mihaaru.com 28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި) އަގު5:ރ
ހައްގު ހޯދުމުގެ
މަގު ބަންދު "އަބުރުގެ ބިލަކީ ދީނީ އިލްމުވެރިންނަށް ވެސް ހުރަހެއް" ރާޅުތަކުގެ ތެރޭގައި ބޮޑުވަމުން އަންނަ ވާދޫ ކުޑަކުދިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހެކޭ ކިޔާވަރެއް ނުވޭ "ކީއް ކުރާނީ ،އަހަރެމެންނަށް މި ނޫން ގޮތެއް ނެތް" ހަނދަށް ގާ އުކަން ނޫޅޭ!
ހަބަރު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
2
ޗުއްޓީ އަށް ދިޔަ ީމހާގެ މާވަހަރު 19މިލިއަނަށް! އާ މި ނަ ތު ޝި ފް ލީ ން
ޒުވާނަކަށް މާވަހަރު ފެނުނީ ކުޑަ އީދަށް އެރަށަށް ގޮސް ގވައިގެން އެ ރަށު ބޮޑު އުޅެނިކޮށް އޭނާގެ ދަރިފުޅު ޮ ދށަށް ފޭބި ތަނުންނެވެ. މަގުން އުތުރު ފަރާތު ގޮނޑު ޮ އެ ޒުވާނާ ބުނީ އޭނާ އެ ވިއްކާލާނީ އެންމެ ބޮޑު
މިދިޔަ ކުޑަ އީދުގައި ހދ .ކުމުންދޫން ހޮވި
އަގެއް ހުށަހަޅާ ފަރާތަކަށް ކަމަށެވެ.
މާވަހަރުގެ އަގު އަނެއްކާ ވެސް މައްޗަށް ޖެހިލައިފި އެވެ.
"މިހާރު"އަށް އެނގިފައިވާ ގޮތުގައި ކުމުންދޫން ހޮވި ބޑު އަގެއް ހުށަހަޅާފައިވަނީ، މާވަހަރު ގަތުމަށް އެންމެ ޮ
މާވަހަރު ވިއްކާ ބައެއް ފަރާތްތަކުން ބުނިގޮތުގައި
މިދިޔަ އަހަރު ށ .ކޮމަންޑޫން ހޮވި 30ކިލޯގެ
މީގެ ކުރިން އޭގެ އަގުހުރީ ގްރާމަކަށް 24ޑޮލަރު
ކމަންޑޫ މާވަހަރު މާވަހަރު ގަތް މީހުންނެވެ .އެކަމަކު ޮ
ނަމަވެސް މިހާރު އޭގެ އަގު ގްރާމަކަށް 26ނުވަތަ
އެ މީހުން ގަނެފައިވަނީ ގްރާމަކަށް 24ޑޮލަރުގެ
ޑލަރަށް މަތިވެފައިވާ ކަމަށެވެ .އެހެންވެ، ޮ 28
މަގުން 17މިލިޔަން ރުފިޔާ އަށެވެ.
ހވި މާވަހައަރުގެ އަގު މިހާރު 19މިލިޔަން ކުމުންދޫން ޮ ރުފިޔާއަށް އަރާނެ އެވެ. "ކުރިން އަޅުގަނޑުމެން އަގުކީ 17މިލިޔަނަށް
ބާޒާރުގައި މާވަހަރުގެ އަގުމަތިވެފައިވީ ނަމަވެސް، ހވި މާވަހަރު ދެބުރިވެފައި އޮތުމުން އޭގެ ކުމުންދޫން ޮ އަގު ދަށްވީ އެވެ .މާވަހަރު ވިއްކާ ބައެއް ފަރާތްތަކުން
އޭތި ގަތުމަށް .އެކަމަކު އެހެން ފަރާތްތަކުން ބޮޑެތި
ބުނިގޮތުގައި އެ މާވަހަރު ބުރިނުވެ އޮތް ނަމަ އޭގެ
އަގުތައް ހުށަހަޅައި ،ޑިމާންޑު މަތިވުމުން ބޮޑު އަގެއް
އަގު 20މިލިޔަނަށް ވުރެ މަތިވާނެ އެވެ.
އަނެއްކާ ވެސް ހުށަހެޅީ "،ކުމުންދޫން ހޮވި މާވަހަރު
ރާއްޖޭގެ ބައެއް ރަށްރަށުން ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން
ގަތުމަށް ޝައުގުވެރިކަން ފާޅުކުރި ބަޔަކު ބުންޏެވެ.
ގތުން ތ .ދިޔަމިގިލީ ކައިރީގައި މާވަހަރު ހޮވަ އެވެ .އެ ޮ
ބޑެތި އަގުތައް ހުށަހެޅި އެކި ފަރާތްތަކުން ޮ
އންނަ ފަޅު ރަށަކަށް ދަތުރު ދިޔަ ބަޔަކު އިއްޔެ ވަނީ ޮ
ނަމަވެސް އެ މާވަހަރު އަދި ވިއްކައެއް ނުލަ އެވެ. ކުމުންދޫ އަންހެނަކާ އިނދެގެން މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ
ކުމުންދޫން ހޮވި މާވަހަރު :މި މާވަހަރު ހޮވީ އެ ރަށަށް އީދު ޗުއްޓީއަށް ގޮސް ހުރި ޒުވާނަކު --ފޮޓޯ :ކުމުންދޫ ކައުންސިލްގެ އިދާރާ
ލގެ އެއްޗެއް ހޮވާފަ މާވަހަރެއް ކަމަށް ބެލެވޭ 12ކި ޯ އެވެ.
މިނިވަން ދުވަހުގެ ކުޅިވަރުތައް ހޮނިހިރު ދުވަހުގެރޭ
ގާނޫނުއަސާސީން ލިބިދޭ ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ދިފާއުގައި ނޫސްވެރިންތަކެއް ބޭއްވި ހިމޭން މުޒާހަރާ .އަބުރު ރައްކާތެރިކޮށްދިނުމާ ބެހޭ ބިލުގެ ސަބަބުން އިލްމުވެރިންނަށް ވެސް ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތިވާ ކަމަށް ބައެއް އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވި---.ފޮޓޯ :އިމޭޖަސް.އެމްވީ
އާ ސި މާ ނި ޒާ ރު
އެ މިނިސްޓްރީގެ ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަރު އަހުމަދު ސަލީމް (މާޒް ސަލީމް) ވިދާޅުވީ މިފަހަރު ވެސް ރަސްމީ ކުޅިވަރުގެ ތެރޭގައި ވަކި ތީމަކަށް ހާއްސަކޮށް
ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމަށް 51އަހަރު ފުރުން
ފެނިގެންދާނެ ކަމަށާއި މިދިޔަ އަހަރާ އަޅާބަލާއިރު
ދެކަނބަލުންނާއި ބޭރުގެ އިއްޒަތްތެރިންނާއި ސަރުކާރުގެ
ހަރަކާތްތައް ތަފާތު ވާނެ ކަމަށެވެ.
އިސްވެރިން ބައިވެރިވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމަށް އޭނާ
ޓރީއަކީ މުޅިން ތަފާތު "މިފަހަރު ހުށަހަޅައިދޭ ސް ޯ
ވިދާޅުވި އެވެ.
ޝއެއް ދައްކާލާނެ ކަމަށެވެ .އެ ޯ ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ
ސްޓޯރީއެއް .މިދިޔަ އަހަރު ހުށަހެޅީ ރާއްޖޭގެ ތާރީހާ
މިނިވަން ދުވަހުގެ މުނާސަބަތުގައި ބާއްވާ
ފާހަގަކުރަން ބާއްވާ ރަސްމީ ކުޅިވަރުތައް އަންނަ
ޝގައި މާލޭގެ އަށް ސްކޫލަކުން ބައިވެރިވެފައިވާ ޯ
ޝއެއް .ނަމަވެސް މިފަހަރުގެ ތީމް ތަފާތުވާނެ"، ޯ ގުޅޭ
ފުޅަނދުބުރުގެ ހަރަކާތްތައް ވެސް ރޭ ވަނީ ފަށައިފަ
ލޅު ދަނޑުގައި އޮންނާނެ ހޮނިހިރު ދުވަހުގެ ރޭ ގަ ޮ
ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.
ސަލީމް ވިދާޅުވި އެވެ.
އެވެ.
ހމް މިނިސްޓްރީން މިއަދު ބުނެފި އެވެ. ކަމަށް ޯ
އޭނާ ވިދާޅުވީ ރަށްރަށުގެ ހަރަކާތްތަކެއް ވެސް
މި ރަސްމިއްޔާތުގައި ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީންގެ
ހަބަރު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
3
އަބުރުގެ ބިލަކީ ތަސްމީން ،ހަސަން، ޝިދާތާ ވެސް ޕޮލިހަށް ސ ް ވ ެ ށ ް ނ ަ ނ ް މ ެ ޑ ު ަނ ގ ޅ ު އ ަ ާހޒިރުކުރަނީ
ހުރަހެއް :އިލްމުވެރިން މު ހަ އް މަ ދު ޔާ މީ ން
ދިނުމުގެ މަގްސަދުގައި ސްކޫލް މަދަރުސާތަކާއި މުދައްރިސުންނާއި މުފައްކިރުންނާއި މާހިރުންނާއި ފަންނުވެރިންނާއި އިލްމުވެރިން ފަދަ މީހުން ހެޔޮ
ކށްދިނުމާއި ހިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ އަބުރު ރައްކާތެރި ޮ
ނިޔަތުގައި ދައްކާ ވާހަކަ އާއި ހާމަކުރާ ހާމަކުރުންތައް
މިނިވަންކަމުގެ ބިލު ގާނޫނަކަށްވެއްޖެނަމަ ،ދީނީ
ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނި،
އިލްމުވެރިންނަށް ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތިވާނެ ކަމަށް
ރައްކާތެރި ކުރެވިގެންވާ ކަމަށް ވަނީ ކަނޑައަޅައިފަ
ބައެއް އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެއްޖެ އެވެ.
އެވެ. ގތުގައި އަބުރަކީ އެއް މަޖީދު ވިދާޅުވި ޮ
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ބިލަށް ފާޑު ވިދާޅުވި ބައެއް އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވި
އންނަ އެއްޗެއް ނޫން ކަމަށާއި މީހެއްގެ މިނަކަށް ޮ
ގޮތުގައި މިއީ ދީނީ އިލްމުވެރިންނަށް މިހާރަށް ވުރެ
އަބުރަށް އަރައިގަތުން ކަމަށް ދީނީ އިލްމުވެރިން
ފަސޭހަކަމާއެކު އަދަބު ދޭން މަގުކޮށައިދޭ ބިލެކެވެ.
ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ކަންތައްތަކެއް ހުންނައިރު،
ކށްފިނަމަ ،އިލްމުވެރިން ބިލު ފާސްކޮށް ތަސްދީގު ޮ
ފާޅުގައި މީހަކު ކުރާ ނުބައި ކަމެއްގެ ވާހަކަ
ތަގުރީރު ދިނުމުގައި ޖެހިލުންވާނެ ކަމަށް ވެސް އެ
ދެއްކުމާއި ހެކި ބަސް ދޭން ޖެހިގެން މީހެއްގެ ނުބައި
ބޭފުޅުން ވިދާޅުވި އެވެ.
ކޓެއްގައި ބުނުމަކީ އަބުރާ ބެހުން ވާހަކަ ޝަރުއީ ޯ
ކުރީގެ އިސްލާމިކް މިނިސްޓަރު އަދި މަޝްހޫރު
ކަމަށް ނުބެލެވޭނެ އެވެ. "ރައްޔިތުންގެ ކަންތައްތަކާ ހަވާލުވެގެން ހުންނަ
ދީނީ އިލްމުވެރިޔާ ޑރ .އަބްދުލްމަޖީދު އަބްދުލް ބާރީ ވިދާޅުވީ ދީނީ އިލްމުވެރިންނަށް ދީނީ ނަސޭހަތް
މީހަކު ފާޅުގައި ހިޔާނާތްތެރިވުމުން އެ ވާހަކަތައް
ދިނުމަށް ވަކި ގާނޫނެއް ހަދާފައި އޮއްވާ ،އެހެން
ދެއްކުމަކީ އަބުރާ ބެހުން ކަމަށް ނުބެލެވޭނެ ކަމަށް
ގާނޫނެއް ގެނެސް ،އަބުރާ ބެހުން ކަމަށް ކަނޑައަޅަން
ކަނޑައަޅުއްވާފައި ވަނީ "،މަޖީދު ވިދާޅުވި އެވެ.
އުޅެނީ އިލްމުވެރިންނަށް ދީނީ ނަސޭހަތް ދިނުމުގެ ފުރުސަތު ހަނިކުރަން ކަމަށެވެ. ދީނީ ތަގުރީރު ދިނުމާއި އާންމުންނަށް ނުވަތަ
މަކުނުދޫ ދާއިރާގެ އަދާލަތު ޕާޓީގެ މެމްބަރު އަނާރާ ނައީމް ވިދާޅުވީ ކަންކަން އިސްލާހުކުރަން ޔ ކަންކަމަށް އަމުރުކޮށް ،ނުބައި ގވާލުމާއި ހެ ޮ ޮ
އާންމުންގެ ބަޔަކަށް ދީނުގެ ހުކުމްތައް ބަޔާންކޮށް
ކަންކަން މަނާ ކުރުމަކީ ދީނީ އިލްމުވެރިންގެ
ދޭން ވާނީ ދީނީ އެއްބައިވަންތަކަން ހިމާޔަތްކުރުމުގެ
މަސްއޫލިއްޔަތެއް ކަމަށެވެ.
ކށްފައިވާ ގޮތުގެ މަތިންނެވެ. ގާނޫނުގައި ބަޔާން ޮ ކށްދިނުމާ ބެހޭ ބިލުގައި ވަނީ އަބުރު ރައްކާތެރި ޮ
އިންސާފުން އެއްކިބާވާ ކަހަލަ ކަމެއް ގައުމުގައި ކޅަށް މަސައްކަތް ހިނގާ ކަމަށްވާނަމަ ،އެކަމާ ދެ ޮ
ދީނަށް ފުރައްސާރަ ކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ދީނަށް
ކުރަން ތިބީ ވެސް ދީނީ އިލްމުވެރިން ކަމަށް އޭނާ
ކށް ހިޔާލު ފާޅުކުރުމާއި ދީނުގެ އުސޫލުތަކުގެ ތައުހީން ޮ
ވިދާޅުވި އެވެ.
ސައްހަކަމާމެދު ސުވާލު އުފައްދާ ހިޔާލުފާޅުކޮށްފިނަމަ،
"ދީނީ އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން
އިސްލާމް ދީނުގެ އަސްލަކާ ހިލާފު ހިޔާލު ފާޅުކުރުން
ކންމެވެސް ވަރަކަށް އާންމުން ހޭލުންތެރިކުރުމަށް ޮ
ކަމަށް ބަލާނެ ކަމަށެވެ. މީގެ އިތުރުން ދީނީ ތަގުރީރު ދިނުމާއި
ދީނީ އިލްމުވެރިންނަށް ފުރުސަތު ލިބޭ .އެކަމަކު އަބުރާ ބެހޭ ގާނޫނު ވުޖޫދަށް އައުމާއެކު ދީނީ
އާންމުންނަށް ނުވަތަ އާންމުންގެ ބަޔަކަށް
އިލްމުވެރިން ،އާންމުން ހޭލުންތެރި ކުރުމަށް ހުރި
ދީނުގެ ހުކުމްތައް ބަޔާންކޮށް ދޭންވާނީ ދީނީ
ބޑަށް ހަނިވާނެ ".އަނާރާ ވިދާޅުވި ފުރުސަތު ވަރަށް ޮ
އެއްބައިވަންތަކަން ހިމާޔަތްކުރުމުގެ ގާނޫނުގައި
އެވެ.
ގތުގެ މަތިން އިސްލާމިކް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޮ މިނިސްޓްރީން ދޫކުރާ ހުއްދައެއް ލިބިގެންނެވެ. އިސްލާމް ދީނުގެ އަސްލަކާ ހިލާފު ހިޔާލު
ގތުގައި އަބުރަކީ އިސްލާމް އަނާރާ ވިދާޅުވި ޮ ދީނުގައި ހުރުމަތްތެރިވެގެންވާ އެއްޗެއް ކަމަށާއި އަބުރު ހިމާޔަތް ކުރުމަކީ މުޖުތަމައުގެ ރައްކާތެރިކަމަށް
ފާޅުކުރުމުން އެމީހެއްގެ މައްޗަށް އަދަބު ކަނޑައަޅާނީ
ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ސަމާލު ކަން ދޭން ޖެހޭ ކަމެއް
ގާނޫނުލް އުގޫބާތުގެ ދަށުންނެވެ .އަދި ހުއްދައެއް ނެތި
ކަމަށެވެ.
ދީނީ ތަގުރީރު ދޭ މީހުންނާ މެދު ފިޔަވަޅު އަޅާނީ
އަބުރާ ބެހުނު ކަން ސާބިތުވާނަމަ ،އެކަށީގެންވާ
ދީނީ އެއްބައިވަންތަކަން ހިމާޔަތް ކުރުމުގެ ގާނޫނުގެ
އަދަބެއް ކަނޑައަޅަން ޖެހޭނެ ކަމަށާއި ބިލުގައި މިހާރު
ދަށުންނެވެ .ނަމަވެސް މި ބިލުގައި ބުނެފައިވާ
ބޑު ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އޮތް އަދަބުތައް ޮ
ޖޫރިމަނާ އާއި ޖަލު ހުކުމަކުން އިލްމުވެރިން
ކމެޓީއަށް ހުށަހަޅައިގެން މި ބިލަށް އެވެ .އެހެންވެ ޮ
އިސްތިސްނާވެ އެވެ.
ބޑެތި ބަދަލުތަކެއް ގެންނަން ޖެހޭ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ޮ
މި ބިލުގައި އިލްމީ މަގްސަދުތައް ހާސިލްކުރުމަށާއި ތައުލީމާއި ތަރުބިއްޔަތު
ވިދާޅުވި އެވެ.
އިދިކޮޅު އިއްތިހާދުގެ ލީޑަރު ޖަމީލްގެ އިތުރުން ކުރީގެ ރައީސް ނަޝީދާއި އެމްޑީޕީގެ ޗެއާޕާސަން އަލީ ވަހީދާ އެކު ހަސަން ލަތީފާއި ތަސްމީން :ތަސްމީނާއި ހަސަން ލަތީފް މާދަމާ ރޭ ފުލުސް އޮފީހަށް ހާޒިރުވާން ވަނީ ޗިޓް ފޮނުވާފައި.
ކޅު އިއްތިހާދުގެ ހިޔަނި ކެބިނެޓްގައި ހިމެނޭ އިދި ޮ
ނައިބު ރައީސް ޑރ .މުހައްމަދު އިޔާޒު އަބްދުއްލަތީފް
ބޭފުޅުން ކަމަށްވާ އަހުމަދު ތަސްމީން އަލީ އާއި
އފީހަށް ހާޒިރުވާން ކުރިން ވަނީ ވެސް ރޭ ފުލުސް ޮ
ހަސަން ލަތީފް އަދި ޝިދާތާ ޝަރީފް ވެސް މިރޭ
އަންގައިފަ އެވެ .އޭނާ ހާޒިރުކުރާ ސަބަބެއް ވެސް
އފީހަށް ހާޒިރުވާން އަންގައިފި އެވެ. ފުލުސް ޮ
ފުލުހުން މިހާތަނަށް ހާމައެއް ނުކުރެ އެވެ.
އފީހަށް ހާޒިރުވާން މި ރޭ 8:00އަށް ފުލުސް ޮ
ހމަ ދުވަހު ފުލުހުން ވަނީ ރައްޔިތުންގެ މިދިޔަ ޯ
ކން މައްސަލައަކާ އެ ތިން ބޭފުޅުންނަށް އެންގީ ޮ
މަޖިލީހުގެ ކެންދޫ ދާއިރާގެ ޖުމްހޫރީ ޕާޓީގެ މެމްބަރު
ގުޅިގެން ކަމެއް ފުލުހުން ނުބުންޏެވެ .އެކަމަކު
އފީހަށް ހާޒިރުކޮށް، އަލީ ހުސައިން ވެސް ފުލުސް ޮ
ހާޒިރުވާން އަންގައި ،ތަސްމީނާއި ހަސަން އަދި ޝިދާތާ
ފނު އަތުލައިފަ އެވެ. ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން އޭނާގެ ޯ
އަށް މިހާރު ވަނީ ޗިޓް ފޮނުވައިފަ އެވެ.
ފނު އަނބުރާ ހަވާލުކޮށްފަ އެވެ. އެކަމަކު އިއްޔެ ވަނީ ޯ
ސަރުކާރަށް ފާޑު ވިދާޅުވަމުންދާ ތަސްމީނާއި އފީހަށް ހާޒިރު ހަސަން އަދި ޝިދާތާ ފުލުސް ޮ ކުރާއިރު ،އަދާލަތު ޕާޓީގެ އިލްމުވެރިންގެ މަޖިލީހުގެ
އޭނާގެ ފޯނު އަތުލީ ކުރެއްވި ޓްވީޓަކާ ގުޅިގެންނެވެ.
ހަބަރު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
5
ވާދޫ ކުޑަކުދިންތަކެއް ރާޅާއަޅަނީ :މިއީ އެ ރަށުން އާންމު ޮކށް ފެންނަ މަންޒަރެއް --ފޮޓޯ :ސާފް ސައުތު މޯލްޑިވްސް
ރާޅުތަކުގެ ތެރޭގައި ބޮޑުވަމުން އަންނަ ވާ ދޫ ކުޑަކުދިން އާ މި ނަ ތު ޝި ފް ލީ ން
އެއް ޖަޖު ،ޝަހުލާމް އަލީ ބުންޏެވެ. އެ މުބާރާތުގައި އުމުރުން ހަތަރު އަހަރުން ފެށިގެން
ކންމެ ރަށެއް ވަށައިގެން ރީތި މޫދެއް ރާއްޖޭގެ ޮ އތް ނަމަވެސް ،ދިވެހި ކުޑަކުދިން މޫދާ އެހާ ޮ
އަޅުގަނޑަށް ޔަގީން މި ކުދިން ބޮޑެތި ވެގެން ގައުމަށް ރީތި ނަން ހޯދައިދެވޭނެކަން"،
ކުރެ އެވެ. ފަސް ދުވަހަށް ކުރިއަށް ގެންދާ މި މުބާރާތުގައި
އެވެ. މި މުބާރާތުގައި ބައިވެރިވާ އެންމެ ހަގު ކުދިންނަށް
އަށް އަހަރާ ދެމެދުގެ 24ކުޑަކުދިން ބައިވެރިވި އެވެ.
ވަރަށް ކުޑަކުދިން ވެސް ،ރާޅުތައް މަތީ ރީތިކޮށް
ފަހު ،ފުރާވަރުގެ އަންހެން ކުދިންނަށް ވެސް ވަކި
އޭގެ ތެރޭގައި 11އަންހެން ކުދިން ވެސް ހިމެނެ އެވެ.
ބޑު ދުއްވާލަ އެވެ .ބައެއް ކުދިން ބޯޑު މައްޗަށް ސާފު ޯ
އންނަނީ ހާއްސަކޮށްފަ އެވެ. ކެޓަގަރީއެއް ޮ
އެއީ މުޅިން އަލަށް ރާޅާ އަޅާ ކުދިން ނަމަވެސް
ކޮޅަށް އަރައި ،އެކި ހުނަރުތައް ދައްކާލަ އެވެ .ކޮންމެ
ޝަހުލާމް ބުނީ މިއީ ދިވެހި އަންހެން ކުދިން
ކންމެ ހަފުތާ ބަންދެއްގައި ރައްޓެއްސެއް ނޫނެވެޮ .
އެ ކުދިން ރާޅުތަކުގެ ތެރޭގައި އުޅޭތާ މިހާރު
ބޑު މައްޗަށް އަރާއިރު ،ބެލެނިވެރިން ކުއްޖެއް ވެސް ޯ
ކށް ނުކުރާ ކަމެއް ނަމަވެސް ،ވާދޫގައި އެ އާއްމު ޮ
މޫދަށް އެރި ސަކަރާތް ޖެހި ނަމަވެސް ،މޫދުގައި
ދުވަސްތަކެއް ވެއްޖެ އެވެ .ކޮންމެ ދުވަހަކުހެން
އަތްޖަހައި ،ސާބަސްދީ ހަދަ އެވެ.
ހުނަރު ހުރި ޒުވާން އަންހެން ކުދިން ގިނަ ކަމަށެވެ.
ދައްކާލެވޭނެ ހުނަރުތަކަށް އެކުދިން ވަރަށް އަލެވެ.
ފަރިތަކުރުންތައް ކުރިއަށް ގެންދާއިރު ބެލެނިވެރިން
އެކަމަކު ގދ .ވާދޫން އަންނަނީ އެ ސަގާފަތް ބަދަލު
އެތަން ބަލަން ތިބެ އެވެ.
ކށްލުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. ޮ ކށްގެން ،ރާއްޖޭގައި މުޅިން ކުޑަކުދިންތަކެއް ބައިވެރި ޮ އަލަށް ފެށި ރާޅާ އެޅުމުގެ މުބާރާތަކީ އޭގެ ހެއްކެކެވެ. "އަސްލު ގިނަ ބެލެނިވެރިން ބިރު ގަންނަނީ ފނުވަން .އެކަމަކު ކަންނޭނގެ ކުޑަކުދިން މޫދަށް ޮ
ގތަށް ޕްރެކްޓިސްކޮށްގެން "މިކުދިން މި ޮ
"އެހެން ރާޅާ އަޅާތަން ފެނުނީމަ ވަރަށް ބޮޑު ހިތްހަމަ ޖެހުމެއް ލިބޭ .ހާއްސަކޮށް ރާޅު މަތީގައި ކޅަށް އަރައި ދުއްވާލުމުން އެހެން ބޑު މައްޗަށް ޮ ޯ
އަދި އެކަމަށް ޝައުގުވެރިވާ ކުދިން ވެސް ގިނަ ކަން އޭނާ ފާހަގަ ކުރި އެވެ. "އަޅުގަނޑަށް ޔަގީން މި ކުދިން ބޮޑެތި ވެގެން
ބޮޑެތި ވެއްޖެ ނަމަ ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ވެސް
ކަހަލަ އިހުސާސެއް ކުރެވެނީ "،މުބާރާތުގައި ބައިވެރިވި
ހދައިދެވޭނެކަން "،ޝަހުލާމް ގައުމަށް ރީތި ނަން ޯ
ވާދަކުރެވިދާނެ "،ރާޅާއަޅާތާ ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވެފައިވާ
އުމުރުން ހަތަރު ފިރިހެން ކުއްޖެއްގެ މަންމަ ،ސާރާ
ބުންޏެވެ.
ޝަހުލާމް ބުންޏެވެ. ވާދޫއަކީ ރީތި ރާޅުތަކެއް ނަގާ ރަށެކެވެ.
ގތް ރަނގަޅަށް މޮނީޓާކޮށް، މޫދުގައި އެކުދިން އުޅޭ ޮ
ބޭރުގެ ގިނަ ޓޫރިސްޓުން ވެސް އެ ރަށުގައި އޮންނަ
އެކަމަށް ހާނުވައިފިނަމަ މޫދު ކުޅިވަރުތަކަށް މޮޅެތި
ޕޓް" ،ބްލޫ ބޯލް"އަށް ރާޅާއަޅަން ދެ ސާފިން ސް ޮ
މުހައްމަދު ބުންޏެވެ. "ބޭނުންވޭ ދެން ހަގަށް ހުރި ކުދިން ވެސް ގތަށް ރާޅާ އަޅަން ދަސްކޮށްދޭން"، މި ޮ ދަރިންނާއެކު ބައެއް މައިން ވެސް މި މުބާރާތުގައި
ވާދޫގެ ގިނަ ޒުވާނުން މަސައްކަތް ކުރަނީ ވޓާ ސްޕޯޓްސް ސޓުތަކާއި އެކި ރަށްރަށުގައި ހިންގާ ޯ ރި ޯ ސެންޓަރުތަކުގަ އެވެ .އަދި ރާޅުތަކުގެ ތެރޭގައި ބޮޑުވަމުން އަންނަ އެ ރަށުގެ ކުޑަކުދިންނާއި އެކުދިންގެ
ކުދިންތަކެއް އުފެއްދިދާނެ ".މިނިވަން ދުވަހާ
މޅެތި ރާޅާ އެޅުންތެރިން އެވެ .އެހެންވެ ،އެ ރަށަކީ ޮ
ބައިވެރިވެ އެވެ .އޭގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ޒުވާން އަދި
ބެލެނިވެރިންގެ އުއްމީދަކީ ވެސް ހަމަ އެ ދާއިރާއިން
ގުޅުވައިގެން ވާދޫގައި ފެށި ރާޅާ އެޅުމުގެ މުބާރާތުގެ
އުފެއްދިދާނެ ރަށެއް ކަމަށް ވާދޫ ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލު
އުމުރުން 50އަހަރާ ގާތްކުރާ މީހުން ވެސް ހިމެނެ
ކުރިއަށް ދިޔުމެވެ.
ވާދޫގައި ރާޅާ އަޅާ ކުޑަކުދިންތަކެއް ޯބޑާއެކު :ގިނަ ކުޑަކުދިންތަކެއް ބައިވެރިވާ މި
ވާދޫ ރާޅާ އަޅާ ކުޑަކުދިންތަކެއް :ގިނަ ކުދިންތަކެއް ރާޅާ އަޅަން ޝައުގުވެރިވޭ--
މުބާރާތް ފަސް ދުވަހަށް ދެމިގެންދާނެ --ފޮޓޯ :ސާފް ސައުތު މޯލްޑިވްސް
ފޮޓޯ :ސާފް ސައުތު މޯލްޑިވްސް
ހަބަރު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
އަބުރުގެ ބިލާ ދެ ޮކޅަށް ނޫސްވެރިން މިދިޔަ ބުދަ ދުވަހުގެ ރޭ ކުރި ހިމޭން މުޒާހަރާ އަށް
ރލްކުރުމުގައި ފުލުހުން ހަރަކާތްތެރިވަނީ :މަގުމަތީގައި އެއްވެސް މުޒާހަރާއެއް ކޮންޓް ޯ
ފުލުހުން ހުރަސް އަޅަނީ --.ފޮޓޯ :އިމޭޖަސް.އެމްވީ
ވަރަކަށް ސިޔާސީ ހަރަކާތެއް ނުހިންގޭ--.ފޮޓޯ :އަހުމަދު އަންވަރު (ސިމް)
މަގު ބަންދު
ހައްގު ހޯދުމުގެ މިނިވަންކަމެއް ނެތް! ވެސް ކުރިމަތި ނުކުރެވޭނެކަން ދައުލަތުން ކަށަވަރު
ކޅު ފަރާތްތަކުން ބުނާ ބުނުން ސަރުކާރުން އިދި ޮ
ކުރަންޖެހެ އެވެ .އާއްމު މަސްލަހަތު ހިމާޔަތް
ދޮގު ކުރެ އެވެ .އެއީ ،ސަރުކާރުން ގަބޫލުކުރާ
ކުރަން ކަމަށް ވިޔަސް ،އެއްވުން ބޭއްވުން މުޅިން
ގޮތުގައި ،އެއްވެސް ހަގީގަތެއް ނެތް ވާހަކަތަކަކެވެ.
