КОНФЕРЕНЦИЈА ЗА СОСТОЈБИТЕ ВО МЕДИУМСКИОТ АМБИЕНТ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Скопје, 14 декември 2011
Предлпг-решенија на учесниците на кпнференцијата и на другите настани вп рамки на иницијативата на МИМ и ЗНМ за ппдпбруваое на медиумскипт амбиент1 I ЗАКОНОДАВСТВО Драган Павлпвиќ – Латас (писмен предлпг за дпнесуваое на закпн за медиуми): Закпн за медиуми треба да има и тпа пд следниве пришини: 1. Медиумите се единствена јавна дејнпст, пд пвпј вид, кпја не е регулирана сп закпн, щтп дава прпстпр тие да бидат третирани и упптребувани спгласнп привремената пптреба и пднпспт на сили и упптребната вреднпст. Кпга нема статус утврден сп закпн, секпј щтп има мпќ си се пднесува спгласнп свпетп разбираое на правилата. Ппстпјат виспкп развиени ппщтества, и тпа какп малцинска ппјава, каде прпписите за медиуми се прилишнп лабави или ги нема, нп, тпа се ппинакви стандарди и традиции за кпи ние мпжеме да збпруваме пп најмалку две или три децении. 2. При дефинираоетп се кпристи прилика и дефинираоетп на интернетпт какп медиум, вп слушаи кпга се испраќаат инфпрмации сп цел да имаат јавнп знашеое. Ова е щанса затпа щтп фејсбук и јутјуб, какп и пплу анпнимните сајтпви, стануваат шестп упптребувана пракса за клевета, дезинфпрмации или пплитишка прппаганда без правила. Кплку за инфпрмација, акп на суд при прпцес за клевета се ппвикащ дека извпр ти бил инфпрмација или изјава пд друг медиум, судпт цени и пресудува дека тпа не е извпр, туку средствп за пренпс на инфпрмацијата, тпкму затпа щтп нема закпн за медиуми кпј гп дефинира пва. 3. Би се израмнил статуспт на електрпнските, пешатените и интернет медиумите, какп и правата и пбврските на истите вп јавнпста. 1
Вп пвпј дпкумент се спдржа ни предлпзите на ушесниците , извадени пд тра нскриптпт и за писникпт пд сесиите на кпнференција та , какп и пд писмени предлпзи дпставени пд ушесници на на ста ните прга низира ни вп ра мки на инцијатива та на МИМ и ЗНМ. Предлпзите не се пренесени вп целпст пнака ка кп щтп се изгпвпрени за време на сесиите, туку вп пвпј дпкумент е пренесена сущтината на пвие предлпзи
1
4. Се дефинираат правата и пднпсите ппмеду сппствениците, уредниците и нпвинарите. Сега сппствениците се: и уредници и нпвинари, и затпа не мпже да стане збпр за развпј на слпбпднп нпвинарствп вп такви услпви без ппзнати правила. 5. Закпнпт се пгранишува, вп пднпс на спдржината, да смее да регулира самп пбврска за демант или исправка на медиумпт, и нищтп другп щтп се пднесува на пбјавена спдржина. 6. Немаоетп закпн им пдгпвара на сите власти дп сега, и вп иднина, затпа щтп тпа е пгрпмен празен прпстпр за субјективни тплкуваоа и злпупптреби, а тие се најсилни на теренпт и диктираат правила пп дневна пснпва. Сппред закпнпт за медиуми би се дефинирала и улпгата на ЗНМ какп и Судпт на шеста, бидејќи тие сега се непбврзна дружина кпја мпже да збпрува щтп сака нп немаат никакпв правен пснпв за права и пбврски вп јавнпста и кпн медиумите. 7. И најважнп. Оваа, или некпја идна власт, секакп ќе дпнесе закпн за медиуми, нп, пращаое е дали тпгащ ќе имаме ваква щанса и влијание да ушествуваме и дадеме свпј предлпг за негп. Пп неуспещен пбид пак следи разпшарува ое кај едни а триумфализам кај други, и прпдплжуваое на ппделбата. А билп кпја власт или силна екпнпмска групација е желна таквата ситуација да трае щтп ппдплгп. 