Mleczarskie technologie 2017 (I)

• EURO-PAN - Wszystko czego dobry inwestor potrzebuje • SEALED AIR - Gdy para idzie w gwizdek • UNITEX - Uzdatniamy wodę od 25 lat • RIEDEL - Elastyczne przetwórstwo mleka • INGREDION - Naturalnie i bez dodatków

TECHMILK 2017 Wyniki X Rankingu XVIII Seminarium Spółdzielni Mleczarskich Postęp techniczny w przetwórstwie mleka

MLECZARSKIE

Nr 1/2017

2017 01

WIOSNA

ISSN 2450-6877

25 lat firmy Tewes Bis Tworzymy linie produkcyjne z duszą

7 01

OS WI

Weber Poland zaprasza do współpracy

Łatwe w czyszczeniu i suszeniu Łatwa inspekcja wizualna Brak żywicy lub skobli Gładka powierzchnia szczotki Brak ostrych kątów, rowków Mocno zatopione filamenty Zgodne z wymogami UE, FDA i BRCv7 Wysoka wydajność czyszczenia Dokładnie testowane i udokumentowane Mocna, trwała i lekka konstrukcja

Ultra Safe Technology

Wprowadzamy nowy rodzaj szczotek dla sektora spożywczego Najnowsza technologia zapewnia maksymalną higienę i bezpieczeństwo

- BEZ MOCOWANIA NA ŻYWICE - BEZ MOCOWANIA NA SKOBEL

www.aventes.pl

info@vikan.pl

91 4243366, 4243364

wiosna 2017 indeks reklam i marek

WYDAWCA: WOMAT sp. z o.o. ul. Waryńskiego 17, 43-190 Mikołów biuro@womat-media.pl KRS 0000324489, NIP: 635-179-47-38 PREZES ZARZĄDU Zbigniew Czajkowski DYREKTOR HANDLOWY/ DORADCA ds. WYDAWNICZYCH Zbigniew Niczko, tel. kom.: 731 993 999 z.niczko@womat-media.pl

ADRES REDAKCJI: ul. Waryńskiego 30 B, 43-190 Mikołów REDAKCJA: redakcja@womat-media.pl tel.: 32 722 0 227 fax: 32 700 75 89 REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Stępień, tel. kom.: 733 275 711 m.stepien@womat-media.pl DZIAŁ GRAFICZNY kierownik działu graficznego: Mariusz Borowy Paweł Mizia skład@womat-media.pl Projekt winiety czasopisma: Paweł Mizia BIURO REKLAMY: DYREKTOR Piotr Koszyk, tel. kom.: 733 275 720 p.koszyk@womat-media.pl Jarosław Banaś, tel. kom.: 733 275 719 j.banas@womat-media.pl PRENUMERATA: tel.: 32 722 0 227, 733 275 719 prenumerata@womat-media.pl FOTO: Archiwum własne, internetowe banki zdjęć, zdjęcia firm współpracujących DRUK: Drukarnia im. K. Miarki TOLEK w Mikołowie

ISSN: 2450-6877

ABB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42, 43 AU2MATE MAWOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 AVENTES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4, 5 BASS TECHNOLOGY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 DIVERSEY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 EURO-PAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 ELEKTRONIKA BŁASZCZYK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66, 67, 68, 69 FLEXLINK SYSTEMS POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 GEA POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 HENKELMAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 HYDREX DIAGNOSTICS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 HYPRED POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 INGREDION GERMANY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 KRAM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 RAÜCHER GOLD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 RETTENMAIER POLSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25, 59, 75 RIEDEL FILTERTECHNIK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 SEALED AIR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9, 44 SYMPOZJUM TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM . . . 17 TARGI FOOD EXPO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18, 19 TARGI MLECZNA REWIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18, 19 TARGI MLEKO-EXPO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 TARGI PAKFOOD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 TARGI POLAGRA-FOOD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20, 21 TARGI PTAK WARSAW EXPO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14, 15 TARGI ZIELONY TYDZIEŃ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 TECHMILK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 TEWES-BIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 30 UNITEX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 VARIOVAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 VEMAG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 VEMAG POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 VIKAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4, 5 VITACEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59, 75 VIVAPUR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 WITT POLSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70, 71 WEBOMATIC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 65 WOCK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 WOMAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 WT POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72, 73

Wszystkie prawa zastrzeżone. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń publikowanych w niniejszym czasopiśmie. Wszystkie informacje zamieszczone w czasopiśmie są publikowane na wyłączną odpowiedzialność osób nadsyłających i podających dane. Wydawca nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Wydawca zastrzega sobie prawo wyłączności do reprodukowania stworzonych i zamieszczonych w czasopiśmie reklam i ogłoszeń. Jakakolwiek część niniejszej publikacji nie może być reprodukowana, przedrukowywana ani przechowywana w żadnej bazie danych bez pisemnej zgody firmy WOMAT. © Copyright by WOMAT 2017

20 stycznia 2017 roku odeszła po ciężkiej chorobie nasza redakcyjna koleżanka

śp. Ilona Czajkowska-Niczko Wyrazy szczerego współczucia mężowi Zbigniewowi Niczko i synowi Zbigniewowi Czajkowskiemu składają pracownicy redakcji.

wiosna 2017 spis treści

10 TARGI, KONFERENCJE 32 36 10 Mleko – Expo 2016 11 Wizyta podsekretarza stanu Ryszarda Zarudzkiego na Międzynarodowych Targach Zielony Tydzień 2017

14 17

Specjalistyczne Targi Spożywcze 2017 I Targi Techniki Pakowania i Opakowań Warsaw Pack 2017 już w marcu 2017 w Ptak Warsaw Expo XXV Sympozjum TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM

42 44

46 48

18 Targi dla profesjonalistów 20 Większa suma korzyści Polagra Tech 2017 22 GOSPODARKA 22 W Brukseli o międzynarodowym handlu

23 23 24 26 27

artykułami rolno-spożywczymi O sytuacji na rynku mleka

Spotkanie z branżą mleczarską Kryzys na rynku mleka zażegnany Rolniczy handel detaliczny Paweł Niemczuk nowym Głównym Lekarzem Weterynarii

28 Polskie sprzedaje się lepiej. 30 TECHNOLOGIE PRODUKCJI 30 25 lat firmy Tewes Bis

Linie produkcyjne z duszą.

52 56

Elastyczne przetwórstwo mleka 25 lat doświadczeń CBW UNITEX w uzdatnianiu i zagospodarowaniu skroplin i permeatów poserwatkowych w zakładach mleczarskich Pomiędzy wydajnością a elastycznością Zdzisław Jęsiak: Gdy para idzie w gwizdek: rzeczywisty koszt nieszczelnych instalacji gazowych i parowych Naturalnie i bez dodatków Agata Biadała: CLA naturalnie występujący w produktach mlecznych - budowa i właściwości funkcjonalne Agata Biadała: Metody zwiększania zawartości składników bioaktywnych w mleku Katarzyna Liszka: Charakterystyka białek mleka różnych gatunków zwierząt Katarzyna Liszka: Jogurt z dodatkiem zielonej herbaty

60 TECHNOLOGIE PAKOWANIA 60 Tomasz Borowy:

66 70 72

Folia, jakość i funkcjonalność Wymiana narzędzi „w locie” Wymiana formatów bez „wymiany” Narzędzia do maszyn pakujących

Procedury kontroli i zapewnienia jakości właśnie stały się prostsze Nierdzewne odwodnienia liniowe, punktowe oraz włazy przeznaczone dla przemysłu

TWÓJ ZAKŁAD DZIAŁA SPRAWNIEJ, KIEDY PRACUJE MĄDRZEJ PRZEDSTAWIAMY

SERWISY MERYTORYCZNE DIVERSEY® DryFormance™

CIPTEC

LubeCheck

CIPCheck

AquaCheck

BWCheck SecureCheck

OPCCheck

FillerCheck

AirCheck

SteamCheck

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY

Mleko – Expo 2016 W Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie w dniach 16-18 listopada 2016 r. odbyły się XXV Targi Mleczarskie Mleko – Expo 2016, których organizatorem jest Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich. – To targi, które pokazują wysoki poziom naszej produkcji. Zajmujemy czołową pozycję wśród światowych producentów wysokojakościowych produktów mleczarskich. Zawojowaliśmy nimi nie tylko Europę, ale odważnie wchodzimy już na rynki azjatyckie i afrykańskie – podkreślił podczas uroczystości otwarcia targów minister Krzysztof Jurgiel. Minister podkreślił także dobrą współpracę Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich z resortem. – Podjęliście dialog i współpracę niedługo po objęciu przeze mnie stanowiska ministra, w trudnej wtedy i kryzysowej sytuacji na rynku mleka. Nasze rozmowy od początku były konstruktywne. Wasze wsparcie było dla mnie ważne także przy podejmowaniu działań w sprawie uruchomienia na poziomie UE mechanizmów zaradczych – powiedział minister Jurgiel i dodał, że efektem tych prac było m.in. ustanowienie tymczasowych nadzwyczajnych środków w sektorze mleka i tzw. Pakiet mleczny. Minister podkreślił, że rynek mleka i przetworów mlecznych to jeden z dziewięciu rynków, na których skoncentrowany został „Programu rozwoju głównych rynków rolnych w Polsce na lata 2016-2020”.

– Celem tego programu jest wypracowanie, klarownej dla uczestników rynku, koncepcji długofalowego działania mającej zapewnić rozwój krajowego sektora rolno-żywnościowego – zaznaczył szef resortu rolnictwa. Targi mleczarskie Mleko-Expo to dla polskiej branży mleczarskiej jedno z najważniejszych wydarzeń wystawienniczych. W tym roku w Centrum Warszawy, w Pałacu Kultury i Nauki swoje wyroby prezentuje kilkudziesięciu producentów. Tegorocznej, odbywającej się pod hasłem „Moda na mleko”, 25 edycji targów towarzyszyły liczne atrakcje m.in. pokaz dekorowania potraw z mleka i jego przetworów, Koronacja Księżniczek i Królowej Mleka 2016, a także ogłoszenie wyników i wręczenie nagród Mlecznych Mistrzostw Polski oraz w konkursów: Wysoka Jakość Wyrobów Mleczarskich, Super Produkt 2016 i Serowy Hit. Targi odbywały się pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ich celem była promocja produktów mleczarskich, a także przedstawiane walorów prozdrowotnych mleka i jego przetworów, jako naturalnego składnika codziennej diety dzieci, jak i osób dorosłych. n

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY

Wizyta podsekretarza stanu Ryszarda Zarudzkiego na Międzynarodowych Targach

Zielony Tydzień 2017 W dniach 19-22 stycznia br. podsekretarz stanu Ryszard Zarudzki przebywał z wizytą w Berlinie w związku z odbywającymi się Międzynarodowymi Targami Zielony Tydzień.

argi stanowią doskonałą okazję do odbycia spotkań bilateralnych i wielostronnych z delegacjami państw członkowskich UE oraz państw trzecich w kwestiach związanych z rolnictwem i rozwojem obszarów wiejskich, a także współpracy w tych obszarach. 19 stycznia br., na początku swojej wizyty w Berlinie, podsekretarz stanu Ryszard Zarudzki spotkał się z wiceministrem rolnictwa i leśnictwa Bawarii Hubertem Bittlmayerem. Była to kontynuacja rozmów rozpoczętych w trakcie wizyty polskiego wiceministra w Bawarii 12 grudnia 2016 r. W trakcie spotkania omówiono kwestie związane z przyszłością Wspólnej Polityki Rolnej po roku 2020, w szczególności w odniesieniu do polityki rozwoju obszarów wiejskich. Ministrowie byli zgodni co do konieczności uproszczenia przepisów UE dotyczących rozwoju obszarów wiejskich mając na względzie przede wszystkim interes beneficjentów tej polity11

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY

ki. Bawarskie propozycje w tym obszarze są dla Polski bardzo interesujące i mogą przyczynić się do uproszczenia systemu programowania i wdrażania programów rozwoju obszarów wiejskich. Minister Zarudzki podtrzymał wolę wzmocnienia współpracy naukowo-badawczej między Polską i Bawarią zaprosił ministra Bittlemayera do złożenia wizyty w Polsce celem kontynuowania dialogu i wymiany doświadczeń. 20 stycznia br. szef polskiej delegacji odwiedził na targach stoisko Słowenii, gdzie spotkał się z ministrem rolnictwa, leśnictwa i żywności Dejanem Zidanem. Stoisko Słowenii na tegorocznych targach poświęcone było kwestiom związanym z ochroną i zdrowiem pszczół, uznając ich wkład na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego oraz zachowania całego ekosystemu i naturalnej bioróżnorodności. Minister Zidan poinformował ministra Zarudzkiego o działaniach podejmowanych na rzecz podniesienia świadomości społecznej co do roli pszczół i podziękował Polsce za poparcie wniosku rządu Słowenii o ustanowienie przez Organizację Narodów Zjednoczonych Światowego Dnia Pszczół. Następnie podsekretarz stanu Ryszard Zarudzki spotkał się z ministrem rolnictwa Węgier Sandorem Fazekasem, któremu podziękował za dotychczasową bardzo dobrą współpracę. Podkreślił przy tym fakt istnienia wspólnych interesów zarówno na forum UE, jak i w ramach Grupy Wyszehradzkiej, której Polska obecnie przewodniczy. Zdaniem ministra Zarudzkiego przyszła współpraca z Węgrami w wymiarze bilateralnym oraz w ramach Grupy Wyszehradzkiej powinna dotyczyć przede wszystkim uzgadniania wspólnego stanowiska dotyczącego przyszłości WPR, a także obszaru nauki i badań. Polski wiceminister nawiązał do przyjętej 26 października 2016 r. w Warszawie Wspólnej Deklaracji Ministrów Rolnictwa Grupy Wyszehradzkiej dotyczącej realizacji projektów w ramach Programu Horyzont 2020. Zdaniem Polski konieczna jest dalsza współpraca na poziomie eksperckim na rzecz silniejszego włączenia potencjału badawczego krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Minister Fazekas podkreślił, że Węgrom zależy na współpracy z Polską w kwestiach związanych z przyszłością WPR i obszarze badań i nauki. Po spotkaniu z delegacją węgierską polskie stoisko odwiedził minister rolnictwa Holandii Martijn Van Dam. Wizyta holenderskiego ministra była okazją do krótkiej wymiany zdań oraz degustacji polskich produktów mięsnych i mleczarskich. Następnie minister Zarudzki odbył spotkanie z ministrem rolnictwa i rekultywacji gruntów Arabskiej Republiki Egiptu Essam Osman Fayed. Podsekretarz stanu podkreślił, że strona polska przywiązuje bardzo duże znaczenie do współpracy ze stroną egipską i docenia osiągnięte dotychczas postępy w zakresie dostępu do rynku dla polskich produktów rolno-spożywczych. Wspomniał również o dużym zainteresowaniu rynkiem egipskim wśród polskich producentów oraz o planach promocyjnych resortu rolnictwa. Poza kwestia-

mi bezpieczeństwa żywności i promocji, omawiano także perspektywy poszerzenia współpracy eksperckiej i naukowej. Kolejnym punktem programu wizyty podsekretarza stanu Ryszarda Zarudzkiego na targach był udział w konferencji pt. „Zdrowie świń w UE kluczem do osiągnięcia możliwości rynkowych” zorganizowanej przez Europejskie Stowarzyszenie Handlu Zwierząt Hodowlanych i Mięsa, przy współpracy z Komisją Europejską. Celem konferencji było zachęcenie sektora oraz właściwych instytucji państw członkowskich do współpracy w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia zwierząt dla mięsa wieprzowego, w kontekście wystąpienia wirusa ASF. Wśród prelegentów znaleźli się miedzy innymi Komisarz UE ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności Vytenis Andriukatis, przewodniczący COPA Martin Merrild oraz wiceministrowie rolnictwa Niemiec, Malty, Litwy i Finlandii. Polskie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zostało zaproszone do udziału w konferencji celem przedstawienia perspektywy kraju dotkniętego ASF. W swoim wystąpieniu wiceminister Zarudzki poinformował, że ASF stanowi obecnie największe zagrożenie dla sektora produkcji mięsa wieprzowego w naszym kraju. Polska podejmuje intensywne, wielokierunkowe działania mające na celu zahamowanie rozprzestrzeniania się wirusa ASF na pozostałą część kraju oraz Unii Europejskiej. - Polska przygotowała program wsparcia finansowego i liczy na wsparcie państw członkowskich UE oraz Komisji Europejskiej. Bez wsparcia z udziałem środków z budżetu UE Polska nie jest w stanie poradzić sobie ze skutkami wirusa ASF - podkreślił minister Zarudzki w swoim wystąpieniu. W dalszej kolejności podsekretarz stanu Ryszard Zarudzki miał możliwość przysłuchania się debacie panelowej poświęconej tzw. Deklaracji Cork 2.0, przyjętej we wrześniu 2016 r. w miejscowości Cork, a dotyczącej poprawy życia na obszarach wiejskich. W debacie panelowej zorganizowanej przez Komisję Europejską udział wzięli: minister wyżywienia i rolnictwa Niemiec Christian Schmidt, komisarz UE ds. rolnictwa i rozwoju wsi Phil Hogan, członek Parlamentu Europejskiego Herbert Dorfmann, doradca Komitetu Regionów Tony Buchanan, członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Tom Jones oraz szef Centrum OECD w Berlinie Heino von Meyer. Podsekretarz stanu Ryszard Zarudzki odwiedził także stoiska polskich wystawców oraz spotkał się z przedstawicielami władz samorządowych regionów obecnych na targach. W dniach 21-22 stycznia br. odbył się 9. Szczyt Ministrów Rolnictwa pt. „Rolnictwo i woda kluczem do wyżywienia świata”. Targi Zielony Tydzień to jedne z najważniejszych światowych targów konsumenckich przemysłu spożywczego, rolnictwa i ogrodnictwa. Obecna, 82. ich edycja, zgromadziła 1650 wystawców z 66 państw, a rolę Kraju Partnerskiego pełniły w tym roku Węgry. Produ-

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY

cenci z całego świata korzystają z możliwości zaprezentowania swoich produktów na stoiskach narodowych oraz regionalnych, umacniając tym samym swój wizerunek na rynku niemieckim. Tradycyjnie też uczestniczą w nich również instytucje i regiony z Polski. W tym roku, oprócz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, prezentowały się województwa: dolnośląskie, małopolskie, kujawsko-pomorskie, lubuskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prezentowało własne stoisko informacyjno-promocyjne, na którym zwiedzający mogli uzyskać informacje dotyczące rolnictwa i gospodarki żywnościowej w Polsce oraz programów żywności wysokiej jakości. Motywem przewodnim wystąpienia było hasło „Polska smakuje” a odwiedzający stoisko ministerstwa mieli okazję spróbować polskich produktów spożywczych jak również zapoznać się z broszurami dotyczącymi polskiej żywości i rolnictwa. Na stoisku obecni byli przedstawiciele firm, których produkty zostały wyróżnione znakiem Poznaj

Dobrą Żywność oraz producenci żywności tradycyjnej, ekologicznej i regionalnej z następujących firm: Fanex, Agro-Danmis Gramowscy Sp.J., Średzka Spółdzielnia Mleczarska JANA, Wiatrowy Sad, Browar Witnica, Uzdrowisko Busko Zdrój S.A., Tłocznia Maurer, OSM Łobżenica, Victoria Cymes, Browar Koreb, OSM w Grodzisku Mazowieckim, Zakłady Mięsne Nowak, OSM w Łowiczu, Tłocznia Soków Owocowych VERO, Cukiernicza Spółdzielnia Roksana, Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego, Mlekovita Pyrzyce, Agi, Strawa, Nasz Sad, Ostromecko, Browar Edi, Octim, Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, OSM Garwolin, OSM Top Tomyśl, Ogródek Dziadunia, Dega, OSM Czarnków, OSM Wieluń, Taurus. Na stoisku resortu w dniu 20-24 stycznia 2017 r. odbyły się pokazy kulinarne i degustacje polskich produktów spożywczych i potraw z tych produktów (polskie zupy, kiełbasy, kabanosy, pasztety, śledzie, sery, pieczenie wieprzowe). http://www.minrol.gov.pl/ n 13

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY

Specjalistyczne Targi Spożywcze 2017 I Targi Techniki Pakowania i Opakowań Warsaw Pack 2017 już w marcu 2017 w Ptak Warsaw Expo W dniach 7-9 marca 2017 r. w Międzynarodowym Centrum Targowo Kongresowym Ptak Warsaw Expo odbędą się równolegle dwie imprezy branżowe: II edycja Targów Techniki Pakowania i Opakowań Warsaw Pack 2017 oraz Centralne Targi Spożywcze 2017.

ragniemy zaprosić producentów, dystrybutorów, importerów i eksporterów wszystkich branż, które pakują swoje produkty do udziału w II edycji targów Techniki Pakowania i Opakowań Warsaw Pack 2017 oraz w Specjalistycznych Targach Spożywczych Food Market Court 2017, które odbędą się w dniach 7-9 marca 2017, w Nadarzynie pod Warszawą. To jedyna w roku okazja do nawiązania bezpośrednich kontaktów biznesowych z największymi sieciami handlowymi, dotarcia do polskich i zagranicznych klientów, spotkania się z dostawcami maszyn, urządzeń, rozwiązań technologicznych i opakowań. Nasze długoletnie doświadczenie w branży targowej, przekłada się na sukcesy w realizacji imprez m.in. sektora spożywczego jak Warsaw Gastro Show czy Centralne Targi Rolnicze, które odwiedziło kilkadziesiąt tysięcy osób. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych klien-

tów stworzyliśmy dział Call Center, liczący obecnie blisko 60 osób, który odpowiada za aktywne pozyskiwanie odwiedzających. Dysponujemy bazą ponad 100 000 firm, które w sposób bezpośredni zapraszamy do udziału w targach. Na Państwa życzenie jesteśmy w stanie także opracować bazę priorytetowych odbiorców zgodną z Państwa wytycznymi. Zaprosiliśmy już ponad 50 000 handlowców i kupców firm branży spożywczej, agro, przemysłu, handlu i logistyki. We współpracy z wystawcami zapraszamy kolejnych branżowych odwiedzających.

Targi Techniki Pakowania i Opakowań Warsaw Pack 2017

Targi techniki Pakowania i Opakowań Warsaw Pack 2017 podzielone są na kilka stref tematycznych. Strefa Techniki Pakowania to prezentacja najnowszych rozwiązań z zakresu techniki pakowania skierowanych do zakładów produkcyjnych i centrów logistycznych.

strefa POLSKIEGO eksportera

PATRONI MEDIALNI:

PARTNERZY:

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY

Podczas targów prezentowane są maszyny i urządzenia pakujące, linie do pakowania, systemy pakujące, systemy sortowania, napełniania i dozowania, systemy paletyzacji i depaletyzacji, systemy pomiarowe, ważące i inne. Z kolei Strefa Opakowań zaprezentuje najnowsze rozwiązania w zakresie opakowań dla branży spożywczej, kosmetycznej, farmaceutycznej, chemicznej i innych. W ramach Strefy Opakowań w odpowiedzi na oczekiwania producentów owoców i warzyw oraz kupców branży spożywczej organizujemy po raz pierwszy Giełdę Opakowań 2017, gdzie każdy producent będzie mógł zaprezentować swoją ofertę produktową oraz sprzedawać swoje produkty. Specjalnie dla branży realizujemy Strefę Etykiet i Etykietowania, czyli prezentację szerokiej oferty producentów i dostawców etykiet, etykieciarek i drukarek. W strefie prezentowane są najnowsze rozwiązania, szkolenia i warsztaty w zakresie technologii znakowania produktów. Kolejnym ciekawym pomysłem jest Strefa Recyklingu Opakowań. To miejsce prezentacji rozwiązań związanych z recyklingiem opakowań, dostawców maszyn, urządzeń i linii do recyklingu opakowań, firm i organizacji zajmujących się odzyskiem materiałów, uczelni i działów badawczych, mediów i innych podmiotów związanych z recyklingiem. Nie zapominając, jak ważne jest w biznesie właściwe finansowanie poszczególnych projektów i badań nad nowymi rozwiązaniami, przygotowaliśmy Strefę B+R i Finansowanie Projektów. Nie zabraknie tam instytucji edukacyjnych, badawczych, działów R&D oraz firm zajmujących się finansowaniem projektów m.in. w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 i innych. Podczas II edycji Targów Warsaw Pack 2017 odbędą się warsztaty, szkolenia i konkursy branżowe: jak dostać pieniądze z Funduszy Europejskich, jak zarobić na recyklingu opakowań, jak zaoszczędzić w zakładzie produkcyjnym poprzez optymalizację pakowania. W ramach strefy szeroko zaprezentuje swoją i swoich członków ofertę Polska Izba Opakowań.

