ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνοψη Διεθνής Αγορά / Εξελίξεις Οικονομικές Προβλέψεις Διεθνές Νομισματικό Ταμείο Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δείκτες Εμπιστοσύνης Κύπρου Κυπριακή Οικονομία Νομισματικά Πιστώσεις Επιτόκια Ισοζύγιο Πληρωμών Αγορά Εργασίας Πληθωρισμός Δημόσια Οικονομικά Χρηματοδότηση Εκδόσεις Χρέους Αποπληρωμές Χρέους Οίκοι Αξιολόγησης Τραπεζικός Τομέας
Πίνακας 1. Κύριοι Χρηματοοικονομικοί Δείκτες Πίνακας 2. Κύριοι Βραχυπρόθεσμοι Οικονομικοί Δείκτες Διάγραμμα 1Α. Ημερήσιες Τιμές Πετρελαίου Διάγραμμα 1Β. Μηνιαίες Τιμές Εμπορευμάτων Διάγραμμα 2. Χρηματιστηριακοί Δείκτες Διάγραμμα 3. Consensus Economic Forecasts (Σεπτέμβριος 2020) Διάγραμμα 4. Consensus Economic Forecasts (Σεπτέμβριος 2020) Διάγραμμα 5. Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας - Δείκτες Εμπιστοσύνης Διάγραμμα 6. Έρευνες Νοικοκυριών Διάγραμμα 7. Επιχειρηματικές Προσδοκίες για τους επόμενους 3 μήνες Διάγραμμα 8. Προσδοκίες για την απασχόληση στους επόμενους 3 μήνες Διάγραμμα 9. Προσδοκίες για τις τιμές στους επόμενους 3 μήνες Διάγραμμα 10. Πωλήσεις μέσω πιστωτικών καρτών στην Κύπρο (% αλλαγή) Διάγραμμα 11. Πωλήσεις και Μεταβιβάσεις Ακινήτων (% αλλαγή)
ΓΤΠ 213/2020 – ηλεκτρονική έκδοση ISSN 2672-8184 (online) Εκδόθηκε από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Σχεδιασμός: Antimonium Design
2
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
3 3 4 4 4 4 4 5 5 5 6 6 6 6 7 7 7 7 7
8-11 12-15 16 16 17 18-19 20-21 22 22 23 23 24 25 25
ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ Σύνοψη • Το 2ο τρίμηνο του 2020, το ΑΕΠ (στοιχεία εποχικά διορθωμένα) μειώθηκε κατά 12.3% σε σύγκριση με αύξηση 1.3% το 1ο τρίμηνο του 2020. Ο αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στους τομείς: Ξενοδοχεία και Εστιατόρια, Μεταποίηση, Κατασκευές, Μεταφορές, Αποθήκευση και Επικοινωνίες, Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευή μηχανοκινήτων οχημάτων, Τέχνες, Διασκέδαση και Ψυχαγωγία, Άλλες Δραστηριότητες Παροχής Υπηρεσιών. • Η μηνιαία εποχικά διορθωμένη ανεργία (ΕΕΔ), αυξήθηκε στο 7.4% τον Αύγουστο του 2020 σε σχέση με 6.8% τον Αύγουστο του 2019. • Ο πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ) παρουσίασε μείωση 1.9% το Σεπτέμβριο του 2020 σε σχέση με μείωση 2.9% τον Αύγουστο του 2020 και για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020 είναι στο -1.1%. • Το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) κατέγραψε βελτίωση, με το έλλειμμα να μειώνεται από €307.9εκ που ήταν το 2ο τρίμηνο του 2019 στα €182.0εκ το 2ο τρίμηνο του 2020. Η μείωση του συγκεκριμένου ελλείμματος αποτελεί απόρροια των μικρότερων ελλειμμάτων στο ισοζύγιο αγαθών και στο πρωτογενές εισόδημα. Οι δυσμενείς αυτές εξελίξεις αντισταθμίστηκαν, εν μέρει, από το χαμηλότερο πλεόνασμα των υπηρεσιών και από τη μείωση του ελλείμματος στο δευτερογενές εισόδημα. • Οι απολαβές ανά μισθωτό το 1ο εξάμηνο του 2020 μειώθηκαν κατά 1.4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. • Το δημοσιονομικό ισοζύγιο την περίοδο ΙανουαρίουΑυγούστου 2020 παρουσίασε έλλειμμα ύψους €581.1εκ (2.8% του ΑΕΠ) σε σχέση με πλεόνασμα ύψους €620.8εκ (2.8% στο ΑΕΠ) την αντίστοιχη περίοδο του 2019. • Οι πιστώσεις των ΝΧΙ προς κατοίκους εσωτερικού (ιδιωτικό τομέα) παρουσίασαν ετήσια ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του 0.4% τον Αύγουστο του 2020. Αυτό αντικατοπτρίζει χαμηλή ζήτηση και αυστηρούς όρους χορήγησης δανείων.
