20120314_nl_metro special

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

maart 2012

d

e m a rz

d a t s

u u

Pag 2 "Duurzaamheid wordt

volwassen met burgerinitiatieven"

Pag 3 Energiezuinige huurwoning?

Het kan!

Pag 6

Wek je eigen energie op.

Met zonnepanelen!

Je eigen energieleverancier worden?

Wek zelf zonne-energie op. Bereken je voordeel.

Ga naar: www.mijnhuismijnenergie.nl

Mijn huis mijn energie, een initiatief van Liander

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

2

"Groen is

POEN"

Het credo van Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen, luidt ‘groen is poen’: “We zijn een geldgedreven maatschappij. Mensen willen aan een duurzame toekomst werken, niet omdat ze de wereld willen redden, maar omdat ze op zoek zijn naar praktische oplossingen voor problemen. Met de eigen straat de eigen energie opwekken, zelf de buurtouderenzorg regelen et cetera.

Daar richten ze een bedrijf of coöperatie voor op, worden medeaandeelhouder en gaan gewoon aan de slag.”

“Allemaal ‘met elkaar zelf doen’-modellen. Burgers worden activistisch. Ze nemen zelf het initiatief. Wachten niet langer.

En zo wordt duurzaamheid volwassen. We ontgroeien de moestuintjes en gaan naar stadsboerderijen toe: groente kweken in leegstaande kantoren. Het feit dat we dat overwegen, vind ik karakteristiek voor deze tijd. Het is een kwestie van nog even tot je bij de doe-het-zelf-zaak alle mogelijke pakketten voor ‘groen maken’ kunt aanschaffen – voor de tuin de caravan of de douche.”

Trends

Social media

Jonker is initiatiefnemer van het project Our Common Future 2.0 (www.ourcommonfuture.nl), waarbij vierhonderd vrijwilligers via sociale media meeschreven aan een nieuwe, duurzame toekomstvisie voor Nederland. Het project resulteerde in de bestseller ‘Duurzaam Denken Doen’ en leverde honderden voorbeelden op van lokale initiatieven.

“Om mensen in beweging te krijgen, moet het over jou en mij, in mijn straat en in mijn buurt gaan”, stelt Jonker. De meeste ideeën beginnen kleinschalig, van onderaf. “Het besturingsmodel wordt: ‘Beste overheid, bedrijf, welke rol wilt u spelen in ons project?’.” De rol van aanjager heeft de overheid verloren, meent hij. Met dank aan de rol van social

De beste ideeën rond duurzaamheid ontstaan in kleine kring, in eigen buurt of straat. Met social media als vliegwiel.

media: “Als je op internet roept ‘ik heb een idee’ en het wordt opgepakt dan heb je aan het einde van de dag massa. Het betekent dat je als burger daarvoor de overheid niet meer nodig hebt. Je kunt een plan maken en meteen beginnen.”

Zelf ‘bankje’ spelen

“Veel mensen starten initiatieven buiten de conventionele economie en de overheid om,” constateert de hoogleraar. “Ze gaan op zoek naar haalbare ideeën die ze met hun buurman, de straat of anderen kunnen realiseren.” Een voorbeeld zijn de duurzame burger-energiecoöperaties die als paddestoelen uit de grond schieten. Natuurlijk ‘Groen is poen’, maar ook de kleur van het geld verandert”, stelt Jonker. “In Duitsland is bijvoorbeeld een systeem ontwikkeld om daken te verhuren voor het plaatsen van zonnepanelen. En dan is de deal: ‘Ik huur je dak en dan krijg je van mij energie’.”

“Om mensen in beweging te krijgen, moet het over jou en mij, in mijn straat en in mijn buurt gaan”

Heb jij ook zo’n initiatief en wil je dat delen: dat kan op https://duurzaamorganiseren.wordpress.com.

Daar staan er al zo’n 300 om zelf te gebruiken.

Colofon ‘Duurzame stad' is een publicatie van Metro Custom Publishing.

Sales Manager Robin Jahshan Project Manager Femke de Boer Editorial Manager Jessica van Leeuwen Redactie Hans Pieters, Ilja Post Eindredactie Joost de Jong Vormgeving Lydia Hotting Beeld Colourbox, e.a.

Hoeveel energie wek jij op? Speel de Energie Opwekker op facebook.com/mijnhuismijnenergie en maak elke dag kans op een smartphone solar charger!

