ECONOMISCH BUREAU 9 maart 2012
Markten in beweging
9 maart 2012 Afgesloten om 15.30 uur
Markten in beweging
Geld- en kapitaalmarktrente
Een mooi slot
10 -jaars swaprent e
5
3maands euribor
4
Beleggers gaan met mooie berichten het weekend in. De sanering van de Griekse overheidsschuld lijkt succesvol te gaan verlopen en de werkgelegenheid in de VS
3
nam boven verwachting toe.
2 1 0 '11
'12
Wisselkoersen 1.50
1.00 0.95
1.40 0.90 1.30 EUR/ USD, l. as
0.85
EUR/ GB P, r. as
1.20
0.80 '11
'12
Aandelenmarkten 1400 400 1300 350 1200 300
1100
A EX , l. as S&P500, r. as
250
1000 '11
'12
Bron: Ecowin
Uiteindelijk konden beleggers deze week toch nog optimistisch afsluiten. Gedurende de week werd er nog even getwijfeld of er wel voldoende animo zou zijn voor het voorstel van de Griekse regering voor het gedeeltelijk kwijtschelden van eerder verstrekte leningen. Op vrijdag werd echter duidelijk dat de schuldsanering succesvol verloopt en het gevreesde wanordelijk bankroet wordt voorkomen. Op de financiële markten zullen de schijnwerpers zich weer verplaatsen van banken en andere beleggers in Griekse overheidsschuld naar de Griekse overheid. Nu is de Griekse regering namelijk weer aan zet om conform eerder gemaakte afspraken het gat op de begroting te gaan dichten. Dit zal waarschijnlijk niet eenvoudig zijn want met een alsmaar verder oplopende werkloosheid – van de jongeren tussen de 15 en 24 jaar is inmiddels meer dan 50% werkloos – zal het maatschappelijk draagvlak voor verdere ingrepen steeds sterker op de proef worden gesteld. Problemen bij de begrotingsuitvoering kunnen er voor zorgen dat het Griekse schuldenprobleem mogelijk al weer voor de zomer alle aandacht van beleggers en Europese beleidsmakers zal gaan opeisen. Uit de VS kwam deze week eveneens positief nieuws. Zo werd bekend gemaakt dat de bedrijvigheid in de Amerikaanse dienstensector in februari weer verder is aangetrokken. Een sterke toename van de index voor nieuwe orders wijst erop dat de Amerikaanse economie zich in de komende maanden waarschijnlijk gunstig zal blijven ontwikkelen. Gunstig was ook dat er in februari in de Amerikaanse nietlandbouwsector 227 duizend banen zijn bijgekomen terwijl er in doorsnee door analisten was gerekend op een banengroei van 210 duizend. Bovendien bleken schattingen van de werkgelegenheidsgroei in eerdere maanden met per saldo 61 duizend opwaarts te zijn bijgesteld. Het kan haast niet anders dan dat de aanhoudend gunstige werkgelegenheidsgroei in de VS – nu al drie maanden op rij meer dan 200 duizend banen per maand erbij – onder beleggers tot steeds meer speculatie zal gaan leiden dat de Amerikaanse centrale bank haar ‘belofte’ om de rente tot tegen het einde van 2014 ongewijzigd te laten mogelijk niet zal nakomen. Beleggers bleken deze week niet gecharmeerd van de aankondiging van de Chinese premier Wen Jiabao dat de Chinese economie dit jaar waarschijnlijk met ‘slechts’ 7,5% zal groeien. Een duidelijke teruggang van de 9,2% gerealiseerd in 2011 en het laagste groeicijfer van de afgelopen 20 jaar. Tegelijkertijd gaven de autoriteiten echter aan dat zij de Chinese economie meer in balans willen brengen door minder afhankelijk te worden van de uitvoer en meer van binnenlandse consumptieve vraag. Als de Chinese leiders er inderdaad in slagen om dit voornemen ten uitvoer te brengen dan zou dit op de wat langere termijn gunstig kunnen zijn voor Westerse ondernemers.
