៗោនឱកាស្ដែើរបីបងាហញនូវភស្ត 32 តាង និងដៅស្ថកសីនានាជាការគ្មាំម្ទិដៅដលើស្ាំណាំ ដរឿងរបស្់ែួន។ ល ជាការោាំបាច់ ែូចគ្មន ខែលភាគី នីរួយៗ
ម្ត្ូវបានផតល់ឱកាស្ដែើរបីស្ួរដែញដោលស្ថកសី និងដធ្វើការបែិដស្ធ្នូវភស្តតាងខែលែលួនរិនទិទិួលយក។
32
ោម្តា៣៣៤ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ។
44
ដហត្ែូដចនះ ែូចទិិននន័យខ្ងដម្ការចងអលបងាហញ ជាការគួរឲ្យដលើកទិឹកចិត្តដោយដឃើញថាោនករណី ត្ិចត្ួចប៉ែដណាណះខែលភស្តតាងពាំម្ត្ូវបានបងាហញ
ឬដៅដពលខែលោនការបងាហញរួយថាភាគី រួយម្ត្ូវបាន
ហារឃាត្់ពីការបងាហញភស្តតាង។ ត្ួ ដលែទិី ១ ៧៖ ស្ិ ទិិធ ប ងាហ ញភស្តតាងកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើភស្តតាងម្ត្ូវបានបងាហញខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៨៣
១០០
១៣៥
៩៦
៣០
១០០
គ្មាន
០
០
៦
៤
០
០
ដត្ើោនអវីរួយ ខែលបងាហញញថាភាគី ណារួ យរិនទិទិួ លបានឱកាស្បងាហញភស្តតាងខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
០
០
០
០
គ្មាន
១៨៣
១០០
១៤១
១០០
៣០
១០០
ភស្តតាងម្ត្ូវបានបងាហញដៅម្គប់ករណីទាំងអស្់ ដលើកខលងខត្ចាំនួន ៦ ករ ីណ (ខែលករណីទាំង ៦ ដនះដកើត្ដឡើងដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ)។ ទិិ នន ន ័យម្បរូលបានដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ បងាហញពីការបនតម្បកាន់ ខ្ាប់ ដលើស្ិទិិធបងាហញភស្តតាងកនងកម្រិត្ែពស្់
ដបើដម្បៀបដធ្ៀបជារួយនឹងអាំឡងដពល
របាយការណ៍រនៗ។ ចាំនួនែ៏ដម្ចើ នដលើស្លបននភស្តតាងខែលបានបងាហញដៅកនងស្វនាការ ភស្តតាងជាឯកស្ថរ។
ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍គឺ
ដៅម្គ្មខែលោនការគួរឲ្យស្រដស្ើរដោយដឃើញថាត្ោការបនតខស្វងរកភស្តតាងដៅ
កនងែាំណាក់ កាលននការជាំនាំជម្រះត្ោការម្ត្ូវខត្ធានាផងខែរថាភស្តតាងខែលម្ត្ូវបានយករកដធ្វើស្ោអង គឺ ោនគណភាពម្គប់ម្គ្មន់ ដហើយម្គប់ភាគី ទាំងអស្់ោនឱកាស្កនងការត្តាាំងនឹងភស្តតាងទាំងដនាះ។ បខនារពី ដលើភស្តតាងជាឯកស្ថរ ដៅម្ករ និងម្ពះរាជអាជាញគួរខត្ដធ្វើការខស្វងរក និងដធ្វើការម្ត្ួត្ពិនិត្យឲ្យបានខ្លាំងកាល ដៅដលើម្បដភទិននភស្តតាងខែលាក់ព័នធែនទិៗដទិៀត្ ែូចជា ភស្តតាងខផនកដវជាស្ថស្តស្ត និងភស្តតាងខផនកបដចចក ដទិស្។ ដៅកនងអាំឡងដពលននកិចចពិភាកាជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យកាលពី ខែស្ីហា
ឆ្នាំ
២០១៣ ត្ាំ ណាងត្ោការបានអះអាងបញ្ញ ា ក់ ថា ជាដគ្មលការណ៍ ភស្តតាងអាចោក់ជូនត្ោការពិនិត្យបាន 45
ដោយដស្រ ី ដលើកខលងខត្ករណីណាខែលភស្តតាងដនាះម្ត្ូវបានពិនិត្យពិោរណាដោយដៅម្ករជាំនាំជម្រះរួច រាល់ដហើយ និង/ឬ ភស្តតាងទាំងឡាយណាខែលរិនាក់ព័នធ ម្ពរទាំងអាចដធ្វើឲ្យោនការយឺត្ោ៉ែ វែល់នីត្ិ វ ិធ្ី។33 ត្ួ ដលែ១៨៖ ទិិ ែឋ ភា ពទិូ ដៅចាំ ដាះស្ិ ទិិធ ប ងាហ ញភស្តតាង ដត្ើភស្តតាងម្ត្ូវបានបងាហញខែរឬដទិ? អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍ទិី
របាយការណ៍ទិី
របាយការណ៍ទិី
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
៤
៥
៦
ទិិននន័យ ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
រយ
ោន
១៥៣
៧៧
៥១២
៩៦
៥៦៩
៩៧
៣៩៤
៩៩
៤៥៧
៩៩
៣៤៨
៩៨
គ្មាន
៤៦
១៣
២០
៤
១៦
៣
៤
១
៦
១
៦
២
ដត្ើោនអវីរួយ ខែលបងាហញញថាភាគី ណារួ យរិនទិទិូ លបានឱកាស្បងាហញភស្តតាងខែរឬដទិ? អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍ទិី
របាយការណ៍ទិី
របាយការណ៍ទិី
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
៤
៥
៦
ទិិននន័យ ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ោន គ្មាន
ភាគ
ចាំនួន
ភាគ
រយ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
៣
២
៣
១
០
០
០
០
០
០
០
០
១៩៦
៩៨
៥២៩
៩៩
៥៨៥
១០០
៣៩៨
១០០
៤៦៣
១០០
៣៥៤
១០០
ោនករណីខត្រួ យប៉ែដណាណះខែលភាគីោខងម្ត្ូវបានបែិដស្ធ្ស្ិទិិធកនងការដៅស្ថកសី។ ករណីដនះគឺ ដៅ ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ និងជាការជាំនាំជម្រះដៅដលើអនកត្វា៉ែ បឹងកក់ (ស្ូរដរើលករណីស្ិកាខ្ងដម្ការ)។ ត្ួ ដលែទិី ១ ៩៖ ស្ិ ទិិធ ដៅ និ ង ស្ថកស្ួ រ ស្ថកសី កន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើោនអវីរួយបងាហញថា ភាគី ណារួយរិ នបានទិទិួ លឱកាស្ដកាះដៅស្ថកសីខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ោន
33
ចាំនួន ១
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ភាគរយ ០.៥
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ ចាំនួន ០
ភាគរយ ០
ចាំនួន ០
ភាគរយ ០
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។
46
គ្មាន
១៨២
៩៩.៥
១៤១
១០០
៣០
១០០
រិនាក់ព័នធ
០
០
០
០
០
០
កនងករណីខែលស្ថកសីម្ត្ូវបានដកាះដៅ
ដត្ើ ស្ថកសីោនវត្តោនកនងបនៃប់ស្វនាការរនដពលម្ត្ូវបានស្ថក
ស្ួរខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៥
១៨
៣
១៤
០
០
គ្មាន
២៣
៨២
១៨
៨៦
១៧
១០០
ត្ាំណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យបានពនយល់ម្បាប់ ថា ការរនដពលម្ត្ូវបានស្ថតប់ ចដរលើយ
វត្តោនរបស្់ស្ថកសីដៅកនងបនៃប់ស្វនា
គឺ ជាកងវះខ្ត្ស្រត្ាភាពខផនកបដចចកដទិស្របស្់ដៅម្ករោនក់ៗដៅកនងការ
ែឹកនាាំស្វនាការ។ ដហត្ែូដចនះ ត្ាំណាងត្ោការបានផតល់ជាអនស្ថស្ន៍កនងការពម្ងឹងបខនារដលើស្រត្ាភាព របស្់ដៅម្ករ។34 ករណីស្ិកា៖ ស្វនាការដលើស្ាំណាំ ដរឿងអនកត្វា៉ែ ត្ាំបន់បឹងកក់ កាលបរ ិដចឆទិ៖ នងាទិី២៤ ខែឧស្ភា ឆ្នាំ២០១២ ត្ោការ៖ ត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ ដៅម្ករ៖ ពូ ដៅស្ន ដោទិម្បកាន់៖ ោម្តា៥០៣ ននម្ករម្ពហាទិណឌ៖ បទិម្បឆ្ាំងនឹងអនករាជការស្ថធារណៈ
“ការម្បឆ្ាំងនឹងអនករាជការស្ថធារណៈ
គឺ ជាអាំដពើ ម្បឆ្ាំងដោយដម្បើការត្ទិល់ដោយហិងានឹងអនករាជ
ការស្ថធារណៈខែលដធ្វើស្ករាភាពដែើរបីអនវត្តចាប់
បញ្ញ ា របស្់អាជាញធ្រស្ថធារណៈ
ឬដស្ចកតីស្ដម្រច
របស្់ត្ោការ។ បទិម្បឆ្ាំងនឹងអនករាជការស្ថធារណៈ ម្ត្ូវផតនាៃដទស្ោក់ ពនធនាគ្មរពី ១ ខែ ដៅ ៣ខែ និង ពិន័យជាម្បាក់ ពី១ខស្នដរៀល ដៅ ៥ខស្នដរៀល”។ ោម្តា៥០៤ ននម្ករម្ពហាទិណឌ៖ ស្ថានទិរាន់ដទស្ (បទិម្បឆ្ាំងនឹងអនករាជការស្ថធារណៈ)៖
“ការម្បឆ្ាំងនឹងអនករាជការស្ថធារណៈម្ត្ូវផតនាៃដទស្ោក់ ពនធនាគ្មរពី ៦ ខែ ដៅ ១ ឆ្នាំ និងពិន័យជា ម្បាក់ ពី ១ ោនដរៀល ដៅ ២ ោនដរៀលដៅកនងករណីែូចត្ដៅ៖
34
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។
47
(១) ការម្បឆ្ាំងនឹងអនករាជការស្ថធារណៈ បានម្បម្ពឹត្តដោយបគគលដម្ចើនរូប ដធ្វើស្ករាភាពកនងឋានៈជាោរ ី ស្ហោរ ី អនកដផតើរគាំនិត្ ឬជាអនកស្រគាំនិត្។ (២) ោរ ីោនអាវធ្”។ ោម្តា២៥៩ ននចាប់ ភូរិបាលឆ្នាំ២០០១៖ អាំពីការប៉ែះាល់ករាស្ិទិិធននម្ទិពយស្របត្តិស្ថធារណៈ៖
“ការប៉ែះាល់ករាស្ិទិិធននម្ទិពយស្របត្តិស្ថធារណៈ ម្ត្ូវផតនាៃដទស្ជាម្បាក់ ពី ៥.០០០.០០០ ដរៀល (ម្បាាំ ោនដរៀល) ែល់ ៥០.០០០.០០០ ដរៀល (ហាស្ិបោនដរៀល) និង/ឬ ម្ត្ូវផតនាៃដទស្ោក់ ពនធនាគ្មរពី ១ (រួយ) ឆ្នាំែល់ ៥ (ម្បាាំ) ឆ្នាំ។ ោរ ីម្ត្ូវោនកាត្ពវកិចចោកដចញពីម្ទិពយស្របត្តិស្ថធារណៈដនាះជាបនាៃន់។
ោរគ្ម ី ា នស្ិទិិធទរកាំនរអាំពី
ពលករា ឬការដរៀបចាំខែលបានដធ្វើដលើម្ទិពយដនាះដឡើយ។ កនងករណីខែលអនកកាំពងកាន់ កាប់ម្ទិពយស្របត្តិស្ថធារណៈ រនចាប់ដនះចូលជាធ្រោន ដហើយោនឯក ស្ថរស្ោអង និងបញ្ញ ា ក់ជាក់ ោក់ថា ែលួនបានទិិញពីជនណាោនក់អាចរាយការណ៍ជូនអាជាញធ្រោនស្រត្ា កិចចដែើរបីអនវត្តតារវ ិធានចាប់ចាំដាះបគគលខែលបានលក់ម្ទិពយស្របត្តិស្ថធារណៈដនះដោយែស្ចាប់ និងដែើរបីជាម្បដោជន៍របស្់ែួ នខែលបានរងដម្គ្មះដោយស្ថរទិដងវ ល ើដនះ។ ដទះជាោ៉ែ ងណាក៏ដោយ ក៏ជន រងដម្គ្មះដនះពាំោនស្ិទិិធកាន់ កាប់ បនតដលើម្ទិពយស្របត្តិស្ថធារណៈបានដឡើយ។”
ោម្តា៣៤ ននចាប់ ភូរិបាលឆ្នាំ២០០១៖ និយរន័យននការកាន់ កាប់ម្ទិពយស្របត្តិដោយែស្ចាប់៖
អនកកាន់ កាប់ងីាដលើអចលនវត្ារបស្់នីត្ិបគគលស្ថធារណៈ ឬបគគលឯកជនដោយគ្មានប័ណណដម្កាយចាប់ ដនះចូលជាធ្រោន ម្ត្ូវោត្់ទិកជាអនកកាន់ កាប់ដោយែស្ចាប់ ដហើយម្ត្ូវទិទិួលដទស្ែូចោនខចងកនង ោម្តា២៥៩ ននចាប់ដនះ។ ធាត្ផសាំននបទិដលាើស្ខែលម្ត្ូវបានបងាហញដឡើងដែើរបីធានាការផតនាៃដទស្៖ ១. អនករាជការស្ថធារណៈម្ត្ូវបានម្បឆ្ាំង ២. អនករាជការស្ថធារណៈកាំពងខត្បាំដពញត្ួនាទិី របស្់ែួនដែើ ល របីអនវត្តចាប់ ឬបញ្ញ ា ពីអាជាញធ្រស្ថធារណៈ ឬដស្ចកតីស្ដម្រចរបស្់ត្ោការ។ ៣.
ការម្បឆ្ាំងនឹងអនករាជការស្ថធារណៈម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងដោយោរ ីដម្ចើនរូប
ដហើយោរ ីដនាះោនកាន់
អាវធ្។ ៤. ោរ ីដនាះគឺ “អនកកាន់កាប់ ” ដលើែី ដហើយជាធ្រាតារិនបងាហញពី ដគ្មលបាំណងននការដធ្វើបាត្ករាជាបដណា ត ះ អាស្នន។ ៥. ែី ខែលបានកាន់ កាប់ដនាះគឺ “ម្ទិពយស្របត្តិស្ថធារណៈរបស្់រែឋ” ឬជាករាស្ិទិិធរបស្់បគគលស្ថធារណៈឬ បគគលឯកជន។ ស្ថវតារ៖ នាម្ពឹកនងាទិី២២ ខែឧស្ភា ឆ្នាំ២០១២ ម្កររស្តស្តី ១៣ រូបម្ត្ូវបានោប់ ែួន ល និងឃាំែួនចាំ ល ដាះការជាប់ ាក់
ព័នធកនងបាត្ករារួយខែលបានដកើត្ដឡើងដៅត្ាំបន់បឹងកក់។
កនងចាំដណារស្តស្តីទាំងដនាះ
ោនស្តស្តីវ ័យ
ចាំណាស្់អាយ៧២ ឆ្នាំោនក់ បានដធ្វើការត្វា៉ែ ជាការគ្មាំម្ទិែល់ម្គួស្ថររួយខែលពាោរស្ថងស្ង់ លាំដៅោឋន
48
របស្់ែួនខែលម្ត្ូ ល វបានបាំតលញដោយម្កររហន
ស្ូកាគូ
ខែលជាោចស្់ែីោនទិាំនាស្់ដនាះ(ករាស្ិទិិធរបស្់
ស្ោជិកម្ពឹទិធស្ភា ដៅ ដរ៉ែ ងឃិន រកពីគណបកសម្បជាជនករពជាខែលជាគណបកសម្គប់ម្គងអាំណាច)។ ខែសអាត្់ វ ីដែអូ ននការបន្រងាេបបាត្ករារបស្់នគរបាល និងការោប់ ែួនស្តស្ត ល ីទាំង ១៣ រូបដនាះអាចខស្វងរកបាន តាររយៈ៖
http://www.youtube.com/watch?v=kkUDHMENOSI&list=UUOrJ1nXDwVTGLW35asZ06OA&index=2&featur e=plcp រដបៀបែាំដណើរការនីត្ិវ ិធ្ី៖ នី ត្ិវ ិធ្ីដៅកនងស្ាំណាំ ដរឿងដនះម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងជា ‘ករណីននការចូលបងាហញែលួនភាលរៗ’។ ដោងតារ
ោម្តា៤៧
ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌករពជា
ម្ពះរាជអាជាញអាចម្ត្ឹរខត្បងាគប់ឲ្យនាាំែួនជនជាប់ ល ដោទិចូល
បងាហញែលួនភាលរដៅរែត្ោការជាន់ ែាំបូង ម្បស្ិនដបើបទិដលាើស្ម្ត្ូវផតនាៃដទស្ជាប់ ពនធនាគ្មរ 'រិនត្ិចជាង
១ ឆ្នាំ’ និង‘រិនដលើស្ពី ៥ ឆ្នាំ’។ ស្រស្បដពលខែលលកខែណឌដនះម្ត្ូវបានបាំដពញចាំដាះបទិដលាើស្តារោម្តា
២៥៩ ននចាប់ភូរិបាល ខែលម្ត្ូវផតនាៃដទស្ចដនាលះពី ១ ឆ្នាំ ែល់ ៥ ឆ្នាំ លកខែណឌែូចគ្មនដនះរិនអាចអនវត្ត ចាំដាះបទិដលាើស្តារោម្តា៥០៤ ននម្ករម្ពហាទិណឌដនាះដឡើយ។ ស្ថានទិរាន់ដទស្ននបទិម្បឆ្ាំងនឹងអនក រាជការស្ថធារណៈម្ត្ូវផតនាៃដទស្អបបបរោននដទស្ោក់ពនធនាគ្មររយៈដពល ៦ ខែ ដហើយអត្ិបរោនន ដទស្ោនរយៈដពល ១ ឆ្នាំ។ ដហត្ែូដោនះ ដោយស្ថរខត្បទិដលាើស្ដនះម្ត្ូវផតនាៃដទស្ត្ិចជាង ១ ឆ្នាំ ជាការ អាចម្ត្ូវបានដគដលើកដឡើងថាជាការពាំស្រស្បចាប់ចាំដាះករណីដនះខែលម្ត្ូវអនវត្តនីត្ិវ ិធ្ីននការចូលបងាហញ ែលួនភាលរ។ ការដស្ើបស្ួរតារផលូវចាប់ម្ត្ឹរម្ត្ូវរួយគួរខត្ម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើង ខែលជាការផតល់ឱកាស្ែល់ស្តស្តី ទាំងដនាះកនងការទិទិួលបានដរធាវ ីការារ និងដធ្វើការពិនិត្យ ម្ពរទាំងត្តាាំងចាំដាះភស្តតាងម្បឆ្ាំងនឹង ែលួន។ ការម្បម្ពឹត្ដត ៅននស្វនាការ៖ បនាៃប់ ពីម្ត្ូវបានស្ាិត្ដៅកនងការឃាំែួនរបស្់ ល នគរបាលោប់ តាាំងពីការោប់ែួនរបស្់ ល ពួកដគ កាលពី នងាទិី
២២ ខែឧស្ភា ឆ្នាំ២០១២ ស្តស្តីទាំងដនាះម្ត្ូវបានបងាហញែលួនដៅកនងត្ោការដៅនងាទិី២៤ ខែឧស្ភា ឆ្នាំ ២០១២ ដហើយស្វនាការដនាះបានម្បម្ពឹត្តដៅដៅដវោដោ៉ែ ង ១៣៖៣០នាទិី ។ ដៅែណៈខែលដៅម្ករបាន ម្បាប់ ែល់ពួកដគពីស្ិទិិធទិទិួលបានដរធាវ ី និងស្ិទិិធដៅដស្ាៀរ
ដៅម្ករែកខ្នពាំ បានផតល់នូវការពនយល់ពី
ស្ិទិិធទាំងដនាះដទិ។ ស្តស្តីទាំង ១៣ រូប ម្ត្ូវបានការារជាែាំបូងដោយដរធាវ ីពីររូប។ ដៅដពលោប់ដផតើរននស្វ នាការ
ដរធាវ ីការារកតីខ្ងជនជាប់ ដោទិបានដស្នើដៅដៅម្ករឲ្យដលើកដពលស្វនាការ
ដែើរបីឲ្យែលួនោន
ដពលដវោកនងការដរៀបចាំ ការារែល់កូនកតីរបស្់ែួន។ ល ដៅម្ករបានបែិដស្ធ្ចាំដាះស្ាំដណើដនះ ដោយែក ខ្នរិនបានពនយល់ពីដហត្ផលលរអិត្ចាំដាះការបែិដស្ធ្របស្់ែួនដនាះដឡើ ល យ។ អនញ្ញាត្ដែើរបីដៅស្ថកសីខ្ងចងដោទិបួនរូប
ដរធាវ ីបនតដស្នើស្ាំការ
ដោយដធ្វើការពនយល់ថា ស្ថកសីស្ិាត្ដៅខ្ងដម្ៅត្ោការ
ដហើយនគរបាលបែិដស្ធ្រិនអនញ្ញាត្ឲ្យពួកដគចូលកនងអាគ្មរត្ោការដនាះដទិ។ ជាងាីរតងដទិៀត្ ដៅម្ករ បានបែិដស្ធ្នូវស្ាំដណើខែលដលើកដឡើងថា ស្ថកសីគួរម្ត្ូវបានអនញ្ញាត្ឲ្យបងាហញែលួនដៅកនងត្ោការ។ ដៅ
ម្ត្ង់ ចាំណចដនះ ដរធាវ ីការារកតី ហាក់ែូចជាពាំអាចការារកូនកតីរបស្់ែួន ល ដហើយក៏បានដែើរដចញ។ ដៅម្ករ
បានបនតស្វនាការនូវស្ាំណាំ ដរឿងដនាះដោយពាំោនវត្តោនដរធាវ ីស្ម្ោប់ ជនជាប់ ដោទិទាំង ១៣ រូបដនាះ។ ស្វនាការបានម្បម្ពឹត្តដៅកនងរយៈដពលម្បខហលជា៣ដោ៉ែ ង ខែលដៅកនងអាំឡងដពលដនាះ ត្ោការបាន ពិនិត្យភស្តតាងរកពី ខ្ងស្ថកសីោក់បនៃក ៣នាក់ និងបានដរើលខែសអាត្់ វ ីដែអូននឧបបទិៃវដហត្ដនាះ។ ដៅ
49
ម្ករចាំណាយដពលអស្់២៥នាទិី ស្ម្ោប់ ដធ្វើការពិភាកាស្ដម្រចកនងការកាត្់ ដទស្ជនជាប់ ដោទិទាំង១៣ រូបដនាះ រននឹងស្ដម្រចោក់ ដទស្ពនធនាគ្មរោប់ ពី ១ ឆ្នាំ ែល់ ២ ឆ្នាំកនលះ។ នី ត្ិវ ិធ្ីននការជាំនាំជម្រះដលើស្តស្តីទាំងដនាះម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងជានីត្ិវ ិធ្ីបងាហញែលួនភាលរ គឺជាការពាំស្រស្បចាប់
ដៅកនងកាលៈដទិស្ៈដនះ
ដហើយបានដធ្វើឲ្យប៉ែះាល់ធ្ាន់ធ្ារែល់ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌
របស្់ពួកដគ។ ម្បាកែណាស្់ថា ស្តស្តីទាំងដនាះម្ត្ូវបានបែិដស្ធ្ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ជារូលោឋនរួយចាំនួនែូចជា ស្ិទិិធោនដពលដវោ និងរដធ្ាបាយម្គប់ ម្គ្មន់ដែើ របីដរៀបចាំការារែលួន ស្ិទិិធ ោនដរធាវ ី
និងស្ិទិិធដៅរកស្ថកសី
ខែលជាលទិធផលដទស្របស្់ពួកគ្មត្់ ម្ត្ូវបានបនធូរបនាយដៅស្ថោ
ឧទិធរណ៍ និងម្ត្ូវបានដោះដលងឲ្យោនដស្រ ីភាព ដទះជាោ៉ែ ងណាកតីក៏ការផតនាៃដទស្ដលើពួកដគដៅខត្រក្
ស្ថ។ រា៉ែ ងវ ិញដទិៀត្ ហាក់ែូចជាពាំអាចដៅរួចស្ម្ោប់ ដៅម្ករកនងការពិនិត្យនូវចាំណច និងធាត្ផសាំននបទិ ដោទិតារផលូវចាប់នីរួយៗឲ្យបានលរអិត្ម្គប់ ម្គ្មន់ ដៅកនងរយៈដពលខត្បីដោ៉ែ ង។ ដៅកនងែាំណាក់ កាលននស្វនាការ ពាំ ោនទិឡីហករណ៍តារផលូវចាប់ ហត្ ា ់ចត្់ម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងដឡើយ (ស្តស្តី ទាំងដនាះពាំោនដរធាវ ី) ាក់ព័នធនឹងធាត្ផសាំស្ាំខ្ន់ ននបទិដលាើស្។ ឧទហរណ៍ ែណៈដពលខែលោនចាំនួន
បាត្ករជាដម្ចើនោនវត្តោនោ៉ែ ងចាស្់ដៅដពលដធ្វើបាត្ករា ពួកដគពាំ បងាហញែលួនដោយោនអាវធ្ដៅកនងនែ ដៅកនងខែសអាត្់ វ ីដែអូ ដៅដលើយ៉ែូធ្យូបដនាះដទិដហើយអាវធ្ទាំងដនាះពាំម្ត្ូវបានដគរកដឃើញដនាះដឡើយ។
ស្ិទិិធទិទិួលបានការបងាហញោ៉ែ ងដពញដលញស្ាំដៅដលើស្ិទិិធរបស្់ជនជាប់ ដោទិកនងការទិទិួលបាននូវ ឯកស្ថរទាំងអស្់ដហើយម្ត្ូវបានដធ្វើឲ្យោនការែឹងឭនូវភស្តតាងទាំងអស្់ខែលាក់ ព័នធដៅនឹងការជាំនាំជម្រះ។ ចាំណចដនះម្ត្ូវរាប់បញ្ូច លទាំងស្ាំណាំ ដរឿងខែលបានដរៀបចាំដោយដៅម្ករដស្ើបស្ួរ
ខែលរកានូវការដោទិ
ម្បកាន់ ភស្តតាងទាំងអស្់ខែលម្បរូលបាន និងដស្ចកតីស្ននិោឋននានាខែលបានដធ្វើដឡើងដោយដៅម្ករដស្ើប ស្ួរ។
ជនជាប់ ដោទិគួរខត្ទិទិួលបាននូវការដបើកបងាហញរាល់ភស្តតាងែនទិៗាក់ព័នធដៅនឹងស្ាំណាំ ដរឿងខែល
អាចជួយែល់ភាគី ជនជាប់ ដោទិ ឬ បនាយនូ វការោក់ បនៃក។ ត្ួ ដលែទិី ២ ០៖ ស្ិ ទិិធ ទិ ទិួ ល បានការបងាហ ញោ៉ែ ងដពញដលញកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើោនអវីខែលបងាហញថា ភាគីណារួយរិនម្ត្ូវបានអនញ្ញាត្ឲ្យដរើលស្ាំណាំ ដរឿងកតីរបស្់ែួនឬដទិ? ល ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
០
០
០
០
គ្មាន
១៨៣
១០០
១៣២
៩៤
៣០
១០០
រិនាក់ព័នធ
០
០
៩
៦
០
០
ដៅម្គ្មខែលោនចាំណចវ ិជាោនជាខ្លាំង
ខែលរន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការពាំបានអដងេត្ដឃើញោន
ករណីណារួយ ខែលភាគី ម្ត្ូវបានរារាាំងរិនឲ្យទិទិួលបាននូវស្ាំណាំ ដរឿងដទិដនាះ គួរដធ្វើការកត្់ស្ោគល់ថា ោន ខត្ដរធាវ ីប៉ែដណាណះ ដហើយរិនខរនជនជាប់ ដោទិែលួនឯងដទិ ម្ត្ូវបានផតល់ស្ិទិិធកនងការទិទិួលបាននូវស្ាំណាំ ដរឿង 50
បាន។ ែូដចនះ អាចោនករណីែលះ ខែលជនជាប់ដោទិពាំោនដរធាវ ីពាំ ទិទិួលបាននូវការបងាហញដពញដលញនូវ ស្ាំណាំ ដរឿងរបស្់ែួន។ ល ដទះជាោ៉ែ ងដនះកតី ទិិែឋភាពននស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ម្ត្ង់ ខផនក ដនះពាំខរនជាងាយស្រស្ួលកនងការស្ដងេត្ដនាះដទិ ដោយស្ថរខត្ចរ ិត្លកខណៈននទិិែឋភាពរួយដនះ។ ស្រស្ដែៀង គ្មនដនះខែរពិត្ជារិនអាចដៅរួចដនាះដឡើយចាំដាះការស្ដងេត្ដលើករណីខែលដរធាវ ី និង/ឬ ជនជាប់ដោទិរិន ទិទិួលបានការបងាហញដពញដលញ ដោយដហត្ថាព័ត្៌ោនខែលរកាទិកែលះដៅខត្រិនម្ត្ូវបានបងាហញឲ្យែឹង។
សិទរ ធិ ិនប្ត្ូវបានរងេត្ ិ រងេាំឲ្យសារភាព ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជានិងចាប់អនតរជាត្ិ៖ ោម្តា៣៨ ននរែឋធ្រានញ្ា៖“ចាប់រា៉ែប់រងរិនឲ្យោនការរ ាំដោភបាំានដលើរប ូ រាងកាយបគគលណារួយ
ដឡើយ [...] ការដោទិម្បកាន់ ការោប់ែួ នការឃាត្់ ល ែួ លនឬការឃាំែួ នជនណារួ ល យនឹងអាចដធ្វើដៅដកើត្
លះម្តាខត្អនវត្តម្ត្ឹ រម្ត្ូវតារបញ្ា ត្ិតចាប់ [...]។ ការទិទិួលស្ថរភាពខែលដកើត្ដឡើងពីការបងខិត្បងខាំ
តារផលូវកាយកតី តារផលូវចិត្តកីត រិនម្ត្ូវទិកជាភស្តតាងននពិ រទិធភាពដទិ [...]។ វ ិរត្ិ ស្ងស័យម្ត្ូវបានជា ម្បដោជន៍ ែល់ជនជាប់ ដោទិ។ ជនជាប់ដោទិណាក៏ ដោយម្ត្ូវទិកជារនស្សឥត្ដទស្ែរាបណា ត្ោការរិនទន់ កាត្់ដទស្ជាស្ថាពរ។ ជនម្គប់រប ូ ោនស្ិទិិធការារែលួនតារផលូវត្ោការ។”
ោម្តា១៤(៣)(ឆ) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖ “កនងការស្ដម្រចដស្ចកតីដោទិ
ម្បកាន់ ពីបទិម្ពហាទិណឌណារូយម្បឆ្ាំងរកដលើែួ នជនម្គប់ ល រប ូ ោនស្ិទិិធទិទិួលបានការធានាជា
អបបបរ ិោដោយដស្ាើភាពគ្មនោ៉ែ ងដពញដលញ [...] រិនម្ត្ូវបានបងខិត្បងខាំឲ្យដឆលើយោក់កាំហស្ដលើ ែលួនឯង ឬស្ថរភាពថាោនពិរទិធ។” ស្ិទិិធរិនម្ត្ូវបានបងខិត្បងខាំឲ្យស្ថរភាពពីពិរទិធភាពរួរបញ្ូា លការហារឃាត្់ោច់ ខ្ត្នូវការដធ្វើទរណ
ករានិងអាំដពើ ដឃារដៅ អរនស្សធ្រ៌ ឬបនាៃបបដនាាក ឬោក់ ទិណឌករា។ ចាំណចដនះគឺោនន័យថា ពាំ ការគ្មប ស្ងេត្់ផូវចិ ល ត្ត ឬផលូវកាយ ដោយតៃល់ ឬដោយម្បដោលគួ រខត្ម្បម្ពឹត្តដៅដលើជនជាប់ ដោទិដោយអាជាញធ្រដស្ើប ស្ដងេត្ ឬត្ោការ ដែើរបីទិទិួលបានចដរលើយស្ថរភាពពីពិរទិធភាពដឡើយ។
ត្ួ ដលែទិី ២ ១៖ ស្ិ ទិិធ រិ ន ម្ត្ូ វ បានបងខិ ត្ បងខាំ ឲ្យស្ថរភាពកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើោនអវីរួយបងាហញថា ជនជាប់ដោទិម្ត្ូវបានគាំរារកាំខហង ឫបងខាំឲ្យស្ថរភាពខែរឬដទិ កនងករណីខែលជន ជាប់ ដោទិបានដឆលើយស្ថរភាពដៅរនដពលស្វនាការ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
៣
០.៩
០
០
គ្មាន
៣៤១
១០០
៣២៨
៩៩.១
៤៧
១០០
51
ដត្ើោនអវីរួយបងាហញថា ជនជាប់ដោទិម្ត្ូវបានដគដធ្វើទរណករា ឬហិងាដលើរប ូ កាយ បងខាំឲ្យស្ថរភាព ខែរ ឬដទិកនងករណីខែលជនជាប់ ដោទិបានដឆលើយស្ថរភាពដៅរនដពលស្វនាការ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
១៣
៤
១១
៣
០
០
គ្មាន
៣២៨
៩៦
៣២០
៩៧
៤៧
១០០
ដៅែណៈខែលោនខត្ចាំនួនននករណីត្ិចត្ួចប៉ែដណាណះ ខែលោនការបងាហញពីការបងខិត្បងខាំ ផលូវចិត្ត ឬ ផលូវកាយ
ខត្ដនះជាបញ្ញ ហ គួរឲ្យបាររភខែលថាត្ោការម្ត្ូវខត្ដស្ើបអដងេត្ឲ្យបានហាត្់ចត្់។
ម្បស្ិនដបើ ការអះ
អាងណារួយពីម្បដភទិននការបងខិត្បងខាំម្ត្ូវបានបងាហញបនាៃប់ពីការដស្ើបអដងេត្ ែូ ដចនះ ដៅម្ករម្ត្ូវស្ាិត្ដម្ការ កាត្ពវកិចចផូវចាប់ ល កនងការោត្់វ ិធានការដលើភស្តតាង ខែលោនការស្ថរភាពជាបនតបនាៃប់ ខែលរិនម្ត្ូវបាន អនញ្ញាត្។
ែណៈខែលបញ្ញ ហ ដនះគួរខត្ម្ត្ូវបានដោះស្រស្ថយកនងអាំឡងដពលននែាំណាក់ កាលនីត្ិវ ិធ្ីដស្ើប
អដងេត្ ដៅម្ករជាំនាំ ជម្រះម្ត្ូវខត្ោនការម្បរងម្បយ័ត្នផងខែរ ដហើយម្ត្ូវធានាថាការអះអាងពីការបងខិត្បងខាំខែល រិនទន់ ម្ត្ូវបានដោះស្រស្ថយកនងអាំឡងដពលននែាំណាក់ កាលរនការជាំនាំជម្រះដលើករណីដនាះម្ត្ូវដស្ើបអដងេត្ ោ៉ែ ងហាត្់ចត្់រនដពលស្វនាការម្ត្ូវអនញ្ញាត្ឲ្យបនតដៅរែដទិៀត្។ ត្ាំណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យបានពនយល់ម្បាប់ ថា
ជនជាប់ ដោទិចាំនួន
៨០%
តលស្់បូរត
ចដរលើយរបស្់ែួនដៅដពលស្វនាការជាំ ល នាំជម្រះ ដោយអះអាងថា នគរបាលបងខាំយកចដរលើយស្ថរភាពដោយដម្បើ ទរណករា ខត្ែកខ្នរិនបានបងាហញពីភស្តតាងជាក់ ោក់។ ត្ាំ ណាងត្ោការបានពនយល់ដទិៀត្ថា ោ៉ែ ង ណាក៏ ដោយ
ដៅម្ករស្ដម្រចោក់ ទិណឌករាដោយោនស្ថានស្ម្ោល
ត្ាំណាងត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ម្បស្ិនជនជាប់ ដោទិស្ថរភាព។35
បានដលើកដឡើងស្រស្ដែៀងគ្មនពី ដហត្ខែលជនជាប់ ដោទិែកខ្នពាំបាន
បងាហញភស្តតាងននការដធ្វើទរណករា ឬការគាំរារកាំខហងថា ការស្ថរភាពអាចម្ត្ូវបានទិទិួលយករកងលឹងខងលង ែូចជាភស្តតាងខែរ ដហើយថាដៅដពលជនជាប់ ដោទិអះអាងថា ែលួនម្ត្ូវបានដធ្វើទរណករា ដៅម្ករខត្ងខត្ ដកាះដៅរន្រនតីនគរបាលយត្តិធ្រ៌ខែលាក់ព័នធរកស្ថកស្ួរ។36
35
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 36
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការរាជធានីភាំដន ពញ ដោកដៅម្ករ ដអឿង ដស្ៀង អនម្បធានត្ោការ ដោកដៅម្ករ ដកា
វណី ឌ អនម្បធានត្ោការ ដោកម្ពះរាជអាជាញរង ស្ែ ដរឿន ដោកដៅម្ករ ដស្ង នាង ដោកដៅម្ករ អី ឋាវរៈ ដោកស្រស្ីដៅម្ករ ខស្រ ស្កតិកូឡា និងដោកស្រស្ីដៅម្ករ ោាំង ស្ីណាត្ ដៅនងាទិី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។
52
ហារឃាត្់ចាំលពាះការវិនិចឆ័យលោសពីរដងចាំលពាះរទល
ស ើ ា ដថ្ដ
ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖ ោម្តា១៤(៧) ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖“គ្មានជនណាោនក់ម្ត្ូវជាំនាំ ជម្រះ ឬ
ោក់ដទស្រតងដទិៀត្ចាំដាះបទិដលាើស្ខែលជនដនាះម្ត្ូវបានផតនាៃដទស្ ឬម្ត្ូវបានដលើកខលងពីបទិ ដោទិម្បកាន់ជាស្ថាពររួចដហើយស្រស្បតារចាប់ និងនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌននរែឋដនាះដឡើយ។” ោម្តា២៣ ននម្ករម្ពហាទិណឌ៖ “ពាំោនការដោទិម្បកាន់ ណារួយអាចម្បម្ពឹត្តម្បឆ្ាំងនឹងបគគលណា
ោនក់
ខែលម្ត្ូវបានជាំនាំជម្រះជាស្ថាពរដៅឯបរដទិស្ចាំដាះអាំដពើដលាើស្ែខែល
ដហើយកនងករណី
ខែលោនការផតនាៃដទស្ បគគលដនាះបានបងាហញថាែលួនបានអនវត្តដទស្របស្់ែួ នរួ ល ចដហើយ ឬ ក៏ ដទស្ម្ត្ូវបានរលត្់ ដោយការផត្អាជាញយកាល។”
ោម្តា១២ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖ “ដោយអនវត្តតារដគ្មលការណ៍អាជាញអស្់ជាំនាំ ជនណាខែល
ម្ត្ូវបានត្ោការស្ដម្រចឲ្យរួចែលួនជាស្ថាពរដហើយ
ជនដនាះរិនអាចម្ត្ូវដោទិម្បកាន់ដទិៀត្ដទិ
ចាំដាះអាំដពើ ែខែល ដទះបីជាដម្ការការកាំណត្់ដ្ាះបទិដលាើស្ងាីដផសងក៏ដោយ។”
ការជាំនាំជម្រះដទិវែងចាំដាះបទិដលាើស្ែខែល ឬដគ្មលការណ៍អាជាញអស្់ជាំនាំ (ដាលគឺ ថា “បានវ ិនិច័យ ឆ រួចដហើយ”) ស្ាំដៅដលើស្ិទិិធរបស្់បគគលខែលម្ត្ូវបានការាររិនឲ្យោនការជាំនាំជម្រះដលើស្ពីរតងចាំដាះអាំដពើ ឬ បទិដលាើស្ែខែល។ ករណីដនះកាំណត្់ថាដស្ចកតីស្ដម្រចចងដម្កាយរបស្់ត្ោការ ដទះបីជាការដលើកខលង ឬ ការផតនាៃដទស្ជនជាប់ដោទិកតី នឹងកាលយជារបាាំងហាររិនឲ្យោនការដោទិម្បកាន់បខនារខងរដទិៀត្ចាំដាះអាំដពើ ដលើាស្ដនាះ។ ោនអត្ាម្បដោជន៍ជាដម្ចើនស្ម្ោប់ ទាំងបគគលជាជនជាប់ដោទិ និងស្ងគរជារួរ កនងការទិទិួ ល យកដស្ចកតីស្ដម្រចចងដម្កាយដនះ
រួរទាំងការបងាេររិនឲ្យោនភាពែាះខ្ាយធ្នធានខផនកចាប់
ដៅដពល
ខែលដស្ចកតីស្ដម្រចម្ត្ូវបានដធ្វើរច ួ រាល់ដហើយដនាះ។ ិ ិ ច័ឆ យ ដទស្ពី រ ែងកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ត្ួ ដលែទិី ២ ២៖ ការហារឃាត្់ ចាំ ដាះកាវ ន ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថា ជនជាប់ ដោទិធាលប់ ម្ត្ូវបានជាំ នាំជម្រះដរឿងកតីែូចគ្មនដនះពីរនរកខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ោន គ្មាន
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
០
០
១
០.៣
០
០
៣៤១
១០០
៣៣០
៩៩,៧
៤៧
១០០
ោនខត្ករណីខត្រួយប៉ែដណាណះដៅតារត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ
ខែលោនការបងាហញថា
ជាប់ ដោទិម្ត្ូវបានត្ោការកាត្់ ដទស្រតងរួចដហើយចាំដាះបទិដលាើស្ែខែល។ បញ្ញ ហ ធ្ាន់ធ្ារ
ភាគរយ
ខែលអាចដរើ លដឃើញាក់ព័នធដៅនឹងការជាំនាំជម្រះដទិវែងដនះដទិ។
ស្ោគល់ដោយដហត្ខែលថា
ោនការបងាហញរួ យបានម្ត្ូវដលើកដឡើងដោយភាគី
53
ជន
ចាំ ណចដនះបងាហញថាពាំ ោន ជាការស្ាំខ្ន់ កនងការកត្់ ខែលថាជនជាប់ ដោទិម្ត្ូវ
បានកាត្់ដទស្រតងរួចដហើយចាំដាះបទិដលាើស្ែខែលពាំបងាហញថា ដនះគឺជាបញ្ញ ហ ដនាះដទិ។ ោ៉ែ ងណាកតី ជាការ ោាំបាច់ ស្ម្ោប់ ត្ោការកនងការដស្ើបអដងេត្ឲ្យបានដពញដលញចាំដាះការបងាហញណារួយកនងដគ្មលបាំណង ដែើរបីធានាថាស្ិទិិធម្បឆ្ាំងដៅនឹងការកាត្់ ដទស្ដទិវរែង
រិនម្ត្ូវបានបាំានតាររដធ្ាបាយណារួយដនាះ
ដឡើយ។ ត្ួ ដលែ២៣៖ ទិិ ែឋ ភា ពនននិ នាន ការចាំ ដាះការហារឃាត្់ កា រកាត្់ ដទស្ដទិវ រ ែង ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថា ជនជាប់ ដោទិធាលប់ ម្ត្ូវបានជាំ នាំជម្រះដរឿងកតីែូចគ្មនដនះពីរនរកខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយ
របាយ
របាយការណ៍ទិី
របាយការណ៍ទិី
របាយការណ៍ទិី
របាយការណ៍ទិី
ការណ៍ ទិី១
ការណ៍ទិី២
៣
៤
៥
៦
ចាំនួន
ភាគ រយ
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ោន
ទិិននន័យដនះពាំបានម្បរូល
គ្មាន
ការណ៍ទិី១ និងទិី ២ដទិ
កនងអាំឡងដពលរបាយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
១
០.១
១
០.២
១
០.១
១
០.១
១០២៨
៩៩,៩
៦៨៧
៩៩,៨
៩១៤
៩៩,៩
៧១៨
៩៩,៩
ស្រស្បដពលខែលនិនានការស្របបងាហញពីការដកើត្ដឡើងឋិត្ដងរននចាំនួនករណីខែលបងាហញថា ជនជាប់ ដោទិអាចបានម្ត្ូវកាត្់ដទស្ចាំដាះបទិដលាើស្ែខែលដម្ចើនជាងរតង ទិិនន ន ័យស្របពាំបងាហញពីបញ្ញ ហ ជាស្ាំខ្ន់ ដៅកនងខផនកដនះដទិ។
ការហារឃាត្់ប្រឆ ាំងនឹងការអនវត្តនអា ៍ នភាពប្រត្ិសករាម្នចារ់ប្ពហ្ាទណឌ ម្បភពចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ
ោម្តា១៥ ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងស្ិទិិន ធ ដោបាយ៖ “គ្មានជនណាោនក់ ម្ត្ូវជាប់ ពិរទិធពី
បទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌចាំដាះអាំដពើ ឬការែកខ្នណារួយខែលរិនបានោត្់ ជាបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌ ស្រស្បតារចាប់ជាត្ិ ឬចាប់អនតរជាត្ិ កនងែណៈដពលម្បម្ពឹត្តដនាះដឡើយ។ ែូចគ្មនដនះ រិនម្ត្ូវោក់ ដទស្ឲ្យធ្ាន់ជាងដទស្ ខែលអនវត្ត កនងែណៈដពលម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ដឡើយ។ ម្បស្ិនដបើ ដម្កាយ ពីការម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ដហើយ ចាប់បានបញ្ា ត្តឲ្យោនការោក់ ដទស្ស្រស្ថលជាងរន ជនដលាើស្ ម្ត្ូវទិទិួលអត្ាម្បដោជន៍ ពីការោក់ ដទស្ស្រស្ថលជាងដនះ។ ម្បឆ្ាំងនឹងការជាំនាំជម្រះកតី
គ្មានបញ្ា ត្ិតណារួយកនងោម្តាដនះ
និងការផតនាៃដទស្ជនណាោនក់ចាំដាះអាំដពើ
ឬការែកខ្នណារួយ