Διεθνής Αγορά / Εξελίξεις • To 2ο τρίμηνο του 2020 o ρυθμός ανάπτυξης ανήλθε στην Ευρωζώνη στο -14.7%, στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο -13.9%, στο Ηνωμένο Βασίλειο στο -21.7% και στις ΗΠΑ στο -9.1% σε σχέση με το 2ο τρίμηνο του 2019 αντίστοιχα. • Το Σεπτέμβριο του 2020 ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη μειώθηκε στο -0.3%. [Πίνακας 2]
• Η τιμή του πετρελαίου τύπου Brent ανήλθε στα $40.91 το βαρέλι το Σεπτέμβριο του 2020 σε σχέση με $44.74 τον Αύγουστο του 2020 και $62.83 το Σεπτέμβριο του 2019. [Διάγραμμα 1α] • Σε σχέση με το δολάριο, η αξία του ευρώ παρουσίασε μείωση 1.9% το Σεπτέμβριο του 2020 σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020. Σε σχέση με τη στερλίνα παρουσίασε αύξηση 1.8% και σε σχέση με το ρούβλι αύξηση 3.9% αντίστοιχα. H ισοτιμία δολαρίου/ευρώ ήταν 1.1708, η ισοτιμία στερλίνας/ευρώ ήταν 0.91235 και η ισοτιμία ρούβλι/ ευρώ ήταν 91.7763 στις 30/09/2020 αντίστοιχα. [Πίνακας 1] • Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην τελευταία της συνάντηση (10/09/2020), αποφάσισε ότι το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραμείνουν αμετάβλητα σε 0.00%, 0.25% και -0.50% αντιστοίχως. • Το Σεπτέμβριο του 2020 το Εuro LIBOR 3-μηνών μειώθηκε στο -0.52 από -0.51 και το Εuro LIBOR 6-μηνών μειώθηκε στο -0.49 από -0.47 σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020. Η διαφορά ανάμεσα στο Εuro LIBOR 3-μηνών και του επιτοκίου των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης είναι στις 0.52 μονάδες βάσης στις 30/09/2020. [Πίνακας 1] • Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ στην τελευταία της συνάντηση (15-16/09/2020), διατήρησε το βασικό της επιτόκιο στο 0-¼%. Η Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας στην τελευταία της συνάντηση (16/09/2020), διατήρησε το βασικό της επιτόκιο στο 0.1%. • Οι αποδόσεις στα δεκαετή κυβερνητικά ομόλογα ήταν 0.69% στις ΗΠΑ, -0.52% στη Γερμανία, 0.01% στην Ιαπωνία και 0.23% στο Ηνωμένο Βασίλειο, δηλαδή παρουσίασαν μείωση 0.02 στις ΗΠΑ, μείωση 0.12 στη Γερμανία, μείωση 0.04 στην Ιαπωνία και μείωση 0.08 στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Σεπτέμβριο του 2020 σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020. [Πίνακας 1] • Στις ΗΠΑ, το Σεπτέμβριο του 2020 ο δείκτης S&P 500 σημείωσε μείωση 3.5% σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020. Στην Ευρώπη, το Σεπτέμβριο του 2020 ο δείκτης CAC σημείωσε μείωση 2.9%, ο δείκτης FTSE μείωση 1.6% και ο δείκτης DAX μείωση 1.4% σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020 αντίστοιχα. Στην Ιαπωνία, το Σεπτέμβριο του 2020 ο δείκτης NIKKEI σημείωσε αύξηση 0.2% σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020. Στην Κύπρο, ο δείκτης FTSE/MED σημείωσε μείωση 6.5% το Σεπτέμβριο του 2020 σε σχέση με τον Αύγουστο του 2020. [Πίνακας 1 & Διάγραμμα 2]
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
3
