10
gençlik
8 HAZÝRAN 2008 PAZAR
iþ
Sen sus, CV konuþsun! ERHAN ÖZDEN
Ýlkokul bitmesine yakýn bütün genç adaylarýnýn literatürüne bir kelime çaktýrmadan sýzmaya baþlar. Ýlerleyen seY. EMRE nelerde ise “kazanmalýsýn, HATUNOÐLU baþarmalýsýn” fonetiðinde sýzan kelimeyi çekiçle kazýma operasyonlarýna geçilir. Bilincin, bilinç altýnýn, bilinç dýþýnýn, annenin, babanýn, rehber öðretmenin vb. hepsinin ortak güdümüyle bir hedefe kilitlenir genç. Ve “kariyer” adýndaki kýzýl elmaya saplanmak üzere bir yay gibi gerilir koca bir gençlik hayatý. Wilhelm Tell kadar þanslý deðilse de seneler bu kýzýl elmaya saplanamadan (veya baltalara sap’lanamadan) uçar gider. Bu saplanma iþini genç bazen o kadar kafaya takar ki bir noktadan sonra hayatýný adeta CV’sine yazmak için yaþamaya baþlar. Kendisini CV’ye çizmek yerine; CV’sinde görmek istediði þeyi hayatýna kazýmak için döner durur. Zaten CV’nin (Curriculum Vitae) anlamýnýn “hayat yarýþý” olmasý da bu açýdan ne manidardýr! Derken hayatýnýn 10 ile 25 yaþlarý arasýný CV’sine yazacak eðitimlerle, hobilerle geçiren genç bir arenaya gelir dayanýr: Seneler öncesinden geleceðini bildiði ama kaçamadýðý “iþ bulmalýsýn” arenasý. Artýk ne yapýp edip bir yerlere kapak atmalýdýr. Derken yan caddeden çýkan birileri gencin onca senedir aldýðý yolu hiçe sayýp direksiyonu çat diye önüne kýrar. Gencimiz ne olduðunu anlamaya dursun artýk sollanmýþtýr. “Curriculum Vitae” iþte tam olarak bu demektir. ‘CV hazýrlama taktikleri, mülakat sýrasýnda iþverene nasýl güven verilir, duygusal zeka mülakat anýnda nasýl kullanýlýr, mülakatlarda beden dili cambazý nasýl olunur’un þifrelerini bilen birileri 15 dakikada 15 senelik eðitimine toz attýrýr gencin. Kelly Services’in 33 ülkede toplam 11.500 kiþinin (1.723’ü Türkiye’de) görüþüne baþvurarak gerçekleþtirdiði Global Ýþgücü Ýndeksi’ne göre ankete katýlanlarýn; %32’si görüþme esnasýnda nasýl davranacaðýný bilmiyor. %54’ü CV’lerinin kendilerini yeterince iyi temsil etmediðini düþünüyor. Ve sadece % 9’u eðitim seviyelerinin bir iþe uygunluk için en iyi gösterge olduðuna inanýyor. Yani görünen o ki gençler de bu sollanma mekanizmasýnýn sebeplerinin farkýna varmýþ durumda. Dolayýsýyla oyunu kuralýna göre oynamak, CV hazýrlarken bazý ayrýntýlara ve mülakat anýnda bazý psikolojik kaidelere dikkat etmekle mümkün olacaktýr. Bu konuda bazý önemli kurallar vardýr ki bu yazýnýn konu itibayla park etmek istediði yer de aslýnda burasýdýr.