ގތެއް ނެތެވެ .ހަމައެކަނި އެޅޭނެ މަނާ ކުރެވޭނެ ޮ
އޭގެ ހެއްކަކަށް ސަރުކާރުން ދައްކަނީ ސިޔާސީ
ބޑުތައް ހިފަހައްޓައިގެން ތިބެ، ހިފައިގެންނެވެ .އެ ޯ
ފިޔަވަޅުތަކަކީ ވަކި ގަޑިތަކެއްގައި ނުވަތަ ވަކި
ހަރަކާތް މަނާ ކުރާ އެއްވެސް ގާނޫނެއް ނުވަތަ
ގސް ،ފުލުހުން ހުއްޓެން ބުނި މަޑު ހިނގުމެއްގައި ޮ
ތަންތަނުގައި އެއްވުން ނުބާއްވަން އެންގުމެވެ.
ގަވާއިދެއް ރާއްޖޭގައި ނެތް ކަމެވެ .އެކަމަކު،
އަ ލީ ނާ ފި ޒް
ތިބީ އެކި ޝުއޫރުތައް ލިޔެފައިވާ ބޯޑުތަކެއް
ކޅަކު ތިބީ އެވެ .އަނބުރާލާފައި ހިސާބުގައި އިރު ޮ ސސަން މަގުން ވަކި ހިސާބަކަށް ދެވުނުތަނާ ޯ ގޮސް
އެކަމަކު ،މިދިޔަ އަހަރުގެ މޭ ޑޭގައި ބޭއްވި މުޒާހަރާ އަށް ފަހު މާލޭގެ މަގުތަކަށް ނުކުމެ މުޒާހަރާ
ފިޝަރީޒް މިނިސްޓަރު މުހައްމަދު ޝައިނީ ވިދާޅުވި ގތަށާއި ސަލާމަތީ ގޮތުގައި އާއްމުންނަށް އުދަނގޫ ވާ ޮ
ފުލުހުން ހުއްޓުވި އެވެ .އެންގީ ޕޭވްމަންޓު މައްޗަށް
ކށްހެން ވަނީ މަނާކޮށްފަ އެވެ. ކުރުން މުޅިން އެއް ޮ
ކށް ،އެއްވުން މަނާކޮށްފައިވާ ސަބަބުތަކަށް ބަންދު ޮ
އަރާށެވެ .ޕޭވްމަންޓު މަތިން ހިނގަން ފެށުމުން ދެން
ޗާންދަނީ މަގު ކަންމަތިން ފެށިގެން ،އެއްވުން ބޭއްވޭނެ
ސަރަހައްދުތަކުގައި ސިޔާސީ ހަރަކާތެއް ނުހިންގޭނެ
ބުނީ ނުހިނގޭނެ ކަމަށެވެ .ޖެހިގެން އޮތް ގޯޅިތެރެ އަށް
ތަންތަނުގެ އަދަދު ދުވަހަކަށް ވުރެ ދުވަހެއް ވަނީ
އެވެ .އެ ކަމަށް ރާއްޖޭގެ އިތުރުން ދުނިޔޭގެ އެހެން
ވައްދައި އެ ތަނުގައި ހިފަހައްޓާފައި ބޭތިއްބީ އެވެ.
މަދުކޮށްފަ އެވެ .އެއްވާ މީހުން ފަހަތަށް ޖައްސަމުން
އެއްވެސް ގައުމަކުން ވެސް ހުއްދަ ނުދޭނެކަން ޝައިނީ
މަގުމަތީގައި ވެސް ނުތިބެވޭނެ ކަމަށް ފުލުހަކު އަޑަށް
ގޮސް އާޓިފިޝަލް ބީޗަށް ވައްދައި އެ ތަނުގައި
ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.
ބާރުލާފައި ބުނި އަޑު ވެސް އިވުނެވެ.
ބޭތިއްބުމަށް ފަހު ،މިހާރު އެ ތަން ވެސް ވަނީ
"އެ އޮތް ފުރުސަތުގެ ތެރޭގައި ،ގާނޫނުގެ ތެރެއިން،
އެއީ ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި
ކށްފަ އެވެ .ސިޔާސީ ޕާޓީއެއްގެ އެއްވުންތަކަށް ބަންދު ޮ
ގަވާއިދުތަކުގެ ތެރޭގައި ހުރިހާ ކަމެއް ކުރަން ރާއްޖެ
ނޫސްވެރިކަން މަރާލަން ކުރަމުން ދާ މަސައްކަތާ
ޖަލްސާއެއް ބޭއްވިޔަކަ ނުދެ އެވެ .ސުލްހަވެރިކަމާ އެކު
ކށް ކުރެވޭ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި އަކީ ވަރަށް ފްރީ ޮ
ކޅަށް ނޫސްވެރިން މިދިޔަ ބުދަ ދުވަހުގެ ރޭ ދެ ޮ
ބާއްވާ ހިނގާލުންތައް ވެސް މިހާރަކު ނުބޭއްވެ އެވެ.
އަޅުގަނޑު ދެކެނީ "،މި މަހުގެ ކުރީކޮޅު ބޭއްވި
ނުކުތުމުން ޖެހުނު ހާލެވެ .އެންމެ އަސާސީ އެއް ހައްގު
ހުއްދަ ނުދީ ހިފަހައްޓައިގެންނާއި ފުލުހުން ފޮނުވައިގެން
ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމެއްގައި ޝައިނީ ވިދާޅުވި އެވެ.
ނިގުޅައިގަންނަން މަސައްކަތް ކުރަން ފެށުމުން އަނެއް
މި އަސާސީ ހައްގު މި ވަނީ މުޅިން އެއްކޮށްހެން
އަސާސީ ހައްގުގެ ބޭނުން ހިފަން އުޅުމުން ވީ ގޮތެވެ.
ނިގުޅައިގެންފަ އެވެ.
ދުރާލާ އެންގުމެއް ނެތި އެއްވެ އުޅުމުގެ ހައްގު
ކޅު އިއްތިހާދުގެ ލީޑަރު އަދި ކުރީގެ ނައިބު އިދި ޮ
ތބުގައި ސީދާ ރައީސް މިނިވަން ދުވަހުގެ ހި ޯ އަބްދުﷲ ޔާމީން ވެސް ވަނީ "މަގުތައް ހަލަބޮލި" ކޅަށް ވާހަކަފުޅު ދައްކަވާފަ އެވެ .އެ ކުރުމާ ދެ ޮ
ގާނޫނުއަސާސީން ވަނީ ކަށަވަރުކޮށްދީފަ އެވެ .އެ
ރައީސް މުހައްމަދު ޖަމީލް އަހުމަދު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި
މަނިކުފާނު ވިދާޅުވީ ކިތަންމެ ކުރިއަރައި ތަނަވަސް
ހައްގުގެ އިންތައް ކަނޑައަޅަން ހެދި ގާނޫނުން ވެސް
އެއްވެ އުޅުމުގެ ހައްގު ހަނިކުރެވޭނެ އެއްވެސް ހަމައެއް
ގައުމަކަސް ،ހަރުކަށި އަމަލުތައް ގިނަވެ ،ގާނޫނު
ސުލްހަވެރިކަމާ އެކު އެއްވެ އުޅެ ،ޝުއޫރު ފާޅުކުރުމުގެ
ނެތެވެ .ގާނޫނުއަސާސީން ލިބިދީފައިވާ އަސާސީ
ބލި ކުރާ ނަމަ ކުރިއެރުމަށް މުގުރައި މަގުތައް ހަލަ ޮ
މިނިވަންކަން ވަނީ ވަރަށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި
ހައްގުތައް މާނަކުރާއިރު އިސްލާމް ދީނުގެ އަސްލަކާ
އަސަރު ކުރާނެ ކަމަށެވެ .އެކަހަލަ ކަންކަމުގެ ސަބަބުން
ހދުމަކާ ނުލާ އެއްވެވޭނެ ކަމަށް ދީފަ އެވެ .ހުއްދަ ޯ
ގތަށް އެ ހައްގެއްގެ ބޭނުން އެންމެ ހިލާފު ނުވާނެ ޮ
ގައުމުގެ އިގްތިސާދާއި ކުރިއެރުމަށް ލޮޅުން އަރާނެ
ގާނޫނުގައި ވެސް ބުނެ އެވެ .ފުލުހުންނަށް އަންގަން
ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ހިފުމުގެ ފުރުސަތު ދޭން ޖެހޭނެ
ކަމުގެ އިންޒާރު އެ މަނިކުފާނު ދެއްވި އެވެ.
ހދުން ކަމަކަށް ނުބެލެވޭނެ ޖެހުނަސް ،އެއީ ހުއްދަ ޯ
ކަމަށް އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވި އެވެ .އަދި އަސާސީ
"އަޅުގަނޑުމެން ކަހަލަ ކުޑަ ގައުމަކަށް މިކަހަލަ
އެވެ .އެއްވުންތައް ބޭއްވުމާއި އެއްވުމުގެ ތެރޭގައި،
ހައްގުތައް ހަނި ކުރާއިރު ކުރިއަރާފައިވާ ޑިމޮކްރެޓިކް
ކަމެއްގެ އަސަރާ ނިކަމެތިކަން މާ ބޮޑު ވާނެ "،މިދިޔަ
ކންމެ ކަމެއް ނޫން ކޮންމެ ކަމެއް ގާނޫނުގައި މަނާ ޮ
ގތަށް ބަލައިގެން ،އެ މުޖުތަމައުތަކުގައި އެކަން ކުރާ ޮ
ހޯމަ ދުވަހުގެ ރޭ އެ މަނިކުފާނު ދެއްވި ތަގުރީރުގައި
ކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ވެސް ވަނީ ދީފަ އެވެ .ޝުއޫރު
މިންވަރަށް ނޫނީ އެ ހައްގެއް ހަނި ނުކުރެވޭނެކަން
ވިދާޅުވި އެވެ.
ކށް ،އެކަން ވަކިން ގާނޫނުގައި ފާޅު ކުރުން ހުއްދަ ޮ
ޖަމީލް ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.
ހިމަނާފައި ވެސް ވެ އެވެ. ގާނޫނުން ދައުލަތަށް ވެސް ވަނީ ބޮޑެތި
"އެއްވެ އުޅުމާއި ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން
އެހެން ނަމަވެސް ،އާއްމު މަސްލަހަތު ހިމާތް ކުރުމަށް ކަމަށް ބުނެ އެއްވުންތަކާއި މުޒާހަރާތައް
މިއީ އެހެން ހުރިހާ ހައްގަކަށް ވުރެ ވެސް މުހިއްމު
އެއްކޮށް މަނާ ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ރައީސް ޔާމީންގެ
ކށްފަ އެވެ .އެއްވެ އުޅުމުގެ ހައްގު ވީ ޒިންމާތަކެއް މަތި ޮ
ހައްގެއް .ސަބަބަކީ ހައްގެއް ގެއްލުނީމަ އެ ހައްގެއް
ފުރަތަމަ ނައިބު ރައީސް ޖަމީލް ވިދާޅުވި އެވެ.
ފރުކޮށްދިނުމަކީ ދައުލަތުގެ އެންމެ ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ޯ
ހދަން ނުކުތުމުގެ ހައްގު ކޮންމެ ފަރުދަކަށް އަނބުރާ ޯ
އެ މަނިކުފާނު ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި އެއީ
މަސްއޫލިއްޔަތެއް ކަމަށް ގާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވެ
ވެސް އޮންނަން ޖެހޭތީ "،މިހާރު އިނގިރޭސިވިލާތުގައި
ގާނޫނަކުން ނުވަތަ ގަވާއިދަކުން ވެސް ހަނިކުރެވޭނެ
އެވެ .އެއްވެ އުޅުމުގެ މިނިވަންކަމަށް އެކަށީގެން ނުވާ
ދިރިއުޅުއްވާ ޖަމީލް ވިދާޅުވި އެވެ.
ހައްގެއް ނޫނެވެ .ގާނޫނުއަސާސީގައި އެ ހައްގު އެހާ
ހުރަހެއް އެއްވެސް ގާނޫނަކުން ނުވަތަ ގަވާއިދަކުން
އެކަމަކު ،އެ ހައްގު ރާއްޖޭގައި ނެތް ކަމަށް
ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ހިމެނީ ވެސް އޭގެ ސަބަބުން
7
ކުރިމަތިވާނެ ތަކުލީފުތަކާއި އުނދަގޫތައް އެނގި ތިބެކަން އެ މަނިކުފާނު ފާހަގަ ކުރެއްވި އެވެ. ކށް ،ރާއްޖެ ފަދަ ކުޑަ ،އެއްވާނެ މާ ގިނަ ހާއްސަ ޮ ތަނެއް ނެތް ތަނެއްގައި އާއްމު މަސްލަހަތުގެ "ބަހަނާ" ނުދެއްކޭނެ ކަމަށް ޖަމީލް ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ. ބޑު މައްސަލައެކެވެ؛ ވަކި ދެން އޮތީ އަދި މާ ޮ ބަޔަކު ކުރާތީ އާއްމުންނަށް އުދަނގޫ ވާ ކަންކަން އަނެއް ބަޔަކާ ޖެހުމުން އާއްމު މަސްލަހަތަށް ނުވާ މައްސަލަ އެވެ .ބައެއް ޖަމިއްޔާތަކާއި ބައެއް އަމިއްލަ މީހުންނަށް މަގުމަތީގައި ހިނގާލުމާއި ޕިކަޕު ބުރު ބޭއްވޭއިރު ،މުޅި ރައްޔިތުންނާ ގުޅިފައިވާ ޝުއޫރު މަގުމަތީގައި ފާޅު ނުކުރެވުމުގެ މައްސަލަ އެވެ .ހުސް ބިންތަކުގައި ސަރުކާރުގެ ބައެއް ހަފުލާތައް ބޭއްވޭއިރު، ކޅު ޕާޓީތަކުގެ ޖަލްސާތަކަށް ތަންތަން ދޫ ނުކުރާ އިދި ޮ މައްސަލަ އެވެ .އިސްލާމީ މަރުކަޒު މައިދާނުގައި ކޅު ފަރާތްތަކަށް ސިޔާސީ ޖަލްސާ ބޭއްވޭއިރު ،އިދި ޮ އެ ތަނުގައި ނަމާދަށް ފަހު ދުއާ ނުކުރެވުމުގެ ޝަކުވާ ފރުކޮށް ދިނުމުގައި އެވެ .މި ގޮތަށް ،އަސާސީ ހައްގެއް ޯ ތަފާތު ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ކުރީގެ ނައިބު ރައީސް ޖަމީލް ވިދާޅުވި އެވެ. "އެއްވެ އުޅުމާއި ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ ޒލިއުޓް ހައްގުތަކެއް .އެއީ މިނިވަންކަމަކީ އެބް ޮ ގތަކަށް ދީފައި އަތުލެވޭނެ ހައްގުތަކެއް ހިތުހުރިހާ ޮ ނޫން "،އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވި އެވެ. އެއްވެ އުޅުމުގެ ހައްގު ނިގުޅައިގަތުމުގެ މައްސަލަ، ސަރުކާރަށް ތާއީދު ކުރާ ޖުމްހޫރީ ޕާޓީގެ މަޖިލިސް މެމްބަރު އަލީ ހުސެން ގުޅުވީ ފަރުދީ މިނިވަންކަމާ އެވެ .ފަންސާސް އެއް ވަނަ މިނިވަން ދުވަސް ފާހަގަކުރަމުން އަންނައިރު ،ރާއްޖެ އަށް ލިބިފައި ވަނީ، އޭނާގެ ނަޒަރުގައި ،ހަމައެކަނި ސިޔާސީ މިނިވަންކަމެވެ. އެ މިނިވަންކަން އޭނާ ސިފަ ކުރެއްވީ އިސްތިއުމާރީ އތް ކަމުގެ ޔަގީންކަން ބާރެއްގެ ދަށު ނުވެ ގައުމު ޮ ގތުގަ އެވެ .ދިވެހިން ބޭނުންވާ މީހަކު ލިބިފައިވުމުގެ ޮ ވެރިކަމުގައި ބަހައްޓައިގެން ،ދިވެހިންގެ ވެރިކަމެއް އތުމުގެ މާނައިގަ އެވެ. ހިންގުމުގެ ފުރުސަތު ޮ "އެ ވެރިޔަކަށް ލާޒިމް ކުރޭ ފަރުދީ މިނިވަންކަން ހޯދައި ދިނުން .އެއްވެ އުޅުމާއި ޝުއޫރު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމަކީ އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އެންމެ އަސާސީ ކަންކަން .އެއްވެސް މިންވަރަކަށް އެއިން ކަމެއް ނެތް. އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވެނީ ފަރުދީ މިނިވަންކަން ހދަންޖެހެއޭ "،ކެންދޫ ދާއިރާގެ މެމްބަރު ދިވެހިން އަދި ޯ އަލީ ހުސެން ވިދާޅުވި އެވެ. މިނިވަން ދުވަހު މިނިވަންކަމުގެ އިހުސާސް ހަމަ ތ ސުވާލު އުފައްދާ ފަރާތްތައް ހަގީގަތުގައި ވެސް ކުރެވޭ ޯ މަދެއް ނޫނެވެ .ސިޔާސީ ފަރާތްތަކުން ފެށިގެން އެންމެ އާދައިގެ މީހާ ވެސް އެ ސުވާލު އުފައްދަ އެވެ .ބޭރުގެ ފަރާތްތަކުން ވެސް އެއް ވާނަކަށް އެ ދައްކަނީ އެ ވާހަކަ އެވެ .ޖަމީލް ޖައްސަވަނީ މި ފނި މީރުކަން އެންމެ މައްސަލަ އެވެ؛ މިނިވަންކަމުގެ ޮ ހދުމަށް "ހިނގަން އޮތް ބްރިޖު" ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ޯ ކށްފައިވުމެވެ .އެހެންވެ ،ހައްގު ގެއްލުމުން ބަންދު ޮ ހދަން ނުކުތުމުގެ މިނިވަންކަން ނެތް އެ ހައްގެއް ޯ ތަނެއްގައި ކުރެވޭނީ ،މެމްބަރު އަލީ ހުސެން ވިދާޅުވި ފަދައިން" ،އަޅުވެތިކަމުގެ" އިހުސާސެވެ.
ކޮލަމް ކޯދު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
8
ކީރިތި ޤުރުއާ ްނ ފަހުމްވުމަށް މަގެއް 2 އަ ހު މަ ދު އަ ބު ދުﷲ ސަ އީ ދު
ޖުލައި 2016 ،16ގެ އަދަދާ ގުޅޭ:
އޭނާގެ އަމިއްލަ ޚިޔާލާއި ރައުޔު ފާޅުކޮށް ކަންކަމާ
ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ވެސް ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް
އިންޓަނެޓްގައި އޭނާގެ ތަރުޖަމާ އާއި ތަފްސީރު ޝާއިއު
ދޭތެރޭ ގޮތް ކިޔައިގެންނެވެ .އޭނާގެ ތަފްސީރު ބިނާ
ދެނެގަތުމަށްޓަކައި މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިފައިވާކަން
އތެވެ .މިއީ ސާދާ ދިވެހި ބަހުން ކުރެވިފައި އެބަ ޮ
ކުރައްވާފައިވަނީ މި އުސޫލުގެ މައްޗަށެވެ .އަދި
ކންމެވެސް އެއްޗެއް ފާހަގަކޮށް ،އެކަމާ ބެހޭ ގޮތުން ޮ
އެންމެ އާންމު މީހާ އަށް ވެސް ދޭހަވާނޭ ފަދައިން
އެ ދުވަސްވަރުގެ ބައެއް އިލްމީ ވާހަކަތައް ވެސް،
ދަންނަވާލައިފަ އެވެ.
ކށްދިނުމުގައި އޭނާގެ އާޔަތްތަކުގެ މާނަ ބަޔާން ޮ އިހުގެ ތަފްސީރުތަކަށް ބަލާލާއިރު އައްތަބަރީ (އަވަހާރަވީ310ހ923/.މ .ގައި)ގެ ޖާމިޢުލް ބަޔާން،
ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ،ކީރިތި ޤުރުއާން ފަހުމުކޮށް
ލިޔުއްވާފައިވާ ތަރުޖަމާއަކާއި ތަފްސީރެއް ކަމުގައި މުސައްނިފު އިޝާރަތް ކުރައްވާފައިވެ އެވެ. އާދެ ،އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ވެސް ރަސްމީ
ތަފްސީރުގައި ލިޔެވިފައިވެ އެވެ .އޭނާގެ ތަފްސީރު ފޮތް
ދެނެގަތުމުގެ މަސައްކަތުގެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު އެންމެ
ހިމެނިފައިވަނީ އަމިއްލަ އިޖުތިހާދާއި ރައުޔު ބޭނުން
ފުރަތަމަ ހިތަށް އަންނަނީ ،ރަސްމީ ސިފައެއް ލިބިގެން،
ސިފައިގައްޔާއި ނުރަސްމީ ސިފައިގައި އަމިއްލަ
އާއި އައްސުޔޫތީ (އަވަހާރަވީ 910ހ1505/.މ.
ކުރައްވައިގެން ލިޔުއްވި ތަފްސީރު ފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން
ދިވެހި ބަހުން ލިޔެވި ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި އާއްމުވި،
މީސްމީހުން ވެސް ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ މާނަ ފަހުމްކޮށް
ގައި)ގެ "އައްދުރް އަލް މަންޘޫރު" ފަދަ ކީރިތި
އެންމެ މަގުބޫލު އެއްފޮތް ކަމުގަ އެވެ.
ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ ތަރުޖަމާގެ ވާހަކަ އެވެ .ނަވާރަ
ދެނެގަތުމަށްޓަކައި މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިފައިވާ ކަމުގެ
ކޅު ތަރުޖަމާ ކުރެވިގެން ސަތޭކަ ހަތްދިހައިގެ ކުރީ ޮ
ހެކި ،ދެންމެ މި ނަންގަތް ދެތިން ފޮތުން ވެސް،
1975ގައި ޝާއިއު ކުރަން ފެށުނު ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ
ލިބެ އެވެ .މީގެ އިތުރުން ވެސް ރާއްޖޭގެ އެކިއެކި
ފތްތަކުން އެންމެ ކުރީގެ ޤުރްއާނުގެ ތަފްސީރު ޮ ޖީލުތަކުގެ މުސްލިމުން ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް
ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމުގެ މަސައްކަތް މި ޒަމާނުގައިވެސް މުސްލިމުންގެ
ދިވެހި ތަރުޖަމާގެ ވާހަކަ އެވެ.
ކންމެވެސް ވަރަކަށް ދެނެގަތުމަށް ކުރި މަސައްކަތް ޮ
މެދުގައްޔާއި (އަދި ޣައިރު މުސްލިމުންގެ މެދުގައި
ނަމަވެސް ފެންނާން އެބަ އޮތެވެ .މި ދެންނެވި ފަދަ
ވެސް) ކުރެވެމުން ދިޔަ އެވެ .މިމަގާމުގައި އަޅުގަނޑު
ތަފްސީރުތަކުގައި ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ އެކިއެކި އާޔަތްތަކާ
ކށްލަން ބޭނުންވަނީ މި ޒަމާނުގައި ލިޔެވުނު، ފާހަގަ ޮ
ސަރުކާރުން ކަނޑައަޅާލެވުނު އިލްމީ ފަސް ބޭފުޅެއްގެ
ގތުން ،ފުރަތަމަ ދެތިން ޖީލުގެ މުސްލިމުންގެ ބެހޭ ޮ
އަދި މުސްލިމުންގެ މެދުގައި މަގްބޫލުކަން ލިބިފައިވާ،
ކމިޓީއަކުންނެވެ .ފޮތެއްގެ މައްޗަށް އެކުލަވާލެވުނު ޮ
އެ ތަރުޖަމާ ކުރެވުނީ އެ ދުވަސްވަރުގެ
ކޅުގައި ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމުގެ ކަން ޮ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިފައިވެ އެވެ .ޚާއްސަގޮތެއްގައި އައްޑު އަތޮޅުގަ އެވެ. ސ .ހިތަދޫ ޝައިޚު ހުސައިން ރަހާ އާއި
– އާދެ ،އަސްހާބު ބޭކަލުންނާއި ތާބިއީ ބޭކަލުންނާއި
ތަފްސީރުތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ތަފްސީރެއްގެ ވާހަކަ
ސިފައިގައި ލިޔެވި ޝާއިއު ކުރެވުމުގެ އިތުރުން،
އޭނާގެ އިސް ދަރިވަރުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނުނު ޝައިޚު
އަދި ތަބައަ ތާބީއީ ބޭކަލުންގެ – ރައުޔުތައް ބަޔާން
އެވެ .ސައްޔިދު ޤުޠްބުގެ (އަވަހާރަވީ 1385ހ1966/.މ.
ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަޑުން މެދުކެނޑުމެއް ނެތި ،ރާއްޖޭގެ
މޫސާ އަލް މުސްތަފާ އާއި ދެ އިލްމުވެރިން ކީރިތި
ކުރެވިފައިވެ އެވެ .ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ އާޔަތްތައް،
ގައި) ޡިލާލުގެ ވާހަކަ އެވެ.
ކޅުތަކަށް މި ތަރުޖަމާ އިއްވެމުން ދިޔަ އެވެ. ކަން ޮ
ޤުރްއާނުގެ ދިވެހި ތަރުޖަމާއެއް ލިޔުއްވި ކަމަށްވެ އެވެ.
ގތުގައި މި ތަރުޖަމާ ހިމެނިގެން ޝައްކެއް ނެތް ޮ
އަދި މީގެ އިތުރުން ޖަލާލުއްދީން އަލްމަހައްލީ އާއި
އެބޭކަލުންނަށް ފަހުމްވެ ވަޑައިގަތް ގޮތާއި އަދި
މި ތަފްސީރުގެ ވާހަކަ ބުނެލަން ބޭނުންވަނީ
ކން ކަމެއްގެ މައްޗަށް އެފަހުމްވުން ބިނާވެފައި އޮތީ ޮ
އެތަފްސީރު ލިޔުން ބިނާކުރެވިފައިވާ މަންހަޖާ
ދިޔައީ ،ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ މާނަ ފަހުމްކޮށް
(އަވަހާރަވީ 864ހ1459/މ.ގައި) އޭނާގެ ދަރިވަރު
އތެވެ .މިއިން ،އިހުގެ ކަން ވެސް ފެންނަން އެބަ ޮ
ލޖީއާ) ގުޅޭ މުހިއްމު ނުކުތާއެއް ފާހަގަ ތޑޮ ޮ (މެ ޮ
ބޑު އެހީތެރިކަމުގެ ދެނެގަތުމަށްޓަކައި ،ދިވެހިންނަށްޮ ،
ޖަލާލުއްދީން އައްސުޔޫޠީގެ (އަވަހާރަވީ 911ހ1505/.މ.
މުސްލިމުންގެ މެދުގައި ،މިނިވަންކަމާއި އަދި ފޯރިއާ
ގތުންނެވެ .އިހުގެ ތަފްސީރުތަކާއި އަދި ކށްލުމުގެ ޮ ޮ
ކށްދިން ތަރުޖަމާއަކަށެވެ. އަތެއް ފޯރު ޮ
ގައި) "ތަފްސީރު އަލް ޖަލާލައިން" ވެސް ހިތަދޫގައި
އެކު ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމުގެ ގޮތުން
ފަހުގެ ތަފްސީރުތަކަށް ވެސް ބަލައިލާ އިރު ،އާއްމު
މީގެ އިތުރުން ބައެއް އަމިއްލަ ބޭބޭފުޅުން
ދިވެހި ބަހަށް ތަރުޖަމާ ކުރެވުނު ކަމަށްވެ އެވެ .މިއިން
ކުރެވުނު މަސައްކަތުގެ ތަސައްވުރެއް ހިތަށް ފެނިގެން
ގޮތެއްގައި ފެންނަނީ ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ ސޫރަތްތަކުގެ
ވެސް ދިވެހި ބަހުން ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ ތަރުޖަމާ
ފޮތެއް ބަލާލުމުގެ ނަސީބު އަޅުގަނޑަކަށް ލިބިފައެއް
ދެ އެވެ.
އާޔަތްތަކަށް ވަކިވަކީން ބަލާލެވިގެން އެ އާޔަތްތަކުގެ
އާއި ތަފްސީރު ލިޔުއްވާފައިވެ އެވެ .މިގޮތުން ދެ
ނުވެ އެވެ .އެހެން ކަމުގައިވިޔަސް ،ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި
ކށްދެއްވާފައިވާ ތަނެވެ .ސައްޔިދު މާނަ ބަޔާން ޮ
ތަފްސީރެއްގެ ވާހަކަ ނަންގަނެލާނަމެވެ .އެންމެ ފުރަތަމަ
ވެސް ،ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމުގެ ގޮތުން
ޤުރްއާނުގެ އާޔަތްތައް ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމުގެ
ޤުޠްބުގެ ޡިލާލަށް ބަލައިލާއިރު ،ފެންނަނީ ސޫރަތްތަކުގެ
އައްޝައިޚު އަލް މަރްހޫމް މަލިންގޭ ހުސައިން ދީދީ
މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިފައިވާކަން މި ކަމުން ވެސް
މަސައްކަތް ހުއްޓުމެއް ނެތި ކުރި އަށް ގެންދެވުނެވެ.
އާޔަތްތައް ،އެއާޔަތްތަކުގެ މައިގަނޑު މައުޟޫއުގެ
(އަވަހާރަވީ 1399ހ1979/.މ.ގައި) ލިޔުއްވި "ކީރިތި
އަދި ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ އާޔަތްތަކާ މެދު ތަފާތު
މައްޗަށް ރިއާޔަތް ކުރައްވައި ،ބަހާލެވިފައިވާ ތަނެވެ.
ޤުރްއާނުގެ ތަރުޖަމާ އާއި ތަފްސީރު" ގެ ވާހަކަ އެވެ.
ވިދިގެން އައި ގަރުނުތަކުގައި ވެސް ،ކީރިތި
ރގުވަޅުތަކުން ބަލައި ،ވަކި ކަންކަމަށް ތަރުކީޒު ޮ
އެއަށްފަހު ،އާޔަތްތަކުގެ މާނަ އެއާޔަތް ތަކާ ބެހޭ
މި ތަފްސީރަކީ ،އަޅުގަނޑަށް މައުލޫމާތު ލިބިފައިވާ
ކުރެވިގެން ބަހުސްތައް ކުރެވެމުން ދިޔަ އެވެ .ބަހުގެ
މައުޟޫއާ ގުޅުވައިގެން ބަޔާން ކުރައްވާފައިވާ ތަނެވެ.