ខែលជនដនាះបានម្បម្ពឹត្តកនងែណៈដពលខែលអាំដពើ ឬការែកខ្នដនាះ ជាបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌ ស្រស្បតារដគ្មលការណ៍ទិូដៅននចាប់ ខែលទិទិួលស្ថគល់ដោយស្ហគរន៍ ននម្បជាជាត្ិ”។
ោម្តា៣ ននម្ករម្ពហាទិណឌ៖ “ោនខត្អាំដពើ ខែលបដងេើត្ជាបទិដលាើស្ ដៅដពលខែលអាំដពើដនាះោន
ខចងកនងបទិបបញ្ា ត្ិតម្ពហាទិណឌជាធ្រោនប៉ែដណាណះដទិើបម្ត្ូវផតនាៃដទស្ម្ពហាទិណឌបាន”។
ោម្តា១០ ននម្ករម្ពហាទិណឌ៖ “បទិបបញ្ា ត្ិតងីាខែលខចងអាំពីដទស្ខែលស្រស្ថលជាង ម្ត្ូវអនវត្តភាលរ
។ ប៉ែខនត ការផតនាៃដទស្ខែលជាស្ថាពរដហើយដនាះម្ត្ូវអនវត្ត ដទះបីដទស្ខែលម្បកាស្ដនាះធ្ាន់ធ្រា ោ៉ែ ងណាក៏ដោយ។ បទិបបញ្ា ត្ិតងីាខែលខចងអាំពីដទស្ធ្ាន់ជាង នឹងម្ត្ូវអនវត្ត ខត្ដៅដលើអាំដពើខែល បានម្បម្ពឹត្តដម្កាយការចូលជាធ្រោនននបទិបបញ្ា ត្ិតដនាះ។”
54
ដគ្មលការណ៍ជារូលោឋនននចាប់ម្ពហាទិណឌ គឺថាពាំ ោនជនណាោនក់ ម្ត្ូវបានដគរកដឃើញពីពិរទិធភាព ននបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌចាំដាះអាំដពើ ឬការែកខ្ន ខែលរិនបានបដងេើត្ជាបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌដៅដពលខែល អាំដពើ ឬការែកខ្នដនាះបានដកើត្ដឡើងដឡើយ។ ស្រស្ដែៀងគ្មនដនះ ដទស្ធ្ាន់ជាងរិនអាចអនវត្តដម្ៅខត្ពីដទស្ ខែលម្ត្ូវអនវត្តដៅដពលខែលបទិដលាើស្ម្ពហាទិណឌដនាះម្ត្ូវបានម្បម្ពឹត្តដឡើយ។ ត្ួ ដលែ២៤៖ ការហារឃាត្់ កា រអន វត្ត ន៍ អា ន ភាពម្បត្ិ ស្ ករា ននចាប់ ម្ពហាទិ ណឌអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ ទិី ៦ ដត្ើ ដទស្ស្ាិត្កនងចដនាលះននទិណឌករាខែលអនវត្តដៅដពលបទិដលាើស្បានម្បម្ពឹត្តខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ោន គ្មាន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
៣៤២
៩៩,៧
៣៣០
៩៩.៧
៤៧
១០០
១
០,៣
១
០,៣
០
០
ោនករណីខត្រួ យប៉ែដណាណះកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ
និង
ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ខែលបងាហញថា ត្ោការបានោក់ ដទស្ ខែលពាំស្ិត្ ា កនងកម្រិត្ដទស្ជាធ្រោន ដៅដពលននការម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្។ ដៅកនងករណីដកើត្ដឡើងដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ កាលបរ ិដចឆទិនន បទិដលាើស្ខែលបានដោទិម្បកាន់ គឺដៅនងាទិី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩ ប៉ែ ខនតជនជាប់ដោទិម្ត្ូវបានដោទិម្បកាន់ ពីបទិ
“រ ាំដោភដលើដស្ចកតីទិកចិត្ត” តារោម្តា ៣៩២ ននម្ករម្ពហាទិណឌ ខែលរិនទន់ ចូលជាធ្រោនរហូត្ែល់ខែ
វ ិចឆិកា ឆ្នាំ២០១០។ ចាប់ អនតាក់ ខែលបានចូលជាធ្រោនរនម្ករម្ពហាទិណឌដនះ រិនោនខចងពី បទិដលាើស្ ស្រស្ដែៀងដៅនឹងបទិដលាើស្ “រ ាំដោភដលើដស្ចកតីទិកចិត្ត” ដនាះដទិ។ កនងករណីដនះ ត្ោការបានស្ដម្រចអនវត្ត ដទស្ស្រស្ថលជាងែល់ជនជាប់ដោទិ។ ដៅកនងករណីរួយដទិៀត្ដៅត្ោការរាជធានីភាំនដពញ បទិដលាើស្ខែល ដោទិម្បកាន់ ម្ត្ូវបានម្បម្ពឹត្តកាលពី ឆ្នាំ២០០៩
និងឆ្នាំ២០១០
ខត្ជនជាប់ ដោទិម្ត្ូវបានដោទិម្បកាន់ពីបទិ
”ឆដបាក" តារោម្តា ៣៧៧ និងោម្តា ៣៧៨ ននម្ករម្ពហាទិណឌ និងបទិ “រ ាំដោភដលើទិាំនកចិត្តពិដស្ស្ ដោយ
អភិបាល ឬ បគគលដផសងដទិៀត្" តារោម្តា ៣៩៣ ននម្ករម្ពហាទិណឌ។ កនងករណីដនះ ត្ោការបានស្ដម្រច ោក់ ដទស្ខែលធ្ាន់ជាងតារម្ករម្ពហាទិណឌ។
សវនាការពាក់ព័នន ធ ឹងអនីត្ជ ិ ន អនីត្ិជនទាំងឡាយខែលម្ត្ូវបានដោទិម្បកាន់ ថាបានម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ ោនស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំ ជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ទាំងអស្់ ខែលអនវត្តចាំដាះនីត្ិជនខែរ ម្ពរទាំងទិទិួលបានកិចចការារបខនារដោយស្ថរ ការពិនិត្យដរើលអាយ ភាពោស្់ទិាំ និងការវ ិវឌ្ឍន៍ ខផនកស្ត្ិ បញ្ញា។ កត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិធពលរែឋ និងស្ិទិិធ នដោបាយ
និងអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិធកោរ
(“អ.ស្.ក”)
ខចងពីបទិបបញ្ា ត្ិតជាក់ោក់រួយចាំនួនស្ម្ោប់ ការ
ម្បម្ពឹត្តចាំដាះអនីត្ិជនដៅកនងនីត្ិវ ិធ្ីយត្តិធ្រ៌ ម្ពហាទិណឌ និងម្ត្ូវបានគ្មាំម្ទិដោយវ ិធាន និងដស្ចកតីខណនាាំជា
55
អនតរជាត្ិរួយចាំនួនដទិៀត្។ ោម្តា៣១ និងោម្តា៤៨ ននរែឋធ្រានញ្ា បានទិទិួលស្ថគល់ោ៉ែងចាស្់នូវ អ.ស្.ក និងធានាថារែឋម្ត្ូវការារស្ិទិិធកោរស្រស្បដពល
ខែលម្កបែណឌគត្ិយត្តក៏បានបដងេើត្បទិបបញ្ា ត្ិតស្ម្ោប់ ការ
អនវត្តន៍ោច់ដោយខឡកចាំដាះអនីត្ិជនដៅកនងខផនកស្ាំខ្ន់ ៗរួយចាំនួនផងខែរ។ ត្ួ ដលែទិី ២ ៥៖ ស្វនាការាក់ ព័ នធ នឹ ង ជនជាប់ ដោទិជាអនី ត្ិ ជ នកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ចាំនួនស្វនា ការ
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន ជ័យ
២៨ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
១៤ ភាគរយ
ចាំនួន
០ ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
បទិឧម្កិែឋ
១០
៣៦
៣
២១
-
-
បទិរជឈិរ
១៨
៦៤
១១
៧៩
-
-
អនីត្ជ ិ ន–ភាពឯកជន ម្បភពតារចាប់ជាត្ិ និងអនតរជាត្ិ៖
ោម្តា ១៤(១)ននកត្ិកាស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិព ធ លរែឋ និងនដោបាយ៖ "ស្ថរព័ត្៌ោន និងស្ថធារណជនអាច
រិនឲ្យចូលរួរទាំងស្រស្រង ឬខផនកែលះននស្វនាការ [...] ដៅដពលផលម្បដោជន៍ ននជីវ ិត្ឯកជនរបស្់គូ ភាគី ត្ម្រូវឲ្យដធ្វើែូដចនះ [...] ប៉ែខនតការដចញស្ថលម្ករទាំងអស្់អាំពីដរឿងម្ពហាទិណឌ ឬបណឹត ងតារផលូវ ចាប់ម្ត្ូវម្បកាស្ជាស្ថធារណៈដលើកខលងខត្ផលម្បដោជន៍អនីត្ិជនត្ម្រូវដផសងពី ដនះ ឬនីត្ិវ ិធ្ី ដរឿង កតីននទិាំនាស្់ម្គួស្ថរ ឬអាណាពាបាលរបស្់កោរ។"
ោម្តា ៤០(២)(ែ)(VII)ននអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិក ធ ោរ៖ "រែឋភាគីម្ត្ូវធានា ជាពិ ដស្ស្ថា... [កោរទិទិួល]
បាននូវការដគ្មរពោ៉ែ ងដពញដលញនូ វស្ិទិិធននជី វ ិត្ឯកជនរបស្់កោរ ដៅកនងម្គប់ ែាំណាក់ កាលនននីត្ិ វ ិធ្ី។"
ជាទិូដៅ ស្វនាការម្ពហាទិណឌខែលាក់ ព័នធនឹងនីត្ិជនគួរខត្ដធ្វើដឡើងជាស្ថធារណៈដែើរបីអនវត្តតារ ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះជាស្ថធារណៈ។
ក៏ ប៉ែខនតែរាបណាស្វនាការាក់ព័នធនឹងអនីត្ិជនជាការស្រស្ប
ចាប់កនងការោក់កម្រិត្ចាំ ដាះការចូ លរួរស្ថតប់ស្វនាការ
និងោក់កម្រិត្ដលើការរាយការណ៍
ភាពឯកជនរបស្់អនីត្ិជន និងដចៀស្វាងទិទិួលការស្អប់ដែពើរពីស្ងគរ។
56
ដែើរបីការារ
ត្ួ ដលែទិី ២ ៦៖ ភាពឯកជនកន ងស្វនាការរបស្់ អ នី ត្ិ ជ នកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើ ការជូនែាំណឹងអាំពីស្វនាការម្ត្ូវបានបិទិផាយដលើកាតរដែៀនស្ថធារណៈខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៥
១៨
៤
២៩
-
-
គ្មាន
២៣
៨២
១០
៧១
-
-
ដត្ើ ស្ថធារណជនម្ត្ូវបានរារាាំង ឬបដណតញដចញពីបនៃប់ស្វនាការខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
០
០
-
-
គ្មាន
២៨
១០០
១៤
១០០
-
-
ដត្ើោនវ ិធានការការារភាពឯកជនរបស្់ជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជនដៅកនងស្វនាការខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
០
០
-
-
គ្មាន
២៨
១០០
១៤
១០០
-
-
ពាំោនជនជាប់ ដោទិជាអនី ត្ិជនដនាះដទិដៅកនងស្វនាការ ខែលម្ត្ូវបានស្ដងេត្ការណ៍ដៅត្ោការ ដែត្តរត្នគិរ ី។
ស្រស្បដពលខែលោនការជូនែាំណឹងត្ិចត្ួចាក់ព័នធស្វនាការម្ត្ូវបានបិទិផាយដនាះ
ោន
ចាំនួន ៥ ករណីដៅត្ោការរាជធានី ភាំនដពញ និង ៤ ករណីដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ខែលត្ោការ ទាំងពីរដនះ
បានអនវត្តដោយពាំបានរ ឹត្ត្បិត្ចាំដាះស្ថធារណជនចូលរួរកនងស្វនាការាក់ ព័នធនឹងជនជាប់
ដោទិជាអនីត្ិជនដនាះដទិ។
ដៅម្គ្មខែលជាដរឿងស្ាំខ្ន់ខែលស្ថធារណជនអាចចូលដៅកនងបនៃប់ត្ោការ
ចាំដាះស្វនាការដលើនីត្ិជន ស្វនាការាក់ ព័នធនឹងអនីត្ិជន គួរខត្ម្ត្ូវបានដធ្វើដឡើងដោយរដបៀបដផសងពី ដនះ។ ការចូលរួរស្ថតប់ របស្់ស្ថធារណជនកនងស្វនាការដលើអនីត្ិជនគួរខត្ម្ត្ូវបានរ ឹត្ត្បិត្
ដែើរបីការារភាពឯក
ជនរបស្់អនី ត្ិជន ឧទហរណ៍ តាររយៈការោត្់ ខចងបនៃប់ស្វនាការោច់ ដោយខឡករួយស្ម្ោប់ ស្ាំណាំ ដរឿង អនីត្ិជន។ ម្បស្ិនដបើពាំអាចដធ្វើែូដោនះបានដទិដនាះ ស្ថធារណជនរួយចាំនួន (ដម្ៅពី ឳពកោតយ ឬអាណាពា
57
បាលស្រស្បចាប់ របស្់អនីត្ិជន) របស្់
រិនគួរម្ត្ូវអនញ្ញាត្ឲ្យចូលរួរស្វនាការដលើអនីត្ិជនដនាះដឡើយ។
ឬអត្តស្ញ្ញាណលរអិត្ែនទិដទិៀត្របស្់ជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន
ែាំណឹងជាស្ថធារណៈដនាះដឡើយ។
ដ្ាះ
រិនម្ត្ូវបងាហញដៅដលើកាតរដែៀនជូន
ស្ិទិិធឯកជនរបស្់អនីត្ិជនអាចម្ត្ូវបានការារបខនារតាររយៈការដម្បើ
ម្បាស្់ឧបករណ៍ោនែូចជា ម្បព័នធបងាហញការឆលងដឆលើយតារវ ីដែអូ ខែលម្ត្ូវបានត្ាំដឡើងដៅតារបនៃប់ស្វនា ការរបស្់ត្ោការែលះរួចដៅដហើយ។ ការអនវត្តន៍ខបបដនះ អាចដធ្វើដៅស្រស្បតារបទិោឋនអនតរជាត្ិ ខែលធានា ដោយ អ.ស្.ក។37 ដៅែណៈខែលត្ាំណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័ យបានបញ្ញ ា ក់ថា
ដៅម្ករស្ដម្រចរកាភាពឯក
ជនរបស្់ជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជន ឬ បទិដលាើស្ជាក់ោក់ ែូចជា បទិរ ាំដោភដស្ពស្នាវៈ38 ត្ាំណាងត្ោការ រាជធានី ភាំនដពញបានដលើកដឡើងថា ពាំ ោនបទិបបញ្ា ត្ិតជាក់ ោក់ត្ម្រូវឲ្យត្ោការដបើកស្វនាការជាស្ោាត្់ ដៅ កនងស្ាំណាំ ដរឿងាក់ព័នធនឹងជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជនដនាះដទិ។39
អនីត្ជ ិ ន–ការឃខ្ ាំ នរលណ្ត ែួ ត ះអាសនន ម្បភពដៅកនងចាប់ដៅករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ៖
ោម្តា១០០ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖ "កាលណាបគគលខែលម្ត្ូវបានឃាត្់ែួ នជាអនី ល ត្ិជន រន្រនតី
នគរបាលយត្តិធ្រ៌ម្ត្ូវជូនព័ត្៌ោនតារម្គប់រដធ្ាបាយែល់ឪពកោតយ
ែល់អនកត្ាំ ណាងស្រស្ប
ចាប់ ឬែល់អនកទិទិួលភារកិ ចចដលើអនីត្ិជនដនះ។”
ោម្តា២១២ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖ "អនីត្ិជនអាយត្ិចជាង ១៤ឆ្នាំ រិនអាចម្ត្ូវឃាំែួ លនបដណា ត ះ
អាស្ននដទិ។
ដៅម្ករដស្ើបស្ួរអាចស្ដម្រចម្បគល់អនីត្ិជនឲ្យឪពកោតយ
អនកអាណាពាបាល
ឬកនងករណីគ្មានអនកអាណាពាបាល ម្ត្ូវម្បគល់ដៅរជឈរណឌលអប់ រ ាំខងរកាបដណា ត ះអាស្នន រង់ ោាំដស្ចកតីស្ដម្រចរបស្់ត្ោការ។"
ោម្តា២១៣ ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖ "ចាំដាះអនីត្ិជនោនអាយោប់ពី ១៤ឆ្នាំ ែល់ដម្ការ ១៨ឆ្នាំ
និងម្ត្ូវដោទិម្បកាន់ពីបទិឧម្កិែឋងិរដវោឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននោនែូ ចត្ដៅ៖
១. ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននរិនអាចដលើស្ពី ៤ខែបានដទិ កាលណាអនីត្ិជនោនអាយត្ិចជាង ១៦ឆ្នាំ។ ២. ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននរិនអាចដលើស្ពី ៦ខែបានដទិ កាលណាអនីត្ិជនោនអាយោប់ពី ១៦ឆ្នាំ ែល់ដម្ការ ១៨ឆ្នាំ។
ោម្តា២១៤ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ៖ "ចាំដាះអនីត្ិជនោនអាយោប់ពី ១៤ឆ្នាំែល់ដម្ការ ១៨ឆ្នាំ
និងម្ត្ូវដោទិម្បកាន់ពីបទិរជឈិរ ងិ រដវោននការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននោនែូ ចត្ដៅ៖ 37
ោម្តា៤០(២)(ែ) (vii) ននអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិក ធ ោរ (“អ.ស.ក”)។
38
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 39
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការរាជធានីភាំដន ពញ ដោកដៅម្ករ ដអឿង ដស្ៀង អនម្បធានត្ោការ ដោកដៅម្ករ ដកា
វណី ឌ អនម្បធានត្ោការ ដោកម្ពះរាជអាជាញរង ស្ែ ដរឿន ដោកដៅម្ករ ដស្ង នាង ដោកដៅម្ករ អី ឋាវរៈ ដោកស្រស្ីដៅម្ករ ខស្រ ស្កតិកូឡា និងដោកស្រស្ីដៅម្ករ ោាំង ស្ីណាត្ ដៅនងាទិី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។
58
១. ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននរិនអាចដលើស្ពី ២ខែបានដទិ កាលណាអនីត្ិជនដនះោនអាយត្ិច ជាង ១៦ឆ្នាំ។
២. ការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននរិនអាចដលើស្ពី ៤ខែបានដទិ កាលណាអនី ត្ិជនដនះោនអាយោប់ ពី ១៦ ែល់ដម្ការ១៨ឆ្នាំ។ ងិរដវោននការឃាំែួ នបដណា ល ត ះអាស្ននតារចាំណចទិី១ និងចាំណចទិី២ខ្ងដលើដនះ រិនម្ត្ូវដលើស្ ាក់ កណា ត លននអបបបរោននដទស្ខែលចាប់ បានកាំណត្់ ស្ម្ោប់អនីត្ិជនដនាះដឡើយ។"
ទក់ទិងដៅនឹងការឃាំ ែួនបដណា ល ត ះអាស្នន
បទិោឋនអនតរជាត្ិរិនជាំរញឲ្យោនការអនវត្តន៍ការឃាំែួន ល
បដណា ត ះអាស្ននដលើអនីត្ិជនដឡើយ ស្ូរបីការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដនះាក់ព័នធនឹងជនជាប់ ដោទិជានី ត្ិជនក៏ ដោយ។ កនងករណីភាគដម្ចើន ផលម្បដោជន៍ ែ៏លអបាំផត្របស្់កោរម្ត្ូវបានការារ ដោយរិនម្ត្ូវបាំខបកពួកដគ ឲ្យដៅឆ្ាយពីឪពកោតយដគដឡើយ។40 ការឃាំែួនក ល ោររួរទាំងបនាៃប់ ពីការោប់ែួន ល និ ងរនដពលស្វនាការគួរ ខត្ម្ត្ូវដចៀស្វាងតារខែលអាចដធ្វើដៅបាន និងគួរខត្ម្ត្ូវដម្បើជាវ ិធានការចងដម្កាយបងអស្់កនងរយៈដពលរួយែលី ស្រលារ។41 ទាំងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិខចងោ៉ែ ងជាក់ ោក់ថាកនងករណីពិដស្ស្ខែលអនីត្ិជនម្ត្ូវ បានឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន នីត្ិជនដនាះគួរខត្ម្ត្ូវបានោក់ ោច់ដោយខឡកពីនីត្ិជន។42 ត្ួ ដលែទិី ២ ៧៖ ការឃាំ ែួល នបដណា ត ះអាស្នន ដលើ អ នី ត្ិ ជ នកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើោនការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននខែរឬដទិ?
