De Dwergmuis komt voor ín de ruígere percelen. Met behulp van zíjn stsart ksn hij handig klimmen.
Moerasstreepzaad
Waterdrieblad Moesdistel heeft een mineraalríjke bodem nodig, het rijke kwelwater zorgt hiervoor
Een fraaí dotterbloemhooilandmet o.a. Brede orchis Echte koekoeksbloemen Gewoneereprijs
DE HOOILANDEN OF BEEMDEN De hooilanden in dit gebied zrjn brj de botanici het meest gekend. De hoge rijkdom aan plantensoortenis het gevolg van een unieke combinatie van factoren. Onder de hooilanden bevindt zich een dik veenpakket, waardoor de ondergrond het hele jaar drassig blijft. Hierop ligt een voedselrijke, lemige laag die door de overstromingen van de rivier werd aÍgezet en door deze geologische lagen komt kwel- of bronwater aan de oppervlakte.
Knolsteenbreek met daarop het mannetje van het Oranjetípje
Dit kwelwater is zeer rijk aan mineralen, waardoor er planten zoals Moesdistel kunnen leven. Deze planten verwachten we eerder in de Leemstreek of op rijke alluviale sronden.
Enkele karakteristieke planten voor de hooilanden langs het Merkske zijn: Knolste enbre ek, M oeras stre epzaad, Grote pimpernel, Poelruit, Moesdistel, Brede orchis, Tweeriji'ge zegge, Slanke sI eutelbl oem, Wat erdri eb ltd, Paardehaarzegge, Wateruardbeí, ... De Grote pimpernel is een soort die specialeaandachtverdient. Op talrijke plaatsenlangs het Merkske, of stroomafwaafts langs de Mark, zie je deze vrij forse plant met elegante,zwartpaarse aartjes.Dit is voor het Vlaanderen van vandaag uniek te noemen. Toch is ook hier deze plant minder algemeen geworden. Met de terugval van deze plant is ook een merkwaardig vlindertje verdwenen: nl. het Pimpernelblauwtie (+1973).
Het leven in het stromende water Het water van het Merkskeis nog behoorlijk zuiver. Afgaandeop de aanwezigheidvan waterinsectenen anderewaterbeestjes scoort de beeknog hoog (biotischeindex van 7 à 8 op 10). De voornaamstevervuilendefactor zijn de meststoffendie uitspoelenvan de hogeropgelegenlandbouwgronden. Het licht verontreinigdewater bruist nog van het leven.Boven het water vliegt de Weidebeekjuffertalrijk rond. Dit is een libellensoort, waarbij de mannetjesdonkerevlekken hebbenop de vleugels.De vlucht gelijkt hierdoor wat op het fladderenvan vlinders.
Kleine egelskop
In het water vinden we veel Bermpjesterug, maar ook anderevisjes zoalsGrondelingof Ríetvoorn.Inde bovenloopvan het Merkske komt de Kleine modderkruipernog voor.
De Weidebeekjuffer kan zfuh enkel in zuivere beken voortplanten
Kikkerpoelen De vallei van het Merkske was vanouds zeerrijk aan amfibieën.Langs de beek en in de talrijke poelenen vennenkwamen half dezeeeuw 11 soortenvoor. Op dit ogenblik zijn 4 soortenuitgestorven als gevolg van het dempenvan veel van dezepoelen.
Eén van de typischeplanten voor de Markvallei is de Grote pimpernel
De Boomkikkeris één van die amfibieën die sinds 1986niet meer werd waargenomen.Aan de Nederlandse en de Belgischezijde van de vallei werden vanaf 1990meerdan 150nieuwepoelen gegraven,zodatmen dezesoort een nieuwe kanskan gevenin dit gebied. Andere soortenalsKamsalamanderen Vinpootsalamandermakenreedsdankbaargebruik van dezenieuwe biotopen.