1. Клевета и навреда: Весна Бендевска: Клеветата и навредата да станат спставен дел пд закпнпт за впдеое на парнишна ппстапка; Зпран Тпдпрпвски: Дпкплку се декриминализираат клеветата и навредата, вп нпвптп закпнскп рещение да се вгради јавнп извинуваое пд страна на пнпј кпј е псуден за изрешена клевета или навреда; Рпбертп Беличанец: Забелещка за втпрата цел: Укажуваоетп на Врхпвнипт Суд вп пднпс на изнпспт за нематеријална щтета мпже да се практикува самп вп мпменталната ситуација. Дпкплку се декриминализираат пвие дела тпгащ ќе мпра да се нпси градански закпн за клевета и навреда, вп кпј ќе се наведе дека за нематеријална пщтета дпвплна сатисфакција е самата пресуда 2. Спрпведуваое на закпните кпи ја регулираат медиумската сфера и регулираое на медиумскипт пазар и рекламираоетп, субвенципнираое на медиумите: Герман Филкпв: Да се ппттикне дпмащната прпдукција преку субвенции и данпшни плеснуваоа;
2
Љубпмир Јакимпвски: Да се впведат квпти за задплжителна дпмащна прпдукција, пп примерпт на Франција; Александар Никплпвски: Вп рамки на Спбраниетп мпже да се прганизира надзпрна расправа кпја ќе се пднесува на спрпведуваое на закпните пд медиумската сфера; Рпбертп Беличанец: Надлежнпста на ДИК за време на предизбприетп да се префрли и врз електрпнските медиуми и СРД да се пслпбпди пд таа рабпта; Закпн за електрпнски кпмуникации; Меваип Абдиу: Да се најде нашин за сите медиуми кпи имаат сппдветни лиценци или дпзвпли за рабпта да гп најдат свпетп местп вп дигитализацијата; Авдула Меметај: Вп закпнпт (?) и да се кпнкретизираат изнпсите за автпрски права. Вп измените на закпнпт(?)да се наведе кплизијата медиуми – кабелски пператпри, и да им се пвпзмпжи на сите нащи лпкални и регипнални телевизии рамнпправен пристап на секпј кабелски пператпр вп Македпнија; Весна Рпзпклија: Вп рамки на рабптните групи, ппкрај пстанатите експерти, да се има предвид и пп еден шиташ на закпнпт; Герман Филкпв: Мпжнпст за дпкапитализација на медиумите преку настап на берза; Лирим Дулпви: Да се ппределат критериуми за распределба на владинипт рекламен кплаш; Снежана Лупевска: Да се ппддржуваат независни прпекти, пд типпт на “Кпд“ и сл. Да се фпрмира некпј вид на мпнитпринг кпј ќе ги пдреди услпвите на пазарпт и пспбенп пднпспт на газдите сп агенциите и владата какп и парите щтп ги дпбиваат пд нив. Љубпмир Јакимпвски: Медиумската индустрија да фпрмира Joint Industry Committee, финансиранп пд самите медиуми сп цел да се пбезбеди негпвата независнпст; Да се види какп е уреденп рекламираоетп вп ппстпјните закпни, кплку се тие хармпнизирани и дали гп имаат таканарешенп еврппскп знаменце; 3
Гпран Гаврилпв (писмен предлпг) : Спздаваое на JIC (Заеднишки кпмитет на индустријата), кпј за ппшетпк му треба стартни пари за етаблираое , а ппдпцна да се финансира пд трите страни , пгласуваши, медиуми и агенции за мереое и истражуваое на пазарпт. Да се намали висината на лиценцата кпја радипдифузерите ја плаќаат кај Спветпт за радипдифузија кпја е три пати згплемена заради пресметка сп висината на Брутп наципналнипт дпхпд. Да се направи минимална цена за лиценца. Истп пва да се пднесува и на АЕК. Радипдифузерите да имаат пбврска пдреден брпј на секунди , на пр. 1 шас вп текпт на месецпт да емитуваат рекламни спптпви, спппщтенија кпи ќе бидат пд јавен интерес(дефинирани спрема правила на Спвет на Еврппа и пвие спптпви ќе бидат дистрибуирани пд СРД кпи имаат кадрпвскп-технишки услпви и имаат 47 врабптени, а Министерствата, лпкалните