ទិិននន័យ
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
៣៥
៩២
១៩
៩០
-
-
គ្មាន
៣
៨
២
១០
-
-
រិនាក់ព័នធ
០
០
០
០
-
-
40
ោម្តា៩ននអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិក ធ ោរ។
41
ោម្តា៣៧(ែ) ននអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិក ធ ោរ។ោម្តា៩៦និងោម្តា២១២ននម្ករនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌ។ោម្តា២១២ នននីត្ិវ ិធ្ីម្ករម្ពហាទិណឌ
ហារឃាត្់ ការឃាំែួនអនី ល ត្ិជនអាយដម្ការ១៤ឆ្នាំដោយោម្តា២១៣និងោម្តា២១៤កាំណត្់ងិរដវោអត្ិបរោនននការឃាំែួនបដណា ល ត ះ អាស្ននស្ម្ោប់អនីត្ិជនអាយពី ១៤ឆ្នាំ ដៅ១៨ឆ្នាំខែលបានម្បម្ពឹត្ប ត ទិឧម្កិែឋ ឬបទិរជឈិរ។ 42
ោម្តា១៦៦ននម្ករម្ពហាទិណឌខចងអាំពីលកខែណឌននការឃាំែួនអនី ល ត្ិជនកនងពនធនាគ្មរ៖“អនីត្ិជនខែលជាប់ពនធនាគ្មរ ម្ត្ូវឃាំែួ នដៅទិី ល
កខនលងពិដស្ស្ែណឌោច់ពីនីត្ិជន។” ស្ូរអានផងខែរោម្តា៣៧(គ)ននអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិក ធ ោរនិងវ ិធាន ១៣.៤ននវ ិធានអបបរោននការ ម្គប់ម្គងយត្តិធ្រ៌ស្ម្ោប់កោរននអងគការស្ហម្បជាជាត្ិ
(វ ិធានទិីម្ករងដប៉ែកាាំង)ខែលបានអនរ័ត្ដោយដស្ចកតីស្ដម្រចរហាស្ននិបាត្
ដលែ ៤០/៣៣ចះនងាទិី២៩ខែវ ិចឆិកាឆ្នាំ១៩៨៥។
59
ដត្ើោនអវីរួយបញ្ញ ា ក់ ថា ជនជាប់ដោទិរិនម្ត្ូវឃាំោច់ដោយខឡកពីនីត្ិជនខែរឬដទិ ម្បស្ិនដបើោនការឃាំ ែលួនបដណា ត ះអាស្នន? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
០
០
២
១០,៥
-
-
គ្មាន
៣៣
៨៧
១៧
៧៩
-
-
រិនាក់ព័នធ
៥
១
២
១០,៥
-
-
ោន
ោនការគួរឲ្យែកចិត្តជាខ្លាំងដោយដឃើញថា
អម្តាជាទិូដៅននការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដៅខត្ោន
កម្រិត្ែពស្់។ ការបនតដម្បើ ម្បាស្់ការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដៅកនងករណីជាដម្ចើន គឺ ជាការម្ពួយបាររភជាខ្លាំង ដៅដពលខែលការឃាំែួនដនះអន ល វត្តដលើជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន។ ការឃាំឃាាំងអនី ត្ិជន ជាពិដស្ស្អនីត្ិជន ខែលរិនទន់ ផតនាៃដទស្
ម្ត្ូវខត្ដម្បើ ម្បាស្់ជាវ ិធានការចងដម្កាយបងអស្់ខត្ប៉ែដណាណះ។
ដោយដហត្ខែលថា
ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ និងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យខែលបានអនវត្តការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដៅកនង ករណីភាគដម្ចើនបាំផត្ននជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន
ការដធ្វើខបបដនះបងាហញពីការប៉ែ ះាល់ជាខ្លាំងែល់ស្ចច
ធារណ៍នននិ រដទស្ និងស្ិទិិធោនដស្រ ីភាព។ ដោយដហត្ថា ោនករណីចាំនួន ២ ដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោន ជ័យ
ខែលោនការបងាហញថា ជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជនរិនម្ត្ូវបានបាំ ខបកដចញពីនីត្ិជនគឺជាកតីបាររភោ៉ែង
ខ្លាំង។ អនី ត្ិជនងាយនឹងទិទិួលនូវឥទិធិពលអវ ិជាោនជាខ្លាំង ដោយស្ថរខត្ភាពដកាងែចីខផនកបញ្ញាស្ថារត្ី និងចិត្ត គាំនិត្របស្់ពួកដគ។
អនីត្ិជនរិនម្ត្ូវោក់កនងពនធនាគ្មរជារួយនឹងជនដលាើស្ខែលោនវ ័យោស្់ជាង ខែល
ោនបទិពិដស្ថធ្ន៍ ជាង និងខែលឆ្លត្វាងនវ ៉ែជាងដនាះដទិ។
អនីត្ជ ិ ន៖ ការ្តនាេលោស ម្បភពដៅកនងចាប់ករពជា និងចាប់អនតរជាត្ិ
ោម្តា៣៩
ននម្ករម្ពហាទិណឌ៖“អនីត្ិជនខែលម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្
ជាករាវត្ាននវ ិធានការតារោន
វ ិធានការអប់រ ាំ វ ិធានការការារ និងវ ិធានការឧបត្ារភ។ ប៉ែខនតត្ោការអាចម្បកាស្ទិណឌករាម្ពហា ទិណឌដៅដលើអនីត្ិជនអាយោប់ពី១៤(ែប់បួន) ឆ្នាំ ដឡើងដៅម្បស្ិនដបើកាលៈដទិស្ៈននបទិដលាើស្ ឬ បគគលិកលកខណៈរបស្់អនីត្ិជនដនាះត្ម្រូវ។”
ោម្តា៤០ ននម្ករម្ពហាទិណឌ៖“វ ិធានការតារោន វ ិធានការអប់រ ាំ វ ិធានការការារ និងវ ិធានការ
ឧបត្ារភ ោនែូចត្ដៅ៖ ១. ការម្បគល់អនីត្ិជនឱយដៅឪពកោតយ អាណាពាបាល បគគលខែលខងរកាអនីត្ិជនដនាះ ឬ បគគលណាដផសងដទិៀត្ ម្បស្ិនដបើបគគលដនាះស្កេិស្រនឹងោនទិាំនកចិត្ត។ ២. ការម្បគល់អនីត្ិជនឱយដៅដស្វាស្ថធារណៈ ខែលស្ម្ោប់ ទិទិួលបនៃកអនីត្ិជន។ ៣. ការម្បគល់អនីត្ិជនឱយដៅអងគការឯកជន ខែលោននីត្ិស្របទកនងការទិទិួលអនីត្ិជន។ 60
៤. ការម្បគល់អនីត្ិជនឱយដៅរនៃីរដពទិយ ឬស្ថាប័នឯកដទិស្។ ៥. ការោក់ អនីត្ិជនឱយស្ាិត្ដៅដម្ការការការាររបស្់ត្ោការ។” ោម្តា៤០ (៤) ននអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិក ធ ោរ៖“ដម្ៅពី ការរកាដៅកនងរនៃីរអប់រ ាំ ោនបញ្ា ត្ិតម្គប់ ម្គង
ជាដម្ចើនដទិៀត្ ែូចជាការខងទាំ ការត្ខម្រត្ម្រង់ និងការពិនិត្យម្គប់ម្គង ការផតល់រត្ិទិូនាាន ការ ស្ថកលបង ការោក់ ឲ្យរស្់ដៅតារម្គួស្ថរ ករាវ ិធ្ី អប់រ ាំទិូ ដៅ និងអប់រ ាំវ ិជាាជីវៈ ម្ពរទាំងែាំដណាះ ស្រស្ថយដផសងដទិៀត្ខែលអាចដម្បើ ម្បាស្់បាន
ដែើរបីធានាថាកោរម្ត្ូវបានទិទិួលការខងទាំរួយស្រ
ស្រស្បជារួ យនឹងតស្ែភាពរបស្់ែួ ន ល ដហើយខែលស្ីកម្រិ ត្គ្មននឹងស្ថានភាពរបស្់កោរផង និង ទិរាន់ននបទិដលាើស្ដនាះផង។”
ដៅដពលខែលបងាគប់ ឬស្ដម្រចោក់ដទស្ដលើអនីត្ិជន ខែលម្ត្ូវបានរកដឃើញថាបានម្បម្ពឹត្តបទិ ដៅម្ករម្ត្ូវពិ ោរណាដៅដលើឧត្តរម្បដោជន៍ របស្់កោរជាអាទិិភាព។ 43
ដលាើស្បាំាននឹងចាប់ម្ពហាទិណឌ
ការអនវត្តន៍ដទស្ពនធនាគ្មរដលើអនីត្ិជនម្ត្ូវខត្ដធ្វើការពិោរណាជាវ ិធានការចងដម្កាយបងអស្់ខែលម្ត្ូវអនវត្ត ខត្កនងករណីពិដស្ស្ប៉ែដណាណះ។44 ត្ួ ដលែ២៨៖ ការផត នាៃ ដទស្អនី ត្ិ ជ នកន ងអាំ ឡ ងដពលរបាយការណ៍ទិី ៦ ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថា ដៅម្ករពិោរណាដៅដលើដទស្រិនខរនពនធនាគ្មរ រននឹង អនវត្តដទស្ពនធ នា-គ្មរខែរឬដទិ? ត្ោការរាជធានីភាំនដពញ
ទិិននន័យ
ចាំនួន
ត្ោការដែត្តបនាៃយោន
ត្ោការដែត្តរត្នគិរ ី
ជ័យ
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ចាំនួន
ភាគរយ
ោន
០
០
១
៥
-
-
គ្មាន
៣០
១០០
១៩
៩៥
-
-
ោនករណីខត្រួយប៉ែដណាណះ
ខែលដៅម្ករបានដធ្វើការពិ ោរណាអនវត្តដទស្ដម្ៅពីដទស្ពនធនាគ្មរ
ដៅដលើជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជនោនក់ ។ កនងករណីដនាះ អនីត្ិជនម្ត្ូវបានកាត្់ ដទស្ឲ្យជាប់ពនធនាគ្មរចាំនួន ៣ ឆ្នាំ និង ៦ ខែ ប៉ែ ខនត ដៅម្ករបានោក់ដទស្កនងពនធនាគ្មរចាំនួន ៦ ខែ ដហើយអនវត្តដទស្ស្ថកលបងចាំនួន ៣ ឆ្នាំ។ ជាស្របដៅ ដៅម្គប់ករណីទាំងអស្់ខែលបានស្ដងេត្ការណ៍កនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ដនះ ដៅដពលខែលជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជនម្ត្ូវបានផតនាៃដទស្ ដទស្ពនធនាគ្មរម្ត្ូវបានអនវត្តភាលរៗ។ ត្ួ ដលែ ទាំងដនះគឺជាកតីបាររភជាខ្លាំង និងជាករណីខបលកដៅនឹងចាប់ជាត្ិ និងចាប់អនតរជាត្ិ ខែលខចងថាការឃាំែួនដៅ ល ដលើជនដលាើស្ជាអនីត្ិជន ម្ត្ូវអនវត្តខត្កនងវ ិធានការចងដម្កាយប៉ែដណាណះ។ ជាការគួ រឲ្យបាររភខែលថា ត្ោការ ពាំបានដម្បើ ម្បាស្់ជដម្រើ ស្ដផសងដទិៀត្ននការផតនាៃដទស្ ខែលអាចអនវត្តបានចាំដាះជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន។
43
ោម្តា២(១)ននអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិក ធ ោរ។ស្ូរដរើលផងខែរគណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធកោរ- កថាែណឌទិី១០និងទិី៧១ នន បទិអតាាធ្ិ បាយ
ទិូដៅដលែ១០៖ ស្ិទិិក ធ ោរដៅកនងម្បព័នធយត្តិធ្រ៌អនីត្ិជន។ 44
ោនម្តា៣៧(ែ)ននអនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិធកោរ។
61
ត្ាំណាងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យបានពនយល់ម្បាប់ ថា
ត្ោការោនបាំណងកនងការអនវត្តន៍
ដទស្រិនជាប់ ពនធនាគ្មរដលើជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន ប៉ែខនតោនបញ្ញ ហ ម្បឈរកនងការអនវត្តន៍ខបបដនះ ដោយ ស្ថរខត្កងវះវ ិធានការតារោន។45
ដោយខឡកត្ាំណាងត្ោការរាជធានីភាំនដពញបានបញ្ញ ា ក់ពីដគ្មលជាំហរ
របស្់ែួនថា ល ដៅម្ករខត្ងខត្ពិោរណាពីស្ថានស្ម្ោលជានិចច ដៅដពលស្ដម្រចោក់ដទស្ដលើជនជាប់ដោទិ ជាអនីត្ិជន ដោយអនដោរតារោម្តា ១៦០ ននម្ករម្ពហាទិណឌ។46 ត្ួ ដលែ២៩៖ ទិិ ែឋ ភា ពននការផត នាៃ ដទស្អនី ត្ិ ជ ន កនងចាំដណារជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជនខែលម្ត្ូវផតនាៃដទស្បនាៃប់ពីស្វនាការ ថា
ដត្ើ ោនអវីរួយខែលបងាហញ
ដៅម្ករបានពិោរណាដលើ ការអនវត្តន៍ដទស្រិនខរនពនធនាគ្មររននឹងគិត្ែល់ដទស្ពនធនាគ្មរខែរ
ឬដទិ?
ទិិននន័យ
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
អាំឡងដពល
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយការណ៍
របាយ
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ការណ៍ ទិី៦
ចាំនួន
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ
ចាំនួន
រយ
ភាគ រយ
ោន
០
០
០
០
០
០
០
០
០
០
១
២
គ្មាន
២០
១០០
៤៦
១០០
៣២
១០០
១៥
១០០
៣៦
១០០
៤៩
៩៨
ករណីដៅត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យដៅកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦ ករណីាក់ព័នធនឹងអនីត្ិជនរួយប៉ែដណាណះកនងចាំដណារស្វនាការនានា
បងាហញថាោនខត្
ខែលបានស្ដងេត្ោប់ តាាំងពីការោប់
ដផតើរននអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី១ ខែលដៅដពលដនាះ ដៅម្កររួយរូបបានពិោរណាអនត្តដទស្រិនខរន ពនធនាគ្មរ។ ដៅម្គប់ ករណីទាំងអស្់ខែលបានស្ដងេត្ដោយ រ.ស្.រ.ក ជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជនខែលម្ត្ូវ បានផតនាៃដទស្ពីបទិដលាើស្ម្ត្ូវបានបញ្ូា នដៅពនធនាគ្មរ។ លទិធផលទាំងដនះជាការគួរឲ្យភាញក់ដផអើល និងជាការ ចងអលបងាហញឲ្យដឃើញពី ភាពោាំបាច់ស្ម្ោប់ កាំខណទិម្រង់ ជាបនាៃន់ ចាំដាះការអនវត្តន៍ដលើការផតនាៃដទស្ទក់ ទិិននឹងអនីត្ិជន។
45
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការដែត្តបនាៃយោនជ័យ ដោកដៅម្ករ អឹរ វណណ ៈ និងដោកដៅម្ករ ធារ ច័នព ៃ ិស្ិែឋ ដៅ
នងាទិី២៩ ខែស្ីហា ឆ្នាំ២០១៣។ 46
កិចព ច ិភាការវាង រ.ស្.រ.ក ជារួយនឹងត្ោការរាជធានីភាំដន ពញ ដោកដៅម្ករ ដអឿង ដស្ៀង អនម្បធានត្ោការ ដោកដៅម្ករ ដកា
វណី ឌ អនម្បធានត្ោការ ដោកម្ពះរាជអាជាញរង ស្ែ ដរឿន ដោកដៅម្ករ ដស្ង នាង ដោកដៅម្ករ អី ឋាវរៈ ដោកស្រស្ីដៅម្ករ ខស្រ ស្កតិកូឡា និងដោកស្រស្ីដៅម្ករ ោាំង ស្ីណាត្ ដៅនងាទិី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។
62
៤. លសចកតីស ននិ ោា ន និ ង អន សាសន៍ ទិិននន័យម្បរូលបានកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ទិី៦
គូស្បញ្ញ ា ក់អាំពីភាពោាំបាច់ ស្ម្ោប់ ដធ្វើកាំខណ
ទិម្រង់ ដៅកនងខផនករួយចាំនួន។ ែណៈដពលខែលត្ោការខែលបានស្ដងេត្ការណ៍ជាទិូដៅម្បកាន់ ខ្ាប់ នីត្ិវ ិធ្ី ខែលស្ាំដៅដលើការធានានូវស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌ ការម្ពួយបាររភដកើត្ោនដៅដលើបញ្ញ ហ ចរបងៗជាដម្ចើនដទិៀត្។ បញ្ញ ហ ស្ាំខ្ន់ បាំផត្ខែលម្ត្ូវដោះស្រស្ថយជាបញ្ញ ហ អាទិិ ភាពដនាះរួរោន កម្រិត្ែពស្់នន ការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដៅខត្បនតោន
ការែកខ្នរបស្់ដៅម្ករកនងការពនយល់ម្បាប់ ស្ិទិិធរបស្់ជនជាប់
ដោទិ និងស្ិទិិធោនដរធាវ ីដៅោនកម្រិត្ទប។ បខនារដលើចាំណចគួរឲ្យម្ពួយបាររភទាំងដនះ បញ្ញ ហ ស្ាំខ្ន់ ជាង ដនះដទិៀត្គឺយត្តិធ្រ៌ និងការអនវត្តន៍ការផតនាៃដទស្អនីត្ិជនម្ត្ូវដធ្វើការដោះស្រស្ថយ។ ជាការដឆលើយត្បដៅនឹងកងវះខ្ត្ទាំងឡាយ ខែលទិិននន័យម្បរូលបានកនងអាំឡងដពលរបាយការណ៍ ទិី៦ បានដលើកដឡើងដនាះ អនស្ថស្ន៍របស្់ រ.ស្.រ.ក ម្ត្ូវបានោក់ដចញែូចខ្ងដម្ការ។
អនសាសន៍ោក់ទងលៅនឹងសិទធិមានលសរ ីភាព ោានការពនារលព
និង
សិទទ ធិ ទួ
បានការជាំនជ ាំ ប្រះលោយ
៖
ចាប់ងីាគួរខត្ម្ត្ូវបានម្ាងដឡើងាក់ព័នធដៅនឹងការអនវត្តន៍វ ិធានការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន ការស្ាិត្ ដម្ការការម្ត្ួត្ពិនិត្យតារផលូវត្ោការ ការ។
និងកាត្ពវកិចចរបស្់ជនជាប់ដោទិកនងការចូលរួរស្វនាការដៅត្ោ-
ចាប់ ស្ីកា ត រធានាដៅដម្ៅឃាំ ការស្ាិត្ដម្ការការម្ត្ួត្ពិនិត្យតារផលូវត្ោការ
និងការឃាំែួនបដណា ល ត ះ
អាស្ននដនះ គួរខត្៖
ខចងពីលកខែណឌឲ្យបានពិស្ថតរចាំដាះការោក់ឲ្យស្ាិត្ដម្ការការម្ត្ួត្ពិនិត្យតារផលូវត្ោការ ឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន។
ដៅម្ករគួរខត្ម្ត្ូវត្ម្រូវឲ្យផតល់ទាំងស្ោអងដហត្
និងការ
និងរូលោឋនកនងការែក
ហូត្ ឬការរ ឹត្ត្បិត្ដស្រ ីភាពរបស្់ជនជាប់ដោទិ។
កាលបរ ិដចឆទិខែលបានោប់ ដផតើរការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន ខែលបានដចញ នីរួយៗ
និងកាលបរ ិដចឆទិននែីកាែាំដណាះស្រស្ថយ
គួរខត្ម្ត្ូវបានម្បកាស្កនងត្ោការជាស្ថធារណៈដៅដពលោប់ ដផតើរននស្វនាការ
ដែើរបីឲ្យករណីណាខែលោនការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននហួស្
អាចម្ត្ូវបានគណនាោ៉ែ ង
ម្ត្ឹរម្ត្ូវ។
ផតល់ជដម្រើ ស្ជាក់ោក់កនងការអនញ្ញាត្ឲ្យស្ាិត្ដៅដម្ៅឃាំដោយពាំោនលកខែណឌ។
បដងេើត្ឲ្យោនស្ិទិិធស្័យ វ ម្បវត្តិរួយស្ម្ោប់ ការដៅដម្ៅឃាំ/ការស្ាិត្ដម្ការការម្ត្ួត្ពិនិត្យតារផលូវត្ោការចាំដាះបទិដលាើស្ស្រស្ថលៗ (ឧទហរណ៍ បទិដលាើស្ខែលអនវត្តដទស្ពនធនាគ្មរត្ិចជាង ៦ ខែ) ខែលជាការអនដម្គ្មះចាំដាះកាលៈដទិស្ៈពិដស្ស្។
‘កាលៈដទិស្ៈពិដស្ស្’
គួរខត្ោនកាំណត្់កនង
ចាប់ ដហើយជាឧទហរណ៍ គួរខត្រាប់បញ្ូច លនូវការគន់គូរខែលជនជាប់ ដោទិបានែកខ្នរតងដហើយ រតងដទិៀត្កនងការដគ្មរពតារលកខែណឌននការោក់ ឲ្យស្ាិត្ដម្ការការម្ត្ួត្ពិនិត្យតារផលូវត្ោការ។
ោក់ ទិណឌករាដលើជនជាប់ ដោទិខែលែកខ្នរិនបានចូលរួរស្វនាការ ដលាើស្ម្ពហាទិណឌចាំដាះការែកខ្នរិនចូលកនងត្ោការ
ខែលបដងេើត្ឲ្យោនជាបទិ
ដោយពាំោនដហត្ផលម្ត្ឹ រម្ត្ូវ។
ដលាើស្ដនះជាការដលើកទិឹកចិត្តែល់ជនជាប់ ដោទិឲ្យចូលរួរកនងស្វនាការែូចខែលត្ម្រូវ 63
បទិ
ម្ពរទាំង
ផតល់នូវការធានារួយស្ម្ោប់ ដៅម្ករ ខែលថានឹងោនផលវ ិបាកែល់ជនជាប់ដោទិខែលែកខ្នរិន បានដគ្មរពតារការបងាគប់ របស្់ត្ោការ
ដោយដហត្ដនះ
ម្ត្ូវលបដោលនូវការអនវត្តន៍នាដពល
បចចបបននដលើោក់ ឲ្យោនការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននខែលបញ្ូច លម្គប់ ដរឿង
ដោយស្ថរខត្ការស្ងស័យ
ខែលថាជនជាប់ ដោទិនឹងែកខ្នរិនចូលរួរស្វនាការ។ ដែើរបីពម្ងឹងនូវចាប់ខែលម្ត្ូវដស្នើដឡើង ម្កស្ួងយត្តិធ្រ៌ ម្កស្ួងរហានផៃនិងម្កស្ួងស្ងគរកិចចគួរធានា ថាោនម្បព័នធម្បាកែម្បជារួយស្ម្ោប់ គ្មាំម្ទិចាំដាះការឃាលាំដរើល
និងអនវត្តលកខែណឌននការោក់ ឲ្យស្ាិត្
ដម្ការការម្ត្ួត្ពិនិត្យតារផលូវត្ោការ។ រាជរោឋភិ បាលម្ត្ូវខត្ធានាថា ោនធ្នធានម្គប់ម្គ្មន់ ខែលអាចដម្បើ ម្បាស្់បានស្ម្ោប់ គ្មាំម្ទិនូវខផនការទាំងដនះ
ខែលអាចដធ្វើការអនវត្តន៍ស្ថកលបងែាំបូងដៅត្ាំបន់ភូរិស្ថស្តស្ត
ណារួយ។
អនសាសន៍ពាក់ព័នន ធ ឹងការពនយ
ប្់ បារ់ពស ី ទ ិ ធិ
ទិម្រង់ បទិោឋនជាគាំ រូរួយគួរខត្ម្ត្ូវម្ាងដឡើង ត្ោការទាំងអស្់។
និងោក់ឲ្យអនវត្តស្ម្ោប់ ជាការដម្បើ ម្បាស្់ដៅតារ
ទិម្រង់ ដនាះគួរខត្ម្ត្ូវបានអានដោយម្កឡាបញ្ាី
ដហើយគួរខត្កាំណត្់ព័ត្៌ោនែូចខ្ង
ដម្ការ៖
បទិដលាើស្នានា ខែលជនជាប់ដោទិម្ត្ូវបានដោទិម្បកាន់ និងចាប់ខែលាក់ព័នធ
កាលបរ ិដចឆទិ ដពលដវោ ទិី កខនលងននបទិដលាើស្ខែលបានដោទិម្បកាន់ និងភាគី ខែលាក់ ព័នធនានា និង
ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះរបស្់ជនជាប់ដោទិ
ស្រស្បតារបទិោឋន
និងការពនយល់ឲ្យបានចាស្់
ោស្់ដលើស្ិទិិធទាំងដនាះ។ ការែកខ្នរិនបានអាននូវព័ត្៌ោនខ្ងដលើដៅដពលោប់ ដផតើរននស្វនាការគួរបដងេើត្ជារូលដហត្នន ការបតឹងឧបាស្រស្័យ។ ម្គប់ ត្ោការទាំងអស្់គួរោក់បងាហញនូ វប័ណណម្បកាស្រួយដៅកនងបនៃប់រង់ោាំនីរួយៗ
ខែលបងាហញ
ឲ្យចាស្់ដៅកាន់ជនជាប់ ដោទិ ដោយោនខចងពីស្ិទិិធទិទិួ លបានការជាំនាំ ជម្រះដោយយត្តិធ្រ៌របស្់ពួកដគ។
អនសាសន៍ពាក់ព័នន ធ ឹងសិទមា ធិ នលរធាវី រ.ស្.រ.ក ទិទិួលស្ថគល់នូវផលលាំបាក និងឧបស្គគខផនកហិរញ្ា វត្ា ខែលប៉ែះាល់ែល់បទិបបញ្ា ត្ិតនន ការផតល់ជាំនួយផលូវចាប់របស្់ដរធាវ ី។ ដែើរបីដោះស្រស្ថយនូវផលលាំបាកដនះ គណៈដរធាវ ីករពជា គួរអនវត្តនូវ ខផនការ ខែលដរធាវ ីងាីៗម្ត្ូវោត្់ តាាំងឲ្យជួយដរធាវ ីខែលោនបទិពិដស្ថធ្ន៍ ដម្ចើន ខែលកាំពងការារកតីឲ្យជន ជាប់ ដោទិដៅដលើរូលោឋនននការផតល់ជាំនួយខផនកចាប់ ។ គដម្ោងការដនះគួរបដងេើត្ជាខផនករួយននខផនការអភិ វឌ្ឍន៍ខផនកវ ិជាាជីវៈជាបនតបនាៃប់ឲ្យបានទិូលាំទិូោយ
