េគលនេយបយ របស់ គណបក សម រង ីុ េលី
ស័យសុខ បល ែខ មិន ២០១២ េគលនេយបយេនះ្រ
វ្រជវនិ ងេរៀបេរៀងេ
យតំ
ង ្រស្ត សុន ឆ័យ េ
យមនជំ នួយពី ្រគី សី ទ
ចកខុ ស័យរបស់គណបក សម រង ីុ េលី ស័យសុខ បល
ធរណ
ិ ែដល យរ ក ី យ កនុ ងជី វ ត មនករធនជសំ ខ ន់ ែផន ក សុ ខ មលភពសងគ ម ជមួ យ ករែថទំ សុ ខ ភពេ យសមធម៏ "្របជពលរដ្ឋ ែខម រ ្រគប់ ៗ រូ ប ្រតូ វ ែតទទួ ល បននូ វ សិ ទិធ រស់ េនេ
សំ ប់ ្រគួ
រនិ ង សហគម៏ ែដលកនុ ងេនះមនករផ្ត ល់ េស ពយបលជមងឺ េ
ចំ េពះពលរដ្ឌ ្រកី ្រក្រពមទំ ង ទទួ ល បននូ វ ្របព័ នធ ទឹ ក
យឥតយកៃថ្ល
្អ ត ្របព័ នធ អ នម័ យ និ ង េស
បច់ េផ ងេទៀតមនករអប់ រ ែំ ផន ក ែថទំ សុ ខ ភពផង។" ដូចេនះគណបក
សម
រង ុ ី
មនេគលនេយបយ
េលើ្របំចំណុចសំខន់ដូចខងេ្រកម ៖
ឲយមនករែកទ្រមង់កុងវ ន ិស័យសុខភិបល
១-បេងកើត្របព័នធករពរសុខភព ែដលេផ្តតេលើកររស់េនរបស់ពលរដ្ឋ ្របកបេ រយះ ករទទួលទនម្ហូប
ម
ថ ន ែដលមន
យជមងឺឆ្លងេផ ងៗ ។ កមមវ ិធីេនះ ចំបច់្រតូវ េផ្តតេទេលើករ
េធ្វើកំែណចបប់មួយចំនួន េដើមបីទប់ទល់ករលក់ឳសថែក្លងក្លយ េរៀបចំ្របព័នទ ធ ឹក ជតិគីមីេនកនុងម្ហូប
យសុខមលភព
រ ែដលមនអនម័យ មនជីវជតិ រស់េនេធ្វើករងរកនុងបរ ិ
សុវតថិភព េជៀសផុតពីករេបៀតេបៀនេ
ចំ
្អ ត និង ្រតួតពិនិតយ
រ ជេដើម ។
២-បេងកើតែបបបទ្រគប់្រគងមួយ ែដលនឹងករពរសុខភពពលរដ្ឋពីផលប៉ះពល់ េកើតមនេឡើង
មរយៈ
សកមមភពេសដ្ឋកិចច និង ករអភិវឌ នន ជមួយនឹងករបេងកើត្របព័នធធន ៉ ប់រងសុខភព ែដលពលរដ្ឋ នឹងទទួលបននូវេស ពយបលជំមឺង ែដលមនគុណភពជលកខណៈសកល េហើយនឹងមិនយកកំៃរ ៉ សំ ប់ ពលរដ្ឋ្រកី្រក ។
1
៣-ព្រងឹងករអប់រ ំ ដល់្របជពលរដ្ឋឲយយល់ចបស់អំពីសក្តនុពលកនុងករែថរក សុខភព េ
មមូល ្ឋ ន ។ កមមវ ិធីករពរសុខភពជសកមមភពសំខន់កុង ន
ឲយមនករចូលរួម និងេរៀនសូ្រតេន ករែថរក សុខភព
េហតុេនះចំបច់្រតូវបែនថមឲយមនករផ ព្វផ យព័ត៌មន
្របជពលរដ្ឋឲយបនទូលំទូ ៤-ក
ជីព េ
យផ្តល់្របក់េបៀវត សមរមយ េហើយបំេពញ
យសចចនិងធនថ ជ្រគួេពទយែដលមនសីលធម៌ វ ិជជជីវៈ្រតឹម្រតូវ ។
៥-េរៀបចំយន្តករ កនុង្របព័នធរដ្ឋបលរបស់្រកសួងសុខភិបលេ ជំរញ ុ ករេធ្វើវ ិមជឈករេនកនុងវ ិស័យសុខភិបល
ខុស្រតូវ
ែផនកែថទំសុខភពដល់
យ។
ង្រកុមជំនញវ ិជជជីវៈេពទយ ែដលមនសមតថភព េ
តួនទីកុង ន
ធរណៈ
កនុងករអភិវឌ ្របព័នធករពរសុខភព
យមនតម្លភព ។ ជចំបច់ ្រតូវ
