Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly BERDIMUHAMEDOW: — Kitap ynsanyýetiň baş baýlygydyr, sermaýasydyr, döwürleriň, nesilleriň we medeniýetleriň arasyndaky arabaglanyşygy özünde jemleýän bilimler çeşmesidir. Kitapsyz öý ýüreksiz beden ýalydyr. Ol ynsana hormat goýmagy öwredýär, bagtyýar durmuşda ýaşamagyň ýoluny salgy berýär. Watana, halka bolan beýik buýsanjy terbiýelýär.
KITAP DÜNÝÄSI GN TIMES ÝÖRITE SAN
18 DEKABR 2017
«TÄZE MENZILLERE ÝETMEK GEREK» Ykdysadyýet, senagat, tehnologiýa, söwda we aragatnaşyk ýaly pudaklaryň jemgyýetiň eşretli durmuşda ýaşamagy üçin zerurdygyny, onuň ösüşindäki ornuny inkär edip bolmaýar. Emma bu pudaklaryň özgermeginden has zerur zadyň adamzadyň aň-düşünjesiniň kemala gelmegi, aklynyň paýhas bilen ýugrulmagy, ylyma-bilime berk ýapyşmakdygy, kitap okamak endigi gazanmakdygy hem aýdyň zatdyr. Jemgyýet bolup ýaşamak üçin bu mesele örän uly ýer eýeleýär. “Älem içre at gezer” romanynda durmuşdan mysallar birnäçe ýerde görmek bolýar. Kitap okamagyň ähmiýeti, atababalarymyzyň kitaba goýan sarpasyny romanyň birnäçe ýerinde duş gelýär. Anna aga kyn döwürde-de çelpek ýalyjak kitap üçin üzüm hasylyny bermegi, şeýdip bir sandyk kitap ýygnandygy bellenip geçilýär. Bu sandyga “Akyl hazynasy” diýip at goýulýar. (s. 11-13). Bu hem ogly Berdimuhamede goýlup gidilen iň uly miras bolýar. (s. 41-42) Eflatun-aga ýa-da Platon Iwanowiç: “Mende maşgala-da, aýal-da, çaga-da ýok. Meniň maşgalam – meniň ylmy işlerim, kitaplarym, depderlerim,” diýmek bilen, okyja görelde bolýar. Platon Semýonowiç edilmeli işleriň kändigine göz ýetiren soň Berdimuhamediň öňünde maksat goýýar. Ol hem «Şulary okamaly» diýlip bellik edilen kagyz. Ol kagyzda “II–III we X–XVI asyrlarda ýüz ýyla çeken gurakçylyk. Halklaryň göçe-göçlüginiň sebäpleri; Parfiýa döwleti; Göktürkmen döwleti – orta asyrlar; Seljuk «Kanunlar wagtyň geçmegi bilen ölýändir, kitaplar bolsa hiç-haçan ölmeýär» Eduard Jorj Litton «Eger-de seniň alýan zadyň saňa ýaramasa, öz berýän zadyňy üýtgetmäge çalyş.» Karlos Kastaneda
türkmenleriniň beýik imperiýasy; Köneürgenç türkmenleriniň döwletleri; Akgoýunly, garagoýunly türkmenleriň döwletleri; Osman türkmenleriniň soltanlygy; Amul şäheri; Türkmenler Hindistanda,” diýip sanaw berilýär. (59-61) Bu kitaplar türkmen halkynyň medeni ruhy baýlyklaryny gaýtadan dikeltmek üçin zerur bolany üçin, kitabyň gyt döwründe şeýle bellik edip, taryha öz goşandyny goşmagy maksat edinen bolmaly. Bu romanda awtor mugallymyň ýaşlar üçin göreldelik häsiýetlerini filosofiki beýanlar arkaly ussatlyk bilen beýan edýär: “Bilim üznüksiz, dowamly, barha ýokarlygyna, belentlige ösýän bolmaly. Bilim ulgamy zynjyr ýaly biri-birine sepleşip gitmeli. Bir halkanyň üzülen ýerinde, onuň zynjyrlygy galmaýar. Bilimem şonuň ýaly, onuň öňi ýa soňy hakda gürrüň etmek mümkin däl. Çünki ol bütewüligini ýitirýär, peýdasyz bolup galýar. Berdimuhamet kursda taýýarlyk geçýän wagty okan, öwrenen zatlaryny ýatlady. Dünýädäki ösen ylym, tehnikada ýetilen sepgitler... Biz bolsak, okamany, ýazmany öwrendik diýip begenýäris. Elbetde, muňa-da begenmeli. Bu – başlangyç. Ýöne soňra... Ine, şu furgondan düşäýsem, ol öňe gider, men bolsa düşen ýerimde galaryn. Dünýäniň ösüşem şeýle bolmaly. Biz dünýäden düşüp, gapyl galypdyrys, ol bolsa öňe, gaty öňe gidipdir. Biz şol öňe gidişlikden kän menzil yza galypdyrys... Bize, gör, näçe köp işler etmek, täze menzillere ýetmek gerek!” (s. 127)
«Öňki wagtlar ýazyjylar kitap «Käbir adamlar kitabyň göwrümine ýazardy, okyjylar hem okardy. Häzir seredip alýarlar, men öňem aýtdym kitaby okyjylar ýazýa, okaýan bolsa olar eliň üçin maşk däl, kelläň üçin...» adam ýok» Grasian-i-Morales Oskar Waýld «Kimler öz ýazan kitaplary barada öwünýärler. Men bolsa okan kitaplarym hakynda öwünýän.» Horhe Luis Borhes
«Azatlyk- bu iki ikiňi dört diýip bilmek mümkinçiligidir.» Jorj Oruel
«Ertekiler hakykatdan hem uly zatdyr. Aždarha hakynda edilýän gürrüň üçin däl, çagalara berýän öwüti üçin, ol öwüt hem şol aždarhalary öldürip bolýandygydyr.» Gilbert Kit Çesterton
2
KITAP