ގޮތުގައި ،ދިވެހި ބަހުން ލިޔެވުނު ފުރަތަމަ ތަރުޖަމާ
އެނގެ އެވެ. ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމުގެ މަސައްކަތް ކުރި އަށް ގެންދިޔުމަކީ މުހިއްމު ކަމެއްކަން، ކންމެ މީހަކު ވެސް ދެކޭނޭ ކަމީ، އެފޮތަށް ލޯބިކުރާ ޮ
ޤަވާއިދާ އަދި ބަހުގެ އަދަބިއްޔާތުގެ ރޮނގުވަޅުތަކުން
މި ހައިސިއްޔަތުން ބަލާއިރު ،ސައްޔިދު ޤުޠްބުގެ
އާއި ތަފްސީރެވެ .މި ތަރުޖަމާ އާއި ތަފްސީރު
އތް ކަމެއް ނޫނެވެ" .މިހާރު" އެއްވެސް ޝައްކެއް ޮ
ބަލައި އެކަމުގެ މައްޗަށް ތަރުކީޒު ކުރެވިގެންނެވެ.
"ޡިލާލު" އަކީ މައުޟޫޢީ ތަފްސީރެއްގެ ގޮތުގައި
ކށް ޝާއިއު ކުރެވުނީ އިންޑިޔާގައި ފުރަތަމަ ޗާޕު ޮ
މެދުވެރިކޮށް "ކީރިތ ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމަށް
އައްޒަމަޚްޝަރީގެ (އަވަހާރަވީ 538ހ1144/.މ.
ކަނޑައެޅިދާނެ އެވެ .ކީރިތި ޤުރުއާން ފަހުމްކޮށް
1378ހ1958/.މ .ވަނަ އަހަރު އެވެ .މިއީ މިހާތަނަށް
މަގެއް" ،މި ސިލްސިލާ ހުށަހަޅައިލަނީ ކީރިތި ޤުރްއާން
ގައި) އަލްކައްޝާފާއި އަބޫހައްޔާނު އަލްޣަރްނާޠީގެ
ދެނެގަތުމަށް ،އެހެން ތަފްސީރުތައް ފަދައިން ،މައުޟޫޢީ
ކށް ލިޔެވި ފެންނަން ދިވެހި ބަހުން އެންމެ ތަފްސީލު ޮ
ކށް ދެނެގަތުމުގެ މަސައްކަތުގެ އާ އޮށެއް ފަހުމް ޮ
(އަވަހާރަވީ744ހ1344/.މ.ގައި) އަލްބަހްރުލް މުޙީޠުއިން
ތަފްސީރުގެ އެހީތެރިކަން ވެސް ވަރަށް މުހިއްމެވެ.
އތް ތަރުޖަމާ އާއި ތަފްސީރެވެ .މިތަފްސީރު ދެ ޮ
ކދުލައި އާނިރެއް އިންދުމުގެ ބޭނުމުގަ އެވެ .އެއޮށުގައި ޯ
ބަޔަކަށް ބެހިނގެންވެ އެވެ .ފުރަތަމަ ބައިގައި އަލް
ފަޅުވައި ލެވޭތޯ އެވެ .އަދި ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް
ތަފާތު އެތައް ވާހަކަތައް ހިމެނެ އެވެ .އެކިއެކި
ފާތިހާ ސޫރަތުން ފެށިގެން އައްނަޙްލު ސޫރާތާއި (ސޯޅަ
ދެނެގަނެގަތުމުގެ މަސައްކަތުގެ ސިލްސިލާ އަށް ބޮޅެއް
ކަންކަމާ ބެހޭ ހުކުމްތަކެވެ .އިއުތިގާދީ ވާހަކަތެކެވެ.
ވަނަ ސޫރަތާއި) ހަމަ އަށް ތަރުޖަމާ ލިޔެވިފައިވެ އެވެ.
ތ އެވެ .އެކަމަށް އެހީތެރިވުމުގެ ގޮތުން އިތުރު ކޮށްލެވޭ ޯ
އައިސްފައިވާ ހުކުމްތައް ދެނެގަތުމުގެ މައްޗަށް ބުރަވެ،
ތާރީޚީ ވާހަކަތެކެވެ .މި ތަފާތު ވާހަކަތައް،
ނޮވެލްޓީން ކުރެވުނު ޗާޕުގެ މި ބައިގައި ،ހަތަރު ޖިލްދު
ކށްލަ ދިނުމުގެ މަގުސަދުގަ އެވެ. އަތެއް ފޯރު ޮ
އެ ރޮނގުވަޅުން ބަލައިލެވިގެން ވެސް ތަފްސީރުތައް
ބައެއް ފަހަރު ،އެއް ސޫރަތެއްގައި ހިމެނިފައިވަނީ
އެކުލެވިގެންވެ އެވެ.
ލިޔެވުނެވެ .އަލްޤުރްތުބީގެ (އަވަހާރަވީ 671ހ1273/.މ.
ކީއްވެގެންކަމާއި އެ ވާހަކަތަކާ ގުޅޭ މައިގަނޑު
ގތުން ލިޔެވިފައިވާ ގައި) އަލްޖާމިއު ހިމެނިފައިވަނީ މި ޮ
ކބައިކަން ،މައުޟޫއީ ތަފްސީރުތަކުން މައުޟޫއަކީ ޮ
މިދެންނެވި ކަންކަމުގެ މައްޗަށް ތަރުކީޒު ކުރެވިގެން ލިޔެވުނު ދެތަފްސީރެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އެކި ކަންކަމާ ބެހޭ ގޮތުން
ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ ސޫރަތްތަކުގައި ގިނަ ފަހަރު
އަދި ދެ ވަނަ ބައިގައި އަލް އިސްރާއު ސޫރަތުން (ސަތާރަ ވަނަ ސޫރަތުން) ފެށިގެން އައްނާސު
މި މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދިޔުމުގެ ތައުފީގު ދެއްވުމަށް އެދި މާތްﷲގެ ހަޟްރަތަށް ދުއާ ކުރާ ހާލުގަ ކށްދެއްވި ކަމަށްޓަކައި "މިހާރު"ގެ އެވެ .މި މަގު ފަހި ޮ
އެންމެ މަޝްހޫރު އެއް ތަފްސީރު ފޮތް ކަމުގަ އެވެ.
ސާފުވެގެންދެ އެވެ .އަދި ،ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ
ސޫރަތާއި (ސަތޭކަ ސާދަ ވަނަ ސޫރަތާ) ހަމަ އަށް
އިދާރާ އަށް ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ .ކިޔުންތެރިންގެ
ރގުވަޅަކުން ބެލެވިގެން ވެސް އިލްމީ އަދި ފަލްސަފީ ޮ
ސޫރަތްތަކުގެ އާޔަތްތަކަކީ އެއް އާޔަތާ އަނެއް އާޔަތް
ތަރުޖަމާ އާއި ތަފްސީރު ލިޔެވިފައިވެ އެވެ .ނޮވެލްޓީން
ކިބައިން އެދެނީ ފާޑުކިޔުމުގެ ނަޒަރަކުން ލިޔުން ކިޔައި
ގތުން ލިޔެވުނު އެންމެ ތަފްސީރުތައް ލިޔެވުނެވެ .މި ޮ
ގުޅި ލާމެހިފައިވާ ވަހުދާއެއްކަން ،ޔުނިޓެއްކަން ވެސް،
ޗާޕުކުރެވުނު މިބައިގައި ތޭރަ ޖިލްދު ހިމެނެ އެވެ .އާދެ،
ކުށެއް ވާނަމަ އެކަން ފާހަގަ ކޮށްލަ ދިނުމެވެ .އަދި
ފތެއްކަމުގައި ހިމެނިފައި އޮތީ މަޝްހޫރު ތަފްސީރު ޮ
މައުޟޫއީ ތަފްސީރުތަކުން ފެނިގެންދެ އެވެ.
މިފޮތް ކަރުދާހުގައި ލިޔެވި ޝާއިއު ކޮށް އާއްމުންނަށް
އުފެދޭ ސުއާލުތަކާއި ލިޔުމުގައި ސާފުކޮށް ބުނެނުދެވި
ފަޚްރުއްދީން އައްރާޒީގެ (އަވަހާރަވީ 605ހ1209/.މ.
ކީރިތ ޤުރްއާނުގެ މާނަ ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމަށް،
އތެވެ .އަދި ހަމަ އެހެންމެ ލިބެން މިހާރު އެބަ ޮ
ހުރި ކަންކަން ވެސް ފާހަގަ ކޮށްލަ ދިނުމެވެ .އެ
ގައި) "މަފާތީހު އަލްޣައިބް" ނުވަތަ މަޝްހޫރު ނަމުން
އިހާއި އަދި މިހާރުގެ މަސައްކަތްތަކަށް ކުރު ގޮތަކަށް
ފތް ބަލައިލުމުގެ ފުރުސަތު އިންޓަނެޓުން ވެސް މި ޮ
ކށް ،ސުވާލުތަކުގެ ޖަވާބު ހޯދައި އަދި ކުށްތައް އިސްލާހު ޮ
ނަމަ" ،އައްތަފްސީރު އަލް ކަބީރު" އެވެ.
ނަމަވެސް އަލިއަޅުވައިލުމުގެ ބޭނުމަކީ ،އެފޮތަކީ،
އތެވެ .މި ކަމަށްޓަކައި ނޮވެލްޓީގެ މަސްއޫލު އެބަ ޮ
ސާފުނުވެ ހުރި ކަންކަން ސާފު ކޮށްދެވޭތޯ މަސައްކަތް
ކުރިން ވެސް ދެންނެވި ފަދައިން ،ވިސްނައި ފަހުމްކޮށް
ފަރާތްތަކަށް ޚާއްސަ ޝުކުރެއް އަދާ ކުރަން ޖެހެ އެވެ.
ކުރުމަށްޓަކަ އެވެ .ދެ ވަނަ ބައިގައި އަލްފާތިޙާ
ގތުގައި ،ހައްގާ ހަމަ އައްރާޒީ ދެކިވަޑައިގަންނަވާ ޮ
ދެ ވަނަ އަށް ފާހަގަ ކޮށްލަން ބޭނުންވަނީ
ސޫރަތުގެ ،އާދެ ،އަލްހަމްދު ސޫރަތުގެ މާނައިގެ މައްޗަށް
އަށް ވާސިލުވެވޭނީ މާތްﷲ އިންސާނާ އަށް ދެއްވާފައިވާ
ފތެއްކަން ފާހަގަ ކޮށްލުމަށްޓަކަ ދެނެގަތުމަށް އޮތް ޮ
ބުއްދި އާއި ސިކުނޑި ބޭނުން ކޮށްގެންނެވެ .އޭނާގެ
ލބިކުރާ ކޮންމެ އެވެ .އަދި ،ކީރިތި ޤުރްއާނަށް ޯ
ޅ .ހިންނަވަރު އައްޝައިޚު އަލްމަރްހޫމު އަބޫބަކުރު
ބަލައިލަން ގަސްދުކުރަމުން އަޅުގަނޑުގެ މުގައްދިމާ މި
ކިބައިގައިވާ އުނގެނުމާއި ވިސްނުމާއި އަދި ފިކުރު
މީހަކަށް ވެސް ކީރިތި ޤުރްއާން ފަހުމްކޮށް ދެނެގަތުމަށް
އިބްރާހިމް އަލީ 2006ވަނަ އަހަރު ލިއުއްވި ތަރުޖަމާ
ހިސާބުން ނިންމާލަމެވެ.
ކުރުމުގެ ބާރާއި ގާބިލިއްޔަތު ބޭނުން ކޮށްގެންނެވެ.
މަސައްކަތް ކުރުމަށް ހިތްވަރު ދިނުމަށްޓަކަ އެވެ.
އާއި ތަފްސީރުގެ ވާހަކަ އެވެ .އަދި މިހާތަނަށް
އަދި ،އެ އަށް ފަހު ،އެއްޗެހި ފަހުމުކޮށް ދެނެގަނެ،
އަޅުގަނޑުގެ މިމުގައްދިމާ ނިންމާލަން ގަސްދުކުރަނީ
ކަރުދާހުގައި ލިޔެ ޝާއިއު ކުރެވިފައި ނެތަސް،
ރިޕޯޓް
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހެކޭ ކިޔާވަރެއް ނު ވޭ
9
"މިހާރު ސަރުކާރުން މެމްބަރުންގެ ކައިރީގައި ގުދަށް އޮންނާށޭ ބުނެފިއްޔާ އޮންނަ ޖެހޭނީ ގުދަށް. މެމްބަރުންގެ ނެތް އަމިއްލަ ހިޔާލެއް ،ފިކުރެއް "،ޒާހިރު ކމިޓީ ސްޓޭޖަށް ވެސް ނުގޮސް، ބައެއް ހާލަތުގައި ޮ އަވަސް އަރުވާލައިގެން ކަންކަން ނިންމާލާ ތަން .ދެން [ސަރުކާރުން] ބޭނުން ނުވާ ގޮތަށް ވޯޓުދީ ނުވަތަ ވާހަކަ ދައްކާ ކަމަށް ވަންޏާ މި އަންނަނީ ކޮންމެވެސް ކަހަލަ ފިއްތުންތަކެއް "،ޒާހިރު ވިދާޅުވި އެވެ. ގތުގައި މަޖިލިހުގެ ކަންކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި ޮ އތީ ސަރުކާރަށެވެ .އެއީ އިސްލާހު ކުރެވެން ޮ ސަރުކާރުގެ ފުރިހަމަ ބާރު މަޖިލިހުގެ އަޣުލަބިއްޔަތު މެމްބަރުންނަށް އޮތުމުންނެވެ. "މިހާރު ސަރުކާރުން މެމްބަރުންގެ ކައިރީގައި އންނާށޭ ބުނެފިއްޔާ އޮންނަ ޖެހޭނީ ގުދަށް. ގުދަށް ޮ މެމްބަރުންނަށް ނެތް އަމިއްލަ ހިޔާލެއް ،ފިކުރެއް"، ޒާހިރު ވިދާޅުވި އެވެ. ކުރިން ވާހަކަ ދެއްކެވި މަޖިލިހުގެ ކުރީގެ މެމްބަރުގެ ނަޒަރުގައި މިހާރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް ބޑު މައްސަލަ އަކީ ،މަގާމުގެ ކުރިމަތިވެފައިވާ އެންމެ ޮ މަސްއޫލިއްޔަތުގެ ބޭރުން ގިނަގުނަ ފައިދާތަކެއް ވުމެވެ. މެމްބަރަކަށް ވުމުން ލިބޭ މަންފާތައް މާ ބޮޑުވުމުގެ ކންމެ ކަމަކަށް ނަތީޖާ އަކީ ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ޮ އިޖާބަ ދިނުމެވެ. "ނުރަސްމީ ނާޖާއިޒް ފައިދާތަކެއް ލިބޭ ބައެއް މެމްބަރުން އެބަތިއްބެވި ކަމަށް މިވަނީ .އެހެންވީމާ އެ ކަންކަން ހުރީމާ ދެން ރައްޔިތުންގެ ހައްގުގައި ކުރެވޭނެ
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ޖަލްސާއެއް ކުރިއަށް ގެންދަނީޮ ---.ފޓޯ :މަޖިލިސް
ޖރިޓީ މައްސަލަ އަށް މާ ބޮޑު ކަމެއް ނެތީ .މި މެ ޯ ބޑީ މެމްބަރުންނަށް ލިބޭ ޒާތީ ވުރެ އަޅުގަނޑަށް ޮ
އަ ހު މަ ދު ހަ މް ދޫ ން
ކށްލާނަމެވެ .އެކިއެކި ދެ މިސާލެއް ފާހަގަ ޮ
ނަމަވެސް ،އެކިއެކި ޕްރެޝަރުތަކާ ހެދި އެ ވިސްނުން
އޭގެ މާނަ އަކީ ބިލްތަކާއި މައްސަލަތަކަށް ހުޅިވިފައިވާ
ބައެއް މެމްބަރުން ވަނީ ބަދަލުކޮށްފަ އެވެ.
މާހައުލެއްގައި ބަހުސް ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ހަނިކުރުމެއް
މި ބުނެވުނީ މިހާރުގެ ސަރުކާރަށް ފުރިހަމަ
ނޫނެވެ .އެކަމަކު މިހާރު ޔަގީނުން ވެސް އެކަން
އތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ބާރުގަދަ އަޣުލަބިއްޔަތު ޮ
އެބަފެނެ އެވެ .ދައުލަތުގެ މާލިއްޔާއިން ކުރަންޖެހޭ
މިނިސްޓްރީތަކުގެ މިނިސްޓަރުންގެ ލަފައާއެކު ޕާމަނަންޓް
ކަމުގެ ވަރަށް ކުޑަކުޑަ ދެ މިސާލެވެ .މިއަށް ވުރެ
ހޭދައާ ގުޅޭ އިސްލާހެއް ނުވަތަ ހުށަހެޅުމެއް ސަރުކާރު
ސެކްރެޓަރީން އައްޔަން ކުރުމަށް ސިވިލް ސާވިސް
ގންޖަހާފައި ބޮޑެތި ކަންތައްތައް ވެސް މުޅި ގައުމަށް ޮ
ފިޔަވައި އެހެން މެމްބަރުންނަކަށް ހުށަހެޅޭކަށް ނެތެވެ.
ގާނޫނަށް ސަރުކާރުގެ މެމްބަރަކު ހުށަހެޅުއްވި އިސްލާހު
މި މަޖިލިހުން ވަނީ ނިންމައިފަ އެވެ.
އެ ފުރުސަތު ވަނީ ބަންދުކޮށްފަ އެވެ.
މިހާރުގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ބާރުގަދަ ކަމުގެ
ކމިޓީއަށް ހުށަހެޅި އެވެ. ދިރާސާ ކުރުމަށް ކަމާ ގުޅޭ ޮ
"އެންމެ ކުޑަމިނުން އެ ފުރުސަތު ވެސް ދޭ
އެއީ ވަރަށް ކުޑަކުޑަ އިބާރާތެއް ހިމެނޭ އިސްލާހެއް
ކޅުންލާކަށް ނެތެވެ .ސަރުކާރުން ވާހަކަ ދައްކައި ޮ
ކށް ގޮތްތަކެއް ހޯދޭނެ. ނަމަ ،އެއަށް މަޝްވަރާ ޮ
ނަމަވެސް މުޅި ސިވިލް ސާވިސް އަށް އަސަރު
ގތަށް ،އެއްވެސް ބަދަލެއް ނުގެނެސް ކަންކަން ހުށަހަޅާ ޮ
ފަހަރެއްގައި ދައުލަތުން އާންމު ފަރުދުންނަށް ކުރަންޖެހޭ
ކުރާނެ އިސްލާހެކެވެ .އެކަމަކު ސިވިލް ސާވިސް
ފާސްކުރުމަކީ މިއަދު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގައި އާންމު
މުހިންމު ހޭދައަކާ ގުޅޭ އިސްލާހެއް ވެސް މެމްބަރަކު
ކޮމިޝަންގެ މެމްބަރުންނާއި ޕާމަނަންޓް ސެކްރެޓަރީން
ކަމެކެވެ .މަޖިލިހުގައި 87މެމްބަރުން ތިއްބަވާއިރު
ހުށަހަޅުއްވަން ބޭނުންވެދާނެ .މަޖިލިހުގެ ސުޕަ މެޖޯރިޓީ
ކށް ،އެބޭފުޅުންގެ ވިސްނުން ހުރި ކމިޓީއަށް ހާޒިރު ޮ ޮ
ސަރުކާރަށް ނިސްބަތްވާ 56މެމްބަރުން ހިމެނުމަކީ
އތް އިރު ،އެންމެ ކުޑަމިނުން އެފަދަ ސަރުކާރަށް ޮ
ކޅު އެމްޑީޕީގެ މެމްބަރަކު ގޮތް ހަމައެކަނި ބަލާލަން އިދި ޮ
ސަރުކާރުގެ ބާރުގަދަކަން ދައްކުވައިދޭ ރީތި މިސާލެކެވެ.
ކަންކަމާ ގުޅޭ މަޝްވަރާ އަށް ޖާގަ ނުދޭންޖެހޭ
ހުށަހެޅުއްވުމުން ވަގުތުން އެކަން ބޮލާލައި ޖެހި
ކޮންމެ ކަމެއްގައި ވެސް ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ގޮތަށް
ސަބަބެއް ނުވިސްނޭ .ދައުލަތުގެ މާލިއްޔަތުން ކުރަންޖެހޭ
އެވެ .މިއީ ހަގީގަތުގައި ކުޑަކުޑަ ކަމެކެވެ .އެކަމަކު
"ރަބަ ސްޓޭމްޕް" ޖެހުން ނޫން ކަމެއް މިއަދަކު
ހޭދައަކަށް އަސަރުކުރާ ކަމަކާ ގުޅޭ އިސްލާހެއް
ގތަށް އެ އިސްލާހު ކޮމިޓީން ސަރުކާރުން ބޭނުންވި ޮ
ނެތެވެ .މަޝްވަރާ އާއި ބަހުސް ކުރުމުގެ އެއްވެސް
ވެސް ހުށަހެޅެން ވާނެ "،ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އަދި
ފާސްކުރަން ނެގީ ގާތްގަނޑަކަށް 15މިނިޓެވެ .މާ ބޮޑު
ބޭނުމެއް ނެތް ކަހަލަ އެވެ .ވަޒީރުންނާ ސުވާލު
ގާނޫނުއަސާސީ އިސްލާހުކުރި ހާއްސަ މަޖިލިހުގައި
ބަހުސެއް ނެތެވެ .ސަރުކާރުގެ މެމްބަރުންގެ ވިސްނުމަކީ
ކުރުމަކީ ގާނޫއަސާސީން މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުންނަށް
ވެސް މަސައްކަތް ކުރެއްވި މެމްބަރަކު ވިދާޅުވި އެވެ.
ބޑު ބަހުސަކަށް ނުގޮސް އަވަހަށް ކމިޓީގައި ޮ ޮ
ލިބޭ ހައްގަކަށް ވިޔަސް ،އެ ހައްގު ނުލިބި ވެސް
ނިންމާލުމެވެ.
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ކުރީގެ ރައީސް ސީނާ
އެތައް ދުވަހެއް ވަންދެން ބައެއް މެމްބަރުން ތިއްބަވަން
އަހުމަދު ޒާހިރު ވިދާޅުވީ މަޖިލިހުގައި މެޖޯރިޓީ އޮންނަ
ކޅު މެމްބަރުން ވަޒީރުންނާ ސުވާލު ޖެހުނެވެ .އިދި ޮ
ގތަކަށް ކަންކަން ކުރައްވާނެ ކަމަށް ބަޔަކު ބޭނުން ޮ
ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ އެތައް ނޫސްވެރިންނަކާއި
ކުރުމަކީ ވެސް އެއީ ސަރުކާރުގެ ބައެއް މެމްބަރުންނަށް
އޭނާ ގަބޫލު ކުރައްވާ ކަމަށެވެ .އަދި މެޖޯރިޓީ ބޭނުންވާ
މޯލްޑިވްސް މީޑިއާ ކައުންސިލް އަދި ގައުމުގެ އެތައް
ހަޖަމް ކުރެވޭ ކަމަކަށް ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި ނުވެ
ގޮތަށް ކަންކަން ފާސްވުމަކީ ވެސް މި ހާލަތުގައި ވާނެ
އަނެއް ކަމެވެ؛ އަބުރު ރައްކާތެރި ކުރުމާއި ހިޔާލު
ބޑުވާއިރު ވެސް ،ސަރުކާރުގެ މެމްބަރުން ބަޔަކު ކަން ޮ ގތަށް ފާސްކޮށް ފުރަތަމަ ބޭނުންވީ ،އެ ބިލް ހުށަހެޅި ޮ
ގތް ކަމަށް އޭނާ ދެކެވަޑައިގަންނަވަ އެވެ. ޮ
އެވެ. ސަރުކާރަށް ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލިހުގެ އަޣުލަބިއްޔަތު
"އެކަމަކު ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ބަހުސް ކުރެވެން
ބޑުވުން ފާޅުކުރާ ނޫސްވެރިންނާ ނިންމައިލުމަށެވެ .ކަން ޮ
ގތަށް ހުރިހާ ކަމެއް ކުރުން ހެއްޔެވެ؟ ލިބުމަކީ މި ޮ
ކންމެ ކަމެއްގައި ވެސް ދެ ގޮތަށް ބަހުސް ވާނެޮ .
ބައްދަލު ކުރަން ވެސް އެ ބިލް ހުށަހެޅުއްވި މެމްބަރު
ޖރިޓީ ލިބިފައި އޮތް ނަމަ ރަނގަޅު ވާހަކައެކެވެ .މެ ޯ
ކުރެވޭނެ .ކަމަކުން ރައްޔިތުންނަށް ވާނެ ގެއްލުމާއި
ބޭނުމެއް ނުވި އެވެ .މަޝްވަރާކޮށް ،ބިލްގައި ހުރި
ސަރުކާރުން ބޭނުން ކަމެއް ކުރެވޭނެ އެވެ .ދުނިޔޭގެ
ފައިދާ އެނގޭނީ ދެ ފަރާތުގެ ހިޔާލު ވެސް އެނގިގެން.
ހދަން ފުރަތަމަ ދެކޮޅު ހެދި ބޑުވުންތަކަށް ހައްލެއް ޯ ކަން ޮ
އެހެން ގައުމުތަކުގައި ވެސް އެކަން ކުރެ އެވެ .އެކަމަކު
ކށްގެން .އެކަމަކު މިހާރު މި ފެންނަނީ މަޝްވަރާ ޮ
މަންފާ .އަމިއްލަ ޖީބަށް އެއްޗެހިތަކެއް ލިބޭތީ އޭގެ އަސަރު މި ފެންނަނީ "،އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. ސީނާ ޒާހިރު ވިދާޅުވީ ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ވޓު ނުދީ ،ނުވަތަ އެއާ ދެކޮޅު ހިޔާލެއް ގޮތަށް ޯ ފާޅުކޮށްފި ނަމަ ،ސަރުކާރު ހިންގާ ޕާޓީން ކަނޑާލުމުގެ އތުމަކީ ވެސް މި ހިސާބަށް ދާން ޖެހުނު ބިރު ޮ ކަމެއް ކަމަށެވެ .އޭގެ ބަދަލުގައި ،ޕާލަމެންޓްރީ ގުރޫޕުގެ ތްރީލައިން ވިޕާ މެމްބަރަކު ހިލާފުވެއްޖެ ނަމަ، މަޖިލިހުގައި އެއިރަކު މެމްބަރަކު ހުންނެވި ކޮމިޓީ ބަދަލުކުރުން ފަދަ ކަންތައް ކުރެވޭނެ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. "ގާނޫނުއަސާސީގައި ވެސް މި އޮންނަނީ ޑިމޮކްރެޓިކް އުސޫލުން ކަންކަން ކުރާށޭ ބުނެފައި .އެއާ ގތަށް އަމަލު ކުރާ ކަމަށް ބުނުމަށް ވުރެ ބޮޑަށް އެއް ޮ އަމަލީ ގޮތުން އެކަން ކުރާކަން ދައްކަންވީ .މަޖިލީހުގައި އތީ ސަރުކާރަށް ކަމަށް ވާއިރު، ފުރިހަމަ ބާރު ޮ ކށް ،ތަފާތު ހިޔާލަށް ވެސް ކަންކަމާ މެދު މަޝްވަރާ ޮ ގތުން ސަރުކާރުން ދައްކައި ޖާގަ އޮތްކަން އަމަލީ ޮ ދިނުމުން މިކަން ރަނގަޅު ކުރެވޭކަށް ނެތް "،ޒާހިރު ވިދާޅުވި އެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަކީ ރައްޔިތުންގެ އަޑު އިއްވާ ކށްފައި ވިޔަސް އެއީ ތަނެއްގެ ގޮތުގައި ލޭބަލް ޮ ނަމަކަށް އޮތް ތަނެކެވެ .އެތަނުގައި އިއްވަނީ މެޖޯރިޓީ ނރިޓީގެ ފިކުރަށް ތާއީދު އތް ބައެއްގެ އަޑެވެ .މައި ޯ ޮ ކުރުމާއި އެމީހުންގެ ހިޔާލު މަޖިލިހުގައި ފާޅުކުރުން ހަނިވާ ނަމަ ،އެއީ މައްސަލައެކެވެ .ގަބޫލު ކުރިޔަސް ނުކުރިޔަސް މަޖިލިހުން މިއަދު އެކަން އެބަ ފެނެ އެވެ. ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ކަންކަން ކުރެވޭއިރު ،ހުށަހަޅާ ކަމަކާ ގުޅިގެން ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި މަޝްވަރާ ކުރުމުގެ ވިސްނުން ފެންނަނީ މަދު ފަހަރެއްގަ އެވެ.
ކޮލަމް
މޫ ސާ ލަ ތީ ފު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
11
"ކީއް ކުރާނީ ،އަހަރެމެންނަށް މި ނޫން ގޮތެއް ނެތް" އެވެ .ފަހު ފަސް އަހަރު ދިޔައީ އެ ކޮންޓްރޯލް ނެތި އެވެ .އެކަމަކު މިހާރު ރާއްޖެ އިން ފެންނަ ފަދަ
ރާއްޖޭގެ މިނިވަން ރަން ޔޫބީލްގެ އަހަރު ބަނަވާނެކަމުގެ ކުޑަކުޑަ ނިޝާންތަކެއް 2014ގެ
އިލްމީ އަދި މައުލޫމާތު ހުރި ދިވެހިންނެއް ،މައުމޫންގެ
ކޅު ފެންނަން ފެށި އެވެ .އެކަމަކު 2015ގައި ފަހު ޮ
ބޑު ބައެއްގައި ނުއުފެދެ އެވެ .އަދި ވެރިކަމުގެ ޮ
ބޑެތި މައްސަލަތަކެއްގެ ތެރެއަށް މުޅި ގައުމު އެހާ ޮ
މިހާރުގެ ޒަމާނީ ވަސީލަތްތަކެއް ވެސް ނެތެވެ .އެ ދެ
ވެއްޓި ،އެ އުފާވެރި އަހަރުގެ ކިލަނބުކަން އެ
ބައި އެކުވުމުން 1980 ،އާއި 1990ގެ އަހަރުތަކުގައި
މިންވަރަށް އުފެދިދާނެއޭ އެކަކު ވެސް ހިއެއްނުކުރާނެ
މައުމޫން ވެރިކަން ކުރެއްވި ގޮތަށް މިހާރު ރާއްޖޭގެ ވެރިންނަށް ވެރިކަމެއް ނުކުރެއްވޭނެ އެވެ.
އެވެ.
ގާނޫނުއަސާސީއާ ކަނޑައެޅިގެން ފުށުއަރާ ގާނޫނުތަކުން
ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން ދިން މިނިވަން ޖާފަތުގެ ތެރެއަށް ހިޔާނާތް ވަދެ ،ރަހަތަކުގެ މީރުކަން ވަގަށް
ރައްޔިތުން ބިރުގެންނެވިޔަސް ،ފާޑުކިޔުން ކުރިއަށް
ގެންދިއުން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ .އެ ރަސްމީ ހަފުލާގައި
ގެންދާނެ ނިޒާމް އަދުގެ ޓެކްނޮލޮޖީން ވަނީ ފަހިކޮށްދީފަ
ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވި ބޭރުގެ ހަމައެކަނި ވެރިޔާ
އެވެ. ވިސްނޭ މަދު ބަޔަކު ،ނުވިސްނޭ ގިނަ ބަޔަކާ
ސްރީ ލަންކާގެ ރައީސް މައިތުރިޕާލާ ސިރިސޭނާ އަށް ފަރިއްކުޅުވާނެ އެއްޗެއް ލިބިވަޑައިގަތުން
ފރުކޮށްދޭނެ އެވެ .އަދި އެ ހަމައަށް މައުލޫމާތު ޯ
ލަސްވެ ،ދިވެހިންގެ މެހެމާންދާރީގެ އަގު ވެއްޓުން
ދންވެ ފައްކާވެ ،އޭގެ ބޭނުން ހިފޭނެ މައުލޫމާތު ޮ
އެކަންޏެއް ވެސް ނޫނެވެ .ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން
ދުވަސް ވެސް ނުފެންނާނެއޭ ހީކޮށްގެން ނުވާނެ އެވެ.