ðil. Baþvurduðunuz pozisyonla ilgili geçmiþte günlük hayatýnýz içinde bile olsa neler yaptýðýnýzý düþünün. Bunlarý çekinmeden CV’nize yazabilirsiniz. Örneðin müþteri iliþkileri pozisyonuna baþvuruyorsanýz rahatlýkla aðabeyinizin arabasýný satmak için verdiði gazete ilanýna gelen telefonlara sizin baktýðýnýzý, bu þekilde arabayý 2 haftada sattýðýnýzý yazabilirsiniz. % 100 dürüst olun. Minicik bir yanlýþ ifade belki CV’nizden çok bir þey götürmeyecektir, hatta bir parça iyi bile gösterecektir. Ama o minicik kelime, mülakat anýnda bütün özgüveninizi tek baþýna sýrtlayýp götürecektir. Siz, sizi göndermemiþseniz, bacaklarýnýz mülakat anýnda kaçýnýlmaz olarak titreyecektir. CV’nizdeki fotoðrafýnýz, iþin profesyonelleri için, sizinle ilgili çok þey söyler. Ýnsan yüzünde birbirinden baðýmsýz çalýþan toplam 44 kas vardýr. Bunlar 7.000 farklý surat ifadesi meydana getirebilir. Ýfadenizin anlamý; yakýþýklý veya güzel olmanýzdan daha önemlidir. Fotoðrafýnýz kolaylýkla iþverenin “elektrik alamadým” yargýsýna kurban gidebilir. Bu sebeptendir ki Kuzey Amerika’da iþ baþvurularýnda fotoðraf istenmesi yasal deðildir. Kullanmayý düþündüðünüz fotoðrafla ilgili profesyonel birilerinin fikrini alýn.
ÝLLUSTRASYON
Genç kariyer
NurettinÖzdoðan Ýþ dünyasýný bilmeden, tanýmadan o havayý teneffüs etmeden kendi ‘saadet zinciri’mizi oluþturmaya meyilliyiz. Daha üniversite sýralarýnda ne zaman “genel müdür” olacaðýmýzý hesaplýyoruz. ÖSS’ye girecek olanlarda da böyle.
CV hazýrlama taktikleri, ‘mülakat sýrasýnda iþverene nasýl güven verilir, duygusal zekâ mülakat anýnda nasýl kullanýlýr, mülakatlarda beden dili cambazý nasýl olunur’un þifrelerini bilen birileri 15 dakikada 15 senelik eðitimine toz attýrýr gencin. “Curriculum Vitae” (hayat yarýþý) iþte tam olarak bu demektir.
Garantili elenme yöntemleri
CV hazýrlarken dikkat ! Baþvuru yapacaðýnýz firmayý araþtýrýn. Unutmayýn, firmanýn elinde önceden oluþturulmuþ bir görev tanýmý haritasý vardýr. Bu haritada neler olduðunu, araþtýrmanýz sýrasýnda keþfetmeye çalýþýn. Firmayý bir puzzle gibi düþünün. Hangi parçasý eksik keþfedin. Ve alýn elinize fýrçanýzý puzzle’ýn bu boþluðuna göre CV’nizi bir Picasso gibi yeniden resmedin. CV’nizi sadece 1 hedefe yönelik gerilmiþ bir yay farz edin. Bu þu demek; önce baþvurulacak
firmayý belirleme, sonra “buna göre” CV hazýrlama. Dolayýsýyla da baþvuru adedince CV’ler hazýrlama. Bu, CV’lerinizin firmanýn aradýðý CV olma ihtimalini yükseltecektir. CV’niz için kapak yazýsý hazýrlayýn. Buraya firmaya neden baþvurduðunuzu, neler katabileceðinizi, baþvurduðunuz pozisyonla ilgili deneyimlerinizi 3 kýsa paragraf þeklinde yazýn. Bu sayede kapak yazýsý hazýrlamamýþ binlerce kiþinin bir anda önüne zýplamýþ olacaksýnýz. Deneyimlerinizden bahsedin. Bunlar illa profesyonel deneyimler olmak zorunda da de-
Hayalimdeki iþi nasýl bulabilirim? Geçenlerde bir arkadaþým finallere çalýþýrken bilgisayarda eski Türk filmlerinden ‘Dolap Beygiri’ni izliyordu. Neden ders çalýþýrken izlediðini sordum. Bana “Ýzlemiyorum. Sýrf uykum gelmesin diye filmi baþlatýyor, film bittiðinde ise ders çalýþmaya ara veriyorum.” dedi. Genellikle kafein kullanýlýr ama bu da ilginç bir yöntem olsa gerek. Bazýlarý dünyanýn en saçma filmleri arasýna girse de (Dünyayý Kurtaran Adam) bazý Türk filmleri o dönem hakkýnda bizlere birtakým ipuçlarý veriyor. Atýf Yýlmaz’ýn Dolap Beygiri filmi de öyle. Hatýrlatayým: Þener Þen’in oynadýðý ‘Banker Yakup’ adýnda bir karakter var. Sahtekar mý sahtekar bir tip. Memur kayýnbiraderi de dahil herkesi dolandýrýp yurtdýþýna kaçýyor. Her yakalanýþýnda “Sor bakayým, niye yaptým?” diyerek paçayý kurtarýyor. Hele ki filmde geçen reklamdaki ‘jingle’ birçok kiþinin hafýzasýnda:
“Banker Yakup, Banker Yakup, Banker Yakup, yarýnýnýzýn güvencesi.” (Arkadaþlarým en büyük ilham kaynaðým. Yine geçenlerde ev arkadaþým “Önder Sav’a telefon kullanmayý öðretmek isteyenler grubu” diye feysbuk’ta bir grup kurdu, ertesi gün birçok gazetede manþet oldu!) O dönemde halkýn ‘saadet zincirleri’ne ilgisini, az birikmiþ parasýný yatýrmak isteyenlerin kapýsýnda bankerlere yalvardýklarýný anlamak mümkün deðil. Tabii insanlarýn bir anda köþe olma hayalinin nasýl bu kadar ucuz olduðunu da... Haberlerde okumuþ olmalýsýnýz: Dönemin en popüler bankeri ‘Banker Kastelli’ olarak bilinen Cevher Özden intihar etti. Düþünebiliyor musunuz? Türkiye’de milli gelirin 65 milyar dolar olduðu 80’li yýllarýn baþýnda Banker Kastelli yüz binlerce kiþiden 2,2 milyar dolar para toplamýþ! (Tez konumu buldum.)
Bu bizim durumumuza benziyor: Ýþ dünyasýný bilmeden, tanýmadan o havayý teneffüs etmeden kendi ‘saadet zinciri’mizi oluþturmaya meyilliyiz. Daha üniversite sýralarýnda ne zaman “Genel Müdür” olacaðýmýzý hesaplýyoruz. ÖSS’ye girecek olanlarda da böyle. Kimse kimseyi kandýrmasýn. Türkiye’nin en iyi üniversitesine de girsen hiç kimse senin peþinde koþ-ma-ya-cak! Üniversite çok önemli bir ilk adýmdýr sadece! Bugün ‘Yýlýn Giriþimcisi’ olan kiþi ilk iþini bodrum katýnda tuttuðu bir ofiste gerçekleþtirdiðini söyleyecektir. Bugün çok büyük bir holdingin baþarýlý CEO’su ilk iþinin fotokopi çekmek olduðunu, hatta þefine çay getirip götürdüðünü anlatacaktýr. Bir anda köþe olmak istemekle arasýnda daðlar kadar fark vardýr kanýmca. Fakir edebiyatý deðil bu. Sanýrým bunun adý: Hayalindeki iþ için “Sebat etmek!” n.ozdogan@zaman.com.tr
CV’nizin ilk 1/4 kýsmýný bekar olup olmadýðýnýz, uyruðunuz, 4 farklý e-posta adresi ve 3 adet telefon numarasý ile doldurun ki önceliklerinizi belirleyemeyen bir kiþi olduðunuz þýp diye ortaya çýksýn. Mailiniz serserimayin@hotmail.com, afrodit86@gmail.com türünden karizmatik bir þey olsun. Fotoðraf kýsmýna yazlýkta çekilmiþ fotoðrafýnýzýn kafa kýsmýný kesip koyun veya kafede elinizde nargile gülümseyen afili fotoðraflarýnýzdan yararlanýn. “Bu ilaný okumalýsýnýz”, “itiraf edin bana ihtiyacýnýz var”, “iþveren arýyorum” türünden baþlýklarla CV’nize þirinlikler serpiþtirin. Firmanýn ihtiyaçlarý yerine kendi beklentilerinizden bahsedin. “Askere gitmeden önce iyi bir iþe girersem dönüþte daha kolay iþ bulacaðýmý düþündüðümden veya iþ dünyasý hakkýnda fikrim olsun diye” baþvurduðunuzu anlatýn durun. Referanslarýnýzý dayýmýn çok yakýn bir arkadaþý, amcamýn ortaðý þeklinde kan baðlarýnýzýn gücüne dayandýrýn. Eðer bunlarý yapmaz ve daha yukarýdakileri de iyi yaparsanýz, muhtemelen size “alo” diyecek ve mülakat için randevu isteyeceklerdir. Lakin randevunuzu hemen bu haftaya vermeyin; ki haftaya pazar “mülakat aný þifrelerini” okuyabilesiniz. erhan.ozden@bilgeadam.com
HAFTANIN SORUSU Soru: Önümüzdeki yaz okulundan sonra yeni mezun olacaðým. Hangi iþ ilanýna baksam deneyim istiyor. Sizce nasýl bir yöntem izlemeliyim? Cevap: Sana katýlmamak mümkün deðil. Zaten bazý þirketler var ki sanýrsýn uzaydan filan da baþvuru bekliyor! Ben yine de istediðin bir iþ varsa bu iþ, deneyim gerektirse bile þansýný denemeni tavsiye ederim. Mesela özgeçmiþimizde stajlarýmýzý, varsa yarý zamanlý çalýþtýðýmýz iþleri ve üniversitede okurken nelerle meþgul olduðumuzu detaylý bir þekilde anlatýrsak karþýmýzdaki insaný etkileyebiliriz. Bunun yanýnda tecrübe kazanmak istediðimizi vurgulayan bir motivasyon mektubu (ön mektup) yazarsak bize puan kazandýrabilir kanaatindeyim.