KITAP - DÜNÝÄLARI AÇÝAN GAPY “Älem içre at gezer” romanyndan paýhasly setirler Kitaphon Anna-aga Anna-aga kitaba aýratyn sarpa goýýardy. Bir ýerlerde del kitap bar diýip eşitse, ähli işini taşlap, uzak ýola gidýän we şol kitaby satyn alyp gelýän pursatlaryny eşidýän käbir adamlar muny aňzamazylaram. Hatda satmaga diýip äkiden üzümini çelpek ýaly ýukajyk kitaba çalşyp gelen pursatlary bolupdyr. Şeýde-şeýde ol iki sany äpet uly sandyk dolusy kitap, golýazma, öz pikir-garaýyşlary ýazylan doly hazyna döretdi. “Akyl sandyklary” hazynasy... (sahypa 11-12) Haçanda ol eline düşen kitaplaryň ýüzüne seredip, adamlaryň oýuna-hyýalyna gelmejek zatlary okap beren mahaly, töweregindäkiler agyzlaryny öweldip galardy. «Bu zatlary özüňden nädip tapýarsyň?» diýip, geň galardylar. «Özümden däl, kitapdan okap öwrenýärin» diýip ynandyrmak aňsadam däldi. Çünki şeýdip kitap okap oturan molla bu obada şo eýýamda bolmandy. (sahypa 13) Dostumdyr - kitap! Berdimuhamet kitaby näçe köp okadygyça, öz içki dünýäsine şonça köp nazar aýlady. Öz-özi bilen kän söhbet gurdy, jedelleşdi, ylalaşdy, öz ýoluny gözledi. Her bir meselä töwerekleýin düşünmäge, onuň emer-damaryna çenli seljermäge çalyşdy. Bu gözleglerinde onuň ýatkeşligi ýagşy ýaran boldy. Seljermek, deňeşdirip görmek, ahyrky netijä gelmek oňa ýeňil düşdi. Kitaby näçe köp okadygyça, Berdimuhamet haýsy ýola baş goşýandygyna, nähili täze dünýäniň çetinden girýändigine düşünip başlady. Ýene, gör, näçe-näçe işleri etmelidigine akyl ýetirdi. Diýmek, biz alys ýoluň başlanýan ýerinde durus oguşýa.(83) Türkmen dilinde ilkinji kitaplar Berdimuhamet tehnikumyň naharhanasynda garbanandan soň, kitaphana baryp, tä ýapylýança gününi şol ýerde geçirýärdi. Ol öz mekdebinde ders beren mahaly okuw kitaplarynyň ýoklugyndan kösenýärdi. Şonuň üçinem, ozaly bilen, türkmen mekdepleri üçin çykarylan ilkinji kitaplar bilen tanşyp ugrady. 1913-nji ýylda Alyşbeg Alyýew tarapyndan çykarylan ilkinji «Türkmen dili» harplyk kitaby ony aýratyn gyzyklandyrdy. Bu harplyk kitaby Zakaspi oblastynyň kanselýariýa naçalniginiň halk uçilişşeleri bölüminiň inspektory,
pars we türk dillerini suwara bilýän Iwan Aleksandrowiç Belýaýewiň başda durmagy we tutanýerliligi bilen neşir edilipdir. Berdimuhamet A.S.Alyýewiň 1920-nji ýylda çapa taýýarlan «Türkmen elipbiýindenem» köp zatlary öwrendi. Türkmen mekdeplerinde rus dilini okatmagyň metodikasy barada şeýle güýçli sowatly, bu ugurda ylmy barlaglary geçiren Muhammet Geldiýewiň «Harplyk» kitabynda beýan edýän zatlaram oňa ýakyn hem düşnüklidi, bu kitap 1924-nji ýylda neşir edilipdir. Şu kitaplar mugallymlaryň we okuwçylaryň her birinde bar bolanlygynda, nähili oňat bolardy! (81) Berdimuhamet kitaplary ýöne bir okabam oňanokdy. Olardan soň irde-giçde işde gerek bolar öýden ýerlerini göçürip alardy. Çagalara nädip çalt okamagy endik etdirmeli, okamagyň durmuşy endiklerini ornaşdyrmak üçin nähili tekstleri saýlap almaly, çagalarda nädip kesgitli bir düşünjeleri we ynamy terbiýelemeli, okalýan mahaly şol zatlary nädip aňynda aýlamaly we materialy özbaşdak özleşdirmegi öwrenmeli diýen ýaly sowallaryň jogaby onuň ýazgylarynda bardy. Ol öz ýazgylaryny berk düzgüne salyp, olary aýap saklaýardy.(82) Kyn günde-de durmuşyň manysy – bilim; Kynam, agyram bolsa, ýyllar gelip-geçip dur. Näme-de bolsa, ol bilime bolan höwesini ýitirmändi. Bu hem onuň kalbyna rahatlyk berýärdi, durmuşynyň manysyna many goşýardy. Onuň bilime bolan höwesi barha artýardy. Ol Anna aganyň miras goýan ýazgylaryny täzeden göçürip çykdy. Mümkinçiligine görä, ýazgylaryň birentegini rus diline terjime etdi. (62) “Öwreneniňi öwret” Mugallym arap kökenli jezitçe elipbiýi öwredip başlanda, işlemek has gyzykly boldy. Başda çagalar harplary öz gara tagtajyklarynda ýazmany öwrendiler, şondan soň olary öz depderlerine göçürýärdiler. Berdimuhamet başdan «Öwreneniňi öwret» diýen täzeligem girizdi. Çagalar mekdepde öwrenenlerini öýlerine gelensoňlar, jigilerine-de, hatda ata-enelerine-de öwredýärdiler. Olaryň aýdýanlaryny öýlerindäkileriň näderejede özleşdirýändikleri belli bolmasa-da, çagalar özgelere öwretjek bolup, dersleri mazaly bişirýärdiler. (109)
DÜNÝÄSI
3