ކށްލަން ނައިބު ރައީސް އަހުމަދު އަދީބު އަވަހާރަ ޮ
އެކަމަށް މެދުވެރިވާނީ ނުބައި ވަގުތެއްގައި އެޅޭ ނުބައި
އަޑީގައި ހުންނަވައި ދެއްވި ހަމަލާ އާއި ރައްޔިތުންގެ
އެންމެ ފިޔަވަޅެކެވެ .ޖަލުގައި ހިނގި ހަމަނުޖެހުމެއްގެ
ބޑު ވައްކަމުން މުދަލުން ކުރި 1.2ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ޮ
ސަބަބުން ،ބާރުގަދަ ރައީސް މައުމޫނަށް އިސްލާހީ
ވެސް ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމުގެ ރަން ޔޫބީލް އަހަރު
އެޖެންޑާއެއް އިއުލާންކުރައްވަން ޖެހިވަޑައިގަންނަވާ
ނިވާކޮށްލީ ،ހަގީގަތުގައި ،އަނދިރިކަމުގެ ސާލަކުންނެވެ.
ހިސާބަށް ގައުމުގެ ހާލަތު ވެއްޓިދާނެ ކަމަށް ހީކުރީ ފަހެ ކާކު ހެއްޔެވެ؟ އެކަމަކު މައުމޫނާއި ރައީސް
ތެދެކެވެ .އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންނަށް ކުލަބޮކިތައް ފެނުނެވެ .ހަވާގެ ހިތްގައިމުކަމާއި ބޭރުގެ އެކި
ބޑު ތަފާތެއް އެބަ ހުއްޓެވެ .މައުމޫން ޔާމީނާ ވަރަށް ޮ
ފަންނާނުންގެ މިޔުޒިކާއި ލަވަތަކުގެ ޖާދޫގައި ޖެހުނެވެ.
ދޫދެއްވަ އެވެ .ރައީސް ޔާމީންގެ ވިސްނުންފުޅުގައި،
ރާއްޖޭގައި އޭގެ ކުރިން ނުބާއްވާ ވަރުގެ ފެންވަރުމަތީ
ދޫދެއްވުމަކީ ބަލިވުމެވެ.
ލޅު ދަނޑު އުޖާލާކޮށްލި އެވެ .ގިނަ ކުޅިވަރުތަކުން ގަ ޮ ރައްޔިތުންނަށް މިނިވަން 50ނިމިގެން ދިޔައީ އުފާވެރި
މާޔޫސްކަމެއް ނުފިލާ
ހަނދާންތަކާ އެކުގަ އެވެ .އެ ރައްޔިތުންގެ ކުށެއް ނެތެވެ.
މިނިވަން 50ފާހަގަކުރިތާ އެއް އަހަރު
އެކަމަކު ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގައި ތިއްބެވި ބޭފުޅުންގެ "ކުށްތައް" ބައިވަރެވެ .މިނިވަން 50ފާހަގަކުރިތާ
މިދިޔަ އަހަރު ބޭއްވި މިނިވަން 50ގެ ކުޅިވަރެއް ކުރިއަށް ދަނީ --ފޮޓޯ :އިބްރާހިމް ފާއިދު
މި ހަފުތާ އަށް އަހަރެއް ވީ އިރު ވެސް ގައުމާ މެދު ވިސްނާ ދިވެހިންގެ ތެރެއަށް ފެތުރިފައި އޮތް މާޔޫސްކަމަށް ބަދަލެއް ނާދެ އެވެ. ގާތް ރައްޓެއްސަކު އަޅުގަނޑަށް މިނިވަން ދުވަހުގެ މަރުހަބާއާ އެކު ކާޑެއްގެ ފޮޓޯ ،ވައިބާ އިން ފނުވި އެވެ .އެކަމުން އަޅުގަނޑަށް އުފަލެއް ލިބުނު ޮ ދގެއް ހެދުމުގެ ބޭނުމެއް ހެއްޔެވެ؟ ކިއުންތެރިންނަށް ޮ ނެތެވެ .ނުލިބެ އެވެ .އެއީ ރާއްޖޭގެ މިނިވަން ދުވަސް ގަބޫލުނުކުރާތީއެއް ނޫނެވެ .އެ ދުވަހަށް އަޅުގަނޑުގެ ހިތުގައި އިހުތިރާމެއް ނެތިގެންނެއް ވެސް ނޫނެވެ. އެކަމަކު ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ގާނޫނުއަސާސީން އތް އެތައް ހައްގުތަކެއް ރާއްޖޭގެ ވެރިންނާއި ލިބިދީފައި ޮ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހާއި ޝަރުއީ ދާއިރާ އިން ނިގުޅައި ގަންނަމުން ދާ އިރު މިނިވަން ދުވަހޭ ކިޔައިގެން ދެއްކުންތެރިކަމުގެ އުފަލެއް ލިބިގަންނަން ބޭނުންނުވަނީ އެވެ.
ވިސްނޭނީ މަދު ބަޔަކަށް، ޝަކުވާކުރާނީ ވެސް އެމީހުން
ކުރާ ޕާޓީގެ މެމްބަރުން ފާސްކުރަން މިހާރު އެ އުޅޭ
ބޑުކުރިޔަސް ،ރައްޔިތުންގެ އަސާސީ އެއާޕޯޓް ޮ
"އަބުރު ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ގާނޫނު" ގެ ހަގީގަތެއް
ބައެއް ހައްގުތަކަށް އަރައިގަނެ ،ދައުލަތުގެ މިނިވަން
ގިނަ ރައްޔިތުންނަކަށް ނޭނގެ އެވެ .ގެއްލެން އެ
މުއައްސަސާތައް ބޭކާރު ތަންތަނަށް ހަދަމުން ދާ ކަމަށް
އުޅެނީ ހަމައެކަނި ރާއްޖޭގައި ނޫސްވެރިކަން ކުރާ 200
ވަންޏާ އެއީ ގައުމަށް ލިބޭ އަސްލު ތަރައްގީއެއް ކަމަށް،
ވަރަކަށް ނޫސްވެރިންގެ ހައްގެއް ނޫނޭ ،ވިސްނާކަށް
މި ދެންނެވި މަދު މީހުން ގަބޫލެއް ނުކުރާނެ އެވެ؛ އެއީ
ވެސް ގިނަ ރައްޔިތުން ބޭނުމެއް ނުވެ އެވެ .އެއަށް
ގައުމުގެ މޫނުގައި ހަވީރު ފުށް ޖެހުން ފަދަ ކަމެކެވެ.
ބޑަށް އެ މީހުންގެ ސަމާލުކަން ،ހިންދީ ވުރެ ޮ
ކޅެއްގެ ތެރޭގައި އޮންނާނީ އެފުށުގެ ރީތިކަން ،ކުޑައިރު ޮ
ސިލްސިލާއެއްގައި އުޅޭ އަންހެނަކަށް ވެސް ލިބޭކަން،
ގެއްލިފަ އެވެ.
އަންގާރަދުވަހު "ރަސްފަންނު" އަށް އެއްވި މީހުންގެ އަދަދުން އެ ސާބިތުވީ އެވެ. ބާރުގަދަ ވެރިން އަބަދުވެސް ނަގާނީ އެ ހާލަތުގެ
ވިސްނޭ އެ މަދު ދިވެހިންނަކީ ،ގައުމުގެ ބާރު މޔައިންނެ"ވެ .ހަމާގައި ހުރި ފަރާތްތަކުގެ ނަޒަރުގައި " ޮ ތިބީ ،ނުވަތަ ގައުމު ދާންވާ މިސްރާބު އެނގޭނީ،
ނާޖާއިޒު ފައިދާ އެވެ .މިނިވަން 50އާ ގުޅުވައިގެން،
ގތުގައި ،ހަމައެކަނި އެމީހުންނަށެވެ. އެވެރިން ގަބޫލުކުރާ ޮ
ކުރީގެ ނައިބު ރައީސް އަދީބު އިސްކޮށް ހުންނަވައި
އެކަމަކު ބިރުދައްކައިގެން ބަޔަކު މައިތިރިކުރުމަކީ
ރާއްޖެ ގެނައި އެކި ވަރުވަރުގެ ތަރިންނަށް އެހާ ބޮޑު
ދާއިމީ ހައްލަކަށް ވާނެ ހެއްޔެވެ؟ ނުވާނެ އެވެ.
ހޭދައެއް އެކުރީ އެކަން އެނގިވަޑައިގެން ހުންނަވަ
އެކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާނެ
ބލަށް އެރުމަކީ އެހާ އުނދަގޫ އެވެ .ގިނަ ރައްޔިތުންގެ ޮ
ވެރިޔަކަށް މިވަގުތު ދުނިޔޭގައި ހުންނެވީ ކުރީގެ
ކަމެއް ނޫނެވެ.
ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމެވެ .އެމަނިކުފާނަށް
އެކަމަކު ވިސްނޭ މަދު ބަޔަކު އަބަދުވެސް އެ
ކުރިމަތިވެވަޑައިގެންނެވި އުނދަގޫ މަރުހަލާގެ
ގތަކަށް ،އުފުލާނެ މީހުންގެ އަޑު ،އެފަހަރަކު އުފުލުނު ޮ
ހުރިހާ ކަމެއް މިހާރުގެ ރައީސް ޔާމީން ވާނީ
އެވެ .އެހެންކަމުން މިދިއަ އަހަރެކޭ އެއްގޮތަށް އެ
ތަޖުރިބާކުރައްވައިފަ އެވެ .އެހެންކަމުން އުފެދޭ ސުވާލަކީ
މީހުންނަށް މި އަހަރުގެ މިނިވަންދުވަހުގެ އުފަލެއް ވެސް
ރައީސް ޔާމީން ،ރާއްޖޭގައި ނާކާމިޔާބުވެފައި އޮތް
ނެތެވެ .އެމީހުންގެ ޝަކުވާތައް ހުރީ ފުނިޖެހިފަ އެވެ.
ސިޔާސަތެއް އެ ގެންގުޅުއްވަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟
ގައުމެއްގައި ،މުޒާހަރާގައި ބައިވެރިވާ ބައެއް ނޫނެވެ.
އެއީ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީނުގެ ސަރުކާރާ ނުވަތަ
ޖަވާބަކީ ހުރިހާ ބާރެއް އަތްޕުޅަށް އެރުމުން މާޒީ
މަގުމައްޗަށް ނުކުމެ އަޑުއުފުލާ ބައެއް ވެސް ނޫނެވެ.
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުންނާ މެދު އޮތް ޒާތީ
ހަނދުމަފުޅު ނެތުމެވެ.
ޖރިޓީ އޮތް ވެރިކަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެ ޯ
ރުޅިވެރިކަމެއް ނޫނެވެ .ގައުމުގައި ތަރައްގީގެ ކިތައްމެ
އާންމު ގިނަ ރައްޔިތުންނަކީ ،ދުނިޔޭގެ އެއްވެސް
މަޝްރޫއުއެއް ހިންގިޔަސް ،މާލޭ/ހުޅުލޭ ބްރިޖް އެޅިޔަސް،
ރައީސް މައުމޫން ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ކަމެއް ކޮންޓްރޯލްކުރައްވައިގެން 25އަހަރު ވެރިކަން ކުރެއްވި
ވެގެން ދިޔައީ އެވެ .އެކަމަކު ރީތި ކުލަތަކުން ގައުމު ޖަރީ ކުރިޔަސް ،ސިޔާސީ ގޮތުން ފެނުނު ބޑެތި ވައްކަންތަކާއި ނުހައްގުން ހަމަނުޖެހުންތަކާއިޮ ، އެތައް ބަޔަކަށް ލިބެމުން އަންނަ އަނިޔާތަކުން ފެތުރުނު މާޔޫސްކަން މިހާރު ވެސް ހަމަ މި އޮތީ އެވެ .ސަރުކާރަށް ނިސްބަތްވާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ބައެއް މެމްބަރުންގެ ތެރޭގައި ވެސް އެ މާޔޫސްކަން އެބަ އޮތެވެ .ބައެއް މީހުން އަމިއްލަ ގޮތުން ދައްކާ ވާހަކަތަކުގައި "ކުރާނީ ކީއްހޭ ،މި ނޫން ގޮތެއް މިވަގުތު އަހަރެމެންނަކަށް ނެތޭ" އެ ބުނަނީ ގައިމު ހިތުގެ އަޑިން ގަބޫލުނުކުރާ ކަންކަން ހިނގަމުން ދާތީތާ އެވެ. ބޑެތި މުސާރަވެރިން ،ގައުމުގެ އެހެން ދައުލަތުގެ ޮ ހުރިހާ ކަމެއް ހަނދާން ނައްތާލައިފައި ،ޓައި އަޅައިގެން، ނަލަހެދިގެން ،މިނިވަން ދުވަސް ފާހަގަކުރިޔަސް، ހުޅުވިފައިވާ ސިކުނޑިއަކުން ،ތެދުވެރިކަމާ އެކު ވިސްނާލައިފި ނަމަ ،އަޅުގަނޑު މި ދަންނަވާ މާޔޫސްކަން އިހުސާސްނުކުރެވި ނުދާނެ އެވެ .މިނިވަން ހޑަށް އަންނާކަށް ވެސް ދުވަހުގެ ޖާފަތުން ކޭ އެއްޗެއް ޮ މާ ގިނައިރެއް ނުނަގާނެ އެވެ.
އެޑިޓަރުގެ ނޯޓު: މޫސާ ލަތީފަކީ މިހާރު ހުއްޓާލައިފައިވާ "ހަވީރު"ގެ އެޑިޓަރެވެ .މި އަހަރުގެ މިނިވަން ދުވަހުގެ އަދަދަށް މަޒުމޫނެއް ލިއެދެއްވަން ދިން ފުރުސަތުގައި މި މަޒުމޫން "މިހާރު"އާ ހިއްސާކުރެއްވީތީ އަޅުގަނޑުމެން ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ.
ވާހަކަ
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
13
މިއީ އެތައް ވާހަކައެއްގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ސީރީޒްއެކެވެ .މައިގަނޑު ނަމަކީ "ދިހައެއް" ނަމަވެސް އެކި ވާހަކަތަކަށް ދީފައި ވާނީ އެކި ނަމެވެ .އެއިން ކޮންމެ ބައެއްގެ ދިގުމިން ވެސް ތަފާތުވާނެ އެވެ .ކިޔައިދޭނީ ލޯބި ،އިޖުތިމާއީ މައްސަލަތައް ،ސިޔާސީ ދާއިރާ ،އަދި ކުށުގެ ވެއްޓެވެ .ބޭނުންކުރާނީ ދިވެހި ބަހުގެ އެންމެ އާދައިގެ ދަރަޖަ އެވެ. ހއ .ފިއްލަދު އަކީ ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު
ޖަހާފައި ހުރި ގެއެއްގައި ހަދާފައިވާ ބަނބުކެޔޮ ފިލާ
ގޮތުގަ އެވެ.
ރަށްރަށުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މައި ރަށެކެވެ.
އެޅި އަށްޓެއްގަ އެވެ .އެއަށީގައި ހުދު ފޮތިގަނޑަކާއި
ރަށުގައި މީހުން ދިރިއުޅޭ ބައި ފިއްލަދޫގެ ގޮތުގައި
ހުދު ހަތަރު ބާލީސް ނޫން އެއްޗެއް ނެތެވެ .މައި
ހުރި ރަދުން ،މަހާމުހައްމަދުގެ އެންމެ ދޮށީ ދަރި
ހަމަޖެއްސި އެވެ .އަދި މާލެ އިން އޭނާ އަށް ފެނުނު
އންނަ އިރު ދައްޕަރަކީ ،ކުރިންސުރެ މަޝްހޫރުވެފައި ޮ
ގޭގެ އިތުރުން ދެން ހުރީ ދަލޭކަދައިތަގެ ޒަވާޖީ
ގސް މިސްރުގައި އެވެ .އެކަމަކު ވަގަށް ފިލައިގެން ޮ
އަޖައިބެއް ކަހަލަ އަޅުވެރި ،އަދި ފަންޑިތަ އާއި
ބޑު ސަރަހައްދެކެވެ. ވަރުވާ އަށް ދޫކޮށްފައިވާ އެރަށުގެ ޮ
ހަޔާތުގައި ބޭނުންކުރި ކުޑަ ކޮޓަރި އެވެ .އެތަނަށް
ބޑު އިލްމުވެރިޔަކަށް ވެގެން ދިހަ އަހަރު ކިޔަވައިޮ ،
ސިހުރުގެ އުސްތާޒު އެދުރު ގާސިމަކީ އޭނާގެ އެންމެ
ވަންނާނެ މީހަކު އެ އާއިލާގައި ހުރީކީ ނޫނެވެ .އެކަމަކު
ދންއިސްމާއިލް ރާއްޖެ އައިސް ،ގަނޑުވަރަށް އެޅި ޮ
ބޑު އެހީތެރިޔާ އަށް ހެދި އެވެ. ޮ
ކުރިންސުރެ ވެސް އެރަށަށް އެހެން ރަށްރަށުގެ މީހުން
އެ ކޮޓަރީގައި ،އޭނާ އާއި ފިރިމީހާ ނިދި އެނދުގެ
ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅާ އެކު ވެސް ފެނުނީ ބައްޕަގެ
ގހެއް ނޫޅެ އެވެ .އެހާމެ ބޮޑު ކެލަ އާއި އާންމުކޮށް ޮ
ކޅުގައި ހުރި ފެން ރުނބާގެ ބޭނުން އަބަދުވެސް ބޯލާ ޮ
އަނިޔާވެރިކަމެވެ.
ބާރަށަކީ ފިއްލަދޫގެ އަވަށްޓެރި ރަށްރަށެވެ .ދަތުރުކުރުން
ދަލޭކަދައިތަ އާއި އޭނާ ބަލަހައްޓާ ފިރިހެނުން ކުރެ
ގތިތެރޭގައި ދެ އަތް ފަހަތަށް ގަނޑުވަރުގެ ޯ
އުނދަގޫވެފައި ،މާލެއާ ދުރުކަމުން އިހުޒަމާނުގައި،
ކންމެ ފަހަރަކު ވެސް ފުރާފައި އެވެ .އެ ރުނބާ ޮ
ބަނދެ ،ކުޑަކަކޫ މައްޗަށް ތިރިވެ އިން މެދު އުމުރުގެ
ދުނިޔެ ދޫކުރި ކުށެއް ނެތް އެތައް ދިވެހިންގެ ސަބަބުން
ގތުން ،ވަރަށް މަދު ފަހަރަކު ނަމަވެސް އަދަބެއްގެ ޮ
ކށް ވެހޭ ވާރޭގައި ،ހަތް ފަހަރު ހުންނަނީ ބޯ ޮ
ފިރިހެންމީހާގެ މުންޑު ނޫން އެއްޗެއް ނެތެވެ .އޭނާގެ
ދންއިސްމާއިލާއި އެދުރު މަރު ހައްގު ބައެއްކަންޮ ،
ބައެއް ކުށްވެރިން މާލެ އިން ފިއްލަދުއަށް އަރުވާލި
ދރިއެއް ކަހަލަ މަތިންނެވެ .މުށިން ހަދާފައި ހުރި ޯ
ކޅުން އަނެއް ކޮޅަށް ބުރަކަށީގައި ހުރަހަށް އެއް ޮ
ގާސިމަށް ވެސް އެއްބަސްވެވުނެވެ .އެކަން ކުރަން އެ
އެވެ .ފުވައްމުލައް މަޝްހޫރުވެފައި އޮންނަނީ ބައެއް
އެއްޗަކުން ހަތް ފަހަރެއްގެ މަތިން ނަގާ ފެނުން ރުނބާ
ރޮނގެއްހެން ދެމިގެން ގޮސްފައި ހުރި އެތައް ޒަހަމަކުން
މީހުން ނިންމީ ގަނޑުވަރުގައި ބާއްވާ ހާއްސަ ޖާފަތެއްގެ
ރަސްކަލުންނާއި އިސް ބައެއް މީހުން އަރުވާލި ރަށެއްގެ
ފުރާލެވެ އެވެ.
ލޭ ފައިބަމުން ދިޔަ އެވެ .އެއީ ދުއްރައިން ގަދައަށް
ތެރެއަށް ޒަހަރު އަޅައިގެންނެވެ.
އެއީ ރާއްޖޭގެ އެންމެ އިރަށް އޮންނަ އެއް ރަށެވެ.
ގޮތުގަ އެވެ .އެކަހަލަ ތާރީހެއް ފިއްލަދުއާ ގުޅުވައިގެން
ގތަށް ކުރަމުން އަންނަތާ ވެސް އެކަން ހަމަ އެ ޮ
ލިޔެފައި ނެތަސް މީގެ ދެ ގަރުނެއް ކުރިން އެރަށަށް
މިހާރު ދެ ގަރުނެއް ވެއްޖެ އެވެ .އެކަމަކު އެ ދެ
ވަރަށް ހާއްސަ އެކަކު އެރި އެވެ .އެކަމަކު އެއީ އޭރުގެ
އާއިލާގެ އެކަހަލަ ސިއްރުތައް ރަށުގެ އެކަކަށް ވެސް
ދޮންއިސްމާއިލަކީ އޭރު ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގައި
ދެނެގަނެ ،އޭނާގެ ކުޑައިރުގެ އެންމެ ގާތް ރަހުމަތްތެރިޔާ
ދންއިސްމާއިލަށް ތެޅުމުން ލިބުނު އަނިޔާކަންޮ ، އެނގުނެވެ. ގސް އެމީހާގެ ކައިރީގައި އިށީނެވެ" .ތިއީ އޭނާ ޮ
ވީރު މޫސަ އަކީ އޭނާގެ ހާއްސަ ހަށިފާރަވެރިޔާ އަށް
ތިން މީހުންނަށް ފެނުނީ ރަސްކަލުން ދންއިސްމާއިލްގެ ފިރިހެން ދެ ކޮއްކޮ މަހާމުހައްމަދާއި ޮ ވެސް މަރާލާށެވެ .އެއީ އެމީހުންގެ އަނިޔާވެރިކަމުގައި
ދންއިސްމާއިލާ މެދު އެކަމަކު އޭގެ ކުރިން ޮ ޝައްކު އުފެދި ،އޭނާ ހައްޔަރުކުރުމުގެ އަމުރު ނެރުނެވެ. ގަނޑުވަރުން ނުކުމެގެން ދިޔަ ސިފައިންގެ ދިހަ މީހުން
ރަސްކަލުން ސިއްރުކުރި ހާދިސާއެއް ކަމުން ،ދިވެހި
ނޭނގެ އެވެ .އެކަން ބެލުމުގެ ޝައުގެއް ވެސް އެހެން
ކާކުހޭ" ކުރި ސުވާލަށް ޖަވާބު ދޭން އިސްއުފުލައިލެވޭހާ
ދޮންއިސްމާއިލްގެ ގޭގެ ދޮރު ވައްޓާލައިފައި ވަނެވެ .އޭރު
ތާރީހުގެ ސަފުހާތަކުން އެކަން ވަނީ ފޮހެވިފަ އެވެ.
ބައެއްގެ ނުހުރެ އެވެ.
ހިތްވަރު ވެސް އޭނާގެ ނެތެވެ .އެކަމަކު
ދޮންއިސްމާއިލްމެންނަށް އެ ހަބަރު ލިބި ތައްޔާރުވަމުން
"މުދިންހަސަނޭ" ބުނި އަޑު އިވުނެވެ.
ދިޔައީ ފިލާށެވެ .ސިފައިންގެ ކުއްލި އަރައިގަތުމާ އެކު،
ފިއްލަދޫގެ އެންމެ އުތުރުން ،އެންމެ އިރަށް ހުރި
ރުނބައިން ފެން ހުސްވަން ކައިރިވާ އިރަށް ގުގުރި
ބޑު ބަދަލެއް އައިސްފައެއް ނުވެ އެވެ. ދެ ގެއަށް މާ ޮ
އާއި ވިދުމާ އެކު ރަށަށް ވާރޭ ވެހެން ފަށަ އެވެ .އެއީ
ދންއިސްމާއިލް ފަހަތަށް ޖެހި ،އޭނާގެ އަތް ޮ
ވީރު މޫސާ އެމީހުންނާ ކުރިމަތިލައި ،އޭނާގެ ކަނޑީގެ
ރަށުގެ އެކި ދުވަސްވަރުގެ މުސްކުޅިންގެ ތުންތުންމަތިން
އިރުވައި މޫސުން ކަމަށް ވިޔަސް ،ނުވަތަ ރާއްޖޭގެ
މހާލައި ،އެތަނާ ދާދި ގާތުގައި ހުރި ފާރެއް ޮ
ތިން ހަމަލާއިން ތިން މީހުންގެ ބޯ ހަށިގަނޑުން
ދެކެވެމުން އައި ވާހަކަތަކުގައި ބުނަނީ އެ ދެ ގޭގައި
އެހެން ހިސާބުތައް އަވިން ފިހެމުން ދިޔަ ނަމަވެސް
ކައިރީގައި ބޭންދި އެވެ .އެހާ ހިސާބުން އެތަނަށް އައީ
ވަކިކޮށްލި އެވެ .އެކަމަކު އޭރު ސިފައިންގެ އެކެއްގެ
ގފި ކަމަށެވެ .އެ ދެ އުޅެނީ އެއް އާއިލާއެއްގެ ދެ ޮ
ބކޮށް ވާރޭ ވެހިދާނެ ފިއްލަދު އަށް ހަމަ ކުއްލިއަކަށް ޯ
ރަސްގެފާނުގެ ހާއްސަ ސިފައިންގެ ތެރެއިން ހަތަރު
ކަނޑިން ދިން އެތިފަހަރެއްގައި ދޮންއިސްމާއިލްގެ
އާއިލާގެ މީހުން އެރަށުގައި ނޫޅޭ ހަނދާނެއް ފިއްލަދޫގެ
އެވެ .ކެލަ އާއި ބާރަށު މީހުން އެ ވާހަކަ ބައެއް
މީހެކެވެ.
ބޑަށް ޒަހަމްވެފަ އެވެ .ވީރު ކަނދުރާ ވަނީ ވަރަށް ޮ
ފަހުގެ ކާބަފައިންގެ ނެތެވެ. އެއް ގޭގައި މިހާރު އޮތީ އުމުރުން 90އަހަރުގެ
ފަހަރަށް ދައްކަ އެވެ" .ބަލަ މިއަދު ކޮން ވާރެއެއްހޭ
"ތިއީ ރަސްކަލުން އަދަބު ދީފައި އިން މީހެކޭ ،އެ
މޫސާގެ ރުޅިވެރިކަމުގެ ހަމަލާތަކުގައި ސިފައިންގެ
އެ އޮއްސާލީ" މިއީ ބައެއް ފަހަރަށް ފިއްލަދޫ މީހުންނާ
އަދަބުން އޭނާ ސަލާމަތް ކުރެވޭނީ ވެސް ހަމައެކަނި
އިތުރު ދެ މީހެއްގެ މޭމަތީގައި އަޅާލި ރޮނގުން ލޭތައް
ދަލޭކަދައިތަ އެވެ .އޭނަޔަށް އެއްވެސް ދަރިޔަކު
ކަނޑު މަތިން ދިމާވުމުން ކެލަ އާއި ބާރަށު މީހުން
ރަސްކަލުންނަށޭ" ކިޔައި ،މުދިންހަސަނު ކުރިން ވެސް
ގސް ،އެމީހުން ބިން މައްޗަށް ދެމުނެވެ. ބުރައިގެން ޮ
ލިބިފައެއް ނުވެ އެވެ .ފިރިމީހާ މަރުވިތާ ބައި ގަރުނު
ކުރާ ސުވާލެވެ" .އެއީ ދެން އަހަރެމެން ރަށަށް އޮތް
ގސް ،އަތް ބަނދެ ،ބޭންދި އެވެ. އިން ތަނަށް ގެން ޮ
އެހާ ހިސާބުން އަނެއް ފަސް މީހުން ބިރުން އެގެއިން
ވެއްޖެ އެވެ .އަނެއް ގޭގައި އުޅެނީ ދެމަފިރިޔަކާއި
ނިއުމަތެއް ނޫންހޭ" ބާރަށު މީހުން ވެސް ސަމާސާއަކަށް
އެމީހުންގެ ހަތަރު ފިރިހެން ދަރިންނެވެ .އެ ހަތަރު
ހަދާފައި ބުނެ އެވެ.
ކންމެ މީހެއްގެ ފިރިހެން ފިރިހެނުންގެ ތެރެއިން ޮ
މި އަޖައިބެއް ކަހަލަ ދެ އާއިލާގެ ފުރަތަމަ ލޭ
ބައްޕަގެ އަނިޔާވެރި ރަސްކަމާއި ދީނީ އިލްމުވެރިން ދެކެ ބައްޕަ އަންނަ ރުޅި އެނގޭކަށް މާ ގިނަ ދުވަހެއް ނުވި އެވެ .ބައްޕަގެ ދިރިއުޅުމުންނާއި ބައްޕަގެ
ފޮތިގަނޑަކުން ބަނދެ ،އަތުޖެހުނު އެއްޗެއް ހިފައިގެން،
ގަނޑުވަރުގައި އޭނާ އަށް އެއްވެސް ޖާގައެއް ނެތް
ވީރު މޫސަ އާއި އެދުރު ގާސިމު އެގެއިން ނުކުމެ، އޑިއަށް އަރައި، ކުރިން ވެސް ތައްޔާރުކޮށްފައި އޮތް ޮ ނައްޓާލި އެވެ .އެމީހުން މިސްރާބު ޖެހީ ،މަލިކަށް ދާށެވެ.
ދަރިއަކު ދުނިޔޭގައި އެބަ ހުއްޓެވެ .އެހެންކަމުން އެ
ފިއްލަދޫގައި ދެމެން ފެށީ ވަރަށް ހާއްސަ މީހެއްގެ
ގޭގައި މިހާރު ،ބައްޕައާ އެކު ނުވަ ފިރިހެނުންނާއި
ގތުގައި ދިޔަ ބައެއްގެ ފަރާތުންނެވެ. ހާދިމުންގެ ޮ
ދންއިސްމާއިލަށް އެނގި ކަށަވަރުވި އެވެ. ކަން ވެސް ޮ
ފަސް އަންހެނުން ދިރިއުޅެ އެވެ.