ជមួយករបេងកើតអជញធរមួយស្រមប់ទទួល
ែដលេឆ្លើយតបនឹងត្រមូវកររបស់្របជពលរដ្ឋ
សហករជមួយអងគករេ្រករ ្ឋ ភិបល និងជួយជំរញ ុ ឲយអងគភពពក់ព័នធ ទំងកនុង្របព័នធ
្របព័នធឯកជន
យបេងកើត
េធ្វើករងរ្រសបគន
េដើមបីបំេពញេសចក្តី្រតូវកររបស់មូល ្ឋ ន
សវនកមមស្រមប់វ ិស័យសុខភិបល
។
រសុខភិបល
យ
ធរណៈ និង
្រតូវបេងកើតអងគភព
ធណៈ កនុងករទទួលពកយបណឹ្ត ង និង ្រតួតពិនិតយស្តង់
មនទីរេពទយ និង មនទីរសុខភព ។ បទ ្ឋ នស្តង់
េ
ររបស់
ធរណៈ នឹង្រតូវែចងឲយបនចបស់
ល់កុងចបប់ ន ។
ក) េដីមេហតុ វ ិស័យសុខភិបលេនកនុង្របេទសកមពុជបចចុបបនន កំពុងជួបនូវបញ ្ហ លំបកជេ្រចើន ។ ករក
េឡើងវ ិញនូវ្របព័នធសុខភិបល
េ្រកយពីសម័យែខមរ្រកហម
ង
រួមទំងេបះបង់េចល ប់ទសវត វ ៍ បន
េធ្វើឲយវ ិស័យេនះមនកររ ីកចំេរ ើនតិចតួចបំផុត ។ រ ្ឋ ភិបលបចចុបបន េនែតបន្តករពឹងពក់ យ៉ ងខ្លំងេទ
េលើ្របេទសផ្តល់ជំនួយឲយទទួលខុស្រតូវេលើកមមវ ិធីករពរសុខភព កនុងេនះមនដូចជ ែផនករណ៍្រគប
ដណ្តប់េលើែផនកសុខភិបល ចប់ពីឆនំ១៩៩៦ េហើយថមីៗេនះមន ែផនករណ៍យុទធ ភិបល
២០០៨
-
២០១៥
កមមវ ិធី
។
សុខភិបលជូនដល់្របជពលរដ្ឋកមពុជ ផ្តល់ថនំឳសថ
និងករផ្លស់បូរវ ្ត ិធី
ទំងេនះបេងកើតេឡើង
ម កររយៈករក
្រស្ត
កនុងករផ្តល់េស
ពុំទទួលបនេជគជ័យដូចកររ ំពឹងទុកេនះេទ
មូលេហតុធំគឺប
2
កនុងេគលបំណងផ្តល់នូវេស
ងអគរសុខភិបលថមី ករផ្តល់សមភរៈ ក៏ប៉ុែន្តជករពិត
្រតូវជួបនូវករកកសទះយ៉ ងខ្លំង ។ ដូចរបយករយ៍របស់ធនគរពិភពេ ឧបសគគធំៗ ែដលពក់ព័នធជមួយគុណភព និងករទទូលេស
្រស្តែផនក សុខ
ក
កមមវ ិធីទំងេនះ
បនបង្ហញពីចំណុចជ
។ របយករណ៍េនះ បន
យតៃម្លថ
្ត លមកពីអំេពើពុករលួយ
និងករខ្វះ
ចេន្លះចបប់។
ជករពិត
បនែបងែចកថវ ិកជតិ
ជរ ្ឋ ភិបលបចចុបបនន
ស្តួចេស្តើងសំ ប់
សុខភិបល ឯបុគគលិក សុខភិបលទទូលបន្របក់េបៀវត បន្តិចបន្តួចជេហតុប
មួយចំនួន
្រតូវែស្វងរកវ ិធី
្ត ល ឲយបុគគលិក
រក្របក់ បែនថមដូចជទរ្របក់េ្រកផ្លូវករពីអនកជមងឺ
្រស្ត
វ ិស័យ
លួច
ក់ថនំ
និងយកសមភរៈរដ្ឋេធ្វើជ របស់ឯកជន ។ មូលេហតុេនះេធ្វើឲយករផ្តល់េស គមន្របសិទធភព ្របជពលរដ្ឋ អស់ជំេនឿទុកចិត្តេលើេស
សុខភិបល
ជមងឺេន្របេទសជិតខង មនេវៀត គណបក
សម
រង ុ ី
ធរណៈេនកនុង្របេទស សុខចិត្តនំគនេធ្វើដំេណើរេទពយបល
ម និងៃថ ជេដើម ។ យល់ថ
្របេទសកមពុជ្រតូវែតមនវ ិធនករចបស់
ស់
េដើមបីេធ្វើ