Knolsteenhreek,
W
Sindsde jaren '60 zijn veel van dezehooilandenin verval geraakt.Deze drassigeterreinenpastenniet meer in de modernelandbouwmet tractorenen kunstmest.Daaromwerdenze vaakbeplantmet Canadapopulierenof intensiefgebruikt als graasweide. Sommigebeemdenwerdenjarenlangaanhun lot overgelatenen vemrigdenmet Grote brandnetelsen Ridderzuring. Door dezegrondenaan te kopen,opnieuwte maaien en het maaiselaf te voeren,kan de bloemenprachtop enkelejaren tijd terug in haar oudeglorie hersteld worden.
Sinds 1986weril ile Boomkikker nict meer waargenomen.Ondertussenwerden maatregelengenomenom het biatoop van poelen en braamstruwelente herstellen.
De valleitrossen Deze moerassigebossen behoren tot het plantenverbond van els en vogelkers. In de struiklaag vind je veel Inlandse vogelkers, die met haar witte bloesems in de lente een heerlijk parÍ'um geeft. Daarnaastvinden we ookde Gelderse roos, Hop, Karnperfoelíe, Hondsrcos en Sleedoorn. Dit laatste is een zeldzaamheid in de doorgaansmineraalarme zandstreek. De kruidlaag bevat veel fraaie lentebloeiers'.Dotterbloem, Bosanemoon,Dalkruid en het zeldzame Muskuskruid. Wat later in het jaar zie je Bittere veldkers, Gewone ereprij s, VeelbLoemigesalomonsz.egel,Pluimzegge en Guklen boterbloem en op enkele plekjes de extreem zeldzame Witte rapunzel. Het zeldzame Bont ilikkopje komt op enkele plaatsen in de vallei nog talrijk voor.
Een bezoekje? De Vallei van heí Merkske is alleen toegankelijk onder leiding van een gids. De reservatiegebeurt best met een briefje aan heí Wíelewaalsec retariaat Graatakker l1 . 2300 Turnhout. 014 41 22 52
De groene, kubusvormige bloempjes van Muskuskruid
De mooisÍeperiode yoor een bezoekje is het vroege voorjaar toí halfjuni. In dezeperíode síaan de hooilanden mooi in bloeí en daarbíi komt rutg het gezang van de vogels: Nachtegalen, Bosrietzqngers, Kleine karekieten, Wíelewalen,
Provincie Antwerpen
Uw steun is zeer welkom ... Om deze beekvallei te beschermen en alle kansen te geven voor de toekomst,wordt alles in het werk gesteldom één groot gÍensoverschrijdend natuurgebied te vormen van meer dan 600 ha. Aan de Nederlandsezijde is Staatsbosbeheer reeds een goed eind op weg. Meer dan 150 ha zijn reeds aangekocht en grote natuurinrichtingsplannen werden opge4aakt. In dit kader werd het poelenproject al uitgevoerd en in de nabije toekomst zal terug een groot heidegebied.m:t vennen_wgrden gecreëerd op de hoge gronden langs de rivier! ..-i..,t . " "1.. Aan de Belgische zijde staat het project nog in de kinderschoenen. alhoeweldit gebied zeker zo waardevolis. De eersteaankoop gebeurdepas in 1991.dankzij een welgekomengift van ROTARY Hoogstraten-Kempen.Sindsdien werden een tiental hectarenaangekocht door De Wielewaal en dso.r,AMS{AL Afde-lrngNATIIUR'
Vanaf1997wordthetproj*t gesteunardo-or tretfriáa*rufu eh,. MargarethaKok.Krahé.,Dit;fonds-ste.untrgre,nsáverschrijdende :,:r',, natuurprojecten en wordt beheerddoor de Koning qolde-wijnstichting. .:
''.1::,t:
Bosanemoon en Slanke sleutelhlnem
l
'fom Tekst & Lay-out: Verschraegen Foto's: Wim Verschraegen, Tom Verschraegen, Jos Vorsselmans (dia hooiland), Benny Odeur (dia Dwergmuis) v.u. Tom Verschraegen p/a Graatakker ll , 2300 Turnhout