އެއީ ހަގީގަތުގައި ،ދިވެހި ތާރީހުގައި ލިޔެފައި ނެތް
އެކަމަކު ފުރަތަމަ އޭނާ ބެލީ ،ވާހަކަ ދައްކައިގެން
ނަމަވެސް ،އޭރުގެ ވަލީއަހުދު ދޮންއިސްމާއިލްގެ
ބައްޕަ އާއި އޭނާގެ ފިރިހެން ދެ ކޮއްކޮ އަށް
ހާދިމުންނެވެ .ދަލޭކަދައިތަ ގުޅިފައި ވަނީ ވަލީއަހުދުގެ
ދންއިސްމާއިލަށް ވިސްނައިދެވޭތޯ އެވެ .އެކަމަކު ޮ
ދަލޭކަދައިތަ ބަލަނީ އެ އާއިލާ އިންނެވެ .ރަށުގެ އެހެން މީހުން އެދެ ގެއަށް ވަދައެއް ނޫޅެ އެވެ.
ނުކުމެ ،ދުއްވައިގަތެވެ. ދންއިސްމާއިލްގެ ކަރު، ޒަހަމްވެފައި އޮތް ޮ
ދންއިސްމާއިލްގެ ހާލު ދެރަވެގެން އެންމެ އެކަމަކު ޮ
އަދި އޭނާ ބަލަހައްޓާ އާއިލާގެ ފިރިހެނުން މުޅިން
ހިމާޔަތުގައި ދަތުރުކުރި އަޅުވެރިޔާ ،އެދުރު ގާސިމާ
ފެނުނީ ،ދީންވެރިކަމެއް ނެތް އާއިލާއެކެވެ .ހަމައެކަނި
ފަހުން ފައިބަން ޖެހުނީ ފިއްލަދުއަށެވެ .އެއީ ކަނޑު
ވެސް ކައިވެނިކުރަނީ ރަށުން ބޭރު މީހުންނާ އެވެ.
އެވެ .ދަލޭކަދައިތަ ބަލަހައްޓަމުން އެދަނީ ވަލީއަހުދުގެ
ރަސްކަމުގެ ޖާހަތާއި ދުނިޔޭގެ އުފަލަށް ގެއްލިފައި
ގަދަ ،ވިއްސާރަ ރެއެއްގެ ދަންވަރެވެ.
އެހެންކަމުން އެއީ ރަށުގެ އެހެން މީހުންނާ މާ ބޮޑު
ހަށިފާރަވެރިޔާ ،ވަރުގަދަ ވީރު މޫސަގެ ފަރާތުން
ތިބި ބައެކެވެ .ރޭގަނޑުގެ ކުޅިވަރުތަކާއި ދެ ޖިންސުގެ
ގުޅުމެއް ނެތް ،ވަކި ހަމަތަކަކާއި އުސޫލުތަކެއްގެ
ކޅުން ދިގު ،ހަށިގަނޑު ވަރުގަދަ ދެމިގެން އައި ،އިސް ޮ
މީހުންނާ އެކު އެކި ގަނޑުވަރުތަކުގައި ބާއްވަމުން ދިޔަ
ފިރިހެނުން ނިސްބަތްވާ އާއިލާ އެވެ .ފިއްލަދޫގައި އެ
ނެށުންތަކާއި ލަވަކިއުންތަކެވެ.
މަތީގައި ދިރިއުޅެމުން އަންނަ ބައެކެވެ. ގތަކަށް ރާނާ އުވަ ދަލޭކަދައިތަ އޮތީ އާދައިގެ ޮ
މީހުން މަޝްހޫރުވެފައި ވަނީ ވެސް ވީރު ދަރިންގެ
ދންއިސްމާއިލްގެ ފުރާނައަށް ނުރައްކާވާނެކަން ޮ
(ދެ ވަނަ ބައި ،އަންނަ ހޯމަދުވަހު)
ލައިފްސްޓައިލް 28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
ހަކުރު ބަލިން ދިފާއުކޮށްދޭ ބައެއް ކާނާ އެކު އިންސިއުލިން ސެންސިޓިވިޓީ ރަނގަޅުވާ
ލިބޭ ފެޓްގެ ބާވަތްތައް މަދުކުރުމަކީ ހަކުރު
މި ދިރާސާކުރުމަށް ސައިންސްވެރިން ވަނީ
އށް އަދި ތަރުކާރީ ތެޔޮ ނަޓްސް އާއި ޮ
ކަމަށެވެ.
ބައްޔަށް ފަރުވާކުރުމުގައި އެހީއަކަށްވާކަން"،
4660މީހަކު ބައިވެރިކޮށްގެން ހަދާފައިވާ 102
ބޮސްޓަންގެ ޓަފްޓްސް ޔުނިވަސިޓީގެ ސްކޫލް އޮފް
ކށްފަ އެވެ .މިއީ ޓްރަޔަލްއެއްގެ މައުލޫމާތު އެއް ޮ
ބހައިޑްރޭޓްސް" މަދުކުރުމުން ޓައިޕް 2 ކާ ޯ
ހަކުރުބަލީގެ ނުރައްކާ މުޅި ދުނިޔޭގައި ވެސް
ނިއުޓްރިޝަން ސައިންސް އެންޑް ޕޮލިސީގެ ޑީން
ޓައިޕް 2ޑައެބެޓީސް ޖެހުމަށް އެކި ބާވަތުގެ
ޑައިބެޓީސް އިން ސަލާމަތްވުމަށް އެހިއަކަށްވާ
ވަނީ އާންމުވެފައި .ދިރާސާއިން ބާރު ލިބެނީ
އަދި ދިރާސާގައި ބައިވެރިވެ ވަޑައިގެންނެވި ޑރ.
ކާނާއިން މެދުވެރިކުރުވާ ސަބަބުތައް ދެނެގަތުމަށް
ކަމަށް އާ ދިރާސާއަކުން ދައްކައިފި އެވެ.
ވލްނަޓާއި ސަންޕްލާވާ އޮށާއި ސޯއީ ކާނާގައި ޮ
ޑެރިއުޝް މުޒައްފަރީން ވިދާޅުވި އެވެ.
ކށްފައިވާ އެކި ދިރާސާތަކެވެ. ޮ
ބޭނުންކުރުމާ އެކު މަސް ކެވޭ ޖަނަވާރުން ލިއްބައިދޭ ފެޓްސް އަދި "ރިފައިންޑް
ވަރަށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ކޮށްފައިވާ
"އިންސިއުލިން އަށް ރެސިސްޓެންސް
އޭނާ ވިދާޅުވީ ހެލްތީ ފެޓްސްއާ މެދު
ލސް މެޑިސިންގެ ،މި މި ދިރާސާ ވަނީ ޕް ޮ
މި ދިރާސާއިން ދައްކަނީ ކެއުމަށް މި ބަދަލު
ކށްފައި ހުންނަ ގޮވާމުގެ އިތުރުކޮށް ރިފައިން ޮ
ބިރުގަންނަން ނުޖެހޭކަން ވެސް މި ދިރާސާއިން
މަހުގެ 19ވަނަ ދުވަހުގެ އަދަދުގައި ޝާއިއުކޮށްފަ
ބީންސް އާއި ފްލެކްސީޑާއި މަސް ބޭނުންކުރުން
ގެނައުމުން ލޭގައި ހަކުރުގެ މިންވަރު ދަށްކޮށްދިނުމާ
ބާވަތްތަކާއި ސްޓާޗާއި ހަކުރާއި ޖަނަވާރުން
ހާމަވެއްޖެ ކަމަށެވެ.
އެވެ.
ޓީވީ ބަލަން އޮތުމަކީ މަރުބައްޔަށް ދެ ވޭ ދައުވަތެއް އތުމަކީ ރަނގަޅު ކަމެއް ހަރަކާތްތެރިކަމެއް ނެތި ޮ ނޫންކަން އެނގެ އެވެ .ޓީވީ ބަލަން ހޭދަކުރާ ވަގުތަކީ މި ޒަމާނުގައި އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު މިގޮތަށް ތިބޭ
އެއް ގަޑިއިރަކީ ސިއްހީ މި ނުރައްކާ 40ޕަސެންޓަށް އިތުރުވާ ސަބަބެއް ކަމަށެވެ. ކންމެ ދުވަހަކު ފަސް ގަޑިއިރު ޓީވީ ބެލުމަށް ޮ
ޖަޕާނުގައި މި ދިރާސާކޮށްފައި ވަނީ 86،000
ސަބަބުން ކުރިމަތިވާ ސިއްހީ ނުރައްކާތެރި
މީހުންގެ ޓީވީ ބެލުމުގެ އާދަ ހުންނަ ގޮތް
މައްސަލައެކެވެ .މިއީ ހަށިގަނޑުގެ ކޮންމެވެސް
ބަލައިގެންނެވެ .އެގޮތުން 1988އާއި 1990އާ
ކޅެއް ގަނޑުވެ ،ފުއްޕާމެއާ ހިސާބަށް ހިސާބެއްގައި ލޭ ޮ
ވަގުތުގެ ގޮތުގައި ވަނީ ބެލެވިފަ އެވެ .ދިރާސާއެއްގައި
ލއިޒަމް" ނުވަތަ ހޭދަކުރާ މީހުން "ޕުލްމޮނަރީ އެމްބް ޮ
ދެމެދު ،އުމުރުން 40އަހަރާއި 79އަހަރާ ދެމެދުގެ
ކޅު ވާސިލްވެ ފުރާނަ އަށް ނުރައްކާވާ ސިއްހީ އެ ލޭ ޮ
އތުމަކީ ފުރާނައަށް ނުރައްކާވާ ބުނަނީ ޓީވީ ބަލަން ޮ
ކޅެއް އުފެދިގެން މަރުވުމުގެ ފުއްޕާމޭގައި ގަނޑު ލޭ ޮ
މި މީހުންގެ ޓީވީ ބެލުމުގެ އާދަ މޮނިޓަކުރި އެވެ .އޭގެ
ހދައިފި ނަމަ ،މި މައްސަލަ މައްސަލައެކެވެ .ފަރުވާ ނު ޯ
ފަދަ ބަލިތަކަށް ދެވޭ ދައުވަތެއް ކަމަށެވެ.
ފުރުސަތު ދުވާލަކު 2.5ގަޑިއިރު ޓީވީ ބެލުމަށް
ފަހުން 19އަހަރުގެ މުއްދަތަކަށް ވަނީ މި މީހުންގެ
ދިމާވާ މީހުންގެ ތެރެއިން ހަތަރުބައިޅަ އެއް ބައި
ހޭދަކުރާ މީހުންނަށް ވުރެ 40ޕަސެންޓް އިތުރެވެ.
ގތް ބަލައިފަ އެވެ. ސިއްހީ މައްސަލަތައް ހުރި ޮ
މީހުން މަރުވެ އެވެ.
އާ ދިރާސާއެއްގައި ބުނަނީ ޓީވީ ސީރީޒް އެއް ބަލަން ހޭދަކުރާ ވަގުތަކީ ފުއްޕާމޭގައި ގަނޑު ލޭކޮޅެއް
ދިރާސާގައި ބުނެފައި ވަނީ ގިނައިރު ޓީވީ ބެލުން،
މި މީހުންގެ ތެރެއިން 59މީހަކު ވަނީ
އުފެދި މަރުވުމުގެ ނުރައްކާ އިތުރުވެގެންދާ ސަބަބެއް
އންނަ ވަރަށް ވުރެ ސިއްހީ ނުރައްކާތައް ހީކުރެވިފައި ޮ
ލއިޒަމްގެ ސަބަބުން ފުއްޕާމޭގައި ޕުލްމޮނަރީ އެމްބް ޮ
ގތުން ،ޓީވީ ބެލުމުގައި ހޭދަކުރާ ކޮންމެ ކަމަށެވެ .މި ޮ
ބޮޑު ކަމަށެވެ.
މަރުވެފަ އެވެ .މިއީ ހަރަކާތްތެރިކަން ކުޑަވުމުގެ
ކޭޓް އާއި ހެރީގެ އާދަޔާ ޚިލާފު އެކުވެރިކަމުގެ ގުޅުން އިނގިރޭސި ޝާހީ އާއިލާގެ ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން
ރަސްމިއްޔާތެއްގައި ކޭޓް އަރިހުގައި ހުންނަވައިގެން
ހެރީ އަކީ ކާފަ ފަދައިން މަޖާކޮށް އުޅުއްވާ
ހެރީ އެއްފަހަރަކު ވިދާޅުވެފައި ވަނީ "ކޭޓް އަކީ
މިނިވަންކަމުން އަދި ސަކަ މިޒާޖުގެ ސަބަބުން ކޭޓް
ދެ އެކުވެރިންނެވެ .އަދި ކައިވެންޏަށް ފަހު މި ގުޅުން
ހިތްހަމަޖައްސާލަން ހެރީ ވަރެއް ނެތެވެ .ކޭޓް އާއި
ބޑަށް ބަދަހިވެގެން ދިޔަ އެވެ. ކުރިއަށް ވުރެ ވެސް މާ ޮ ލބިވެރިންނާ ވެސް ކޭޓް ގުޅުން ބާއްވަ އެވެ. ހެރީގެ ޯ
ވިލިއަމްގެ ތުއްތު ދެބޭފުޅުންނާއެކު ހެރީ ކުޅުއްވައި ވަގުތު ހޭދަކުރައްވަ އެވެ .މިއީ ވެސް ހެރީ ދެކެ ކޭޓް ލޯބިފުޅުވާ
އަދި ހަމައެއާ އެކު އެ ކުދިންނާ ބެހޭގޮތުން ކޭޓް އަށް
ސަބަބެކެވެ.
ފެނިވަޑައިގަންނަވާ އެއްޗެއް ވިދާޅުވެ އެވެ. ގަނޑުވަރުގައި މި ބޭފުޅުންގެ މަސައްކަތްތަކުގައި އުޅޭ
ކޭޓް އާއި ހެރީގެ ރަހުމަތްތެރިކަމުގެ ގުޅުމަކީ ޒަމާންވީ ގުޅުމެކެވެ .ހެރީގެ ޒުވާން ހަޔާތްޕުޅުގައި ހިނގާފައިވާ
ގތުގައި ރާނީ ފަދައިން ކޭޓް ވެސް ހެރީ އަށް މީހަކު ބުނި ޮ
ކޮންމެ ހާދިސާއެއް އެނގޭނެ އެއް ބޭފުޅަކަށް ކޭޓް ވާނެ
ކައިވެނި ކުރާނެ އަންހެންކުއްޖަކާ ބެހޭ ގޮތުން ޚިޔާލެއް ނުދެ އެވެ .ހަމައެކަނި އެއިރަކު ހެރީ ގޮވައިގެން އުޅޭ
އެވެ. ކޭޓް އާއި ވިލިއަމް ލޯބީގެ ގޮތުން ގުޅުނީ 2003
ގތުން ކުރަނީ ސުވާލެވެ. ކުއްޖަކާ ބެހޭ ޮ
އފް ކެމްބްރިޖް ކޭޓް މިޑްލްޓަން އެއްބަޔަކު ޑަޗަސް ޮ
ހެރީ މަޖާ ވާހަކަ ދައްކަވާތީ ހިނިފުޅުވެޑުވިފައި
ބޭފުޅެކެވެ .ބައެއް އާންމު ހަފުލާތަކުގައި ވެސް ހެރީ
އަހަރެންގެ ނުއުފަންނަ ދައްތަ" ކަމަށެވެ .މަންމަ ވެސް
ސިފަކުރަނީ ކޭޓްގެ މައިދައިތަ ލޭޑީ ޑަޔާނާ ފަދަ
އިންނެވި އިރު ކައިރީގައި ފިރިކަލުން ޕްރިންސް
ކށް ނޫސްވެރިންނަށް ވެސް ވަރަށް މަޖާކޮށް އުޅުއްވަނި ޮ
އަވަހާރަވެފައި ވާތީ ކޭޓްއަކީ މަންމައެއްގެ ގޮތުގައި
ވަނަ އަހަރު އެވެ .އެއީ ޔުނިވަސިޓީ އޮފް ސެންޓް
ޔ މީހުންނާ ގުޅޭ ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. ހިތްހެ ޮ
ވިލިއަމް ސީދާ ކުރިމައްޗަށް ބަލަހައްޓައިގެން އެއްވެސް
ފެނެ އެވެ .ކޭޓަކީ ވަރަށް އަދަބުވެރި ،ޒިންމާދާރު
ވެސް ހެރީ ދެކެ އެވެ.
އެންޑްރޫސްގައި ދެބޭފުޅުން ކިޔަވާ ވިދާޅުވާން އުޅުއްވި އިރު
ބނަސް ފަދަ އަންހެންކުދިންނަކީ ޑެވީ އާއި ކްރެސިޑާ ޯ
ޚާއްސަކޮށް ކޭޓް އާއި އެކަމަނާގެ ފިރިކަލުންގެ ކޮއްކޮ
ތަނެއް ފެނިވަޑައިނުގަންނަވާ ކަމަށް ހައްދަވައިގެން
ބޭފުޅެކެވެ .ނަމަވެސް ހެރީ ކުރާ ކަންތައްތަކުން ކޭޓަށް
އެވެ .ކޭޓް އާއި ވިލިއަމް ރައްޓެހިވިތާ ގިނަ ދުވަސްތަކެއް
ޝާހީ އާއިލާއަށް ފިޓްވާ ބަޔެއް ނޫންކަން ކޭޓް އަށް
އންނަނީ ވަރަށް ޚާއްސަ އެހާމެ ޕްރިންސް ހެރީގެ ޮ
ހުންނެވި އެވެ.
ވެސް ހިނިފުޅުނުވަޑުވާ ނުހުންނެވެ އެވެ .ކޭޓް އާއި
ޗާލްސް ކެމީލާއާ ކައިވެނި ބައްލަވައިގަތުމުން ،ކެމީލާއާ
ނުވެ ކޭޓް އާއި ހެރީ ބައްދަލުވި އެވެ .އޭރު ހެރީ އަކީ
މާކުރިއްސުރެ ވެސް އެނގެ އެވެ.
އންނަ ގާތްގުޅުމާއި އެބޭފުޅުންގެ ގާތްކަން ހެރީގެ ޮ
ވެސް މި ދެބެން ގާތް ގުޅުމެއް ބާއްވަ އެވެ .އެކަމަކު
ޓީންއޭޖް ކުއްޖެކެވެ.
އެއްވެސް މީހަކަށް ސިއްރެއް ނުވެ އެވެ.
ކށް އުޅުއްވާ ވަރަށް ގާތްކަން ވާހަކަތައް ހިއްސާ ޮ
ވަރުގަދަ ގުޅުމެކެވެ .ޕްރިންސް ހެރީއަށް ކޭޓަކީ އެއްބަނޑު އެއްބަފާ ދައްތައެއް ފަދަ އެވެ.
ޑެއިލީ މެއިލްގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުން ކޭޓް އންނަ ގާތް ގުޅުން އެ ދެ ބޭފުޅުން އާއި ހެރީގެ ޮ
ވިލިއަމް އާއި ހެރީގެ ބައްޕާފުޅު ޕްރިންސް
ކޭޓާ ކިޔަވަން އުޅުނު ބައެއް އެކުވެރިން ބުނާ
ލބިވެރިންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޗެލްސީ ހެރީގެ ކުރީގެ ޯ
ގތުގައި ކެމީލާ އާއި ކޭޓް ވެސް މިހާރު ބުނެވޭ ޮ ގެންދަވަނީ ހެރީ ކައިވެނިކުރާނެ ރަނގަޅު މީހަކު
ނންނަ ކަމަށްވެ އެވެ .ކޭޓްގެ ފިރިކަލުން ޕްރިންސް ޯ
ގޮތުން ވިލިއަމް އާއި ކޭޓް ރައްޓެހިވުމަށް ފަހު ހެރީ އަށް
ހޯދުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ .ހެރީގެ އަންބަކަށް
އެބަތިއްބެވެ .އޭގެ ތެރޭގައި ދެބެންގެ ދެދަރި ޒާރާ،
ވިލިއަމް އަކީ ވަރަށް ސީރިއަސް ބޭފުޅެކެވެ .ކޭޓް
އަބަދުވެސް ކޭޓް ޚާއްސަ ސަމާލުކަމެއް ދެއްވި އެވެ .ހެރީ
ހޮވޭ ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ހުންނަން ޖެހޭ ސިފަތަކުގެ ތެރޭގައި
ބީޓްރީސް އަދި ޔޫޖީން ހިމެނެ އެވެ .ނަމަވެސް އެންމެ
ބޭނުންފުޅުވާ ތަންތަނަކަށް ވަޑައިގެން މަޖާކޮށް
ކންމެ އިރެއްގައި ކޭޓާ ވާހަކަ ދައްކާ ހެދުމުގެ ބޭނުންފުޅު ޮ
އެތުލީޓަކަށް ވުމާއި ޖަނަވާރަށް ލޯބިކުރުން ،ވަރަށް
އެއްޗެކޭ ވިދާޅުވުމާއި އެހެން ރަސްމިއްޔާތެއްގައި
ކައިވެނީގެ ރަސްމިއްޔާތުތައް ކަމަށް ވިޔަސް
އންލައިން ބައެއް ގާތްގުޅުމެއް ބާއްވަނީ ކޭޓް އާއެވެޮ .
އުޅުއްވުމަކީ ވިލިއަމްގެ މިޒާޖުގައި ހުންނަ ކަމެއް
ފުރުސަތު ދެއްވަ އެވެ.
ހިތްވަރުގަދަ މީހަކަށް ވުން ،މާ މަތީ ފާހެއް ނެތަސް
ކޭޓް އަރައިގެން ހުންނެވި ހީލްސް ބިންމަތީގައި
ނުވަތަ ބެލްޖިއަމްގައި 2014ގައި އޮތް ބޮޑު
ގތުން ވާހަކަ ދައްކާ ފޯރަމްތަކުގައި މި ކަންކަމާ ބެހޭ ޮ
ނޫނެވެ.
އިނގިރޭސި ރާނީގެ 90ވަނަ އުފަން ދުވަސް ފާހަގަކުރުމަށް ބޭއްވި ރަސްމިއްޔާތުގައި ދށުގައި ސިއްރުން ކޮންމެވެސް ކޭޓްގެ ކަންފަތް ޮ
ކންމެ މުނާސަބަތެއްގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގަންނާ ޮ ނޫސްވެރިންނަށް ވެސް ވަނީ ފެނިފަ އެވެ. އލިމްޕިކް ކަމަށް ވިޔަސް، އެއީ ލަންޑަން ޮ
ހެރީގެ ވަރަށް ގިނަ އަންހެން އެކުވެރިން
ކޭޓްގެ މައުލޫމާތު އެނގޭ އެހެން މީހަކު ބުނެފައިވާ
ކށްފައިވުން ،މާ އަނގަ ފުދޭވަރަކަށް ތައުލީމު ހާސިލު ޮ
ތަތްވެދާނެކަމަށް ވިދާޅުވެ ހެރީ ޖެހި ޖޯކަކީ މި ދެ
ހަނގުރާމައިގެ ހަނދާން އާކުރުމުގެ ރަސްމިއްޔާތު
މީހުން ކޭޓް އާއި ހެރީ އަޅުވާ ވެސް ކިޔަ އެވެ.
އތް ގުޅުން އިތުރަށް ބަދަހިކުރައްވަން ގޮތުގައި ވިލިއަމްއާ ޮ
ގަދަ މީހަކަށް ނުވުން އަދި މަޖާ މިޒާޖެއްގެ މީހަކަށް
ބޑަށް ހާމަވެގެން ދިޔަ މެދުގައި އޮތް ގުޅުން ވަރަށް ޮ
ފަދަ ހިތާމަވެރި އިވެންޓްތައް ކަމަށް ވިޔަސް ހެރީ
ނަމަވެސް ޝާހީ އާއިލާގެ ކަންކަން އެނގޭ މީހަކު
ގތުގައި ކޭޓް އާއި ވިލިއަމް އާ ކިޔައިދީފައިވާ ޮ
ގތުގައި ވެސް ކޭޓް އެދުވަސްވަރު ހެރީއާ އުކުޅެއްގެ ޮ
ލބިކުރާ ސިއްހީ ވުން މުހިންމެވެ .އަދި ދަތުރު ކުރުމަށް ޯ
ކަމެކެވެ.
އާއި ކޭޓް އަބަދުވެސް ކައިރިކައިރީގައި ތިބޭތަން ދަނި
ގތުގައި ހެރީ އާއި ކޭޓްގެ އޮންނަނީ ބުނެފައިވާ ޮ
އންނަ ގުޅުމާއި ކޭޓް އާއި ހެރީ އާ އޮންނަ ގުޅުން ޮ
ގުޅުން ބަދަހިކުރެއްވި އެވެ.
އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނެތުން ވެސް މުހިންމު ކަމަށް،
ފެންނަމުންނެވެ.
އެކަހަލަ ގުޅުމެއް ނޫނެވެ.
ވަރަށް ތަފާތެވެ .ހެރީގެ މަޖާކަމުންނާއި އުޅުއްވާލެއް
އަދިވެސް ގަނޑުވަރުން ބޭއްވި އެހެން
ޝާހީ އާއިލާގެ ޚަބަރުތައް އެނގޭ މީހަކު
ވިލިއަމް އާއި ކޭޓް ކައިވެނި ބައްލަވައިގަތުމުގެ ކުރިން ވެސް ކޭޓް އާއި ހެރީ އަކީ އެކަކުގެ ސިއްރުތައް އެނގޭ
މިކަމާ ބެހޭ ވާހަކަތައް މީޑިއާ އަށް ތިލަކުރާ މީހުން ބުނެ އެވެ.
ޝާހީ އާއިލާއަށް މަސައްކަތްކޮށްދޭ މީހަކު ކޅަށް ބަލާއިރު ހެންރީ ބުނި ގޮތުގައި މި ދުވަސް ޮ
އެވެ. އތީ ގަނޑުވަރު ތެރޭގައި އޮންނަ ދެން ޮ
ހުސްހަށިބަޔަށް ހުރުން ކޭޓް އާއި ވިލިއަމް އަދި
މައްސަލަތެކެވެ .މި ކަންތައްގަނޑުގައި ވެސް
ބލަށް ފަސޭހަވެފައި ހިތްހަމަޖެހެ ހެރީއަށް މާ ޮ
ކޭޓް އާއި ހެރީ އެއްބޭފުޅަކު އަނެއް ބޭފުޅަކަށް
އެވެ .މިހާރު މި ތިން ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން އިސް
މަދަދުވެރިވެ އެވެ .ކޭޓް އަކީ ހެރީގެ ފޭން
ބޭފުޅަކަށް ހުންނަނީ ކޭޓް އެވެ .އަނެއް ދެބޭފުޅުން
އެކެވެ .ކޭޓްގެ ނަޒަރުގައި ހެރީ އެއްވެސް ކަމެއް
ކަންތައް ކުރައްވަނީ ކޭޓް ވިދާޅުވާ ގޮތަކަށެވެ.
ކށެއް ނުކުރައްވާނެ އެވެ .ބައެއް ފަހަރަށް ގޯސް ޮ
އެހެންކަމުން މި ތިން ބޭފުޅުންގެ ތެރެއަށް
މިގޮތަށް ހެރީ ހިމާޔަތްކުރަން ހަދައިގެން ކޭޓް ވެސް
"ނުދަންނަ މީހަކު" އައުމުން މިބޭފުޅުންގެ ބަދަހި
ހޫނުފެނަށް ވެއްޓެ އެވެ.
ގުޅުމަށް މައްސަލަތައް ކުރިމަތިވާނެކަމަށް ބެލެވެ
ކޮލަމް ކުލަބަރި
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
16
ހަނދަށް ގާ އުކަން ނޫ ޅޭ!
އަބުރުގެ ބިލާ ދެ ޮކޅަށް ނޫސްވެރިން މިދިޔަ ބުދަ ދުވަހުގެ ރޭ މުޒާހަރާ ކުރަނީ --.ފޮޓޯ :އިމޭޖަސް.އެމްވީ
އަ ލީ ނާ ފި ޒް
ޓެސްޓަށް ތައްޔާރުވާން ކުރާ މަސައްކަތްތަކަށް ހުރަސް
ސޝަލް މީޑިއާ އަށް މީގެ ޯ އަމިއްލަ ބްލޮގުތަކާއި
ސޝަލް މީޑިއާ ވެފައިވާ ކަމަށް ޯ އަޅާ އެއްޗަކަށް
ބޑު ބިރުވެރިކަމެއް އެބަ އޮތެވެ. ސަބަބުން ވަރަށް ޮ
ހިފައިގެންނެވެ. ރާއްޖެ އަކީ އިންޓަނެޓަށް ފަރިތަ ގައުމެކެވެ .މި
ބުނެ ފޭސްބުކާއި ޓުވިޓާ އާއި އިންސްޓަގްރާމްގެ
ބިލުގައި އަބުރާ ބެހެވޭ ފަދަ އެއްޗެއް ޝާއިއު
ސަރަހައްދުގައި އިންޓަނެޓު ބޭނުން ކުރާ މީހުންގެ
މިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ސަކަރާތްގަނޑުގެ
އިތުރުން ވައިބާ ވެސް ވަނީ މަނާކޮށްފަ އެވެ .އޭގެ
ގތަށް ބަލާއިރު ،އޭގެ ތެރޭގައި ކުރުމުގެ މާނަކޮށްފައިވާ ޮ
އަދަދު އާބާދީގެ ނިސްބަތުން އެންމެ މަތީގައި އުޅެނީ
ތެރޭގައި އަހަރުމެން ތިބިއިރު ،ތުރުކީ އަށް ވެސް އޮތީ
ކުރިން މަނާކުރީ ސްކައިޕާއި އެ ފަދަ ފޯނު ކުރެވޭ
އޮންލައިން ނޫސްތަކުގެ އިތުރަށް ވެބްސައިޓުތަކާއި
ފނާއި އެ ނޫން ވެސް ރާއްޖޭގަ އެވެ .އޭގެ ތެރޭގައި ޯ
ގތުން ބަހާރު މޫސުން އައިސްފަ އެވެ. ސިޔާސީ ޮ
ހިދުމަތްތަކެވެ .ހުއްދަ ނަގައިގެން ނޫނީ ސްކައިޕް
ސޝަލް މީޑިއާ ހިމަނާފައިވެ އެވެ. ޯ ލގުތަކާއި ބް ޮ
މޮބައިލްގެ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން ނެޓަށް
އެތައް ހާސް މީހުން ތިބީ އިސްތަންބޫލުގެ މަގުތައް
ކލެއްހާ ހިސާބު ވެސް ނުކުރެވެ އެވެ. ޯ
ބޑުވަޒީރު ރަޖަބު ތައްޔިބު މަތީގަ އެވެ .އޭރުގެ ޮ
ސޝަލް މީޑިއާ އާއި އެ ފަދަ ވަސީލަތްތައް ޯ
އުރުދުގާންގެ ހުދުމުހުތާރުކަން މުޅި ގައުމަށް ފެތުރި،
މަނާ ކުރުމުން ތުރުކީގެ ރައްޔިތުން މަޑަކުން ނުތިބެ
ހުރިހާ ދިމާލަކަށް އެ މަނިކުފާނު ބާރު ހިންގަވަން
އެވެ .އެ މީހުންގެ އަޑެއް ވެސް ކަނޑުވައެއް
އެހެންވެ ،މީހަކު އެ މީހެއްގެ އަމިއްލަ ފޭސްބުކް
ވަންނަ މީހުން ގިނަ އެވެ .އެހެންވެ ،ދިވެހިންގެ ގިނަ
ނުވަތަ ޓުވިޓާގައި ޖަހާ އެއްޗަކުން ކުށްވެރިވެ ،ޖިނާއީ
ސޝަލް މީޑިއާ ވަނީ ވެފަ އެވެ. ޯ ބައެއްގެ ދިރިއުޅުމަށް
ދައުވާއަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު އެބައޮތެވެ.