Centralne Targi Spożywcze 2017

Równolegle z Targami WARSAW PACK 2017 odbywają się Centralne Targi Spożywcze 2017. Centralne Targi Spożywcze 2017 to impreza obejmująca wydarzenia dedykowane branży spożywczej: Specjalistyczne Targi Spożywcze FOOD MARKET COURT 2017, spotkania branżowe producentów i kupców sieci handlowych realizowane przez naszego Partnera, firmę KJOW, oraz Targi Technologii Spożywczych 2017. Wystawcy zaprezentują szeroką ofertę produktów branży spożywczej oraz szereg nowości produktowych i praktyczne rozwiązania dla przedsiębiorstw przetwórstwa spożywczego. Specjalistyczne Targi Spożywcze FOOD MARKET COURT 2017 to prezentacja oferty produktowej producentów żywności i dostawców technologii spożywczych, ale także spotkania handlowe dostawców z kupcami sieci handlowych. Organizacja w jednym miejscu i czasie imprez branży spożywczej i opakowaniowej ma na celu maksymalne ułatwienie spotkania kupców i dostawców obu segmentów rynku. Zależy nam na tym, aby nasze targi były platformą biznesową i handlową dla wystawców i odwiedzających. Targom towarzyszą 3 dni branżowych, odpłatnych spotkań producentów żywności z kupcami sieci handlowych z Polski i z zagranicy: Meat Market 2017 - spotkanie dostawców mięsa i wyrobów mięsnych z kupcami sieci handlowych (7 marca 2017) Food Convenience 2017 - spotkanie dostawców dań gotowych z kupcami sieci handlowych (8 marca 2017) POW-ER 2017 - spotkanie dostawców przetworów owocowo-warzywnych z kupcami sieci handlowych (9 marca 2017). W ramach targów spożywczych realizowana jest także Strefa Producentów Piwa I Cydru a także technologii browarniczych. Z kolei Targi Technologii Spożywczych 2017 to strefa prezentacji rozwiązań dedykowanych dla branży przetwórstwa i produkcji spożywczej. 16

Targi 365 dni w roku

Organizator targów, Ptak Warsaw Expo wprowadza kolejne udogodnienia dla wystawców i odwiedzających targi branżowe. Dzięki wewnętrznemu zespołowi call center organizator targów może poinformować, czy to telefonicznie czy innymi kanałami, potencjalnych klientów wystawcy o jego udziale w targach. Wystarczy, że wystawca zgłosi takie zapotrzebowanie i ustali z organizatorem warunki. Jest to nowatorskie rozwiązanie na polskim rynku wystawienniczym, pozwalające wystawcom na swego rodzaju outsourcingowanie w pewnym zakresie usług marketingowych. Organizator targów i wystawcy współpracują ze sobą 365 dni w roku. Jednym z przykładów współpracy jest realizacja branżowych wydawnictw realizowanych przez organizatora targów wspólnie z wystawcami. Realnym tego przykładem jest „Technika Pakowania”, która powstała w ścisłej współpracy z wystawcami I edycji Targów Techniki Pakowania i Opakowań WARSAW PACK 2016. Jest to kolejny mały element współpracy pomiędzy wystawcą i organizatorem targów, dający obu stronom wymierne korzyści marketingowe, mające przełożenie w dłuższej perspektywie także na realną sprzedaż produktów oferowanych przez wystawców. Na koniec pragnę serdecznie zaprosić producentów, dostawców i kupców do udziału w Targach Techniki Pakowania i Opakowań Warsaw Pack 2017 oraz w Centralnych Targach Spożywczych 2017, które odbędą się w dniach 7-9 marca 2017 w Ptak Warsaw Expo w Nadarzynie k. Warszawy. Marcin Nowak, kierownik projektów Targi Techniki Pakowania i Opakowań WARSAW PACK 2017 oraz Centralne Targi Spożywcze 2017, Ptak Warsaw Expo. n

KATEDRA MLECZARSTWA I ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WYDZIAŁU NAUKI O ŻYWNOŚCI UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W OLSZTYNIE FIRMY

n AAK n ALPMA n ATM n CHR. HANSEN n CSK FOOD ENRICHMENT DIVERSEY n ECOLAB n FOSS n GEA n GRUNDFOS n IMCD n MULTIVAC n NETZSCH n NEUMO n OBRAM n PALSGAARD n P.M.T. TRADING n SCHWARTE - MILFOR n SUPERIOR n TATE&LYLE n Tetra Pak n TEWES-BIS n TREPKO n WILD n ZENTIS

PARTNER KRAJOWY ZWIĄZEK SPÓŁDZIELNI MLECZARSKICH ZWIĄZEK REWIZYJNY W WARSZAWIE MAJĄ ZASZCZYT ZAPROSIĆ DO UDZIAŁU

w Jubileuszowym XXV Sympozjum TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM które odbędzie się 20-22 czerwca, 2017r. na Warmii i Mazurach PATRONAT MEDIALNY PRZEGLĄD MLECZARSKI, MLECZARSKIE TECHGNOLOGIE, NOWY PRZEGLĄD MLECZARSKI, AGRO INDUSTRY, FORUM MLECZARSKIE, Szczegółowe informacje wraz z kartą zgłoszenia zostaną wysłane do wszystkich zakładów mleczarskich. Zgłoszenia udziału w Sympozjum przedstawicieli zakładów mleczarskich przyjmowane będą do dnia 31.05.2017 r. Informacja: tel. (89) 523-39-78 ; 523-48-76 fax: (89) 523-34-02, e-mail: magdalen@uwm.edu.pl; mbb@uwm.edu.pl

W imieniu organizatorów: Prof. dr hab. Bogusław Staniewski

Sympozjum dofinansowane z Funduszu Promocji Mleka

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY

Targi dla profesjonalistów Targi Spożywczo-Gastronomiczne FOODEXPO - nowy projekt Międzynarodowych Targów Gdańskich, to propozycja dla firm, które swoją ofertę kierują do profesjonalnego odbiorcy branżowego. Impreza będzie doskonałą okazją do spotkań, konsultacji, szkoleń oraz przeglądu trendów sektora spożywczo-gastronomicznego. SALONY TEMATYCZNE: - salon piekarniczo-cukierniczy - salon wyposażenia horeca - targi mleczarskie Mleczna Rewia DO UDZIAŁU ZAPRASZAMY PRODUCENTÓW I DYSTRYBUTORÓW: - produktów dla piekarstwa, cukiernictwa i lodziarstwa - produktów mleczarskich - produktów dla gastronomii - produktów regionalnych

- - - -

produktów ekologicznych produktów i usług dietetycznych żywności dla alergików, diabetyków, dla dzieci wyposażenia gastronomii i sklepów a także dystrybutorów maszyn i urządzeń dla gastronomii, przemysłu spożywczego, utrzymania czystości, odzieży specjalistycznej, opakowań oraz transportu specjalistycznego. Na targach swoją ofertę zaprezentują producenci i dystrybutorzy produktów dla piekarstwa, cukiernictwa, lodziarstwa, gastronomii, mleczarstwa, surowców regionalnych, ekologicznych, dietetycznych, dla alergików, diabetyków, dla dzieci, jak również firmy prezentujące najnowsze trendy i innowacyjne rozwiązania dla gastronomii, producenci i dystrybutorzy środków higienicznych, opakowań, urządzeń do cięcia i dekoracji, wyposażenia zaplecza kuchennego. Oferta targowa wzbogacona zostanie wykładami i szkoleniami dla profesjonalistów. Do odwiedzenia największych w Polsce północnej targów spożywczogastronomicznych zapraszamy właścicieli i menedżerów obiektów gastronomicznych, firm cateringowych, piekarni, cukierni, lodziarni, sklepów i hurtowni spożywczych, a także szefów kuchni, kucharzy, przedstawicieli ds. zakupów sieci supermarketów i dyskontów i właścicieli gospodarstw agroturystycznych. Targi odbywać się będą razem z jedynymi w Polsce Międzynarodowymi Targami Przetwórstwa i Produktów Rybnych POLFISH, na których prezentowana jest szeroka oferta produktów rybnych, maszyn, urządzeń, środków utrzymania czystości, pojazdów dla branży spożywczej m.in. z agregatami chłodniczymi. Odbywającą się w cyklu dwuletnim imprezę odwiedza 6 tys. zwiedzających. n

Gdańsk, AMBEREXPO

7-9.06

GOSPODARKA

Targi Spożywczo-Gastronomiczne SALON PIEKARNICZO-CUKIERNICZY | SALON WYPOSAŻENIA HORECA TARGI MLECZARSKIE MLECZNA REWIA

DO UDZIAŁU ZAPRASZAMY PRODUCENTÓW I DYSTRYBUTORÓW • produktów dla piekarstwa, cukiernictwa i lodziarstwa • produktów mleczarskich • produktów dla gastronomii • produktów regionalnych • produktów ekologicznych • produktów i usług dietetycznych • żywności dla alergików, diabetyków, dla dzieci • wyposażenia gastronomii i sklepów • dystrybutorów maszyn i urządzeń dla gastronomii, przemysłu spożywczego, utrzymania czystości, odzieży specjalistycznej, opakowań oraz transportu specjalistycznego W tym samym terminie POLFISH jedyne w Polsce Międzynarodowe Targi Przetwórstwa i Produktów Rybnych

food-expo.pl 19

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY

MIĘDZYNARODOWE TARGI TECHNOLOGII SPOŻYWCZYCH

Większa suma korzyści Polagra Tech 2017

Międzynarodowe Targi Technologii Spożywczych Polagra Tech i Targi Opakowań dla Przemysły Spożywczego Pakfood w 2017 roku to efektywny tandem. Perspektywiczna integracja branż podczas jesiennego wydarzenia biznesowego skutkować będzie korzyściami dla firm z sektora opakowań. Od 25 do 28 września 2017 w Poznaniu odbędą się najważniejsze targi dla branży. Organizatorzy zachęcają firmy z sektora technologii mleczarskich do współtworzenia tego wielkiego wydarzenia biznesowego. 2+2=5

Międzynarodowe Targi Poznańskie prowadzą szeroko zakrojoną współpracę z podmiotami w branży (od przedsiębiorstw, przez stowarzyszenia, po organy państwa), a synchronizacja wydarzeń dla tożsamych sektorów gospodarki podczas organizacji targów dają firmom wyższe rezultaty biznesowe niż odosobnione działania marketingowe. To wszystko ma na celu przygotowanie i przeprowadzenie spotkania biznesowego, jakim są targi Polagra Tech i Pakfood w taki sposób, aby były one zadowalające dla klientów. Z rozsądnego połączenia płyną realne korzyści. Blok targów Polagra, a w nim Pakfood, cechuje synergia wydarzeń dla korespondujących ze sobą branż, gwarantuje dostęp do zainteresowanych ofertą z całego sektora, a międzynarodowy charakter imprezy skutkuje dopływem klientów z całego świata.

Targi kontraktacyjne

To co zdecydowanie wyróżnia targi w Poznaniu, to fakt że organizatorzy prowadzą długoterminową kampanię na pozyskanie profesjonalnych zwiedzających. Co ważne, dla wystawców, od momentu zgłoszenia, prowadzone są działania promujące ich marki oraz produkty na terenie

Polski oraz poza jej granicami. Uczestnicy targów Pakfood zyskują wielomiesięczną obsługę marketingową, która jest nieodpłatna. Finałem niemal rocznej promocji przedsiębiorstwa jest wystawa, na którą przyjeżdżają klienci zainteresowani podjęciem współpracy. Już teraz warto podjąć decyzję o tym, że warto przedstawić swoją ofertę profesjonalistom z kraju i zagranicy, zainspirować klientów i podzielić się wiedzą o oferowanych urządzeniach, produktach, usługach. Przede wszystkim jednak organizator targów zachęca firmy do skorzystania z oferowanych przez MTP narzędzi promocji i reklamowania swoich produktów na długo przed targami.

Gwarancja jakości

Kompleksowość i długofalowe realizowanie usług, które cechują działalność Międzynarodowych Targów Poznańskich, wyróżniają tego organizatora imprez targowych w Polsce i są argumentami, które niezmiennie potwierdzają wysoką jakość realizacji i utrzymanie pozycji lidera rynku targowego. Dla branży opakowań dla żywności Pakfood są jedynymi targami, które otrzymały rekomendację Polskiej Izby Przemysłu Targowego. n 20

GOSPODARKA

W Brukseli

o międzynarodowym handlu artykułami rolno-spożywczymi Te sprawy były głównym tematem dyskusji podczas posiedzenia Rady Ministrów UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFISH).

inister Krzysztof Jurgiel przedłożył do dyskusji wniosek dotyczący zapowiadanych negocjacji handlowych UE z Nową Zelandią. We wniosku wyraża zaniepokojenie negocjacjami w zakresie umowy o wolnym handlu (FTA) z Nową Zelandią dla produktów rolnych, w tym zwłaszcza sektora mleczarskiego, który obecnie odbudowuje potencjał po ostatnich kryzysach na tym rynku. Dla Polski priorytetem są rezultaty negocjacji dla producentów rolnych, a nie ich szybkie tempo prowadzenia i zakończenia, co zapowiada KE. W tym punkcie omawiany był raport przygotowany przez KE dotyczący wpływu koncesji w porozumieniach o wolnym handlu na produkcję rolną. W opinii Polski przygotowany raport, pomimo szeregu braków metodologicznych, potwierdza nasze obawy, że skumulowane koncesje przyznane przez UE w imporcie towarów rolnych z krajów trzecich, w ramach kolejnych umów o wolnym handlu, mogą stwarzać poważne zagrożenie dla unijnej produkcji rolnej i poziomu cen, a tym samym dla dochodów rolniczych. Innym punktem dyskusji ministrów podczas Rady była informacja Komisji Europejskiej dotycząca sytuacji na rynku mleka i przetworów mlecznych oraz oceny wdrażanego przez państwa członkowskie pakietu mlecznego. Prezydencja maltańska podczas pierwszego spotkania ministrów rolnictwa w 2017 r. omówiła na początku posiedzenia Rady plan pracy ministrów rolnictwa UE na I połowę bieżącego roku. Ministrowie rolnictwa w ramach Rady rolnej dyskutować będą kształt przyszłej Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 r. Kontynuowane będą również sprawy dotyczące uproszczenia wspólnej polityki rolnej i jej zazielenienia. Podczas nieformalnego spotkania ministrów rolnictwa w maju br. na Malcie, będą omawiane sprawy badań i innowacji w zakresie zarządzania gospodarką wodną w rolnictwie. Prezydencja maltańska będzie kontynuować negocjacje z Państwami członkowskimi i PE dotyczące produkcji ekologicznej. Poziom pozostałości chemicznych w produktach ekologicznych jest m.in. obszarem utrudniającym osiągniecie kompromisu w przyjęciu rozporządzenia. http://www.minrol.gov.pl/ n 22

Minister Krzysztof Jurgiel

GOSPODARKA

O sytuacji na rynku mleka Waldemar Broś prezes zarządu Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich Związku Rewizyjnego był gościem ministra rolnictwa i rozwoju wsi.

rezes przedstawił propozycje poprawy aktualnej sytuacji na rynku mleka i jego przetworów. Zwrócił uwagę na obawy branży mleczarskiej związane ze wzrostem importu produktów mlecznych na nasz rynek. Minister Jurgiel przedstawił polskie stanowisko zaprezentowane podczas ostatniego posiedzenia unijnej rady ministrów rolnictwa. Dotyczyło ono zaniepokojenia w zakresie zapowiadanych negocjacji handlowych z Nową Zelandią. W Brukseli minister zwrócił uwagę za poważną konkurencję sektora mleczarskiego tego kraju dla mleczarstwa w Unii Europejskiej. Dlatego też szef polskiego resortu rolnictwa uznał za zasadne wyłączenie sektora mleczarskiego z liberalizacji w ramach planowanej umowy (FTA) z Nową Zelandią. Minister Krzysztof Jurgiel poinformował również o „Programie dla szkół” w nowym podejściu do promocji zdrowego żywienia w zakresie owoców, warzyw i mleka. W ramach tego Programu dostępnych jest ponad 21 mln euro ze środków unijnych i 340 mln złotych z budżetu krajowego.

Prezes Waldemar Broś przedstawił propozycje środowiska zwłaszcza w zakresie zwiększenia spożycia wewnętrznego mleka i produktów mlecznych, podkreślając przy tym ich walory zdrowotne. Zaapelował o zwrócenie uwagi na unijnych forach, aby nie destabilizować kruchej sytuacji na rynku mleka poprzez uwalnianie zapasów. Według prezesa Brosia zapasy powinny być kierowane do krajów Afryki i do uchodźców w ramach pomocy żywnościowej. Ponadto gość ministra zaapelował o możliwość przywrócenia 5. dniowego systemu promocji mleka w szkołach. Prezes Broś podziękował jednocześnie za podejmowane przez ministra Jurgiela inicjatywy związane z pomocą rolnikom produkującym mleko oraz za szybkie przyjęcie ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. http://www.minrol.gov.pl/ n

Spotkanie z branżą mleczarską Aktualna sytuacja na polskim i europejskim rynku mleka oraz perspektywy rozwoju tego sektora, to tematy spotkania zorganizowanego przez Polską Izbę Mleka.

spotkaniu uczestniczył minister Krzysztof Jurgiel. Szef resortu rolnictwa przyznał, że za branżą mleczarską trudny okres. Dlatego ministerstwo rolnictwa podjęło szereg działań w kraju i na poziomie Komisji Europejskiej, aby zrekompensować trud związany z przezwyciężaniem kryzysu. − Obecnie Komisja Europejska ogłasza przetargi na sprzedaż odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) pochodzącego z zapasów in-

terwencyjnych oraz uruchamia program wsparcia dla unijnych producentów, którzy dobrowolnie ograniczą produkcję mleka krowiego przez 3 miesiące − wspomniał Krzysztof Jurgiel wymieniając działania mające stabilizujący wpływ na rynek. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi również podjęło działania na rynku krajowym. Polscy rolnicy mogli liczyć na nadzwyczajne wsparcie. Jego wysokość była uzależniona od ilości mleka wprowadzonego do obrotu przez producenta w roku kwotowym 2014/2015. − Po weryfikacji Agencja Rynku Rolnego w czerwcu 2016 roku przekazała na rachunki bankowe 91,5 tys. producentów mleka 122,7 mln zł, po 50% z budżetu unijnego i krajowego − przypomniał minister. Minister zwrócił uwagę na nowe wyzwania i możliwości, które niewątpliwie niesie ze sobą bieżący rok i zmiany polityczne na świecie. − Sektor musi być na to przygotowany podnosząc, i tak już wysoką, jakość produkcji, wprowadzając innowacje, poszukując nowych rynków zbytu i docierając do jeszcze większej liczby konsumentów − mówił Krzysztof Jurgiel. Zapewnił, że ministerstwo rolnictwa będzie wspierało wszystkie te działania zmierzające do wzmocnienia pozycji polskiego mleczarstwa na arenie międzynarodowej. http://www.minrol.gov.pl/ n 23

GOSPODARKA

Kryzys na rynku mleka zażegnany Rośnie zainteresowanie polskimi produktami w krajach Azji Południowo-Wschodniej Kondycja branży mleczarskiej jest coraz lepsza. Skupy interwencyjne, dopłaty dla producentów mleka i ograniczenie produkcji poprawiły sytuację na rynku. Coraz lepsze są także perspektywy eksportowe, m.in. ze względu na rosnący popyt na produkty mleczne w krajach Azji Południowo-Wschodniej i Afryce. Producenci pracują nad stworzeniem produktów probiotycznych opartych na przetworach mlecznych, które mają wspierać leczenie chorób cywilizacyjnych. – Największy kryzys na rynku mleka, przypadający na cały rok 2015 i połowę 2016 roku, mamy już za sobą, stopniowo się odbijamy. Sytuacja dziś jest całkiem niezła. Wszystkie mechanizmy, które zostały wdrożone na rynku, czyli skupy interwencyjne, ograniczenie produkcji i dopłaty bezpośrednie dla rolników produkujących mleko przyniosły wymierny efekt. Zarówno na rynku polskim, jak i na rynku globalnym ceny mleka idą w górę – ocenia w rozmowie z agencją Newseria Biznes Łukasz Hołubowski, prezes Agencji Rynku Rolnego. Rok 2015 upłynął pod znakiem kryzysu na rynku produktów mlecznych. W kwietniu 2015 roku przestał obowiązywać system kwot mlecznych, w efekcie znacznie wzrosła produkcja, co z kolei przełożyło się na spadek cen. Kryzys na rynku to także efekt rosyjskiego embarga. Tylko od stycznia do kwietnia 2016 roku indeks cen artykułów mleczarskich FAO w Polsce spadł o kolejne 15 proc. Pod koniec I półrocza 2016 roku przeciętna cena skupu mleka spadła poniżej 1 zł za litr, a w ciągu roku o ponad 11 proc. Od maja i czerwca sytuacja zaczęła się stopniowo poprawiać. W dużej mierze to efekt interwencyjnego skupu mleka w proszku (do 350 tys. ton), unijnej pomocy dla producentów mleka na zasadzie dobrowolnego ograniczania dostaw. – Kolejne miesiące to wprowadzanie kolejnych mechanizmów rynkowych. Z jednej strony mamy w Unii Europejskiej skupionych ponad 350 tys. ton mleka w proszku, w samej tylko Polsce 45 tys. ton. To mleko będzie powoli sprzedawane na rynek. Zobaczymy, jaką to wytworzy presję na cenę mleka w proszku na rynku. Z drugiej strony mamy inne mechanizmy wspierające rynek mleczny. Będzie się to bilansowało. Sytuacja globalna na rynku mleka wygląda bardzo dobrze i trend zwyżkowy powinien zostać utrzymany – prognozuje Hołubowski. 24

W okresie od maja do listopada 2016 roku indeks cen artykułów mleczarskich zwiększył się o 46 proc., poprawiła się też cena skupu mleka. W listopadzie sięgnęła poziom blisko 129,7 zł/hl (wzrost o 23 proc. w porównaniu z czerwcem). Cena była też o 2 proc. wyższa od średniej ceny skupu mleka w listopadzie w ostatnich kilku latach. – Mechanizmy związane z ograniczeniem produkcji mleka i dopłatą bezpośrednią do produkcji mleka wpływają pozytywnie na polski rynek przez tworzenie się coraz większych i wyspecjalizowanych gospodarstw rolnych produkujących dobre jakościowo mleko. Mleko ma kilka klas, tu stawia się na produkcję mleka w pierwszym gatunku, tak by pierwszy punkt skupujący mógł zaoferować jak najlepszą cenę – wskazuje prezes ARR. Producenci mogą liczyć na unijne wsparcie. Dla rolników w Unii Europejskiej w obliczu trudności na rynku mleczarskim przeznaczono pakiet środków o wartości 500 mln euro. Do rolników w Polsce trafi ok. 60 mln euro. – Jako Agencja Rynku Rolnego bezpośrednio wpływamy na rynek mleka poprzez skup interwencyjny masła, czy mleka w proszku. Mamy uruchomione mechanizmy prywatnego przechowywania, kiedy przedsiębiorca produkuje i magazynuje, a my za to magazynowanie zwracamy pieniądze – podkreśla Łukasz Hołubowski. Poprawa sytuacji na rynku to również efekt zmian na globalnym rynku produktów mleczarskich. Rośnie popyt na tego typu produkty w Chinach i krajach Azji Południowo- Wschodniej, jednocześnie zwiększa się też wewnętrzny popyt na rynkach unijnych. – Mamy wielkich graczy na rynku, Nową Zelandię, Irlandię, Izrael, również Indie mają ambitne plany i zapowiedziały, że chcą przodować

GOSPODARKA

na rynku mleka. Polska jest czołowym producentem w Unii Europejskiej i znaczącym graczem, który może próbować swoich sił na innych rynkach. Na rynku wewnętrznym zostanie utrzymana taka sytuacja jaka jest, czyli wzrost dużych mleczarni i powiększenie przez nich rynku. Z drugiej strony dla średnich mleczarni widzimy też duże otwarcie na rynkach trzecich – tłumaczy prezes ARR. Polska to jeden z większych producentów mleka i produktów mleczarskich w Unii Europejskiej. Przy produkcji mleka na poziomie ok. 13 mld litrów plasujemy się w europejskiej czołówce (obok Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii i Holandii). Coraz więcej krajów trzecich jest zainteresowanych importem polskich przetworów mlecznych. Rośnie eksport do Chin – w 2015 roku wartość eksportu produktów mleczarskich wyniosła blisko 42 mln euro. Tylko w okresie od stycznia do października 2016 roku wolumen chińskiego importu zwiększył się o 23 proc. rdr. – Rozpoczęliśmy też bardzo intensywne rozmowy z rynkiem ASEAN, czyli Azji Południowo-Wschodniej, które otwierają się na produkty mleczne. Perspektywy eksportowe i rozwojowe dla rynku mleka są ogromne – podkreśla Łukasz Hołubowski. Rosnąć może także konsumpcja wewnętrzna. Przeciętny Polak w ciągu roku spożywa niewiele ponad 200 litrów mleka, przy znacznie większej średniej w krajach unijnych. – Są też prowadzone badania nad specjalnymi produktami mlecznymi przez ekstrakcję białek mlekowych w stworzeniu nowych gam produktów probiotycznych, które będą wspierały rekonwalescencję i będą odpowiedzią na różne choroby cywilizacyjne. Pierwsze takie produkty już pojawiają się w sklepach – mówi Łukasz Hołubowski. http://www.biznes.newseria.pl/ n R

GOSPODARKA

Rolniczy handel detaliczny 5 grudnia 2016 r. została ogłoszona ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników (Dz. U. poz. 1961), która wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.

rzy prowadzeniu produkcji i sprzedaży żywności przez rolników w ramach działalności rolniczy handel detaliczny, która została zdefiniowana w przepisach ww. ustawy, rolnicy są zobowiązani do spełniania przede wszystkim wymagań rozporządzenia (WE) nr 852/2004. Przepisy te przewidują, że w przypadku gdy produkcja prowadzona jest przy wykorzystaniu pomieszczeń używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne (np. przy wykorzystaniu sprzętu i urządzeń gospodarstwa domowego w kuchni domowej), zamiast wymogów określonych w załączniku II w rozdziale II tego rozporządzenia, obowiązują wymogi określone w jego załączniku II w rozdziale III (uproszczone wymagania higieniczne).

Dodatkowo planuje się objęcie tymi uproszczonymi wymaganiami podmiotów prowadzących rolniczy handel detaliczny, które w ramach prowadzonej działalności wykorzystują do prowadzenia produkcji żywności pomieszczenia inne niż używane głównie jako prywatne domy mieszkalne (np. osobne budynki zlokalizowane na terenie gospodarstwa). Projekt rozporządzenia w tej sprawie jest przygotowywany w resorcie rolnictwa i będzie podlegać procedurze notyfikacji Komisji Europejskiej i pozostałym państwom członkowskim Unii Europejskiej. http:// www.minrol.gov.pl/ n

WETERYNARIA

Paweł Niemczuk

nowym Głównym Lekarzem Weterynarii W związku ze złożoną przez dotychczasowego Głównego Lekarza Weterynarii Włodzimierza Skorupskiego rezygnacją z zajmowanego stanowiska, premier Beata Szydło powołała Pawła Niemczuka na jego miejsce - poinformował resort rolnictwa.

iemczuk od 2000 roku pracował w Wojewódzkim Inspektoracie Weterynarii w Gdańsku, ostatnio na stanowisku Pomorskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii. Niemczuk jest absolwentem Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Akademii Rolniczej w Lublinie, na której też odbył studia podyplomowe z zakresu epizootiologii i administracji weterynaryjnej. Ministerstwo dodaje, że nowy Główny Lekarz Weterynarii odbył też liczne kursy krajowe i zagraniczne, m.in. w Liverpoolu i Hanowerze oraz w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach. http://www.pulshr.pl/ n R

DZIĘKI PRODUKTOM I ROZWIĄZANIOM OFEROWANYM PRZEZ FIRMĘ HYPRED ZAPEWNIAMY: Optymalizację procesów mycia i dezynfekcji Szeroki zakres usług i produktów Zwiększoną wydajność Wsparcie techniczne Redukcję kosztów Hypred Polska Sp. z o.o. Niepruszewo, ul. Kasztanowa 4, 64-320 Buk, Tel: +48(61) 813 8640

www.hypred.pl

GOSPODARKA

Polskie

sprzedaje się lepiej. Raport o patriotyzmie zakupowym Polaków Dział analiz delikatesów internetowych polskikoszyk.pl opublikował raport na temat patriotyzmu i zwyczajów zakupowych Polaków. Raport miał na celu sprawdzenie, czy deklaracje klientów dotyczące preferencji zakupowych potwierdzają się w dokonywanych zakupach. W raporcie opublikowano również profil klienta dokonującego zakupów przez internet oraz dane o strukturze koszyka. Dane ogólne o zakupach delikatesowych przez internet wg polskikoszyk.pl: Średnia wartość zamówienia : 227,6 zł Średni czas dokonywania zakupów: 31 minut Struktura kupujących: 69,7% kobiety, 30,3% mężczyźni Według wiceprezesa zarządu Roberta Chojnackiego typowym klientem delikatesów internetowych jest kobieta w wieku 25-44 lata. Również znaczna jest liczba osób starszych - co 10. kupujący przekroczył wiek 55 lat. Osoby starsze szczególnie cenią sobie tę formę zakupów - tym bardziej, że średnia waga koszyka to prawie 30 kg, a kurierzy bez problemu dostarczają zakupy do mieszkania nawet jeśli w budynku nie ma windy. Największy udział w koszyku zakupowym mają napoje, kawa i herbata. Według Roberta Chojnackiego jest to oczywistość - biorąc pod uwagę zalety zakupów przez internet - produkty w tej kategorii są stosunkowo ciężkie, kupuje się ich dużo, a przypadku dostawy do domu jest to po prostu bardzo wygodne. Duży udział mają również warzywa i owoce, te dostarczane przez polskikoszyk.pl są świeże i trafiają do magazynu w dniu dostawy do klienta. Dodatkowo produkty te nie są wyeksponowane tak jak w sklepie tradycyjnym, dzięki czemu nie są dotykane i przekładne - ci którzy robią zakupy przez internet wiedzą, że kupują produkty o lepszej jakości niż w sklepie tradycyjnym. Według Roberta Chojnackiego wnioski płynące z analizy są bardzo budujące. Jeśli przedstawimy konsumentom informację o kraju pochodzenia produktu - to informacja ta będzie brana pod uwagę przy zakupie. W delikatesach polskikoszyk.pl z każdych 100 zł blisko 74 zł wydawane jest na polskie produkty. Na kolejnych miejscach są produkty niemieckie i włoskie. Udział produktów wytwarzanych w tych 3 krajach to 28

prawie 83%, choć w delikatesach polskikoszyk.pl dostępne są produkty z kilkudziesięciu krajów. Udział produktów polskich jest dominujący w niemal każdej kategorii. W największym stopniu informacja o wytworzeniu produktu w Polsce ma znaczenie dla chemii gospodarczej - ponad 86% produktów sprzedawanych w tej kategorii to produkty polskie, a tylko nieco ponad 4% to produkty niemieckie. Klienci również bardzo chętnie kupują polskie artykuły higieniczne, produkty dla zwierząt, kosmetyki, słodycze oraz nabiał. Wniosek z raportu jest jeden: konsumenci wykazują się patriotyzmem zakupowym a oznaczenie produktu polskimi barwami zwiększa jego szanse sprzedaży, tym bardziej, że wybrane polskie produkty są niejednokrotnie lepszej jakości. http://kurier.pap.pl/ n

PAKOWARKI PRÓŻNIOWE Jakość i trwałość dla najbardziej wymagających Podnieś jakość swoich produktów i zyskaj: - Przedłużenie ważności produktów. - Poprawienie wyglądu produktu. - Estetyczne opakowanie. - Możliwość gotowania Sous-vide. TITAAN 2-90 FALCON 80 300 m3/h

BOXER 42XL 100 m3/h

21 m3/h opcje: ekran LCD / drukarka etykiet

POLAR 2-85

300 m3/h

30 modeli w ofercie DT 60

3 lata gwarancji Niezawodne pompy

Obkurczarka termiczna

Najwyższa wydajność

www.pakowarki-henkelman.pl • biuro@pakowarki-henkelman.pl• tel. +48 731 991 999

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

25 lat firmy Tewes Bis Linie produkcyjne z duszą. Historia firmy Tewes Bis rozpoczęła się się w 1991 roku, w trudnym czasie transformacji gospodarczej. Ćwierć wieku temu Tewes Bis był niewielką, rodzinną firmą z Barczewa k. Olsztyna (woj. warmińsko-mazurskie), która zajmowała się produkcją podstawowych maszyn i urządzeń dla branży mleczarskiej. Obecnie Tewes Bis to wiodące przedsiębiorstwo branży spożywczej, którego produkty są wdrażane w wielu krajach świata. Nie mniej jednak, twarogi to Core Business firmy Tewes Bis. Kapitałem firmy są przede wszystkim ludzie, a jej atuty to to elastyczność, specjalizacja, kompleksowość i zaufanie klientów.

olska zawsze była jednym z największych producentów mleka w Europie. Piętą achillesową branży na początku lat 90. był brak nowoczesnego sprzętu, niepokojący w perspektywie otwarcia rynków zagranicznych na polskie produkty. Wtedy to prof. Zbigniew Śmietana zaproponował Januszowi Skowrońskiemu inicjatywę projektowania i budowy maszyn i urządzeń dla branży mleczarskiej. Założona wówczas firma Tewes Bis w tym roku świętuje 25 lat swojego istnienia. Firma początkowo zajmowała się wdrażaniem niewielkich projektów w przemyśle mleczarskim i modernizowaniem już istniejących linii. Z czasem, dzięki zwiększeniu się zapotrzebowania na usługi, obroty i kapitał firmy pozwoliły na jej ekspansję i poczyniono znaczne inwestycje w innowacyjne rozwiązania. Firma, chcąc wyróżniać się na tle innych, zaczęła opracowywać i wdrażać urządzenia, maszyny oraz całe linie produkcyjne charakteryzujące się najlepszą jakością i optymalnie dobraną technologią zgodnie z wymogami klienta. Działalność przedsiębiorstwa charakteryzuje indywidualne podejście do klienta, a każdy opracowywany przez dział technologiczny i konstrukcyjny projekt jest tworzony od podstaw pod konkretne zapotrzebowanie klienta. Okres największego rozwoju firmy to lata 2000-2012, kiedy pojawiły się nowe możliwości dofinansowania ze środków unijnych na inwe-

stycje i innowacje. Wówczas w Tewes Bis rozbudowano halę produkcyjną i stworzono nowoczesny park maszynowy, którego koszt wyniósł kilkanaście milionów złotych. Wtedy właśnie powstały najbardziej obecnie znane produkty firmy – kompleksowe linie dla produkcji twarogu formowanego, sypkiego, cottage cheese i in. W tym okresie Tewes Bis wzmocnił współpracę z uniwersytecką kadrą naukową, aktywnie uczestniczył w wielu seminariach i konferencjach branżowych z udziałem przedstawicieli świata nauki, polityki oraz kadry menedżerskiej zakładów mleczarskich. Wyznacznikiem jakości Tewes Bis jest fakt, iż w 2001 roku wdrożono System Zarządzania Jakością i zdobyto Certyfikat ISO 9001 na zgodność z normą PN-ISO-9001:2000. Utrzymanie i doskonalenie systemu jakości oraz ciągłe monitorowanie procesu produkcyjnego znalazło odzwierciedlenie w zdobytych licznych medalach i wyróżnieniach podczas ogólnokrajowych i zagranicznych targów i wystaw. Są one dowodem uznania oraz potwierdzają wysoką jakość urządzeń wytwarzanych przez Tewes Bis. Firma otrzymała m.in. JANTAROWE MEDALE za kocioł procesowy WHSS 10 w konkursie „Maszyny i urządzenia dla przemysłu mleczarskiego”, nagrodę „Mleczna Rewia POLFOOD 2001” w Gdańsku za Kontenerową Stację

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Mycia KSM, ZŁOTE MEDALE MIĘDZYNARODOWYCH TARGÓW POZNAŃSKICH za kocioł procesowy WHSS 10 – POLAGRA FOOD 2001, za Kontenerową Stację Mycia – POLAGRA FOOD 2002, za układ dozowania i mieszania jogurtu z owocami w przepływie typu SMP – POLAGRA FOOD 2003 oraz za oziębiacz ślimakowy – POLAGRA FOOD 2006. W 2008 roku firma Tewes Bis otrzymała MEDAL EUROPEJSKI za wielowariantową, automatyczną linię do produkcji twarogu, jako wyrobu spełniającego standardy europejskie. Medal przyznany został przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Business Centre Club oraz Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Uhonorowanie i docenienie klasy naszych produktów przez kompetentne jury jest najlepszą rekomendacją do ich zakupu przez potencjalnych klientów. W 2016 roku firma otrzymała nagrodę Lidera Jakości przyznaną przez „Biznes Plus” Gazety Wyborczej podczas Kongresu Przedsiębiorczości. Ponadto, w tym roku otrzymała również I nagrodę w kategorii „Higiena” za kontenerową stację mycia CIP w konkursie zorganizowanym przez Forum Mleczarskie Biznes. Tewes Bis każdego roku pozyskuje kolejnych nowych klientów, u których po przeprowadzeniu niezbędnego audytu, wdraża projekt dostosowany do jego potrzeb. W ciągu jednego roku w zakładach firmy w Barczewie realizuje się około 20-30 dużych projektów, których jednorazowa wartość sięga kilku milionów, a nierzadko realizowane są projekty o wartości rzędu kilkanaście milionów. Tewes Bis jest liderem w Europie Środkowo-Wschodniej w opracowywaniu technologicznych rozwiązań dla branży spożywczej, zwłaszcza mleczarskiej, specjalizując się w liniach do produkcji twarogu, które stały się niezaprzeczalnym atutem firmy na świecie. Tewes Bis wdrożył swoje projekty w wiodących zakładach mleczarskich w Polsce oraz posiada ustabilizowaną pozycję w Estonii, Łotwie, Litwie, Rosji, Białorusi, Niemczech, Rumunii, Ukrainie i innych krajach Europy. Automatyczne linie do produkcji serów i twarogów to sztandarowe produkty w ofercie Tewes Bis. Nie mniej jednak, firma opracowała i wdrożyła takie unikatowe rozwiązania technicznie jak nowatorska, bezformowa kolumna formującoprasująca o stałej wagowości do produkcji twarogu i sera oraz innowacyjne rozwiązania dla przemysłu lodziarskiego. W ostatnim czasie firma podjęła decyzję o rozszerzeniu swojej działalności o inne sektory spożywcze i wdraża projekty również w przemyśle soków, napojów i w piwowarstwie. Równolegle powstają kolejne rozwiązania, poszerzające podstawową ofertę Tewes Bis. Firma kładzie duży nacisk na innowacje, które mają stać się kamieniem milowym w rozwoju firmy. Obecnie trwają prace m.in. nad unikalną w skali świata, innowacyjną technologią zagęszczania gęstwy twarogowej, dzięki której osiągnięta zostanie pełna automatyzacja i mechanizacja procesów. Obecnie około 70% produktów firmy Tewes Bis przeznaczonych jest na eksport. Przez lata obecności na rynkach zagranicznych firma wypracowała indywidulne podejście do klienta i jego zróżnicowanych potrzeb. Tak powstały jedne z najnowszych innowacji Tewes Bis - automatyczna wanna do prasowania sera zainstalowana na Łotwie czy kompleksowe linie na rynki wschodnie do produkcji twarogu „sypkiego” o stałej wagowości. Każda z naszych maszyn czy urządzeń to autorski projekt firmy. Firma oferuje zarówno standardowe produkty produkowane na masową skalę, jak również realizuje większe i bardziej zindywidualizowane projekty przygotowywane pod potrzeby konkretnego odbiorcy. Firma może pochwalić się energooszczędnością oferowanych rozwiązań technologicznych, o efektywniejszych i większych mocach produkcyjnych niż używane obecnie. Aby uzyskać pozycję lidera na rynkach wschodnich firma Tewes Bis otworzyła Tewes RU w Rosji oraz Tewes BEL w Białorusi (wraz z zakładem produkcyjnym), które mają za zadanie lepszą penetrację rynku oraz uzyskanie indywidualnego dostosowania do krajowych przepisów.

W ostatnim czasie prezes zarządu Janusz Skowroński postanowił oddać stery w ręce młodszego pokolenia. Obecnie zarządzaniem firmą zajmują się: Krzysztof Skowroński (syn) oraz Rafał Andrzejewski. Dzięki temu do Tewes Bis wprowadzono świeży powiew i nową energię. Równolegle do wprowadzonych zmian osobowych wprowadzone zostały zmiany w układzie organizacyjnym. Od ubiegłego roku prowadzona jest restrukturyzacja oraz inwestycje w park maszynowy. Ma to na celu uporządkowanie organizacji firmy w sposób ustrukturyzowany. W chwili obecnej, z uwagi na 25-lecie działalności firmy, opracowywana jest strategia dynamicznego rozwoju, która ma rozszerzyć portfolio produktów i pozwoli rozwijać się sektorowo i geograficznie. Ambitny wzrost sprzedaży pozwoli jeszcze więcej inwestować w innowacyjność. Strategia 2022 przewiduje pełniejszą penetrację obecnych rynków, jak i wejście na nowe. W najbliższym roku Tewes Bis wdroży swój pierwszy projekt w Mołdawii, na Węgrzech i w USA. Tewes Bis prowadzi również rozmowy z partnerami na innych rynkach i kontynentach. Firma chce zaistnieć w przyszłości m.in. na rynkach Korei Południowej oraz Ameryki Południowej, co może uczynić z firmy Tewes Bis potentata na skalę światową. n

Rafał Andrzejewski - V-ce Prezes Zarządu TEWES BIS Sp. z o.o. ul. Zatorze 24, 11-010 Barczewo, Polska tel. +48 89 537 51 00 fax +48 89 537 51 15 www.tewesbis.com.pl 31

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Elastyczne przetwórstwo mleka Nowa proszkownia mleka dla angielskiej mleczarni. Angielska mleczarnia zakończyła proces wchodzenia na rynek produkcji mleka w proszku. Ta rodzinna firma zdecydowała się po raz pierwszy w swojej historii na budowę suszarni rozpyłowej o wydajności 4 tony na godzinę. Za planowanie i wykonanie projektu, w którym zastosowano nietypowe rozwiązania, odpowiedzialność powierzono dwóm firmom – holenderskiej JR Project i niemieckiej Riedel Filtertechnik. Mleczarnia ma swą siedzibę w północnej Anglii i została założona w 1904 roku jako gospodarstwo rodzinne, ewoluując na przestrzeni lat w kierunku przetwórstwa mleka. Od samego początku firma skupiała się na przetwórstwie świeżego mleka we wszystkich odmianach, od mleka chudego do pełnotłustego. Wkrótce zapotrzebowanie wzrosło tak bardzo, że możliwości produkcyjne osiągnęły swe granice.

rzy lata temu firma postanowiła wejść na rynek produkcji wysokiej jakości mleka w proszku. Dużym wyzwaniem dla właścicieli było pełne zrozumienie procesu produkcji mleka w proszku i ukształtowanie go zgodnie z własnymi pomysłami. Szybko stało się jasne, że konieczna będzie pomoc specjalistów od suszenia rozpyłowego.

Na partnera wybarano firmy JR Projects i Riedel Filtertechnik, które zaangażowane były we wszystkich etapach projektu, począwszy od fazy planowania, przez doradztwo przy ocenie i wyborze potencjalnych dostawców, nadzoru nad budową proszkowni i montażem aparatury procesowej, aż do odbioru końcowego nowej linii produkcyjnej. Nowa linia produkcyjna mleka w proszku, uwzględniająca pomysły ww. firm powstała w ciągu dwóch lat. Implementacja projektu była ściśle związana z wynikami finansowymi mleczarni i dlatego zastosowano metodę etapowej implementacji projektu. Za prace projektowe i wykonanie filtra workowego zgodnego z wytycznymi EHEDG odpowiedzialna była niemiecka firma Riedel Filtertechnik GmbH. Ponadto wszystkie wentylatory procesowe dla całego procesu suszenia zostały dostarczone również przez niemieckiego producenta. Ze względu na gabaryty niektórych podzespołów, takich jak suszarnia, ich montaż zaplanowano na miejscu.

Specjalna wyparka do zagęszczania mleka o niskiej zawartości tłuszczu.

W pierwszym etapie prac zainstalowana została innowacyjna wyparka dostarczona przez włoskiego producenta. Przy ścisłej współpracy JR Projects, Riedel Filtertechnik oraz mleczarni, włoska firma dostosowała swój flagowy model używany z powodzeniem w innych dziedzinach przemysłu spożywczego do wymagań stawianych przez inwestora. Obecnie mleczarnia posiada bardzo nowoczesne, wydajne i zoptymalizowane energetycznie wyparki mechaniczne, które przed procesem rozpylania zagęszczają koncentrat o niskiej zawartości tłuszczu do poziomu 50% w pierwszym stopniu. Według producenta, wyparka umożliwia

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

zagęszczanie wybranych produktów (na przykład serwatki) do poziomu 60% w jednym stopniu. W pierwszej fazie projektu wyprodukowano koncentrat 38% (<4° C). Po pomyślnym odbiorze wyparki i wprowadzeniu na rynek nowego dla firmy produktu, przystąpiono do kolejnego etapu wdrożenia.

Nietypowa konstrukcja suszarni rozpyłowej

Firma JR Projects zaprojektowała specjalną wersję suszarki rozpyłowej. Przy użyciu pomp wysokociśnieniowych koncentrat jest doprowadzany do wieży rozpyłowej, gdzie jest rozpylany za pomocą dysz. Specjalna konstrukcja wieży rozpyłowej umożliwia bardzo efektywne rozpylanie i pewne przechwytywanie produktu przez powietrze wlotowe. Następnie powietrze jest kierowane do wylotu wzdłuż ścian bocznych na zasadzie przepływu przeciwbieżnego. Cztery otwory zostały zaprojektowane w taki sposób, że praktycznie nie ma ubytku powietrza, ponieważ zakłócałoby to proces suszenia. Ponadto wewnętrzne złoże fluidalne, powszechnie stosowane w podobnych rozwiązaniach, zostało pominięte. „Wewnętrzny układ ma tę wadę, że może to prowadzić do destrukcyjnych turbulencji powietrza wewnątrz wieży”, tłumaczy Roel Smeenk – współwłaściciel firmy JR Project. Inną cechą jest bardzo stromy stożek wieży, który również przyczynia się do zwiększenia wydajności. Rozwiązanie oparte jest na wiedzy dotyczącej suszenia rozpyłowego, którą spółka zdobyła w ciągu czterdziestu lat. Ostatni, ale nie mniej ważny aspekt, to istniejący system zabezpieczenia przed wybuchem. W koncepcji, koordynowanej wspólnie z władzami lokalnymi, oprócz typowego systemu odciążania i odprowadzenia wybuchu, zastosowano wysoce skuteczny system wczesnego wykrywania. Tak więc możliwe jest, pod pewnymi warunkami, wykrycie pożaru w jego początkowej fazie, co umożliwia zatrzymanie produkcji w odpowiednim momencie. Ciągłe pomiary zawartości CO prowadzone są wewnątrz wieży rozpyłowej, aby natychmiast wykrywać nowe ogniska tlącego się produktu (np. z powodu zanieczyszczenia). W takiej sytuacji wieża rozpyłowa jest automatycznie zatrzymywana, aby uniknąć ryzyka pożaru. Jeśli mimo to dojdzie do wybuchu, klasyczne membrany i systemy tłumienia wybuchu zapobiegają najgorszemu. Produkt końcowy, poprzez dynamiczne złoże fluidalne, sito i transport pneumatyczny transportowany jest do dwóch silosów, skąd w zależności od potrzeb, pakowany jest do dużych worków lub worków papierowych o wadze 25 kg. Pośredni gazowy podgrzewacz powietrza został zaprojektowany przez holenderską firmę i zainstalowany przez mleczarnię.

Wysokie wymagania dotyczące filtra

Oprócz specjalnych rozwiązań w suszarce rozpyłowej, projekt posiada również inne nietypowe aspekty. Zastowany filtr w wykonaniu higienicznym, dostarczony przez niemiecką firmę Riedel Filtertechnik z siedzibą w Leopoldshöhe, został wykonany na zamówienie i jest oparty na nietypowym koncepcie. „Nasz klient poszukiwał filtra ultrahigienicznego wyposażonego w bardzo elastyczny system czyszczenia worków”, wyjaśnia Hannjo Boden – Starszy Manager Produktu w Riedel Filtertechnik. Aby to zrealizować, firma zastosowała innowacyjne rozwiązania. Pierwszą z cech szczególnie godną uwagi, jest pneumatyczny system indywidualnego czyszczenia worków filtracyjnych. Każdy z worków jest czyszczony przy użyciu indywidualnego zaworu sprężonego powietrza w celu zapewnienia maksymalnej elastyczności dla całkowicie bezpiecznego czyszczenia worków w normalnej pracy dla różnych produktów. Operator może wybierać dowolne sekwencje czyszczenia. Zbiorniki powietrza i zawory zainstalowano na górnej pokrywie, z dala od filtra. Drugą cechą jest zdejmowany dekiel filtra. Worki filtracyjne i kosze są łatwo dostępne dla prac konserwacyjnych czy wymiany. Dekiel filtra może być usunięty lub przesunięty przy użyciu prostego systemu dźwigowego, zwiększając znacząco dostęp do wnętrza filtra. Trzecią nowo33

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

ścią jest orurowanie systemu mycia CIP zintegrowane w płytę ażurową. Płyta ażurowa zawiera różnorodne zawory natryskowe do mycia płyty i worków. Zwykle środki myjące CIP dostarczane są za pośrednictwem orurowania zainstalowanego ponad płytą workami filtracyjnymi. Riedel Filtertechnik oferuje własne opatentowane rozwiązanie monolitycznej płyty z całkowicie wbudowanym systemem orurowania. Dzięki temu poprawia się dostępność oraz zapewniony jest łatwy i bezpośredni dostęp do zaworów natryskowych. Czwarta innowacja skraca czas suszenia filtra po myciu CIP. Podczas etapu suszenia po myciu CIP, poprzez specjalny bypass podawane jest powietrze suszące do dolnej części worków filtracyjnych. Dodatkowo, użycie sprężonego powietrza jest zminimalizowane. Powietrze jest przesyłane z pneumatycznego zaworu impulsowego do worków filtracyjnych prawie bez strat, co pozwala na efektywniejsze i energetyczne czyszczenie nawet długich worków filtracyjnych. Ostatnie, ale nie mniej ważne, to minimalizacja wpływu impulsów pochodzących z systemu czyszczenia worków na proces suszenia rozpyłowego. Zwykle do czyszczenia worków stosuje się jeden zawór sprężonego powietrza dla wielu worków co wymaga stosunkowo dużej ilości powietrza dla każdego impulsu czyszczenia. Dowolnie programowalna sekwencja indywidualnego czyszczenia (jeden zawór – jeden worek) dzieli maksymalny impuls na kilka mniejszych impulsów. W rezultacie, ryzyko wpływu na proces suszenia w wieży jest w znaczący sposób ograniczone. Ponadto, przewidziano opcjonalne zwiększenie powierzchni filtracji o 15%. Konstrukcja obudowy oraz systemu czyszczenia sprężonym powietrzem pozwala na montaż dłuższych worków bez wpływu na skuteczność filtracji i efektywność czyszczenia. Wreszcie, rozwiązanie to eliminuje całkowicie konieczność używania zaworów Venturiego. Dodatkowo, użycie specjalnie zaprojektowanych koszy wsporczych i worków filtracyjnych oznacza, że nie jest już wymagana instalacja przewodów uziemiających dla eliminacji ładunków elektrostatycznych. „Zaletą całej koncepcji jest między innymi eliminacja <martwych obszarów>, które nie mogły być czyszczone, a obecnie już nie istnieją. Oznacza to, że czynności czyszczenia i konserwacji stały się o wiele łatwiejsze” – wyjaśnia Hannjo Boden.