Voor meer informatie over Metro Custom Publishing of als u zelf een idee heeft voor een uitgave kunt u contact opnemen met Robin Jahshan, 020-5114027 of robin.jahshan@metronieuws.nl

3

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

"Van energieslurper naar duurzame

HUURWONING"

De Woonbond helpt huurders die letterlijk en figuurlijk in de kou staan bij hun verhuurder Schakel de Energiebus in

“Dit soort energierekeningen komt alleen voor bij wietkwekerijen en winkelpanden”

Ook een hoge energierekening en een onwillige verhuurder?

De Woonbond komt met de Energiebus naar u toe voor een onderzoek van de woningen in uw straat, buurt of complex. Daarbij wordt gekeken naar de isolatie, ventilatie en (verwarming)installatie.

U bestelt de Energiebus via www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl of bel de Energielijn via 020-5517722 (ma t/m do, 10-13 uur)

De Woonbond met de Energiebus in Wageningen.

De isolatie van veel oudere huurwoningen is zwaar onder de maat. Tocht, vocht, koude muren. Zelfs met de kachel op tien is de boel ’s winters niet warm te stoken, ook al rollen er wel torenhoge energierekeningen door de bus.

Door het aanbrengen van onder meer dubbel glas en dakisolatie kan veel winst worden behaald.

Met de Energiebus trekt de Woonbond onwillige verhuurders over de streep. Bijvoorbeeld in Groningen en Wageningen.

Dagblad van het Noorden, ging de verhuurder alsnog overstag.

De huurdersvereniging Paddestoel/ Selwerd nam de kosten van de Energiebus voor haar rekening. Lukas Kuiper van de bewonerscommissie heeft niets dan lof voor de werkwijze van de Woonbond. “Zonder het duidelijke rapport van de Woonbond hadden we nul op het rekest gehad. Uit het rapport bleek dat er wel degelijk wat aan de hand was.”

Alle bewoners zijn vanaf het begin bij de plannen betrokken: “Iedereen is om toestemming gevraagd, zo’n tachtig procent van de bewoners deed mee.” Daarnaast werden de afrekeningen van de energiekosten verzameld. “Daar heeft de Woonbond een mooi rapport van gemaakt.” Eind 2011 is de flat geïsoleerd. “De ramen, het dak, de borstwering en zijgevel, het plafond van de bergingen et cetera.” Een nieuw ventilatiesysteem met CO2- en vochtsensoren zorgt voor een perfecte, gezonde luchtomgeving. En ook financieel zijn de bewoners er fors op vooruit gegaan. De huur is € 15 hoger, maar de energierekening is 30, 40 procent omlaag gegaan.

Lukas Kuiper Duidelijk rapport

Absurde energierekeningen

De wind had in de appartementen van de Groningse Spicaflat vrij spel. De verhuurder, woningcorporatie Nijestee, weigerde er iets aan te doen. Na de komst van de Energiebus van de Woonbond, met in het kielzog de lokale televisie en het

Berry Onderstal woont in een soort startersflat in Wageningen. De meeste bewoners op de bovenste woonlaag kunnen de temperatuur niet boven de 16 graden krijgen. “Alles werkt op elektra, ook de verwarming. Op 33 vierkante meter verbruik ik drie keer zoveel energie als een normaal gezin.

Volgens de meteropnemer komt dit soort energierekeningen

alleen voor bij wietkwekerijen en winkelpanden.” Als bewonerscommissie kregen Onderstal en zijn medehuurders geen voet aan de grond bij de woningcorporatie. “Het groot onderhoud staat pas gepland in 2015. Tot die tijd willen ze zo min mogelijk kosten maken.” Daarom riep Onderstal de hulp van de Woonbond en de Energiebus in. Met succes. “We hebben als bewonerscommissie een eigen budget, waarvan we de Energiebus hebben laten komen.” Zes woningen zijn onderzocht en dezelfde dag is een eerste rapport opgesteld, waarbij meteen duidelijk was dat behoorlijk wat mis is, zoals te weinig isolatie in de spouwmuur en vocht in de muur.

Dezelfde dag nog was er samen met een adviseur van de Woonbond een gesprek met de verhuurder. “We zijn nu al verder dan we ooit zijn geweest. Eindelijk worden we serieus genomen. Als het officiële rapport klaar is, gaan we opnieuw rond de tafel zitten.”

“Dankzij de Woonbond worden we als huurders serieus genomen” Berry Onderstal

Wilt u een lagere energierekening en meer comfort in uw huurwoning?

De Woonbond maakt dat mogelijk!

Ga zelf direct aan de slag met energiebesparing!