SÜÝJI BOLÝAR EKIP IÝSEŇ… «Süýji bolýar ekip iýseň, maňlaý deriň döküp iýseň» diýen setir ilki balalar bagynda, soň başlangyç synplarda gaýtalan çagalaryň özleri indi ene-ata boldular. Ol setirleri çagalar dünýäsine beren şahyr, Türkmenistanyň halk ýazyjysy, Magtymguly adyndaky döwlet baýragynyň eýesi, Kaýum Taňrygulyýew. Mysal getirilen setirler diňe bir türkmen çagalar poeziýasyna hemişelik giren nusgawy setirler hem bolman, diňe çagalaryň Kaýum atasynyň, biziň Kaýum agamyzyň özüne berlen häsiýetnama setirleri bolup duýulýar. Ol uruş ýyllary on üç ýaşly ýarym aç çaga halyna halal zähmete baş goşup, şu güne çenli edebiýat meýdanynda gazanan uly abraýyny, ýeten belentliklerini diňe özi «ekip», öz maňlaý derini döküp, öz zähmeti bilen gazandy. Halkara Andersen baýragynyň diplomanty şahyr Kaýum Taňrygulyýewiň diňe ýazan, terjime eden, terjime edilen kitaplarynyň atlaryny sanap geçmegem žurnal makalasyna ölçelip berlen çap meýdanynyň esasy bölegini tutardy. Onuň türkmen dilinde ýazan eserleri rus dilinden başlap, fransuz, iňlis, nemes, hytaý, ýapon, arap dilleriniň üsti bilen gujraty, malalam, teligu diýen ýaly biziň seýrek eşidýän dillerimize çenli, jemi 200 kitaby 45 dile terjime edilip, 30 million tiraž bilen okyja ýetirildi.
KAÝUM TAŇRYGULYÝEW
Kaýum Taňrygulyewiň goşgularynyň dünýä edebiýatyna şeýle giňden ýaýramagyny onda başga milletleriň okyjysyna öwrenere, gyzyklanara zadyň bardygy bilen düşündirip bileris. Kaýum Taňrygulyýewiň döredijiliginde türkmeniň giň sährasy, üýtgeşik tagamly miwe, bakja ekinlerini berýän bereketli topragy, täsin haýwanat dünýäsi uly orun eýeleýär. Çagalaryň aňyna zähmet çekmek endigini goşmak arzuwy bolsa şahyryň Kaýum Taňrygulyýewiň döredijiligi hakynda gürrüň esasy maksadyna öwrülýär. Onuň eserlerinde edilende, bir özboluşly ýagdaýy aýratyn nygtamak isleýärin.türkmen çagalarynyň ýitiligi, ugurtapyjylygy, Ozal biziň halkymyzda heniz şu günki ýaly sözüň doly haýwanlara, bag-bakja, zähmete garaýşy manysyndaky ýazuw edebiýaty ýokka-da, halk mydama öň hatarda durýar. Ýaşaýşyň ähli döredijiliginde çagalar ýatdan çykarylmandyr. Olar üçin milletleriň çagalaryna-da ýakyn bolan şertler ertekiler, ýaňzytgyçlar, hüwdi, läle döredilipdir. Ýöne sözüň hakda söz açýan eserlerine, elbetde hemme doly manysyndaky ýazuw edebiýatly bolanymyzdan ýerde hem üns berilmeli bolar. Kaýum soňam öz döredijilik ýoluny diňe çagalara bagyşlan ýazyjy, Taňrygulyýewiň çagalar üçin ýazan eserlerinde şahyr bolmandyr. Geçen asyryň ellinji ýyllaryna çenli bolsa çagalaryň ýanynda türkmen ýaşulylary hem köp çagalar edebiýaty babatda ozal halk arasynda bar bolan ýerde hereket edýärler. Olar entek «çalgöz» ertekileri goşga geçirmek esasy ýörelge bolupdyr. Bu çagalaryň baş maslahatçylary. Dana, köpi gören aýdylany tassyklamak üçin Beki Seýtäkowyň «Aýaz han», türkmen ýaşulylaryndan bolsa diňe biziň Aman Kekilowyň «Çopan we patyşa», Ýakup Nasyrlynyň çagalarymyza däl, eýsem terjime edilen kyrk bäş «Ýalta Myrat», Kerim Gurbannepesowyň «Ýalta we bagt» dilde gepleýän çagalara-da öwrenmäge zat ertekilerini ýatlamak hem ýeterlik bolardy. Ýöne türkmen bolmaly. Ol ýagdaý bolsa türkmen şahyry Kaýum edebiýatynyň agzalyp geçilen atlary ýörgünli wekilleri hem Taňrygulyýewiň dünýä edebiýatynyň giň ösüşine görkezilen eserlerden başga çagalara niýetläp ýörite eser alyp çykýar. Bu hem diňe Kaýum Taňrygulyýewe ýazmadylar diýen ýaly. Emma Kaýum Taňrygulyýwiň çeper däl, tutuş türkmen edebiýatyna uly abraý getirýär. döredijilik meýdanyna gelmegi bilen Türkmenistanda hem Kaýum Taňrygulyýew Kerki raýonynyň (häzirki kän-kän uly edebiýatlardaky ýaly çagalar edebiýaty Atamyrat etraby) Gyzylaýak obasynda çopan döredi. Ol tutuş ömrüni, poeziýasyny, ylmy işlerini, başga hem tanymal mergen Taňryguly aganyň dillerden eden terjimelerini diňe çagalara bagyşlady. maşgalasynda dünýä inýär. Kerkide orta Şeýlelikde şol ugurdan täk özüniň eden sabyrsyz işlerini göz mekdebiň birinji goýberilişini tamamlan ýigdekçe öňünde tutup Kaýum Taňrygulyýewi türkmeniň hakyky Türkmen döwlet uniwersitetiniňem ilkinji goýberilişini çagalar edebiýatynyň düýbüni tutan ýazyjy hasap gutaransoň neşirýata işe iberilýär. etmäge doly esasymyz bar hasaplaýarys. Dowamy indiki sahypalarda...