និ ងបដងេើត្ជាខផនករួ យននវគគបណតះបណា ត លផលូវការែល់
ដរធាវ ីងាីៗ។ ដរធាវ ីងាីៗគួរខត្ម្ត្ូវទិទិួលែស្ម្ត្ូវស្ម្ោប់ ការស្ិកាស្រស្ថវម្ជាវ និងការដរៀបចាំស្ាំណាំ ដរឿង ខែលជា ការែកបនៃករួយចាំនួនពី ដរធាវ ីខែលោនបទិពិដស្ថធ្ន៍ ដម្ចើន ជនជាប់ ដោទិជាដម្ចើននាក់ ។ 64
ខែលបនាៃប់រកនឹងោនត្ួនាទិី កនងការការារ
រាជរោឋភិ បាលម្ត្ូវទិទិួលស្ថគល់នូវបទិបបញ្ា ត្ិតននជាំនួយខផនកចាប់ថាជាបញ្ញ ហ អាទិិភាព
ដហើយម្ត្ូវនល
លករូលនិធ្ិឲ្យស្រស្បដៅតារដនាះខែរ។ ដែើរបីបដងេើនការយល់ែឹងជាស្ថធារណៈពីស្ិទិិធោនដរធាវ ី អងគការរិនខរនរោឋភិបាលខែលផតល់ជាំនួយ ខផនកចាប់គួរខត្ដធ្វើការរួរគ្មនជារួយនឹង រាជរោឋភិ បាលដែើ របីខចកោយនូវព័ត្៌ោនដៅថានក់ ឃាំ/ស្ងាេត្់។ ជនជាប់ ដោទិគួរខត្ោនស្ិទិិធនិោយដៅកាន់ ដរធាវ ីដៅពនធនាគ្មរ ស្ថកស្ួររបស្់នគរបាល
ឬតារទិូរស្ពៃកនងអាំឡងដពលការ
ដហើយគួរខត្ោនស្ិទិិធោនដរធាវ ីកនងដពលស្ថកស្ួរ។
នគរបាលរិនគួរម្ត្ូវបាន
អនញ្ញាត្ឲ្យហារជនស្ងស័យកនងការម្បាស្រស្័យទក់ទិងជារួយនឹងអនកែនទិដនាះដទិ។ ការអនវត្តន៍ទាំងដនះគួរ ម្ត្ូវបានឆលះបញ្ញ ច ាំងតាររយៈការដធ្វើវ ិដស្ថធ្នករាជាោាំបាច់រួយចាំនួនដលើម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ។
អនសាសន៍ពាក់ព័នន ធ ឹងភាពឥត្
លរអៀង និង វិជាាជីវៈររស់លៅប្ករ
ម្កស្ួងយត្តិធ្រ៌ និងគណៈដរធាវ ីករពជា គួ រខត្ដធ្វើការរួរគ្មនដែើរបីពិនិត្យដរើ លដឡើងវ ិញនូវម្ករស្ីលធ្រ៌ របស្់ដៅម្ករ និងគួរដធ្វើវ ិដស្ថធ្នករាោាំបាច់រួយចាំនួន។ វ ិដស្ថធ្នករាគួរបញ្ូច លនូវការហារឃាត្់ ទាំងស្រស្រង ដលើការដម្បើ ម្បាស្់ទិូរស្ពៃនែ ែណៈខែលែាំដណើរការស្វនាការកាំពងខត្ម្បម្ពឹត្តដៅ និងបញ្ូច លនូវកាត្ពវកិចចែល់ ដៅម្ករកនងការពិភាកាទាំងអស្់ជាលកខណៈោច់ដោយខឡក។
អនសាសន៍ចាំលពាះសវនាការពាក់ព័នន ធ ឹងអនីត្ិជន រាជរោឋភិ បាលម្ត្ូវធានាថាដស្ចកតីម្ាងចាប់ស្ីព ត ី យត្តិធ្រ៌កោរម្ត្ូវបានអនរ័ត្ជាបញ្ញ ហ អាទិិភាព។ ចាប់ដនះម្ត្ូវោក់ បញ្ូច លនូវដស្ចកតីខណនាាំែ៏ម្ត្ឹរម្ត្ូវស្តីពីការអនវត្តន៍ការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្នន ដហើយគួរខត្ គ្មាំម្ទិឲ្យោនការអនវត្តន៍វ ិធានការដផសងដទិៀត្ដម្ៅពីការផតនាៃដទស្ពនធនាគ្មរខែលដតតត្ដលើវ ិធានការអប់រ ាំ ការ ដធ្វើស្ោហរ ័រណករា និងការខកខម្បនីត្ិស្របទ។ រននឹងែឹកនាាំ/ចូលរួរជាត្ាំណាងអយយការដលើករណីខែលាក់ព័នធជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជន ដៅម្ករ និងម្ពះរាជអាជាញគួរខត្ទិទិួ លនូវវគគបណតះបណា ត លជាក់ោក់ចាំដាះបញ្ញ ហ ាក់ ព័នធនឹងយត្តិធ្រ៌កោរ ការបណតះ បណា ត លដនះគួរខត្អនវត្តររ ួ គ្មនដោយម្កស្ួងយត្តិធ្រ៌ និងគណៈដរធាវ ីករពជា។ ឧទហរណ៍
ែរាបណាខែលអាចដធ្វើដៅបានដៅកនងត្ោការខែលោនបនៃប់ស្វនាការដម្ចើនខែល
ម្បម្ពឹត្តដៅកនងដពលខត្រួយបាន
បនៃប់ស្វនាការោច់ ដោយខឡករួយគួរខត្នលទិកដែើរបីដោះស្រស្ថយោច់ ខត្
ឯងចាំដាះករណីខែលាក់ ព័នធនឹងអនីត្ិជន។
ពាំគួរអនញ្ញាត្ឲ្យោនការចូលជាស្ថធារណៈដនាះដទិ
(ខែល
អនញ្ញាត្ឲ្យចូលបានខត្ឳពកោតយ/អាណាពាបាលរបស្់ជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន) និងគួរខត្អនវត្តនូវការរ ឹត្ ត្បិត្រួយចាំនួនាក់ព័នធនឹងការដធ្វើដស្ចកតីរាយការណ៍។ ដោយខឡកបានដនាះ
ដៅដពលខែលរិនអាចនលទិកបនៃប់ស្វនាការោច់
ស្ថធារណជនពាំ គួរអនញ្ញាត្ឲ្យចូលស្ថតប់ស្វនាការ
បញ្ញ ា ក់ពីអត្តស្ញ្ញាណែនទិដទិៀត្របស្់កោរ
ដហើយដ្ាះឬដស្ចកតីលរអិត្
រិនម្ត្ូវបងាហញដៅដលើកាតរម្បកាស្ព័ត្៌ោនជាស្ថធារណៈដនាះ
ដឡើយ។
65
ចាប់ស្ីតពីយត្តិធ្រ៌របស្់កោរ
គួរខត្ោក់ បញ្ូច លនូវបទិបបញ្ា ត្ិតោច់ដោយខឡកាក់ ព័នធនឹងការធានា
ឲ្យដៅដម្ៅឃាំ ការោក់ ឲ្យស្ាិត្ដម្ការការម្ត្ួត្ពិនិត្យតារត្ោការ និងការឃាំែួនបដណា ល ត ះអាស្ននដៅដលើអនីត្ិ ជន។ ម្កស្ួងយត្តិធ្រ៌ ម្កស្ួងរហានផៃ និងម្កស្ួងស្ងគរកិចច គួ រខត្អនវត្តឲ្យោនជាខផនកគ្មាំម្ទិោច់ ដោយខឡក ខែលបដម្រើ ជាពិដស្ស្ែល់ត្ម្រូវការរបស្់ជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជន។ អនីត្ិជនទាំងអស្់ម្ត្ូវផតល់ស្ិទិិធឲ្យោននីត្ិជនែ៏ស្រររយ (ឪពកោតយ អាណាពាបាល ឬក៏បគគលស្រ ររយែនទិដទិៀត្ោនអាយោប់ ពី ១៨ឆ្នាំដឡើង) ោនវត្តោនកនងអាំឡងដពលការស្ថកស្ួររបស្់នគរបាល និងដៅ ម្គប់ែាំដណើរការស្វនាការរបស្់ត្ោការ។ ជដម្រើ ស្ននការផតនាៃដទស្ដលើអនីត្ិជនម្ត្ូវខត្ដធ្វើឲ្យោនលកខណៈទិូលាំទិូោយ។
ម្កស្ួងយត្តិធ្រ៌
ខែលគ្មាំម្ទិដោយម្កស្ួងស្ងគរកិចច គួ រខត្អនវត្តដស្ចកតីខណនាាំននការផតនាៃដទស្ាក់ ព័នធនឹងអនីត្ិជន ខែលថា បញ្ញ ហ ខែលម្ត្ូវដតតត្ជាស្ាំខ្ន់
គឺ ថាម្ត្ូវដធ្វើដលើការខកខម្បនីត្ិស្របទឲ្យបានរ ឹងោាំម្បដស្ើរជាងការពិន័យខត្
រា៉ែ ង។ ការោក់ ពនធនាគ្មរដលើកោរម្ត្ូវខត្បដញ្ចៀស្ដៅម្គប់ស្ថានភាពទាំងអស្់ ដហើយគួរខត្ម្ត្ូវបានអនវត្តដៅ កនងករណីធ្ាន់ធ្ារខត្ប៉ែដណាណះ ដៅដពលខែលទិម្រង់ ននការផតនាៃដទស្ែនទិដទិៀត្បានដម្បើ ម្បាស្់អស្់ដហើយ ឬដៅ ដពលខែលការោក់ពនធនាគ្មរគឺជាដហត្ផលោាំបាច់ ស្ម្ោប់ការារជាស្ថធារណៈ។ ម្កស្ួងយត្តិធ្រ៌ និងម្កស្ួងស្ងគរកិចច គួរអនវត្តនូវខផនការពហចម្ររះ ខែលជនដលាើស្ជាអនីត្ិជនម្ត្ូវ បានគ្មាំម្ទិ និងផតល់ការស្ថតរនីត្ិស្របទដៅកនងស្ហគរន៍ជាជដម្រើ ស្កនងការកាត្់ ដទស្ជាផលូវការ។ ខផនការ ដនះម្ត្ូវខត្អនវត្តដលើជនដលាើស្ខែលម្បម្ពឹត្តដលើកែាំបូងបងអស្់ ដោយដលើកខលងខត្បទិឧម្កិែឋធ្ាន់ធ្ារបាំផត្។ រជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករពជា
ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ រាជធានីភាំនដពញ ម្បដទិស្ករពជា
66
៥. គនថ និ លទេ ស នីត្ិអនតរជាត្ិ ស្និស្ ធ ញ្ញា និងកិចម្ច ពរដម្ពៀងអនតរជាត្ិ ម្កររម្បឹកាស្ហភាពអឺរប៖ ៉ែ អនស្ញ្ញាអឺរបស្ត ៉ែ ីពីស្ិទិិធរនស្សចះនងាទិី០៤ខែវ ិចឆិកា ឆ្នាំ១៩៥០។ អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ អនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងទរណករានិងការម្បម្ពឹ ត្តអាំដពើ ដឃារ-
ដៅ អរនស្សធ្រ៌ឬបដនាាកបនាៃបឫទិណឌករា ចះនងាទិី១០ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៤។ អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ អនស្ញ្ញាស្តីពីស្ិទិិធកោរចះនងាទិី២០ខែវ ិចឆិកា ឆ្នាំ១៩៨៩។ អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ កត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្ីព ត ី ស្ិទិិធពលរែឋ
និងស្ិទិិធនដោ-
បាយ ចះនងាទិី១៦ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៦៦។ អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ពិធ្ីស្ថរបខនារដលើអនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងទរណករាអន
គណៈកោាធ្ិការបងាេរទរណករាដៅកនងខែករភៈ ឆ្នាំ២០០៧។ អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ដស្ចកីតម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិធរនស្សចះនងាទិី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៤៨។ ឧបករណ៍ចាប់អនតរជាត្ិែនទិដទិៀត្ អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ដគ្មលការណ៍រូ លោឋនស្ីព ត ីឯករាជយភាពននម្បព័នធត្ោការ
អនរ័ត្ដោយ
ស្ោជអងគការស្ហម្បជាជាត្ិដលើកទិី ៧ស្តីពីការបងាេរបទិដលាើស្និងការម្បម្ពឹត្តដៅដលើជនដលាើស្ដរៀប ចាំដឡើងដៅទិីម្ករងរីឡានពីនងាទិី២៦ខែស្ីហាែល់នងាទិី០៦ខែកញ្ញាឆ្នាំ១៩៨៥គ្មាំម្ទិដោយដស្ចកីត ស្ដម្រចននអងគរហាស្ននិបាត្ដលែ៤០/៣២ចះនងាទិី២៩ខែវ ិចឆិកា ឆ្នាំ១៩៨៥និងដលែ៤០/១៤៦ចះនងាទិី ១៣ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៥។ អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ដគ្មលការណ៍រូ លោឋនស្ីព ត ីត្ូនាទិី ដរធាវ ី
អនរ័ត្ដោយស្ោជអងគការស្ហ
ម្បជាជាត្ិដលើកទិី ៨ស្តីពីការបងាេរបទិដលាើស្និងការម្បម្ពឹត្តដៅដលើជនដលាើស្ដរៀបចាំ ដឡើងដៅទិីម្ករង ហាវា៉ែ ណាម្បដទិស្គយបាដៅនងាទិី០៧ខែកញ្ញាឆ្នាំ១៩៩០។ ដគ្មលការណ៍ខែលទក់ទិងនឹ ងលកខនិក ត ៈននការបដងេើត្ស្ថាប័ នជាត្ិ (ដគ្មលការណ៍ទិីម្ករងបា៉ែ រ ីស្)ឆ្នាំ ១៩៩៣។ អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ស្ីអ ត ាំពី វ ិធានបទិោឋនអបបបរោអនវត្តចាំដាះការម្បម្ពឹត្តដៅ
ដលើទិណិឌ ត្ ចះនងាទិី៣០ ខែស្ីហា ឆ្នាំ១៩៥៥។ អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ដស្ចកីតខណនាាំរបស្់អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ ស្ីព ត ី ការបងាេរអ
នីត្ិជនម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្
(ដស្ចកីតខណនាាំរ ីោ៉ែ ត្)អនរ័ត្ដោយដស្ចកីតស្ដម្រចននអងគរហាស្ននិបាត្
ដលែ៤៥/១១២ចះនងាទិី១៤ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩០។ អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ វ ិធានអងគការស្ហម្បជាជាត្ិស្ីព ត ី ការការារអនីត្ិជនខែល
ម្ត្ូវបានែកហូត្ដស្រ ីភាពចះនងាទិី១៤ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩០។
67
អងគរហាស្ននិបាត្អងគការស្ហម្បជាជាត្ិ វ ិធានបទិោឋនអបបរោននបទិោឋនអងគការស្ហម្បជាជាត្ិ
ស្ម្ោប់ រែឋបាលយត្ិតធ្រ៌អនី ត្ិជនចះនងាទិី២៩ខែវ ិចឆិកា ឆ្នាំ១៩៨៥។
នីត្ិជាត្ិ ចាប់ ម្ករនីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា (២០០៧)។ រែឋធ្រានញ្ា ននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា (១៩៩៣ ែូចខែលបានដធ្វើវ ិដស្ថធ្នករា)។ ចាប់ស្ីព ត ីគណៈដរធាវ ីននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា (១៩៩៥)។ ម្ករម្ពហាទិណឌននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា (២០០៩)។ ម្បកាស្ដលែ២១៧ស្ីព ត ី ការម្គប់ម្គងពនធនាគ្មរ(នងាទិី ៣១ខែរីនាឆ្នាំ១៩៩៨)។ បទិបបញ្ា ត្ិតស្ីព ត ី ម្បព័នធត្ោការចាប់ ម្ពហាទិណឌនិងនីត្ិវ ិធ្ីម្ពហាទិណឌស្ម្ោប់អនវត្តដៅម្បដទិស្ករព ជាកនងស្រ័យអនតរកាល (១៩៩២)។ ដគ្មលនដោបាយ ម្កររម្បឹកាកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នធយត្ិតធ្រ៌ យទិធស្ថស្តស្តកាំខណទិម្រង់ចាប់និងម្បព័ នធយត្ិតធ្រ៌ ខែលម្ត្ូវបានអនរ័ត្ដោយរាជរោឋភិ បាលករពជាកនងកិចចម្បជាំដពញអងគដៅនងាទិី២០ខែរិងនាឆ្នាំ ២០០៣។ ម្កររម្បឹកាកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នធយត្ិតធ្រ៌ ខផនការស្ករាភាពស្ម្ោប់ការអនវត្តន៍យទិធ ស្ថស្តស្ត
កាំខណទិម្រង់ចាប់និងម្បព័នធយត្ិតធ្រ៌ ខែលម្ត្ូវបានដរៀបចាំដឡើងដោយរាជរោឋភិបាលករពជាដៅកនង កិចចម្បជាំដពញអងគដៅនងាទិី២៩ខែដរស្ថឆ្នាំ២០០៥។ ករណីស្ិកា អនតរជាត្ិ ត្ោការស្ិទិិធរនស្សអឺ រប ៉ែ ហវចឆ័រត្ទិល់នឹង ម្បដទិស្បារាាំងដស្ចកតីស្ដម្រចដលែ២២២០៩/៩៣ECHR ១៩៩៧-២អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=1&portal=hbkm&action=html&highlight=%092220 9/93&sessionid=72026732&skin=hudoc-en គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធរនស្សដស្ចកីតស្ដម្រចរបស្់គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធរនស្សស្ិាត្ ដៅដម្ការពិធ្ី
ស្ថរបខនារដលើកត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្ីព ត ី ស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិធនដោបាយស្រ័ យម្បជាំដលើកទិី ៣៩ដស្ ចកីតជូនែាំណឹងដលែ២១៥/១៩៨៦ ជី .អា.វា៉ែ ន់ដរើ ស្ត្ទិល់នឹងម្បដទិស្ហូឡង់ ដស្ចកីតស្ដម្រចចះនងាទិី ២៣ខែកកេោឆ្នាំ១៩៩០(CCPR/C/39/D/215/1986)អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖
http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/%28Symbol%29/9e281a27532d5fe5c1256ab2004838b1 ?Opendocument
68
គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធរនស្សទិស្សនៈននគណៈកោាធ្ិ ការស្ិទិិធរនស្សដលើោម្តា៥កថាែណឌទិី៤ននពិធ្ី
ស្ថរបខនារដលើកត្ិកាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្ីព ត ី ស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិធនដោបាយ
ដស្ចកីតជូនែាំណឹងដលែ
២៦៣/១៩៨៧៖ ដោក ហគន់ហាដឡស្ដែលរ ីយ៉ែូត្ទិល់នឹង ម្បដទិស្ ដប៉ែ រ។ ូ ដស្ចកីតស្ដម្រចចះនងាទិី២៨ ខែត្ោឆ្នាំ១៩៩២(CCPR/C/46/D/263/1987) អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖
http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/3977b6d1e738710c80256730004f6aaf?Opendocumen t គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធរនស្សការទិទិួ លយក៖ដស្ចកីតជូនែាំ ណឹងដលែ៥៩៤/១៩៩២៖ហវីលីពត្ទិល់នឹង
ម្ទិីនីោត្និ ងត្ូបាដហាគ។ដស្ចកីតស្ដម្រចចះនងាទិី១៥ខែរី នាឆ្នាំ១៩៩៦(CCPR/C/56/D/594/1992) អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖http://www.bayefsky.com/pdf/124_trinidad594.pdf គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធរនស្សបទិអតាាធ្ិបាយទិូដៅដលែ៣២ោម្តា១៤៖ស្ិទិិធដស្ាើភាពគ្មនចាំដាះរែ
ត្ោការនិ ងស្ថោជម្រះកីតនិងការជាំនាំជម្រះដោយយត្ិតធ្រ៌ ចះនងាទិី២៣ខែស្ីហាឆ្នាំ២០០៧ (CCPR/C/GC/32) អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www.unhcr.org/refworld/type,GENERAL,,,478b2b2f2,0.html គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធរនស្សទិស្សនៈននគណៈកោាធ្ិ ការស្ិទិិធរនស្សដលើោម្តា៥កថាែណឌទិី៤ននពិធ្ី
ស្ថរបខនារដលើកត្ិការស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្ីព ត ី ស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិធនដោបាយ
ដស្ចកីតជូនែាំណឹងដលែ
៩១៣/២០០០៖ោន់ត្ទិល់នឹងហគូោ៉ែ ណាដស្ចកីតស្ដម្រចចះនងាទិី២៣ខែរករាឆ្នាំ២០០៦ (CCPR/C/85/D/913/2000)អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖
http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/b69fa1d51ad367c6c12571060050284e?Opendocument ជាត្ិ ម្កររម្បឹការែឋធ្រានញ្ា ននម្ពះរាជាណាចម្កករពជា
ដស្ចកីតស្ដម្រចដលែ០៩២/០០៣/២០០៧ចះនងាទិី
១០ខែកកេោឆ្នាំ២០០៧។ របាយការណ៍ បលូរ ីឆ្ត្និងរដ៉ែូ បើត្អានែឺ វត្ ូ ការវាយត្នរលដៅដលើករាវ ិធ្ី ស្ិទិិធនិងយត្ិតធ្រ៌ (ម្បាជញ)៖របាយការណ៍ចង
ដម្កាយម្ករងវា៉ែ ស្ីនដតាន៖ទិីភានក់ងារស្ម្ោប់ ការអភិ វឌ្ឍន៍អនតរជាត្ិ ននស្ហរែឋអាដររ ិក (USAID) ខែ រករាឆ្នាំ២០០៨អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www.usaid.gov/kh/democracy_and_governance/documents/Cambodia_HRROL_Evaluation_Final_Report.pdf អងគការអាែហការារស្ិទិិរ ធ នស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ ដៅករពជា ម្កររអនកចាប់ ការារស្ិទិិក ធ រពជា ស្រព័នធខែារ ជាំដរឿន និងការារស្ិទិិធរនស្សលីកាែូ អងគការចិត្តស្ងគរអនតរវបបធ្រ៌ គណៈកោាធ្ិ ការម្បម្ពឹត្តករានន អងគការ-ស្ោគរការារស្ិទិិធរនស្សករពជា របាយការណ៍រួររបស្់អងគការរិនខរនរោឋភិ បាលដៅករព ជាស្តីពីទរណករា និងការម្បម្ពឹត្តរកដលើែួន ល ឬទិណឌករាឯដទិៀត្ ខែលដឃារដៅ អរនស្សធ្រ៌ ឬ
បដនាាកបនាៃប ោក់ជូនគណៈកោាធ្ិការម្បឆ្ាំងទរណករា ដៅរនដពលរបាយការណ៍អាំឡងដពលទិី២
69
របស្់ករពជា ដៅកនងអងគម្បជាំ ដលើកទិី៤៥ របស្់គណៈកោាធ្ិការម្បឆ្ាំងទរណករាខែលដធ្វើដឡើងដៅហ្ ស្ឺខណវ ោប់ពីនងាទិី០១ ែល់នងាទិី១៩ ខែវ ិចិឆកា ឆ្នាំ២០១០ - ខែត្ោ ឆ្នាំ២០១០។ គណៈកោាធ្ិការម្បឆ្ាំងទរណករាការពិោរណាដៅដលើរបាយការណ៍ោក់ជូនដោយរែឋភាគី ស្ីព ត ី
ោម្តា១៩ននអនស្ញ្ញា៖ម្បដទិស្ករពជាចះនងាទិី២៩ខែត្ោឆ្នាំ២០០៩(CAT/C/KHM/2)អាចរកបាន ដៅដលើដគហទិាំព័រ៖http://www2.ohchr.org/english/bodies/cat/docs/AdvanceVersions/CAT-C-KHM2.pdf គណៈកោាធ្ិការម្បឆ្ាំងទរណករាការពិោរណាដៅដលើរបាយការណ៍ោក់ជូនដោយរែឋភាគី ស្ីព ត ី
ោម្តា១៩ននអនស្ញ្ញា៖ម្បដទិស្ករពជាចះនងាទិី០២ខែករភៈឆ្នាំ២០១០(CAT/C/KHM/Q/2) អាចរកបាន ដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www2.ohchr.org/english/bodies/cat/docs/AdvanceVersions/CAT-C-KHM-2.pdf គណៈកោាធ្ិការស្ិទិិធកោរ បទិអតាាធ្ិបាយទិូដៅដលែ១០ (២០០៧)៖ ស្ិទិិធកោរដៅកនងវ ិស្័យយត្តិធ្៌ អនីត្ិជន ចះនងាទិី២៥ ខែដរស្ថ ឆ្នាំ២០០៧ (CRC/CGC/10) អាចខស្វងរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/b0ebdbcd1e49d11dc1257306004f1864?Opendocument ម្កររម្បឹកាកាំខណទិម្រង់ចាប់ និងម្បព័នធយត្ិតធ្រ៌ ជាំនួយខផនកចាប់ដៅករពជា៖ការអនវត្តន៍ចាំដណះែឹង