Like Bespaar energie met de Woonbond op Facebook en ontvang een gratis milieuvriendelijke zaklamp!

Ga naar bit.ly/bespaar of www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl

4

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

Broeden op oplossingen voor het

energievraagstuk

Op 12 juni is het weer zover. Dan vindt, voor de vierde keer, de finale van de GasTerra Transitie Jaarprijs (GTJP) plaats. De naar de handelsonderneming in aardgas vernoemde prijsvraag ‘triggert’ hbo-studenten om met creatieve, in de praktijk toepasbare ideeën te komen die tot doel hebben de energievraag te verlagen, de inzet van duurzame energiebronnen te bevorderen, de CO2-uitstoot te verminderen of het rendement van het gebruik van fossiele brandstoffen te verhogen. Hiervoor stelt GasTerra verschillende prijzen van in totaal 100.000 euro beschikbaar.

Winnaars tweede prijs GTJP 2011

Emma van Bree, werkzaam voor de GTJP, laat er geen misverstand over bestaan. “De voorraad fossiele brandstoffen is eindig. We kunnen nog tientallen jaren vooruit, maar moeten nu al naar volwaardige, duurzame alternatieven zoeken. Aardgas speelt in die zogenoemde ‘energietransitie’ een onmisbare rol. Het is relatief schoon en overvloedig beschikbaar. GasTerra wil met de jaarprijs op hogescholen en bij studenten meer interesse wekken voor het onderwerp energietransitie. Daarnaast hopen we dat de prijs nieuwe oplossingen en gezichtspunten voor het energie- en milieuvraagstuk oplevert.”

verlagen. Daarom is een overgang nodig in ons denken en doen. We moeten meer bewuste keuzes maken. Elke keuze om een product te kopen heeft invloed. Maar de invloed van die keuze is moeilijk te bepalen, omdat je vaak te weinig informatie hebt. Met de Groene Waarde willen we die informatie wel zichtbaar maken. Onder andere door te laten zien wat de energie, verbruik en productie is, transport en de levensduur. Alles samengevat in één waarde. Uniek is dat dit, net als Wikipedia, door en voor de gebruikers gecreëerd wordt. En altijd beschikbaar, bijvoorbeeld op je telefoon", besluit De Vries.

En daar zijn dus enthousiaste studenten voor nodig. Studenten De slimme meter zoals Jasper de Vries, die er in 2010 zowel met de tweede Denise Jansen, Pauline Avontuur, Margrete Smulder en prijs als publieksprijs vandoor ging. Samen met vier andere Marlijne Opdam wonnen tijdens de GTJP 2011, de tweede studenten van de opleiding Technische Bedrijfskunde van prijs. Het team ontwikkelde een interactieve energiemeter in Avans Hogeschool Den hotelkamers. “Om gasten Bosch ontwikkelde hij te stimuleren bewuster en het label ‘De Groene zuiniger met energie om Waarde’. Een label dat te gaan, zowel binnen als de duurzaamheid van buiten de hotelkamer”, een product in één vertelt Marlijne Opdam oogopslag inzichtelijk monter. maakt. Of, zoals Hoe de energiemeter Jasper de Vries zelf werkt - of moet werken, tekenend omschreef: want een prototype “een kabeljauw die in bestaat nog niet: “Op een Denemarken gevangen touchscreen aan de muur wordt, gaat van kunnen hotelbezoekers IJmuiden naar Bruinisse hun energieverbruik door naar Parijs en bijhouden. Bijvoorbeeld wordt vervolgens met welk transportmiddel Publiekswinnaars & tweede prijswinnaars 2010 weer verkocht in ze zijn aangekomen. Of Denemarken. Dat kan hoe lang ze gemiddeld anders, en daarom hebben wij dit concept bedacht. douchen en of ze handdoeken meer dan eens gebruiken.

Om ook de kinderen van onze kinderen te laten genieten van Tegelijk kunnen ze het gemiddelde energieverbruik van de aarde moeten we onze ecologische voetafdruk drastisch andere gasten aflezen. Blijven ze onder het gemiddelde, dan

kan het hotel hen tegemoet komen met een bonus, korting of gratis flesje wijn. Een mooie stimulans voor een zo energiezuinig mogelijk verblijf.”

“Doel van de ‘slimme meter’ is om mensen energiebewuster te maken”, zegt Opdam. “Weten wat je in een hotelkamer aan stroom verbruikt, is bovendien ook handig voor thuis. Zelf ben ik er in ieder geval een stuk korter van gaan douchen.