4
KITAP
Ýa-da: Onuň redaktorlyk etmeginde gaty kän çeper eser Gör-dä Nobatguly nabat döwşümi. okyjylara ýetýär. Ol çeper döredijiliginiň daşyndan Rejepow Gör-dä käse ýuwşumy, ylmy iş bilenem gyzyklanýar, Kaýum Taňrugulyýewiň Gör-dä jöwene gonan daşary ýurt ýazyjylarynyň iň görnüklileriniň eserlerini Serçeleri kowşumy. terjime etmek bilen türkmen çagalaryna gymmatly sowgat bagyşlaýar. Onuň şol ugurdan eden esasy işi Üns berseňiz, şu iki bendiň her setirinde çaga «Şulary diýip Şota Rustaweliniň «Gaplaň derisine giren sen öwren» diýilmän, atasynyň göwnünden turmak pälwan», garagalpak halkynyň «Kyrk gyz» diýen ýoly bilen edepli bolmaklygyň, zähmet çekmekligiň eposyny şahyr A.Haýydow bilen bilelikde eden gowudygy, gerekdigi ündelýär. Üstesine-de, şol setirleri terjimesi bolsa gerek. P.Ýerşowyň «Küýki okaýan-da okalyp berlin çaga özi bilmeýän bolsa taýçanagynyň», Firdöwsiniň äpet «Şanamasyndan» böleklerini, Ý. Raýnisiň, S. Mihalkowyň, A. Bartonyň, Ý. ýanynda oturan atasyndanmy, enesindenmi nabady Akimiň hem başga-da ýüzden gowrak şahyryň iň gowy näme üçin döwmelidigini, käsäni näme üçin eseleriniň terjimesi Kaýum Taňrygulyýewiň galamyna ýuwmalydygyny, serçeleri näme üçin jöwenden kowmalydygyny sorap bilmeýänini biler. degişli. Şahyr giň sähramyzyň, çölümiziň, bereketli Kaýum Taňrygulyýew Tokioda, Pragada, Moskwada topragymyzyň gözelligini görkezip, hatda bizde ýok pil, bolup geçen Bütindünýä kongreslerine gatnaşdy, Wengriýada, Germaniýada, Ispaniýada, Mozambikde, maýmyn, krokodil ýaly jandarlar bilenem türkmen Polşada dünýä möçberinde geçirilen maslahatlarda çagalaryny tanyşdyrýar. çykyş etdi. Ol 1968-1982-nji ýyllarda Bilim ministrliginde Umuman, şahyryň poeziýasynyň örüsiniň giňligi, mazmunynyň çuňlugy, çekilýän keşpleriň inçeligi, şol bir uly metodist, inspektor, pedagogik ylmy-barlag mahalyň özünde-de sada, öz okyjysynyň dilinde institutynyň bölüm müdiri bolup işledi. «Halk magaryfynyň otliçnigi» KaýumTaňrygulyýew öz ýazylandygy bilen tapawutlanýar. Şahyryň bilýänini jomartlyk bilen ile paýlaýan edebiýat alymy. döredijiliginde tapmaça äheňi, matal esasy orun tutýar. Körpeler üçin ýazylan poeziýada ol şeýle-de Ol çagalar edebiýatyna degişli ýüzlerçe makala bolmaly. Sebäbi olar çaganyň aňyny ösdürýär, ýazdy, türkmen hem rus dillerinde çykýan «Körpe» žurnalyny redaktirledi, Magtymguly adyndaky türkmen bilesigelijiligini güýçlendirýär, pikirlenme duýgusyny artdyrýar. Ol düşnükli dilde özüne çekijilik bilen döwlet uniwersitetinde, pedagogik institutynda ýazylanda çaga has-da düýpli täsir edýär. Şahyryň şol mugallymçylyk edip, ýaşlara tälim berdi. talaplary berjaý edýän setirlerine üns berip görüň: «Watana bolan söýgüsi üçin» diýen medalyň eýesi Kaýum Taňrygulyýew iň belent adamçylygyna, Gezer suwda zähmetkeşligine ony tanaýanlar örän uly sarpa Ýatar suwda. goýýarlar. Ol segsen ýaşa golaýlaberende-de ýarym Bütin ömri asyryň dowamynda döreden poeziýa, ylmy eserleriniň Öter suwda. hemmesini täzeden gözden geçirip, müňlerçe sahypanyň içinden eli galamly geçdi, dünýä Aýagy ýok, möçberinde iş salşan ýazyjy-şahyrlarynyň durmuşyndan Gollary bar. ýatlama kitabyny taýýarlady, «Ýalňyzlyk ýazgydy» Teňňeleri — romanyny döretdi. Pullary bar. Poeziýa meýdanynda çagalar bilen iş salyşmagyň ulular bilen iş salyşmakdan juda kyndygyny edebiýat Çümer gider, alymlary mydama nygtap gelýärler. Onuň şeýledigine Golaý gelseň akyl ýetirmek üçin inçe hünärmen bolmak zeruram däl. Jigim, onuň Sebäbi ulularyň psihologiýasyna aralaşmak, olara Adyn bilsen. haýsydyr bir mesele barada öwüt bermek, bilmeýänini öwretmek onçakly kyn däl. Ýaşajyk okyjylara bolsa Türkmen medeniýetine iňňän uly sarpa goýýan, onuň berýän pendiňi, birinjiden-ä olaryň ýadyndan çykmajak detallaryň kömegi bilen, üstesine-de, sada ösmegi üçin kän işler eden ýazyjy Nikolaý Tihonow: «Kaýum Taňrygulyýewiň eserleriniň kömegi bilen çaga