កំែណទ្រមង់វ ិស័យសុខភិបល ។ កំែណទ្រមង់វ ិស័យសុខភិបល និងសងគមកិចចេនះ ្រតូវែតមនករ វ្រជវបែនថមេទេលើែផនកគុណភព និងបរ ិមណ េដើ មបីបំេពញបែនថមនួវចំណុចខ្វះខតស្រមប់
សិក ្រ
ជួយឲយកមមវ ិធីែថទំសុខភព េន្របេទសកមពុជបនទទួលេជគជ័យ ។ េដើមបីឲយកមមវ ិធីទំងេនះបនទទួល
េជគជ័យ
ចំបច់្រតូវែតមនករចូលរួមពី្របជពលរដ្ឋ្រកី្រក
ករ ិយធិបេតយយ
កនុងករចូលរួមទទួលេស
។
េ
យករេ្រជមែ្រជង
េគលបំណងកនុងករបេងកើតេគលនេយបយេនះ
គឺចង់បង្ហញអំពីបញ ្ហ ពិតកនុងវ ិស័យសុខភិបលធរណៈមួយចំ នួន
កនុងេពលបចចុបបនន
និងែស្វងរកដំេ
េស សុខភិបល ខ)
ធី
្រកុមករងរ្រ
យស្រមប់ជួយ្របជពលរដ្ឋ
វ្រជវមួយបនបេងកើតេឡើង ដឹកនំេ
ង ្រស្ត សុន ឆ័យ ្របធន
យអនកតំ
ក ែកវ
ង ្រស្តរបស់គណបក សម រង ុ ី ជមួយសហករ ី េ
សមជិក្រកុម្របឹក ្រសុក/េខត្ត និងពីអនកតំ
រមយ និងេ
ក េសង
វ្រជវ បនមកពីសមជិក្រកុម្របឹក ឃុំ/សងកត់
ង ្រស្ត ចំនួន១៨
ជធនី េខត្ត ។ ករងរ្រ
វ្រជវេនះ
យេពល្របមណ ៤ ែខេនកនុងឆនំ ២០១១ ។ ជទូេទ្រកុមករងរមនករលំបកកនុងករ
ទទួលព័ត៌មនលំអិត េហើយចបស់ េ
្រគប់រប ូ ែដលជអនកទទួល
៌ ន វ្រជវ និងករទទ ួលព័តម
ម៉រឌី ។ ករសទង់មតិ និងទទួលព័ត៌របស់្រកុមករងរ្រ បនចំ
ែដល្របេទសកមពុជកំពុងជួប្របទះ
ធរណៈ ។
្រស្តកងករ្រ ុន
្រកុមអនកតំ
ះ្រ
និងកត់បនថយ
ស់ ជពិេសសករែស្វងរកឯក
យមូលេហតុេនះ ្រកុមករងរសេ្រមចេធ្វើករ្រ
រពីមនទីរ្រកសួងពក់ព័នធនន ។
វ្រជវផទល់ េនកនុងចំេ
មអនកគំ្រទរបស់គណបក
សម រង ុ ី េដើមបីេធ្វើករកត់សមគល់ និងយល់ដឹងជមូល ្ឋ នអំពីបញ ្ហ សុខភព របស់្របជពលរដ្ឋ្រកី្រក
ែដលកំពុងជួប្របទះកនុងេពលបចចុបបនន ។ គ) ករពិភក
និងលទធផល
ករសិក ្រ
វ្រជវេនះ បនបង្ហញនូវចំណុចែដលគួរឲយ្រពួយបរមភ ១១ចំណុច ជពិេសស ករ
្រប្រពឹត្តមិន្រតឹម្រតូវរបស់បុគកលិកមួយចំនួនែដលកំពុងបំេរ ើករងរកនុង្របព័នធេស សុខភិបល
ដូចខងេ្រកម ៖
១-គមន្រ
ក់ គមនេស
3
ធរណៈ
បញ ្ហ ជចំបងរបស់្របជពលរដ្ឋ្រកី្រក គឺថ ពួកគត់ពុំបនទទួលេស សុខភិបល េ
យ
រពួ កគត់្រកី្រក ។
មករ្រ
វ្រជវ ្របជពលរដ្ឋជេ្រចើនបនត្អូញែត្អអំពីករបដិេសធ មិន្រពម
ទទួលពយបលអនកជមងឺរបស់បុគគលិកមួយចំនួនេន គ ិក្របចំករ បង់ជមុនេទដល់បុគល េ
ធរណៈ
មមនទីរសុខភព
េ
យ
រគត់ពុំមន្របក់េដើមបី
េពលខ្លះអនកជមងឺ្រតូវវ ិល្រតឡប់េទផទះវ ិញ
។
ឫទុកឲយេនរង់ ចំ
យមិនបនទទួលករពយបល ជេហតុេធ្វើឲយអនកជមងឺខ្លះ្រតូវទទួលមរណៈភព ។ ជមួយគនេនះែដរ