Maarten Leen Hoofd Macro- en Consumenteneconomie Amsterdam 020-563 4406 Maarten.Leen@ing.nl
Focus: de beursrally van de afgelopen maanden is te weinig om Nederlanders weer aan het consumeren te krijgen. Maarten Leen
Dimitry Fleming Senior Econoom Amsterdam 020-563 9497 Dimitry.Fleming@ing.nl
1
Markten in beweging
9 maart 2012
Focus: te weinig vermogen om meer uit te geven Vermogen per huishouden bijna gehalveerd € dzd
Forse vermogensverliezen zijn één van de redenen waarom
netto-vermogen doorsnee-huishouden
de Nederlandse consument al drie jaar zijn hand op de knip houdt. Sinds de crisis in 2008 is het netto-vermogen (exclusief pensioenen, maar inclusief de waarde van de eigen woning) van een doorsnee huishouden gedaald van 47 duizend euro naar ongeveer 25 duizend euro begin 2012 (zie figuur). Lagere beurskoersen, dalende huizenprijzen en grotere schulden zijn de grootste boosdoeners.
50 -47% 40
30
20
Van alle vermogenscomponenten werken veranderingen in de waarde van het liquide, financiële vermogen (aandelen, banktegoeden) doorgaans het snelst door in de consumptie. Zo zijn voor huishoudens koerswinsten op beleggingen duidelijk zichtbaar en kunnen deze eenvoudig worden verzilverd én uitgegeven.
10
0 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012*
Dit betekent echter niet dat door de sterke opleving van de
Bron: CBS, ING ramingen. Stand aan het begin van het jaar.
aandelenkoersen sinds september 2011 (AEX +20%) de consument de komende tijd meteen vaker naar de winkel zal trekken. Per saldo is het totale vermogen namelijk wel blijven dalen. Tegenover de hogere beurskoersen van de afgelopen tijd stond een verdere daling van de huizenprijzen.
Samen met de dalende vermogens staat de koopkracht ook nog onder druk (hoge olieprijs) en hebben huishoudens het vooruitzicht van mogelijk aanvullende bezuinigingen. Nee, de consument laat zich naar onze verwachting de komende tijd nog niet vaker in de winkel zien. Dimitry Fleming
Rente- en valutavooruitzichten Huidig Rentes
1
Q1 2012 1,2,4 3 Forward ING
Q2 2012 1,2,4 3 Forward ING
Q3 2012 1,2,4 3 Forward ING
Q4 2012 1,2,4 3 Forward ING
%
ECB refi-rente
1.00
3-maands euribor
0.89
0.81
1.10
0.68
1.00
0.67
0.90
0.68
0.90
2-jaars swap euro
1.07
1.09
1.30
1.12
1.30
1.08
1.60
1.03
1.40
5-jaars swap euro
1.53
1.55
1.60
1.62
1.80
1.68
1.90
1.72
2.00
10-jaars swap euro
2.26
2.28
2.20
2.33
2.30
2.37
2.40
2.41
2.60
1.30
Wisselkoersen
1.00
0.75
0.75
0.75
Aantal vreemde valuta per 1 euro
EUR/USD
1.32
1.32
1.25
1.32
1.20
1.32
1.25
1.33
EUR/JPY
108
108
94
108
90
108
94
108
98
EUR/GBP
0.84
0.84
0.80
0.84
0.78
0.84
0.77
0.84
0.75
EUR/CHF
1.21
1.21
1.20
1.20
1.20
1.20
1.20
1.20
1.20
Noot: kwartaalultimo’s tenzij anders aangegeven. De 3-maands euribor-prognoses zullen binnenkort naar verwachting neerwaarts worden bijgesteld. 1) 9 maart om 12.30 uur 2) Impliciete renteverwachting en wisselkoers zoals kan worden afgeleid uit forward-contracten 3) Basisverwachting ING, d.d. 9 februari 2012. 4) Voor de 3-maandsrente is gebruik gemaakt van de volgende Forward Rate Agreements 1x4, 4x7, 7x10 en 10x13 met als spotdatum 9 maart 2012.