dili bilen düşündirmeli. Galyberse-de, ýörite çagalar beýik zähmediň wasp edilmelidigini öwretjek bolýanyňy hem gaty aňdyrman, başga bir öwrenýärler» diýse, Sergeý Mihalkow: «Kaýum täsin ýoluň üsti bilen amala aşyrmaly. Gaçanyň psihologiýasyny düýpli öwrenmekde ussatlyga ýeten Taňrygulyýewiň dünýä halklarynyň dillerine terjime edilýän goşgularyny şol ýurtlaryň çagajyklarynyň uly şahyr ol şertleri örän inçelik bilen amala aşyrmagy höwes bilen okaýandyklaryna men örän begenýärin» başarýar. «Tüňçämiz-ä gaýnady, — diýip ýazýar. Çaý demledim gel, ata. Gölämize ot ýygdym, Dowamy indiki sahypada... Gitmeseňem bor ota.
5
DÜNÝÄSI
Uly şahyra rowaçlyklar arzuw etmek bilen ýazan kiçijik ýazgymy onuň öz sözleri bilen tamamlamak isleýärin. «Meniň türkmen çagalar edebiýatyna bolan buýsanjym örän uly. Onuň ertesiniň bolsa şu günküsindenem has gowy boljagyna gaty ynanýaryn. Muny men täze galkynyşlar zamanasynda çaga terbiýesine, bilimine aýratyn ähmiýet berlip başlananyndan, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň körpe nesle niýetlenen çeper kitaplaryň neşir edilip ugralmagy baradaky, olaryň hiliniň gowy bolmagy ugrundaky tagallalaryndan görýärin». Atajan TAGAN 2015
MY BOOKSHELF Fahrenheit 451 Author: Ray Bradbury Country: United States Language: English Genre: Dystopian Published: 1953 Pages: 158
Awtor: Reý Bredberi Döwlet: Birleşen Ştatlar Asyl dili: Iňlis Kitabyň žanry : ylmyfantastika Çap edilen ýyly: 1953 Sahypalary: 158
Fahrenheit 451 is a dystopian novel by American writer Ray Bradbury, published in 1953. It is regarded as one of his best works. The novel presents a future American society where books are outlawed and "firemen" burn any that are found. The book's tagline explains the title: "Fahrenheit 421 – the temperature at which book paper catches fire, and burns ..."
Les Misérables Отверженные Жанр: исторический роман Автор: Виктор Гюго Язык оригинала: французский Дата первой публикации: 1862 Awtor: Wiktor Hýugo Döwlet: Fransiýa Asyl dili: Fransuz
Author: Victor Hugo Country: France Language: French Genre: Epic novel, historical fiction Publication date: 1862
Kitabyň žanry : Taryhy roman Çap edilen ýyly: 1862
Riddles:
Les Misérables is a French historical novel by Victor Hugo, first published in 1862, that is considered one of the greatest novels of the 19th century. In the English-speaking world, the novel is usually referred to by its original French title. However, several alternatives have been used, including The Miserables, The Wretched, The Miserable Ones, The Poor Ones, The Wretched Poor, The Victims and The Dispossessed. Beginning in 1815 and culminating in the 1832 June Rebellion in Paris, the novel follows the lives and interactions of several characters, particularly the struggles of ex-convict Jean Valjean and his experience of redemption
Adventures of Huckleberry Finn Приключения Гекльберри Финна Author: Mark Twain Country: United States Language: English Series: Tom Sawyer Genre: novel Publication date: 1884 Pages:366
Awtor: Mark Tweýn Döwlet: Birleşen Ştatlar Asyl dili: Iňlis
Автор: Марк Твен Страна: США Язык оригинала: английский Жанр: Детский роман Дата первой публикации: 1884 Страницы: 366
Kitabyň žanry : romannowella Çap edilen ýyly: 1884 Sahypasy: 366
Adventures of Huckleberry Finn (or, in more recent editions, The Adventures of Huckleberry Finn) is a novel by Mark Twain, first published in the United Kingdom in December 1884 and in the United States in February 1885. Commonly named among the Great American Novels, the work is among the first in major American literature to be written throughout in vernacular English, characterized by local color regionalism. It is told in the first person by Huckleberry "Huck" Finn, a friend of Tom Sawyer the narrator of two other Twain novels. It is a direct sequel to The Adventures of Tom Sawyer.