្របជពលរដ្ឋបន យករណ៍ថមនអនកជមងឺ ុ ៃំ រ ៉ជេ្រចើន ែដលមនទីរសុខភពទុកេចល មិនពយបល ។ ំ សថ ២- កង្វះខតអនកជំនញ និងថនឳ មនទីរសុខភព
វ ិជជបណិ្ឌ ត
និងមនទីរេពទយ
ធរណៈជេ្រចើន
និងបុគគលិកសុខភិបល្រគប់្រគន់
។
ករខ្លះពុំបនបំេពញតួនទីរបស់ខួនពិ ្ល ត្របកដ
េនែតមនកង្វះខតែផនកអនម័យ
្រកុមករងរបនសេងកតេឃើញថ
បុគគលិក្របចំ និងេពលយប់
ជពិេសសេនេពលបយៃថង្រតង់
ែដលជេហតុេធ្វើឲយ្របជពលរដ្ឋ្រកី្រក ខ្វះទំនុកចិតក ្ត ុងករែស្វ ន ងរកេស ពយបល េនេពលមន អនកជមងឺទំងអស់្រតូវបងខំឲយទិញថនំពយបលេ
យខ្លួនឯង ពីឳសថ
ពុំមន
សនន ។
ថ នែកបរៗ មនទីរសុខភព ឬមនទីរេពទយ
ែដលជទូេទលក់ៃថ្លជងកែន្លងដៃទេទៀត េ្រពះកែន្លងលក់ថនំទំងេនះេនជិតមនទីរពយបល េហើយជ ទូេទ ជរបស់បុគគលិកមនទីរសុខភព។ ចំណុចេនះបន បង្ហញយ៉ ងចបស់ពីករអនុវត្ត មិន្រតឹម្រតូវ របស់បុគគលិកមនទីរសុខភិបលទំងេនះ ។ ្របជពលរដ្ឋបន យករណ៍បែនថមេទៀតថ មនទីរសុខភព និងមនទីរេពទយ េសទើរែតទំងអស់មនែតថនំបន្តិចបន្តួច និងថនំប៉ ៉ សីត
មុល (Paracetamol) ែតប៉ុេ
្ណ ះ ។
្រកុមករងរបនេធ្វើកំណត់សំគល់ថ មនទីរពយបលេន្របេទសកមពុជពុំទន់មន "អនម័យ្រគប់្រគន់" "ខ្វះសមភរៈ
ទំេនើបស្រមប់ករពយបល"
"វ ិធី
និង
ទិ៍ េវៀត
េទនិង្របេទសជិតខងរបស់ខួនមនជ ្ល
្រស្តពយបលឲយជរហ័ស"
េបើេ្រប បេធៀប
ម និងៃថជេដើម ។
៣- កង្វះ្រកមសិលធម៌េនកនង ស័យសុខ បល ុ
ករសិក ្រ
វ្រជវបនបង្ហញថ
បុគគលិកសុខភិបលមួយចំនួនទទួលចំេណញពីករេកង្រប
វ ័ញចថនំេពទយ និងសមភរៈែដលយកេទេ្របើ្របស់ជ្របេយជន៍ផទល់ខួន ្ល ។ បែនថមេលើេនះេទេទៀត បុគគលិក
មួយចំនួនបនបង្ហញករេមើលងយ
េមើលេថកេទេលើ្របជពលរដ្ឋ្រកី្រក
េហើយជួនកលបដិេសធមិនពយបលអនកជមងឺេ សននែដល្រតូវជួយសេ្រងគះបនទន់ក៏េ េ
យគត់គមន្របក់បង់ជមុន
សុខភិបល
យ
យ ។
េ
យេ្របើភ
រគត់ គមន្របក់បង់ជមុន ជករពិត
បនក្លយជ្របៃពណី
ែដលជេហតុេធ្វើឲយ្របជពលរដ្ឋអស់ជំេនឿ
អសុរស
េទះជកនុងេពល
ករបដិេសធមិនទទួលពយបលអនកជមងឺ ឫជេរឿងធមម
េទេហើយេនកនុង្របព័នធ
េលើ្របព័នធសុខភិបល
ធរណៈ
េនកនុង
្របេទសកមពុជ ។ ្របជពលរដ្ឋ្រកី្រកមួយចំនួនធំ បនសេ្រមចែស្វងរកវ ិធីពយបលេផ ងៗេទៀត ដូចជ
រក្រគូែខមរភ្លំុ េ
្ត ះ ឬថនំបូ ណេទវ ិញ ។
៤- ករគ្រមមយក្រ
ក់ និងករអនុវត្តខស ុ ចបប់
4
្របជពលរដ្ឋ្រកី្រកបនបញ ជ ក់យ៉ងចបស់ថ ពួកគត់អស់ជំេនឿ និងគមនេសចក្តីទុកចិត្តេទេលើ រដ្ឋបល