Ook laat ik geen lamp onnodig meer branden.”

Het winnen van de tweede prijs was een blije verrassing voor het vriendinnenteam. Allereerst vanwege de eer. Maar de 20.000 euro die ze ermee binnensleepten, waarvan 20 procent voor henzelf, was ook mooi meegenomen. Het leeuwendeel van dit bedrag wordt echter gebruikt om hun plan te verwezenlijken. Opdam: “Gezien de reacties uit de branche is de kans dat de meter daadwerkelijk wordt ingevoerd positief.

Het is een mooie aanvulling op het al bestaande keycardsysteem, waarbij alle stroom uitgaat wanneer je de ‘sleutel’ uit de deur trekt.”

Winnen!

Ben jij student en heb jij dé oplossing voor het energievraagstuk? Geef je dan op voor de GasTerra Transitie Jaarprijs 2012. Alle hogeschoolstudenten kunnen zich inschrijven, individueel of samen met een groepje. Dus of je nu studeert in de zorg, communicatie of techniek, meld je aan op www.gtjp.nl! Wie weet presenteer jij jouw idee aan de jury tijdens het GasTerra Transitie Jaarprijs Event op 12 juni 2012.

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

5

Het dorp van de

TOEKOMST

Winnaars van 2010

…duurzaam, sociaal en zelfvoorzienend

Met het idee ‘Duursaamswoude’ wonnen vier studenten van de Hanzehogeschool Groningen, Jorrit Bijkerk, Emely Dollison, Willem Knol en Coos Walinga, de GasTerra Transitie Jaarprijs (GTJP) 2010. Een prijs waarbij studenten van hogescholen wordt gevraagd mee te denken over het verduurzamen van de energievoorziening. Het winnende plan leverde de vier 50.000 euro op.

Het begon allemaal met een afstudeerscriptie. Coos Walinga en Willem Knol, beiden bezig aan het laatste jaar van de studie Human Technologie, braken het hoofd over het thema ‘duurzame dorpen’. Een onderwerp dat zich perfect leende voor deelname aan de GTJP, aldus begeleidend docent Jannie Rozema. Zij haalde hen over om zich op te geven voor de GTJP. Het aan de scriptie gekoppelde wedstrijdelement motiveerde hen om nóg secuurder te werk te gaan. Vooral toen, eenmaal genomineerd, twee andere leden aan het team werden toegevoegd, studenten Bouwkunde Jorrit Bijkerk en Emely Dollison.

Een rendabele investering

Duursaamswoude is een fictief dorp. Maar wel één gebaseerd op bestaande ‘krimpgebieden’, zoals we die kennen in het noorden, oosten en uiterste zuiden van het land. Gemeenten waar jongeren wegtrekken, voorzieningen verdwijnen en de plaatselijke woningmarkt op slot gaat. Door duurzame dorpen te creëren, hopen de studenten nieuwe kansen te bieden voor sociale samenhang, lokale werkgelegenheid en waardebehoud

van woningen.

Dat klinkt ingewikkeld. Maar is het niet. Walinga legt uit: “Doel is om het dorp zelfvoorzienend te maken door houtpellets (samengeperst houtafval) te gebruiken, afkomstig uit een nabijgelegen duurzaam productiebos. Nieuwe aanplant vervangt de kap. CO2, dat vrijkomt bij verbranding van de pellets, wordt weer opgenomen door het bos. Het gehele productieproces is CO2-neutraal.”

“Doordat bewoners zelf zorgen voor de grondstoffen, productie en distributie van pellets, wordt het sociale netwerk hechter”, noemt hij een ander voordeel. “Ook in financieel opzicht is het idee aantrekkelijk. Het levert lokaal werk op. Door de stijgende energieprijzen is er een korte terugverdientijd. Stoken wordt aanzienlijk goedkoper.

Kortom, een rendabele investering.”

Meerdere vliegen in een klap

Waarom juist dit idee er met de winst vandoor is gegaan?

Volgens Knol omdat hun concept meerdere problemen ineen oplost. “Een groene oplossing is natuurlijk altijd goed. Maar

als je meerdere vliegen in een klap slaat, is dit altijd beter.

Wij pakten krimp, sociale cohesie en educatie aan met één duurzame oplossing!”

Al met al kijken de studenten terug op een leuke, leerzame ervaring. Ook privé heeft het hen gevormd. Knol: “We gingen in alles duurzaam denken. Uiteindelijk hebben we zelfs het rapport op duurzaam papier gedrukt.”