ފޭސްބުކުގައި ނޫޅޭ މީހަކު ނެތެވެ .އެކި ކަންކަމަށް
ލގުތައް ބަންދުކޮށްފައި މީގެ ކުރިން ވެސް ބް ޮ
ޝައުގުވެރިކަން ހުންނަ މީހުންގެ މުއްސަނދި ހިޔާލުތައް
ފެއްޓެވުމުން ރައްޔިތުންނަށް ކެތް ނުކުރެވުނީ އެވެ.
ނުލެވުނެވެ .މުޒާހަރާ އަށް ނުކުތް މީހުންގެ އަދަދު
އެބަހުއްޓެވެ .ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔައިގެން ބައެއް އަމިއްލަ
ޓުވިޓާގައި އުތުރި އަރަމުން ދެ އެވެ .ދިވެހިން ލާ ފޮޓޯ
ކށް ،އެއްވެފައި އެންމެ ފަހުން ޖެހުނީ ބާރުގެ ބޭނުން ޮ
ދިޔައީ މައްޗަށެވެ .ސަރުކާރު ދެކެ އައިސްފައި ތިބި
މީހުންގެ ވެބްސައިޓުތަކަށް ނުވަދެވޭ ގޮތަށް ވެސް ހެދި
އ ވެސް އިންސްޓަގްރާމުގައި ވަކި މަދެއް އާއި ވީޑި ޯ
ސޝަލް މީޑިއާގެ ޯ ތިބި ރައްޔިތުން އިނދަޖައްސާލާށެވެ.
ބޑަށް ހުޅު ފަޅައިގެން ރުޅިގަނޑުގައި ކުރި އަށް ވުރެ ޮ
އެވެ .ސޯޝަލް މީޑިއާގައި އެއްޗެއް ލިޔެގެން ތަހުގީގު
ނޫނެވެ .ނުވިތާކަށް ރަށުގައި ހުންނަ މާމަ އަށް ފޯނު
އެހީގައި މީހުން މަގުތަކަށް ޖަމާކުރަން ފެށުމުން
ދިޔައީ އެވެ .ޗައިނާ މީހުން ވެސް އެ ދަނީ އެ
ހިންގައި ޝަރީއަތް ކުރާ ހިސާބަށް ވެސް ގޮސްފައި
ކޮށްލަން ވެސް މިހާރު ބޭނުން ކުރަނީ ވައިބާ ނޫނީ
ފޭސްބުކާއި ޓުވިޓާގެ އިތުރުން ވެބްސައިޓުތަކާއި
މީހުންނަށް ކުރެވުނު ވަރެއް ކުރަމުންނެވެ .ބޮޑު
އެބަހުއްޓެވެ .ވަކި އުސޫލެއް ނެތި އޭރު ކުރި ކަންތައް
ކންމެވެސް އެޕެކެވެ. ވަޓްސްއެޕް ކަހަލަ ޮ
ބްލޮގުތައް ވެސް ބަންދުކުރަން ފެށީ އެވެ .އުރުދުގާން
ތ އެ މީހަކަށް ދައުލަތެއްގެ ދަށުވެ ،ނެތިގެން ނުދޭ ޯ
ގާނޫނެއްގެ ތެރެއަށް ފައްތަން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތާ
ބޑު "އުދަނގުލެއް"ގެ ގޮތުގަ ޓުވިޓާ ސިފަކުރެއްވީ ޮ
ކުރެވުނު ކަމެއް އެ ދަނީ ކުރަމުންނެވެ .އިތިއޮޕިއާ އާއި
ސޝަލް މީޑިއާ އަށް ސަރުކާރުން ފާރަވެރިވުން ޯ އެކު،
މުޅި އިންޓަނެޓުގެ އަސާސަކީ އެއީ އެވެ .ހިޔާލު
އެވެ.
އަލްޖީރިއާ އާއި އެ ނޫން ވެސް ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ
އިތުރު ވާ ތަން ދަނީ ފެންނަމުންނެވެ .މަޖިލިސް
މކްރެޓައިޒްކޮށް" ،އެންމެންގެ ފާޅުކުރުމުގެ ހައްގު "ޑި ޮ
މިނިވަންކަމަށް ހުރަސް އަޅާފައިވާ ގައުމުތަކުގެ
މެމްބަރު އަލީ ހުސެން ކުރެއްވި ޓުވީޓެއްގެ މައްސަލަ
ފރާ ފަށަށް ގެނެސް ދިނުމެވެ. އަތް ޯ
ރައްޔިތުން އެ ދަނީ ހިތްވަރު ދައްކަމުންނެވެ.
ފުލުހުން ވަނީ ބަލަން ފަށާފަ އެވެ .އަބުރާ ބެހުމުގެ
ރާއްޖޭގެ އެންމެ އެކުވެރި ޗައިނާގެ ހާލަތު އަދި ކމިއުނިސްޓް ވެރިކަމެއް އެ އަށް ވުރެ ވެސް ގޯހެވެޮ . އންނަ ޗައިނާގެ މިހާރުގެ ސަރުކާރުން ގެންދަނީ ޮ ކޅު ހުރިހާ ހިޔާލެއް ނައްތާލަމުންނެވެ .އާއްމު އިދި ޮ
ރާއްޖޭގައި ވެސް މިހާރު މިދަނީ އެ ހިތްވަރު ދައްކަމުންނެވެ .ވަކިވަކި ނޫސްވެރިންނާއި މީޑިއާތަކާ
ސޝަލް މީޑިއާ އާއި ޯ އާއްމު މީޑިއާއާ ހިލާފަށް،
މީޑިއާތައް ބަންދުކުރެވި ދާނެ އެވެ .ނޫސްތައް
ބިލު ފާސްވެ ،ގާނޫނަކަށް ވުމުން ދެން އެކަން ކުރަން
ހުއްޓުވި ދާނެ އެވެ .އެކަމަކު ،ވައްކަން ކުރަންޏާ
އެއްވެސް ހުރަހެއް ނޯންނާނެ އެވެ.
އެންމެން ވެސް އެ ވާހަކަ ދައްކާނެ އެވެ .ހައްގުތަކަށް
ވކުތަކެއްހެން މަނާކޮށްފައި ހުރިހާ ސޯޝަލް ނެޓު ޯ
ކޅަށް ދިން އިންޒާރުތަކަށް ފަހު މިހާރު މި ދެ ޮ
ވާއިރު ،އެ މީހުން ގެންގުޅޭ އަމިއްލަ ނެޓުވޯކުތައް
ކޅު ހަނގުރާމައިގައި މުޅިން އާ އޮތީ މީޑިއާއާ ދެ ޮ
އަސާސީ އެއް ހައްގެވެ .ދިރިހުރުމުގެ ހައްގު ދުނިޔޭގެ
އުފުލާނެ ބަޔަކު ވެސް ތިބޭނެ އެވެ .ނޫސްތަކާ ދެކޮޅަށް
ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމަކީ އެންމެ
ކޅަށް ކެރިގެން އަޑު އަރައިގަންނަންޏާ އެކަމާ ދެ ޮ
ވެސް އޮންނަނީ ސަރުކާރުގެ ބެލުމުގެ ދަށުގަ އެވެ.
ގތްގޮތުން އިންޒާރު ދީ، ކުރިއެއް ފަޅާފަ އެވެ .އެކި ޮ
ހުރިހާ ތަނެއްގައި ވެސް އެއްވެސް ސުވާލެއް ނެތި
އަޅާ ފިޔަވަޅުތަކަށް ނުކުޅަދާނެ ވެގެން ނޫސްވެރިންގެ
އިންޓަނެޓުގެ ހިދުމަތް ދޭ ފަރާތްތަކުން ގެނެސް ދެމުން
ބިރުދައްކައިގެން ނޫސްތައް ބަންދުކުރުމުން ފެށިގެން
ލިބި ދޭއިރު ،އެހެން މީހުންނަށް ގެއްލުމެއް ނުލިބޭނެ
މަސައްކަތް ހުއްޓާލިޔަސް ،އާއްމުން އެ ވާހަކަ ދައްކާނެ
ދިޔަ ޚަބަރުތައް ހުއްޓާލަން މިދިޔަ ހަފުތާގައި ވަނީ
ކށް މީޑިއާތައް ހުއްޓުވުމާއި ޝަރުއީ ދާއިރާ މެދުވެރި ޮ
ގޮތަށް އެ މީހަކު ބޭނުން އެއްޗެއް ބުނުމުގެ ހައްގު
ގތް ނެތިއްޔާ ކުރެވެން އޮތް ގޮތަކުން އެ އެވެ .އެއް ޮ
އންލައިން ނޫސްތައް ހިންގާ މަޖުބޫރުކޮށްފަ އެވެޮ .
ގާނޫނުތައް ހަދައިގެން ނޫސްވެރިންގެ ގަލަން ހުއްޓުވަން
އންނަންޖެހެ އެވެ .ރައްޔިތުންނަށް ބެލުމުގެ ޒިންމާ ޮ
ޝުއޫރުތައް ބަންޑުން ކުރާނެ އެވެ .އިންޓަނެޓު އޮތީ
ކުންފުނިތަކުގެ ވަކި ބައެއް ސަރުކާރަށް ނެގޭނެ ގޮތް
މިހާރު މި ވަނީ ފަށާފަ އެވެ.
މަތިކޮށްފައިވާ ވެރިން ކުރާ ކަންކަމަށް ފާރަވެރިވެ،
އެ މީހުންގެ އަތުގަ އެވެ .އެއީ ގާނޫނަކުން ،ގޮށްމުށުގެ
އެ މީހުން ކުރާ ކަންތައްތަކަށް ފާޑުކިއުމުގެ ހައްގު
ކށްގެން މި ޒަމާނުގައި ހުއްޓުވޭނެ ކަމެއް ބާރު ބޭނުން ޮ
އޕިއާގައި މި ފަހުން ވީ އަދި މާ ހެއްވާ އިތި ޮ
ނޫސްވެރިކަމަކަށް ނޫނެވެ .މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާފައިވާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް ލިބިގެންވެ އެވެ .ހައްގެއް
ނޫނެވެ.
ކަމެކެވެ .ސަރުކާރު ޔުނިވަސިޓީތަކަށް ވަންނަން ހަދާ
ކށް ހިޔާލު ފާޅުކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑެތި ބިލުން އާއްމު ޮ
ގެއްލުމުން އެ ވާހަކަ ވެސް ދެއްކެން ޖެހެ އެވެ .އެ
ޓެސްޓުގެ ސުވާލު ކަރުދާސްތައް ލީކުކޮށްލުމުން އެކަމުގެ
ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތި ވާނެ އެވެ .އެ ގޮތުން،
ހދަން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ހައްގެއް ޯ
ގާގަނޑު އައިސް ޖެހޭނީ ހަމަ އެއްލާ މީހެއްގެ ބޮލުގަ
ހުރިހާ ކަމެއް ފިލުވާލީ ދަރިވަރުންގެ މައްޗަށެވެ.
މިނިވަންކަމާ އެކު އާއްމުންނަށް ހިޔާލު ފާޅުކުރެވޭ
އންނަންޖެހެ އެވެ .ދުލާއި ގަލަމުގެ ބޭނުން ޮ
އެވެ!
ހަދަން އަންނަނީ ތައްޔާރުވަމުންނެވެ.
އތީ ހަމައެކަނި އެކަމަކު ،މިކަމުގެ ބިރު ޮ
އެހެންވެ ،ހަނދަށް ގާ އުކަން ނޫޅޭށެވެ .އެ
ދުނިޔެ
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
18
ބަލްފޯ ޑިކްލަރޭޝަނާ ގުޅިގެން އިނގިރޭސިންނާ ދެކޮޅަށް ފަލަސްތީނުން ދައުވާ ކުރަނީ ގުދުސް (ޖުލައި - )27ފަލަސްތީނުގެ ބިމުގައި ޔަހޫދީން ވަޒަންވެރިވުމުގެ ހުވަފެނަކަށްވި ބަލްފޯ ޑިކްލަރޭޝަނުގެ މައްސަލާގައި އިނގިރޭސި ވިލާތާ ކޅަށް ދައުވާ ކުރަން ވިސްނާ ކަމަށް ފަލަސްތީނުގެ ދެ ޮ އފިޝަލަކު ވިދާޅުވެއްޖެ އެވެ. އިސް ޮ ފ ޑިކްލަރޭޝަނަކީ ނޮވެމްބަރު 1917 ،2ގައި ބަލް ޯ އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު އާތާ ޖޭމްސް ބަލްފޯ
ފަލަސްތީނުގެ ޚާރި ީޖ ވަޒީރު ރިއާދު އަލް މާލިކީ: އިނގިރޭސިންނާ ދެ ޮކޅަށް ދައުވާ ކުރަން ގަސްދު ކުރައްވާ ކަމަށް ވިދާޅުވިޮ -- .ފޓޯ:އޭއެފްޕީ
ކމިއުނިޓީގެ ލީޑަރު ލިއޮނެލް އިނގިރޭސިންގެ ޔަހޫދީ ޮ ވޯލްޓާ އަށް ލިޔުއްވި ސިޓީއެކެވެ .މި ސިޓީގައި ވަނީ ހދުމަށް ކުރާ މަސައްކަތުގެ ޔަހޫދީންނަށް ދާއިމީ ބިމެއް ޯ ދަށުން އިނގިރޭސިވިލާތާއި އަޔަލޭންޑް އަދި އެނޫން ވެސް ގައުމުތަކުގެ ޔަހޫދީން ފަލަސްތީނަށް ހިޖުރަ ކުރުމަށް ބާރު އަޅައިފަ އެވެ. މޮރިޓޭނިއާގައި ބޭއްވި އަރަބި ސަމިޓުގެ ތެރޭގައި ފަލަސްތީނުގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު ރިއާދު މާލިކީ ވިދާޅުވީ ޔަހޫދީން ފަލަސްތީނަށް ޖަމާކުރުވީ ބްރިޓިޝް މޭންޑޭޓް ފަލަސްތީނުގެ ދަށުން ކަމަށެވެ .އަދި ފަލަސްތީނުގެ ބިމަށް އިނގިރޭސިން މެދުވެރިވެގެން ޔަހޫދީން ޖަމާކޮށް އެންމެ ފަހުން ގަދަބާރުން އެ ބިމަށް ވެރިވެގަތް މައްސަލަ ހުށަހަޅަން ގަސްދު ކުރަނީ ބައިނަލްއަގުވާމީ ކޯޓަކަށް ކަމަށެވެ .އިތުރު ތަފްސީލެއް ނުދެއްވަ އެވެ. ފ ޑިކްލަރޭޝަނާ ގުޅިގެން ބްރިޓިޝް މޭންޑޭޓް ބަލް ޯ ފޯ ފަލަސްތީން އުފަންވި އެވެ .މި މޭންޑޭޓް ފަހުން އފް ނޭޝަންސް އިން ވަނީ 1922ވަނަ އަހަރު ލީގު ޮ ފާސްކޮށްފަ އެވެ. ބްރިޓިޝް ފަލަސްތީން މޭންޑޭޓުގެ މުއްދަތު މެއި
1948 ،14ގައި ހަމަވުމާ އެކު އިޒްރޭލުން ވަނީ
އަހަރެއް ވަންދެން އުޅުނު ބިމަށް ޔޫރަޕާއި އެކި
ފަލަސްތީނުގެ ބިމުގައި އެއީ މިނިވަން ދައުލަތެއްކަން
ފ ޑިކްލަރޭޝަނުގެ ތަންތަނުން ޔަހޫދީން ޖަމާކުރީ ބަލް ޯ
އިއުލާންކޮށްފަ އެވެ.
ސަބަބުން ކަމަށެވެ.
މާލިކީ ވިދާޅުވީ އިޒްރޭލުން ހިންގަމުންދާ
ނިއު ދިއްލީ (ޖުލައި - )27އިންޑިއާގެ
އިނގިރޭސިވިލާތް ކަމަށެވެ.
އާ ދެމެދުގެ އަހަރުތަކުގަ އެވެ .ޔަހޫދީންގެ އާބާދީ
އިޒްރޭލަކީ ގާނޫނާ ޚިލާފު ދައުލަތަކަށް ހެދުން ކަމަށެވެ.
މާލިކީއާ ހަވާލާދީ ފަލަސްތީނުގެ ވަފާ ނިއުސް އެޖެންސީން ބުނީ ފަލަސްތީނު މީހުން އެތައް ހާސް
ސްޓޭޓް މަނިޕޫރާއި ކަޝްމީރު ހިމެނެ އެވެ. ޗާނޫ ހައިހޫނުކަމުގެ ހަޅުތާލު ކުރަމުން ދިޔަ
ގތަށް ނިންމައިފި އެވެ. ނިންމާލާ ޮ
ކާންދޭތާ އެތައް އަހަރެއް ވެއްޖެ އެވެ .ހައިހޫނުކަމުގެ ހަޅުތާލު ކުރި ނަމަވެސް މަނިޕޫރުގެ ޑިސްޓްރިކްޓް
ބަނޑުހައިހޫނުކަމުގެ ހަޅުތާލު ނިންމާލުމަށް ފަހު
ކޯޓަށް ކޮންމެ 15ދުވަހަކުން އޭނާ ހާޒިރުވާން ޖެހެ
ލކަލް ކައުންސިލް މިނިވަން ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ގޮތުގައި ޯ
އެވެ .ކޯޓުގައި އޭނާ ވަނީ ހަޅުތާލު ނިންމާލުމަށް ފަހު
އިންތިޚާބުގައި ވާދަކުރާނެ ކަމަށެވެ.
އިންތިޚާބުގައި ވާދަކުރަން ބޭނުންވާ ކަމަށް ބުނެފަ އެވެ. ހައިހޫނުކަމުގެ ހަޅުތާލުގައި ޗާނޫ ހޭދަކުރި 16
ޗާނޫ ކުރަން ފެށީ ސިފައިންނަށް އާދަޔާޚިލާފު ބާރުތައް
ބޑު ބައެއް ހޭދަކުރީ ޝަރުއީ އަހަރުގެ ތެރޭން ޮ
ފސަސް ސްޕެޝަލް ޕަވާސް ދިނުމަށް ފާސްކުރި އާމްޑް ޯ
ބަންދެއްގެ ދަށުން މަނިޕޫރުގެ ވެރިރަށް އިމްޕާލްގެ
ކޅު ހެދުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އެކްޓް (އޭއެފްއެސްޕީއޭ) އާ ދެ ޮ
ހޮސްޕިޓަލުގަ އެވެ .ޗާނޫގެ ހަޅުތާލަށް މުޅި ދުނިޔޭގެ
ކޓު އަމުރެއް ނެތި ވެސް މީހުން މި ގާނޫނުގެ ދަށުން ޯ
ސަމާލުކަން ވަނީ ލިބިފަ އެވެ .އެމްނެސްޓީ
ހައްޔަރު ކުރުމާއި ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި ބަޑި ވެސް ޖެހެ
އިންޓަނޭޝަނަލުން ވަނީ އޭނާ އަކީ ޒަމީރު ގައިދީއެއް
އެވެ .އޭއެފްއެސްޕީއޭ އަށް ވަރަށް ގިނަ ސްޓޭޓުތަކުގައި
ކަމަށް ކަނޑައަޅައިފަ އެވެ.
އަމަލު ކުރެ އެވެ .އޭގެ ތެރޭގައި ޗާނޫގެ އަމިއްލަ
އެރްދާން ވިދާޅުވީ ފަލަސްތީނުގެ ލީޑަރުން ސުލްހަ
ހުރިހާ ޖަރީމާއެއްގެ ޒިންމާ އުފުލަން ޖެހޭ ގައުމަކީ
ބަނޑުހައިހޫނުކަމުގެ ހަޅުތާލު 16އަހަރަށް ފަހު
ބަނޑުހައިހޫނުކަމުގެ ހަޅުތާލު 2000ވަނަ އަހަރު
އިޒްރޭލުގެ ޕަބްލިކް ސެކިއުރިޓީ މިނިސްޓަރު ގިލާދު
އެންމެ ބާރަށް ގެންދިޔައީ 1920އާއި 1940
ހޅިއަކުން ނޭފަތަށް ކާއެއްޗެހި އަޅައިގެން ނަމަވެސް ޮ
ޗާނޫ ބުނީ އަންނަ މަހު 9ވަނަ ދުވަހު އޭނާގެ
ފަލަސްތީނުގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރުގެ ކޮމެންޓާ ގުޅިގެން
ބޭނުން ނުވާ ކަމަށާއި މި ހުރިހާ ކަމެއްގެ ބޭނުމަކީ
16އަހަރަށް ފަހު އިންޑިއާ ެގ އެކްޓިވިސްޓުގެ ބަނޑުހައިހޫނުކަމުގެ ހަޅު ާތލު ނިންމާލަނީ ޔމް ޝަރުމީލާ ޗާނޫ ކުރަމުން ދިޔަ އެކްޓިވިސްޓް އަ ޯ
ފަލަސްތީނަށް ޔަހޫދީން ޖަމާކުރުމުގެ މަސައްކަތް
ކުރަމުންނެވެ.
ފަލަސްތީނުގައި އިތުރު ކުރާ މައްސަލާގައި ފަލަސްތީނުގެ ކމިއުނިޓީން ދިޔައީ ހިތްހަމަ ނުޖެހުން ފާޅު އަރަބި ޮ
ދުނިޔެ
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
ބިން ލާދިން ދިރިއުޅުނު ގެ ގަބުރުސްތާނަކަށް؟ ނޫނީ ކު ޅޭ ބިމަކަށް؟
20
އެ މެ ރި ކާ ގެ ނޭ ވީ ސީ ލު ން ހަ މަ ލާ ދީ ބި ން ލާ ދި ން މަ ރާ ލި އި ރު އޭ ނާ އު ޅު ނު ގޭ ކަ އި ރި އަ ށް މީ ހު ން އެ އް ވެ ފަ އި.
އިސްލާމްއާބާދު (ޖުލައި - )28އަލްގައިދާ
ލކަލް ސަރުކާރުން ބޭނުން ވަނީ އެ ތަން އެވެޯ .
"ޕްރޮވިންސް ސަރުކާރުން ބޭނުން ވަނީ އެ ތަން
ގސް ކަނޑު ފައްތައިފަ ލާދިންގެ ހަށިގަނޑު ގެން ޮ
ޖަމާއަތުގެ ކުރީގެ ލީޑަރު އުސާމާ ބިން ލާދިން 2011
ކުޅޭ ބިމެއްގެ ގޮތުގައި ތަރައްގީ ކުރުމަށެވެ .އެކަމަކު
ކުޅޭ ބިމަކަށް ބަދަލު ކުރަން .ފައިސާ ލިބިއްޖެ ނަމަ
އެވެ .ޕާކިސްތާން ސަރުކާރުން ފަހުން ވަނީ ބިން
ވަނަ އަހަރު މަރާލުމާ ހަމައަށް އޭނާ ދިރިއުޅުނު ގެ
ބޓްއާބާދުގެ ކެންޓޯންމެންޓް ސިފައިން ހިންގާ އަ ޮ
މި އަހަރު އެ ތަނުގައި ކުޅޭ ބިމެއް ހަދާނަން "،ޣަނީ
ލާދިން ދިރިއުޅު ގެ ތަޅާލައިފަ އެވެ .ބިން ލާދިން
ގތަކާ މެދު ކަމާ ބެހޭ ހުރި ސަރަހައްދަށް ހަދާނެ ޮ
ބޑު (ސީބީއޭ) އިން ބޭނުން ވަނީ އެ ތަނުގައި ޯ
ވިދާޅުވި އެވެ" .މީހުން ދިރިއުޅޭ ގޭތަކުގެ މެދުގައި
އބާމާގެ ސަރުކާރަށް ލިބުނު މަރާލުމަކީ ރައީސް ބަރަކް ޮ
ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި ސުވާލު އުފެދިއްޖެ އެވެ.
ގަބުރުސްތާނެއް ހެދުމަށެވެ.
ބތުއާބާދުގައި އެ ގެ އެއް ބަޔަކު ބޭނުން ވަނީ އަ ޮ
ސަހަރާއެއް ނުހެދޭނެ".
ސީބީއޭގެ ނައިބް ރައީސް ޒިލްފިގާރު އަލީ ބުއްޓޫ
ބޑު ކާމިޔާބެކެވެ .ނަމަވެސް ބިން ލާދިންގެ މަރަށް ޮ
ބުއްޓޫ ވިދާޅުވީ މި މައްސަލައާ މެދު ވާހަކަ
ފަހު އެމެރިކާ އާއި ޕާކިސްތާނާ ދެމެދު ޝައްކުތަކެއް
ހުރި 3،800އަކަ ފޫޓުގެ ސަރަހައްދު ގަބުރުސްތާނަކަށް
ވިދާޅުވީ އެ ސަރަހައްދުގައި ގަބުރުސްތާން މަދުވުމުން
އފިޝަލުންނާ އެކު ދެއްކުމަށް ޕްރޮވިންސް ސަރުކާރުގެ ޮ
އުފެދުނެވެ .އެމެރިކާ އިން ތުހުމަތުކޮށްފައި ވަނީ
ހެދުމަކަށެވެ .އަނެއް ބަޔަކު ބޭނުން ވަނީ އެ ތަން
އެ ތަނުގައި ގަބުރުސްތާނެއް ހެދުމަށްޓަކައި މިހާރު
އަންނަ ހަފުތާގައި މަޝްވަރާ ކުރާނެ ކަމަށެވެ.
ހދަން ބޭނުންވި މީހާ އެ ގައުމުން އެންމެ ބޮޑަށް ޯ
ގތުގައި ތަރައްގީ ކުރުމަށެވެ .އެމެރިކާ ކުޅޭ ބިމެއްގެ ޮ
ވަށާ ފާރެއް ވެސް ރާނާފައިވާ ކަމަށެވެ .ޚައިބަރު
ސިފައިން ބަޑި ޖަހާ ބިން ލާދިން މަރާލުމަށް ފަހު އެ
ރވިންސްގެ މުސްތާގު ޣަނީ ވިދާޅުވީ އެ ޕަޚުތުންކުވާ ޕް ޮ
ލާދިންގެ ގެ އަށް ފޭބުމަށް ފަހު އޭނާ މަރާލީ މެއި
ރވިންސް ސަރުކާރާ ހަވާލުކޮށްފަ ބިން ވަނީ ލޯކަލް ޕް ޮ
ތަނުގައި ގަބުރުސްތާނެއް ހެދުމަށް ދެކޮޅު ހަދާ ކަމަށެވެ.
2011 ،2ގަ އެވެ .އެމެރިކާ ސިފައިން ވަނީ ބިން
ލަންކާ އިން ގެއްލު ުނ 16،000މީހުން ހޯދަން ާބރު އަޅަނީ ކލަމްބޯ (ޖުލައި - )27ސްރީ ލަންކާގެ ދާޚިލީ ހަނގުރާމަ ޮ
އެމެރިކާގެ ނޭވީ ސީލުން ހެލިކޮޕްޓަރުގައި ބިން
ލަ ން ކާ ހަނ ގު ރާ މަ އި ގަ އި ގެ އް ލި ފަ އި ވާ ތަ މަ ޅަ އި ން ގެ އާ އި ލާ ތަ ކު ން ގެ އް ލި ފަ އި ވާ މީ ހު ން ގެ ފޮ ޓޯ ތަ އް ިހ ފަ އި ގެ ން :ހަނ ގު ރާ މަ އި ގަ އި 16،000މީ ހު ން ގެ އް ލި ފަ އި ވާ ކަ މަ ށް ރެ ޑް ނ ބު ނޭ. ްކ ރޮ ސް އި ް
ކުރަމުންދިޔަ ތަމަޅަ ޓައިގަރުން ބަލިކޮށް ސަރުކާރު ސިފައިން ކާމިޔާބު
ނިމުނުތާ ހަތް އަހަރުވީ އިރު ވެސް ހަނގުރާމައިގެ ދުވަސްވަރު ގެއްލުނު ކަމަށްވާ ބުނާ 16،000މީހުންނަށް ވީގޮތަކާ ބެހޭ މައުލޫމާތު
މީހުން މަރާފައިވާނެ ކަމަށް ވަނީ ލަފާކޮށްފަ އެވެ .ހަނގުރާމަ ކުރިއަށް
އާއްމު ކުރުމަށް އިންޓަނޭޝަނަލް ރެޑް ކްރޮސް އިން ބާރު އަޅަން
ދިޔަ 37އަހަރު ދުވަހު ތެރޭ ސަރުކާރު ސިފައިންގެ ބެލުމުގެ
ފަށައިފި އެވެ.
ދަށަށް ދިޔަ ތަމަޅައިންނަށް ވީނުވީއެއް ނޭނގޭ ކަމަށް ބައެއް މީހުން ތުހުމަތުކޮށްފައިވެ އެވެ .އަދި މާކްސިސްޓުން 1987އިން 1990އަށް
ސާވޭ ލަންކާގައި ކޮށްފަ އެވެ .އަދި ސާވޭގައި ވަނީ ހަނގުރާމައިގައި
ކުރި ބަޣާވާތް މައިތިރި ކުރުމަށް ސިފައިން ހިންގި އޮޕަރޭޝަނުގައި
ގެއްލުނު ތަމަޅަ އިން އެ މީހުންގެ އާއިލާތަކުން އަދިވެސް ހޯދަމުންދާ
ވެސް ވަނީ ގިނަ ބަޔަކު ގެއްލިފަ އެވެ.