ធរណៈ និង្របព័នធ្រគប់្រគងែដលពុករលួយ គមនសមធម៌ដូចសព្វៃថង ។ ឧទហរណ៍ ករ
ទទួលប័ណ្ណបញ ជ ក់អត្តសញញណកមម្រគួ ្រតូវបនផ្តល់សិទិដ ធ ល់េមឃុំ
ែដលបនបេងកើតេឡើងស្រមប់ជួយ្របជពលរដ្ឋ្រកី្រក
រ្រកី្រក
និងេមភូមិកុងករសេ្រមចចំ ន េពះ្រគូ
រ
ែដល្រកី ្រក
ចទទួលប័ ណ្ណ
េនះបន ក៏ប៉ុែន្តជករពិត ្របជពលរដ្ឋ្រកី្រកពិត្របកដមួយចំនួនធំបន្រតូវបដិេសធ េមភូមិបនផ្តល់ប័ណ្ណេនះេទឲយ្រកុម្រគូ ែដលបនទទួលប័ណ្ណេនះក៏េ
យ
ិញ ។ េទះជ្របជពលរដ្ឋ្រកី្រក ច់ញតិរបស់ខួនេទវ ្ល
រ
្រតឹម្រតូវដូចែដលកមមវ ិធីជំនួយបន
ក៏ពុំធនថទទួលករពយបល
រ ំពឹងទុកេនះែដរ ្របសិនេបើគត់ពុំមន្របក់ឲយេគបែនថម ។ េគមិន ឬ្របក់េបៀវត បុគគលិកមិន្រគប់្រគន់ែតមួយមុខបនេឡើយ
ចទម្លក់ កំហុសេទេលើបញ ្ហ សងគម
បញ ្ហ ជក់ែស្ដង
អនុញញតឲយបុគគលមួយចំនួនលួចេកង្របវ ័ញចយក្របេយជន៍ផទល់ខួន ្ល
េស សុខភិបល
េហើយេមឃុំ
េ
គឺ្របព័ន្រធ គប់្រគងបចចុបបនន
យ្រប្រពឹត្តអំេពើពុករលួយ
។
ធរណៈ ចំបច់្រតូវបេងកើតចបប់បែនថម េដើមបីករពរកុំឲយមនអនកអនុវត្តខុសចបប់
ចេឆ្ល តឳកសបនេទៀត ។ ៥- ឳសថែក្លងក្លយ និងឳសថអស់សព ុ លភព ឳសថែក្លងក្លយ និងឳសថអស់សុពលភព គឺជករ្រពួយបរមភមួយដ៏យូរមកេហើយ ។ ឳសថ ទំងេនះគមន្របសិទធភពកនុងករពយបលជមងឺទំង្រសុង ។ មកទល់េពលេនះពុំមនករផ ព្វផ យទូលំ
ទូ
យ
មួយែដលជួយបេ្រង នឲយ
ធរណជនបនយល់ចបស់អំពីផល
ខុសទំងអស់េនះេឡើយ ។ ថនំែក្លងក្លយ
ចប
្រកក់កុងករេ្របើ ន ្របស់ថនំ
្ត លឲយអនកេ្របើ្របស់រងេ្រគះដល់
េធ្វើឲយ្របជពលរដ្ឋអស់ជំេនឿេលើកមមវ ិធីរបស់្រកសួងសុខភិបល
យុជិវ ិត េហើយនឹង
កនុងករកំចត់ជមងឺ តតបត
កមមវ ិធីកំចត់ជមងឺ្រគុនចញ់ ជេដើម ។ ្រកសួង្រតូវែតមនវ ិធនករចបស់
ដូចជ
ល់ពិត្របកដកនុងករ្រតួត
ពិនិតយេលើគុណភពរបស់ថនំទំងអស់ រួមទំងអនកែចកចយថនំឳសថ អនកផលិត និងអនកលក់ផទល់ ។ អនកទំងេនះ្រតូវមន មនកំហុស
។
ថមីៗេនះ
្របេទសេនះ បន ប
ជញប័ណ្ណ្រតឹម្រតូវ
េហើយ្រតូវទទួលខុស្រតូវចំេពះមុខចបប់្របសិនេបើរកេឃើញថ
មនវ ិបត្តិមួយេន្របេទសប៉ គី
ថន
ែដល្រកុមហ៊ុនផលិតថនំដ៏ធំមួយរបស់
ក់ធតុផ ំរបស់ជមងឺ្រគុនចញ់ េទកនុងថនំពយបលេបះដូងេទវ ិញ។ កំហុសេនះបន
្ត លឲយ្របជពលរដ្ឋ ប់រយនក់បត់បង់ជីវ ិត
ជ ក់ពីករេ្របើ្របស់ េនះជចំណុចសំខន់ែដលចង់បញ
ឳសថខុស ។ ៦-េចញ អត្តសញ ញ ណកមម្រគួ
រ្រកី្រក េ
បញ ្ហ េនះបនបង្ហញកនុងករសិក ្រ