6
KITAP John Grisham «Theodore Boone: The Abduction»
Иван Тургенев “Отцы и дети” Awtor: Iwan Tüýrgenew Kitabyň žanry: Roman Kitabyň asyl dili: Rusça Ýazylan wagty: 1860-1861 Çap edilen wagty: 1862 Sahypalary: 226 sah
Author: Ivan Turgenev Country: Russia Language: Russian Genre: Political, romance, philosophical Publication date: February 1862 Pages:226 p
Жанр: Роман Автор: Иван Сергеевич Тургенев Отцы и дeти» — роман русского Язык оригинала: писателя Ивана Сергеевича русский Тургенева(1818—1883), написанный Дата написания: в 60-е годы XIX века.Роман стал 1860—1861 знаковым для своего времени, а Дата первой образ главного героя Евгения публикации:1862
Базарова был воспринят молодёжью как пример для подражания.Такие идеалы как бескомпромиссность, отсутствие преклонения перед авторитетами и старыми истинами, приоритет полезного над прекрасным, были восприняты людьми того времени и нашли отражение в мировоззрении Базарова
Чингиз Айтматов “Плаха” Author: Chingiz Aitmatov Genre: Philosophical novel Language: Russian Publicated: 1987 Pages:302 p Автор: Чингиз Айтматов Жанр: Роман Язык оригинала: Русский Выпуск: 1987 Страниц: 302
Awtor: Çingiz Aýtmatow Kitabyň žanry: Roman Kitabyň asyl dili: Rusça Çap edilen wagty: 1987 Sahypalary: 302 sah
Роман разделён на три части, первые две из которых описывают жизнь бывшего семинариста Авдия Каллистратова, рано потерявшего мать и воспитанного своим отцом диаконом. Поступи в семинарию и столкнувшись с непониманием многими священниками вопроса о развитии идеи Бога и церкви, он задаётся вопросом, на который ответ так и не находит. Давая оценку этому поступку, Ч. Айтматов пишет о том, что сами мысли и есть форма развития, единственный путь к существованию таких идей
Author: John Grisham Country: United States Language: English Genre: Young adult fiction Publication: 2011 Pages: 217
Awtor: Jon Grişem Kitabyň žanry: Ýetginjekler detektiwi Kitabyň asyl dili: Iňlisç Çap edilen wagty: 2011, Sahypalary: 217
Автор: Джон Гришэм Жанр: Детектив для подростков Язык оригинала: Английский Публикирован в: 2011 г, Страницы:217
Theodore Boone: The Abduction, written by John Grisham, is the second book in the Theodore Boone series. It is written for 11- to 13-year-olds.13-year-old Theodore Boone's best friend April is not happy with her life. Her mother is a neglective hippie and her father leaves her mother and her at home for days on end to tour with his band. Theo realizes that April could actually be with her dad, who is touring fraternity houses with his band. Theo persuades his uncle Ike to drive him to the next destination of April's father's band while Chase distracts his older sister, who is supposed to be watching them, by lying about their activities.
Paulo Coelho «The Alchemist» Awtor: Paulo Автор: Пауло Koelýo Коэльо Жанр: роман в Kitabyň žanry: жанре фэнтези fantastiki roman Язык оригинала: Kitabyň asyl dili: португальский Portugalça Çap edilen Дата первой wagty: 1988 ý публикации: 1988 г Author:Paulo Coelho The Alchemist (Portuguese: Country: Brazil O Alquimista) is a novel by Language: Brazilian author Paulo Portuguese Coelho which was first Genre: Quest, published in 1988. adventure, fantasy Originally written in Publication date: Portuguese, it became an 1988 international bestseller Pages: 208 pages translated into some 70 languages as of 2016. An allegorical novel, The Alchemist follows a young Andalusian shepherd in his journey to Egypt, after having a recurring dream of finding treasure . Believing a recurring dream to be prophetic, he asks a Romani fortune-teller in a nearby town about its meaning. The woman interprets the dream as a prophecy telling the boy that he will discover a treasure at the Egyptian pyramids.