ކަމަށް ބުނެފަ އެވެ .އަދި 34ސަފުހާގެ ސާވޭ ރިޕޯޓުގައި
ރެޑް ކްރޮސް އިން ބުނީ އެ ޖަމާއަތުން އެއްކުރި މައުލޫމާތުން
ވަނީ ގެއްލިފައިވާ މީހުން ވީތަނަކާ ބެހޭ މައުލޫމާތު ސަރުކާރުން
16،000މީހުން ގެއްލިފައިވާކަން އެނގޭ ކަމަށެވެ .އޭގެ ތެރޭގައި
ކށްދިނުމަށް އެދިފަ އެވެ. ހާމަ ޮ
ސިފައިންގެ ތެރޭން ގެއްލިފައިވާ 5،100މީހުން ހިމެނޭ ކަމަށް ވެސް
ސާވޭގައި ސުވާލުކުރި 395އާއިލާގެ ތެރޭން ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި މީހުން ގަބޫލް ކުރަނީ އެ މީހުންގެ އާއިލާ އިން ގެއްލިފައިވާ
ބުނެފައިވެ އެވެ. ރައީސް މައިތުރިޕާލާ ސިރިސޭނާ ވަނީ ތަމަޅައިންނާއި
މީހުން މަރުވެފައިވާނެ ކަމަށެވެ .އަނެއް ބައި މީހުން ގަބޫލް ކުރަނީ
ސިންހަޅައިން ސުލްހަ ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފައްޓަވާނެ ކަމަށް
އެ މީހުން އަދިވެސް ދިރިތިބޭނެ ކަމަށެވެ .ބާކީ ތިބި މީހުން ބުނަނީ
ވިދާޅުވެފަ އެވެ .އަދި ގެއްލިފައިވާ މީހުން ހޯދުމަށް އެހީތެރިވުމަށް
ގެއްލިފައިވާ މީހުންނަށް ވީގޮތަކާ މެދު ސުވާލު އުފެދޭ ކަމަށެވެ. ލަންކާގެ އުތުރުގައި ވަކި ދައުލަތެއް ގާއިމް ކުރުމަށް މަސައްކަތް
ބަރަހަނާ ސެލްފީ ފޮނުވި މައްސަލާގައި ސިޔާސީ މީހަކު ހޫނު ފެނަށް ބެލްފާސްޓް (ޖުލައި - )28ނޯދަން އަޔަލެންޑުގެ ޔުނިއަނިސްޓް ޕާޓީގެ އޅިގެން ނޫސްވެރިއަކަށް ސިޔާސީ އިސް ބޭފުޅެއް ކަމަށްވާ ރޮސް ހުސޭ އަށް ޮ ފޮނުވި ބަރަހަނާ ސެލްފީއަކާ އެކު އޭނާ ހޫނު ފެނަށް ވެއްޓިއްޖެ އެވެ. ގހެއް ހެދިއްޖެ ކަމަށް އުމުރުން 57އަހަރުގެ ހުސޭ ވަނީ އޭނާ އަށް ބޮޑު ޯ އެއްބަސްވެފަ އެވެ .އޭނާ ގެންދިޔައީ ވެބްސައިޓްތައް މެދުވެރިކޮށް ޖިންސީ
ހޯދީ މެއި 2009 ،ގަ އެވެ .ހަނގުރާމައިގެ ފަހު ދުވަސްވަރު 40،000
ޖެނީވާގައި ހިންގާ ރެޑް ކްރޮސް އިން ވަނީ 14މަސް ދުވަހުގެ
ފރުވައިގެން ގެންގުޅެފައިވާ ކަމަށެވެ. ޕާކިސްތާނުން ޮ
އޮފީހެއް އުފައްދަވާނެ ކަމަށް ވެސް ވަނީ ވިދާޅުވެފަ އެވެ-- .އޭއެފްޕީ
އަމަލުތައް ހިންގުމަށް މީހުން ހޯދަމުންނެވެ .މި މަސައްކަތުގައި އުޅެނިކޮށް ފނުވުނީ ސަންޑޭ ލައިފްގެ އަންޑަކަވާ ރިޕޯޓަރަކަށެވެ. ބަރަހަނާ ސެލްފީއެއް ޮ ކައިވެނި ނުކޮށް ހުރި ހުސޭ ބުނީ އޭނާ ހީކުރީ އެ ރިޕޯޓަރު އުޅުނީ އޭނާ ދެކެ ލޯބިވެގެން ކަމަށެވެ .އެކަމަކު ނޫހުން މަސައްކަތް ކުރީ ހުސޭ ބޭޒާރުކޮށްލުމަށެވެ. މި ގޮތުން ހުސޭގެ ނަމުގައި އެހެން މީހަކު ފޮޓޯ ފޮނުވަނީ ކަމަށް ހީކޮށް އެއީ ހުސޭތޯ ޔަގީން ކުރުމަށް އޭނާ ހޮޓަލަކަށް ގެންގޮސް ވަނީ އެ ރިޕޯޓަރާ ބައްދަލު ވެސް ކުރުވައިފަ އެވެ. "އަހަރެންގެ އާއިލާ އާއި ރަހުމަތްތެރިންގެ ކިބައިން މި ކުރެވުނު ކަންތަކަށް މައާފަށް އެދެން .އަހަރެން އެ ފޮޓޯ ފޮނުވީ ފަހުން ވެދާނެ ކަމަކާ މެދު ވިސްނާ ނުލައި "،ހުސޭ ބުންޏެވެ. ޔޫނިއަނިސްޓް ޕާޓީގެ ތަރުޖަމާނަކު ބުނީ ގާނޫނާ ޚިލާފު ކަމެއް ހުސޭ ކޮށްފައި ނުވާ ކަމަށާއި އޭނާ އަކީ މީހަކާ ވެސް އިނގެދެން އުޅޭ މީހަކަށް ނުވާތީ ހުސޭ އެ ކުރި ކަންތަކަކީ އޭނާގެ ޒާތީ ކަމެއް ކަމަށެވެ. ހުސޭ އަކީ ބެލްފާސްޓުގެ ޕޮލީސިން ބޯޑު މެންބަރެއް ވެސް މެ އެވެ. މި ބޯޓުގެ ގަވާއިދު ބުނާ ގޮތުން ބޯޑުގެ އަގު ވެއްޓޭ ފަދަ ކަމެއް އެއްވެސް މެންބަރަކު ކުރުމަކީ މަނާ ކަމެކެވެ.
ކުޅިވަރު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
21
ސަލްސާ އާމިރު ވޮލީއަށް ބޮޑު އެހީއެއް :ނަ މޫނާއެއް! ބޅަ އަދި ބާސްކެޓްބޯޅަ ފަދަ ފުޓްބޯޅަ ،ވޮލީ ޯ ކުޅިވަރުތަކުގެ ގައުމީ ފެންވަރުގެ މުބާރާތްތަކުގެ ޕންސާކަން މިހާތަނަށް ވެސް ނަގަމުން މެއިން ސް ޮ ބޑެތި ކުންފުނިތަކުންނެވެ .އެކަމަކު އައީ ރާއްޖޭގެ ޮ ސސިއޭޝަން ކަޕުގައި އެ ނިމިގެން ދިޔަ ވޮލީބޯލް އެ ޯ
ސަލްސާ ވީއޭއެމް ކަޕުގެ އަންހެން
މަންޒަރު ތަފާތެވެ .މުބާރާތުގެ ޓައިޓްލް ސްޕޮންސަރަކީ،
ޑިވިޝަނުގެ 21އަހަރުން ދަށުގެ
މެދުފަންތީގެ ވިޔަފާރި ކުންފުންޏެއް ކަމަށްވާ ސަލްސާ
ޮމޅު ކުޅުންތެރިޔާ އަރީޝާ (ވ) އަށް
އިންވެސްޓްމަންޓެވެ .އެ ކުންފުނީގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު
ސް ޯޕޓްސް މިނިސްޓަރުގެ ނައިބް ނާއިފް
ސަލްސާ އިބްރާހިމް އާމިރު އެކަން ކުރީ ދެ ބޭނުމެއްގަ
ޝައުކަތު (މ) އިނާމް ދެއްވާއިރު
އެވެ .ކުޅިވަރަށް އޭނާގެ ހިތުގައި އޮތް ލޯބީގެ
ސަލްސާ އާމިރު ކައިރީގައި-- .ފޮޓޯ:
ސަބަބުންނާއި މެދުފަންތީގެ ވިޔަފާރިތައް ކުޅިވަރުގެ
މުހައްމަދު ޝަރުހާން /މިހާރު
ތެރެއަށް ވަނުމަށް ހިތްވަރު ދިނުމުގެ ގޮތުންނެވެ. "އަޅުގަނޑު ބޭނުންވަނީ މެދުފަންތީގެ ވިޔަފާރިތަކަށް ހިތްވަރެއް ދޭން .އެބަޖެހޭ ރާއްޖޭގެ ކުޅިވަރުގެ ތެރެއަށް އެފަދަ ފަރާތްތައް ވަންނަން .ރާއްޖޭގެ ޒުވާން ކށްދޭން ޖެހޭ .އަޅުގަނޑަށް ޖީލަށް އެހީތެރިކަން ފޯރު ޮ ބޑެތި ކުންފުނިތަކުން ވެސް އަޅާލުން އެބަފެނޭ ބައެއް ޮ ނުދޭތަން "،މުބާރާތުގެ ފިރިހެން އަދި އަންހެން ޕންސާކުރެއްވި އާމިރު ވިދާޅުވި އެވެ. ޑިވިޝަން ސް ޮ "އަޅުގަނޑުމެން މިކަން ކުރުމުން އޭގެ ސަބަބުން ޕޮޒިޓިވް މެސެޖެއް ދެވޭ ކަމަށް ގަބޫލުކުރަނީ". މީގެ އިތުރުން އެހެން ބްރޭންޑްތައް ކުޅިވަރުގެ ސސިއޭޝަންތަކަށް ވެސް ތެރެއަށް ވައްދަން ކުޅިވަރު އެ ޯ މީގެ ސަބަބުން ފަސޭހަތަކެއް ވާނެ ކަމަށް އާމިރު ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ. ޓރެންޓް ހިންގުމާއި ކޭޓަރިންގެ ވިޔަފާރީގައި ރެސް ޯ
އަވަދެނި އުޅުނު ނަމަވެސް އާމިރަކީ އަބަދުވެސް
ބޅަ އަކީ މިހާރު އެންމެ ބާރަށް ކުރިއަރަމުން ހޭންޑް ޯ
އންނަ ތުލުސްދޫގައި ފަށާ ސާފިން ޕޮއިންޓެއް ޮ
ބޅަ އެސޯސިއޭޝަނުގެ ކުޅިވަރުގެ ބޭފުޅެކެވެ .ފުޓް ޯ
އަންނަ އެއް ކުޅިވަރު .އޭގެ ސިއްރަކީ އެސޯސިއޭޝަން
ވިޔަފާރިއާ އެކު ،ސާފިން އަށް އެހީތެރިވާން އޭނާ
ކމިޓީގައި ހަރަކާތްތެރިވިއިރު ،ގައުމީ އިންޓަރިމް ޮ
ރަނގަޅަށް ހިންގުން .އެފަދަ ފަރާތްތަކަށް އެހީތެރިކަން
ހުންނެވީ ތައްޔާރަށެވެ.
ފުޓްބޯޅަ ޓީމުގެ މެނޭޖަރުކަން ކުރެއްވި އެވެ .ކުޅިވަރުގެ
އަބަދުވެސް ދޭން ބޭނުންވޭ" އާމިރު ވިދާޅުވި އެވެ. ބޅައިގެ ތަޖުރިބާ ވަރަށް އޭނާ ވިދާޅުވީ ވޮލީ ޯ
ކންމެ ކަމެއްގައި ވެސް އާމިރުގެ ދާއިރާގެ ތެރެއިން ޮ ބޑު އެހީތެރިކަމެއް އަބަދުވެސް އަދި އަމިއްލަ ގޮތުން ޮ
ޕންސާޝިޕުގެ ސަބަބުން ދެ ރަނގަޅު ކަމަށާއި ސް ޮ
ވެދެއްވަ އެވެ.
ފަރާތަށް ވެސް ފައިދާވި ކަމަށެވެ .ހާއްސަކޮށް ކުޅިވަރު
ގތުން އަޅުގަނޑު އެހީވާނަން "،އާމިރު ވެސް ގޮތް ޮ
އާއިލާގެ ތެރޭގައި ސަލްސާ ބްރޭންޑް މަގުބޫލުވެ އަދި
ވިދާޅުވި އެވެ.
"އަޅުގަނޑު ކުރިމަގުގައި ވެސް ސްޕޮންސަރެއްގެ ގޮތުން އެހީތެރިކަން ދޭނަން .އެކަމަކު ބަލާނަން އެ
ގތުން ސަލްސާ އަށް އިތުރު ކުރިއެރުމެއް ވިޔަފާރީގެ ޮ
ސސިއޭޝަނުން ކުރާ ކުޅިވަރެއް ކުރިއަރުވަން އެ ޯ
ލިބުނުކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.
މަސައްކަތް ވެސް .ރަނގަޅަށް މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް ހިތްވަރު ދޭން ބޭނުންވޭ .މިސާލަކަށް
ބޅަ ކުރިއަރައިގެން ދިޔަ އެންމެ ބޮޑު އެއް ދިވެހި ފުޓް ޯ
އާމިރު މިހާރު މަސައްކަތްކުރައްވަނީ ކ. ޓރެންޓެއް ހުޅުވާށެވެ .މަޝްހޫރު ތުލުސްދޫގައި ރެސް ޯ
އަދީލް ބުނީ ،ދިވެހި ކުޅުންތެރިންނަކީ ވަރަށް
މޅު ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން ގެނައުމެވެ .އޭގެ ސަބަބަކީ ޮ
ވިސްނުންތޫނު ބައެއް ކަމަށާއި ،އެ ދެ މެޗަށް ފަހު ފައިނަލާ
ބޅައިގެ ފެންވަރު މަތިވި އެވެ .ވޮލީބޯޅައިގައި ސަބަބުން ފުޓް ޯ
މލްޑިވިއަންގެ ކުޅުންތެރިން ތިބީ ނަސީރުގެ ކުރިމަތިލިއިރު ޯ
މިއަދު ފެނިގެން ދަނީ އެ މަންޒަރެވެ .މަތީ ފަންތީގެ ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން ރާއްޖޭގައި ކޯޓުތަކުގައި މި ވަނީ ކުޅެން ފަށައިފަ އެވެ .މި ފަހަރުގެ ސަލްސާ އެސޯސިއޭޝަން ކަޕުން ފެނުނު ތަފާތު އެއް ކުޅުންތެރިޔަކީ ދިވެހި ސިފައިންގެ ކްލަބަށް
ކށްފައި ކަމަށެވެ. ކުޅުން ދަސް ޮ "އޭނާގެ ޝޮޓްތައް ވަރަށް ބާރު ،ވަރަށް ތަފާތު .އެކަމަކު ލކްކުރި "،އަދީލް ބުންޏެވެ. މޯލްޑިވިއަންގެ އައްޔަ މެން ބް ޮ ކުރީގެ ކުޅުންތެރިޔާ އަދީލް ބުނީ މޮޅު ބިދޭސީ
ކުޅުނު ޕާކިސްތާނުގެ ކެޕްޓަން ނަސީރު އަހުމަދެވެ .ފައިނަލުން
ކުޅުންތެރިން ގެނައުމުގެ ފައިދާ އަކީ އެއީ ކަމަށާއި އޭގެ
މޯލްޑިވިއަން އަތުން ސިފައިން ބަލިވި ނަމަވެސް އޭނާ
ސަބަބުން ސަރަހައްދީ މުބާރާތްތަކަށް ދާއިރު ދިވެހި
ފެނިގެންދިޔައީ ތަފާތު ކުޅުންތެރިއެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.
ކުޅުންތެރިންނަށް ބޭރުގެ ކުޅުންތެރިންނާ ދެކޮޅަށް ކުޅެން
ގތަކުން ވެސް ތަފާތު "،ސިފައިންގެ ޓީމުގެ "ހުރިހާ ޮ ކޯޗު އަހުމަދު އަދީލް (ބޭބެ) ބުންޏެވެ" .ޑިސިޕްލިން ވެސް
ތިބޭނީ ހޭނިފައި ކަމަށެވެ. "އިންޑިއާގެ ކެޕްޓަން ޕްރަބާ އަކީ މިހާރު ރާއްޖޭގައި
އެހާމެ ރަނގަޅު .ހުނަރުގެ ގޮތުން ވެސް ތަފާތު ކުޅުންތެރިއެއް
ކުޅޭއިރު އެހާ ތަފާތު ކުޅުންތެރިއެއްހެން ބަލާ ބެލުމެއް
އެއީ".
ކށްފި .ތަފާތު މޮޅު ހީނުވޭ .އޭނާގެ ކުޅުން ދިވެހިން ދަސް ޮ
މޅުވުމުގެ ރޫހު ކަމަށާއި ލީގު ބުރުގައި ފެންނަނީ ޮ ކޅަށް ކުޅުނު ދެ މެޗުން ވެސް އޭނާ މޯލްޑިވިއަންއާ ދެ ޮ ބޭނުންވީ މޮޅުވާން ކަމަށެވެ. "ހަގީގަތުގައި އަހަރެމެންގެ ފެންވަރު ހުރި ގޮތުން
ކުޅުންތެރިން އަންނަން ފެށުމުން ދިވެހި ކުޅުންތެރިންނަށް ގތުން ފައިދާވޭ "،އަދީލް ބުންޏެވެ. އެ ޮ ބޅައިގެ ފެންވަރު ރަނގަޅު ކަމަށް ނަސީރު ދިވެހި ވޮލީ ޯ ވެސް ފާހަގަކޮށްފައިވާ ކަމަށް އަދީލް ބުންޏެވެ .މުބާރާތުގެ ފެންވަރާ މެދު ވެސް އޭނާ ހުރީ ހިތްހަމަޖެހިފަ އެވެ.
އެނގޭ މޯލްޑިވިއަން ފަދަ ޓީމެއް ބަލިކުރެވޭނީ ސެމީ
ހަމައެކަނި މައްސަލައަކީ ގާތްގާތުގައި މެޗުތައް ކުޅެން
ފައިނަލެއް ނުވަތަ ފައިނަލެއްގައިކަން .އެހެންވެ ލީގު ބުރުގައި
ޖެހުމުން ކުޅުންތެރިންގެ މެކްސިމް ދޭން އުދަނގޫވުމެވެ".
ކޅަށް ކުޅުނު މެޗުތަކުގައި ،އަހަރެމެން މޯލްޑިވިއަންއާ ދެ ޮ ބޭނުންވީ ފެންވަރު ބަލާލަން .ހަގީގަތުގައި ނަސީރުގެ މޮޅު
އޭނާ ހުރީ އަދިވެސް އަންނަ ހިތުން .އޭނާ އަކީ މެދުއިރުމަތީގައި ކުޅޭ ކުޅުންތެރިއެއް .ކުރިއަށް އޮތް މުބާރާތަށް
އުކުޅުތައް ވެސް ،ފަހު މެޗަށް ދައްކަން ބޭނުންވީ .އެކަމަކު
ހުސްކޮށް ހުރެއްޖެ ނަމަ އަނެއްކާ ވެސް އަންނާނެ "،އަދީލް
އޭނާގެ ހުރީ މޮޅުވުމުގެ ރޫހު .އެ ދެ މެޗުން ވެސް އެއްވެސް
ބުންޏެވެ.
ދުލެއް ދޭން ބޭނުމެއް ނުވި".
ދަށުން ރާޅާއަޅާ ފަރާތްތަކަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭނަން .ކުދިކުދި މުބާރާތްތައް ރޭވުމާއި އެނޫން
ޕާކިސްތާން ކެޕްޓަން ނަސީރު: ދިވެހި ވޮލީ ކޯޓުގައި ތަފާތު ދައްކައިދީފި
އަދީލް ބުނީ އަހުމަދު ނަސީރުގެ ފަރާތުން އަބަދުވެސް
ޕންސާޝިޕުގެ "ސީއެސްއާރުގެ ދަށުންނާއި ސް ޮ
ރާއްޖޭގައި ކުޅިވަރު ކުރިއެރުވުމަށް އެޅިފައިވާ ބޑު އެއް ހުރަހަކީ މާލީ ދަތިކަމެކެވެ .އާމިރު އެންމެ ޮ މެން ފަދަ ފަރާތްތަކުގެ އެހީތެރިކަމަށް ،ދިވެހި ކުޅިވަރު އަބަދުވެސް މަރުހަބާ ކިޔާނެ އެވެ.
ކުޅިވަރު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
22
ބައްކާ ބޭނުންވަ ީނ ޕީއެސްޖީ އަށް ބަދަލުވާން ފްރާންސްގެ ޗެމްޕިއަން ޕީއެސްޖީގައި ހުރީ ބައްކާ
މިލާން (ޖުލައި - )27އޭސީ މިލާނުން ވިއްކާލަން ލސް ބައްކާ ބޭނުންވަނީ ނިންމާފައިވާ ކޮލަމްބިއާ ފޯވާޑް ކާ ޯ
ކށްދިން އުނައި އެމެރީ އަށް ކުރިން ސެވިއްޔާގައި ކޯޗު ޮ
ޕޓްތައް ބުނެފި އެވެ. ޕީއެސްޖީ އަށް ބަދަލުވާން ކަމަށް ރި ޯ
މޅު ކުޅުމާ އެކު އެމެރީ ވަނީ 2015ވަނަ އެވެ .ބައްކާގެ ޮ
ހދަން މީގެ ކުރިން އިންގްލެންޑުގެ ވެސްޓް ބައްކާ ޯ
އަހަރުގެ ޔުރޮޕާ ލީގު ސެވިއްޔާ އަށް ކާމިޔާބުކޮށްދީފަ އެވެ. ޕީއެސްޖީން ބައްކާ ގެންދަން ބޭނުންވި ނަމަވެސް
ކ މެޑްރިޑުން ހޭމް ޔުނައިޓެޑާއި ސްޕެއިނުގެ އެތުލެޓި ޯ މަސައްކަތްކުރި އެވެ .މީގެ ތެރެއިން ވެސްޓް ހޭމަށް
ނން-ޔޫރަޕިއަން ޖާގަތައް އެޅިފައިވާ ހުރަހަކީ އެ ޓީމުގެ ޮ
އޭނާ ނުދިޔައީ ޔޫރަޕުގެ މުބާރާތެއްގައި ކުޅުމުގެ ފުރުސަތު
ފުރިފައިވުމެވެ .އެކަމަކު ބްރެޒިލްގެ ލޫކަސް މޯރާ ގެންދަން ޕްރިމިއާ ލީގުގެ ކްލަބްތަކުން މަސައްކަތްކުރާތީ އެ ޖާގަ
ނޯންނާނެތީ އެވެ. އޭނާ ހޯދަން އެންމެ ފަހުން މަސައްކަތް ފަށާފައިވަނީ
ހުސްވުމުގެ ފުރުސަތު އެބައޮތެވެ.
ޕީއެސްޖީގެ އިތުރުން ސްޕެއިނުގެ ބާސެލޯނާ އިންނެވެ.
މިލާނަށް މިދިޔަ ސީޒަނުގައި ބަދަލުވި ބައްކާ އެ
ފވާޑުން ކަމަށްވާ ބާސެލޯނާ އިން ގެންނަން ބޭނުންވި ޯ
ޓީމުގައި ރަނގަޅު ކުޅުމެއް ދެއްކި ނަމަވެސް އެ ޓީމުގެ އާ
ނ ވިއެޓޯ ނުލިބުމުން އެ ކެވިން ގަމެއިރޯ އާއި ލޫސިއާ ޯ
މންޓެލާގެ ޕްލޭނުގައި އޭނާ ނުހިމެނެ އެވެ. ކޯޗު ވިންޗެންޒޯ ޮ
ޓީމުން ވަނީ ބައްކާ އަށް ޝައުގުވެރިކަން ފާޅުކޮށްފަ އެވެ.
އެހެންވެ މިލާނުން ވަނީ 30މިލިއަން ޔޫރޯ އަށް އޭނާ
ލނާ އަށް ވުރެ ބޮޑަށް އެކަމަކު ބައްކާ ބޭނުންވަނީ ބާސެ ޯ
ވިއްކާލަން ނިންމައިފަ އެވެ.
ޕީއެސްޖީ އެވެ.
ނަޕޯލީގެ އަމާޒު މިލިޗަށް ނޭޕްލްސް ،އިޓަލީ (ޖުލައި - )27ނަޕޯލީގެ ފޯވާޑް
ޕލީން އަންނަނީ މިލިޗް ގަތުމަށް އެ ކްލަބާ ވިދާޅުވީ ނަ ޯ
ލ ހިގުއައިން ޔުވެންޓަސް އަށް ބަދަލުވެފައިވާތީ، ގޮންޒާ ޯ
މަޝްވަރާކުރަމުން ކަމަށެވެ .އެކަމަކު އަދި އެއްބަސްވުމަކަށް
ފވާޑް އަރްކަޑިއުޒް މިލިޗް ގެންނަން ބަދަލުގައި އަޔަކްސްގެ ޯ
ނާދެވޭ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.
ޕލީން މަސައްކަތް ފަށައިފި އެވެ. ނަ ޯ
އަޔަކްސް އިން މީގެ ކުރިން ބުނަމުން އައީ މިލިޗް
ނަޕޯލީން ހިގުއައިން ހިފަހައްޓަން ބޭނުންވި ނަމަވެސް
ނުވިއްކާނެ ކަމަށެވެ .އެކަމަކު ނަޕޯލީން އުމުރުން 22އަހަރުގެ
ޔުވެންޓަސް އިން ވަނީ އޭނާގެ ކޮންޓްރެކްޓް އުވާލަން ދައްކަން
ކުޅުންތެރިޔާ އަށް 35މިލިއަން ޔޫރޯ ހުށަހެޅުމުން އެ ކްލަބުގެ
ޖެހޭ އަދަދު ދެއްކުމަށް އޭނާގެ ސޮއި ހޯދައިފަ އެވެ .ނަޕޯލީން
ހިޔާލު ބަދަލުވީ އެވެ.
މީގެ ކުރިން މަސައްކަތްކުރަމުން އައީ އޭސީ މިލާނުގެ
ފވާޑް މިލިޗް ވަނީ މި ފަހަރުގެ ޕޮލެންޑް ގައުމީ ޓީމުގެ ޯ
ލސް ބަކާ ނުވަތަ އިންޓަ މިލާނުގެ ކޮލަމްބިއާ ފޯވާޑް ކާ ޯ
މޅު ކުޅުމެއް ދައްކައިފަ އެވެ .އޭނާ ވަނީ ރގައި ވެސް ޮ ޔޫ ޯ
ރ އިކާޑީ ގެންނާށެވެ. އާޖެންޓީނާ ފޯވާޑް މައު ޯ
މިދިޔަ ސީޒަނުގައި ނެދަލެންޑްސް ލީގުގައި 31މެޗުން 21
ޕޓިން ޑިރެކްޓަރު މާކް އޯވަމާސް އަޔަކްސްގެ ސް ޯ
ގލް ޖަހައިފަ އެވެ. ޯ
މާޓަސެކާ ެގ ބަދަލުގައި ވެންގާ ޑިފެންޑަރެއް ހޯދަނީ ލަންޑަން (ޖުލައި - )27އާސެނަލްގެ ޑިފެންޑަރު ޕާ މާޓަސެކާ އަށް އަނިޔާވެފައިވާތީ އޭނާގެ ބަދަލުގައި އާ ޑިފެންޑަރެއް ގަންނާނެ ކަމަށް އެ ކޗު އާސެން ވެންގާ ބުނެފި އެވެ. ޓީމުގެ ޯ މާޓަސެކާގެ ކަކުލަށް އަނިޔާވެފައިވާއިރު އޭނާ ކުޅުމާ ދުރުގައި ހުންނަން ޖެހޭނެ ސީދާ ދުވަހެއް ނޭގެ އެވެ .އެކަމަކު ޔަގީނުން ވެސް ސީޒަނުގެ ކުރީކޮޅު ކުޅުމާ ދުރުގައި ހުންނަން ޖެހޭނެ އެވެ .އެކުވެރިކަމުގެ މެޗެއްގައި މިދިޔަ ހުކުރު ދުވަހު ފްރާންސްގެ ލެންސާ 1-1އިން އެއްވަރުވި މެޗުގައި ލިބުނު އަނިޔާއަށް ފަރުވާ ހޯދުމަށް މާޓަސެކާ ވަނީ ކަކުލުގެ އޕަރޭޝަނެއްކޮށްފަ އެވެ. ޮ "އޭނާ މެޗު ފުރިހަމަކުރި .އެކަމަކު މެޗަށް ފަހު ފަޔަށް ތަދުވެގެން ބެލިއިރު ސީރިއަސް އަނިޔާއެއް ވަނީ ވެފައި .އޭނާ މިހާރު ވަނީ އޮޕަރޭޝަނެއް ކށްފައި "،ވެންގާ ބުންޏެވެ. ޮ ޓީމުގައި ޒުވާން ޑިފެންޑަރުން ތިބި ނަމަވެސް ވެންގާ ބޭނުންވަނީ ތަޖުރިބާކާރު ޑިފެންޑަރެކެވެ .ހާއްސަކޮށް މާޓަސެކާ ފަދަ ތަޖުރިބާކާރު ކުޅުންތެރިއަކު ނެތްތަން އާދައިގެ ޑިފެންޑަރަކަށް ފޫނުބެއްދޭނެ ކަމަށް ވެންގާ ގަބޫލުކުރެ އެވެ.
"އަހަރެން ޓްރާންސްފާ ބާޒާރަށް ވަންނާން ތަޖުރިބާކާރު ޑިފެންޑަރެއް ޯހދަން .ޒުވާން ޑިފެންޑަރުންނަށް ފުރުސަތު ދޭނަން .އެކަމަކު މާޓަސެކާ ނެތުމުން ތަޖުރިބާގެ މައްސަލަ ދިމާވާނެ "،ވެންގާ ބުންޏެވެ.
ކުޅިވަރު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
ސްކޮޑާ މެދު ހިތްހަމަޖެ ހޭ :އަންޗެލޮޓީ
24
އިބްރަހިމޮވިޗްގެ މަގާމް ފުރުމަކީ ޕްރެޝަރެއް ނޫން :ކަވާނީ
އަހަންނަށް ފެންނަ ގޮތުގައި ހުރިހާ ދިމާލެއް މިއޮތީ ކަވަރުކުރެވިފައި .އިތުރު ކުޅުންތެރިޔަކު ބޭނުމެއް ނޫން .މި ސްކޮޑާ މެދު ވަރަށް ބޮޑަށް ހިތްހަމަޖެހޭ"، ޕެރިސް (ޖުލައި - )27ޒަލަޓާން
ކުރިއަށް އޮތް ސީޒަނުގައި އަހަރެމެން ވާދަކުރާ ހުރިހާ މުބާރާތެއްގައި ރަނގަޅު ފައިޓެއް ދެވޭނެ މިހާރު އޮތް ސްކޮޑާ އެކު". މިއުނިކް (ޖުލައި - )27ބަޔާން މިއުނިކް ދޫކޮށް
ރބަޓް ލެވޮންޑޮސްކީ އަންނަނީ ބަޔާނުގެ ފޯވާޑް ޮ
ޑޓްމަންޑަށް ބަދަލުވި މާރިއޯ ގޮޓްޒާގެ ބޮރޫޝިއާ ޯ
ގަތުމަށް މަސައްކަތްކުރަމުންނެވެ .އެކަމަކު އަންޗެލޮޓީ
ހދާނެ ކަމަށާއި ބަދަލުގައި އެހެން ކުޅުންތެރިއެއް ނު ޯ
ވަނީ އޭނާ ނުވިއްކާނެ ކަމަށް ބުނެފަ އެވެ.