និងត្ម្រូវការភនាំដពញ៖ម្កររម្បឹ កាកាំខណទិម្រង់ចាប់និងម្បព័នធយត្ិតធ្រ៌ ខែធ្នូឆ្នាំ២០០៦អាចរកបានដៅ ដលើដគហទិាំ ព័រ៖http://www.ewmipraj.org/download/legalaid/Legal%20Aid%20in%20Cambodia%20study%20report.pdf គណៈករាការអនកចាប់ អនតរជាត្ិ បទិអតាាធ្ិបាយរបស្់គណៈករាការអនកចាប់អនតរជាត្ិដលើ របាយ
ការណ៍បឋររបស្់ម្បដទិស្ករពជាស្តីពីការអនវត្តន៍កត្ិស្ញ្ញាអនតរជាត្ិស្ីព ត ី ស្ិទិិធដស្ែឋកិចចស្ងគរនិង វបបធ្រ៌ ម្ករងហសឺខណវ៖គណៈករាការអនកចាប់ អនតរជាត្ិ ខែដរស្ថឆ្នាំ២០០៩អាចរកបានដៅដលើដគហ ទិាំព័រ៖http://www.icj.org/IMG/Cambodia_CESCR_Oral_SubmissionFINAL-30-04-09.pdf ម្កររការងារអងគការរិនខរនរោឋភិបាលរបាយការណ៍ែូចគ្មនស្តីពីម្បដទិស្ករពជាឆ្នាំ២០០៩
រាជធានី
ភនាំដពញ៖ម្កររការងារអងគការរិ នខរនរោឋភិ បាលខែដរស្ថឆ្នាំ ២០០៩អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www2.ohchr.org/english/bodies/cescr/docs/ngos/NGO_WG_Cambodia_CESCR42.pdf ត្ាំណាងពិដស្ស្ស្ិទិិធរនស្សម្បោាំដៅករពជារបាយការណ៍ស្តីពីស្ថានភាពស្ិទិិរ ធ នស្សដៅករពជា
ដោកស្ថស្តស្ថតោរយស្ូរ ីោ៉ែ ស្ូដបឌ្ី ដៅនងាទិី១៦ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១០(A/HRC/15/26)អាចរកបានដៅដលើ ដគហទិាំព័រ៖http://cambodia.ohchr.org/WebDOCs/DocReports/3-SG-RAReports/A_HRC_CMB16092010E.pdf រោឋភិ បាលស្ហរែឋអាដររ ិក
ការ ិោល័យម្បជាធ្ិបដត្យយស្ិទិិធរនស្សនិងការងារឆ្នាំ២០០៩របាយ
ការណ៍ស្ិទិិធរនស្ស៖ម្បដទិស្ករពជាខែរី នាឆ្នាំ២០១០អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2010/eap/154381.htm។
70
អងគការយូនីដស្ហវ ការោប់ ដផតើរជាងាី៖ បរស្វ ័យដកាងោនក់ ោកដចញពីពនធនាគ្មរ និងោប់ដផតើរជីវ ិត្
គ្មត្់ ជាងាីដៅកនងហាងកាត្់ ស្ក់ ឆ្នាំ២០១០ អាចខស្វងរកបានតាររយៈ៖ http://www.unicef.org/cambodia/12633_13061.html អត្ាបទិស្ថរព័ត្៌ោន ផនបូត៖ោនការដលើកដឡើងជាផលូវការថា ការែវះខ្ត្ដរធាវ ីនាាំឲ្យការឃាំែួ លនបដណា ត ះអាស្ននោនរយៈ
ដពលខវងែកស្រស្ង់ដចញពីស្ថរព័ត្៌ោនឌ្ឹ ខែរបូ ឌា ដែលីចះនងាទិី២៣ខែរីនាឆ្នាំ២០១០។ ដស្ៀវដៅស្តីពីការជាំនាំជម្រះដោយយត្ិធ្ ត រ៌
អងគការដលើកខលងដទស្អនតរជាត្ិ ដស្ៀវដៅស្តីពីការជាំនាំជម្រះដោយយត្ិតធ្រ៌ របស្់ អងគការដលើកខលង
ដទស្អនតរជាត្ិទិីម្ករងឡងែ៍៖ការដបាះពរពផាយរបស្់អងគការដលើកខលងដទស្អនតរជាត្ិឆ្នាំ១៩៩៨ AI Index POL 30/02/98 អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www.amnesty.org/en/library/asset/POL30/002/1998/en/81bf7626-d9b1-11dd-af2bb1f6023af0c5/pol300021998en.pdf អូលីដវ ើរា៉ែ បាបារា៉ែ និងលីនោដបស្ថរា៉ែ ទិីរ៉ែូវា៉ែខអែដស្ៀវដៅស្តីពីការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ គណៈ
ករាការអនកចាប់អនតរជាត្ិ ឆ្នាំ២០០២អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www.jsmp.minihub.org/Reports/otherresources/Trial_Observation_Manual.pdf អងគការស្នតិស្ែនិងស្ហម្បត្ិបត្ិតការអឺ រប/ការ ៉ែ ិោល័យវ ិទិាស្ថានម្បជាធ្ិបដត្យយនិងស្ិទិិធរនស្សការ
ស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ៖ដស្ៀវដៅដោងស្ម្ោប់អនកអនវត្តម្បដទិស្ប៉ែូឡូញ៖
OSCE/ODIHR
ឆ្នាំ
២០០៨អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖
http://www.osce.org/publications/odihr/2008/04/30849_1119_en.pdf ភីជីកដជដលណានិងវា៉ែ ដណស្ថដលស្នីអីវដៅជាការជាំនាំជម្រះដោយយត្ិតធ្រ៌ ? ដស្ចកីតខណនាាំជារូលែ្
ឋានស្តីពីបទិោឋនចាប់ និងការអនវត្តន៍ទិីម្ករងញូវយ៉ែក៖គណៈកោាធ្ិ ការដរធាវ ីស្ម្ោប់ ស្ិទិិធរនស្សឆ្នាំ ២០០០អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖
http://www.humanrightsfirst.org/pubs/descriptions/fair_trial.pdf ស្នៃរកថា នាយករែឋរន្រនតី ហន ខស្ន ស្នៃរកថាអាំពីយទិធស្ថស្តស្តចត្ដកាណស្ម្ោប់ ការអភិវឌ្ឍន៍ ការងារ ស្រ
ធ្រ៌ និងម្បស្ិទិធភាព ែាំ ណាក់ កាលទិី ២ កិចចម្បជាំ គណៈរែឋរន្រនតីដលើកទិី ១ននអាណត្តិទិី៤ននរែឋស្ភា ទិីស្ីត ការគណៈរែឋរន្រនតី រាជធានីភាំនដពញ នងាទិី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៨។ ដផសងៗដទិៀត្ ខអែល៍ ោនី ខញ៉ែល ការទិទិួលបានព័ត្៌ោនខផនកចាប់ដៅករពជា៖ ជាំហានែាំបូងលទិធផលនាដពល
អនាគត្ ឆ្នាំ២០០៥ (២-៣) ទិនានបបវត្តិស្ីព ត ី ព័ត្៌ោនចាប់ និងព័ត្៌ោនវ ិទិា (JILT) អាចខស្វងរកបាន ដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/law/elj/jilt/2005_2-3/adler/#P86_17813 71
គណៈដរធាវ ីននម្ពះរាជាណាចម្កករពជាបទិបញ្ញ ា នផៃកនងគណៈដរធាវ ីននម្ពះរាជាណាចម្កករពជាអាច រកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖http://www.bigpond.com.kh/Council_of_Jurists/Judicial/jud008g.htm រជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករពជា ស្វនាការឌ្ច៖ ឧទហរណ៍ែ៏លរ អ ួ យស្ម្ោប់ ត្ោការករពជា ដចញ ផាយដៅនងាទិី២៦ ខែកកេោ ឆ្នាំ២០១០ អាចខស្វងរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖www.cchrcambodia.org ត្ោការម្ពហាទិណឌអនតរជាត្ិ វ ិធានននភស្តតាង និងនីត្ិវ ិធ្ី ខែលដរៀបចាំ ដឡើងដោយស្ភាននរែឋភាគី ដៅ
កនងស្រ័យម្បជាំ ដលើកទិី ១ទិីម្ករងញូយ៉ែកដៅនងាទិី០៣ ែល់នងាទិី១០ខែកកេោឆ្នាំ២០០២។កាំណត្់ម្តាជា ផលូវការ ICC-ASP/1/3 អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ http://www.icc-cpi.int/NR/rdonlyres/F1E0AC1C-A3F3-4A3C-B9A7B3E8B115E886/140164/Rules_of_procedure_and_Evidence_English.pdf ម្បព័នម្ធ គប់ម្គងទិិនន ន ័យ ម្បព័នធម្គប់ម្គងទិិននន័យស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការរបស្់ រ.ស្.រ.ក អាចរកបានដៅដលើដគហទិាំព័រ៖ tmp.sithi.org។
72
៦. ឧរសរព័ នធ ឧរសរព័នទ ធ ី១៖ តារាងសលងេត្ការណ៍ ព័ត្៌ោនទិូដៅអាំពីស្វនាការ
១.ព័ត្៌ោនទិូ ដៅ ដោ៉ែ ងោប់ដផើតរ
១(ក).កាលបរ ិដចឆទិស្វនា ការ ១(ែ).រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ ស្វនាការ ១(គ).ត្ោការ ភនាំដពញ
កណា ត ល
បនាៃយោនជ័យ
រត្នគិរ ី
ដផសងៗ ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖ ___________________
១(ឃ). ដៅម្ករ
ទិី១ ទិី២
ដផសងៗ
ទិី៣
ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖
១(ង).ម្កឡាបញ្ាី ១(ច).ចាំនួនជនជាប់ដោទិ47
ចាំនួនស្រប នីត្ិជន
អនីត្ិជន
47
ម្បរស្
វត្តោន
អវត្តោន
ស្រស្ី
វត្តោន
អវត្តោន
ម្បរស្
វត្តោន
អវត្តោន
ស្រស្ី
វត្តោន
អវត្តោន
ម្បស្ិនដបើោនជនជាប់ដោទិដលើស្ពី ោនក់ស្ូរដរើលឯកស្ថរភាាប់ទិី១។
73
ត្ាំណាងនីត្ិបគគល
១(ឆ). ចាំនួនជនរងដម្គ្មះ
ម្បរស្
វត្តោន
អវត្តោន
ស្រស្ី
វត្តោន
អវត្តោន
ម្បរស្
វត្តោន
អវត្តោន
ស្រស្ី
វត្តោន
អវត្តោន
ម្បរស្
វត្តោន
អវត្តោន
ស្រស្ី
វត្តោន
អវត្តោន
ម្បរស្
វត្តោន
អវត្តោន
ចាំនួនស្រប នីត្ិជន
អនីត្ិជន
ត្ាំណាងនីត្ិបគគល
ស្រស្ី
វត្តោន
អវត្តោន
ស្ិទិិក ធ ងដពលជាំ ន នាំជម្រះ ២. ស្ិទិិធទិទិួលបានការជាំនាំជម្រះជាស្ថធារណៈ ២(ក). ដត្ើោនការបិទិផាយជូ នែាំណឹង
ោន
គ្មាន
ោន
គ្មាន
អាំពីស្វនាការដៅដលើ កាតរដែៀនដម្ៅបនៃប់ ស្វនាការខែរឬដទិ? ២(ែ).ដត្ើស្ថធារណជនម្ត្ូវបានរារាាំង រិនឲ្យចូលឬបដណតញដចញពី បនៃប់ ស្វ នាការខែរឬដទិ?
ដបើោនរូលដហត្៖
៣.ស្ិទិិធទិទិួ លបានការជាំនាំជម្រះជាស្ថធារណៈ ៣(ក).ដត្ើដៅម្ករបានម្បកាស្ពីស្ាំណាំ ដរឿងខែលម្ត្ូវបាន
ោន
គ្មាន
៣(ែ). ដត្ើ ដៅម្ករបានម្បាប់ ពីបទិដោទិខែរឬដទិ?
ោន
គ្មាន
៣(គ).ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ពីោម្តាចាប់ាក់ព័នធខែរ
ោន
គ្មាន
ោន
គ្មាន
ជាំនាំជម្រះខែរឬដទិ?
ឬដទិ? ៣(ឃ). ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ ពីកាលបរ ិដចឆទិម្បម្ពឹត្តបទិ ដលាើស្ខែរឬដទិ?
74
៣(ង).ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ពីកខនលងម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ខែរ
ោន
គ្មាន
ោន
គ្មាន
ឬដទិ? ៣(ច).ដត្ើដៅម្ករបានដរៀបរាប់ពីភាគីខែលចូ លរួរខែរ ឬដទិ? ៣(ឆ). ម្បស្ិនដបើ ម្ត្ូវការដត្ើអនកបកខម្បម្ត្ូវបានផតល់ឱយខែរ
ោន
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ោន
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ស្ថតប់
ដរើល
ដផសងៗ
ឬដទិ? ៣(ជ). ម្បស្ិនដបើ ម្ត្ូវការ ដត្ើ ជនពិការម្ត្ូវបានដគផតល់ ជាំនួយខែរឬដទិ? ម្បស្ិនដបើ ោន ដត្ើជាជាំនួយខផនកអវី?
ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖ ៤. ការពនយល់ម្បាប់ ស្ិទិិធ
រិនាក់ព័នធ
៤(ក).ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I) និងពនយល់ (E) ជនជាប់ ដោទិពីស្ិទិិធ
ោនខត្ I
ោនដរធាវ ី ឬស្ិទិិកា ធ រារែលួនខែរឬដទិ?
ោនខត្ E
គ្មានទាំង I និង E
ោនខត្ I
ោនខត្ E
គ្មានទាំង I និង E
ោនខត្ I
ោនខត្ E
គ្មានទាំង I និង E
ោនខត្ I
ោនខត្ E
គ្មានទាំង I និង E
៤(ែ).ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I)និងពនយល់(E) ជនជាប់ដោទិពីស្ិទិិធ ដឆើលយ ឬរិនដឆើលយខែរឬដទិ? ៤(គ).ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I)និងពនយល់(E) ជនជាប់ដោទិពីស្ិទិិធ តលស្់បូតរដៅម្ករខែរឬដទិ? ៤(ឃ).ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I)និងពនយល់(E) ជនជាប់ដោទិពីស្ិទិិធ និោយស្ាំែីចងដម្កាយខែរឬដទិ?
៥. ស្ិទិិធដៅ និងស្ថកស្ួរស្ថកសី ៥(ក).ដត្ើោនអីវខែលបងាហញថា ភាគី
ោន
គ្មាន
ណារួយរិនទិទិួលបានឱកាស្ដៅ ស្ថកសីខែរឬដទិ?
ដបើោន ភាគី ណារួ យ? ម្ពះរាជាអាជាញ
ភាគីជនជាប់ដោទិ
ភាគីរែឋបបដវណី
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖ ៥(ក) .ដត្ើស្ថកសីស្ិត្ ា ដៅកនងបនៃប់ស្វនា
ោន
ការដៅរនដពលស្ថកស្ួរខែរឬដទិ?
ស្ូរដរៀបរាប់អាំពីអងគដហត្ឱយបានដកាះកាយ
75
៦.ការបងាហញភស្តតាង ៦(ក).ដត្ើភស្តងតាង / ស្ថកសីម្ត្ូវបានបងាហញខែរ ឬដទិ?
ោន
គ្មាន
ដបើោន ដត្ើ ភាគី ណារួយ? និងភស្តតាងម្បដភទិណារួយខែលម្ត្ូវបានបងាហញ? ភាគី / ម្បដភទិ ស្ថកសី :
ម្ពះរាជាអាជាញ វត្តោន
ភាគីជនជាប់ដោទិ
អវត្តោន
វត្តោន
អវត្តោន
ភាគីរែឋបបដវណី វត្តោន
អវត្តោន
វត្ាតាង : ឯកស្ថរ : ចដរលើយ ស្ថរភាព : ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖ ៦(ែ).ដត្ើោនអីវរួយខែល បងាហញថា ស្កខីភាពខែល
ោន
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ដបើោន ស្ូរពនយល់ :
បានបងាហញដោយស្ថកសី ខែលរិនបានដកាះដៅ ខែរឬដទិ? ៦(គ).ដត្ើដៅម្ករបាន ម្ោនដោលភស្តតាងណា
ោន
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ដបើោន ស្ូរពនយល់ :
រួយខែលម្ត្ូវ បងាហញខែរឬដទិ?
៧» ស្ិទិិធទិទិួ លែឹងឮភស្តតាង/ស្ិទិិធដស្ាើភាព ៧(ក).ដត្ើោនអីវខែលបងាហញថា ភាគីណារួយ រិនទិទិួលបានឱកាស្ បងាហញភស្តតាង?
ោន ដបើោន ភាគី ណារួ យ?
76
គ្មាន
ម្ពះរាជាអាជាញ
ភាគីជនជាប់ដោទិ
ភាគីរែឋបបដវណី
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ភាគីជនជាប់ដោទិ
ភាគីរែឋបបដវណី
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ស្ូរបញ្ញ ា ក់ : ៧(ែ).ដត្ើោនអីវខែលបងាហញថា ភាគីណារួយ
ោន
រិនទិទិួលបានឱកាស្ស្ថកស្ួរស្ថកសី? ដបើោន ភាគី ណារួ យ? ម្ពះរាជាអាជាញ ស្ូរបញ្ញ ា ក់ : ៧(គ).ដត្ើោនអីវខែលបងាហញថា ភាគីណារួយ
ោន
រិនទិទិួលបានឱកាស្ដរើលស្ាំណាំ ដរឿងរន ដពលស្វនាការ?
ដបើោន ដត្ើ ភាគី ណារួយរិ នបានទិទិួលស្ាំណាំ ដរឿងដៅរនដពលស្វនាការ? ម្ពះរាជាអាជាញ
ភាគីជនជាប់ដោទិ
ភាគីរែឋបបដវណី
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ស្ូរបញ្ញ ា ក់ : ៧(ឃ). ដត្ើជនជាប់ ដោទិឬភាគី ជនជាប់ ដោទិ រិនបានទិទិួ លឱកាស្និោយស្ាំែីចងដម្កាយ
ោន ដបើគ្មាន ស្ូរបញ្ញ ា ក់ :
ខែរឬដទិ?
៨.ភាពឯករាជភាពរិនលដរអៀងនិងទិដងវើរបស្់ដៅម្ករ ៨(ក).ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញញថាដៅម្ករោនផល
ោន
ម្បដោជន៍ ដៅកនងដរឿងកីតដោយស្ថរត្ួ នាទិី ដៅកនងវ ិស្័យត្ោរការខែរឬដទិ?
គ្មាន
ម្បស្ិនដបើ ោន ដត្ើជាផលម្បដោជន៍អីវ? ម្គួស្ថរ
នដោបាយ
ហិរញ្ា វត្ា
ដផសងៗ
ដត្ើោនអវីបងាហញថា ផលម្បដោជន៍ដនះដកើត្ដឡើង ? ស្ូរពនយល់ : ៨(ែ) .ដត្ើដៅម្ករម្បម្ពឹត្តទិដងវើខែលដធ្វើទិកខបកដរនញ ែល់ភាគី ខែលឬដទិ?
ោន ដបើោន ស្ូរពនយល់ :
៨(គ).ដត្ើដៅម្ករបានដម្បើ ាកយរិនគួរស្រែល់ ភាគី ណារួយខែលឬដទិ?
ោន
គ្មាន
ដបើោន ស្ូរពនយល់ :
៨(ឃ).ដត្ើដៅម្ករបានោកដចញពីបនៃប់ស្វនាការដៅ កនងដពលជាំ នាំជម្រះខែរឬដទិ?
គ្មាន
ោន ដបើោន ស្ូរពនយល់ រូ លដហត្:
77
គ្មាន រិនែឹង
៨(ង).ដត្ើដៅម្ករបាននិោយទិូរស្ពៃដៅកនងដពលជាំនាំ
ោន
ជម្រះខែរឬដទិ?
គ្មាន
ដបើោន ដត្ើដៅម្ករ : ដឆលើយោ៉ែ ងែលី ដហើយោក់ចះ
បនតការស្នៃនា
ដបើោន ដត្ើ ជា : ស្ដរលងដរាទិិ៍ខ្លាំង
ស្ដរលងញ័រ
៩.ការពិភាកាស្ដម្រចរបស្់ត្ោការ ដោ៉ែ ងស្វនាការបញ្ចប់៖ ៩(ក).ដត្ើោនការពិ ភាកាស្ដម្រច ខែរឬដទិ?
ោន
គ្មាន
នងាបនាៃប់
រិនែឹង
ដបើោន ដត្ើោនរយៈប៉ែ នាាន? ដបើគ្មាន ស្ូរបញ្ញ ា ក់ : ៩(ែ).ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថា ភាគី ណា
ោន
គ្មាន
រួយនិោយដៅកាន់ ដៅម្ករដៅកនងអាំឡង
រិនាក់ព័នធ
រិនែឹង
ដបើោន ដត្ើភាគីណារួ យ?
ដពលពិ ភាកាស្ដម្រចរបស្់ ត្ោការ ខែរ
ម្ពះរាជាអាជាញ
ឬដទិ?
ភាគីជនជាប់ដោទិ
ភាគីរែឋបបដវណី
បគគលិកត្ោការ
១០.ស្ថលម្ករ ១០(ក). ដត្ើស្ថលម្ករម្ត្ូវបានម្បកាស្ ដៅនងាស្វនាការខែរឬដទិ?
ោន
គ្មាន
ម្បស្ិនដបើ គ្មាន ដត្ើកាលបរ ិដចឆទិម្បកាស្ស្ថលម្ករម្ត្ូវបានម្បកាស្ដៅកនងនងាស្វ នាការខែរឬដទិ? ោន
១០(ែ).នងាម្បកាស្ស្ថលម្ករ ១០(គ).ដៅដពលម្បកាស្ស្ថលម្ករ
គ្មាន
_____________________________________ 1
2
3
រិនាក់ព័នធ 5
9
ដត្ើ ដៅម្ករោនវត្តោនប៉ែនាាននាក់ ? ោន
១០(ឃ).ដត្ើស្ថលម្ករម្ត្ូវបានម្បកាស្ ជាស្ថធារណៈខែរឬដទិ? ១០(ង).ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I) និង
គ្មាន ដបើគ្មាន ស្ូរបញ្ញ ា ក់ :
ោនខត្ (I)
(I) និង (E)
គ្មានទាំង (I) និង(E)
រិនាក់ព័នធ
ោនខត្ (I)
(I) និង (E)
គ្មានទាំង (I) និង(E)
រិនាក់ព័នធ
ពនយល់ (E) នីត្ិវ ិធ្ី និងរយៈដពល បតឹង ជាំទស្់ខែរឬដទិ? ១០(ច).ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I) និង ពនយល់ (E) នីត្ិវ ិធ្ី និងរយៈដពល បតឹង ឧទិធរណ៍ខែរឬដទិ?
78
រយៈដពលស្វនាការស្រប៖
កំណត់ត្រាពិសេេ៖
79
ព័ត្៌ោនអាំពីជនជាប់ដោទិ ១១.ការទិទិូលែស្ម្ត្ូវម្ពហាទិណឌ ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
.
១១(ក) ដៅដពលម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ដត្ើជនជាប់ដោទិជាអ នីត្ិជនខែរឬដទិ?
(ស្ូរបាំដពញឯកស្ថរភាាប់ទិី១ស្ម្ោប់ជន
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ជាប់ដោទិអនីត្ិជន) ១២.រូលោឋនចាប់ននការដោទិម្បកាន់ ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
១២(ក). នីត្ិវ ិធ្ី ម្ពហាទិណឌ ម្បម្ពឹត្តដៅ
ទិី២ ការដស្ើប
ស្ួរ
ជនជាប់ ដោទិ
ការដស្ើប ស្ួរ
ទិី៤ ការដស្ើប
ស្ួរ
ការដស្ើប ស្ួរ
ការដស្ើប ស្ួរ
ជម្រះតៃល់
ជម្រះតៃល់
ជម្រះតៃល់
ជម្រះតៃល់
បងាហញែលួន
បងាហញែលួន
បងាហញែលួន
បងាហញែលួន
បងាហញែលួន
ភាលរ
ភាលរ
ភាលរ
ភាលរ
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
ឧម្កិែឋ
ឧម្កិែឋ
ឧម្កិែឋ
ឧម្កិែឋ
ឧម្កិែឋ
រជឈិរ
រជឈិរ
រជឈិរ
រជឈិរ
រជឈិរ
លហ
លហ
លហ
លហ
លហ
បទិដលាើស្៖48 ចាប់ាក់ព័នធ៖ ោម្តាចាប់ ាក់ព័នធ៖
48
ទិី៥
ជម្រះតៃល់
ភាលរ
១២(ែ).បទិដោទិម្បឆ្ាំងនឹង
ទិី៣
ម្បស្ិនករណីជួញែូររនស្សស្ូរដរើលឯកស្ថរភាាប់ទិី២៖ការជាំនាំជម្រះករណីជួញែូររនស្ស។
80
ស្ិទិិរ ធ នដពលជាំនះជម្រះ ១៣.ស្ិទិិធោនដស្រ ីភាពនិងជាំនាំជម្រះដោយគ្មានពនារដពល ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
នងា:_________
នងា:_________
នងា:________
នងា:________
នងា:________
រិនែឹង
រិនែឹង
នងា:_________
នងា:_________
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
១៣(គ).ដត្ើោនការម្ត្ួត្ពិនិត្យ
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
តារផលូវត្ោការខែរឬដទិ?
