โครงการจัดการขยะและน้ําเสียอย ย างมีสวนร น วม เพื่ออนุรักษทรัพยากรปะการั ย รังและสิง่ แวดลอม เกาะเตาอย า างยั่งยืน อ.เกาะพะะงัน จ.สุราษ ษฎรธานี หลักการรและเหตุผล เกาะเตา....เกาะที่ติดอันดัดบ 1 ใน 10 สุดยอดแหลงดําน้ า ําของโลก จาากสถิติการทองเที่ยวแหงประะเทศไทยในปพ.ศ. พ 2550 มีผูมาเยือนเกาะเต อ ารวมมเปนจํานวนกววา 350,000 คน ค และจากสถิติตขิ องบริษัทเดินเรือที่บริการนนักทองเที่ยวเขขา-ออก เกาะเตา ในป ใ พ.ศ. 25550 เฉลี่ยปละ 400,000 4 คน สรรางรายไดเขาประเทศกว ป าสองพันลานบาท รอยละ 50 ขออง ประกาศนีนียบัตรดําน้ําขอองประเทศไทยยเปนประกาศนีนียบัตรจากโรงเรียนสอนดําน้้าํ ในเกาะเตา เนนื่องดวยแนวปปะการัง และความมหลากหลายทาางชีวภาพทางททะเลที่ยังคงคววามสมบูรณ ดัังนั้นจึงสงผลใหหมีการพัฒนาเเพื่อรองรับการทองเที่ยว อยางตอเนนื่องและไมมีทศทาง ิ กอใหเกิดปญหาดานสิสิ่งแวดลอมที่เริมเห็ ่ นเดนชัดขึ้น อาทิเชน ปญ ญหาขยะลนเกาาะ ปญหา น้ําเสีย กาารขาดแคลนน้้าํ เปนตน อยางไรก็ตามทางองคการบริหารสวนตตําบลเกาะเตา รวมกับชมรมรรักษเกาะเตา องค อ กรอนุรักษทรัพยากรธรรมมชาติและ อ องถิ่นไดดาเนิ าํ นการแกไขป ข ญหาดังกลาวในระยะตน โดยเฉพาะอยางป ง ญหาน้ําเสีย ซึ่งไดมีการรณ ณรงคให สิ่งแวดลอมท ความรูแกกผูประกอบการรรานคา เพื่อปรับปรุงระบบบําบัดน้ําเสียระดดับครัวเรือนใหหถูกตอง ทวายังคงขาดองคความรูจาก ผูเชี่ยวชาญเฉพาะดานแแกชุมชนอยางททั่วถึงจริงจัง และที่สําคัญปญหาน้ําเสียถือเปปนปญหาใหญที่จําเปนตองมีการแกไข ผ ยหายที่รนแรงมาก นุ เริ่มตั้งแตสภาพลําคลองที ค ่ไมนาดู สงกลิ่นเนาเหม็น เมื่อ จัดการอยยางเรงดวน เพราะกอใหเกิดผลเสี ไหลไปสูชายหาดทรายที ช ที่ชายหาดก็เกิดเป ด นสภาพทรรายตาย คือ เปปลี่ยนเปนสีดํามีกลิ่นเหม็น เปปนสาเหตุสําคัญที ญ ่ทําให นักทองเทีที่ยวไมสามารถถนอนอาบแดดไได เมื่อน้ําเสียไหลลงสู ไ ทะเลสสงผลกระทบตอชี อ วภาพทางททะเลไมวาจะเปน ปะการังเกิกิดการฟอกขาว สัตวทะเลบาางชนิดไมสามาารถดํารงชีวิตอยูได สารเคมีจากการซักลางทที่มิไดรับการบําบัด เปน ตัวเรงใหสาหร ส ายทะเลทีที่มีพิษเจริญเติบโตได บ รวดเร็ว ซึ่งเปนอันตราายตอสัตวน้ําแลละรวมถึงมนุษย เฉกเชนเดียวกั ว บ ปญหาขยยะมูลฝอย ที่มปริ ปี มาณวันละ 5 ตันตอวันในชชวงฤดูกาลทองเที ง ่ยว และสะสสมกอตัวปะปนนอยูบนภูเขาขยยะพื้นที่ เกือบ 4 ไร ไ ซึ่งไมมีการจัจัดการคัดแยกปประเภทของขยยะ ทั้งพลาสติก โฟม ขวด ขยยะมีพิษอยางถูกวิธี นําพาสูปญหาด าน สาธารณสสุข เปนแหลงเพพาะเชื้อ กอมลลพิษลงแหลงน้้าํ ธรรมชาติและะสรางทัศนะอุจาดแก จ แหลงทอองเที่ยวทางทะะเลที่ สําคัญแหงนี้ จากผลเสีสยหายที่กลาวมมาเบื้องตน จึงมองว ม าการจัดการป ก ญหาขยะและน้ําเสียเพืออนุ อ่ รักษปะการัรังเปนเรื่องจําเปน ทวา อ ่นที่จะจัดกาารไดเอง ทั้งนีเพื ้เ ่อฟนฟู ตองใชงบประมาณการจัจัดการมหาศาลลเกินศักยภาพและความสามาารถในระดับทองถิ จ ขยะและน้ําเนาเหม็ า น และมีการจั ก ดการปญหาสิ ห ่งแวดลอมใในบริเวณแหลลง คุณภาพนน้ํา ลบทัศนะอุจาดจากสภาพข ทองเที่ยวทางทะเล ว เพื่อพั อ ฒนาการทองเที่ยวเกาะเตาให า ยั่งยืน ดังนั้นชุมชนเกาะเตาเล็งเห็นมีคววามจําเปนอยางยิ า ่งที่ตอง มีการจัดการป ก ญหาดังกลาวนี้รวมกันในนทุกภาคสวน
“เพื่อเกาะเตาทีท่นาอยูและยั่งยืน” น
1
วัตถุประสงค 1. เพื่อจัดการป ด ญหาขยะและน้ําเสียขอองชุมชนเกาะเตาอยางมีสวนรวมและเปนรูปธรรม ป 2. เพื่อปลูลูกจิตสํานึกในก การดูแลรักษาแแหลงน้ําธรรมชชาติและสิ่งแวดดลอม 3. เพื่อกําหนดมาตรการ า รและแนวทางจัจัดการปองกันปญหาขยะและะน้ําเสีย อันนําไปสู ไ การอนุรักษษทรัพยากรปะะการังและ
สิ่งแวดลอมเกาะเต อ าอยางยั า ่งยืน
วิธีการดําเนิ า นงาน ศึกษา ออกแบบบและวางผังก ง อสรางการจัดการขยะแลละน้ําเสีย เกาาะเตา 1.1) ศึกษาทีมาป ม่ ญหา ผลกรระทบ เปรียบเททียบรูปแบบแลละวิธีจัดการปญหาขยะและน้ ญ น้ําเสียเกาะเตาอย อ างเปน รูปธรรม ภายใใตกระบวนการรมีสวนรวมตัดสินใจของชุมชนนเกาะเตา 1.2) ออกแบบ บและวางผังบําบัดน้ําเสีย และะเทคนิควิธีการรจัดการขยะที่เหมาะสมกั ห บชุมมชนเกาะเตา 1.3) กอสรางก การบําบัดน้ําเสีสียรวมของชุมชนและลงมื ช อปฏฏิบัติการจัดการขยะเกาะเตา 2) รณรงคสรางจิ จิตสํานึกชุมชนเกาะเต ช าในนการดูแลรักษาสิ ษ ่งแวดลอมและแหล ม งน้ําาธรรมชาติ 2.1) จัดทําคูมื ม อื จัดการขยะแและน้ําเสีย ฉบับชาวเกาะเต บ า 2.2) จัดกิจกรรรมนักสืบสายน น้ํา...