DÜNÝÄSI
Terjime sungaty
Gündogar otlusynda jenaýat
eserinden bölek
2 “Tokatlein"myhmanhanasy. Myhmanhanada Erkýul Puaro özüne otag sargady. Soñra bolsa kabulhana baryp,özüne hat ýa-da telegramma bardygyny sorady. Oña kabulhanada 3 sany hat we telegramma bardy. Ol telegrammany görüp,geñ galmak bilen gaşyny çytdy. Hemişekisi ýaly ol haty alyp,howlukman ony açyp,okamana başlady. "Sizin Kassnera garşy işiñizde,garaşylmadyk meseleler peýda boldy. Yzyñyza dolanyp gelmegiñizi haýyş etýärin." -Aý,bolmado-ow!-ol öz içinden şu sözleri birnäçe gezek gaýtalady. Ol sagadyna seretdi. -Men şu günüñ özünde ýola düşmeli-diýip,ol hyzmatkäre aýtdy.-Ekspress "Simplon-Gündogar" sagat näçede ugraýar? -Sagat 9:00-da,jenap. -Siz otla bir petek alyp bilersiñizmi? -Elbetde,jenap. Gyşda bu bir uly mesele däl.Adam azdyr.Siz birinjimi ýa ikinji klassda gitmek isleýäñiz? -Birinji. -Örän gowy,siz nirä gitmek isleýäñiz,jenap? -Londona -Bolýa,jenap.Men size petek alaryn,siz ,,Stambul-Kale" wagonda gitmeli bolarsyñyz. Puaro ýene-de sagadyna seretdi,sagat 7:40-dy. -Men agşamlyk edip ýetişerinmi? -Elbetde,jenap. Puaro kellesi bilen razylyk bildirdi we kabulhana baryp sargan otagyny almaýandygyny aýtdy. Ol özüne agşamlyk sargady we şol wagt hem onuñ egnine biriniñ eli düşdi. -Oo,köp wagt geçipdir.-Onuñ arkasyndan ses eşdildi-Kimi görsemem,sizi görerin öýtmändim! Puaro yzyna seretdi.Semiz,sakgally adam oña ýylgyryp durdy. -Jenap Buk! -Jenap Puaro! Buk asly belgiýadandy.Ol halkara gatnaýan otlylaryñ baştutanydy.Onuñ detektiw bilen tanyşlygy birnäçe ýyl mundan ozal bolupdy. -A siz öýüñizden daşa gaýdypsyñyz. -Aý,hawa,Siriýede birnäçe işleri bitirmeli boldy. -Hä,hawa-dyr.Yzyñyza haçan ugramakçy? -Şu gün -Örän gowy,menem şu gün gitmeli.Dogrusy,men Lozanna çenli.Ýalñyşmasam sizem Simplon-Gündogar ekspressda gitýän bolmaly? -Hawa,ýañy özüme petek sargadym.Bärde birnäçe gün bolmagy ýüregime düwüpdim,ýöne telegramma geldi.Gitmeli bolýan. -Aý,hawa iş köp.Ýöne siz şonda-da dünýä ýüzüne belli. -Hawa,birnäçe işlerim şowly bolupdy-dìýmek bilen Puaro agras görünjek boldy. Buk güldi.
7 Agatha Christie
-Hany bolýa, birnäçe wagtdan soñ gorüşeris. Puaro naharyñ başyna geçdi.Ol birnäçe wagtdan soñ ikinji beriljek nahara garaşdy. Oturan ýerinden adamlary synlady. Daş-töwerekde 5-6 sany adam oturdy. Ýöne Puaro-ny şolaryñ ikisi gyzyklandyrýardy. Olar detektiwden azajyk uzakda oturdy. Biri kiçi boýly,ýaşy 30-a golaý,amerikan bolmaly. Ýöne Puaro-ny aslynda onuñ ýanyndaky adam özüne çekdi. Daşyndan seretseñ amerikan aristokraryna meñzeýär,ýaşam 60-70 aralygy bolmaly. Onuñ sakgaly,ýylgyrşy,goýulan ak dişleri hemmesi diýen ýaly, gowy adama meñzetýär.Ýöne onuñ kiçi gözleri başga zat barada aýtýardy.Diñe bir gözlerem däl.Ol öz dostuna bir zatlar aýtdy we daş-töweregine ser saldy.Onuñ gözi detektiwe düşdi. Ol haýyr etmän ýerinden turdy-da: -Näçe çykdaýjy bolan bolsa,töläñ Gektor.-diýip,gyryk sesi bilen aýtdy we restorandan gitdi. Haçan Puaro öz dosty bilen myhmanhananyñ çykalgasyna baranda, restorandaky Amerikanlar goşlaryny ulaga ýerleşdirip durdylar.Ýaş oglan işleri dyndy-da,ulagyñ aýnasyndan: -Hemme zat taýýar, jenap Retçett-diýip,hojaýynyna ýüzlendi. -Siz bu adamlar barada näme pikir etýäñiz?-diýip Puaro sorady. -Olar Amerikan bolmaga çemeli-Jenap Buk jogap berdi. -Hawa,ol daşyndanam bellile. Göwnüňize ýaradymy? -Ýaş oglan asylly görünýä... -A,ikinji barada näme aýdarsyñyz? -Dogrusyny aýtsam,gadyrdan dosdum,şol adam mende hiç hili gowy täsir galdyrmady. A siziň pikriňiz nähili? Puaro razylyk bildirji yşarat etdi. -Ýaňy restoranda agşamlyk edinip otyrkam ol ýanymdan geçdi. Dogrusy, meniň ýanymdan ýyrtyjy haýwan geçip barýan ýaly duýuldy.Düşünýäňizmi? -Daşyndan seretseñ-ää... akylly adama meňzeýär... -Menem şony diýýän-dä. Endamy kapasa ýaly, a içinden bolsa ýyrtyjy synlap dur. -Siziñ dilebaýlygyñyza entägem haýran galýan,jenap Puaro. -Mümkin,ýöne men entägem şol pikirimden dönüp biljek däl. -Siz şol Amerikan baradamy? -Hawa,edil özi. -Aý,bolup biler..-Buk azajyk sägindi-Dünýäde erbetligem ýeterlik.. Gapylar açyldy. Dostlara tarap hyzmatkär,aljarañly ýüzi bilen ylgap geldi. -Jenap,bu bolup bilmejek zat. Men petek tapyp bilmedim. -O nähili?!-jenap Buk geñ galdy-Gyşdamy? Şular ýaly wagtdamy? Belki döwlet işgärleri gitýändir. -Bilemok,jenap. Petek tapmak mümkin däl. -Aý,hiç.-Buk elini dostunyñ egnine goýdy.-Ruhdan düşmäñ. Men hemişe 16-njy belgidäki ýatak ýeri saklap goýmagy buýurýaryn.-Ol sagadyna seretdi.-Gitmeli wagt boldy... Iňlis dilinden terjime eden: Muhammetgeldi Goşaýew
8
KITAP DÜNÝÄSI
SALGYSYNY HÖKMÄN BILMELI “Adam bir zady hökmän bilmeli. Ol hem kitaphananyň salgysy.” A. Eýnşteýn TÜRKMENISTANYŇ DÖWLET KITAPHANASY 2007-nji ýylyň 16-njy fewralynda Türkmenistanyň paýtagty Aşgabat şäherinde täze gurlan binalar toplumy – Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkezi ulanylmaga berildi. Ak mermerli bu ajaýyp bina üç toplumdan ybarat bolup, olaryň biri Döwlet kitaphanasynyň binasydyr. Döwlet kitaphanasynyň täze binasynda birbada 1100-e çenli okyjyny kabul etmek, 6 mln. gowrak neşir önümlerini aýawly saklamak, kitaphana işini döwrebap guramak we alyp barmak üçin mümkinçilkler, hünärmenleriň işlemekleri üçin şertler bar.