Zelf zijn de studenten niet meer betrokken bij het project.

Maar hun idee is zeker niet verloren gegaan. Vanuit de Hanzehogeschool houdt een nieuwe lichting studenten zich bezig met de uitwerking ervan.

"Doel is om het dorp zelfvoorzienend te maken door houtpellets te gebruiken, afkomstig uit een nabijgelegen duurzaam " productiebos"

6

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

Zonnepanelen,

Wek zelf je energie op!

VOOR IEDEREEEN mogelijk Een zonnepaneel op je dak. Met een bescheiden investering heb je je eigen, gratis stroom. Een vergunning is niet nodig.

De energievoorziening in Nederland zal de komende jaren drastisch moeten veranderen. Fossiele brandstoffen raken op terwijl we meer energie gaan gebruiken. Ook werken we aan een steeds duurzamer wordende maatschappij, waarbij het terugdringen van de CO2-uitstoot een belangrijke drijfveer is.

Zonne-energie is de toekomst.

Als de kostendaling van zonnepanelen doorzet, is het in de nabije toekomst voor bijna iedereen mogelijk zelf elektriciteit op te wekken. Zodat steeds meer huishoudens in hun eigen stroomvoorziening kunnen voorzien. Het aandeel van zonneenergie verdubbelt bijna elk jaar. “Het is eenvoudig. Je plaatst de zonnepanelen op je dak die je via een aparte groep aansluit op je elektriciteitsmeter. Verder heb je er geen omkijken meer naar,” vertelt Michiel Nijhuis van netbeheerder Liander. “Er zit geen onderhoud aan. De zonnepanelen gaan zo’n dertig jaar mee. Je hebt voor een langere tijd een inkomstenbron en je eigen energievoorziening.”

Wil je weten wat zelf energie opwekken jou kan opleveren? Kijk dan op www.mijnhuismijnenergie.nl en bereken je voordeel.

Na tien jaar gratis stroom

Zonne-energie is de toekomst. Een van de voordelen is dat de CO2-uitstoot nul is. “We zijn momenteel aan het onderzoeken hoe een buurt waar zonnepanelen en een windmolentje staan een eigen energiebedrijf kan worden. Zodat de buurt in haar eigen energievoorziening voldoen, op een duurzame manier”, vertelt Nijhuis. De investering moet je zelf financieren. Een los paneel kost zo’n 800 euro. Voor een gemiddeld gezin praat je al gauw over een investering van rond de 10.000 euro om het eigen elektriciteitsverbruik op te wekken. “Zet je het af tegen de energierekening, dan heb je het bedrag na ongeveer tien jaar terugverdiend. En omdat de panelen gemiddeld zo’n dertig jaar meegaan, heb je daarna nog een lange tijd gratis energie.”

Je verdient er zelfs aan, vertelt Nijhuis. “Er is geen nationale subsidieregeling voor de aanschaf van zonnepanelen, maar je mag wel tot 5.000 kWh aan het elektriciteitsnet terugleveren, waarvoor je krijgt betaald.”

Liander speelt een leidende rol in het stimuleren van duurzame energie en innovaties. “We willen mensen stimuleren duurzame energie te gebruiken en mensen bewustmaken van de mogelijkheden die er zijn op het gebied van energieverbruik en energieopwekking,” vertelt Nijhuis.

“We mogen als netbeheerder geen zonnepanelen verkopen, maar we zijn wel bezig met de aanleg van zonnepanelen om te kijken wat het effect op het netwerk is en of we mensen bijvoorbeeld veel kleinere aansluitingen kunnen geven door middel van zonne-energie en batterijopslag.”

Checklist: zelf zonnepanelen aanschaffen • Is het dak geschikt voor panelen?

• Een bouwvergunning is niet nodig.

• Als je huurt, heb je toestemming nodig van je verhuurder.

• Check vooraf of je gemeente subsidie biedt.

• Sommige energieleveranciers bieden een huurconstructie voor de panelen.

PASS IT ON Metro is het grootste gratis dagblad van Nederland. Elke morgen brengt Metro jou op de hoogte van het laatste nieuws in binnen- en buitenland.

Heb jij je Metro gelezen? Zeg dan eens goedemorgen tegen degene naast jou en geef hem of haar jouw gelezen Metro. Hiermee breng je mensen op de hoogte van het laatste nieuws en draag je ook nog een steentje bij aan een milieuvriendelijke samenleving.

Recycle jouw Metro en geef hem door.