Szybka i skuteczna realizacja gwarantuje satysfakcję

Realizacja całego projektu trwała dwa lata. Projekt przewiduje możliwość zwiększenia mocy produkcyjnych w przyszłości. Obok obecnej suszarki rozpyłowej jest wystarczająco dużo wolnego miejsca na wstawienie drugiej wieży, a tym samym podwojenie produkcji. Jest to opcja, która może być zrealizowana w dowolnym momencie, biorąc pod uwagę szybki rozwój tej rodzinnej mleczarni. Ale to stanie się w przyszłości. Mleczarnia posiada obecnie bardzo nowoczesny, wydajny, elastyczny i rozszerzalny system suszenia rozpyłowego. Przez cały czas trwania projektu, właściciele mieli zawsze pełną kontrolę nad procesem i strukturą kosztów. W ścisłej współpracy z uczestniczącymi firmami wykazano, że balansowanie między tym co możliwe i tym co konieczne może być skutecznie osiągnięte pomimo stosowania wielu innowacyjnych rozwiązań. Płaskie struktury, a tym samym krótkie ścieżki decyzyjne dla wszystkich zaangażowanych stron, doprowadziły w efekcie do bardzo zadowolonego klienta. „To była długa podróż, ale cel zwiększenia elastyczności procesu został definitywnie osiągnięty” – powiedział na zakończenie dyrektor mleczarni. n Riedel Filtertechnik GmbH Westring 83 33818 Leopoldshöhe, Germany phone +49 5202 992-0 fax +49 5202 992-150 e-mail: sales@riedel-filtertechnik.com kontakt polski: tel. kom.: +48 600 047 088 sales.poland@riedel-filtertechnik.com 34

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

www.unitex.com.pl • www.produkcjaunitex.com.pl

UZDATNIAMY WODĘ OD 1989 ROKU

25 lat doświadczeń CBW UNITEX w uzdatnianiu i zagospodarowaniu skroplin i permeatów poserwatkowych w zakładach mleczarskich We wrześniu 2016 roku minęło dwadzieścia pięć lat od momentu zainstalowania przez UNITEX pierwszej instalacji do uzdatniania wody wtórnej w postaci skroplin z wyparek mleka w OSM Łowicz. Obecnie terminem tym określa się popularnie wszystkie wody wtórne, jakie mogą być odzyskane w procesach produkcji mleczarskiej, w tym z procesów wyparnych mleka i serwatki oraz procesów membranowych mleka i serwatki. Od 1993 roku rozpoczął się szybki rozwój technologii odzysku wód, początkowo skroplin z procesów wyparnych mleka i serwatki, a następnie od 2005 roku z procesów membranowych zatężania mleka i serwatki, głównie odzysku wody z permeatu powstałego w procesie odwróconej osmozy serwatki.

echnologie związane z przetwórstwem mleka charakteryzują się dużym zużyciem wody sięgającym od 2 do 5 dm3/dm3 przetworzonego mleka [1, 2, 3, 11] z jednej strony oraz dużej ilości powstających ścieków od 3 do 6,5 dm3/dm3 przetworzonego mleka [3] z drugiej. Z danych literaturowych [4] charakteryzujących polskie mleczarstwo z początku lat obecnej dekady dowiadujemy się, że roczna produkcja serwatki wynosi 1,9 mld litrów, z czego 65% stanowi serwatka podpuszczkowa, a 35% kwasowa. Serwatka podpuszczkowa przetwarzana jest w ok. 56-66% na proszek serwatkowy, laktozę i koncentraty białkowe, dalsze 30-40% na nieprzetworzoną paszę, a 3-6% trafia do ścieków. Powstające w przetwórstwie mleka i serwatki wody wtórne częściowo zdegradowane, charakteryzujące się w wielu przypadkach niskim

zasoleniem, potencjalnie nadają się do wtórnego wykorzystania, umożliwiając znaczne ograniczenie zużycia wody pitnej w zakładzie mleczarskim [2]. Kierując się zasadami racjonalnej gospodarki mediami wg raportu „Najlepsze dostępne techniki (NDT) dla przemysłu mleczarskiego” [5] wody zdegradowane po odpowiedniej obróbce nadają się do powtórnego wykorzystania, przez co ogranicza się zużycie wody pitnej, energii [6] oraz spada ilość ścieków. W myśl wprowadzanych nowych wymagań weterynaryjnych dla mleka i przetworów mlecznych w tzw. pakiecie higieny, zawartych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady 852 i 853/2004/EU [7, 8] woda zdegradowana po uzdatnieniu może nadawać się na cele: - przeciwpożarowe, - produkcji pary, - chłodnicze, - technologiczne, pod warunkiem, że będzie przesyłana odrębnie, wyraźnie oznakowaną instalacją rurową, która nie ma połączeń z instalacją wody pitnej. Wody wtórne mogą być odzyskiwane i powtórnie wykorzystane w przetwarzaniu lub jako składnik pod warunkiem, że nie spowodują ryzyka zanieczyszczenia przetworów mlecznych. Muszą one spełnić te same parametry, jakie wynikają z obowiązujących uregulowań wynikających z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1989) w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi). Dodatkowo dopuszcza się możliwość wykorzystania wody odzyskanej o jakości w części odbiegającej od jakości wody pitnej, jednak w tym celu należy uzyskać zezwolenie odpowiednich władz. Władze te należy przekonać, że jakość wody odzyskanej nie wpłynie na wartość zdrowotną spożywanych przetworów mleczarskich [8].

Technologia jonitowa ENERGOMILK uzdatniania skroplin z wyparek mleka i serwatki.

Fot. 1. Instalacja ENERGOMILK 36

CBW UNITEX opracował w 1993 roku stację uzdatniania wód pochodzących z proszkowni skroplin na potrzeby zasilania kotłów parowych. Opracowany układ uzdatniania dla celów rynkowych nazwano ENERGOMILK, którą zilustruje schemat 1.

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

nej kontrolowana jest w sposób ciągły i w zależności od wyniku pomiarów uruchamiana jest regeneracja wymienników jonitowych.

Technologia membranowa UNISHER do uzdatniania permeatów i skroplin z zatężania mleka i serwatki.

Rys. 1. Schemat poglądowy instalacji ENERGOMILK do uzdatniania skroplin z wyparnego zatężania mleka i serwatki na cele zasilania kotłów parowych. Linia technologiczna ENERGOMILK została sprawdzona w kilkunastu największych zakładach mleczarskich w Polsce i zapewnia wodę uzupełniającą o wymaganej przez producentów kotłów jakości do zasilania nowoczesnej kotłowni parowej. Poniżej w tabeli 1 pokazano zakłady mleczarskie, w których zastosowano technologię ENERGOMILK. L.P.

Nazwa zakładu mleczarskiego

Rok instalacji

W wyniku prac badawczych przeprowadzonych przy współpracy Katedry Biotechnologii Żywności UWM w Olsztynie, oraz firmy UNITEX z Gdańska opracowano wytyczne technologiczne w zakresie możliwości uzdatniania skroplin z wyparek mleka i serwatki oraz permeatów z procesów membranowego zagęszczenia serwatki na cele: - mycia membran MF, NF i RO [9], - kotłowe, - chłodnicze, - uzupełniania wody lodowej, - wstępnego mycia w systemie CIP, - mycia cystern samochodowych. W oparciu o kompleksowo zebrane dane z badań [3, 10] wynika, że w przetwarzaniu 100 kg mleka odzyskać można 57 kg wody o parametrach jakościowych spełniających większość wymagań dla wody technologicznej lub technicznej (energetycznej). W tym zakresie technologia UNISHER całkowicie spełnia założenia i wymogi, które legły u podstaw opracowanej przez UNITEX technologii uzdatniania „krowiej wody” znanej pod nazwą ENERGOMILK [2]. Standardowy przebieg procesu uzdatniania wód wtórnych w technologii membranowej nazwanej rynkowo technologia UNISHER (od słowa polisher i Unitex) został przedstawiony na rysunku 2.

Uwagi manualna/ automatyczna

OSM Łowicz

1991/2014

SDM Wieluń

1991

manualna

SM Mlekovita

1994

manualna

SM Mlekpol Grajewo

1995

automatyczna

SM „SUDOWIA” Suwałki

1996

automatyczna

OSM Siedlce

1996

automatyczna

OSM Koło

1997

automatyczna

SM Lidzbark Warmiński

1997

automatyczna

MSM Mońki

1997

automatyczna

10.

LACPOL Piotrków Kujawski

2004

automatyczna

11.

LACPOL Łaszczów

2004/2013

automatyczna/ modernizacja

12.

LACPOL Piotrków Kujawski

2014

automatyczna

13.

POLMLEK Raciąż

2014

automatyczna

Rys. 2. Poglądowy schemat uzdatniania wód wtórnych w technologii membranowej UNISHER.

Tabela 1. Wykaz zakładów mleczarskich, w których zastosowano technologię ENERGOMILK. Do zasilania stacji uzdatniania wykorzystuje się skropliny z wyparek. W przypadku niedoboru skroplin lub też zatrzymania pracy wyparki instalacja ENERGOMILK umożliwia uzdatnianie wody surowej (wodociągowej) lub mieszaniny skroplin z wodą surową. Jakość wody uzdatnio-

Fot. 2. Instalacja UNISHER 37

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

tur tychże mediów, ze względu na fakt, iż zależała ona od wielu czynników niezwiązanych bezpośrednio z technologią przetwórstwa mleczarskiego. Z przygotowanych danych dotyczących parametrów fizykochemicznych wynika, że wymienione wody zdegradowane nie powinny stwarzać problemów w technologii oczyszczania RO celem uzyskania wód o jakości zbliżonej lub całkowicie zgodnej z wymaganiami stawianymi przez mleczarzy wodom na cele technologiczne i energetyczne. Jednakże okazało się, że podstawowym problemem, który należało rozwiązać w gwarantowanej technologii UNISHER było zredukowanie zagrożeń błyskawicznie rozwijającej się mikrobiologii na urządzeniach linii do uzdatniania wód zdegradowanych. Problem ten rozwiązano w wyniku zastosowania odpowiednich procedur i technologii ze wspomaganiem biologiczno-chemicznym. W tabeli 4. przedstawiono rezultaty zastosowania instalacji UNISHER dla uzdatniania permeatu po RO.

Wnioski

Fot. 3. Instalacja UNISHER Poniżej w tabeli 2. zamieszczono zakłady mleczarskie, w których zastosowano technologię UNISHER. L.P.

Nazwa zakładu mleczarskiego

Rok instalacji

Uwagi

OSM Łowicz

2005

Permeatu po RO serwatki

POLMLEK Lidzbark Warmiński

2006

Permeat po RO serwatki

LACPOL Piotrków Kujawski

2008

Permeat po RO serwatki

MLEKPOL Grajewo

2010

Skropliny z wyparek

HOCHLAND Węgrów

2013

Skropliny z wyparek

ZORINA Kutno

2017

Permeat po RO serwatki

Tabela 2. Wykaz zakładów mleczarskich, w których zastosowano technologię UNISHER doczyszczającą wody wtórne.

Skład chemiczny permeatów po procesach membranowych i skroplin po wyparkach Skład chemiczny permeatów powstałych z procesów zagęszczania serwatki zależy od rodzaju serwatki i typu procesu membranowego zastosowanego do jej zatężenia. Ogólnie ujmując rozróżniamy dwa rodzaje serwatek: podpuszczkową (z produkcji serów dojrzewających) i kwasową (po produkcji twarogów). Zasadniczo różnią się one zawartością kwasu mlekowego (0,05-0,1% serwatka podpuszczkowa i 0,4-0,7% serwatka kwasowa) oraz zawartością związków mineralnych, głównie wapnia (0,04% serwatka podpuszczkowa i 0,12% serwatka kwasowa). Inną kategorią wód zdegradowanych są skropliny powstałe w trakcie wyparnego zatężania z wyparek mleka i serwatki. W tabeli 3. przedstawiono typowe charakterystyki wymienionych mediów będących wodami zdegradowanymi. Przedstawiony skład wód zdegradowanych jest typowy. W tabeli 3. nie podano tempera38

1. Opracowana ponad 25 lat temu technologia ENERGOMILK wdrożona w kilkunastu zakładach mleczarskich do uzdatniania skroplin z wyparek mleka i serwatki przynosi wymierne korzyści użytkownikom w zakresie oszczędności energii cieplnej, zmniejszenia ilości wody i ogranicza też ilość ścieków. Technologia ENERGOMILK niesie ze sobą duże korzyści ekonomiczne. Zagospodarowanie wód odpadowych zmniejsza zużycie wody surowej i ilość odprowadzanych ścieków. Wysoka temperatura tych wód powoduje znaczne oszczędności energetyczne. Woda jest już wstępnie podgrzana i koszt podgrzania jej w odgazowywaczu jest znacznie niższy. Można nawet wskazać, że ¾ efektów ekonomicznych tkwi w odzyskanym cieple, a ¼ w odzyskanej wodzie. 2. Zastosowanie instalacji membranowej typu UNISHER do uzdatniania wód zdegradowanych takich jak: • permeat z membranowego zagęszczania serwatki podpuszczkowej, • skropliny z wyparek mleka i serwatki, wspomaganej procesem biologiczno-chemicznym pozwala na uzyskanie wody z możliwością do wtórnego wykorzystania na cele technologiczno-energetyczne. Powstały koncentrat z instalacji RO można bezpośrednio skierować do oczyszczalni ścieków. Uzdatnione wody tą metodą nadają się szczególnie do uzupełniania wody w kotłowniach parowych, uzupełniania obiegów chłodniczych oraz do mycia w systemie CIP niektórych instalacji. n Literatura dostępna w redakcji oraz w firmie UNITEX. ChZT [mgO2/dm3]

Kwas mlekowy [%]

Laktoza [%]

Woda zdegradowana

Przewodność [µS/cm]

Permeat serwatki kwasowej

5000-8000

Permeat serwatki podpuszczkowej

200-500

200-700

ślad

0,01-0,02

5,0-6,0

Skropliny z wyparek mleka

5-50

20-100

ślad

5,0-8,0

Skropliny z wyparek serwatki

20-150

50-300

ślad

5,0-8,0

6000-10000 0,02-0,2 0,02-0,05

4,5-5,0

Tabela 3. Charakterystyka permeatów po membranowych procesach zagęszczenia serwatki kwasowej i podpuszczkowej oraz skroplin z procesów wyparnych mleka i serwatki. Przewodnictwo µS/cm

Popiół

Laktoza

Białko

g/100 g g/100 g g/100 g

Kwas mlekowy

ChZT mgO2/dm3

g/100 g

Permeat po RO serwatki

260-300

0,00

ślad

0,00

ślad

5,5

700

Permeat po UNISHER

15-25

0,00

0,001

4,9

Tabela 4. Wyniki analiz permeatu RO serwatki (nadawa) i uzdatnionej wody w technologii UNISHER (permeat).

ul. Unii Europejskiej 4, 86-050 Solec Kujawski, Polska, biuro@bass-technology.com, www.bass-technology.com Jesteśmy polską firmą składającą się z osób z ogromnym doświadczeniem projektowym i dużym doświadczeniem międzynarodowym w projektowaniu i realizacji różnych zadań techniczno-technologicznych w wielu dziedzinach. Posiadamy w swoim zespole najwyższej klasy projektantów i technologów o zasięgu europejskim, co pozwala nam swobodnie realizować najnowocześniejsze rozwiązania na rynku. Projektujemy i wykonujemy maszyny, urządzenia oraz całe linie technologiczne obejmujące swoim zakresem wiele czynności procesowych, technologiczne komponenty, czy konfekcjonowanie produktu w różnych branżach: - mleczarskiej, - uboju i rozbioru mięsa białego i czerwonego, - farmaceutycznej i biochemicznej, - kosmetycznej i pokrewnych. Staramy się osiągać najwyższe stopnie wydajności i optymalnej automatyzacji projektowanych procesów wg założeń klienta na bazie naszych propozycji. Przedstawiamy Państwu wybrane propozycje naszych zaprojektowanych i zrealizowanych projektów o bardzo wysokim stopniu innowacyjności i cieszących się dużym uznaniem wśród klientów: - Moduł FRANIA 600 - 1500, to urządzenia do automatycznego sterowania (jednoosobowo z małego widlaka) obracaniem skrzyń technologicznych wypełnionych euro-blokami serów dojrzewających, w celu ich równego wzrostu, poprawiając w ten sposób jakość i wyglądu sera,

- różne systemy transportu technologicznego: surowca, produktu, opakowań, w konfiguracji z różnymi własnymi modułami operacyjnymi jak etykieciarki, detektory metali, manipulatory operacyjne, moduły grupujące i liniujące produkty, zrobotyzowane moduły manipulacji produktami, itp.,

- specjalne innowacyjne linie technologiczne systemów dozujących wielu dowolnych składników jednocześnie z bardzo precyzyjną dozą, zarówno w postaci sypkiej jak i płynnych dodatków, mieszanie składników ze sobą i ich dozowanie z dokonywaniem innych czynności technologicznych lub precyzyjnym naważaniem. Podawaniem np. dozy przypraw do przemieszczających się z dowolną prędkością opakowań na produkt, składników o dowolnym stopniu higroskopijności, wielkości, lepkości,

- specjalne innowacyjne wydajne moduły banderolowania/etykietowania produktów typu salami lub walcowe w osłonkach, z możliwością orientacji osiowej produktu i automatycznego drukowania nadruków. System posiada ogromne możliwości budowy ich w różnej konfiguracji i modułowości z innymi urządzeniami. Wersje mobilne mogą być zespalane z dowolnymi maszynami tworząc długie ciągi technologiczne automatycznej obróbki produktu,

- specjalistyczne automatyczne linie do polioctanowania serów okrągłych w kilku taktach i przekładaniem ich na deski osuszające, linie pracujące w cyklu zamkniętym lub same moduły do takiego polioctanowania i ręcznego odbioru serów z maszyny, - moduły wizyjne i detekcyjne używane do inspekcji różnych parametrów produktów podlegających koniecznej ciągłej lub wyrywkowej kontroli lub monitoringowi, - systemy paletyzacji i depaletyzacji różnych opakowań jednostkowych, jak: puszek kartonów, butelek, itp. oraz oznakowań produktów zbiorczych,

- różne systemy mycia i sterylizacji układów procesowych, produktów i urządzenia lub linie specjalizowane,

- moduły wizyjne i detekcyjne używane do inspekcji różnych parametrów produktów podlegających koniecznej ciągłej lub wyrywkowej kontroli lub monitoringowi, - oraz wiele innych urządzeń na specjalne zamówienie klientów.

ZAPRASZAMY DO SZEROKIEJ STAŁEJ WSPÓŁPRACY

ul. Unii Europejskiej 4, 86-050 Solec Kujawski, Polska, biuro@bass-technology.com, www.bass-technology.com

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

ABB Contact Center tel.: 22 22 37 777 e-mail: kontakt@pl.abb.com

zemysl spozywczy 122-178.indd 1

Pomiędzy wydajnością a elastycznością

03.06.2016 08:47

Producenci żywności poddawani są coraz większej presji. Z jednej strony klienci oczekują wysokiej jakości i niskiej ceny, z drugiej wielkie sieci handlowe stawiają często wygórowane żądania wobec towaru, który ma trafić na ich półki. Branża spożywcza sięga więc po zaawansowaną automatykę. Jednak nie w każdym przypadku sama automatyzacja produkcji wystarczy, coraz częściej okazuje się, że przy obecnej dynamice rynku przewagę konkurencyjną mogą dać tylko roboty.

utomatyka w branży spożywczej obecna jest już od kilku dziesięcioleci. Sortowanie, transport czy pakowanie masowo produkowanej żywności już dawno nie odbywają się ręcznie. Kluczowa jest bowiem wydajność, bo to ona determinuje wielkości produkcji. W ostatnich latach pojawił się jednak jeszcze jeden bardzo ważny parametr, z którym tradycyjna automatyka nie do końca sobie radzi – elastyczność produkcji. Ciągi technologiczne są w stanie osiągać dzisiaj ogromne prędkości. Pakowanie 800 torebek herbaty ekspresowej w ciągu minuty nie szoku-

je. Taśmociągi, pozycjonery, podajniki i dobra koordynacja tych elementów skutecznie załatwiają sprawę. Pojawia się jednak małe „ale”, tak skonfigurowana automatyka obsługuje tylko jeden rodzaj herbaty i jeden rodzaj opakowania. A to coraz częściej staje się znaczącym ograniczeniem.

Ostrożność stanowi barierę

Rynek detaliczny jest bezlitosny dla producentów. Z racji silnej konkurencji największe sieci handlowe stawiają coraz większe wymagania dostawcom. Każda sieć chce mieć swoje własne, niepowtarzalne produkty na półce. I nie chodzi jedynie o nazwę produktu czy kolor opakowania. W jednym sklepie ser tego samego producenta znajdziemy zapakowany po 100 gramów w dużych plastrach, w innym – w blistrze 200 gramów w mniejszych plasterkach. W jednym kabanosy będą zapakowane w folię, w innym na tacce styropianowej. Woda mineralna czy słodki napój może mieć 2 litry pojemności, może mieć 1,5 litra, a może mieć też 1,35 l, bo tak akurat wymyśliła sobie sieć handlowa. Producent może na to nie przystać, ale musi się liczyć z tym, że z danej sieci sprzedaży po prostu zniknie. Efektem poszukiwania „złotego środka” pomiędzy wydajnością a elastycznością jest robotyzacja, dlatego roboty, choć mniej wydajne niż klasyczne linie zautomatyzowane, stają się dla producentów żywności coraz atrakcyjniejsze. Przezbrojenie linii, na której pracuje robot, trwa kilka chwil, co czyni coraz bardziej opłacalnym krótkie, elitarne serie produkcji. Pojawiają się jednak również sytuacje, w których nie prędkość i elastyczność stanowią o wyborze robota. Tak było na przykład w Przedsiębiorstwie Przemysłu Cukierniczego TAGO. Zrobotyzowana linia pakowania ciastek zbudowana została na bazie 12 robotów typu delta FlexPicker IRB 360 firmy ABB i przygotowana do pracy z wydajnością 900 sztuk ciastek na minutę. To jeden z największych tego typu systemów pakowania w Europie i największa inwestycja wykonywana przez robotykę ABB w Polsce. W tym przypadku podstawą decyzji o wyborze robotów była... struktura ciastka. Dwie warstwy bezy połączone kremem,

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

dzenia lepkie, lub myć stosując silne środki czyszczące i dezynfekcyjne, jak przy produkcji mięsa, bez obaw o korozję czy odpryskiwanie farby. Obudowa zaprojektowana jest z w taki sposób, że zabrudzenia, a później woda po myciu, nie gromadzi się w żadnych zakamarkach. Podobnie przemyślane są wszystkie połączenia. Z drugiej strony szczelność konstrukcji gwarantuje nie tylko zabezpieczenie robota podczas mycia, ale zapewnia także, że żadne płyny eksploatacyjne nie wydostaną się na zewnątrz. Poza tym stosowane w takich rozwiązaniach smary mają zazwyczaj klasyfikację... olejów jadalnych.

Chłód i ciężary

Roboty na liniach produkcyjnych mają u producentów żywności wiele zadań do wykonania. Mogą pakować surowe wyroby – jak drób czy ser – w warunkach sterylnych lub mrożonki w chłodniach, gdzie człowiek nie byłby w stanie pracować kilka godzin. Potrafią dzięki systemom wizyjnym pobierać z taśmociągów niewielkie praliny lub ciastka i układać je w blistrach w odpowiedniej pozycji. Gwarantują przy tym powtarzalności ruchów do setnych części milimetra, co ogranicza ryzyko uszkodzenia produktu i opakowań podczas przenoszenia. Mogą także przenosić ciężkie opakowania zbiorcze, odciążając ludzi podczas trudnej i monotonnej pracy. I co równie ważne, stanowiska zrobotyzowane można „doprojektować” do istniejących już w zakładzie ciągów technologicznych, ograniczając koszty inwestycji i wykorzystując dostępne miejsce. n R

pokryte czekoladą i posypane pudrem kakaowym są tak kruche i delikatne, że bardzo łatwo je zniszczyć biorąc w rękę, a ostrożność ludzi, którzy mieliby zająć się pakowaniem ręcznym, powoduje, że praca idzie bardzo wolno, co z kolei skutkuje nieopłacalnością takiego rozwiązania.

Czekoladki i piwo

TAGO to oczywiście nie jedyny przykład, gdy robot ma bezpośrednią styczność z produktem spożywczym. Pracę nieco cięższą, ale zakończoną równie smakowitym efektem, wykonują dwa roboty IRB 6640, które w niemieckim browarze Rothaus obsługują linie produkcji piwa Tannenzäpfle. Ich zadaniem jest układanie 20-, 30- i 50-litrowych beczek na taśmociągu i później – po napełnieniu – na palety. To kolejne już roboty serii IRB 6640 pracujące w browarze Rothaus. Od wielu lat bowiem ten sam model manipulatora obsługuje linię butelek pakowanych w sześciopaki.