จากภูเขาถึถึงทะเล โดยชุมชนร ม วมสํารวจจเสนทางน้ําแลละแหลงน้ําอุปโภค โ บริโภคของแตตละหมูบานในฤฤดูฝนและฤดูแลง เพื่อสรุปวิเคราะหสถานภภาพและสภาพขของแหลงน้ําธรรรมชาติ 2.3) จัดกิจกรรรมรณรงค “รักษ ก เกาะเตาสัญจร” รายเดือน เรื่อง การแยกขขยะ...ลดใชถงุงพลาสติกและโโฟม และ บําบัดน้ําเสียทุกครัวเรือน แกกผูประกอบการร ชุมชน เด็ก เยาวชนและนั เ ก องเที่ยวชาววเกาะเตา กท 2.4) เผยแพรรณรงค ร ผานสื่อททองถิ่นและสือส อ่ วนกลาง อาทิทิ หนังสือพิมพเกาะเตาโพสตต เสียงตามสายยและสื่อ ตาง ๆ 3) รวมกําหนดม มาตรการจัดการและป ก องกัันปญหาขยะแและน้ําเสียอยยางยั่งยืน 3.1) จัดประชุมแลกเปลี่ยนบ บทเรียน ประสบบการณการจัดการปญหาขยะะและน้ําเสียบนนเกาะ ทั้งจากฝฝงอาวไทย ต (เกาะสมุย เกาาะชาง) และฝงอันดามัน (เกาะพีพี เกาะลันตา) 3.2) จัดประชุมเพื่อหาแนวท ทางการจัดการขขยะและปองกันป น ญหาน้ําเสียของเกาะเต ย าออยางยั่งยืน 3.3) กําหนดม มาตรการการจััดการขยะและนน้ําเสียอยางบูรณาการ ร ภายใตตกระบวนการมีมีสวนรวมของททุกภาค สวนที่เกี่ยวของ อ 4) การติดตามปประเมินผล 1)
ง 18 เดือน ระยะะเวลาดําเนินงาน
“เพื่อเกาะเตาทีท่นาอยูและยั่งยืน” น
2
งบปประมาณ 2,7006,250 บาท องคกรรวมดําเนินการ น องคคการบริหารสวนตําบลเกาะเตตา, ชมรมรักษเกาะเต เ า, กรมททรัพยากรธรรมมชาติทางทะเลลและชายฝง, สํานัก สิ่งแวดล แ อมที่ 14 และกรมควบคุ แ มมลพิษ แผนนงานและงบปประมาณดําเนินการ
“เพื่อเกาะเตาทีท่นาอยูและยั่งยืน” น
3
แผนการดําเนินงานและงบประะมาณโครงการจัดกการขยะและน้ําเสียเกาะเตาอยางบูรณาการ ณ ภายใตกระบบวนการมีสวนรวม
Implementtation plan and budget b of Particippatory integrated Waste managem ment for conserving coral reef aroound Koh Tao, Suratthani S ที่
กิจกรรม
ขั้นตอนดําเนิ า นงาน
ปริริมาณ
1) ศึกษา ออกแบบและวางผังกอสรางการจัดการขยะและะน้ําเสีย เกาะเตาอยางมีสวนรวม 1.1) ศึกษาที ก ่มาปญหา ผลกระททบ เปรียบเทียบรูปแบบบและวิธีจัดการปญหาขยยะและ 1.1.1) ตั้งคณ ณะทํางานจัดการขยะและะน้ําเสียเกาะเตา น้ําเสียเกาะเตาอยางเปนรูปธรรรม ภายใตกระบวนการมีมีสวนรวมตัดสินใจของชุชมชน 1.1.2) รวบรววมขอมูล ปญหา รูปแบบบและแนวทางการจัดกาารปญหา เกาะเตา ขยะและน้ําเสีสียที่ประสบความสําเร็จ