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
នងា:__________
នងា:_________
រិនែឹង
រិនែឹង
នងា:__________
នងា:_________
រិនែឹង
រិនែឹង
១៣(ក).កាលបរ ិដចឆទិម្បម្ពឹត្ត បទិដលាើស្ខែលអះអាង
១៣(ែ). កាលបរ ិដចឆទិននការ ោប់ែួន ល
១៣(ឃ).ដត្ើ ោនការឃាំែួន ល បដណា ត ះអាស្ននខែរឬដទិ?
ម្បស្ិនដបើ ោនកាលបរ ិដចឆទិ ខែលការឃាំែួនបដណា ល ត ះ អាស្ននោប់ ដផតើរ កាលបរ ិដចឆទិខែលការឃាំែួន ល បដណា ត ះអាស្ននបញ្ចប់
រិនែឹង នងា:________
នងា:________ រិនែឹង
នងា:________
១៤.ស្ិទិិធដៅកនងអាំ ឡងដពលស្ួរចដរលើយនិងការហារឃាត្់ ការដធ្វើទរណករា
81
រិនែឹង
រិនែឹង នងា:________
នងា:________ រិនែឹង
នងា:________ រិនែឹង
រិនែឹង នងា:________
នងា:________ រិនែឹង
នងា:________ រិនែឹង
ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
១៤(ក).ដត្ើោនរួ យអវីខែលបងាហញថាជនជាប់ដោទិ ស្ថរភាពម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្រនដពលស្វនាការខែរឬដទិ?
ម្បស្ិនដបើ ោនស្ូរពនយល់៖
ចដរលើយដោយគ្មានដរធាវ ីខែរឬដទិ?
បានគាំរារកាំ ខហងឱយស្ថរភាពខែរឬដទិ?
ម្បស្ិនដបើ ោនស្ូរពនយល់៖
ទិទិួលរងអាំ ពីហឹងាឬទរណករាបងខាំឱយស្ថរភាពខែរឬដទិ?
ម្បស្ិនដបើ ោនស្ូរពនយល់៖
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
១៥.ស្ិទិិធរនដពលជាំនាំជម្រះនិ ោយជារួ យដរធាវ ីនឹងស្ិទិិធទិទិួលបានរដធ្ាបាយនិងដពលដវោម្គប់ម្គ្មន់
82
ទិី៥
ោន
កាំនត្់ម្តា៖
១៤(ឃ).ដត្ើ ោនរួយអវីខែលបងាហញថាជនជាប់ដោទិ
ទិី៤
ោន
កាំនត្់ម្តា៖
១៤(គ).ដត្ើោនរួ យអវីខែលបងាហញថាជនជាប់ដោទិម្ត្ូវ
ទិី៣
ោន
កាំនត្់ម្តា៖
១៤(ែ).ដត្ើោនរួ យអវីខែលបងាហញថាជនជាប់ដោទិស្ួរ
ម្បស្ិនដបើ ោនស្ូរពនយល់៖
ទិី២
កាំនត្់ម្តា៖
ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
១៥(ក).ដត្ើោនរួ យអវីខែលបងាហញថាដរធាវ ីជនជាប់ដោទិ ម្ត្ូវបានោត្់តាាំងដៅកនងនងាស្វនាការខែរឬដទិ?
ម្បស្ិនដបើ ោនស្ូរពនយល់៖
ការដរៀបចាំ ការការារកីតម្ត្ូវបានដលើកដឡើងដោយភាគី ជន ជាប់ ដោទិខែរឬដទិ?
ទិី៤
ទិី៥
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
កាំនត្់ម្តា៖
83
ទិី៣
ោន
កាំនត្់ម្តា៖
១៥(ែ).ដត្ើបញ្ញ ហ រដធ្ាបាយនិងដពលដវោរិនម្គប់ម្គ្មន់ កនង
ម្បស្ិនដបើ ោនស្ូរពនយល់៖
ទិី២
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
កាំនត្់ម្តា៖
ស្ិទិិក ធ ងដពលជាំ ន នាំជម្រះ ១៦.ស្ិទិិធោនវត្តោនដៅកនងស្វនាការនិងោនដរធាវ ី ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
១៦(ក).ដត្ើោនជនជាប់ដោទិោនវត្តោនដៅកនងស្វនាការខែរ ឬដទិ? ១៦(ែ).
ដត្ើ ោនជនជាប់ដោទិោនដរធាវ ីដៅកនងស្វនាការខែរ
ឬដទិ? ១៦(គ).ដត្ើដរធាវ ីការារកតីឱយជនជាប់ដោទិដលើាស្ពី ោនក់ខែរឬ ដទិ? ម្បស្ិនដបើ ោន ដត្ើោនជដោលះ ផលម្បដោជន៍ដកើត្ដឡើងរវាង ជនជាប់ដោទិពី រនាក់ ឬដម្ចើននាក់ខែការារកីតដោយដរធាវ ី ខត្ ោនក់ខែរឬដទិ?
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
១៧.ការស្នាត្់ថាគ្មានដទស្ ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
១៧(ក).ដត្ើជនជាប់ ដោទិ
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
បានបងាហញែលួនដៅរែ
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
អនកដទស្ខែរឬដទិ?
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
១៧(ែ).ដត្ើជនជាប់ ដោទិ
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ត្ោការកនងឯកស្ណា ឋ នជា
ជាប់ដខ្នះដៅកនងអាំឡងដពល ស្វនាការខែរឬដទិ?
១៧(គ). ដត្ើ ដៅម្ករបាន និោយ ពីភាពោនដទស្ ឬ គ្មានដទស្របស្់ ជនជាប់ ដោទិដៅរនដពល
ដចញ
ស្ថលម្ករខែរឬដទិ? 84
ម្បស្ិនដបើោន ស្ូរលរអិត្៖
១៧(ឃ). ដត្ើោនអវីរួយ ខែលបងាហញថាដៅម្ករ ទញពិ រទិធភាពពី ការដៅ ដស្ាៀររបស្់ជនជាប់ដោទិ
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
ខែរឬដទិ? ម្បស្ិនដបើ ោនស្ូរលរអិត្៖
១៧(ង).ដត្ើដៅម្ករបាន និោយអវីរួយខែលកាំពង ោក់បនៃកភស្តតាងដលើជន
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ជាប់ដោទិខែរឬដទិ? ម្បស្ិនដបើ ោនស្ូរលរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
85
លរអិត្៖
លរអិត្៖
១៨. ការហារឃាត្់ ការវ ិនិច័ឆយដទស្ពី រែងចាំ ដាះបទិដលាើស្ខត្រួ យ ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
១៨(ក).ដត្ើ ោនអវីរួយខែលបងាហញថា ជនជាប់ដោទិម្ត្ូវបានជាំនាំជម្រះ និង ោក់ដទស្ចាំដាះបទិដលាើស្ដនះ
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ពីរនខែរឬដទិ? លរអិត្៖
ម្បស្ិនដបើ ោន
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ស្ូរលរអិត្៖
១៩.ការហារឃាត្់ចាំដាះការអនវត្តភាពម្បិត្ស្ករាននចាប់ម្ពហាទិណឌ ជនជាប់ដោទិ
ទិី១
១៩(ក).ដត្ើជនជាប់ ដោទិម្ត្ូវ បាន ដោទិម្បកាន់ពីបទិដលាើស្ ស្ាិត្កនង ចាប់ជាធ្រោនដៅដពល
ម្បម្ពឹត្ត
ទិី២
ទិី៣
ទិី៣
ទិី៥
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
បទិដលាើស្ខែរឬដទិ? ម្បស្ិនដបើ ោន
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ស្ូរលរអិត្៖
២០.ស្ថលម្ករ ជនជាប់ដោទិ ២០(ក).ដត្ើជនជាប់ ដោទិ ម្ត្ូវបាន
ឃាំែួនបដណា ល ត ះ
ទិី១
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
86
អាស្ននរនដពលម្បកាស្ ស្ថលម្ករខែរ ឬដទិ? ២០(ែ).ដត្ើត្ោការ ស្ដម្រចោ៉ែ ងែូចដរតច? ២០(គ).ដត្ើដៅម្ករបាន ដោងោម្តាចាប់ខែល ជនជាប់ដោទិម្ត្ូវបាន
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
ដោទិម្បកាន់ខែរឬដទិ? ២០(ឃ).ដត្ើ ដៅម្ករបាន ដោងភស្តតាងខែលបាន បងាហញខែរឬដទិ? ២០(ង).ម្បស្ិនដបើ ជន ជាប់ដោទិស្ថរភាពបទិ ដលាើស្ខែលបានដោទិ ដៅរនដពល
ឬដៅកនង
ស្វនាការ ដត្ើដៅម្ករពឹង ខផអកដលើចដរលើយស្ថរភាព ដនាះជាភស្តតាងខែរ ឬដទិ? (ដបើគ្មានការស្ថរភាព«រិន ាក់ព័នធ») ២១.ដទស្ ជនជាប់ដោទិ ២១(ក). បាន
ទិី១
ដត្ើជនជាប់ដោទិម្ត្ូវ ផតនាៃដទស្ោក់
ពនធនាគ្មរ ខែឬដទិ? រយៈដពលជាប់ពនធនាគ្មរ
ទិី២
ទិី៣
ទិី៤
ទិី៥
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ស្រប៖
87
លរអិត្៖
លរអិត្៖
រយៈដពលជាប់ពនធនាគ្មរ៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
រយៈដពលពយួរដទស្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
ដត្ើរយៈដពលឃាំែួនបដណា ល ត ះ
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
អាស្ននម្ត្ូវបានគិត្បញ្ូច លកនង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនែឹង
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
រិនាក់ព័នធ
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ការអនវត្តដទស្ខែរឬដទិ?
២១(ែ).ដត្ើជនជាប់ ដោទិជាប់ ដទស្ពិន័យខែរឬដទិ? ចាំនួនម្បាក់ ពិន័យ៖
២១(គ).ដត្ើជនជាប់ ដោទិ ម្ត្ូវបង់ នងលស្ងជាំងឺចិត្តខែរឬ ដទិ? ចាំនួនម្បាក់ ស្ងជាំងឺចិត្ត៖
២១(ឃ).ដត្ើ ោនការអនវត្ត ដទស្ជាំនួស្ខែរឬដទិ?
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
88
លរអិត្៖
លរអិត្៖
២១(ង). ដត្ើោនអវីខែលបងាហញថា ដៅកនងស្ថលម្ករ
ដៅម្ករ
ដោងភស្តតាងខែលដៅដម្ៅ
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ស្ាំណាំ ដរឿងឬរិនម្ត្ូវបាន បងាហញ កនងស្វនាការខែរឬដទិ? ម្បស្ិនដបើ ោន ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖
២១(ច).ដត្ើដទស្បបញ្ា ត្ិតដៅ កនងម្ករម្ពហាទិណឌម្ត្ូវបាន ដម្បើកនងការោក់ ដទស្ខែរឬ
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ោន
ោន
ោន
ោន
ោន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
គ្មាន
ដទិ? ម្បស្ិនដបើ ោន ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
លរអិត្៖
89
លរអិត្៖
លរអិត្៖
ឯកស្ថរភាាប់ទិី១៖ ជនជាប់ដោទិជាអនីត្ិជន ២២.អាយ ២២(ក).អាយជនជាប់ ដោទិដៅដពល
<១៤
១៤– ១៥
១៦ – ១៧
ោន
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ
ម្បម្ពឹត្តបទិដលាើស្ ២២(ែ).ម្បស្ិនដបើជនជាប់ដោទិោន អាយដម្ការ១៤ឆ្នាំ ដៅដពលម្បម្ពឹម្ត្ បទិ ដលាើស្ ដត្ើ ដៅម្ករស្ដម្រចឱយ ជនជាប់ ដោទិរួចដទស្ភាលរៗខែរឬដទិ?
២៣.ការឃាំែួលនបដណា ត ះអាស្នន
រិនាក់ព័នធ
២៣(ក).អាយជនជាប់ ដោទិដៅដពលឃាំ
<១៤
១៤ – ១៥
ោន
គ្មាន
១៦ – ១៧
ែលួនបដណា ត ះអាស្នន? ២៣(ែ).ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថា ជន ជាប់ដោទិរិនម្ត្ូវបានឃាំោច់ ដោយ ខឡក ពីនីត្ិជនខែរឬដទិ?
២៤.ការជាំនាំជម្រះ
បញ្ញ ា ក់៖
រិនាក់ព័នធ
២៤(ក).ដត្ើោនវ ិធានការារភាពឯកជន
ោន
របស្់ជនជាប់ ដោទិជាអនីត្ិជនដៅកនង ស្វ នាការខែរឬដទិ? ២៤(ែ).ដត្ើដៅម្ករបានផតល់ឱកាស្ឱយ
ជន
គ្មាន
លរអិត្៖
ោន
គ្មាន
ជាប់ដោទិជាអនីត្ិជនបដញ្ចញដោបល់ ដោយដស្រ ីដោយែលួនឯងឬតាររយៈត្ាំណាង ែូចជាដរធាវ ី ឬឪពកោតយខែរឬដទិ?
90
២៥.ដទស្
រិនាក់ព័នធ ោម្តា៣៨
២៥(ក) ដត្ើដៅម្ករបានដោងោម្តា៣៨និង
ោម្តា ៣៩
ោម្តា ទាំងពីរ
គ្មានទាំងពីរ
៣៩ ននម្ករម្ពហាទិណឌដៅដពល ោក់ ដទស្ ជនជាប់ដោទិខែរឬដទិ? ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថា
ោន
ដៅម្ករ
ពិោរណាោក់ដទស្រិ នខរនពនធនាគ្មរ?
គ្មាន
ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖
ឯកស្ថរភាាប់ទិី២ : ករណីជួញែូររនស្ស ១. ព័ត្៌ោនទិូដៅ ១(ក) ដត្ើស្វនាការធាលប់ ម្ត្ូវបាន
ោន
ពនារដពលខែរឬដទិ?
គ្មាន
ម្បស្ិនដបើ ោន ស្ូរបញ្ញ ា ក់ ដអា យលាំអិត្:
១(ែ) ដត្ើករណីដនះទក់ទិងនឹ ង ោម្តាចាប់អីវ?
១(គ) ស្ូរស្ដងខបអងគដហត្ននដរឿងកតី
២. ជនជាប់ដោទិ ២(ក) អាយ
០-១៤
១៥-១៧
១៨-២៥
២៦-៣៥
២៦-៤៥
២(ែ) ដភទិ
ម្បរស្
ស្រស្ី
២(គ) ស្ថានភាព
ដរៀបការ
ដៅលីវ
៤៦+
ម្គួស្ថរ ២(ឃ) រែរបរ
ដរបន
អនកដទិស្ចរណ៍/ជនបរដទិស្
91
អនករកស្ីផូលវដភទិ
ដផសងៗ ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖ ២(ង) ស្ញ្ញ ា ត្ិ
ករពជា
ដវៀត្ណារ
ង
ឡាវ
ដផសងៗ
រិនែឹង
ន
២(ច) ជាត្ិពិនធ
ោន
គ្មាន
រិនែឹង
ម្បស្ិនដបើ ោន ស្ូរបញ្ញ ា ក់ : ទិាំពូន
ដស្ៃៀង
ោរ
ពនង
ស្ាំខរ ៉ែ
ោរា៉ែ យ
គួយ
ដផសងៗ
២(ឆ) ស្ថស្នា
ម្ពះពទិធ
រូស្ីរ ល
២(ជ) ពិការភាព
ខភនក
ម្ត្ដចៀក
ម្គឹស្ត
ដជឿដលើម្ពលឹង
ផលូវចិត្ត
ដផសងៗ
ដផសងៗ
រិនែឹង
រិនាក់ព័នធ
៣. ជនរងដម្គ្មះ ៣(ក) អាយ
០-១៤
១៥-១៧
១៨-២៥
២៦-៣៥
២៦-៤៥
៤៦+
៣(ែ) ដភទិ
ម្បរស្
ស្រស្ី
៣(គ) ស្ថានភាពម្គួស្ថរ
ដរៀបការ
ដៅលីវ
៣(ឃ) រែរបរ
អនកោប់ស្រនស្
អនករកស្ីផូលវដភទិ
អនករត្់ត្កនងដភាជនី យោឋន
អនកដធ្វើការកនងផៃះ
ករាករស្ាំណង់
អនកលីខស្់ងឥវា៉ែ ន់
ដផសងៗ ៣(ង) ស្ញ្ញ ា ត្ិ
៣(ច) ជាត្ិពិនធ
ករពជា
ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖ ដវៀត្ណារ
នង
ោន
ឡាវ
ដផសងៗ
គ្មាន
រិនែឹង
រិនែឹង
ម្បស្ិនដបើ ោន ស្ូរបញ្ញ ា ក់៖ ទិាំពូន
ដស្ៃៀង
92
ោរ
៣(ឆ) ស្ថស្នា
ពនង
ស្ាំខរ ៉ែ
គួយ
ដផសងៗ
ម្ពះពទិធ
រូស្ីរ ល
ម្គឹស្ត
ោរា៉ែ យ
អនកដជឿដលើ
ដផសងៗ
រិនែឹង
ម្ពលឹង ៣(ជ) ពិការភាព
៣(ឈ)ការអប់ រ ាំ
ខភនក
ម្ត្ដចៀក
ផលូវចិត្ត
អនវ ិទិាល័យ
បឋរស្ិកា
ដផសងៗ
វ ិទិាល័យ
រិនាក់ព័នធ
ឧត្តរស្ិកា
រិនែឹង
៤. ស្ិទិិធរបស្់ជនរងដម្គ្មះ ៤(ក) ដត្ើោនអវីរួយ ខែលបងាហញ
ោន
ថា ជនរងដម្គ្មះកហកអាំពីអាយ
គ្មាន
ពនយល់៖
របស្់ែួន ល ខែរឬដទិ? ៤(ែ) ដត្ើោនអវីរួយ ខែលបងាហញ
ោន
ថា ជនរងដម្គ្មះោនទិាំ នាក់ទិាំនងជា
គ្មាន
ពនយល់៖
រួយ ជនជាប់ដោទិដៅចដនាលះដពល ោប់ ែលួន និងស្វនាការ ខែរឬដទិ? ៤(គ) ដត្ើដរធាវ ីជនរងដម្គ្មះបាន
ោន
គ្មាន
ដស្នើស្ាំដអាយរកាអត្តស្ញ្ញាណជន រងដម្គ្មះជាការស្ាំងាត្់ ខែរឬដទិ (ឧ. ដរធាវ ីដស្នើដអាយដធ្វើស្វនាការ ជាអស្ថធារណៈ ឬដម្បើ របាាំង
ម្បស្ិនដបើ ោន ដត្ើដៅម្ករអនញ្ញាត្តារស្ាំណូរពរ ខែរឬដទិ? យល់ម្ពរ
រិនយល់ម្ពរ
ការារ)? ៤(ឃ) ដត្ើ ដៅម្ករដម្បើ អាកបប
ោន
កិរ ិោស្រររយ ខែរឬដទិ ចាំ ដាះការ
គ្មាន
រិនាក់ព័នធ ពនយល់៖
ស្ថកស្ួរទក់ទិងនឹងករណី រដស្ើប? (ឧ. ករណីទក់ទិងនឹ ងផលូវ ដភទិ)
93
៥. ចាប់ ៥(ក) ដត្ើោនអវីរួយ ខែលបងាហញថា
ោន
ដៅម្ករភ័នតម្ចឡាំចាប់ ទក់ទិងនឹងការជួ ញ
គ្មាន
ពនយល់៖
ែូររនស្ស ខែរឬដទិ? ៥(ែ)ដត្ើោនអវីរួយ ខែលបងាហញថា
ោន
ដៅម្ករភ័នតម្ចឡាំនិយរន័ យននការជួ ញែូ រ
គ្មាន
ពនយល់៖
រនស្ស និងការនាាំដចញដោយរិនស្រស្ប ចាប់ ខែរឬដទិ? ៦. ជនរងដម្គ្មះជាស្តស្តីរិនាក់ព័នធ ៦(ក) ដត្ើោនរន្រនតីត្ោការជាស្តស្តី ខែរឬដទិ? ៦(ែ) ដត្ើជនរងដម្គ្មះម្ត្ូវបាន ត្ាំណាងដោយដរធាវ ីជាស្តស្តី ខែរ
ោន
គ្មាន
ពនយល់៖ ោន
គ្មាន
ពនយល់៖
ឬដទិ?
៧. ស្ថកសី ៧(ក) ដត្ើោនអវីរួយ ខែលបងាហញថា ស្ថកសី
ោន
ម្ត្ូវបានដធ្វើទិកខបកដរនញដោយជនជាប់
ពនយល់៖
ដោទិ ខែរឬដទិ?
94
គ្មាន
២(ក)
បនៃប់ស្វនាការខែរឬដទិ?
អន X
X
X
X
X
X
វត្ត
X
បាន លអ
២(ែ)
ដត្ើស្ថធារណជនម្ត្ូវបាន
ោម្តា១៤
រារាាំងរិនឱយចួលឬបដណតញ ដចញពី ឬដទិ?
អតាាធ្ិបាយ
វ ិធាននផៃកនង
ដត្ើោនបិទិផាយជូនែាំណឹងអាំ ស្វនាការដៅដលើ កាតរដែៀន ដម្ៅ
ស្ិទិិធទិទិួ លបានការជាំនាំជម្រះជាស្ថធារណៈ
ការអនវត្តន៍ល/អ ឧត្តរគត្ិ
ធ្រនស្ស
ដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិ្
ដគ្មលការណ៍ខបនហាគឡរ
អនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងទរណករា
ស្តីពីត្ួនាទិីរបស្់ដរធាវ ី
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋន
រាជយភាពននត្ោការ
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋនស្តីពីឯក
ស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិធនដោបាយ
កត្ិ កាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្តីពី
ម្ពះរាជអាជាញ
ម្ករស្ីលធ្រ៌ ដៅម្ករនិ ង
រែឋធ្រានញ្ា
ចាប់អនតាក់
ោាន
ម្ករនីត្ិម្ពហាទិណឌ
ឧរសរព័នទ ធ ី២៖ រញ្ា ច ី ារ់ជារូ
X
(១)
បនៃប់ស្វនាការខែរ
ោម្តា
ននត្ោការ ខែលត្ម្រូវឱយ ោនការម្ត្ួត្ពិ និត្យ
ម្ករអយយការ
១០
ម្ពហាទិណឌ៩៣ (ោម្តា១២៨)
ោម្តា
ោម្តា
ោម្តា
៣១៦
២៣
១២៩
X
X
X
X
X
និងោម្តា៤ ដស្ ចកតីម្ាងចាប់ ស្ីតពីការដរៀបចាំ និងម្បម្ពឹត្្ ត្របស្់ ត្ោការ
1
៣(ក)
ដត្ើដៅម្ករបានម្បកាស្ពី ដរឿងកីត ខែលម្ត្ូវជាំនាំជម្រះខែរ
X
X
X
ោម្តា១៤
X
(៣)(ក)
ឬដទិ? ៣(ែ)
ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ពីបទិ
ស្ិទិិធែឹងពីបទិដោទិម្បកាន់
ដោទិ ខែរឬដទិ? ៣(គ)
ោម្តា ៣២៥
X
X
១៤
X
(៣)(ក)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X X
ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ពីចាប់ ខែលាក់ព័នធខែរឬដទិ?
អន X
X
X
X
X
X
X
X
X
ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ពីនងា ខែលម្បម្ពឹ ត្តបទិដលាើស្ខែរ ឬដទិ?