ទូរេលខចបស់ ចំ
ក៏មនម
វ្រជវេនះ ក៏ប៉ុែន្ត្រកុមករងរមនករពិបកកនុងករទទួល
ស់ ។ ទូរេលខែដលបនបញ ជ ក់េ
យយ៉ ងខពស់
យគននតម្លភព យ ជរ ្ឋ ភិបល បនបង្ហញថ េទះមនករ
េបើេ្រប បេធៀបេទនឹង្របក់ចំណូលកនុង្រគួ
ចំនួនែត១៤%ប៉ុេ
្ណ ះែដលទទួលបនអត្តសញញណកមម្រគួ
5
រេទេលើករែថទំសុខភពក៏េ រ្រកី្រក
យ
ស្រមប់ជួយស្រមួល
ដល់ករចំ
យកនុងករែថទំសុខភព ។ ឯម
ករពរេផ ងៗដល់កូនរបស់ខួន ្ល
(UNICEF
្របមណ៥៣%េទៀត ្រតូវចំ 2009)
យ្របក់ ស្រមប់ចក់ថនំ
េនះជមូលេហតុេធ្វើឲយកមមវ ិធីករពរជមងឺ តតបត
មួយចំនួន្រតូវទទួលប ជ័យ ។ ៧- ចំណី
រមិន្រគប់្រគន់ ឬ
រខ្វះជីវជ
សុខភពមិនបរ ិបូណ៌ពក់ព័នធនិងករបរ ិេភគ
រមិន្រគប់្រគន់ ឬបរ ិេភគ
ករ្រពួយបរមភពី្របក់ចំណួលមិនេទៀងទត់បនបងខំឲយ្របជពលរដ្ឋបនថយ្របក់ចំ ករសិក ្រ
វ្រជវ
យ
យេលើមូ្ហប
មមូល ្ឋ នបនបង្ហញឲយេឃើញយ៉ ងចបស់ពីករហូបចុកមិន្រគប់្រគន់
ឲយប៉ះពល់ដល់សុខភព េ
រខ្វះជីវជតិ ។
។
ឧទហរណ៍
រ។ ែដលេធ្វើ
កមមករេ ងច្រកមួយចំនួនបនដួលសន្លប់េនកែន្លងេធ្វើករ
រមូ លេហតុហូបមិន្រគប់្រគន់ និងកែន្លងេធ្វើករខ្វះសុវតថិភព ។ ៨- កង្វះលំេន ច
ថ ន និងកែន្លងរស់េនត ូចចេង្អ ត
ចលកនុងសងគម
មនករត ៉ េរឿងដីធី្ល
េឡើងជ្របចំេនកនុង្របេទសកមពុជ (UNICEF 2009) ។
ជរ ្ឋ ភិបលែដលដឹកនំេ
"ផ្តល់សបបទនដីេទឲយ្រកុមហ៊ុនឯកជនេដើមបីអភិវឌ "
្របជជនេនែតបន្តេគលករណ៍ ្របជពលរដ្ឋ ប់ពន់្រគួ
ចេកង្របវ ័ញច
ែដល្រតូវអនកមនអំ
្រតូវបនេកើត យគណបក បនបេណ្តញ
រេចញពី ផទះសែមបង េធ្វើឲយពួកគត់ក្លយជជនគមនទីជំរក ជេហតុងយ្រសួល
ដល់ករឆ្លងជមងឺេផ ងៗ មនជមងឺ្រគុនឈម ឬ ្រគុនចញ់ជេដើម ។ ៩- បុគល គ ក ិ ទទ ួលបន្រ
ក់េបៀវត្តនទ ៍ ប
្របក់ចំណួលមិន្រគប់្រគន់ែតជបញ ្ហ រហូតមកដល់េពលេនះ
េទះជមនអនុ
េសនើឲយ ជរ ្ឋ ភិបលដំេឡើង្របក់េបៀវត្តន៍ដល់ម្រន្តី ជករឲយបនសមរមយក៏េ ភិបលមួយចំនួន្រតូវបងខំចិត្តរក្របក់ចំណូលបែនថមស្រមប់ផគត់ផគង់ជីវភព ឃ្លតចកពីផូវចបប់ ្ល ក៏មន ។ ជទូេទមនុស មនក់
ប៉ុែន្ត្របក់ចំណូលេនះេទៀតេ
តក៏មិនេទៀងទត់
យ
។
សន៍ជេ្រចើន បុគគលិកសុខ
ជួនកល្រតូវេធ្វើេឡើងេ
ចរក្របក់ចំណូលមួយៃថងបន ១ េទ ២ ដុ ដូចជអនកលក់ដូរបន្តិចបន្តួចេនផ រ
រេនះទី ទល់្រកី្រកយ៉ ង
ក៏េ
យ
ក៏្រតូវែតពយយមរក្របក់មកពយបល
្រតូវេទខចី្របក់ពីឈួញ ម ែដលទរករ្របក់ៃថ្លបំផុត េបើពុំេនះេ