Feza Gazetecilik A.Þ. adýna Sahibi
ALÝ AKBULUT Genel Yayýn Müdürü
EKREM DUMANLI
Türkçe Olimpiyatlarý’nýn hayalleri zenginleþtirmesi Her sene Türkçe Olimpiyatlarý’ný televizyonda izlerdi. Ýnternetten videolarýný kaç kez izledi saymadý, sayamadý. Birçok arkadaþýna olimpiyat görüntülerinin olduðu CD’yi hediye etmiþti. Bu sene farklýydý onun için. Yine ilk birkaç saatini televizyonda izledi. Sonra reklam arasýnda dayanamayýp Türkçe Olimpiyatlarý’nýn yapýldýðý mekâna gitmek için kendini yollara attý. Sonunda mekâna girmeyi baþardý. Nasýl bir atmosfer olduðunu kendisinden dinliyoruz: “Binlerce izleyicinin buðulu göz-
lerle tebessüm ettiðini, gözyaþlarýnýn ceyhun olduðunu nasýl anlatayým? 110 ülkeden gelen 550 rengarenk, sevimli mi sevimli çocuðun Türkçe þarký söylediðini, horon teptiðini, halay çektiðini, harmandalý oynadýðýný nasýl ifade edeyim? O atmosferi anlatacak kelime hazinesi yok bende.” O an onlarýn yerinde olmayý, onlarýn o mutluluklarýný yaþamak istedi. Zaten program bittikten sonra kendisini piste attý. Çocuklarla birlikte ‘Un dos tres’ þarkýsýný söylemeye baþladý çaktýrmadan. Ama programýn
baþýndan sonuna kadar hayal kurdu... Bir gün içimizden biri yurtdýþýndaki bir üniversitede konferans verdiðinde oradan birisinin Türkçe soru sorduðunu... Ýçimizden birisi hiçbir Türk’ün bulunmadýðý bir yerde ödül aldýðýnda ona ilk “Tebrik ederim” diyen kiþinin bu çocuklardan biri olduðunu... Hiç bilinmedik bir yerde içimizden biri kaybolduðunda, adresi sorduðumuz kiþinin Türkçe “Bugün benim misafirim ol” dediðini... Ve bu hayallerinin gerçekleþeceðine bir kez daha þahit oldu.
Genel Yayýn Editörü NÝHAL BENGÝSU KARACA Görsel Yönetmen FEVZÝ YAZICI
Sorumlu Müdür ve Yayýn Sahibi Temsilcisi ALÝ ODABAÞI Reklam Grup Baþkaný HAKAN DÝKMEN
Sayfa Tasarým MUSTAFA SAÐLAM ALÝ YAÐMUR
Reklam Grup Baþkan Yardýmcýsý YALÇIN ÇINAR
Editörler MUSA GÜNER H. SALÝH ZENGÝN
p.celik@zaman.com.tr Tel: 0212 454 82 02
Reklam Satýþ Yöneticisi PERÝ ÇELÝK
Yönetim Yeri Yayýn Türü: Yerel Süreli Baský: Feza Gazetecilik A.Þ.
Zaman Gazetesi 34194 Yenibosna, Ýstanbul
TEL: 0212 - 454 1 454 Faks: 0212 454 14 83 www.zaman.com.tr
genclik@zaman.com.tr
GAZETESÝ’NÝN
PAZAR
EKÝDÝR