Jadalne smary

Roboty na liniach produkcyjnych żywności nie stanowią jednak nowości. Od lat wykorzystuje się je do pakowania towarów do opakowań zbiorczych i paletyzacji. Tam jednak roboty nie mają bezpośredniego kontaktu z produktem, dlatego nie dotyczy ich problem rygorystycznej higieny. A ta – jak wiemy – w branży spożywczej stanowi absolutny priorytet. Dlatego producenci urządzeń przeznaczonych dla tego przemysłu oferują roboty przystosowane specjalnie do pracy w warunkach najwyższej czystości. Mówiąc o higienicznych warunkach pracy pod uwagę należy wziąć dwa aspekty. Po pierwsze czystość samego urządzenia, które musi być systematycznie czyszczone i dezynfekowane, po drugie zaś, wyeliminowanie możliwości, że pracujące podzespoły mechaniczne same wprowadzą zanieczyszczenie w strefie sterylnej. A to już jest kwestia konstrukcji, dlatego stosuje się przede wszystkim stal nierdzewną. Można ją płukać wysokim ciśnieniem wody zimnej i gorącej, co bywa konieczne na liniach produkcji czekolady czy ciastek, gdzie pojawiają się zabru-

Bezpieczna automatyzacja produkcji w przemyśle spożywczym Producenci przemysłu spożywczego muszą sprostać wielu wymaganiom, takim jak: bezpieczeństwo, zachowanie higienicznej produkcji oraz możliwości śledzenia produkcji w sposób dynamiczny. Nieprzerwalna praca w ekstremalnych temperaturach oraz korozyjne środowisko są bardzo charakterystyczne dla przemysłu spożywczego, w którym wymagane są coraz krótsze czasy cykli i większa zmienność. ABB pomoże w zbudowaniu elastycznego, efektywnego systemu niezbędnego dla zarządzania ryzykiem oraz sprostaniu trendom rynkowym. www.abb.pl

ABB Contact Center tel.: 22 22 37 777 e-mail: kontakt@pl.abb.com

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Zdzisław Jęsiak

Gdy para idzie w gwizdek: rzeczywisty koszt nieszczelnych instalacji gazowych i parowych Producenci na rynku spożywczym muszą sprostać bardzo wysokim wymaganiom, szczególnie jeśli chodzi o zachowanie standardów bezpieczeństwa żywności. Koniecznością od strony operacyjnej są inwestycje w urządzenia produkcyjne i okołoprodukcyjne, innowacyjne opakowania, skuteczne technologie mycia i dezynfekcji czy regularne szkolenia pracowników. Jednak aby zachować konkurencyjność w zmiennych warunkach rynkowych zakłady produkcyjne muszą stale analizować i optymalizować swoje koszty. Ok. 16% wytworzonej pary i nawet do 30% sprężonego powietrza marnuje się Wśród wyzwań, z jakimi zmaga się branża spożywcza, w ścisłej czołówce znajdują się kwestie środowiskowe. Kładziemy coraz większy nacisk na zapobieganie marnowaniu żywności oraz odpowiedzialne wykorzystywanie zasobów naturalnych. Skąd jednak producenci mogą czerpać wiedzę o tym, na ile efektywnie je wykorzystują w rzeczywistości? Najczęściej pochylają się nad pomiarem zużycia wody i energii elektrycznej, optymalizują procesy wykorzystujące te zasoby, aby zmniejszyć ich pobór. Kluczem do pełnego sukcesu takich działań jest kompleksowe podejście w oparciu o pełną analizę stanu faktycznego. Wprowadzanie usprawnień, które mają przynieść oszczędności przecież też generuje pewne koszty – inwestycji, modernizacji, zaangażowania zasobów ludzkich. Inicjatywy wprowadzane pojedynczo, często w jednym, konkretnym obszarze produkcji oczywiście przynoszą efekty, ale nie dają obrazu potencjału i wpływu całego zakładu. Dla przykładu, jednym z mniej oczywistych źródeł potencjalnych oszczędności jest eliminacja nieszczelności instalacji sprężonych gazów technicznych i technologicznych. Według danych amerykańskiego Departamentu Energii, z powodu nieszczelności instalacji marnujemy ok. 16% wytwarzanej pary i od 20 do 30% sprężonego powietrza.

Ile kosztują nieszczelności instalacji?

Szacunkowy koszt wytworzenia 1000 m3/h sprężonego powietrza o ciśnieniu 7 bar, przy cenie 1 kWh równej 0,3 zł, to 33 zł za każdą godzinę pracy sprężarki. Na pozór niewielka, niesłyszalna dla ludzkiego ucha nieszczelność instalacji, może wiązać się z niepotrzebnym zużyciem 10 000 kWh energii elektrycznej w roku, generując stratę na poziomie 3000 zł. Sam koszt zmarnowanej energii to nie wszystko. 44

fot. 1 Nieszczelności na instalacji są niesłyszalne dla ludzkiego ucha, a przez to często pozostają niewykryte Sprężone powietrze jest medium szeroko wykorzystywanym w przemyśle, m. in. do sterowania zaworami automatycznymi, jako napęd siłowników czy w transporcie pneumatycznym. Straty wynikające z nieszczelności instalacji to nie tylko energia elektryczna, niepotrzebnie zużywana do zasilania kompresorów, ale również większa emisja dwutlenku węgla do atmosfery, wyższe koszty serwisu, mniejsza ogólna wydajność maszyn i urządzeń, wynikająca ze zbyt wolnej pracy zaworów lub siłowników. Niewydajna praca układu sprężonego powietrza (zła praca zaworów czy siłowników) może nawet spowodować zagrożenie dla prawidłowego przebiegu procesów technologicznych, a przede wszystkim, często nieuświadomione, pokaźne straty finansowe.

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

fot. 2 Program audytorski umożliwia wykrycie strat w systemie dystrybucji pary Zakłady produkcyjne wykorzystują do procesów technologicznych także inne gazy. Na przykład dwutlenek węgla, powszechnie używany w przemyśle napojowym i browarniczym do karbonizacji produktów, a w wielu innych gałęziach przemysłu jako składnik inertnych mieszanek gazowych do pakowania. Popularnym medium grzejnym w zakładach spożywczych jest gaz w postaci nasyconej pary wodnej, której rurociągi czasami ulegają rozszczelnieniu, powodując straty energii cieplnej, a tym samym zwiększenie zużycia paliw. Jednostkowy koszt dwutlenku węgla czy azotu jest wielokrotnie wyższy niż koszt produkcji sprężonego powietrza, więc utrzymanie linii dystrybucji tych gazów w idealnym stanie technicznym jest tym bardziej priorytetowe. Koszt wycieku azotu kosztuje trzykrotność, a CO2 nawet sześć razy tyle, co taka sama wolumenowo strata sprężonego powietrza. Wartości sięgają rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych w skali roku i często nie są wykrywane, bo nie rzucają się w oczy w skali wszystkich kosztów produkcji. Straty poniesione w wyniku nieszczelności instalacji pary wodnej o ciśnieniu roboczym 2 bar i temperaturze 120°C są czterokrotnie wyższe w porównaniu do takich samych wycieków powietrza, a koszty te bardzo szybko rosną wraz ze wzrostem parametrów roboczych pracy instalacji.

Detekcja nieszczelności w ramach audytu AirCheck opiera się na pomiarze natężenia dźwięku o częstotliwości 40 kHz, generowanego przez ulatniający się gaz. Pomiar realizowany jest przy użyciu ultradźwiękowego mikrofonu kierunkowego o dużej czułości, który pozwala na identyfikację źródła dźwięku i określenie jego natężenia. Dane pomiarowe są przeliczane przy pomocy odpowiedniej aplikacji na wartość strat generowanych przez nieszczelność. Do obliczeń wykorzystywana jest zależność wielkości strumienia wypływającego gazu od natężenia wytwarzanego dźwięku oraz ciśnienia panującego w instalacji. Wprowadzony koszt jednostkowy mierzonego gazu (dla gazów technologicznych), energii elektrycznej (dla sprężonego powietrza), czy paliwa (dla pary wodnej) pozwala określić wartość wszystkich wycieków. Podobną metodologię można zastosować do sprawdzenia pracy skraplaczy/garnków kondensacyjnych pary zainstalowanych praktycznie za każdym wymiennikiem ciepła. Wykorzystując ultradźwiękowy mikrofon można skontrolować prawidłowość pracy skraplaczy, mierząc w tym przypadku dźwięk o częstotliwości 25 kHz (fot. 2). Straty wynikające z nieprawidłowej pracy skraplacza można wyliczyć badając różnicę temperatur na zasilaniu i wyjściu kondensatu i wykorzystując informacje o rodzaju i budowie skraplacza oraz cenie wytwarzanej energii.

Pełną parą naprzód

Czy opłaca się badać szczelność instalacji?

Uciekające powietrze wytwarza dźwięk o natężeniu ponad 100 dB, ale częstotliwość jego fal, znajduje się poza zakresem rejestrowanym przez ludzkie ucho, przez co niemożliwym staje się wykrycie tej nieszczelności zwłaszcza, podczas pracy urządzeń produkcyjnych (fot. 1). Powstaje więc pytanie, jak w takim razie wykryć gdzie dokładnie występują nieszczelności instalacji? Można to osiągnąć wykorzystując profesjonalne programy audytorskie, takie jak AirCheck™ czy SteamCheck™ przeprowadzane przez ekspertów Diversey®.

Lp ID sprzętu

Lokalizacja

Typ gazu

Nasze doświadczenia na świecie pokazują, że warto pochylić się nad tym tematem. Oczywiście skala oszczędności będzie zawsze zależna od specyfiki, wielkości i intensywności pracy danej linii. Jednak warto wspomnieć, że podczas jednego z ostatnio przeprowadzonych przez zespół Diversey audytów w Polsce, w trakcie pomiarów wykryliśmy nieszczelności generujące straty rzędu 77.000 zł rocznie. n

Ciśnienie Odczyt Naprawione? przy dB Tak czy Nie nieszczelności

Naprawa Stopień trudności

Zidentyfikowany koszt nieszczelności

Rozmiar nieszczelności (LPM)

Możliwa strata energii (kWh)

Air line

Transporter pneumatyczny dur

powietrze

Nie

1400

38 870

Air line

Między główna rozdzielnią powietrze a DUR

Nie

1250

34 705

Air line

Warsztat automatyczny

Nie

900

24 988

powietrze

Fragment raportu z audytu szczelności instalacji sprężonych gazów technicznych i technologicznych 45

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Naturalnie i bez dodatków Jak zaspokoić rosnący popyt na jogurty i napoje mleczne z czystą etykietą?

ciągu ostatnich pięciu lat branża mleczarska zdominowała polski rynek żywności pakowanej a jej udział w nim ma rosnąć nieprzerwanie do roku 2021 w tempie 3% rocznie (Euromonitor styczeń 2017). Sukces przemysłu mleczarskiego to rezultat wysokiego poziomu sprzedaży zarówno napojów mlecznych jak i jogurtów w roku 2016. Ten pozytywny trend ma się utrzymać nie tylko przez cały rok 2017 ale również i w latach następnych. Producenci żywności chcący rozszerzyć ofertę produktów w tym rozwijającym się segmencie powinni wziąć pod uwagę kilka podstawowych trendów konsumenckich. Zainteresowanie konsumentów zdrowiem i utrzymaniem dobrego samopoczucia jest w dalszym ciągu jednym z głównych czynników wpływających na decyzje w zakresie zakupu żywności w regionie. Producenci oferujący produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu lub cukru mogą, przy zachowaniu ich jakości, wzmacniać ich atrakcyjność, zwłaszcza jeśli będą one posiadały czystą etykietę. Trend „clean label” zyskuje w Polsce coraz bardziej na znaczeniu, co widać biorąc pod uwagę popularność takich haseł wśród konsumentów jak „naturalny“ czy „bez dodatków“.

Konsumenci chcą mieć w szafkach kuchennych znane im składniki a także oczekują krótszej listy składników na etykiecie. To odzwierciedla ich potrzebę wiedzy o tym, co znajduje się w tym, co jedzą. W badaniu przeprowadzonym przez firmę Ingredion, „Konsumenci a czyste etykiety”, ukazano wpływ czystej etykiety na zachowanie konsumenta. Ponad połowa respondentów wyraziła w nim gotowość na zamianę ulubionej marki mlecznego deseru na inną naturalną. Dzięki szerokiej ofercie funkcjonalnych skrobi natywnych firmy Ingredion, producenci żywności mogą tworzyć receptury produktów mlecznych z czystą etykietą, poszerzając w ten sposób krąg swoich klientów. Na etykietach w UE oznaczone jako skrobia, skrobie z serii NOVATION® są odporne na wymagające warunki przetwórstwa mlecznego. Skrobie te są klasyfikowane jako składniki a nie jako dodatki. Oprócz wyjątkowej tolerancji na proces przetwórczy oraz łatwości użycia, skrobie te wspierają rozwój produktów mlecznych z czystą etykietą bez konieczności obniżenia ogólnej jakości produktu. Skrobie można wykorzystywać do utrzymania tekstury oraz do wzmocnienia np. kremowej, lub gęstej konsystencji, przy jednoczesnym obniżeniu zawartości tłuszczu lub białka. Sprawdza-

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

ją się doskonale do takich zastosowań jak jogurty, desery czy prozdrowotne napoje mleczne, mogą również przyczynić się do obniżenia kosztów. 25% produktów mlecznych wprowadzanych na rynek już zawiera skrobię a odsetek ten może jeszcze bardziej wzrosnąć, zwłaszcza jeśli takie trendy jak weganizm będą się cieszyły w Polsce coraz większą popularnością. Ważna jest gotowość do wykorzystywania tych trendów rynkowych oraz monitorowanie ich na bieżąco. Aby zaspokoić popyt na gotowe posiłki dla wegan, nasi szefowie kuchni opracowali już recepturę na jogurt wegański z wykorzystaniem mleka kokosowego oraz na bezmleczny ser wegański z podwyższoną elastycznością.

Po więcej informacji zapraszamy na stoisko nr 53. Na nim też będą mieli Państwo możliwość degustacji przepysznych produktów mlecznych z czystą etykietą wyprodukowanych przez firmę Ingredion. n Ingredion Germany GmbH Grüner Deich 110 20097 Hamburg Germany www.ingredion.com/emea Kontakt w Polsce: +48 695 360 724

Nie zapomnij o prenumeracie na 2017 rok 160 zł + 8% VAT

tel. 733 275 719 e-mail: prenumerata @womat-media.pl 47

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Agata Biadała

CLA naturalnie występujący w produktach mlecznych - budowa i właściwości funkcjonalne Jednym z pozytywnych aspektów częstego spożywania mleka i jego przetworów, jest dostarczanie do organizmu niezbędnych składników, między innymi witamin, przeciwutleniaczy oraz kwasów tłuszczowych. Wśród kwasów tłuszczowych wiele uwagi poświęca się sprzężonym dienom kwasu linolowego. Badacze wykazali ich potencjalne właściwości antykancerogenne, przeciwmiażdżycowe i zdolność do redukowania tkanki tłuszczowej. Stwierdzono, że CLA wykazuje bardzo znaczącą aktywność przeciwutleniającą, nawet około stukrotnie wyższą niż α-tokoferol [4,7]. CLA to grupa izomerów pozycyjnych geometrycznych, obecnych wyłącznie w mleku i mięsie przeżuwaczy. Wspólna cechą tych izo-

merów jest to, że posiadają układ wiązań sprzężonych - w każdej cząsteczce kwasu wiązania podwójne rozdziela jedno wiązanie pojedyncze [5,3]. Wykazano istnienie 28 izomerów sprzężonych dienów kwasu linolowego, ale stwierdzono, że tylko dwa wykazują potencjalne działanie prozdrowotne (rycina 1).

Ryc. 1. Struktura najbardziej aktywnych izomerów CLA [5] Pierwszy z nich, kwas cis-9, trans-11oktadekadienowy, stanowi od 73 do 93% całkowitej puli CLA w mleku krowim. Kwas ten jest produktem pośrednim w procesie biouwodornienia kwasu linolowego do kwasu stearynowego [8,3] Określenie sprzężony kwas linolowy odnosi się do mieszaniny izomerów i steroizomerów kwasu linolowego, w których wiązania podwójne przedzielone są jednym wiązaniem pojedynczym. Sprzężone wiązania podwójne mogą występować w pozycji 8 i 10, 9 i 11, 48

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

10 i 12, bądź 11 i 13 i przyjmować dowolną konfiguracji (cis-cis, trans-trans jak i cis-trans oraz trans-cis). Choć wykryto około 28 różnych izomerów kwasu linolowego, to w największych ilościach w tłuszczu mleka krów występuje izomer CLA cis-9, trans-11 (tzw. kwas żwaczowy), który stanowi około 75-90% całkowitej ilości CLA w tłuszczu mleka [1,6]. Drugim izomerem występującym w tłuszczu mlekowym, jednakże w mniejszych ilościach jest izomer CLA trans-7, cis-9, którego ilość waha się od 3-16% w odniesieniu do kwasu żwaczowego. Około 2% ogólnej puli CLA stanowi izomer trans-10, cis-12. Pozostałe pozycyjne i geometryczne izomery stanowią 1% ogólnej zawartości CLA w tłuszczu mlekowym [2,5]. Najwyższą wartością biologiczną spośród wszystkich obecnych izomerów, którym przypisuje się wiele oddziaływań prozdrowotnych jest cis-9, trans-11 CLA oraz izomer trans-10, cis-12 CLA. Na przestrzeni lat, wykonano wiele badań, które wykazały wiele właściwości funkcjonalnych CLA, takich jak: • zahamowanie wzrostu oraz rozwoju komórek nowotworowych (zarówno in vivo jak i in vitro), • opóźnienie rozwoju zmian miażdżycowych, • opóźnianie progresji cukrzycy typu II, • poprawa uwapnienia kości, • stymulacja systemu immunologicznego.

Z tabeli wynika iż, najwięcej skonjugowanych dienów kwasu linolowego występuje w mięsie jagnięcym 5,6g/kg tłuszczu oraz mleku homogenizowanym (5,5 g/kg tłuszczu), nieco mniejsza zawartość natomiast występuje w serach i produktach mlecznych. Zawartość CLA w rybach i owocach morza oraz olejach roślinnych jest znikoma (0,2 g/kg tłuszczu). Badania prowadzone z udziałem ludzi potwierdzają, iż CLA posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe, antykancerogenne (redukcja raka skóry, żołądka, okrężnicy, wątroby). Według Sikorskiej in. (2008), CLA zapobiega rozwojowi guzów i zmniejsza wzrost już istniejących nowotworów w mózgach ssaków poprzez pośrednie hamowanie wzrostu naczyń krwionośnych, krytycznych dla powstawania nowotworu i jego przeżycia [3,7]. n

Literatura dostępna u autora

Głównym naturalnym źródłem sprzężonego kwasu linolowego jest tłuszcz mleka oraz mięso zwierząt poligastrycznych. W tłuszczu mlekowym zawartość CLA szacuje się na poziomie od 3 do 6 mg/g tłuszczu. Największe ilości CLA występują w mięsie jagnięcym, wołowym (zarówno smażonym jak i grillowanym) oraz nieco mniejsze ilości w jogurtach i serach. Znikome ilości natomiast występują w olejach roślinnych m.in. w oliwie z oliwek, oleju kukurydzianym i arachidowym [9]. Tabela 1. Zawartość kwasu linolowego oraz CLA w poszczególnych produktach żywnościowych Grupa produktów

Mięso

Ryby i owoce morza Sery

Mleko i jego przetwory

Oleje roślinne

Rodzaj produktów

cis-9, trans-11 % zawartości CLA izomeru (mg/g tłuszczu) c-9, t-11 CLA

Wołowina

4,3

Wieprzowina

0,6

Cielęcina

2,7

Jagnięcina

5,6

Drób

0,9

Indyk

2,5

Łosoś

0,3

Nd*

Pstrąg

0,5

Nd*

Krewetki

0,6

Nd*

Cheddar

3,6

Cottage

4,5

Parmezan

3,0

Mleko homogenizowane

5,5

Masło

4,7

Jogurt

4,8

Kukurydziany

0,2

Arachidowy

0,2

Oliwa z oliwek

0,2

*ND- nie wykryto 49

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Agata Biadała

Metody zwiększania zawartości składników bioaktywnych w mleku Wartość odżywcza mleka jest ściśle powiązana z jego składem. Uważa się, że różnice w składzie podstawowym mleka są związane z różnymi potrzebami poszczególnych gatunków młodych ssaków. Dlatego też zawartość najważniejszych składników mleka ulega wahaniom i jest powiązana z czynnikami genetycznymi oraz poza genetycznymi, tj. środowiskowymi i żywieniowymi[1,5,3].

o czynników genetycznych należy zaliczyć przede wszystkim rasę, która jest główną przyczyną zmian zawartości poszczególnych składników mleka, ale także decyduje o ilości pozyskiwanego surowca. Skład mleka można modyfikować krzyżując rasy lub dokonując selekcji hodowlanej. Czynniki genetyczne bezpośred-

nio wpływają na czynniki fizjologiczne. Wśród czynników fizjologicznych warunkujących skład chemiczny mleka jest faza laktacji. Najbardziej istotne różnice obserwuje się w początkowym okresie laktacji, kiedy to gruczoły wydzielają siarę [3]. Jej skład niemal całkowicie odbiega od mleka wydzielanego w późniejszych okresach. Nie bez znaczenia dla składu mleka okazują się również wiek zwierząt oraz odstęp czasu pomiędzy karmieniem potomstwa a udojem, a także stan zdrowia samicy. Spośród najważniejszych czynników środowiskowych należy wymienić warunki klimatyczne, sposób żywienia oraz porę roku. Największe wahania dotyczą zawartości i składu tłuszczu mlecznego [4,7]. Sposób żywienia zwierząt ma znaczny wpływ na kształtowanie składników biologicznie czynnych w mleku. Wyróżniane są trzy sposoby żywienia zwierząt: pastwiskowe, ekologiczne i oborowe. Zwiększenie udziału pasz treściwych w żywieniu zwierząt powoduje obniżenie zawartości tłuszczu w mleku z jednoczesnym wzrostem poziomu białka [4,5,8]. Powszechną metodą pozwalającą na zwiększenie ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych w mleku jest dodatek nasion roślin oleistych, alg morskich lub oleju rybiego do pasz. Istnieją różne strategie żywieniowe wpływające na skład ilościowy i jakościowy lipidów mleka przeżuwaczy. Do jednej z nich należy intensyfikacja procesów zachodzących naturalnie w organizmie zwierzęcia czyli stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju mikroflory w żwaczu. Do komponentów paszowych stymulujących proces biouwodornienia należą:

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

nasiona roślin oleistych, oleje roślinne, algi, oleje rybne. Stosując w dawce pokarmowej dla zwierząt nasiona lnu, rzepaku i soi oraz wprowadzając olej rzepakowy lub lniany można uzyskać obniżenie zawartości kwasów laurynowego i mirystynowego a także palmitynowego. Zmniejszenie stosunku polienowych kwasów z grupy n-6 do kwasów n-3 w mleku można uzyskać poprzez obecność w paszy nasyconych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, ponieważ hamują one przemiany kwasów n-6 przez co korzystnie wpływają na stosunek n-3 do n-6 [2,6]. Tradycyjny wypas letni na pastwiskach lub wzbogacenie paszy w olej słonecznikowy, lniany lub kukurydziany przyczynia się do zwiększenia zawartości CLA w mleku. Główną drogą powstawania CLA jest przede wszystkim proces biouwodorowania kwasów nienasyconych (linolowy, linolenowy, oleinowy) zachodzący w żwaczu oraz endogenna synteza kwasu wakcenowego w gruczole mlecznym. Bardzo cenionym w ostatnich latach sposobem standaryzacji mleka są techniki membranowe. Wiadomo, że skład mleka ulega wahaniom w zależności od pory roku, okresu laktacji, rasy oraz innych czynników a techniki membranowe umożliwiają skuteczną normalizację składników mleka bez konieczności dodawania substancji dodatkowych. Do najczęściej stosowanych metod filtracji membranowej w przemyśle mleczarskim zalicza się mikrofiltrację, ultrafiltrację, nanofiltrację i odwróconą osmozę [6,9]. W procesach separacji membranowej rozdziałowi poddaje się głównie ciecze zawierające wiele składników, o różnym stopniu dyspersji w roztworze dlatego też metody te mają duże zastosowanie w technologii mleczarskiej. W wyniku przepływu surowca przez jednostkę membranową powstają dwa strumienie: permeat (odciek), składający się z wody i substancji przenikających przez membranę i retentat czyli strumień zawierający te same składniki, które tworzą retentat wzbogacone o składniki zatrzymane na membranie. Koncentracja suchej substancji w permeacie jest zawsze mniejsza niż w strumieniu zasilającym, a stężenie składników retentatu zawsze większe niż w surowcu. Retentat często nazywany jest koncentratem [9]. Transport przez membranę zachodzi dzięki zastosowaniu odpowiedniej siły napędowej. Siłą napędową transportu masy przez membranę jest różnica potencjałów chemicznych po obu stronach membrany. Ta różnica może być wywołana różnicą ciśnień, stężeń, temperatury lub potencjału elektrycznego. W technikach membranowych transport cząsteczek zostaje wywołany różnicą potencjałów po obu stronach membrany, a separacja zachodzi dzięki różnicy w szybkości transportu składników roztworu [4,7]. Alternatywnymi metodami zwiększania zawartości suchej substancji w mleku są techniki membranowe. Obecnie najczęściej stosowana do standaryzacji mleka jest ultrafiltracja. Ultrafiltracja umożliwia znaczne zagęszczenie składników mleka, standaryzację ich zawartości oraz zmianę ich proporcji. Inną powszechnie stosowaną techniką membranową w przemyśle mleczarskim jest mikrofiltracja. Szeroki zakres średnicy porów membran mikrofiltracyjnych (0,1-10μm) pozwala na wykorzystanie tej techniki do separacji oraz frakcjonowania składników mleka. Obecnie mikrofiltracja stosowana jest do usuwania z mleka drobnoustrojów przez co umożliwia ona produkcję mleka mikrobiologiczne czystego [5]. Proces ten usuwa z mleka 99,91% ogólnej liczby bakterii, całkowicie eliminuje przetrwalniki redukujące siarczyny oraz martwe komórki i inne zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Dzięki rezygnacji z drastycznej obróbki termicznej pozwala na zachowanie cennych składników odżywczych w mleku. Mleko produkowane w oparciu o technikę mikrofiltracji, które posiada wydłużony okres trwałości nosi nazwę mleka ESL (Extender Szelf Life). Ponadto mikrofiltrację można zastosować do oddzielenia miceli kazeinowych od białek serwatkowych stosując odpowiednio dobraną membranę (wiel-

kość porów 0,1-0,2μm). Stwarza to szansę do wytwarzania produktów o zwiększonym udziale białek serwatkowych. Membrany stosowane w mikrofiltracji mogą być preparowane z materiałów nieorganicznych, tj. ceramika, metale, szkło oraz polimerów organicznych. Ze względu na materiał, z którego powstały wyróżnia się membrany [9]: - z octanu celulozy o właściwościach hydrofilowych dzięki czemu charakteryzują się one niską podatnością na powstawanie osadu na membranie, - z polisulfonów wyróżniających się wysoką wytrzymałością termiczną, - z poliamidów odznaczających się większą tolerancją na pH mikrofiltrowanego surowca, - ceramiczne wyróżniające się wysoką stabilnością chemiczną i termiczną (do 130º C). Największą korzyścią wynikającą z możliwości stosowania technik membranowych do standaryzacji i usuwania drobnoustrojów z mleka jest brak konieczności stosowania wysokich temperatur oraz czynników chemicznych lub biologicznych, które mogą przyczynić się do degradacji wartościowych składników. Zastosowanie procesów membranowych w mleczarstwie pozwala na obniżenie kosztów produkcji poprzez niższe zużycie energii oraz surowców. Aparatura do prowadzenia procesu nie jest droga, za to prosta w obsłudze i gwarantuje wysoką wydajność. Istnieje możliwość wykorzystania tego rodzaju filtracji do każdej skali produkcyjnej ze względu na budowę modułową procesu. Zastosowanie technik wykorzystujących metody separacji membranowej umożliwiło produkcję nowych wyrobów o zwiększonej zawartości składników bioaktywnych, korzystnych właściwościach funkcjonalnych, sensorycznych i odżywczych, a także na zagospodarowanie produktów ubocznych [7,9]. n Literatura dostępna u autora R

AUTOMATYKA I PRZEMYSŁOWE IT DLA MLECZARSTWA NA CAŁYM ŚWIECIE Au2mate posiada wieloletnie doświadczenie w automatyzacji procesów technologicznych w mleczarstwie od przyjęcia mleka do zapakowania wyrobów gotowych włącznie z rozwiązaniami OEE (wskaźniki wykorzystania wyposażenia) oraz MES (system zarządzania produkcją). Au2mate tworzy i dostarcza systemy automatyki dla mleczarstwa i przemysłu na całym świecie. www.au2mate.com/pl

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Katarzyna Liszka

Charakterystyka białek mleka różnych gatunków zwierząt Mleko w żywieniu człowieka jest znanym od wielu tysiącleci, niezwykle wartościowym produktem spożywczym. Skład mleka różnych gatunków zwierząt, a także jego właściwości są niekiedy bardzo odmienne, z racji różnych warunków bytowania zwierząt. Jednak w ogólnym kształcie skład mleka różnych gatunków ssaków jest podobny. Mleko jest jedynym pokarmem w pierwszym okresie życia człowieka i zawiera wszystkie składniki pokarmowe niezbędne do prawidłowego, zdrowego rozwoju. Należy do produktów najbardziej wszechstronnych pod względem wartości odżywczej. Zawiera w swoim składzie substancje energetyczne - tłuszcze i węglowodany, budulcowe białka i składniki mineralne, a także katalizujące reakcje chemiczne - witaminy. Mleko stanowi pokarm o dużej wartości odżywczej, dlatego człowiek od wieków starał się udomowić pewne gatunki zwierząt, w celu pozyskania znacznych ilości mleka do celów spożywczych. Do gatunków zwierząt hodowanych na potrzeby przemysłu spożywczego należą m.in. krowy, kozy, owce, klacze, osły i bawoły. Produkcja i wartość odżywcza mleka różnych gatunków zwierząt Pozyskiwanie mleka ma istotne znaczenie w żywieniu. To właśnie od bydła pochodzi ok. 58% białka w diecie ze wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego. Na jednego mieszkańca średnia produkcja mleka to ponad 90 kg, z czego ponad 80% mleka produkują kraje rozwijające się. Mleko i jego przetwory mają podstawowe znaczenie dla zdrowia i odżywiania człowieka z racji swojej wysokiej wartości odżywczej, zawartości składników mineralnych i ich łatwiejszej dostępności, odpowiednio niskiej wartości bioekonomicznej i łatwiejszej dostępności. Tłuszcz mlekowy pokrywa prawie 35%, a białko mleczne 50% ogólnego zapotrzebowania na te składniki. 1 litr mleka pokrywa w całości dzienne zapotrzebowanie na wapń i aminokwasy egzogenne, a w dużym stopniu na witaminy. Mleko w diecie człowieka jest niezastąpionym źródłem składników pokarmowych. Duża różnorodność i wszechstronność oraz strawność i przyswajalność składników mleka wiąże się z ich wysoką wartością biologiczną, co odgrywa fundamentalną rolę w żywieniu człowieka. Pozwala to mleku uzupełnić bądź podnieść wartość odżywczą innych produktów żywnościowych. Kazeina mleka ma bardzo wysoką wartość biologiczną, znacząco przewyższającą wartość białek zbóż czy roślin strączkowych, dorównującą białku mięsa. Jest ona białkiem wysokowartościowym bogatym w lizynę, dlatego może być uzupełnieniem produktów zbożowych. Mleko strawne w 100% jest niezastąpionym składni52

kiem w codziennej, prawidłowej diecie człowieka. Na skutek przewagi zasadotwórczych składników mineralnych wpływa w dużym stopniu na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej w ustroju. Mleko jest również cennym surowcem w przemyśle mleczarskim. Jest spożywane w postaci serów twarogowych, podpuszczkowych, napojów fermentowanych, a także śmietany, masła, mleka w proszku oraz stanowi składnik wielu potraw i bazę do produkcji preparatów alternatywnych dla mleka kobiecego. Mleko i jego przetwory są od wieków podstawowym składnikiem codziennej diety człowieka. W różnych rejonach świata mleko jest pozyskiwane od różnych gatunków ssaków. Jest to głównie mleko krowie, które stanowi 90% całkowitej produkcji mleka, ale wykorzystuje się także mleko owcze, kozie, bawole oraz mleko klaczy i oślicy. Mleko tych gatunków zwierząt ma przede wszystkim znaczenie lokalne w dużej liczbie krajów. Obecnie w Polsce oprócz mleka krowiego produkuje się w niewielkich ilościach, na gruncie lokalnym mleko kozie i owcze. Między innymi te czynniki zdecydowały, że nazwa „mleko” jest zarezerwowana dla mleka krowiego, a w przypadku mleka innych ssaków jest podawana również nazwa gatunku.

Mleko kozie

W ostatniej dekadzie popyt na mleko kozie znacznie wzrósł i to nie tylko w Polsce, ale także w całej Europie. Zdobyło ono dużą popularność dzięki swoim wysoko cenionym walorom zdrowotnym oraz wartościom odżywczym. Jest ono źródłem lepiej przyswajalnego i wchłanianego tłuszczu oraz białka w porównaniu z tradycyjnym mlekiem

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

krowim. Białka mleka koziego rzadko wywołują alergie, z racji nieobecności lub bardzo niskiej zawartości αs1-kazeiny. Spośród wszystkich osób mających alergię na mleko krowie 50-60% nie wykazuje objawów alergicznych po spożyciu mleka koziego. Kozie mleko kojarzone jest z produktem ekologicznym, co przy obecnych trendach i nacisku na żywność prozdrowotną ma duży wpływ na wybór właśnie tego produktu przez konsumenta. Duża popularność doprowadziła do wzrostu produkcji mleka koziego, a tym samym wzrostu sprzedaży jego przetworów takich jak: napoje fermentowane, sery dojrzewające, twarogi, lody. Największym producentem mleka koziego są Indie i kraje śródziemnomorskie. W Europie są to głównie Grecja, Francja i Hiszpania. W Polsce popularność tego mleka i jego przetworów nie jest tak duża jak w innych krajach europejskich, ale od kilku lat następuje wzrost jego zapotrzebowania. Popyt na to mleko w naszym kraju jest zależny od uprzedzeń w stosunku do jego cech smakowo-zapachowych i stosunkowo wysokiej ceny. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się twarogi z mleka koziego i świeże mleko spożywcze, w następnej kolejności są to jogurty i kefir.

Mleko owcze

Mleko owcze pozyskiwane było znacznie wcześniej niż mleko krowie, bo już 8 tys. lat temu. W Rzymie, Grecji czy Egipcie wiązało się to także z wyrobem serów. Również we Francji, Hiszpanii, Portugalii, Turcji, Włoszech oraz w krajach bałkańskich mleko owcze jest od wieków wykorzystywane i cieszy się ogromną popularnością. Owcze produkty spożywcze jak i również samo mleko owcze powróciło do łask także w takich krajach jak Szwajcaria, Austria i Wielka Brytania. Produkcja mleka owczego na świecie stanowi 1,5% ogólnej ilości wytwarzanego mleka, jest to blisko 8 mln ton rocznie. Najbardziej jest ono popularne w Grecji, Francji, Włoszech, Turcji, a także w Chinach i Iranie. Te kraje produkują najwięcej mleka owczego na świecie. W Grecji jest to nawet 45% całkowitej ilości mleka, dla porównania we Francji jest to 4%. W innych krajach, w tym także w Polsce, produkcja mleka tego gatunku zwierząt nie jest już tak duża. W Polsce mleko owcze uzyskuje się podczas letnich wypasów, głównie na Podhalu, w Bieszczadach i Beskidach. Produkcja mleka na terenach nizinnych oscyluje w granicach 75 ton. Natomiast na terenach górskich jest to ok. 2-2,5 tys. t mleka co daje 600 t bundzu, a aż 70% mleka jest przerabiana na oscypki. Chów polskiej owcy górskiej rozpoczęto w latach 50. ubiegłego wieku. Obecnie zyskuje ono dużą popularność dzięki produkcji w gospodarstwach ekologicznych jak i agroturystycznych kładących nacisk na całoroczne dostawy owczych produktów mlecznych. Na wydajność mleczną owiec mają wpływ takie czynniki jak: rasa, żywienie, klimat, wiek, stadium laktacji, masa ciała, termin rozpoczęcia doju, sposób pozyskiwania mleka, kształt wymion, liczba karmionych jagniąt oraz stan zdrowotny zwierząt.

Mleko klaczy

Mleko klaczy w Europie nie jest spożywane w dużych ilościach, natomiast popularność zyskało w krajach azjatyckich. W europejskiej części Rosji, w Baszkirii, regionie najbardziej znanym z mlecznego użytkowania klaczy, doi się około 600 klaczy dziennie, a tamtejsze konie są uważane za rasę mleczną. Podobnie w Mongolii, gdzie jest niezwykle popularne nie tylko świeże mleko klaczy, ale także kumys, najbardziej znany napój fermentowany z mleka klaczy.

Mleko bawole

Bawół jest zwierzęciem popularnym w wielu krajach, a mleko bawole i jego przetwory są produkowane przede wszystkim w Azji, Afryce i krajach śródziemnomorskich. Mleczność bawołów, w zależności od rasy, różni się zasadniczo i mieści się w szerokim zakresie od 960 do 2565 kg mleka rocznie. W Indiach i Egipcie produkcja tego mleka stanowi 50-60% całkowitej produkcji mleka.

Skład chemiczny mleka

Mleko jest pierwszym pokarmem w życiu każdego człowieka, wpływającym na jego prawidłowy rozwój. Materiałami zarówno budulcowymi jak i energetycznymi dopasowanymi do możliwości trawienia i przyswojenia przez organizm są białka mleka tj. przede wszystkim kazeina, białka serwatkowe, α-laktoalbumina, β-laktoglobulina i albumina surowicza, a także lipidy, fosfolipidy, cholesterol oraz cukry, w tym laktoza i galaktoza. W mleku występują również substancje regulacyjne tj. witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, K, E i rozpuszczalne w wodzie: B1, B2, B6, B12, PP, kwas pantotenowy, biotyna i witamina C oraz hormony i związki mineralne głównie wapń, fosfor, chlor, potas, żelazo, magnez. Elementy układu odpornościowego, czyli wysokocząsteczkowe białka biorące udział w tzw. odpornościowej odpowiedzi hormonalnej oraz immunoglobuliny, jak również składowej odporności komórkowej specyficznej (limfocyty, makrofagi) i niespecyficznej (lizozym, laktoferyna, laktoperoksydaza) znajdujące się w mleku zapewniają ochronę przed czynnikami chorobotwórczymi. Gatunek

Sucha masa [%]

Tłuszcz [%]

Białko [%]

Laktoza [%]

Popiół [%]

Krowa

12,7

3,7

3,4

4,8

0,7

Owca

19,3

7,4

5,5

4,8

1,0

Koza

12,3

4,5

2,9

4,1

0,8

Bawół

18,3

8,0

4,8

4,5

0,8

Klacz

9,7

1,0

2,0

6,2

0,4

Osioł

9,9

1,4

1,9

6,1

0,32

Wielbłąd

12,3

3,3

4,8

0,7

Renifer

33,5

19,0

10,2

2,6

1,5

Świnia

14,4

4,5

5,2

3,5

1,0

Pies

21,5

10,0

7,0

3,2

1,1

Kot

17,1

4,5

7,0

4,8

0,6

Królik

30,5

10,4

15,5

2,0

2,6

Słoń

31,9

20,0

3,1

8,2

0,6

Wieloryb

44,0

30,0

11,0

1,3

1,5

Foka

35,0

24,4

7,8

0,6

0,5

Mleko kobiece

12,8

4,5

1,1

6,8

0,2

Tabela 1. Podstawowy skład chemiczny mleka różnych gatunków zwierząt. 53

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Kazeina

Zawartość [% kazeiny] Krowa

Koza

Owca

α-kazeina

49,6

β-kazeina

0-64,0

37,3

κ-kazeina

15,0-29,0

13,4

Tabela 2. Skład chemiczny kazeiny wybranych gatunków zwierząt.

Na wartość odżywczą mleka znaczący wpływ ma jego skład chemiczny. Mleko owcze jest doskonałym źródłem składników odżywczych. Na tle mleka krowiego i koziego mleko to zawiera więcej białka ogółem, kazeiny i tłuszczu. Wysoka zawartość białka wiąże się również z wysoką zawartością tłuszczu. Szklanka mleka owczego pokrywa w znacznie większym stopniu niż krowie mleko dzienne zapotrzebowanie na energię, białko, tłuszcz, witaminy i składniki mineralne oraz w całości na aminokwasy egzogenne.

Białka mleka – charakterystyka

Związki azotowe mleka stanowią ok. 25% składników suchej masy. Białka stanowią ok. 95% całości azotu ogólnego, przy czym pozostałe 5% to niebiałkowe związki azotowe. Białka mleka są to związki azotowe, wytrącające się pod wpływem kwasu trójchlorooctowego, gdy jego stężenie wynosi 12 g w 100 ml roztworu. W tych warunkach związki nieazotowe nie wytrącają się. Białka mleka są niejednorodną grupą związków, które różnią się składem i właściwościami. Dzielą się one na białka kazeinowe i białka serwatkowe, na podstawie zachowania się pod wpływem stężenia jonów wodorowych. W przeciwieństwie do mleka kobiecego, gdzie suma globulin i albumin znacznie przekracza zawartość kazeiny, zarówno mleko krowie, jak i owcze czy kozie należy do tzw. mleka kazeinowego, gdzie 75-80% i więcej substancji azotowych tj. ¾ ogólnej ilości białek znajdujących się w mleku stanowi kazeina. Występuje ona w postaci miceli o średnicy 50-250 nm, które tworzą roztwór koloidalny. Micele kazeinowe utworzone z podjednostek składają się z monomerów poszczególnych frakcji. 300-500 podjednostek, połączonych mostkami utworzonymi przez jony wapniowe, fosforanowe, cytrynianowe tworzą jedną micelę. W mleku świeżym, przy pH 6,6 micele kazeinowe mają ujemny ładunek elektryczny, co powoduje tworzenie się warstw hydratacyjnych otaczających micele. Warstwy hydratacyjne o ładunku jednoimiennym odpychają się wzajemnie tworząc roztwór koloidalny kazeiny. Kazeina składa się z czterech podstawowych frakcji: - αs1-kazeina: 33%, - αs2-kazeina: 11%, - β-kazeina: 33%, - κ-kazeina: 11%, - γ-kazeina: 4%. 54

Białko mleka ma ogromne znaczenie w żywieniu, co wynika z jego różnorodnych funkcji jakie pełni w organizmie. Białka są przede wszystkim niezbędnym materiałem budulcowym wszystkich tkanek organizmu ale także podstawowym składnikiem płynów ustrojowych wytwarzanych przez organizm m.in. krwi i mleka. Białka wchodzą w skład enzymów, hormonów, ciał odpornościowych, biorą również udział w odtruwaniu organizmu. Oprócz innych substancji odgrywają rolę smakowo-zapachową, mają zdolność pobudzania łaknienia. W przypadku niewystarczającej podaży węglowodanów lub tłuszczów białko zamiast do celów budulcowych może zostać wykorzystane jako źródło energii. Jej udział z białek w codziennej diecie powinien mieścić się w granicy 10-12%. Białka mleka w żywieniu człowieka nie mogą być zastąpione przez żaden inny składnik pokarmowy. Ustrój człowieka najlepiej wykorzystuje z pożywienia białka zwierzęce i roślinne. Białka mleka charakteryzują się wysoką wartością odżywczą, zawierają bowiem wszystkie niezbędne aminokwasy w stosunkach ilościowych odpowiadających zapotrzebowaniu człowieka w ilości wystarczającej do podtrzymania życia i zapewnienia prawidłowego rozwoju i wzrostu organizmu. Kazeina mleka ma bardzo wysoką wartość biologiczną znacząco przewyższającą wartość białek zbóż czy roślin strączkowych. Jest białkiem wysokowartościowym, dorównującym wartością białku mięsa bogatym w lizynę dlatego może być uzupełnieniem produktów zbożowych. Białka serwatkowe są źródłem aminokwasów egzogennych zwłaszcza lizyny, waliny, treoniny, izoleucyny i tryptofanu, którego największe ilości wykryto w α-laktoglobulinie. Aminokwasy wchodzące w skład białek mleka pokrywają w znacznym stopniu dzienne zapotrzebowanie organizmu. I to zarówno na aminokwasy egzogenne jak i względnie egzogenne. Białka mleka odznaczają się wysokim stopniem przyswajalności, która wynosi 97% oraz lekkostrawnością - już w żołądku są podatne na działanie enzymów trawiennych. Powoduje to częste ich występowanie w dietach klinicznych w żywieniu ludzi ze schorzeniami układu trawiennego, chorobach nerek, wątroby, cukrzycy i hiperlipidemii, a ich właściwości buforujące wykorzystuje się w żywieniu ludzi z chorobą wrzodową. Mleko jest źródłem białka w hiperurykemii i dnie moczanowej. Białka mleka, w przeciwieństwie do innych białek, nie zawierają związków purynowych, które sprzyjają nadmiernemu powstawaniu kwasu moczowego i jego odkładaniu w stawach oraz związków powodujących powstawanie kamieni moczowych. Podstawowe białka mleka koziego czyli α-laktoalbumina, β-laktoglobulina, β-kazeina, κ-kazeina i αs2-kazeina są podobne do swoich homologów z mleka krowiego. Micele kazeinowe mleka koziego zawierają więcej wapnia oraz nieorganicznego fosforu, są mniej rozpuszczalne i mniej odporne na działanie wysokich temperatur, tracą również β-kazeinę łatwiej niż micele mleka krowiego. Aktywność rybonukleazy, lipazy i oksydazy ksantynowej jest mniejsza w mleku kozim niż w mleku krowim. Zawartość κ-kazeiny w mleku kozim jest wyższa niż w mleku krowim i wynosi ok. 20% azotu kazeinowego. Mleko to, dzięki luźnej i delikatnej strukturze kazeiny podatnej na działanie enzymów, wytwarza twaróg o luźnym, kruchym skrzepie. Mniejsze grudki skrzepu powodują, że jest on bardziej podatny na działanie enzymów proteolitycznych, co sprzyja łatwiejszej strawności.

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

W mleku bawolim obserwuje się duże różnice w zawartości białka, zależnie od rasy. Najwięcej białka ma mleko bawołów chińskich, jest to 6,04%, a najniższą indyjskich i węgierskich, odpowiednio 3,6% oraz 3,65%. W Indiach zaobserwowano również istotne zmiany odnośnie zawartości poszczególnych frakcji białkowych w ciągu roku. Mleko bawołów różni się od mleka krowiego pod względem zawartości frakcji kazeinowych w białku. Mleko bawołów zawiera więcej β-kazeiny, natomiast zawartość α-kazeiny jest porównywalna z jej ilością w mleku krowim. W mleku występują także białka pozakazeinowe, czyli białka serwatkowe, których jest ogółem ok. 0,6-0,7%. W ich skład wchodzą głównie albuminy, immunoglobuliny, laktoferyna, peptony, nukleoproteidy, reprezentowane przez 3 podstawowe frakcje: - α-laktoalbumina, - β-laktoglobulina, - albumina serum.

Białka serwatkowe ogółem [g/100g mleka]

Zawartość [% białek serwatkowych] Krowa

Koza

Klacz

0,54

0,37-0,7

0,97

β-laktoglobulina

39,2-72,1

28-60

α-laktoalbumina

17,8-33,3

26-50

albumina serum

5,1-21,5

2-15

immunoglobuliny

4,6-21,4

11-21

Tabela 3. Skład chemiczny białek serwatkowych niektórych gatunków zwierząt.