Tel: +99312 489633
TÜRKMENISTANYŇ B.AMANOW ADYNDAKY DÖWLET ÇAGALAR KITAPHANASY Türkmenistanyň B.Amanow adyndaky döwlet çagalar kitaphanasy çagalar edebiýatynyň milli gaznahanasy bolmak bilen bir hatarda, Türkmenistandaky çagalar kitaphanalary we mekdep kitaphanalary üçin usulyýet merkezi bolup hyzmat edýär. Kitaphanada kataloglar ulgamy döredilýär, ýaş okyýjylaryň okaýşyna ýolbaşçylyk etmegi gowulandyrmak maksady bilen köp çäreler amala aşyrylýar.
AHAL WELAÝATYNYŇ KITAPHANASY Ahal welaýat kitaphanasy 2010-njy ýylda Türkmenistanyň Prezidenti hormatly Gurbanguly Berdimuhamedowyň Karary esasynda welaýat kitaphanasy hökmünde täze döredildi. Welaýatda merkezi kitaphananyň döredilmegi bu sebitiň kitaphanalarynyň maksatlaýyn işini utgaşdyrmaga, welaýatyň kitaphanalarynyň guramaçylyk, usuly işlerini ýokarlandyrmaga, welaýatda kitaphana işini guramagy merkezleşdirilen usullarda ýola goýmaga mümkinçilik berdi.
Tel: +99312 922904 +99312922908
Aşgabat şäherindäki beýleki kitaphanalar: 49-11-46; 45-80-98; 43-20-50; 75-63-08; 92-29-14; BALKAN WELAÝAT KITAPHANASY Balkan welaýat kitaphanasynyň täze binasy 2014-nji ýylyň oktýabr aýynyň 7-sine dabaraly ýagdaýda açylyp, ulanylmaga berildi. Kitaphananyň täze binasynyň umumy tutýan meýdany 12 müň 150 inedördül metr. Binanyň beýikligi 45 metr, ini 50 metr, gapdal uzynlygy 115 metr. Kitaphana 6 gatdan (ýerzemin gaty bilen 7) ybarat. Kitaphanada 1 million neşir birligini saklamak hem-de birbada 360 okyja hyzmat etmek mümkinçilikleri döredilen, kitaphanada 6 sany umumy okalga zallary bar.
DAŞOGUZ WELAÝAT KITAPHANASY Daşoguz welaýat kitaphanasynynyň täze binasy 2014-nji ýylyň sentýabr aýynyň 23-ine dabaraly ýagdaýda açyldy. Daşoguz welaýat kitaphanasynyň täze binasynyň binagärlik nusgasynyň, şäheriň çäklerinde ýerleşýän beýleki desgalardan tapawutly bolmagy, hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda ýurdumyzyň sebitlerinde amala aşyrylýan şäher-gurluşyk maksatnamasynyň düzüminiň köpugurly bolmagy bilen şertlendirilýär we bu kitaphananyň täze binasynyň binagärlik çözgüdiniň milli aýratynlyklary hem-de gurluşyk ulgamynyň häzirki zaman talaplaryny özünde jemleýändigi bilen tapawutlanýandygyny alamatlandyrýar.
LEBAP WELAÝAT KITAPHANASY Lebap welaýat kitaphanasynyň täze binasy 2014-nji ýylyň oktýabr aýynyň 18-ine dabaraly ýagdaýda açyldy. Lebap welaýat kitaphanasynyň täze binasy bagtyýarlyk döwri içinde Türkmenabat şäherinde gurlup ulanylmaga berlen medeni maksatly binalaryň hatarynda özüniň mynasyp ornuny tapdy. Kitaphananyň dünýä ülňülerine laýyk gelýän döwrebap binasy şäheriň görküne görk goşup, özüniň binagärlik çözgüdi bilen tapawutlanýar.
Çeşme: www.cultureofturkmenistan.gov.tm
Kitap DÜNÝÄSI GN TIMES ýörite sany
"Gujurly Nesil" okuw merkeziniň diňleýjilerine hödürlenýär +993 12 942800 | gujurly.nesil@gmail.com | www.gn.edu.tm Sanyň üstünde işlediler: M. Goşaýew, M. Ataýew