1.3) กอสร อ างการบําบัดน้ําเสียรวมของชุ ร มชนและลงมือปฏิบัติการจัดการขยะเกกาะเตา
งบประมาณ
2 เดือน
10,,000
200,000
1.2.1) สํารวจจและเตรียมพื้นที่การจัดการขยะและน้ ด ําเสีย
1 ครั้ง 2 ครั้ง
20,,000 10,,000
200,000 200,000
1.2.2) ผูเชี่ยวชาญเฉพาะด ว านออกแบบบ เทคนิคและวางผังกาารจัดการ ขยะและน้ําเสีสีย
2 เดือน
20,,000
400,000
1.3.1) กอสรรางบอบําบัดรวมและปฏิบัติการณจัดการขยะในพพื้นที่ภูเขา ขยะ
8 เดือน
200,000
1,6000,000
1.1.2) หนวยงานหรื ย อบุคคลที่เชี่ยวชชาญนําเสนอรูปแบบและะวิธีจัดการ ปญหาขยะแลละน้ําเสีย แกชุมชนเพื่อการตั ก ดสินใจคัดเลือกแนนวทางที่ เหมาะสมและรวมวางแผนการดําเนินงาน น 1.2) อออกแบบและวางผังบําบัดน้ําเสีย และเทคนิควิธีกาารจัดการขยะที่เหมาะสมมกับ ชุมชนเกกาะเตา
ราคาา/หนวย
1,7000,000
รวม 2) รณรงคสรางจิ า ตสํานึกชุมชนเกาะเตาในการดูแลรักษาสิสิ่งแวดลอมและแหลงน้นําธรรมชาติ 2.1) จัดทํ ด าคูมือจัดการขยะและนน้ําเสีย ฉบับชาวเกาะ 2.1.1) ทําโครรงสรางคูมือรวมกันกับชุมชน และรวบรวมขอมูล
50 บาทตตอหนึ่งชุด จํานวน 1500 1 ชุด
2.1.2) เขียนคูมือจัดการขยะและน้ําเสีย ฉบับชาวเกาะ 2.1.3) ออกแแบบคูมือจัดการขยะและน้ําเสีย 2.1.4) จัดพิมพ ม และเผยแพรในเกาะเตาและผูสนใจ
“เพื่อเกาะเตาที่นาอยูและยั่งยืน”
4
50
755,000
2.2) จัดกิ ด จกรรมนักสืบสายน้ํา....จากภูเขาถึงทะเล โดยชชุมชนรวมสํารวจเสนทาางน้ํา และแหลลงน้ําอุปโภคบริโภคของงแตละหมูบานในฤดูฝนแและฤดูแลง เพื่อสรุปวิเคราะห ค สถานภาพและสภาพของแหลงน้ําธรรมชาติ
2.3) จัดกิ ด จกรรมรณรงค “รักษเกาะเต ก าสัญจร” รายเดือน เรื่อง การแยกขยะ...ลลดใช ถุงพลาสติกและโฟม และบําบัดน้ ด ําเสียทุกครัวเรือน แกผูประกอบการ ชุมชน เดด็ก เยาวชนนและนักทองเที่ยวชาวเกกาะเตา
2.2.1) ตั้งทีม "นักสืบสายน้ําชุมชน" สํารวจวิเคราะห สถานภภาพและ สภาพแหลงน้นํา (1 ครั้ง) 2.2.2) สํารวจจและวิเคราะห สถานภาาพและสภาพแหลงน้ํา (33 ครั้ง)
4 ครั้ง
2.2.3) สรุปผลและรายงานสถานภาพ ผ พและสภาพแหลงน้าํ เกาาะเตาแก ชุมชน (1 ครัรัง้ ) 2.3.1) ประชุมทีมรณรงค "รักษเกาะเตาสัญจร" เพื่อกําหนดกกลยุทธและ 12 ครั้ง แนวทางการรณรงคที่มีประสิทธิภาพพ (1 ครั้ง)
5,0000
200,000
10,,000
1200,000
10,,000