сампуправи, Владата , да плаќа на медиумите или на прпдукциските куќи прпдукција , креативен дел а мпже и медиумскп планираое за целите на публиката. Медиумите се дплжни да даваат извещтај секпј месец на спветпт кплку време , на кпја институција е прептстапенп. Штп се пднесува дп пешатените медиуми мпже да се врати системпт на субвенции , нп висината на субвенциите да пдгпвара на брпј на пбјавени страници за спппщтенија и пгласи пд јавен интерес. Кај нив мпже да пстане класишнипт нашин на тендерираое за спппщтенија и пгласи пд институциите, а субвенциите да се пднесуваат самп на реклами пд јавен интерес. Муртеза Сулупџа: Да се регулира неправдата кпја ппстпи вп мпменталните закпнски рещенија (на пример, вп Турција ппстпи регулатпрнп телп кпе ги прпверува рекламите и пгласите на државата); Да се фпрмира телп кпе ќе ги субвенципнира медиумите на ппмалите етнишки заедници, и истпвременп ќе дппринесе и за лпкалните медиуми и тие да мпжат да ппстанат.
4
Авдула Меметај: Државата да најде нашин свпите реклами да ги пбјавува вп јавнипт сервис или преку пснпваое на сппственп гласилп. И впеднп да ги пстави кпмерцијалните медиумите пазарнп да се бпрат меду себе за рекламнипт кплаш; Климе Бабунски: Зпщтп сите невладини интервенции преку реклами итн. да не дпбијат статус на субвенципнираое, тпгащ ќе мпра да се впди спсема ппинаква пплитика вп трпщеоетп на бучетските средства кпн медиумите. Тпа ќе ја измести мпќта на кпја и да е влада да ги држи медиумите ппд кпнтрпла врз пснпва на тпа щтп ќе закупува реклами. Тамара Чаусидис (писмен предлпг за регулираое на рабптните пднпси) Да се пхрабри синдикалнптп прганизираое на медиумските прпфесипналци (преку санкципнираое на рабптпдавашите кпи ги заплащуваат и не дпзвплуваат фпрмираое синдикат, преку сущтинскп а не фпрмалнп кпнтрплираое на ппшитуваоетп на правата пд ЗРО на трудпвата инспекција. Сп тпа Синдикатпт ќе биде мнпгубрпен и силен да се наметне вп спцијалнипт дијалпг. (нпсители: институциите какп щтп е трудпва инспекција, знаши власта) Вп таа смисла треба да се пбезбеди тренинг на трудпвата инспекција и ппсилна спрабптка ппмеду Синдикатпт и инспекцијата какп институција. Мпжеби и измени на закпнската регулатива за да се зајакне кпнтрплата врз таа служба (трудпвата инспекција е единствена кпја нема нашин на санкципнираое на инспектприте ) Вклушуваое на синдикатпт вп рещаваоетп на пращаоата пд спцијалната сфера (сп Спбраниетп, на пример, или средби сп респрнптп министерствп) Тпа ќе спздаде предуслпви за: Синдикатпт да мпже да прегпвара за кплективен дпгпвпр сп секпј медиум ппединешнп нп и да се спздаде Здружение на рабптпдаваши сп кпи мпже да се прегпвара за кплективен дпгпвпр на нивп на гранка. Кплективнипт дпгпвпр треба да ги рещи сите пращаоа пд рабптен пднпс кпи се специфишни за прпфесијата (на пример: нетипишнп рабптнп време, слпбпдни денпви, дневници, хпнпрарни ангажмани, нашин на избпр на уредници, прпцедурата за напредуваое вп кариера, минимална плата и слишнп)
5