រមមណ ៍ ថខ្លន្រកី្រកគ ម នអំ ួ
ច ពុំ
6
រមនជមងឺ ដូចជ
ត្រតូវលក់ផទះសែមបង ដីធី្ល េដើមបីយកេទ
េមើលពយបលជមងឺ ។ ១០- គំនត ិ
្ល រ
អនករត់ម៉ូតូឌុប
ជងសំណង់ ឬកមមករេ ងច្រកជេដើម ។ អ្វីែដលពិបកជងេនះគឺ េនេពលសមជិកកនុង្រគួ េទះជ្រគួ
យ
ចេធ្វអ ី ប ី ្វ ន
គំនិតេនះជប់េនកនុងដួងចិត្តរបស់្របជពលរដ្ឋ្រកី្រកេសទើរ្រគប់រប ូ ។ ្របជពលរដ្ឋែខមរ្រកី្រក ែតងែត
គិតថខ្លួនជមនុស តូច
សិទិទ ធ ទួលេស ទឹក
ច មិនមនសិទិទ ធ មទរអ្វីេឡើយ េនះ ប់ទំងសិទិទ ធ ទួលេស ែថទំសុខភព
ធ ីធី្ល ។ល។ ្អ ត ឬសិទិេធ លើកមមសិទិដ
មនជមងឺ តតបតជេ្រចើនែដលពក់ព័នធជមួយអនម័យ និងទឹក ពុំ
ចជួយខ្លួនឯងបន គឺ្រតូវរ ំពឹងដល់រ ្ឋ ភិបលកនុងកររកដំេ
រស់េនជិតកែន្លងចក់ស្រមម ប់
ន និងគមនទឹក
ែដលគមនបងគន់អនម័យ
្អ តស្រមប់ បរ ិេភគ ។
ះ្រ
្អ ត ែដល្របជពលរដ្ឋធមម យ ដូចជ សហគមន៍ជេ្រចើន
លូទឹកស្អុយ
េពរេពញេទេ
យសត្វមុស
១១- ករែបងែចកមិន្រ ម្រតូវេលីថ ក និងជំន ួយបរេទសកនង ស័យសុខ បល ុ
្របេទសននបនផ្តល់ជំនួយ្របមណ ២/៣ (ពីរភគបី) ស្រមប់ថវ ិកចំ
យេលើ្របព័នធសុខ
ធរណៈ េហើយប៉ុនមនឆនំកន្លងមកេនះ្របក់ជំនួយទំងេនះបនយកេទក
ភិបល
មណ្ឌលសុខភព ប់រយខនងេនទូទំង្របេទស ។ ប៉ុែន្តករចំ ្រគប់្រគន់កុងករទទួ ន លជ័យជំនះ
េលើវបបធម៌ពុករលួយ
ងមនទីរេពទយ និង
យ្របក់ និងសង់អគរែតមួយមុខមិន
និងករែបងែចងមិន្រតឹម្រតូវេលើថវ ិកទំង
ក (World Health Organization (WHO)) បនប៉ ន់្របមណថ
េនះេទ។ អងគករសុខភពពិភពេ
េនកនុង្របេទសកមពុជ ថវ ិកចំនួន ៥ េទ ១០% ៃនថវ ិកជតិស្រមប់វ ិស័យសុខភិបល ្រតូវបនបត់បង់
មុនេពលែដល្រកសួងេសដ្ឋកិចច និងហិរញញ វតថុ បនេផទរេទឲយ្រកសួងសុខភិបល េទេទៀត ។ អងគករេនះ
បនបង្ហញេទៀតថ
េន្របេទសមួយចំនួនែដល្របកន់យកេគលនេយបយកំែណទ្រមង់វ ិស័យសុខ
ភិបល និងេសុើបអេងកតអំេពើពុករលួយពិត្របកដ ចំនួនថវ ិកទំងអស់្រតូវបនរក ទុកែបងែចក្រតឹម្រតូវ (WHO Bulletin 2006) ។ ឃ) ករសននិ ថ ន
គណបក សម រង ុ ី បនេរៀបចំេគលនយបយកំែណទ្រមង់វ ិស័យសុខភិបលមួយចំនួន កនុង
េនះមន
ករេរៀបចំរដ្ឋបល
្របេយជន៍ដល់សងគម
និង្របជពលរដ្ឋ្រគប់រប ូ
វ ិមជឈករឲយបនេជគជ័យេដើមបីេ
េដើមបីជំរញ ុ ្របព័នធសុខភិបលឲយវ ិវឌ ន៍េទមុ ខ
និងបេងកើតចបប់ថីម ះ្រ
។
អ្វីែដលចំបច់បំផុតគឺ្រតូវជំរញ ុ េគលនេយបយ
យ វបតិ្ត្រកី្រកេនមូល ្ឋ ន ។ ្រកសួងសុខភិបល ្រតូវេរៀបចំេធ្វើ