100,000
2.3.2) ประชุมผูประกอบการ รานคา ชุมชนเพื่อระดมความคิคิดเห็นใน การรวมกําหนดแนวทางการแยกขยะะ...ลดใชถุงพลาสติกและโฟม/การ อบรมแลกเปปลี่ยนความรูเรื่องการบําบัดน้ําเสียระดับครัวเรือน/การ น สาธิตการทําน้ําหมัก ฯลฯ (11 ครั้ง) 2.4) เผยแพรรณรงคผานสื่อทองถิ อ ่น อาทิ หนังสือพิมพเกาะเตาโพสต และเสียงตาม ง สาย แลละสื่อสวนกลางตาง ๆ
2.4.1) เขียนบบทความ/กระจายขาว เพื่อกระตุนจิตสํานึกและรณรงค เรื่องขยะและะน้ําเสีย (รายสองเดือน จํจานวน 9 ฉบับ และถายทอดเสี ย ยง ทุกวัน)
9 ครั้ง
2255,000
รวม 3) รวมกําหนดดมาตรการจัดการและะปองกันปญหาขยะและน้ําเสียเกาะเตาอยางยั ง ่งยืน 3.1) จัดประชุ ด มแลกเปลี่ยนบทเรียี น ประสบการณการจัจัดการปญหาขยะและน้าํ 3.1.1) คัดเลือกตั อ วแทนจากเกาะ หรือพื อ ้นที่ที่ประสบความสําเร็ า จในการ เสียบนเเกาะ ทั้งจากฝงอาวไทย (เกาะสมุย เกาะชาง) แและฝงอันดามัน (เกาะพีพีพ เกาะ จัดการขยะและน้ําเสีย ลันตา) 3.1.2) จัดปรระชุมแลกเปลีย่ นความรูเรื เ ่องการจัดการขยะและน้ําเสีย ณ เกาะเตา 3.2) ศึกษาดู ก งานการจัดการปญหาขยะและน้ ญ ําเสียบนเกกาะทองเที่ยวฝงอาวไทยยและ 3.2.1) คัดเลือกและเปรี อ ยบเทียบพื้นที่การศึกษาดูงาน อันดามััน 3.2.2) ลงพืนที น้ ่ศึกษาดูงาน 3.3) จัดประชุ ด มเพื่อหาแนวทางกการจัดการขยะและปองกันปญหาน้ําเสียของเกาาะเตา 3.3.1) ประชุมการจัดการขยะและน้าเสี าํ ยอยางมีสวนรวม ณ เกาะเตา อยางยังยื ง่ น
“เพื่อเกาะเตาที่นาอยูและยั่งยืน”
5
1 ครั้ง/ 50 5 คน 50,,000
1 ครั้ง/ 50 5 คน 1 ครั้ง/ 100 คน
1150,000 20,,000
500,000
1 150,000 200,000
3.4) กําหนดมาตรการจั า ดการขยะและน้ําเสียอยางบูรณ ณาการ ภายใตกระบวนการมี สวนรวมของทุ ม กภาคสวนที่เกี่ยวข ว อง
3.4.1) ประชุมเพื่อกําหนดมาตรการเเรื่องขยะและน้ําเสียกับทุทกภาคสวน 2 ครั้งๆ ละ 50 คน ที่เกี่ยวของ
10,,000
200,000 2400,000
รวม 4) ติดตาม ปรระเมินผลการทํางาน 4.1) ติดตามและประเมิ ด นผลโครรงการ (ความสําเร็จและบทเรียน)
4.1.1) ประเมิมินผลและรายงานการทํางาน า
2 เดือน
15,,000
3 30,000
รวมทั้งสิ้น คาบริหารจั า ดการ 25%
2,1665,000 541,250
ยอดรววมทั้งสิ้น
2,7006,250
“เพื่อเกาะเตาที่นาอยูและยั่งยืน”
6