II ЈАВЕН СЕРВИС Крстп Скубев: Регулативата да се претпши вп реалнпст, па пптпа да се размислува за прпграмска щема пд јавен интерес, сп финансиски план, план за кадри итн.Спвет вп ппмал спстав, сп генерален меначер. Трпјна управа, кпја сп меначерпт ќе фпрмира бпрд, кпј щтп бпрд ќе гп избира меначерскипт тим, а тимпт ќе пдгпвара пред меначерпт и пред Спветпт. Крстп Скубев (писмен предлпг вп делпт на МРТ за јавнипт сервис): Предлпгпт се пднесува на т.н. меначерски мпдел сп „плитка“ хиерархиска щема и сп јасни надлежнпсти и пдгпвпрнпсти. Впрпшем, треба да се ппгледнат мпделите пд некпи еврппски и балкански Јавни сервиси и ќе утврдиме дека скпрп никаде не ппстпи слишен мпдел на нащипт. Мпјпт предлпг би бил следнипт: Да се фпрмира Спвет пд 9 или евентуалнп 11 шлена кпј ќе преземе дел пд ингеренциите на Управнипт пдбпр. Заради запазуваое на Јавнипт интерес, Спветпт ќе гп избира пснпвашпт, пднпснп Спбраниетп на Р. Македпнија. Спветпт на Јавен кпнкурс ќе избира Генерален меначер (алтернатива: тришлена управа, сппред хрватскипт мпдел), Меначерпт ќе предлага дп Спветпт Бпрд, ракпвпдствп кпе ќе биде спставенп пд Директпри на радиптп, телевизијата, музишката прпдукција, маркетингпт и финансиите, пвие луде ќе ја имаат и функцијата на Одгпвпрни уредници и впеднп ЌЕ БИДАТ ВРАБОТЕНИ вп Јавнипт сервис. Избпрпт на пвпј прган ќе гп пдпбрува Спветпт. Овпј прган ќе се грижи за имптпт, материјалнп-финансискптпт рабптеое, ќе предлага прпграма, акт за прганизација и систематизација, финансиски планпви и пстанати ингеренции кпи се сега вп надлежнпст на Управнипт пдбпр. Заради кпнтрпла на рабптеоетп треба да се избере и Надзпрен прган пд 3 или 5 шлена. Сп ваквипт мпдел ќе се впстанпви „плитка“ хиерархиска структура, намален брпј на платени функципнери и јасни надлежнпсти и пдгпвпрнпст. Вп впстанпвуваоетп на ваквипт мпдел на управуваое и ракпвпдеое треба да се кпристат искуствата на науката за прганизација, заради ефикаснпст и ефективнпст вп рабптеоетп. На пвпј нашин ќе се избегнат недпстатпците пд сегащнипт мпдел и ќе се птвпри прпстпр за меначерскп делуваое. Знаши: Спвет пд 9 ил 11 шлена и Надзпрен прган пд 3 или 5 шлена, щтп знаши максимум 12 или 16 платени надвпрещни луде, а не какп сега 30 и ппвеќе. Ова е самп една крпки щема кпја треба да се разрабпти вп детали какп би се избегнале евентуалните недпстатпци пд уставен и закпнски аспект. Весна Шппар: Јас не би ги крстила Владини реклами, јас би ги крстила државни реклами, знаши нещтп щтп е вп интерес на граданите. Тие да пдат на јавнипт сервис, па дури и да се плаќа за нив. Нещтп щтп е пд јавен, 6
шпвешки интерес-какп на пример да се щтеди впда бидејќи нема дпвплнп впда. Финансиската дупка вп јавнипт сервис, ппстпи нашин да се рещи па да решеме да стартува јавнипт сервис пд финансиска нула, па да гради ппнатаму, не на пвпј нашин рещаваое акп тпа е рещаваое на финансиските прпблеми. Бранкп Радпванпвиќ: Треба да се направи некакп lex specialis кпј би зафаќал средства пд акцизни стпки, нп щтп е најбитнп средствата директнп би пделе на жирп сметка на МРТВ. Некпј реше дека тпа е прптив уставнп, нп јас мислам дека има дпвплнп струшни лица кпи мпжат да најдат нашин средствата на такпв нашин да дпјдат дп МРТВ. Бранкп Радпванпвиќ: Акп директнп стигнуваат средствата, акп не пдат преку некпе министерствп или влада, тпгащ не е зависен ниту пд министерствп ниту пд влада. Единствен нашин да се стекне независнпст е пвпј, сетп другп е пплитикантскп лицемерие. Љубпмир Јакимпвски: Да се прганизира какп јавна кпрппрација. Мпделпт на ББС е најппзнат, се разбира дека такпв мпдел ние не мпжеме пвде да впсппставиме и прпблемите кпи се детектирани и за кпи щтп се свесни вп МРТВ тпа три слпјнп, три класнп ракпвпдеое на куќата, тпгащ ќе бидат мнпгу ппрасшистени. Втпрп, таму треба да се легитимираат прпграмскп најпдгпвпрните луде. Имаме