ކޑާ މެދު ހިތްހަމަޖެހޭ ކަމަށް ބަޔާނުގެ މިހާރު އޮތް ސް ޮ ލ އަންޗެލޮޓީ ބުނެފި އެވެ. އާ ކޯޗު ކާ ޯ ޑޓްމަންޑް ދޫކޮށް 2013ވަނަ އަހަރު ބަޔާނާ ޯ ޑޓްމަންޑަށް ދިޔައީ 26 ގުޅުނު ގޮޓްޒާ އެނބުރި ޯ
"އޭނާ މިދިޔަ ސީޒަނުގައި ގިނަ ލަނޑުތަކެއް ޖެހި. ފވާޑެއް .އޭނާ އަކީ މި ޓީމަށް ވަރަށް އޭނާ އަކީ މޮޅު ޯ މުހިއްމު ކުޅުންތެރިއެއް "،އަންޗެލޮޓީ ބުންޏެވެ. ކުރިން އޭސީ މިލާނާއި ޔުވެންޓަސް އާއި ޗެލްސީ
ރއަށެވެ .ބަޔާނުން އަލަށް ގެނައީ ޕޯޗުގަލްގެ މިލިއަން ޔޫ ޯ
ކށްދީފައިވާ އަންޗެލޮޓީ އަދި ރެއާލް މެޑްރިޑަށް ކޯޗު ޮ
ޓ ސަންޗޭޒާއި ޑޯޓްމަންޑުގެ އުއްމީދީ މިޑްފީލްޑަރު ރެނާ ޯ
ބަޔާނާ އެކު ޖަރުމަން ލީގު ކާމިޔާބުކޮށްފި ނަމަ
ޑިފެންޑަރު މެޓްސް ހަމެލްސް އެވެ .މީގެ ތެރެއިން
ބޑު ހަތަރު ލީގު އޭނާ އަށް ކާމިޔާބުކުރެވުނީ ޔޫރަޕުގެ ޮ
ރގެ އެންމެ މޮޅު ޒުވާން ރެނާޓޯ ވަނީ މި ފަހަރުގެ ޔޫ ޯ
އެވެ .އޭނާ ވަނީ މިލާން އަދި ރެއާލާ އެކު ޔޫރަޕުގެ
ވޑް ހޯދައިފަ އެވެ. ކުޅުންތެރިޔާގެ އެ ޯ
ޗެމްޕިއަންކަން ވެސް ހޯދައިފަ އެވެ.
ގތުގައި ހުރިހާ ދިމާލެއް "އަހަންނަށް ފެންނަ ޮ
ލޓީ ބަޔާނާ ހަވާލުވީ މިދިޔަ ސީޒަނަށް އަންޗެ ޮ
މިއޮތީ ކަވަރުކުރެވިފައި .އިތުރު ކުޅުންތެރިޔަކު ބޭނުމެއް
އލާ މަގާމުން އިސްތިއުފާ ފަހު ސްޕެއިނުގެ ޕެޕް ގާޑި ޯ
ބޑަށް ހިތްހަމަޖެހޭ"، ނޫން .މި ސްކޮޑާ މެދު ވަރަށް ޮ
ދިނުމުންނެވެ .ބަޔާނުން ވަނީ ގާޑިއޯލާ މިހާރު
ލޓީ ބުންޏެވެ" .ކުރިއަށް އޮތް ސީޒަނުގައި އަންޗެ ޮ
ކޯޗުކޮށްދޭ މެންޗެސްޓާ ސިޓީ އަތުން އިންޓަނޭޝަނަލް
އަހަރެމެން ވާދަކުރާ ހުރިހާ މުބާރާތެއްގައި ރަނގަޅު
ޗެމްޕިއަންސް ކަޕުގައި މި ހަފުތާގައި 0-1އިން
އތް ސްކޮޑާ އެކު". ފައިޓެއް ދެވޭނެ މިހާރު ޮ ގތުގައި ރެއާލް މެޑްރިޑުން ރިޕޯޓްތައް ބުނާ ޮ
މޮޅުވެފަ އެވެ.
މވިޗް ނެތްތަން ފޫބެއްދުމަށް ،ސެންޓަ އިބްރަހި ޮ
ކށްފައި "،ކަވާނީ ބުންޏެވެ. ވަނީ ޮ ކޗު ސްޕެއިނުގެ އެމެރީ ޕީއެސްޖީގެ އާ ޯ
ފވާޑަކަށް ކުޅެން ޖެހުމަކީ ޕްރެޝަރެއް ނޫން ޯ
ކޗެކެވެ .އޭނާ ވަނީ ސެވިއްޔާ އަކީ ކާމިޔާބު ޯ
ފވާޑް އެޑިންސަން ކަމަށް ޕީއެސްޖީގެ އުރުގުއޭ ޯ
ރޕާ ލީގު ތިން ފަހަރު އަށް ފަސް އަހަރުތެރޭ ޔު ޮ
ކަވާނީ ބުނެފި އެވެ.
ކށްދީފަ އެވެ .އެމެރީއާ އެކު ޕީއެސްޖީގެ ކާމިޔާބު ޮ
ކަވާނީ މިދިޔަ ދުވަސްތަކުގައި ފވާޑެއްގެ މަގާމަށެވެ .އެކަމަކު ކުޅުނީ ވިންގް ޯ
އަމާޒަކީ ޗެމްޕިއަންސް ލީގު ކާމިޔާބުކުރުމެވެ. ކޗާ ބަލާއިރު އެމެރީގެ "ކުރީގެ ޯ
މވިޗް ނެތުމާ އެކު އާ ކޯޗު ،އުނައި އިބްރަހި ޮ
ސިސްޓަމް ތަފާތު .އަހަންނަށް ފެނިފައިވާ
އެމެރީ އޭނާ ބޭނުންކުރާނީ ސެންޓަ ފޯވާޑެއްގެ
ކށްދޭ ކްލަބްތައް ކުޅެނީ ގޮތުގައި އެމެރީގެ ކޯޗު ޮ
ގޮތުގަ އެވެ .މިދިޔަ ސީޒަނުގައި 51މެޗުން 50
ބޅައެއް .ވަރަށް ޑިރެކްޓް ވަރަށް އެޓޭކިން ފުޓް ޯ
މވިޗް ޖަހާފައިވާއިރު ،އޭނާ ނެތްތަން ގޯލް އިބްރަހި ޮ
ބޅައެއް ކުޅެނީ .އެއީ އަހަންނަށް ވަރަށް ފުޓް ޯ
ފޫބެއްދުމަކީ ކަވަނީ އަށް ކުރިމަތިވާނެ ބޮޑު
ޕޒިޓިވް ކަމެއް "،ކަވާނީ ބުންޏެވެ. ޮ
ޕްރެޝަރެއް ކަމަށް މީޑިއާތަކުން ބުނެ އެވެ. "ޕްރެޝަރު؟ ނޫން އަހަންނަކަށް ނެތް
އިޓަލީގެ ނަޕޯލީން 2013ވަނަ އަހަރު ރ އަށް ޕީއެސްޖީ އަށް ބަދަލުވި 64މިލިއަން ޔޫ ޯ
އެއްވެސް ޕްރެޝަރެއް .މިއީ އަހަންނަށް
ފވާޑް ބުނީ އެ ކްލަބުގައި މަޑުކުރަން ބޭނުންވާ ޯ
އތް ޗެލެންޖެއް .ކުރެވުނު އެންމެ ރަނގަޅަށް ޮ
ކންޓްރެކްޓް އާކުރަން ތައްޔާރު ކަމަށެވެ. ކަމަށާއި ޮ
ގލް ޖަހައި ތަށި ހޯދަން މަސައްކަތްކޮށްޯ ،
ކންޓްރެކްޓުގައި އަދިވެސް ބާކީ ދެ " ޮ
މަސައްކަތްކުރާނަން .ޕީއެސްޖީގެ ފޯވާޑަކަށް
އތް .އަހަރެން ބޭނުންވޭ މި ކްލަބުގައި އަހަރު އެބަ ޮ
ކުޅުމަކީ އަހަންނަށް ލިބޭ ޝަރަފެއް "،ކަވާނީ
މަޑުކުރަން .އަހަރެން ބޭނުން މި ކްލަބުގެ
ބުންޏެވެ.
ޕްރޮޖެކްޓުގައި ބައިވެރިވާން .އެކަމަކު އަހަރެންގެ ކަވާނީ ބުނީ ސެންޓްރަލް މަގާމަކަށް
ކުޅުމަކީ އޭނާ އަށް ޗެލެންޖަކަށް ވެދާނެ ކަމަށާއި ގތަށް މި ފަހަރު ވެސް ކުރީ އަހަރުތަކޭ އެއް ޮ
ގތެއް ނިންމާނީ ޕީއެސްޖީން"، ކޮންޓްރެކްޓާ މެދު ޮ ކަވާނީ ބުންޏެވެ. މ އިން ވިދާލި ފޯވާޑް އިޓަލީގެ ޕަލާ ޯ
ޕޓަރުންގެ އުއްމީދުތަކާ އެއްވަރަށް ކުޅެން ސަ ޯ
ވަނީ އުރުގުއޭ ގައުމީ ޓީމަށް 81މެޗުން 32
ބޑަށް މަސައްކަތްކުރާނެ ކަމަށެވެ. ވަރަށް ޮ
ގލް ޖަހައިދީފަ އެވެ .އުމުރުން 32އަހަރުގެ ޯ
ކޗުގެ އިތުބާރާ އެކު "ކްލަބާއި ޯ
ފޯވާޑް ގެންދަން ޕްރިމިއާ ލީގުގެ މެންޗެސްޓާ
އުއްމީދުކުރަނީ ހުރިހާ ކަމެއް ރަނގަޅުވާނެ ކަމަށް.
ޔުނައިޓެޑުން ވެސް މީގެ ކުރިން މަސައްކަތްކުރި
އަހަންނަކީ ކްލަބުގެ އެއް ވަނަ ފޯވާޑެއް ނޫން.
މވިޗާ އެކު ޔުނައިޓެޑުގެ އެވެ .އެކަމަކު އިބްރަހި ޮ
ބޑު އިންވެސްޓެއް އެކަމަކު ކްލަބުން އަހަންނަށް ޮ
އެޓޭކް ވަނީ ފުރިހަމަވެފަ އެވެ.
ހަބަރު
28ޖުލައި ( 2016ބުރާސްފަތި)
26
ލ ަ ސ ަ އ ް މ ަ ގ ެ އ ް ރ ެ ބ ަ މ ް މ ެ ސ ް ފ ަ "އެއް އިރެއްގައި ވެސް ހުރިހާ ބަލާތޯ އަންގައިދޭން އެދެފި ގައުމަކު ްނ ބައިވެރިއެއްނު ވޭ" ރާއްޖޭގެ މިނިވަން ދުވަހުގެ މުނާސަބަތު ފާހަގަކުރަން އިސްލާމީ މަރުކަޒު ސަރަހައްދުގައި ރޭ ބޭއްވި ރަސްމީ ހަފުލާ އަށް ،ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން ދެއްވި ދައުވަތު ގަބޫލުކުރައްވައި ގައުމުތަކުން ބައިވެރިވި ކަމަށާއި ދައުވަތު ދޭ ހުރިހާ ގައުމުތަކަކުން އެއް އިރެއްގައި ވެސް ބައިވެރި ނުވާ ކަމަށް ރައީސް އޮފީހުން އިއްޔެ ބުނެފި އެވެ. ރަސްމީ ހަފުލާގައި އިނގިރޭސިވިލާތް (ޔޫކޭ) އާއި ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން (އީޔޫ)ގެ އެއްވެސް ގައުމަކުން ބައިވެރި ނުވާ ކަމަށް ،އިތުބާރު ހުރި ގޮތަކަށް ލިބިފައިވާ މައުލޫމާތުތަކަށް ބިނާކޮށް "މިހާރު"ގައި އިއްޔެ ޝާއިއުކުރި ހަބަރުގައި ހުރި ވާހަކަތައް ދޮގުކުރައްވައި ރައީސް އޮފީހުގެ ތަރުޖަމާން އިބްރާހިމް މުއާޒް އަލީ ވިދާޅުވީ ހުޅަނގުގެ ގައުމުތަކުން ވެސް އެ ހަފުލާގައި ބައިވެރިވިކަން ރޭގެ ހަފުލާގެ ފޮޓޯތަކާއި ވީޑިއޯތަކުން ފެންނާނެ ކަމަށެވެ. "ހުޅަނގުގެ ވެސް ބައެއް ގައުމުތަކުން ބައިވެރިވި ،ލައިވްކުރަމުން ދިޔައީ .ފޮޓޯތަކާއި ވީޑިއޯތައް ފޮރުވައިގެނެއް ނޫން އަޅުގަނޑުމެން މި އުޅެނީ "،މުއާޒް ވިދާޅުވި އެވެ. މިހާތަނަށް ބޭއްވި މިނިވަން ދުވަހުގެ ރަސްމީ ހަފުލާތަކަށް ގައުމުތަކުން ގިނައިން ފޮނުވަނީ އެމްބެސެޑަރުންނެވެ .އެކަމަކު އެމެރިކާ އިން ވެސް މިފަހަރު ފޮނުވީ ސްރީ ލަންކާގައި ހުންނަ ޕލިޓިކަލް އެފެއާޒްގެ ކައުންސެލަރެވެ. އެމްބަސީގެ ޮ
.ޕީޕީއެމްގެ ކައުންސިލް މެމްބަރުންތަކެއް ނޫސްވެރިންނާ ވާހަކަ ދައްކަވަނީ-- .ފޮޓޯ :މުހައްމަދު ޝަރުހާން/މިހާރު
ހުޅަނގުގެ ބައެއް ގައުމުތަކުން ހަފުލާގައި ބައިވެރިވި ކަމަށް ސަރުކާރުން ބުނި ނަމަވެސް އިނގިރޭސިވިލާތާއި އީޔޫގެ ބޮޑެތި ބައެއް ގައުމުތަކުން މަންދޫބުން ނުފޮނުވަ އެވެ .ބައެއް އެމްބަސީތަކުން "މިހާރަ"ށް އެކަން ކަށަވަރުކޮށްދެ އެވެ.
ފަ ޒީ ނާ އަ ހު މަ ދު
ކމެޓީ އަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލަތަކާ ވިދާޅުވީ "ސުލޫކީ ޮ މެދު އެ މައްސަލައެއް ހުށަހެޅޭތާ ގިނަވެގެން އެއް ހަފުތާ ގތެއް ނިންމަންވާނެ ކަމަށް" ސުލޫކީ ތެރޭގައި ކޮމެޓީން ޮ
ކމެޓީ އަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ޕީޕީއެމްގެ ސުލޫކީ ޮ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ފަސް މެމްބަރެއްގެ މައްސަލަ
ފިޔަވަޅު އެޅުމުގެ ގަވާއިދުގައިވާ ކަމަށެވެ. އެ މެމްބަރުންނާ މެދު ފިޔަވަޅު އަޅަން ކޮމެޓީ އަށް
ކށްދޭން އެ ޕާޓީގެ ސެކްރެޓަރީ ގޮސްފައިވާ ހިސާބު ސާފު ޮ
ފޮނުވީ ޖުލައި 12ގަ އެވެ .އޭގެ ފަހުން މިހާރު ވަނީ ދެ
ޖެނެރަލްގެ ނައިބު އަބްދުލްއަލީމް ސުލޫކީ ކޮމެޓީގައި
ހަފުތާ ވެފަ އެވެ.
އެދިވަޑައިގެންފި އެވެ. ފނުއްވި ސިޓީއެއްގައި ސުލޫކީ ކޮމެޓީ އަށް އަލީމް ޮ
ކމެޓީ އަށް ހުށަހެޅި މައްސަލައެއް ބަލައި ސުލޫކީ ޮ އެ ކޮމެޓީން ވަރަށް ފަހުން ވަނީ ،ދިއްގަރު ދާއިރާގެ
ވިދާޅުވީ ޕާލަމެންޓްރީ ގްރޫޕުން ނެރުނު ވިޕްލައިންތަކާއި
ކށްފަ އެވެ .އެކަން މެމްބަރު އަހްމަދު ފާރިސް ޕާޓީން ވަކި ޮ
ޕީޖީ ގްރޫޕްގެ ގަވާއިދާ ހިލާފުވެގެން ފަސް މެމްބަރެއްގެ
އފީހުގައި ވަނީ އެދިފަ އެވެ. ތަންފީޒުކޮށްދޭން ޕާޓީ ޮ
މައްސަލަ ބަލައިދޭން ޕާޓީގެ މެމްބަރުންތަކެއް ސުލޫކީ
އެކަމަކު ޕީޕީއެމުން ބުނެފައި ވަނީ ފާރިސްއާ މެދު
ކޮމެޓީ އަށް މައްސަލަ ހުށަހަޅާފައިވާ ކަމަށެވެ .އެ
ފިޔަވަޅު އެޅީ އިންސާފުން ބޭރުން ކަމަށެވެ .ބިޑަށް ނުލައި
ކމެޓީން މިހާތަނަށް ކޮށްފައިވާ މައްސަލަތައް ބަލަން ޮ
ރަށްތައް ދޫކުރަން ހުށަހެޅި އިސްލާހާ ދެކޮޅަށް އޭނާ ވޯޓު
މަސައްކަތް އަންނަ އާދީއްތަ ދުވަހުގެ ކުރިން ލިއުމަކުން
ދެއްވީ ޕާޓީގެ ރައީސް އަންގަވައިގެން ކަމަށާއި އެހެންވެ
ޕާޓީ އޮފީހަށް އަންގައިދޭން އޭނާ ވަނީ އެދިވަޑައިގެންފަ
އޭނާއާ ދޭތެރޭގައި އެޅޭނެ ފިޔަވަޅެއް ނޯންނާނެ ކަމަށް ޕާޓީ
އެވެ.
އފީހުން ވަނީ ބުނެފަ އެވެ. ޮ ކމެޓީ އަށް ހުށަހަޅާފައި ވަނީ ޕާލަމެންޓްރީ ސުލޫކީ ޮ
ގްރޫޕްގެ ލީޑަރު އަހްމަދު ނިހާނާއި ފޮނަދޫ ދާއިރާގެ
ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީނާއި ކުރީގެ ރައީސް އަދި ޕީޕީއެމްގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމާ ދެމެދު
މެމްބަރު އަބްދުއްރަހީމާއި ކެލާ ދާއިރާގެ މެމްބަރު އަލީ
އުފެދުނު ހިޔާލު ތަފާތުވުންތަކުގައި ޕީޕީއެމްގައި ވަނީ
އާރިފާއި ނައިފަރު ދާއިރާގެ މެމްބަރު އަހްމަދު ޝިޔާމްގެ
ދެ ފެކްޝަން އުފެދިފަ އެވެ .މައްސަލަ ހައްލުކުރަން
އިތުރުން ހުޅުދޫ ދާއިރާގެ މެމްބަރު މުހައްމަދު ޝާހިދުގެ
ބޭއްވި ކައުންސިލް ބައްދަލުވުން ވެސް ހުއްޓާލަން
މައްސަލަ ބަލައިދިނުމަށެވެ.
ޖެހުނީ އެ ހިޔާލު ތަފާތުވުންތަކަށް ހައްލު ހޯދޭނެ މަގެއް
ފނުވި ސިޓީގައި އަލީމް ސުލޫކީ ކޮމެޓީ އަށް ޮ
އެއީ ،އެނގިފައިވާ ގޮތުގައި" ،މިނިވަންކަމާއި ހައްގުތައް ސަރުކާރުން ހިފަހައްޓާތީ" ހިތްހަމަނުޖެހުންފާޅުކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އެކަމަކު މުއާޒް ވިދާޅުވީ މިނިވަން ދުވަހުގެ ހަފުލާ އަށް ގައުމުތަކުން ހާޒިރުވުމާއި ނުވުމަކީ "ރާއްޖޭގައި އޮންނަ މިނިވަންކަމާ ހައްގުތަކާއި ގުޅުވައިގެން ކުރާ ކަމެއް" ނޫން ކަމަށެވެ. ގައުމުތަކުން ބައިވެރިނުވާ ކަމަށް ދައްކާ ވާހަކަ ދޮގުކުރައްވައި ސާބިތު ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި މުއާޒް ވިދާޅުވީ ،މިނިވަން ދުވަހުގެ ތަހުނިޔާ ގިނަ ގައުމުތަކުން ފޮނުވާފައިވާއިރު ލިސްޓުގެ ކުރީގައި އިނގިރޭސި ރާނީ ކުއީން އެލިޒަބަތުގެ ނަންފުޅު ހިމެނޭ ކަމަށެވެ. ދގެއް .އެއް އިރެއްގައި "ރާއްޖޭގެ މިހާރުގެ ހާލަތު ދެއްކުމަށް 'މިހާރު'ން ލިއެފައި ވަނީ ޮ ވެސް އީޔޫގެ ހުރިހާ ގައުމަކުން އެއްފަހަރާ އާ ކިޔާފައި ހަފުލާގައި ބައިވެރިވެފައެއް ނޯންނާނެ"، މުއާޒް ވިދާޅުވި އެވެ. މިނިވަން ދުވަހުގެ ހަފުލާގައި ބައިވެރިވި ގައުމުތަކުގެ ނަންތަކެއް ރައީސް އޮފީހުން ހާމައެއް ނުކުރެ އެވެ .މުއާޒް ވިދާޅުވީ ބައިވެރިވި ގައުމުތަކުގެ ނަންތައް ހޯދަން ވަގުތުކޮޅެއް ނަގާނެ ކަމަށާއި އެ ގައުމުތައް ބެލޭނެ ކަމަށެވެ .މިނިވަން ދުވަހުގެ ހަފުލާގައި ހުޅަނގުގެ ބައެއް ގައުމުތަކުން ބައިވެރިވިކަމުގެ "ޔަގީންކަން ރައީސް އޮފީހުން ދެއްވާ" ކަމަށް މުއާޒް ވިދާޅުވި އެވެ. މިނިވަން ދުވަހުގެ ހަފުލާގައި ބައިވެރި ނުވި ނަމަވެސް ޖުމްލަ 28ގައުމު ހިމެނޭ އީޔޫ އިން ވަނީ ރާއްޖޭގެ 51ވަނަ މިނިވަން ދުވަހުގެ ތަހުނިޔާ ކިޔައިފަ އެވެ .އެކަމަކު އެ ތަހުނިޔާގައި ވެސް އީޔޫ އިން ސަރުކާރަށް ބާރު އަޅާފައި ވަނީ ،މިނިވަންކަމާއި ހައްގުތަކަށް ޖާގަ ކަށަވަރުކޮށް ދިނުމަށެވެ .އީޔޫ އާއި އިނގިރޭސިވިލާތުގެ އިތުރުން ދުނިޔޭގެ އެހެން ވެސް ގިނަ ގައުމުތަކާއި ބޑަށް ފާޑު ކިއަމުންނެވެ .އޭގެ ތެރޭގައި ޝަރުއީ ޖަމާއަތްތަކުން އަންނަނީ ރާއްޖެ އަށް ވަރަށް ޮ ދާއިރާގެ މިނިވަންކަން ގެއްލިފައިވުމާއި އަސާސީ ހައްގުތައް ގެއްލެމުން ދާ މައްސަލަ އެ ފަރާތްތަކުން ހާއްސަކޮށް ފާހަގަކުރެ އެވެ .މިހާރު އެންމެ ބޮޑަށް ފާޑުކިއުން އަމާޒުވެފައި ވަނީ މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރަން އުޅޭތީ އެވެ .އެކަމަކު ،ސަރުކާރުން ތުހުމަތު ކުރާ ގޮތުގައި ބޭރުގެ ފަރާތްތަކުން އުޅެނީ ރާއްޖޭގެ ދާހިލީ ކަންކަމާ ބެހޭށެވެ.
ނުފެނުމުންނެވެ.
ރަން ވޭ ހިއްކުމުގެ ސަބް ކޮންޓްރެކްޓަރަކަށް ގަލްފް ކޮބްލާ އިބްރާހިމް ނާސިރު އިންޓަނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓް (އައިއެންއައިއޭ)ގެ ދެވަނަ ރަންވޭގެ ބިން ހިއްކުމުގެ
ނިންމި ސަރަހައްދުގެ ބިން ވެސް އެ ކުންފުނިން ހިއްކާފައިވެ އެވެ.
ޕޓުގެ ބިން ހިއްކުމުގެ ވަނަ އަހަރު ވެސް ،އެއާ ޯ މަޝްރޫއުއަށް ދެ މިލިއަން ކޮޑި މީޓަރުގެ ވެލި
ކންޓްރެކްޓަރަކަށް ޔޫއޭއީގެ ގަލްފް މަސައްކަތުގެ ސަބް ޮ
ޕޓުގެ ދެވަނަ ރަންވޭ ތަރައްގީކުރުމުގެ އެއާ ޯ
ކޮބްލާ ހަމަޖައްސައި ،އެ މަސައްކަތް އެ ކުންފުނިން
ކމްޕެނީ ލިމިޓެޑް މލްޑިވްސް އެއާޕޯޓްސް ޮ މަޝްރޫއު ޯ
ފަށައިފި އެވެ.
ކށްފައިވަނީ ޗައިނާގެ (އެމްއޭސީއެލް) އިން ހަވާލު ޮ
ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތުގައި ބޭނުންކުރަނީ އެ ކުންފުނީގެ
އައިއެންއައިއޭގެ ދެވަނަ ރަންވޭގެ ބިން ހިއްކުމުގެ
ވެސް އެ ކުންފުނިން ކުރަން ނިންމާފައިވާ ކަމަށެވެ. އެމްއޭސީއެލް އިން ބުނީ ގާތްގަނޑަކަށް ފަސް
ނަގާފައިވާ ކަމަށް އެ ކުންފުނިން ބުނެފައިވެ އެވެ.
މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އެތަނުގެ ބިން ހިއްކާ ނިމޭއިރު
ކބްލާ އިން ބުނެފައި ވަނީ އެއާޕޯޓުގެ ގަލްފް ޮ
އެއާޕޯޓުގެ ބިމަށް ގާތްގަނޑަކަށް 30ޕަސެންޓް ނުވަތަ 62ހެކްޓަރު އިތުރުވެގެންދާނެ ކަމަށެވެ.
ކންސްޓްރަކްޝަން ގްރޫޕް (ބީޔޫސީޖީ) ބެއިޖިން އާބަން ޮ
ކަޓާ ސަކްޝަން ޑްރެޖަރެއް ކަމަށެވެ .އަދި އެ
މަސައްކަތް ކުރުމަށް ހަވާލުކުރީ ގަލްފް ކޮބްލާގެ
އާ އެވެ .އެ ކުންފުނިން ބިން ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތް
މަސައްކަތް އަވަސްކުރަން ކުރިޔަށް އޮތް ދެ މަހެއްހާ
373މިލިއަން ޑޮލަރު ( 5.7ބިލިއަން ރުފިޔާ) ގެ
ރާއްޖޭގެ ސަބްސިޑިއަރީ ކުންފުންޏެވެ .ނަމަވެސް އެ
ފެށީ މިދިޔަ ހޯމަ ދުވަހު އެވެ.
ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އިތުރު ޑްރެޖަރެއް ޔުނައިޓެޑް އެރެބް
މަޝްރޫއުގެ ދަށުން ހަދަނީ 3،400މީޓަރު ދިގު 60
އެމިރޭޓްސް އިން ގެންނަން ނިންމާފައިވާ ކަމަށް ވެސް
މީޓަރު ފުޅާ ރަންވޭއެކެވެ .އަދި 120،000ޓަނުގެ ކާގޯ
ކށްފައެއްނުވެ އެވެ. މަސައްކަތް ހަވާލުކުރި އަގެއް ހާމަ ޮ ކބްލާއިން ރާއްޖޭގެ ބައެއް ރަށްރަށުގެ ގަލްފް ޮ
ކބްލާއާ ހަވާލާދީ ޑްރެޖިން ޓުޑޭ ގަލްފް ޮ ވެބްސައިޓްގައި ބުނެފައި ވަނީ ރަންވޭ އަޅަން ބިން
އެ ކުންފުނިން ބުންޏެވެ. ޑްރެޖިން ވެބްސައިޓްގައި ބުނެފައި ވަނީ ރަންވޭ
ކށްފައިވެ އެވެ .އެގޮތުން ބިން ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތް ޮ
ހިއްކަން ހަމަޖައްސާފައިވާ ސަރަހައްދަށް ހަތަރު
ޕޓް އަޅާ ސަރަހައްދުގެ ބިމާއި ތިމަރަފުށީ އެއާ ޯ
ކޑި މީޓަރުގެ ވެލި އަޅަން ޖެހޭ ކަމަށެވެ. މިލިއަން ޮ
އަޅާ ސަރަހައްދުގެ ބިން ހިއްކުމުގެ އިތުރުން އެ
އައިއެންއައިއޭގައި ޖީއެމްއާރުން ދެވަނަ ޓާމިނަލް އަޅަން
އަދި ރަންވޭ ހިއްކަން ވެލި ނަގާ ސަރައްދުން 2012
ސަރަހައްދުގެ ތޮށިލުމާއި ޝީޓްޕައިލްކުރުމުގެ މަސައްކަތް
ޕޓްގެ ދެވަނަ ރަންވޭ ތަރައްގީކުރުމުގެ އެއާ ޯ
ޓާމިނަލަކާއި 45މިލިއަން ލީޓަރުގެ ތެޔޮ ރައްކާކުރެވޭނެ ފިއުލްފާމެއް ހެދުން ވެސް ހިމެނެ އެވެ.
27
މިނިސްޓަރުންގެ ލަފައާ އެކު ޕާމެނަންޓް ސެކްރެޓަރީ (ޕީއެސް) ގތަށް ސިވިލް ސާވިސް ގާނޫނަށް ގެނައި އިން އައްޔަން ކުރާ ޮ އިސްލާހު ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން ތަސްދީގު ކުރައްވައިފި އެވެ. ސިވިލް ސާވިސް ގާނޫނުގައި ކުރިން އޮންނަނީ ޕާމަނަންޓް ސެކްރެޓަރީ އައްޔަން ކުރުމުގެ ބާރު ހަމައެކަނި ސިވިލް ސާވިސް ކޮމިޝަނަށް ކަމުގައި ވިޔަސް ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ދިއްދޫ ދާއިރާގެ މެމްބަރު އަބްދުއްލަތީފް މުހައްމަދު ހުށަހަޅުއްވައި ،ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން މި ހަފުތާގައި ފާސްކުރި ބިލުގައިވާ ގޮތުން މިނިސްޓްރީތަކަށް ޕާމެނަންޓް ސެކްރެޓަރީން އައްޔަން ކުރަންޖެހޭނީ އެ މިނިސްޓްރީއެއް ހިންގަވާ މިނިސްޓަރުގެ ލަފާގެ މަތިންނެވެ. އެއީ ސިވިލް ސާވިސްގެ ތެރެއަށް ސިޔާސީ ނުފޫޒު ފޯރާނެ ކަމެއް ކޅު މެމްބަރުންމި އިސްލާހުގެ ބިލަށް ދެކޮޅު ހެދިޔަސް ކަމަށް ބުނެ އިދި ޮ ބިލް ފާސްކުރީ ސަރުކާރަށް ނިސްބަތްވާ މެމްބަރުންގެ ވޯޓުންނެވެ. ޕާމަނަންޓް ސެކްރެޓަރީންނަކީ އެ މިނިސްޓްރީއެއްގައި ތިބޭ ސިވިލް ސާވިސް މުވައްޒަފުންގެ އެންމެ އިސް ފަރާތެވެ.
ކުޅިވަރު
ޕާކިސް ާތން ކެޕްޓަން ނަސީރު :ދިވެހި ވޮލީ ކޯޓުގައި ތަފާތު ދައްކައިދީފި ސްކޮޑާ މެދު ހިތްހަމަޖެހޭ :އަންޗެލޮޓީ
ސަލްސާ އާމިރު ވޮލީ އަ ްށ ބޮޑު އެހީއެއް :ނަ މޫނާއެއް!