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

7

“Elektrisch rijden is de

TOEKOMST"

De gemeente Eindhoven heeft 26 oplaadpalen van e-laad geplaatst waar eigenaars van elektrische auto's gratis stroom kunnen ‘tanken’. Wethouder Joost Helms licht toe.

Waarom de samenwerking met e-laad?

rijden tot volwaardig alternatief uit te laten groeien is de beschikbaarheid van goede modellen. Op het moment dat je een BMW 5-serie gewend bent en je moet overschakelen op een Citroën C0, dan heb je geen passend alternatief. Dat is een heel andere klasse en type auto.”

En de prijs?

“We willen niet wachten. Dan krijg je de kip/ei-discussie.

We nemen de drempels weg en vervolgens laten we de markt zijn werk doen. Stichting e-laad wil gewoon aan de slag en laadpunten neerzetten, in plaats van afwachten. De regio Eindhoven heeft een sterke positie op R&D-gebied van duurzame mobiliteit. Daarbij hoort dat je elektrisch autorijden steunt. Toen e-laad aanbood om vanuit hun rol die laadpunten te plaatsen, hebben wij dat onmiddellijk omarmd.”

Waarom jullie voortrekkersrol?

“We hebben een heel simpel beleid op dit gebied: waar mogelijk maken wij het mogelijk. We hebben niet alleen 26 oplaadpalen op verschillende plekken in de stad laten neerzetten, maar we stimuleren ook dat autodealers elektrische modellen aanbieden. Ik ben er bijvoorbeeld trots op dat Eindhoven de Benelux-vestiging van Tesla heeft. Dat is nu alleen nog een volledig elektrische sportauto, maar eind dit jaar komt de eerste zakelijke sedan op de markt.”

Wat is de belangrijkste drempel?

“Op dit moment is er nog geen businessmodel. Producenten wachten met modellen en consumenten met de aanschaf.

Zo houdt het elkaar in stand. Wat nodig is om elektrisch

“De elektrische auto is in aanschaf duurder, maar daarbij wordt vergeten dat het brandstofverbruik aanzienlijk goedkoper is. Bij veel mensen zit de oude manier van rekenen nog tussen de oren. Daar ligt voor leasemaatschappijen een mooie rol, zodat mensen zien dat elektrisch rijden qua kosten prima kan concurreren.”

Wat doet u als gemeente zelf?

“We vervangen geen auto’s die nog niet zijn afgeschreven, maar bij elke vervanging kijken we of er elektrische alternatieven zijn. Dat is niet altijd het geval. Een vuilniswagen is nog niet zo makkelijk volledig elektrisch te krijgen. Maar waar mogelijk stappen we over op elektrisch.

Dat geldt ook voor mijzelf. Ik rij nu nog in een heel degelijke Volvo, de modellen die tot nog toe beschikbaar waren, pasten niet bij mijn behoeften. "Maar ik heb wel al mijn interesse gemeld voor de aanschaf van de nieuwe sedan van Tesla."

“E-laad wil niet afwachten, maar gewoon aan de slag: laadpunten neerzetten”

Kijk voor de locaties van de oplaadpunten van e-laad op: www.e-laad.nl/zoek-een-oplaadpunt

Elektrisch rijden begint…

Alleen in 2012!

…met een GRATIS oplaadpunt voor de deur Stichting e-laad plaatst publieke oplaadpunten voor elektrische auto’s.

Het is ons cadeau aan een schoner en stiller Nederland. Vraag uw oplaadpunt nu aan op e-laad.nl.

Onder zware last de ezel, niet wetend dat het anders kan zijn.

Uit Waarlangs streek de wind ? van Annie van Kooten

FOTO JOHN WRIGHT

Brooke Hospital for Animals Gratis diergeneeskundige hulp aan werkpaarden en -ezels in de derde wereld, en voorlichting aan de straatarme eigenaren over een goede dierverzorging. Steun Brooke en word donateur voor 15,88 euro per jaar. Omdat Brooke weet hoe het anders kan. o JA , ik word donateur en ik ontvang tweemaal per jaar de nieuwsbrief o JA , ik word donateur maar stuur mij geen nieuwsbrief

www.brooke.nl bank 55.68.671

U ontvangt z.s.m. een acceptgiro Naam en voorletters:

...............................

o Mevr. o Dhr.

Straat en huisnummer:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2009A3fc

Postcode en plaats:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

E-mail:

................................................................

Stuur deze bon in een envelop naar: Brooke Hospital for Animals, Antwoordnummer 47548, 1070 WD Amsterdam. Een postzegel is niet nodig.