ситуација каде щтп УО е највиспк прган на управуваое. Згплемуваое на радип дифузната такса. Државата е дплжна да ги финансира прпграмите за странствп, на радиптп и сите пние прпграми кпи се ппврзани сп прпмпција на РМ, а какп функција ги има МРТВ. Тпа истп така треба да се пднесува и на прпграмите и на малцинските заедници, нп тие прпграми да не бидат самп фпрмални и ппвеќе да спздаваат шувствп на фрустрација на тие етнишки заедници пткплку дека имаат некпи серипзни сервиси кпи им се нудат. Љубпмир Јакимпвски: Ппсебен закпн за МРТВ, мислам дека тпа е дпбрп бидејќи пвпзмпжува еден друг механизам. Прпграмата за рабпта на МРТВ, вклушувајќи ги и прпграмите вп тпј слушај би требалп да бидат усвпјувани вп Спбраниетп. Јас збпрувам за практика кпја ппстпеще дп1990 гпдина, да ја кпнсултираме публиката за какпв вид прпграми е заинтересирана и какви прпграми треба да бидат спздавани. Љубпмир Јакимпвски: Мислам дека какп щтп се изврщи целосна демистификација на прпцеспт на рабптеоетп на Спбраниетп сп директните пренпси, пвие снимки истп така ппкажуваат еден вид пдгпвпрнпст на Владата пред гласашите.
7
Нпрмалнп, треба да се ппстават правила кпга и кплку тпа се репризира, мислам дека иритираоетп щтп настанува е најшестп ппради тпа. Љубпмир Јакимпвски: Прпсешната впзраст на врабптените вп МРТВ е 55 гпдини. Таму треба да влезат нпви кадри, млади кадри. Не самп нпвинари, туку и сниматели, мпнтажери... Назим Рашиди: Превпд на прпграма пд првипт т.е. пд втприпт канал медусебнп. Истп така и дебатните емисии би мпжеле да се преведуваат. Климе Бабунски: Дефинираоетп на јавнипт интерес: Верпјатнп сега вп Македпнија јавнипт интерес е да се дпбие бпрбата сп иметп ама веќе утредента јавнипт интерес ќе се смени. Затпа вп институцијата радип дифузен сервис ппстпјат спвети и затпа секпја институција пд тпј тип и има развиен нашин на ппвратна кпмуникација сп публиката и на тпј нашин и институципналнп и не институципналнп преку тие фпрми се впстанпвува јавнипт интерес. Александар Чпмпвски: Дали јавен сервис или јавна кпрппрација – тпа е стратещкп пращаое. Од тпа прпизлегуваат: разрешување и ппстуваое на дилемите – уреднишки, финансираое, прпграма. Александар Чпмпвски: МРТВ да се врати на дпбрите времиоа, кпга имаще свпја щкпла. Без тпа, се напущтаат стандардите на медиумскипт прпстпр и на прпфесипнален и на прпграмскп естетски план. Александар Чпмпвски: Уреднишки аранжман вп пспзнаваоетп, пти уредниците немаат функција самп на селекција. Превпсхпднп имаат функција на спздаваое и прпдукција на идеи и прпграми. Александар Чпмпвски: Се растурија пдредени креативни пптенцијали вп МРТВ- студиски, музишки, детски, играни итн. Некпи пд нив ппстпјат. Ние имавме вп МРТВ, вп Југпслпвенски рамки најдпбрп ппремени аудип визуелни студија, малку фали за реанимација. Стпле Наумпв: Фиксен прпцент пд бучетпт, какп ќе расте бучетпт така ќе расте и зафатпт сп пари за МРТВ, тпа е Црногорскиот мпдел. Е сега дали ќе биде тпа 1 %, зависи ппвтпрнп пд пптребите финансиски кпи ги има МРТВ. Окплу ДДВтп, тпа тещкп ќе ппмине, и лпкалната сампуправа бараще па никакп да гп 8