៣(ង)
ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ពីកខនលង ខែលម្បម្ពឹ ត្តបទិដលាើស្ខែរ ឬដទិ?
ោម្តា ៣២៥
ោម្តា ៣២៥
បាន
X
លអ
X ៣(ឃ)
វត្ត
ោម្តា X
X
១៤
X
X
(៣)(ក)
X
X
ោម្តា១៤
X
(៣)(ក)
96
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X X
៣(ច)
៣(ឆ) ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់
ពី ភាគីខែលចូ លរួរ
ខែរឬដទិ?
ម្បស្ិនដបើម្ត្ូវការ ោម្តា ៣២២
ោម្តា
៣៣០
X
X
X
X
X
X ោម្តា១៤ (៣)(ច)
97
X
X X
X X X
អនកបកខម្បម្ត្ូវបានផត
ល់ឱយខែរឬដទិ? X ការ
ណ៍ ៥
X
ការអនវត្តន៍ល/អ ឧត្តរគត្ិ
ធ្រនស្ស
ដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិ្
ស្តីពីត្ួនាទិីរបស្់ដរធាវ ី
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋន
រាជយភាពននត្ោការ
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋនស្តីពីឯក
ស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិធនដោបាយ
កត្ិ កាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្តីពី
ម្ពះរាជអាជាញ
ម្ករស្ីលធ្រ៌ ដៅម្ករនិ ង
រែឋធ្រានញ្ា
ចាប់អនតាក់
ម្ករនីត្ិម្ពហាទិណឌ
ដគ្មលការណ៍ខបនហាគឡរ
X
អនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងទរណករា
X X
ដត្ើ
ដគ្ម ល X
អតាា
ធ្ិបាយ
X
ប៉ែខនត
៣៣០
ការដម្បើ
ាកយគឺ
"អាចនឹង ផតល់ "
រិនខរន "គួរខត្ ផតល់"
៣(ជ)
ម្បស្ិនដបើម្ត្ូវការ
ដត្ើ
ជនពិការម្ត្ូវបានដគផត
និង ពនយល់ (E)
ជនជាប់ដោទិពី ស្ិទិិធ ោនដរធាវ ីឬស្ិទិិធ
ោម្តា ៣០១
ការពនយល់អាំពីស្ិទិិធ
ការារែលួន ខែរឬដទិ? ៤(ែ)
ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I)
និង ពនយល់ (E)
ជនជាប់ដោទិពី ស្ិទិិធ ដឆលើយឬរិនដឆលើយខែរឬ
ោម្តា ៣២១
ដទិ? ៤(គ)
ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I)
និង ពនយល់ (E)
ជនជាប់ដោទិពី ស្ិទិិធ តលស្់បូតរដៅម្ករខែរ ឬដទិ?
X
X
ោម្តា១៤ (៣)(ឃ)
(ស្រត្ាកិចច)
(I)
7
ោម្តា ១២៩
ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់
X
ពលរែឋ) និងោម្តា ១២៩ (ស្រត្ាកិចច)
៤(ក)
X
ោម្តា១២៨ (ដៅម្ករគួរខត្ការារស្ិទិិធ និ ងដស្រ ីភាពរបស្់ម្បជា
៣៣១
ោន ដធ្វើពិរទិធករា ដលើែួនឯង ល
ោម្តា
ោម្តា១(២) (ស្រត្ាកិចច) ោម្តា១(៣) និងោម្តា ២៤(៣) ស្ិទិិធរិន
ល់ជាំនួយខែរឬដទិ?
98
X
X
X
ោម្តា ១,៥
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
អនវត្ត បានលអ
អនវត្ត បានលអ
អនវត្ត បានលអ
X
ស្ិទិិធដៅ និងស្ថកស្ួរស្ថកសី ៤(ឃ)
៥(ក)
៥(ែ) ដត្ើដៅម្ករបានម្បាប់ (I)
និងពនយល់ (E) ជនជាប់
ដោទិពី ស្ិទិិធទិទិួ លបាន ឱ្
យកាស្និោយស្ាំែីចង
បងាហញថា ភាគី ណារួយ
រិនទិទិួលបានឱយកាស្
ដៅស្ថកសីខែរឬដទិ?
ដត្ើស្ថកសីស្ិត្ ា ដៅកនង
បនៃប់ស្វនាការរនដពល
ស្ថកស្ួរខែរឬដទិ? X
ោម្តា
ដត្ើោនអវីរួយខែល
ោម្តា
២៩៨
ោម្តា
៣២៤
អនវត្ត
៣៣៥
X
២៤
(៤),
X X
X
X ោម្តា១៤
២៤ (៣)(ង)
X X
99 X
ោម្ត្
X
X
X
X X បាន លអ
ដម្កាយ ខែរឬដទិ?
X
(៥) X X X X X
X X X X
ការអនវត្តន៍ល/អ ឧត្តរគត្ិ
ធ្រនស្ស
ដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិ្
ដគ្មលការណ៍ខបនហាគឡរ
អនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងទរណករា
ស្តីពីត្ួនាទិីរបស្់ដរធាវ ី
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋន
រាជយភាពននត្ោការ
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋនស្តីពីឯក
ស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិធនដោបាយ
កត្ិ កាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្តីពី
ម្ពះរាជអាជាញ
ម្ករស្ីលធ្រ៌ ដៅម្ករនិ ង
រែឋធ្រានញ្ា
ចាប់អនតាក់
ម្ករនីត្ិម្ពហាទិណឌ
អតាាធ្ិប្ បាយ
៦(ក)
ដត្ើភស្តតាង/ស្ថកសីម្ត្ូវ
ការបងាហញភស្តតាង
បានបងាហញខែរឬដទិ?
ោម្តា ៣២១
ោម្តា
និង
២៤
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
៣២៤
៦(ែ)
ដត្ើោនអវីរួយខែល បងាហញថា
ស្កខីភាពម្ត្ូវ
បានបងាហញដោយស្ថកសី ខែលរិនបានដកាះដៅ ខែរឬដទិ?
ោម្តា ៣២១ និង
X
៣២៤
100
ស្ិទិិធទិទិួ លបានការបងាហញយ៉ែងដពញដលញ/ដស្ាើភាពគ្មន ៦(គ)
៧(ក)
៧(ែ) ដត្ើដៅម្ករបានម្ោនដោលភស្តតាង
ណារួយខែលម្ត្ូវ
ណារួយរិ នទិទិួល បានបងាហញខែរ
ឬដទិ?
ណារួយរិ នទិទិួលបានឱយកាស្
បងាហញ ភស្តតាងខែរឬដទិ?
ស្ថកស្ួរ ស្ថកសីខែរឬដទិ? ោម្តា ៣២១
ោម្តា
៣២១
និង
៣៣៤
ោម្តា
៣២៦
ោម្ត្
X ៣៨
ោម្ត្ ២៤
ោម្ត្
២៤
ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថាភាគី
(១)
101
X X X X X X
ការអនវត្តន៍ល/អ ឧត្តរគត្ិ
ធ្រនស្ស
ស្តីពីត្ួនាទិីរបស្់ដរធាវ ី
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋន
រាជយភាពននត្ោការ
ដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិ្
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋនស្តីពីឯក
ស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិធនដោបាយ
កត្ិ កាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្តីពី
ម្ពះរាជអាជាញ
ម្ករស្ីលធ្រ៌ ដៅម្ករនិ ង
រែឋធ្រានញ្ា
ចាប់អនតាក់
ម្ករនីត្ិម្ពហាទិណឌ
ដគ្មលការណ៍ខបនហាគឡរ
X
អនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងទរណករា
X
ោម្តា ១៤
(៣)(ង)
(៤)
ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថាភាគី
បានឱយកាស្ X X X X X X X X
X X X X X X X X
អតាាធ្ិប្ បាយ
៧(គ)
ដត្ើោនអវីរួយខែលបងាហញថាភាគី
X
ណារួយរិ នទិទិួលបានឱកាស្ដរើ ល
ោម្តា
ស្ាំណាំ ដរឿងរនដពលស្វនាការខែរ
៣១៩
X
X
X
ឬដទិ?
102
X
X
X
X
X
X
ស្ាំែីចងដម្កាយខែរ ឬដទិ?
ោម្តា ៣៣៥
១(២) (ស្រត្ា កិចច),
៨(ក)
ដៅម្ករ
ឯករាជភាព, ភាពរិនលដរអៀង និងអាកបបកិ រ ិោរបស្់
ោម្តា១(៣)
១២៨, ១២៩
២៩ (ស្រត្ា
X
X
X
X
កិចច)
ការអនវត្តន៍ល/អ ឧត្តរគត្ិ
X
ធ្រនស្ស
X
ដស្ចកតីម្បកាស្ជាស្កលស្តីពីស្ិទិិ្
ស្តីពីត្ួនាទិីរបស្់ដរធាវ ី
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋន
រាជយភាពននត្ោការ
ដគ្មលការណ៍ជារូ លោឋនស្តីពីឯក
ស្ិទិិធពលរែឋនិងស្ិទិិធនដោបាយ
ោម្តា
ធ្ិបាយ
អនវត្ត បានលអ
ដត្ើោនអវីរួយខែល
ដគ្ម
ោម្តា ៣
បងហញថាដៅម្ករោន
ល
ដស្ចកតី
ការ
ម្ាង
ផលម្បដោជន៍ ដៅ
ោម្តា
កនងដរឿងកតីដោយស្ថរ
៥៥៥៦
ត្ួនាទិីដៅកនងវ ិស្័យ
និង
ត្ោការខែរឬដទិ?
៥៥៧
ោម្តា ោម្ត្
១២,១៤,១៧, ២០
ោម្តា១
ខែលដធ្វើទិកខបក
ដរនញ
ដរើល ោម្តា
១២៨,
១៤(១)
ោម្តា
X
ទាំងអស្់
X
ណ៍
២.៥.
១៧
X
១ និង ៣
១៣២
ដត្ើដៅម្ករម្បម្ពឹត្តទិង្ ដវ ើ
ស្ូរ
២,៣,៨,១១,
១២៩, ៨(ែ)
កត្ិ កាស្ញ្ញាអនតរជាត្ិ ស្តីពី
ម្ពះរាជអាជាញ
ម្ករស្ីលធ្រ៌ ដៅម្ករនិ ង
រែឋធ្រានញ្ា ោម្ត្
ដគ្មលការណ៍ខបនហាគឡរ
បានផតល់នូវការនិោយ
ោម្តា
អនស្ញ្ញាម្បឆ្ាំងនឹងទរណករា
ដត្ើជនជាប់ដោទិម្ត្ូវ
ចាប់អនតាក់
ម្ករនីត្ិម្ពហាទិណឌ ៧(ឃ)
អតាា
X
X
ល ការ ណ៍
ែល់ ភាគីខែរឬដទិ?
៣. 103
ពីការ ោត្់
ោម្តា
តាាំង
១០
ដៅម្ករ
ដគ្ម ោម្តា៨
ចាប់ ស្តី
X
១ និង ៥ ៨(គ)
ដត្ើដៅម្ករបានដម្បើ
ដគ្ម
ាកយរិនស្រររយ
ល
ចាំដាះភាគី ណារួយ
ការ
ខែរឬដទិ?
X
X
X
X
X
X
X
ណ៍ ៣ និង ៥
104
X
X
ឧរសរព័នទ ធ ី៣៖ ប្ករសី
ធរ៌រស្តនតស ី លងេត្ការណ៍សវនាការ ការដរៀបចាំនិងដត្ៀរទិកជារន49
ករណីយកិចទិ ច ូដៅ
ការរកាការស្ោាត្់
ករាវ ិធ្ីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការដគ្មរពោ៉ែ ងដពញដលញ នូវដគ្មលការណ៍រកាការស្ោាត្់ ដោយរិនផសពវ ផាយព័ត្៌ោនស្ោាត្់ ។
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការទាំងអស្់ម្ត្ូវយល់ែឹងឲ្យបានទិូលាំទិូោយ នូ វដគ្មលការណ៍រកាការស្ោាត្់ ទក់ទិងនឹងការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការាក់ព័នធនឹងព័ត្៌ោនទាំងទិាយខែលយកបានពីត្ោការ ក៏ែូច ជាព័ត្៌ោនទក់ទិងដៅនឹងែាំដណើរការ និងការម្គប់ ម្គងរជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករពជា ។
រនដពលអនវត្តគដម្ោងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ
ការវាយត្នរលបឋរ ដៅរនដពលែាំដណើរការការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ ម្ត្ូវោនការយល់ែឹងឲ្យ បានចាស្់ោស្់អាំពី៖
យនតការត្ោការដៅកនងម្បដទិស្ករពជា
ឋានានម្ករ និ ងយតាតធ្ិការត្ោការ
កម្រិត្ននការស្ហការ និង/ឬ ការចូ លរួរ ខែលស្ងឃឹរថានឹ ងទិទិួលបានពី ក) ដៅម្ករ ែ)ម្ពះរាជអាជាញ គ) ដរធាវ ីជនជាប់ដោទិ និង ឃ) រោឋភិ បាល។
ដស្ចកេីជូនែាំណឹង
ដស្ចកតីស្ដម្រចអាំពីអនកខែលនឹងទិទិួលដស្ចកតីជូនែាំ ណឹងអាំពីការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការជាផលូវការនិង/ឬ
រិនផលូវការ ម្ត្ូវដធ្វើដឡើងរនការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការោប់ដផតើរ និងម្ត្ូវស្ដម្រចដោយម្បធានគដម្ោង ស្រស្បតារដគ្មលបាំណងរបស្់គដម្ោង។
ម្បស្ិនដបើ រជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករពជាជូនែាំណឹងដៅត្ោការ អាំពីការស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ ដស្ច កតីជូនែាំណឹងដនាះម្ត្ូវខត្អនដោរដៅតារការអនវត្តជាទិូដៅ។ 50
49
ខផនកដនះនឹងផតល់ជាឯកស្ថរបខនារ និងអនវត្តដលើស្វនាការទាំងអស្់ខែលម្ត្ូវស្ដងេត្ការណ៍។
50
ភាាប់ដស្ចកតីងត្ចរលងននការជូនែាំណឹង/កិចម្ច ពរដម្ពៀងជារួយត្ោការាក់ព័នធ។
105
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ ម្ត្ូវខត្កត្់ ម្តាទិកនូវបគគលទាំងទិាយណាខែលែលួនបានផតល់ ព័ត្៌ោននិង/ ឬ ពិដម្គ្មះដោបល់ជារួ យ រន និង/ឬ កនងអាំឡងដពលស្វនាការ។
កាំណត្់ម្តាទាំងដនះរួរោនដស្ចកតីលរអិត្ និងទិម្រង់ននដស្ចកតីជូនែាំណឹង។
ថាដត្ើ ោនអនស្សរណៈដោគយល់គ្មនរួ យ ខែលម្ត្ូវបានចះហត្ាដលខ្រវាងរជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករព ជា និងម្កស្ួងយត្តិធ្រ៌ ខែរឬោ៉ែ ងណា។ ដៅរនដពលស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការនីរួយៗ
ការវាយត្នរលបឋរ ព័ត្៌ោនខ្ងដម្ការម្ត្ូវម្បរូ លរនដពលស្វនាការនីរួយៗ ឬដៅដពលខែលរិនអាចដធ្វើែូដចនះបាន គឺ ម្ត្ូវ ោនការកត្់ចាំណាាំ និងស្រស្ថវម្ជាវ ដធ្វើដឡើងបនាៃន់ ឬកនងអាំ ឡងដពលស្វនាការ ៖
ថាដត្ើ ោនរបាយការណ៍ាក់ ព័នធនឹងស្វនាការដៅករពជាស្រស្ដែៀងគ្មនខែរឬដទិ។
ថាដត្ើកម្រងចាប់ និងស្នធិស្ញ្ញាអនតរជាត្ិណារួ យខែលទក់ទិងនឹងស្វនាការកាំពងស្ដងេត្ការណ៍ដនះ។
ថាដត្ើចាប់ ជាត្ិ និងនីត្ិវ ិធ្ី ណាែលះទក់ទិងនឹងករណីខែលកាំពងស្ដងេត្ការណ៍ដនះ។
ថាដត្ើ ោនបទិបបញ្ា ត្ិតរែឋធ្រានញ្ា ខែលាក់ព័នធ។
ដស្ចកតីជូនែាំណឹង
អនកស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការទាំងអស្់ម្ត្ូវចងម្កងឯកស្ថរលរអិត្អាំពីការម្បឹកាដោបល់ជារួយ៖ ក) រោឋភិបាល ែ)ស្ថាកតីភាគី ខ្ងចងដោទិ គ) ម្ពះរាជអាជាញ ឃ) ដៅម្ករ ង) ម្កឡាបញ្ាី ឬ ច)ភាគី ាក់ព័នធ ែនទិដទិៀត្ ។
ការចូលដៅកាន់ត្ោការ
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការទាំងអស្់ ម្ត្ូវចះដ្ាះដៅត្ោការរនដធ្វើការស្ដងេត្ការណ៍ ។ ម្បស្ិនដបើ ចង់ដស្នើស្ាំឯកស្ថរ ទាំងអស្់។
ឬចូលកនងត្ោការអនកស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការទាំងអស្់ម្ត្ូវរកាទិកឯកស្ថរផលូវការ
ដៅកនងអាំឡងដពលស្វនាការ
ដគ្មលការណ៌ទិូដៅ
ម្ត្ូវដៅែល់ត្ោការឲ្យបានរនដោ៉ែ ង ដែើរបីោនដពលដវោម្គប់ម្គ្មន់នឹងចូ លដៅកាន់ត្ោការខស្វងរក បនៃប់ស្វនាការ និងរកកខនលងអងគយស្រររយ។ ចាំណចដនះម្ត្ូវពិពណ៌នាដៅកនងទិម្រង់ របាយការណ៍។
106
រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការម្ត្ូវដរៀបចាំែួន ល
និ ងអាចពនយល់ឲ្យបានចាស្់អាំពីរូលោឋនចាប់ដគ្មល
បាំណង និងទិិ ស្ដៅននគដម្ោង ែល់បគគលិកត្ោការ និងរន្រនតីចាប់ នានា។
អត្តស្ញ្ញាណ
ម្ត្ូវាក់អត្តស្ញ្ញាណប័ណណស្ោគល់ជារន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការដៅម្គប់ដពលដវោ
និងបងាហញអត្ត
ស្ញ្ញាណប័ណណដនះដៅរន្រនតីត្ោការម្បស្ិនដបើ ោនការដស្នើស្ាំឲ្យបងាហញ។
ម្បស្ិនដបើ ោនបញ្ញ ហ ណារួយដកើត្ដឡើង កនងការចូ លដៅកនងត្ោការ ម្ត្ូវខត្ដធ្វើការពនយល់ែល់ រន្រនតីរូល ោឋនឲ្យស្ថគល់គដម្ោងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ។
ការម្បម្ពឹត្តកងត្ ន ោការ ម្ត្ូវម្បកាន់ ខ្ាប់នូវអត្តចរ ិត្ជារន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ ម្គប់ ដពលដវោ។ ម្ត្ូវោនចាំដណះែឹងចាប់ែពស្់ រួរទាំងចាប់ ស្ិទិិធរនស្សអនតរជាត្ិ។ ម្ត្ូវស្ដម្រចថាអងគយកខនលងណា
ដែើរបីធានាបាននូ វភាពរិនលដរអៀង
ការណ៍ស្វនាការ។រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍គួ រដម្ជើ ស្ដរ ើស្កខនលងអងគយ
និងងាយស្រស្ួលកនងការស្ដងេត្ ខែលដគអាចដរើ លដឃើញជាកខនលង
អពាម្កឹត្ដៅកនងបនៃប់ស្វនាការ។រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការម្ត្ូវបងាហញអាកបបកិរ ិោគួរស្រ
និង
ស្ភាពចាំដាះរន្រនតីត្ោការ និងភាគីទាំងអស្់ាក់ព័នធដរឿងកតី។ ម្ត្ូវដស្លៀកស្ាំដលៀកបាំ ាក់ ស្រររយ។ ម្ត្ូវដៅែល់ត្ោការទន់ ដពលដវោ។ ម្ត្ូវរកានូវការដគ្មរពកនងម្គប់ ទិាំនាក់ទិាំនងជារួយរន្រនតីត្ោការ និងអនកែនទិដទិៀត្។ ម្ត្ូវដធ្វើការកត្់ ម្តាដោយចាំ ហកនងអាំឡងដពលស្វនាការ
ដោយខផអកដលើតារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ
របស្់រជឈរណឌលស្ិទិិធរនស្សករពជា ដោយរិនដធ្វស្ម្បខហស្ដៅកនងដពលស្វនាការ។ ម្ត្ូវោនភាពងនឹក និងយល់ចាស្់អាំពីតារាងស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការ និងដស្ចកតីខណនាាំអាំពីការស្ដងេត្ ការណ៍ស្វនាការ។ ម្ត្ូវធានាស្វត្ាិភាព និងរកាការស្ោាត្់ នូវរាល់កាំណត្់ ម្តាទាំងអស្់។
ម្ត្ូវដធ្វើការខណនាាំែួនដៅកាន់ ល ត្ោការតាររយៈភាគី ខែលអពាម្កឹត្ (ម្បស្ិនដយើងដៅបនត
ស្ដងេត្
ការណ៍កនងបនៃប់ស្វនាការរហូត្ែល់ដពលបញ្ចប់ ស្វនាការទាំងអស្់) ដែើរបី បដងេើននូវត្ោលភាព។
ភាពរិនលដរអៀង និងភាពរិនដម្ជៀត្ខម្ជក ម្ត្ូវអងគយដៅកខនលងស្រររយរួយដៅកនងបនៃប់ស្វនាការ ខែលអាចស្ដងេត្បាន ឮបាន និងអាចតារដរើល បាននូវម្គប់ចាំណចទាំងអស្់ននស្វនាការ។ រិនម្ត្ូវអងគយជាប់ជារួ យភាគីជនជាប់ដោទិ ឬម្ពះរាជអាជាញ។ រិនម្ត្ូវស្ួរអនកចាប់អាំពីគាំនិត្របស្់ពួកដគ ឬឲ្យដគផតល់ការខណនាាំអាំពីដរឿងកតីណារួ យ។ ដជៀស្វាងដម្ជៀត្ខម្ជកចូ លែាំដណើរការស្វនាការ។ រិនម្ត្ូវបងាអក់ែាំដណើរការស្វនាការណារួយ ឬនិោយដៅកាន់រន្រនតីចាប់ ឬអនកចូ លរួរស្វនាការ។ រិនម្ត្ូវដធ្វើអនតរាគរន៍ ដៅកនងស្វនាការ ឬប៉ែ នប៉ែងជះឥទិធិពលដៅដលើលទិធផលននដរឿងកតីកនងម្គប់រប ូ ភាព។ រិនម្ត្ូវបងាហញភាពលដរអៀង ឬការគ្មាំម្ទិណារួ យែល់ភាគី ននដរឿងកតី។ 107
រិនម្ត្ូវស្ាំខែងដោបល់ណារួយអាំពីែាំដណើរការស្វនាការ ដទះជាដៅកនង ឬដម្ៅបនៃប់ស្វនាការក៏ដោ យ។ដៅដពលោនអនកណាោនក់ស្ួរស្ាំនួរជាក់ោក់ ម្ត្ូវដឆលើយត្បដោយពនយល់ អាំពីត្ួនាទិីជារន្រនតីស្ដងេត្ ការណ៍ស្វនាការ និងអាំពីម្ករស្ីលធ្រ៌ ននភាពរិនលដរអៀង។ រិនគួរដធ្វើដស្ចកតីខងលងការណ៍ជាស្ថធារណៈណារួ យដឡើយ។ ម្បស្ិនដបើ ជាអាចគួ រកត្់ ម្តាទិកនូវរាល់អត្ាបទិស្ថរព័ ត្៌ោនណាខែលាក់ព័នធនឹងស្វនាការនិងម្ត្ូវែឹង អាំពីរដបៀបឃាលាំដរើលខែលងាយអនវត្តដែើរបីទិកជាម្បដោជន៍ែល់រន្រនតីស្ដងេត្ការណ៍ស្វនាការនាដពលអ នាគត្។
108