ła. Podobnie jak w mleku krowim mleko kozie zawiera 20-200 mg/litr transferyny i laktoferyny. Wszystkie białka składają się z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi tworząc różne kombinacje. Organizm człowieka nie posiada zdolności do magazynowania większych ilości białka i dlatego musi ono być dostarczane w codziennym żywieniu. Zawartość egzogennych aminokwasów nie jest jednakowa w poszczególnych frakcjach białka. W kazeinie stanowią one 45,8 g/100 g białka, a w białkach serwatkowych 52,7 g/100 g białka. W mleku kozim obecnych jest więcej wolnych aminokwasów w stosunku do całkowitej ilości wszystkich aminokwasów. Zarówno w mleku kozim jak i krowim przeważającym aminokwasem jest kwas glutaminowy. Następnie metionina, cysteina, seryna i prolina, których wartość jest porównywalna w mleku obu gatunków zwierząt. Natomiast białka mleka koziego zawierają więcej histydyny, glicyny, argininy, waliny oraz kwasu glutaminowego i kwasu asparaginowego. Bardzo wartościowym aminokwasem niebiałkowym występującym w kozim mleku jest tauryna (kwas 2-aminoetanosulfonowy), która jest finalnym produktem metabolizmu siarkowych aminokwasów, czyli metioniny i cysteiny. Jej zawartość w tym mleku jest blisko 20-krotnie wyższa aniżeli w mleku krowim, dlatego jest ono doskonałym źródłem tego aminokwasu. Tauryna ma właściwości antyoksydacyjne, stymuluje glikogenezę i glikolizę oraz stabilizuje błony komórkowe. Ponadto powoduje wzrost absorpcji tłuszczu, wspomaga działanie kwasów tłuszczowych, a dzięki właściwościom przeciwutleniającym opóźnia lub zapobiega oksydacji tłuszczu. Średnia jej zawartość w kozim mleku to 6,62 mg/100 g, dla porównania w mleku krowim jest to zaledwie 0,16-1,00 mg/100 g. n

Białka serwatkowe występują w mleku w postaci molekularnego rozproszenia. Dają koagulant drobnoziarnisty, łatwy do rozpylenia ale trudno się wytrącają. Białka serwatkowe, w przeciwieństwie do kazeiny, nie zawierają fosforu ale posiadają duże ilości lizyny, cysteiny, cystyny, izoleucyny, treoniny, waliny. α-laktoalbumina posiada znaczące ilości cystyny oraz najwyższą zawartość tryptofanu ze wszystkich naturalnych białek. Ma ona najwyższą wartość biologiczną spośród wszystkich białek mleka, przewyższającą nawet wartość biologiczną jaja kurzego. 14,5 g α-laktoalbuminy pokrywa w pełni dzienne zapotrzebowanie na aminokwasy egzogenne. Ma ona zatem istotny wpływ na wartość biologiczną mleka chociaż stanowi zaledwie 5% wszystkich jego białek. Największy udział wśród tej grupy białek ma β-laktoglobulina, występująca jako dimer. Jej właściwości są w znacznym stopniu uzależnione od wartości pH. Istotnym elementem pierwszorzędowej struktury β-laktoglobuliny jest występowanie zarówno mostków dwusiarczkowych jak i wolnych grup tiolowych -SH, które decydują o właściwościach tego białka. Podczas silnego ogrzewania mleka odsłonięte grupy -SH cysteiny, które obniżają potencjał oksydoredukcyjny i posiadają zdolność do wiązania metali ciężkich, szczególnie żelaza i miedzi, zapobiegają ich oddziaływaniu na tłuszcz oraz podnoszą trwałość produktów mleczarskich. Na przebieg koagulacji podpuszczkowej niekorzystny wpływ ma denaturacja termiczna β-laktoglobuliny, utrudniając dostęp enzymu do powierzchni miceli kazeinowych i odszczepienie glikomakropeptydu, co jest warunkiem koagulacji mleka pod wpływem podpuszczki. W skład białek serwatkowych wchodzą też metaloproteidy - laktoferyna i laktotransferaza, które wiążą żelazo. Kompleks z żelazem jest trwały i nie ulega rozpadowi nawet pod wpływem denaturacji cieplnej. Mają one również właściwości bakteriostatyczne. Stwierdzono, że laktoferyna owcza niszczy Micrococcus flavus w większym stopniu niż laktoferyna z mleka krowiego, ale już nie jest skuteczna wobec Escherichia coli. Białka serwatkowe mleka koziego posiadają więcej α-laktoalbuminy, a stosunek α-laktoalbuminy do β-laktoglobuliny waha się w granicach 0,3-1,0 i jest wyższy niż w mleku krowim, gdzie wartość ta jest sta55

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Katarzyna Liszka

Jogurt z dodatkiem zielonej herbaty Mleczne napoje fermentowane charakteryzuje wysoka zawartość wielu składników pokarmowych, a ich wszechstronność i działanie prozdrowotne były już znane w starożytności i średniowieczu. Jogurt jest mlecznym napojem fermentowanym, który cieszy się niesłabnącą popularnością, pod względem spożycia zajmując pierwsze miejsce spośród wszystkich produktów mleczarskich. Produkty te mają korzystne właściwości z racji swojej wysokiej wartości odżywczej i fizjologicznej, a w porównaniu z mlekiem cechuje je wyższa przyswajalność białek i tłuszczu oraz wyższa zawartość witamin.

edług FAO/WHO i FIL/IDF mleczne napoje fermentowane są to produkty uzyskiwane z mleka pełnego, częściowo lub całkowicie odtłuszczonego, zagęszczonego albo regenerowanego w proszku, poddanego fermentacji przez mikroorganizmy fermentujące laktozę, obniżające pH i powodujące jego koagulacje. Wprowadzone wraz ze szczepionką mikroorganizmy muszą występować w napojach fermentowanych w odpowiedniej liczbie żywych i aktywnych komórek w ostatnim dniu przydatności do spożycia tj. bakterie co najmniej 106-107/g produktu, drożdże ≥102/g produktu.

Pozytywne mechanizmy działania zielonej herbaty nie są jeszcze całkowicie jasne, jednak liczne badania in vitro wskazują na istotną rolę zawartych w niej polifenoli. Poza działaniem antyoksydacyjnym i antykancerogennym, herbata zielona posiada także właściwości przeciwzapalne, antywirusowe, antybakteryjne oraz obniża poziom cholesterolu we krwi i zapobiega tworzeniu się zakrzepów. Wszystko to skutkuje dynamicznym wzrostem produkcji zielonej herbaty na świecie, która obecnie wynosi 22% całkowitej produkcji herbaty, a w ostatniej dekadzie obserwuje się 2,5% wzrost w porównaniu z herbatą czarną. Wskutek rozwoju cywilizacji tryb życia współczesnego człowieka stał się niezdrowy. Badania żywieniowców i epidemiologów przeprowadzone w ostatnich latach wykazują, że choroby cywilizacyjne są konsekwencją niewłaściwego stylu życia, co jest efektem stresu emocjonalnego oraz niskiej aktywności fizycznej i nieprawidłowej diety. Obecnie, z racji wzrostu świadomości konsumentów, obserwuje się większe zainteresowanie spożywaną żywnością, jej składem oraz pochodzeniem. Dzięki temu wzrasta popularność żywności pochodzenia naturalnego, która odznacza się właściwościami prozdrowotnymi. Dodatkowo powoduje to również rozszerzenie różnorodności asortymentu w sektorze mleczarskim. Wszystko to zapoczątkowało produkcję jogurtu z dodatkiem zielonej herbaty. Dobroczynne właściwości obu tych składników powodują wzmocnione działanie prozdrowotne tego produktu.

Jogurt

Nazwa jogurt wywodzi się z języka tureckiego – “ya-urt” co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „kwaśne mleko”. Za ojczyznę jogurtu są uznawane Indie. Jest on mlecznym napojem fermentowanym, który był znany już 3000 lat temu. Szeroko rozpowszechniony był wówczas wśród ludów babilońskich i egipskich. Produkcja jogurtu w Turcji czy

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

Bułgarii odbywała się z zastosowaniem mleka różnych gatunków zwierząt. Przede wszystkim było to mleko bawole, owcze, kozie oraz tradycyjne mleko krowie. Jogurt jest mlecznym napojem fermentowanym powstającym w wyniku działalności mikroflory termofilnej, tj. Lactobacillus delbreuckii ssp. bulgaricus i Streptococcus thermophilus. W przypadku jogurtów nowej generacji dodawane są szczepy Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium. Jogurt można produkować z mleka pełnego, mleka częściowo odtłuszczonego, mleka odtłuszczonego, pełnego mleka w proszku, odtłuszczonego mleka w proszku i mleka zagęszczonego z dodatkiem proszku serwatkowego, białek serwatkowych, kazeiny spożywczej, kazeinianów, białek mleka, śmietanki, masła, oleju maślanego czy maślanki. Na skutek zachodzącego procesu fermentacji jogurtów dochodzi do zmian właściwości mleka. Najistotniejsze zmiany to: • częściowy rozkład laktozy – wytwarzana jest glukoza i galaktoza, • zwiększenie strawności białek mleka, poprzez wzrost liczby wolnych aminokwasów, • produkcja kwasu mlekowego, kwasu octowego i bakteriocyn, • produkcja β-galaktozydazy, która stymuluje trawienie laktozy w jelicie cienkim, • uwolnienie kwasów tłuszczowych, • wzrost przyswajalności wapnia, żelaza i fosforu, • wzrost zawartości witaminy B12. Spożycie jogurtu osiągnęło najwyższy poziom, a oferta rynkowa jest asortymentowo jedną z największych. Przez większość konsumentów, uważany jest za bardzo dobre źródło składników odżywczych i prozdrowotnych, a ich oczekiwania skierowane są w kierunku zwiększenia różnorodności tych produktów. Od dawna jest znany ze swoich właściwości dobroczynnych, lecz naukowcy starają się ulepszyć jego właściwości funkcjonalne, a także dostarczyć nowe produkty na bazie jogurtu. W Bułgarii dostrzeżono jego zdrowotne właściwości, a od XX wieku jogurt jest sprzedawany w aptekach. Jogurt może być produkowany w wielu odmianach, które różnią się od siebie konsystencją, strukturą, przeznaczeniem i sposobem utrwalania. Podstawowe rodzaje to: • jogurt płynny: produkowany metodą zbiornikową, • jogurt stały: produkowany metodą termostatową. Powstający podczas procesu fermentacji kwas mlekowy powoduje obniżenie pH środowiska zapobiegając tym samym rozwojowi bakterii gnilnych w jelitach. Poprawia to również perystaltykę jelit poprzez zwiększoną produkcję śliny i pobudzenie wydzielania soków trawiennych. Pozytywnie oddziałuje także na mikroflorę układu pokarmowego zmniejszając objawy nietolerancji laktozy oraz zapobiegając biegunkom. Dodatkowo wspomaga system odpornościowy, a dzięki zwiększonej przyswajalności wapnia i fosforu skutecznie zapobiega występowaniu osteoporozy. Podczas procesu fermentacji, który jest przeprowadzany przez bakterie mlekowe, wytwarzają się liczne związki mające wpływ na zapach i smak mlecznych napojów fermentowanych. Głównym składnikiem tworzącym aromat jogurtu jest aldehyd octowy, ale obecny jest również dwuacetyl. W mniejszym stopniu są to kwas octowy, propionowy, mrówkowy, masłowy i związki karbonylowe. Na cechy smakowo-zapachowe jogurtu ma wpływ przede wszystkim rodzaj użytych bakterii fermentacji mlekowej, a także zawartość lotnych związków i ich wzajemny stosunek oraz proces produkcji. Bakterie jogurtowe z uwagi na specjalną selekcję wytwarzają specyficzne dla jogurtu związki oraz odznaczają się współzależnością symbiotyczną. Jogurt podobnie jak inne mleczne napoje fermentowane posiadające kultury bakterii, ma strukturę żelu. Mikroorganizmy powodują obniżenie wartości pH mleka dzięki przemianom laktozy do kwasu mlekowego. Po osiągnięciu pH 5,0 następuje częściowe zdestabilizowanie miceli kazeiny i rozpoczyna się ich łączenie w formy agregatów i łańcuchów, two-

rzących macierz białkową z unieruchomioną fazą ciekłą mleka. Wpływa to w znaczny sposób na strukturę oraz właściwości sensoryczne jogurtu. Jogurt ma szerokie zastosowanie kulinarne. Można go stosować jako dodatek do zup, sosów, chłodników oraz do wszelkiego rodzaju ciast, pasztetów, deserów, koktajli i napojów. W zależności od kraju potrawy z dodatkiem jogurtu mają różne zastosowanie. W Bułgarii popularnym daniem jest rosół z jogurtem, z kolei w Kazachstanie tradycyjną potrawą jest mięso z sosem jogurtowym. Natomiast w Turcji znany jest jogurt (Ayran) wymieszany z wodą i solą, dzięki czemu skutecznie gasi pragnienie w upalne dni oraz uzupełnia utracone elektrolity. Może być także dodawany do różnego rodzaju potraw. Co ciekawe w Indiach praktykuje się dodawanie do jogurtu mango, szafranu i wody różanej - Lassi. Z kolei w Afganistanie, Iranie i Armenii bardzo popularny jest Doogh - lekko gazowany napój mleczny, powstający z ubitego jogurtu zmieszanego z wodą, przyprawionego miętą i ogórkiem. Pozostawia się go na 2-3 dni celem rozwinięcia bakterii jogurtowych. W zależności od kraju jogurt jest inaczej spożywany: Niemcy preferują jogurt z müsli, Anglicy z dżemem, a mieszkańcy krajów skandynawskich z migdałami.

Proces fermentacji

W procesie produkcji mlecznych napojów bardzo istotne są zachodzące procesy fermentacyjne, powstające na skutek działania drobnoustrojów. Można wyróżni: • fermentację mlekową, • fermentację alkoholową, • fermentację propionową, • fermentację masłową. Fermentacja mlekowa przebiega pod wpływem działania bakterii kwasu mlekowego, dochodzi do rozkładu węglowodanów do kwasu mlekowego. Proces ten zachodzi według następującego schematu: C12H22O11+H2O → 2C6H12O6 → 4CH3CHOH • COOH laktoza glukoza + galaktoza kwas mlekowy

Fermentację tą przeprowadzają bakterie: Streptococcus, Lactobacillus oraz Leuconostoc. Stosowanie fermentacji mlekowej odbywa się podczas produkcji takich mlecznych napojów fermentowanych jak: jogurt, kefir, a także podczas wytwarzania masła, śmietany czy twarogu. Z kolei fermentacja alkoholowa, stosowana przy produkcji kefiru czy kumysu, polega na beztlenowym rozkładzie laktozy do alkoholu i dwutlenku węgla. Proces ten jest oparty na działaniu drożdży (Saccharomyces), żyjących w ścisłej symbiozie z bakteriami fermentacji mlekowej 57

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

i wytwarzających niewielkie ilości alkoholu etylowego i dwutlenku węgla. Fermentacja alkoholowa przedstawia się następująco: C6H12O6 → 2CO2 + 2CH3CH2OH cukier dwutlenek węgla alkohol etylowy Fermentacja propionowa natomiast, polega na sztucznym dodaniu bakterii propionowych, powodujących beztlenowe rozszczepienie kwasu mlekowego na kwas propionowy, kwas octowy, dwutlenek węgla i wodę. Przebieg procesu można przedstawić następująco: 3CH3CH(OH)COOH → 2CH3CH2COOH + CH3COOH + CO2 + H2O kwas mlekowy kwas propionowy kwas octowy

Historia herbaty

Herbata (Camellia sinensis) jest jednym z najstarszych napojów świata. Pierwsze informacje o roślinie herbacianej pojawiły się w III w. p.n.e. i mówiły o chińskim lekarzu, który zastosował ją jako środek poprawiający koncentrację. Do III wieku n. e. herbata była postrzegana jako lek uzyskany ze świeżych, zielonych liści dziko rosnącego krzewu herbacianego. Wzrastające zapotrzebowanie na ten napój sprawiło, że chińscy rolnicy zaczęli sadzić i uprawiać herbaciane krzewy. Powstały plantacje na wzgórzach wzdłuż rzeki Jangcy, a z czasem wykształcił się system suszenia i przetwórstwa liści. W następnych wiekach popularność zielonej herbaty znacznie wzrosła, dzięki jej różnorodnym właściwościom zdrowotnym oraz orzeźwiającemu smakowi. Przyczyniło się to do rozpowszechnienia tego napoju poza terenem Chin. Buddyjscy mnisi z Chin przywieźli zieloną herbatę wraz z sadzonkami do Japonii, gdzie później także powstały plantacje. Jednakże w Japonii parzenie herbaty ma odmienny przebieg niż w Chinach i ma swój złożony, unikalny ceremoniał. Chociaż w Chinach i Japonii ten napój jest znany od 5000 lat, to w Europie pojawił się dopiero w XVII wieku. Kiedy przybyła ona do Europy, za sprawą Holendrów, Portugalczyków i Anglików, była uznawana za napój ludzi bogatych i sławnych, a jej parzenie było czymś zupełnie nowym. Popularność zielonej herbaty została jednak przyćmiona przez czarną herbatę, chrakteryzującą się bardziej zdecydowanym smakiem, którą Anglicy zalali cały kontynent. Jednak wkrótce zielona herbata powróciła do łask i stała się cenionym i znanym napojem w Europie, a nawet na świecie. Stało się tak m. in. dzięki powstawaniu herbaciarni i specyficznych salonów z herbatą, gdzie oprócz wypicia filiżanki herbaty można było również kupić liczne jej gatunki jak i akcesoria potrzebne do jej zaparzenia. Obecnie zielona herbata dzięki swoim właściwościom, a także rosnącej świadomości zdrowotnej zyskuje ogromną popularność. W ostatnich latach jej spożycie wzrosło trzykrotnie m. in. w Niemczech, Francji, Włoszech i Anglii.

Właściwości prozdrowotne zielonej herbaty

Herbata (członek rodziny Theaceae) jest najstarszym napojem na świecie i wraz z wodą zajmuje pierwsze miejsce wśród najczęściej spożywanych płynów. Według starochińskich przekazów właściwości prozdrowotne i lecznicze zielonej herbaty zostały odkryte przez legendarnego cesarza Shen Nunga (Boski Rolnik), panującego w latach 2737-2697 p.n.e., który do dnia dzisiejszego uważany jest za patrona rolnictwa i medycyny. W medycynie chińskiej herbata zielona była stosowana jako lek wzmacniający odporność, uśmierzający bóle stawów, poprawiający przepływ krwi, a także jako lek odtruwający organizm. Herbata zielona pojawiła się po raz pierwszy w Europie w połowie wieku XVII. Początkowo była stosowana jedynie jako środek leczniczy, musiało upłynąć wiele lat zanim stała się napojem powszechnie znanym i popularnym. Lista dobroczynnych właściwości zielonej herbaty dla organizmu człowieka jest bardzo długa. Japończycy uważają, że pomaga w leczeniu aż 61 dolegliwości. Obecnie, na podstawie licznych badań naukowych uważa się, że zielona herbata przeciwdziała otyłości, chorobom układu krążenia, układu nerwowego, a także w pewnym stopniu działa przeciwnowotworowo, przeciwzapalnie i reguluje pracę mózgu. Ponadto obniża poziom cukru, cholesterolu LDL i ciśnienia krwi, usuwa toksyny, działa przeciwwirusowo, bakteriobójczo i przeciwpróchniczo, a także wzmacnia odporność, przyspiesza przemianę materii oraz poprawia pamięć i koncentrację. Zielona herbata jest najbardziej naturalna spośród wszystkich herbat - jest produkowana z pominięciem procesu fermentacji, stąd jej jasny kolor i liczne właściwości prozdrowotne. Jej właściwości są ściśle związane z czasem parzenia. Jeżeli jest parzona 3 minuty działa pobudzająco, a jeśli 8 minut - uspokajająco. Ma również właściwości przeciwbakteryjne, a także obniża ciśnienie krwi i poprawia krążenie. Zawiera ona dużo większe ilości witaminy C, niż inne herbaty, posiada też w swoim składzie witaminy B1, B2, B5, K, E, PP oraz magnez, wapń, fosfor, żelazo, sód, fluor, miedź, jod, krzem i mangan.

Właściwości przeciwutleniające

Zielona herbata posiada właściwości prozdrowotne przede wszystkim dzięki obecnym w niej związkom biologicznie czynnym, szczególnie przeciwutleniaczom. Związki te odgrywają znaczącą rolę w przeciwdziałaniu aktywności wolnych rodników. Wolne rodniki przez reakcje z cząsteczkami białek, lipidów i węglowodanów, powodują ich utlenianie, co prowadzi do niszczenia struktur tkankowych i komórkowych, a w konsekwencji do rozwoju wielu schorzeń. Ze względu na mechanizm działania przeciwutleniacze można podzielić na dwie podstawowe grupy. Pierwsza z nich obejmuje przeciwutleniacze pierwotne, których aktywność opiera się na przerwaniu reakcji łańcucha utleniania poprzez dostarczenie wodoru rodnikom i utworzenie stabilniejszych związków. Drugą grupę stanowią przeciwutleniacze wtórne (tzw. drugorzędowe, pomocnicze lub synergenty), które opóźniają procesy utleniania tłuszczów przez inne procesy niż rozerwanie łańcucha autooksydacji. Naturalnymi przeciwutleniaczami są m. in. witaminy C i E, karotenoidy, a także polifenole i niektóre pierwiastki śladowe. Herbaty mają odmienne składy chemiczne, co skutkuje różnymi właściwościami przeciwutleniającymi. Produkty bogate w polifenole mogą znacznie przyczynić się do zmniejszenia ryzyka chorób serca dzięki działaniu przeciwutleniającemu na niskocząsteczkowe frakcje lipoprotein (LDL), co prowadzi do zwolnienia procesu arteriosklerozy. Jednym z produktów wykazujących wysoką reaktywność przeciwrodnikową jest zielona herbata. Silne właściwości przeciwutleniające wykazują przede wszystkim katechiny. Obecność minimum pięciu grup hydroksylowych nadaje cząsteczce silne właściwości antyoksydacyjne. Ponadto wykazano, że działanie przeciwutleniające ekstraktu herbaty jest znacznie mocniejsze niż wynikałoby to z działania

TECHNOLOGIE PRODUKCJI

pojedynczych związków, przy czym aż 90% zdolności antyoksydacyjnej ekstraktu zielonej herbaty stanowi aktywność katechiny. Badania pokazują również, że aktywność przeciwutleniająca jest zależna od sposobu przyrządzania naparu. Wydłużenie czasu parzenia zielonej i czarnej herbaty z 0,5 do 10 minut spowodowało zwiększenie ilości polifenoli w ekstraktach z równoczesnym zwiększeniem aktywności przeciwutleniającej.

Zielona herbata i zawarte w niej polifenole mogą posiadać działanie przeciwnowotworowe, między innymi działając antyoksydacyjnie, zmieniając aktywność enzymów detoksykacyjnych, wychwytując aktywne metabolity kancerogenne, zapobiegając mutagenności i genotoksyczności różnych związków poprzez ich detoksykację, a także zapobieganie ich powstawaniu. Polifenole herbat mogą blokować modyfikacje na poziomie genów. Stwierdzono, że teaflawiny, katechiny i ekstrakty herbat mogą hamować formowanie karcynogenów i mutagen. Katechiny herbaciane posiadają właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu mają one działanie przeciwnowotworowe, zwłaszcza w odniesieniu do nowotworów przewodu pokarmowego. Współczesne badania pokazują, że mieszkańcy Azji, którzy spożywają duże ilości zielonej herbaty, rzadziej zapadają na choroby nowotworowe niż osoby zamieszkujące kraje Zachodu. Istnieją epidemiologiczne dowody na to, że u osób regularnie pijących dużo zielonej herbaty ryzyko zachorowania na raka jest mniejsze. Przeprowadzone badania in vivo oraz in vitro potwierdzają właściwości antyrakowe herbaty zielonej. Jednakże nie wszystkie badania dają pozytywne rezultaty. Niektóre pokazują negatywny wpływ albo brak jakiegokolwiek wpływu na rozwój choroby nowotworowej. Liczne badania ukazują wpływ polifenoli herbacianych na hamowanie procesów nowotworowych, ale zależność pomiędzy spożywaniem herbaty a ryzykiem wystąpienia nowotworów nie jest jeszcze ostatecznie znana. n

Tabela 1. Aktywność przeciwutleniająca fenoli herbaty i frakcji herbaty. Fenole herbaty

IC50[µM]*

Związki fenolowe Kwas galusowy

1,25

Katechina

0,67

Kwas chlorogenowy

0,30

Epikatechina

0,19

Galusan epikatechiny

0,14

Epigalokatechina

0,10

Frakcje herbaty Wyciąg z czarnej herbaty (46,32% polifenoli)

0,59

Wyciąg z zielonej herbaty (46,19% polifenoli)

0,22

Preparat polifenoli z czarnej herbaty

0,16

Preparat polifenoli z zielonej herbaty

0,13

*IC50 – określa ilość próbki zawierającej przeciwutleniacz potrzebną do 50% redukcji poziomu badanych rodników

TECHNOLOGIE PAKOWANIA

Tomasz Borowy

Folia,

jakość i funkcjonalność W przemyśle spożywczym obok opakowań jednostkowych wykonanych z surowców naturalnych lub blachy stalowej czy aluminiowej oraz szkła stosuje się całą gamę opakowań z tworzyw syntetycznych – folie, tacki, woreczki, osłonki oraz pojemniki, które mają bezpośredni kontakt z surowcem czy gotowym produktem. Obecnie najpopularniejszą grupę opakowań stanowią folie wielowarstwowe, czyli laminaty. Do ich produkcji wykorzystuje się następujące materiały i ich pochodne: PE, PET, PA, PP, PS, PVC, EVOH, PVDC.

przemyśle spożywczym tworzywa sztuczne znalazły zastosowanie do celów opakowaniowych w postaci folii i laminatów, jak również opakowań jednostkowych i transportowych. Zwiększony popyt na tego rodzaju opakowania jest uzasadniony ze względów nie tylko ekonomicznych ale i funkcjonalnych. Następił wzrost zainteresowania producentów żywności nowymi rozwiązaniami w temacie tworzenia nowych rozwiązań dla tworzyw sztucznych. Spowodowane jest to większymi wymaganiami ze strony konsumentów, którzy oczekują od opakowania szeregu funkcji. Producenci opakowań poszukują zatem rozwiązań, które zapewnią lepsze właściwości materiałów opakowaniowych, takie jak: odpowiednia barierowość w stosunku do gazów, ochrona przed promieniowaniem UV, wydłużenie okresu przechowywania, transparentność, aż w końcu ekologiczność. Spośród całej gamy różnych opakowań rosnące znaczenie zyskują laminaty, czyli opakowania wielowarstwowe z warstwą stanowiącą barierę dla gazów (Rys. 1).

Rysunek 1. Tradycyjny układ wielowarstwowy folii opakowaniowych o właściwościach barierowych 60

Laminaty, czyli folie wielowarstwowe składające się z różnych polimerów, a także zawierające folię aluminiową i niejednokrotnie papier, stanowią grupę materiałów opakowaniowych o stałym wzroście zużycia i znaczenia w dziedzinie pakowania żywności. Kiedyś pakowano prawie wszystko w papier, który nie do końca był dobrym zabezpieczeniem żywności podczas przechowywania. Dzisiaj znane są właściwości tworzyw, które pozwalają na dostosowanie konkretnego tworzywa sztucznego do odpowiedniego produktu spożywczego, czy surowca w zależności w jakiej formie ma być przechowywany, transportowany czy eksponowany w ladzie chłodniczej. Spośród całego szeregu tworzyw sztucznych stanowiących bazę materiałową do wytwarzania różnych opakowań, największą dynamikę rozwoju wykazują folie. Wyróżnia się różne rodzaje folii z tworzyw sztucznych (Rys. 2).

