In memoriam: Koningin Elizabeth II

Koningin Elizabeth deelde lief en leed, ook in oorlogstijd

Met het overlijden van koningin Elizabeth II ging er een schokgolf door de Britse samenleving, en haar overlijden wordt gememoreerd door alle lagen van de bevolking van alle politieke overtuigingen. Maar niet alleen daar: wereldwijd wordt haar overlijden gevoeld.

Toen zij overleed op 8 september jongstleden, circuleerde weer die foto waarop zij netjes in uniform naast een legerambulance te zien is, terwijl zij glimlachend voorbij de camera kijkt. Het herinnert aan de tijd dat ook haar leven bedreigd werd, maar zij besloot om niet werkloos aan de kant te blijven staan, maar haar steentje bij te dragen aan de war effort. De oorlog die zou culmineren in de Tweede Wereldoorlog, brak voor Groot-Brittannië uit op 3 september 1939. Elizabeth was toen net dertien, en samen met veel kinderen werd zij met haar zusje prinses Margaret uit Londen geëvacueerd – al kwam zij niet bij gastouders op het platteland van bijvoorbeeld Cornwall of Dorset terecht, maar op Windsor Castle, zo’n dertig kilometer buiten de hoofdstad. Om de in totaal bijna drie miljoen kinderen die soms zelfs naar het buitenland geëvacueerd werden, een hart onder de riem te steken, sprak zij ze via de radio toe. En ze bleef actief de bevolking steunen – onder meer door in haar ‘volkstuintje’ op Windsor Castle aan het werk te gaan, toen mensen opgeroepen werden om hun tuin om te ploegen en groenten te verbouwen.

Niet voor niets werd zij op haar zestiende honorair kolonel van de Grenadier Guards, waarmee zij een actieve rol in de oorlogsinspanningen kon gaan vervullen. Op haar achttiende drong ze zelf aan op een actieve rol in het leger, en zij begon bij de Auxiliary Territorial Service (ATS), de vrouwelijke tak van het Britse leger. Ze moest, net als ieder ander, onder aan de ladder beginnen: ze startte als tweede subalterne officier bij de ATS en werd later bevorderd tot Junior Commander, het equivalent van kapitein. Ze werd opgeleid tot monteur in Aldershot, en de kranten van die tijd noemden haar meteen ‘Princess Auto Mechanic’. Ze deelde dus in de onzekerheden en de ontberingen van het Britse volk in die tijd – al keerde Elizabeth wel elke avond terug naar Windsor Castle om er te overnachten. Toen enkele maanden later de oorlog eindigde, trokken zij en haar zuster hun militaire uniformen aan om zich onder het feestvierende volk te mengen – doodsbang om herkend te worden, maar het bleek de meest memorabele avond van haar leven te zijn. Elizabeth was het eerste lid van de koninklijke familie die een actieve rol in het Britse leger vervulde. Tot aan het eind van haar leven bleef ze geïnteresseerd in auto’s – nog altijd in staat om je te vertellen waarom de motor niet werkte, en wat eraan gerepareerd moest worden.