дпбие, и не верувам дека некпј министер за финансии ќе се пткаже пд тпа. Крстп Скубев: Јас сум за лекс специјалис исто така. Сп тпа ќе му се даде ппгплемп знашеое на јавнипт сервис. Ќе се дискутира прпграмската ппределба и јавнипт интерес вп Спбраниетп. Крстп Скубев: Итнп треба да се врати музичката прпдукција вп МРТВ. Крстп Скубев: Ревизпрпт вели ценпвникпт за услуги вп јавнипт сервис треба да гп пдпбрува пснпвашпт. Тпј ценпвник е менлива категприја, секпе менуваое на ценпвникпт ќе гп даваме на Спбраниска седница и тие ќе пдлушуваат за ценпвникпт? Еве зпщтп е пптребен лекс специјалис, кпј ќе ги канализира и пвие рабпти, ќе му даде знашај на сервиспт и ќе гп пдвпи пд кпмерцијалните радип дифузери. Димитар Букпвалпв: Има Еврппската кпмисија механизми какп парите се префрлаат вп јавните сервиси, има и регулатива за тоа јавните сервиси кпга се финансираат и има прпцедура кпга парите се земаат пд бучетпт и тпа не е нещтп нпвп. За ДДВ – се дебатира вп Еврппска кпмисија за даваое на јавнипт сервис нпви ингеренции, а тпа е да мпже да впведува нпви услуги какп видео он деманд. Да се земам пари какп данпк пд реклами пд кпмерцијалните или дпкплку телекпм пператпрпт вп цела држава надмине гпдищен бучет пд 9 милипни евра и 0,5 % му се зема пд прихпдпт за јавнипт сервис, секакви нашини самп да се прпщири, заради тпа щтп МТВ е исклушителнп јак и скап јавен сервис.
9
III КВАЛИТЕТОТ НА НОВИНАРСТВОТО, ЕТИЧКИ И ПРОФЕСИОНАЛНИ СТАНДАРДИ Дејан Андпнпв: Имплементираое на ТАРТУ декларацијата и декларацијата на УНЕСКО, каде щтп прецизнп се дефинирани кпи се тие прпфесипнални стандарди кпи треба да се ппстигнат сп виспкптп пбразпвание и кпи се метпдите на пренесуваое на знаеоетп и стекнуваое на нпви знаеоа. Медиумите да се теснп ппврзани сп наставните прпграми кпи щтп ги нудат факултетите. Обавуваое на практишна рабпта вп медиумите ппд ментпрствп на истакнати уредници и нпвинари, кпи истп така ќе треба да ги ппшитуваат пвие прпфесипнални стандарди щтп се изушуваат на факултетите. Пптребата на вклушуваое на студентите вп истражувашкптп нпвинарствп самп ќе гп засили пп аналитишкипт пристап на студентите вп впдеоетп, вп истражуваоетп на темите, вп нивната израбптка кпи какп идни нпвинари ќе треба да ја пбавуваат критишката функција на медиумите, кпја недпстасува вп медиумите. Нужна е пптребата пд пднпси сп јавнпст и вп самите медиуми, пднпснп креираое кампаои кпи щтп ппвтпрнп ќе бидат заснпвани на щирпка платфпрма на медиуми и на виспкп пбразпвни институции, кпи щтп ќе гп ппдигнат рејтингпт, перцепцијата за прпфесијата нпвинарствп, кпмуникации, прпдукција и генералнп вп пбласта на медиумите. Љубпмир Јакимпвски: Би требалп вп претстпјнптп преиспитуваое на пвпј систем на пбразпвание, да се врати на системпт 4 + 1. Нащетп пбразпвание е прилишнп затвпренп вп наципналнп државни граници,, би требалп сп измените на Закпните да се пбезбеди ппгплема циркулација на студенти кпи студираат нпвинарствп на сппдветни Еврппски факултети, виспка щкпли пднпснп универзитети бидејќи мнпгу малку студенти пд трета гпдина пд билп кпи факултети кпи нудат нпвинарствп не знаат мнпгу за НАТО и Еврппската унија иакп тпа се нащите стратещки ппределби. Драган Антпнпвски: Нпвинарствптп стана ПР. Мислам дека тука е клушнипт прпблем , ние не се фпкусираме на вистинскптп и мислам дека мнпгу ппвеќе енергија треба да се влпжи вп тпа да ппкажеме дека се нужни стандарди и дека тука треба да влпжат сите, па пптпа ќе ги изградиме правилата на игра. Климе Бабунски: Не мпже да се збпрува за унапредуваое на прпфесипналните стандарди, а да не ппстпи Здружение на уредници. Тпгащ кпга ќе ппстпи тпа, тпгащ мнпгу пплеснп ќе мпже да се види кпј е кпј и щтп е щтп, шија е пдгпвпрнпста за прпблемите.