2
Markten in beweging
9 maart 2012
Disclaimer Copyright 2012 ING Bank N.V. Alle rechten zijn uitdrukkelijk voorbehouden. Dit materiaal is opgesteld door ING Bank N.V. Het wordt uitsluitend ter informatie beschikbaar gesteld en is op geen enkele wijze een aanbod, uitnodiging of advies tot het kopen of verkopen van enig effect of tot het aangaan van enige andere transactie. Hoewel ING binnen redelijke grenzen alle stappen heeft ondernomen om de betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie te waarborgen, aanvaarden ING Bank N.V. en/of enigerlei dochtermaatschappij, gelieerde maatschappij of branche van ING Bank N.V. (waaronder begrepen ING Groep N.V, tezamen als ieder afzonderlijk te noemen: "ING") echter geen enkele aansprakelijkheid voor de juistheid, nauwkeurigheid, actualiteit, volledigheid of betrouwbaarheid van de hier gepubliceerde informatie. De in dit materiaal opgenomen opinies, prognoses, aannames, schattingen, afgeleide waarderingen en koersdoel(en) gelden per de aangegeven datum en zijn te allen tijde onderhevig aan wijziging, zonder voorafgaande kennisgeving. De beleggingen waarnaar in dit materiaal wordt verwezen, zijn mogelijk niet geschikt voor de specifieke beleggingsdoelstellingen, financiële positie, kennis, ervaring en/of individuele behoeften van de verkrijgers van dit materiaal en de informatie in dit materiaal dient niet te worden gebruikt in plaats van een onafhankelijk oordeel. Tevens kunnen beleggingen waarnaar wordt verwezen significant risico inhouden, niet noodzakelijkerwijze mogelijk zijn alle jurisdicties of wellicht illiquide zijn. De waarde van, of inkomsten uit, enige belegging waarnaar wordt verwezen kunnen fluctueren en/of kunnen zijn ontstaan door veranderingen in enigerlei wisselkoers. Resultaten behaald in het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. ING of haar functionarissen, directeuren, of medewerkers, waaronder tevens begrepen personen die zijn betrokken bij het opstellen of de uitgifte van dit materiaal, kunnen van tijd tot tijd een long- of shortpositie aanhouden in effecten, warrants, futures, opties, derivaten of andere financiële waarden waarnaar in dit materiaal wordt verwezen. ING kan te allen tijde investment banking-, commercial banking-, krediet-, adviesen andere diensten aanbieden en verlenen aan de emittent van effecten waarnaar in dit materiaal wordt verwezen. Uit hoofde van het aanbieden en verlenen van dergelijke diensten kan ING in het bezit komen van informatie die niet is opgenomen in dit materiaal. ING kan voorafgaand aan of direct na de publicatie hiervan hebben gehandeld of handelen op basis van dergelijke informatie. Noch ING noch andere personen kunnen aansprakelijk worden gehouden voor directe, indirecte of incidentele schade, gevolgschade of punitieve of exemplarische schade, met inbegrip van gederfde winst die op enigerlei wijze het gevolg is van de in dit materiaal opgenomen informatie. Dit materiaal is uitsluitend bedoeld voor gebruik door de beoogde verkrijgers hiervan en de inhoud mag noch geheel noch gedeeltelijk voor enig doel worden vermenigvuldigd, opnieuw worden verspreid of worden gekopieerd zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van ING. Dit materiaal of kopieën hiervan mogen niet worden verspreid in de Verenigde Staten van Amerika, het Verenigd Koninkrijk, Canada of aan ingezetenen in de Verenigde Staten van Amerika, het Verenigd Koninkrijk en Canada. Ook in andere jurisdicties kunnen beperkingen gelden. U wordt verzocht zich aan deze beperkingen te houden. ING Bank N.V., haar branches en/of haar dochtermaatschappijen zijn allen geregistreerd en staan onder toezicht bij de betrokken nationale toezichthouders. ING Bank N.V. heeft een vergunning van De Nederlandsche Bank (DNB) en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, houdt kantoor aan Bijlmerplein 888, 1102 MG Amsterdam, Nederland en is onder nummer 33031431 ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel van Amsterdam. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd door wie dan ook voor welke reden dan ook zonder de voorafgaande uitdrukkelijke toestemming van de ING. Alle rechten zijn voorbehouden. Mededelingen aangaande persoonlijke betrokkenheid De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) over de onderliggende financiële waarde(n) en/of over de uitgevende instantie(s) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak.
3