TECHNOLOGIE PAKOWANIA

Rysunek 2. Podział folii z tworzyw sztucznych

Krótka charakterystyka folii z tworzyw sztucznych wykorzystywanych w przemyśle spożywczym pozwoli przybliżyć ogrom możliwości jakie przemysł opakowaniowy ma jeszcze przed sobą. Obecnie folie giętkie stanowią najpoważniejszą grupę opakowaniową stosowaną przez producentów żywności, a ich znaczenie ciągle rośnie. Są to folie, które po uformowaniu i napełnieniu opakowania ulegają odkształceniu, często dostosowując swój kształt do zawartości. O tak szerokim wykorzystaniu folii giętkich decydują podstawowe zalety: • relatywnie najniższe koszty pakowania w porównaniu z innymi alternatywnymi materiałami opakowaniowymi; • możliwość łączenia ich ze sobą lub z innymi foliami w celu doboru odpowiedniej barierowości lub wytrzymałości mechanicznej, optymalnej dla danego produktu; • skuteczna ochrona zapakowanych wyrobów przed uszkodzeniami mechanicznymi i wysoka barierowość w przypadku gazów; • szeroki asortyment i duże możliwości doboru folii zgodnie ze wskazaniami ochrony produktu; • łatwość zadrukowywania powierzchni wysokiej jakości wzorami graficznymi, przy zastosowaniu różnych technik drukarskich; • możliwość pakowania praktycznie wszystkich produktów; • możliwość pasteryzacji i sterylizacji produktów w opakowaniach foliowych; • istotne oszczędności w procesie magazynowania i transportu opakowań oraz zapakowanych wyrobów; • możliwość częściowej lub całkowitej ochrony przed światłem (folie metalizowane lub laminaty z zawartością folii aluminiowej); • łatwość formowania opakowań; • możliwość pakowania próżniowego lub w atmosferze różnych gazów; • łatwość poddawania recyklingowi i spalaniu oraz brak negatywnego oddziaływania na środowisko; • możliwość wtopienia lub wklejenia wielokrotnych zamknięć błyskawicznych typu wciskowego zwanych zamknięciami strunowymi.

Najprostszym podziałem folii opakowaniowych jest podział uwzględniający ich skład chemiczny i właściwości:

Folie aluminiowe

Do pakowania żywności wykorzystuje się wyłącznie folie aluminiowe odtłuszczone i wyżarzone o grubości od 7 do 20 μm. Mają ograniczone zastosowanie jako folie jednorodne, natomiast często po pokryciu lakierem termozgrzewalnym są stosowane jako wieczka opakowań termoformowalnych i stanowią składnik wielu laminatów, w których ważna jest idealna bariera dla światła oraz wszelkich gazów. Charakteryzują się one następującymi właściwościami: • wysoką ochroną (barierą) przed dostępem tlenu, światła i wilgoci; • odpornością na działanie wysokiej temperatury tzn. folia aluminiowa może być poddawana ogrzewaniu w wysokiej temperaturze bez ryzyka zmiany kształtu lub topnienia; • dają się łatwo formować, tłoczyć i giąć, zachowując nadany kształt; • wysoką przewodnością cieplną; • podatnością na zadrukowanie; • neutralnością smakową i opornością chemiczną w stosunku do zawartości opakowania; • czystością mikrobiologiczną; • łatwością laminowania. Wszystkie wyżej wymienione właściwości przyczyniły się do tego, że folia aluminiowa stała się nieodłącznym składnikiem wielu materiałów opakowaniowych.

Folie z celulozy regenerowanej

Folia celulozowa produkowana jest metodą wiskozową tj. przez regenerację celulozy z roztworu celulozoksantogenianu sodowego, za pomocą kwaśnej kąpieli. W czystej postaci rzadko ma zastosowanie praktyczne z uwagi na wysoką wrażliwość na działanie wilgoci i niskiej temperatury, dlatego poddawana jest dalszym obróbkom metalizacji, powlekaniu powłokami ochronnymi i barierowymi oraz lakierem termozgrzewalnym. Charakteryzu61

TECHNOLOGIE PAKOWANIA

Folie tego typu występują głównie w postaci folii grubej dwu- lub więcej warstwowej, o grubości 0,25 - 2,00 mm lub w postaci tzw. rękawa, o grubości 0,030 - 0,25 mm. Charakteryzują się wysoką barierowością w stosunku do tlenu i pary wodnej, a także są odporne na działanie wysokich i niskich temperatur. Właściwość ta stwarza możliwość zamrażania zapakowanego produktu i odgrzewania w kuchence mikrofalowej. W przemyśle spożywczym stosowane są do smalcu, margaryny, masła i produktów masłopodobnych.

peratury, wysoką przezroczystość oraz stosunkowo niską cenę. Wadą tych folii jest to, że chłoną substancje zapachowe przechowywanych produktów. W grupie tej występuje szeroki asortyment folii o zróżnicowanym przeznaczeniu: • folie LDPE termokurczliwe do łączenia kilku opakowań jednostkowych w formie tzw. zgrzewek; • folie LDPE rozciągliwe, tzw. „stretch”, do pakowania produktów na tackach; • folie orientowane HDPE, posiadające tzw. „pamięć skrętu”; • folie LLDPE i LDPE jako składnik wielu laminatów, np.: papier/LDPE, PET/PE, PET/AL/LDPE; • folie specjalne typu HDPE przypominające wyglądem papier, służące do pakowania smalcu, masła i margaryny; • powlekane np.: PE/EVOH, PE/PVDC lub metalizowane.

Folie poliamidowe

Folie polipropylenowe

je się dobrymi właściwościami mechanicznymi i barierowymi w stosunku do tlenu oraz wysoką odpornością na działanie wysokiej temperatury. Możliwość łączenia celofanu z innymi foliami np.: PE, PP, PET czy aluminiową, rozszerza możliwości pakowania wielu produktów spożywczych.

Folie „EcoLean”

Folie poliamidowe występują w postaci nieorientowanej i podwójnie orientowanej, najczęściej o grubości 0,015 – 1,0 mm. Są nietoksyczne, przezroczyste i bezzapachowe, odporne na tłuszcze i promieniowanie UV. Charakteryzują się dość dobrą barierowością w stosunku do tlenu i aromatów, natomiast niską dla pary wodnej. Są bardzo wytrzymałe na rozciąganie i przebicie oraz odporne na wysoką temperaturę. Temperatura topnienia folii poliamidowych jest wyższa od 185º C. Folie te zachowują swoje właściwości w temperaturze nawet do -70º C. Tak duża odporność na niskie i wysokie temperatury umożliwia obróbkę termiczną produktu w opakowaniu.

Folie poliestrowe

Folie poliestrowe PET stanowią aktualnie poważną grupę folii, które zyskują coraz więcej zwolenników na całym świecie. Produkuje się je w technologii wylewania i dwukierunkowej orientacji. Dzięki swoim bardzo dobrym właściwościom mechanicznym, wysokiej barierowości w stosunku do gazów, dużej odporności na temperaturę (do 250º C), wysokiej przezroczystości, ostatnio coraz dostępniejszej cenie oraz możliwości zakupu, zakres ich zastosowań ulega ciągłemu rozszerzeniu. Największym odbiorcą tego tworzywa jest przemysł opakowaniowy, który zużywa 37% łącznej produkcji. W tym przemyśle zużycie folii PET w ostatnich latach wykazuje największą dynamikę wzrostu, wynoszącą ok. 11% rocznie. Folie poliestrowe giętkie, w formie jednorodnej, mają bardzo ograniczone zastosowanie, natomiast pokryte warstwą termozgrzewalną w drodze współwytłaczania lub lakierowania są często stosowane do pakowania następujących produktów: • świeżych produktów spożywczych w atmosferze modyfikowanej; • żywności mrożonej przeznaczonej do późniejszego podgrzania w piekarnikach kuchni tradycyjnych lub w kuchenkach mikrofalowych w temperaturze do 220º C; • gotowych dań, sałatek, kanapek, masła i dżemów, w postaci warstwy pokrywkowej w opakowaniach termoformowalnych; • pizzy; • pierożków w atmosferze modyfikowanej.

Folie polietylenowe

Folie PE mogą być produkowane metodą rozdmuchu lub wylewania. Charakteryzują się bardzo niską przepuszczalnością pary wodnej, przepuszczają natomiast tlen i ditlenek węgla. Mają wysoką odporność zarówno na niskie, jak i wysokie tem62

Folie te są aktualnie jedną z najpopularniejszych grup folii na świecie. Cechują się grubością od 12 do 800 µm, dobrymi własnościami optycznymi i barierowymi w stosunku do tlenu i pary wodnej, wysoką wytrzymałością mechaniczną i dużą odpornością na temperaturę (do 230º C). Otrzymuje się je metodą wytłaczania szczelinowego lub z rozdmuchem, w postaci tzw. rękawa polipropylenu. Najczęściej dzielą się na dwie podstawowe grupy: • nieorientowane (PP), stosowane przede wszystkim jako składnik niektórych laminatów, najczęściej o konstrukcji OPP/PP; • orientowane (OPP), są to folie spienione zwane inaczej perlistymi, białe, metalizowane, o zróżnicowanym połysku i poślizgu, o niskiej temperaturze zgrzewu, powlekane warstwami barierowymi PVDC, EVOH lub akrylem. Wykorzystuje się je w formie laminatów OPP/OPP lub OPP/metOPP do pakowania produktów spożywczych.

Podsumowanie

Ze względu na swoje właściwości użytkowe laminaty mogą konkurować na rynku opakowaniowym z tradycyjnymi foliami jednowarstwowymi. Wykorzystanie do pakowania produktów utrwalanych termicznie oraz podgrzewanych w kuchenkach mikrofalowych spotęgowało ich użytkowność do codziennych czynności w przygotowywaniu gotowych dań. Ich różnorodność wynika ze specyfiki końcowego wykorzystania od momentu zapakowania i dystrybucji do momentu zakupu i przechowywania przez konsumenta w domu. Jednym słowem odpowiednio dobrane opakowanie decyduje o jakości zapakowanej żywności i coraz częściej jest wyznacznikiem żywotności i sukcesu rynkowego dla danego produktu. n

TECHNOLOGIE PAKOWANIA

Wymiana narzędzi „w locie” Wymiana formatów bez „wymiany” Firma rodzinna z siedzibą w Bochum jest wiarygodnym producentem maszyn pakujących próżniowo od 1958 roku. Tym razem rozszerza swoją zróżnicowaną linię produktów dla przemysłu o swoją nową maszynę ML-C 7600.

ako następca uznanej już APS ML 7100, maszyna ML-C 7600 została zaprojektowana w WEBOMATIC CleaDesign® i stawia na wysoką wydajność i maksymalną moc bez przestojów. Jedną z głównych zalet ML-C 7600 jest wymiana narzędzi „w locie”: na zamówienie mogą być zainstalowane równolegle dwa różne formaty (włączając odpowiednie formaty i etykieciarki) a włączenie „w locie” dokonywane jest za pomocą inteligentnego sterownika PLC. Nie potrzeba skomplikowanej wymiany narzędzia oraz folii w czasie produkcji – to oszczędność czasu i zmniejszenie kosztów. To niezwykle mocna maszyna do termoformowania, która przetwarza folie do 622 mm szerokości i skoku 1000 mm, która stawia na niezawodność procesu i oferuje szeroką gamę opcjonalnego specjalnego wyposażenia – może to być specjalny proces formowania, techniki cięcia oraz synchronizacja z innymi maszynami. Jako firma rodzinna WEBOMATIC mniej się opiera na tanich rozwiązaniach a bardziej na trwałej jakości, dopasowanej do indywidualnych potrzeb. Konstrukcja ramy wykonana z wysokiej jakości stali nierdzewnej zapewnia stabilność urządzenia.

Maszyna termoformująca ML-C 7600 – najwyższa wydajność produkcyjna oraz jakość pierwszej klasy.

TECHNOLOGIE PAKOWANIA

Narzędzia

do maszyn pakujących Firma ELEKTRONIKA BŁASZCZYK istnieje od 2002 r. Działalność naszej firmy skupia się głównie na dostarczaniu części zamiennych i urządzeń dla przemysłu mięsnego, mleczarskiego i rybnego. W ciągu kilkunastu lat działalności wyspecjalizowaliśmy się w serwisowaniu maszyn pakujących. W odpowiedzi na rosnące wymagania klientów poszerzyliśmy swoją ofertę o usługi w zakresie: - Projektowania i wykonania kompletnych zestawów narzędzi dla maszyn typu TRAY-SEALER ULMA, MULTIVAC, GEA (CFS), REEPACK, SEALPAC - Projektowania i wykonania szczęk, rolek dla maszyn typu FLOW-PACK ILAPAK, ULMA, ISHIDA

TECHNOLOGIE PAKOWANIA

- Projektowania i wykonania narzędzi formujących i zgrzewających do folii twardej i miękkiej dla maszyn pakujących VARIOVAC, MULTIVAC, CFS (TIROMAT), WEBOMATIC i innych maszyn termoformujących. - Projektowania i wykonania zestawów narzędzi formujących i zgrzewających do nowych rodzajów opakowań dostosowanych do specyficznych kształtów i rozmiarów produktów. - Wykonania niestandardowego osprzętu do cięcia opakowań. W ramach oferowanych usług wykonujemy prowadnice, podpory, foremki, uszczelki, przegrody, okulary i płyty zgrzewające, sztance do twardej folii, system cięcia miękkiej folii. Dodatkowo oferujemy układ cięcia kształtowego. - Regeneracji narzędzi formujących i zgrzewających. Usługa obejmuje regenerację płyt teflonowych i okularów zgrzewających, regenerację dolnych i górnych części narzędzia formującego i zgrzewającego, a także wymianę czujników, grzałek, membran (poduszek), oraz regenerację przegród narzędzia formującego.

Nasze usługi charakteryzuje fachowość, terminowość, konkurencyjna cena.

ELEKTRONIKA BŁASZCZYK ul. Sikorskiego 161/5, 43-100 Tychy kontakt +48 606 909 904 Piotr Błaszczyk info@elektronika-b.pl

www.elektronika-b.pl 69

TECHNOLOGIE PAKOWANIA

Procedury kontroli i zapewnienia jakości właśnie stały się prostsze Witt-Gasetechnik coraz bardziej rozszerza ofertę skutecznych urządzeń do przeprowadzania testów nieszczelności: model klasy podstawowej The Leak Master wzbogacono o kontrolę elektroniczną, a jego nowa nazwa brzmi „Leak-Master Easy Plus”. Najważniejszą korzyścią dla systemu kontroli i zapewnienia jakości jest to, że wszelkie pomiary są teraz rejestrowane cyfrowo. A to jeszcze nie wszystko…

owe urządzenie Leak-Master Easy firmy Witt służy do szybkiego i precyzyjnego wykrywania nawet najmniejszych nieszczelności zarówno w sztywnych jak i elastycznych opakowaniach. Opakowanie z gazem obojętnym oraz opakowanie próżniowe mogą być teraz również testowane pod kątem nieszczelności, z Easy to proste i nie wymaga stosowania gazów szlachetnych. Sprawdzany produkt jest umieszczany w komorze wypełnionej wodą. Po zamknięciu pokrywy powietrze znajdujące się w przestrzeni ponad wodą jest ewakuowane, co powoduje, że opakowanie znajdujące się pod wodą pęcznieje. Jeżeli pojawią się pęcherzyki powietrza, oznacza to, że opakowanie jest nieszczelne. Metoda ta jest bardzo prosta i ekonomiczna, a jej dodatkową zaletą jest to, że dokładnie uwidacznia miejsce nieszczelności.

Oszczędzamy drzewa…

Nowa wersja Plus urządzenia Leak-Master Easy może jeszcze więcej: Nagrywa, zapisuje i za pomocą sieci Ethernet lub karty SD przekazuje testowany program oraz wyniki pomiarów do działu jakości. W ten sposób eliminuje męczące i czasochłonne zapisywanie ręczne. Oznacza to, że kierownicy ds. kontroli i zapewnienia jakości mogą w każdej chwili sprawdzić wynik któregokolwiek z wykonanych testów, zwłaszcza że w coraz większym stopniu wyniki te kojarzone są z kluczowymi wskaźnikami efektywności dla certyfikacji i klientów.

Standaryzacja testów nieszczelności

Obsługa za pomocą kolorowego ekranu dotykowego. Produkty, użytkownicy i dostosowane programy testowania mogą być konfigurowane w szybki i łatwy sposób. Po zalogowaniu do urządzenia i wybraniu produktu, który chcemy przetestować, użytkownik umieszcza opakowanie w komorze testowej, zamyka pokrywę i uruchamia program. Następnie elektronika Easy wykonuje całą resztę. Generowana jest domyślnie ustawiona próżnia, która jest utrzymywana przez określony czas. Użyt70

kownik tak jak do tej pory prowadzi kontrolę wzrokową i po zakończeniu testu wprowadza informację czy wykryto nieszczelność czy też nie. Wynik końcowy jest ustandaryzowaną sekwencją testową, która może być odtworzona w każdej chwili. Takie proste, a tak efektywne.

Elektronika pozwala na dostosowane programy testowania Za pomocą elektroniki można również stosować specjalne programy testowania, takie jak na przykład symulacja wysokości. Przy jakiej wysokości nad poziomem morza materiał ulega uszkodzeniu? Wystarczy jeden ruch palcem, a system zacznie symulować profil lotu - kolejna sprytna funkcja! Urządzenie Leak-Master Easy jest wersją podstawową serii Leak-Master® służącej do testowania opakowań. Poza kąpielą wodną z kontrolą elektroniczną lub bez niej, są też dostępne warianty z CO2 jako gazem testowym. Test przeprowadzany w komorze próżniowej jest testem nieniszczącym, w którym za pomocą czujnika błyskawicznie rejestrowany jest ulatniający się z opakowania CO2. Wersja in-line „Leak-Master MapMax” może zostać płynnie zintegrowana z linią pakującą. Tutaj również następuje testowanie z wykorzystaniem dwutlenku węgla, jednak przebiega ono automatycznie z prędkością do 15 cykli na minutę, dzięki czemu testowana może być cała produkcja. Funkcja ta jest naprawdę wyjątkowa. Wszystkie detektory są dostępne w wielu rozmiarach komór. Sprawdź na www.leak-master.net. Osoba kontaktowa w sprawie szczegółowych pytań: Izabela Boguń-Gołębczyk – manager produktu urządzeń kontrolno-pomiarowych e-mail: bogun@wittgas.com, tel. kom.: 697 091 544 Krzysztof Czerwiński – wiceprezes e-mail: czerwinski@wittgas.com WITT Polska Sp. z o.o., ul. Legnicka 55/UA5, 54–203 Wrocław, Polska tel.: +48 (0) 71 352 28 56, faks: +48 (0) 71 351 31 13 n

70 lat

WITT

specjalne ceny z okazji 70-lecia WITT

...aby nieszczelność nie zniszczyła Twojej jakości! 1. DETEKTOR NIESZCZELNOŚCI LEAK-MASTER® EASY ekonomiczny i prosty w obsłudze różne wielkości komór dla każdej wielkości opakowania szybka lokalizacja nieszczelności niskie koszty eksploatacji

2. DETEKTOR NIESZCZELNOŚCI LEAK-MASTER® EASY+

ŚĆ! NOWO

zarządzanie danymi / personalizacja ustawień intuicyjny ekran dotykowy bez konieczności kalibracji higieniczna obudowa

WITT POLSKA Sp. z o.o. ul. Legnicka 55/UA5 54-203 Wrocław

Tel.: +48 (071) 35 22 856 Fax.: +48 (071) 35 13 113

www.wittgas.com witt-polska@wittgas.com

Nierdzewne odwodnienia liniowe, punktowe oraz włazy przeznaczone dla przemysłu O firmie

WT-Polska sp. z o.o. jest producentem w pełni profesjonalnych systemów odwodnień posadzek przemysłowych. Wszystkie wyroby wytwarzane są ze stali szlachetnej zgodnie z europejską normą EN 1253. Spółka od wielu lat współpracuje z niemiecką firmą Wiedemann GmbH, która już w roku 1951 produkowała i montowała wpusty dla przemysłu mleczarskiego. Na bazie tych doświadczeń firma rozwinęła swoją ofertę, dostosowując ją do coraz większych wymagań klientów, na pierwszym miejscu stawiając kwestie higieniczne obowiązujące w przemyśle spożywczym.

Oferta

Obejmuje szeroką gamę odwodnień punktowych (nazywanych inaczej kratkami ściekowymi lub wpustami). Dobór odpowiedniego rozwiązania ułatwia wyszukiwarka zamieszczona na stronie internetowej firmy. Odwodnienia liniowe – produkowane są w dwóch podstawowych wariantach: • kanały szczelinowe – stosowane w miejscach, gdzie nie są wymagane duże przepustowości hydrauliczne, np. ciągi komunikacyjne; • kanały z pokrywą – służą do odprowadzenia dużej ilości wody lub zanieczyszczeń technologicznych z hal produkcyjnych. Firma oferuje pomoc w doborze odpowiednich parametrów kanału (długość, szerokość, głębokość, spadek oraz liczba miejsc odpływowych). Włazy – dostępne w wersji okrągłej lub kwadratowej, z pokrywą ryflowaną lub do wypełnienia. Włazy produkowane są z uszczelnieniem silikonowym, dzięki któremu są odporne na przenikanie zapachów.

Zastosowanie

Wszystkie oferowane produkty ze względów higienicznych znajdują zastosowanie w przemyśle spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym, gastronomicznym, jak również w budynkach użyteczności publicznej; charakteryzują się wysoką jakością wykonania i wytrzymałością.

Normy, aprobaty

Deklaracje zgodności z normą PN-EN 1253, atesty higieniczne PZH.

Zakłady przetwórstwa mleka:

Hochland Polska Sp. z o.o., Sery ICC Pasłęk Sp. z o.o., Mleczarnia Turek, Gostyń, Kalisz, Łowicz, Skierniewice, Września, Głubczyce, SM Mlekovita, SM Lazur, Nutricia Zakłady Produkcyjne , Agro-Danmis Granowscy sp. j., ZM Mlecz Sp. z o.o., OSM Cuiavia.

Obiekty referencyjne

Zakłady produkcyjne firm: Bols, Browar Namysłów, Carlsberg Polska, Kompania Piwowarska, Nałęczowianka, Pepsi-Cola General Bottlers Poland, Coca-Cola HBC Polska, Animex, Mróz, SuperDrob, Tarczyński, Wielkopolska Wytwórnia Żywności Profi, Zakłady Drobiarskie Koziegłowy, Zakłady Mięsne Skiba, Abramczyk, Frosta, Lisner, Mondelez Polska, ZPC Mieszko, Beiersdorf Manufacturing Poznań, Cederroth Polska, ColgatePalmolive Manufacturing, Oriflame Products Poland, Ziaja Ltd. Zakład Produkcji Leków, Kerry Polska.

WT-Polska sp. z o.o.

ul. Hawelańska 1, 61-625 Poznań tel. 61 826 71 81, fax 61 828 88 03 info@wt-polska.pl

www.wt-polska.pl

Więcej informacji na naszej stronie. Zeskanuj kod QR

HIGIENA I MODERNIZACJA

....23

Model IKR Zastrzega się prawo wprowadzania zmian technicznych.

Model IKR - kanał ściekowy z pokrywą przystosowany do bardzo dużych obciążeń. Wykonany zgodnie z normą PN EN 1253. Charakteryzuje się tym, że krawędź wlotowa wzmocniona jest poprzez podwójny profil ”O”. Model ten z uwagi na duży wybór szerokości stosowany jest do odwadniania posadzek przy małych i dużych zrzutach wody. Kanał ten wyposażony jest dodatkowo w nóżki ułatwiające regulację przy montażu oraz kotwy, które powodują lepszą przyczepność do betonu.

Model

Powierzchnia poddana jest piaskowaniu kuleczkami szkła.

Spadek

Wszystkie elementy wpustu wykonane są ze stali AISI 304 lub jako opcja dodatkowa ze stali AISI 316.

* AT - głębokość początkowa, ET - głębokość końcowa

Pokrywa pełna (M125)

Pokrywa kratownica antypoślizgowa

Pokrywa rusztowa (M125)

Pokrywa perforowana 3mm WT-Polska Sp. z o.o. | tel. 61 826 71 81 | fax 61 828 88 03 | www.wt-polska.pl

6......

Model DRS-S Zastrzega się prawo wprowadzania zmian technicznych.

Pokrywa pełna (M125)

Pokrywa rusztowa (M125)

Pokrywa kratownica - antypoślizgowa

Model

Ød [mm]

B [mm]

ØB [mm]

ØD [mm]

H [mm]

Kosz osadczy [l]

Przepustowość [l/s]

DRS-070-E-S

180

153

165

0,5

> 1,5

DRS-070-RD-S

196

153

165

0,5

> 1,5

DRS-100-E-S

100

110

246

218

210

1,5

> 2,8

DRS-100-RD-S

100

110

270

218

210

1,5

> 2,8

DRS-150-E-S

150

160

310

283

250

2,75

> 8,2

DRS-150-RD-S

150

160

331

283

250

2,75

> 8,2

DRS-200-E-S

200

410

356

315

> 12,5

DRS-200-RD-S

200

410

356

315

> 12,5

DRSK-100-E-S

100

110

200

183

175

0,65

> 2,0

DRSK-100-RD-S

100

110

235

183

175

0,65

> 2,0

WT-Polska Sp. z o.o. | tel. 61 826 71 81 | fax 61 828 88 03 | www.wt-polska.pl

Weber Poland zaprasza do współpracy

TECHMILK 2017 Wyniki X Rankingu XVIII Seminarium Spółdzielni Mleczarskich Postęp techniczny w przetwórstwie mleka

MLECZARSKIE

Nr 1/2017

2017 01

WIOSNA

ISSN 2450-6877

25 lat firmy Tewes Bis Tworzymy linie produkcyjne z duszą

7 01

OS WI