10
Бранкп Радпванпвиќ: Предметпт метпдплпгија се изушува еден семестар. Ќе видите кплку смещни рабпти има. Сппред мене три пснпвни наушни категприи се мнпгу битни за нпвинарствптп дури и за пплитишарите и за пплитикплпзите. А за нпвинарствптп пплитикплпщката наука е битна. Бранкп Радпванпвиќ: Има една категприја кпја се вика рабптни и живптни услпви на нпвинарите. Таа категприја се пстварува преку синдикална бпрба. Некпи рабпти и вп тпј ппглед треба да се расшистат, за да мпжеме да се пслпбпдиме пд самарпт на истражувашкп нпвинарствп. Александар Чпмпвски: Има правила на Би Би Си, нека ги препищат правилата за впдеое, реализација и инфпрмираое пд избпрна кампаоа, и тпа дпвплнп. Ќе има структуриранп регуларнп телп кпе врз пснпва на тие стандарди ќе прпценува щтп е прекрщенп кплку е прекрщенп итн. Јас ви сугерирам за пва пращаое да спберете една медиумска екипа, експерти, медиумски рабптници кпи ќе гп преструктуираат тпа. Љубпмир Јакимпвски: Предлпг надлежнпстите щтп сега ги има СРД вп избпрнипт прпцес да се префрлат вп ДИК. Знаши ние ппстпјанп спздаваме некпи кпнфузии, бидејќи тпа мпже сп измени на избпрнипт закпник да се рещи, медутпа ќе треба тука да се спздаде паралелна лпгистишка структура. Љубпмир Јакимпвски: Гледам пдпбруваое пкплу идејата за фпрмираое здружение на уредници, тпгащ, щтп акп ппбараат приправниците, реппртерите и сите други..Мислам дека единствптп на прпфесијата кпја щтп вп Македпнија е тплку прпблематишна ппради ппвеќе пришини, би билп дпведенп дп тпшката кпга всущнпст и здружение кпе щтп еве се пбидува да спздаде некпја платфпрма каде щтп ќе се артикулираат интересите и на нпвинарите нп на медиумска сфера, ќе биде дпведенп вп пращаое. Љубпмир Јакимпвски: Медутпа акп пваа расправа щтп ја ппкренува ЗНМ вп спрабптка сп Владата треба да прпдплжи натаму преку една ппщирпка јавна расправа вп кпја щтп би слущнале дел пд пна щтп се вика критишка сензибилизирана ппщтествена јавнпст. Назим Рашиди: Од мпетп искуствп би сакал да сппменам дека мпжеби на вакви средби треба да се инсистира на пракса кај младите нпвинари. Да се направи кпмуникација сп факултетите и да се изнапдаат нашини какп тие студенти да имаат ппгплема пракса пред да ппшнат да рабптат вп редакциите, бидејќи серипзнп мпже да влијаат врз квалитетпт на известуваоетп. 11