កំែណទ្រមង់រដ្ឋបលរបស់ខួនេដើ ្ល មបីេឆ្លើយតបេទេនបញ ្ហ ែដលកំពុងជួប្របទះេនមូល ្ឋ នបចចុបបនន ជរ ្ឋ ភិបលមិន្រតូវផ្តល់ទំនុក
ឬពឹងពក់ទំង្រសុងេទេលើអងគករេ្រករ ្ឋ ភិបល
្ហ ែដលរ ្ឋ ភិបលមិន ខុស្រតូវេលើបញ
ចបំេពញបនេនះេទ
សំខន់កុងករជួ ន យដល់្របព័នធសុខភិបល
ករងរេ ចបស់
។
ស់ េ
(NGO)
។
ឲយទទួល
អងគករេ្រករ ្ឋ ភិបលមនតួនទី
ធរណៈេនកនុង្របេទសកមពុជបចចុបបនន
យសហករជិតសនិតជមួយរដ្ឋបលរបស់្រកសួងសុខភិបល និង
រ ្ឋ ភិបល ែដលបន
ជ
ប៉ុែន្ត្រតូវបំេពញ
មេគលនេយបយរបស់
ក់ឲយអនុវត្តន៍ ។ ចំបច់្រតូវពិនិតយ និងែបងែចកអងគករេ្រករ ្ឋ ភិបលឲយបន
យចត់ទុកអងគភពេនះដូចជ្របព័នធឯកជន និងមនករ
7
ម
នចបស់
ស់ ។
េគលនេយបយែដលពក់ព័នធជមួយវ ិស័យសុខភិបល
្រកុមករងរយល់ថ េឡើងេ
យគមនព័ត៌មនចបស់
ទ្រមង់វ ិស័យសុខភិបល
ជរដ្ឋភិបលកមពុជ្រតូវែតពិចរ
ថ្លឹងែថ្លងបញ ្ហ ឲយបនលំអិត េហើយសម
ក- ព្រងឹងបរិយករេម៉្រកូេសដ្ឋកិចចឲយបនរឹងមំ បរ ិយករេម្រកូេសដ្ឋកិចចរ ឹងមំ ។
ចំណុចេនះែដរក៏
េ្រពះថ
ចបេងកើត
ស់បនេទ ។ េហតុេនះ េដើមបីឲយទទួលបនេជគជ័យកនុងករេធ្វើកំែណ
្រសបជមួយកំេណើនេសដ្ឋកិចច និងករវ ិឌ របស់សងគម ដូចជ ៖
ធរណៈ
ពុំ
ចឆ្លុះបញ ច ំងអំពីជីវភពរបស់្របជពលរដ្ឋពិត្របកដ
ថ នភពេសដ្ឋកិចច
ចបង្ហញពី
េលើករែថទំសុខភព ។
្រស្តកុងវ ន ិស័យសុខភិបល
ជករចំបច់ស្រមប់េរៀបចំយុទធ
ថ នភពសុខភព្របជពលរដ្ឋជទូេទ រួមទំងលទធភព កនុងករចំ
យ
ខ- កំែណទ្រមង់ចបប់ ្រតូវេធ្វើករកំែណទ្រមង់ចបប់មួយចំនួនែដលពក់ព័នធនិងវ ិស័យសុខភិបល ទទួលបននូវលទធផលល្អកុងករផ្ត ន ល់េស ្របព័នស ធ ុខភិបល ជរ ្ឋ ភិបលចំបច់្រតូវភជប់ជមួយចបប់
។
េគលនេយបយរបស់
ឬបទបញ ជ ែដលបេងកើតេឡើងត្រមូវ
ែស្តងរបស់្របេទសកមពុជ ប៉ុែន្តេពលខ្លះគួរដកយកករពិេ
ទទួលេជគជ័យកន្លងមក មនជ
ធរណៈ
េដើមបីជ្រគឹះកនុងករ
មេសចក្តី្រតូវករជក់
ធន៍លៗ ្អ ពី្របេទសមួយចំនួនែដលធ្លប់បន
ទិ៍ ្របេទសនីេហ រ ីយ (Negeria) ែដល ទទួលបនេជគជ័យកនុងករ
ទប់ទល់ករផលិត និងែចកចយឳសថែក្លងក្លយ ។ គ- ទទ ួល
គ ល់ក ្ត សំខន់របស់វបបធម៌សងគម
្របេទសកមពុជ ចំបច់្រតូវទទួល
យកេទពិចរ
គ ល់អំពី
ថ នភព និងករេពញនិយមកនុងសងគម េដើមបីេលើក
យល់ដឹង ស្រមប់េរៀបចំេគលនេយបយសុខភិបល
ធរណៈែដលេឆ្លើយតបនឹង
ត្រមូវករ ជពិេសសចំណុចែណនំែដលពក់ព័នធនឹងករ្រប្រពឹត្ត និងអកបបកិរ ិយរបស់ម
8
ជន ។