Οικονομικές Προβλέψεις Διεθνές Νομισματικό Ταμείο • Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (WEO, 2020/10), ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρωζώνη προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο -8.3% και 5.2% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο -7.6% και 5.0% τα έτη 2020 και 2021 αντίστοιχα. Ο πληθωρισμός προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο 0.4% και 0.9% στην Ευρωζώνη και στο 0.8% και 1.2% στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα έτη 2020 και 2021 αντίστοιχα. • Για την Κύπρο, ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο -6.4% και 4.7% και ο πληθωρισμός στο -0.6% και 1.0% τα έτη 2020 και 2021 αντίστοιχα Ευρωπαϊκή Επιτροπή • Σύμφωνα με τις καλοκαιρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2020, ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρωζώνη προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο -8.7% και 6.1% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο -8.3% και 5.8% τα έτη 2020 και 2021 αντίστοιχα. Ο πληθωρισμός προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο 0.3% και 1.1% στην Ευρωζώνη και στο 0.6% και 1.3% στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα έτη 2020 και 2021 αντίστοιχα. • Για την Κύπρο, ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο -7.7% και 5.3% και ο πληθωρισμός στο -0.5% και 0.8% τα έτη 2020 και 2021 αντίστοιχα.
Δείκτες Εμπιστοσύνης Κύπρου • Το Σεπτέμβριο 2020, το οικονομικό κλίμα σημείωσε μικρή επιδείνωση, με το Δείκτη Οικονομικής Συγκυρίας (ΔΟΣ) να μειώνεται κατά 1.0 μονάδα σε σύγκριση με τον Αύγουστο. Η μείωση του ΔΟΣ προήλθε από χειροτέρευση του κλίματος στις υπηρεσίες, στις κατασκευές και στη μεταποίηση. Στις υπηρεσίες, παρά τη βελτίωση της τρέχουσας κατάστασης, το κλίμα υποχώρησε οριακά λόγω αρνητικότερων εκτιμήσεων για τον κύκλο εργασιών κατά το επόμενο τρίμηνο. Η πτώση του κλίματος στις κατασκευές συνδέεται με δυσμενέστερες αξιολογήσεις για τα υπό εξέλιξη έργα και μικρή, προς τα κάτω αναθεώρηση των προσδοκιών για την απασχόληση στον κλάδο κατά το επόμενο τρίμηνο. Στη μεταποίηση, το κλίμα υποχώρησε λόγω πιο απαισιόδοξων εκτιμήσεων για την παραγωγή του επόμενου τριμήνου. Το κλίμα στο λιανικό εμπόριο παρέμεινε στα αρνητικά επίπεδα του Αυγούστου, χωρίς ουσιαστικές αλλαγές στις αξιολογήσεις της τρέχουσας κατάστασης και στις προσδοκίες των επιχειρήσεων για τις πωλήσεις του επόμενου τριμήνου. Το
4
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
Σεπτέμβριο το κλίμα ανάμεσα στους καταναλωτές σημείωσε μικρή βελτίωση. Συγκριτικά με τον Αύγουστο, οι καταναλωτές αξιολόγησαν λιγότερο δυσμενώς την πρόσφατη οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών τους και αναθεώρησαν προς τα πάνω τις προσδοκίες τους για τη μελλοντική οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών τους και της Κύπρου. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις των καταναλωτών σχετικά με την οικονομική κατάσταση της χώρας και την ανεργία κατά τους επόμενους 12 μήνες παραμένουν ιδιαίτερα δυσμενείς. [Πηγή: “Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας”, Τεύχος 20/09, Σεπτέμβριος 2020, Κέντρο Οικονομικών Ερευνών] • Οι καταναλωτές αναθεώρησαν προς τα πάνω τις προσδοκίες τους για τη μελλοντική οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών τους και της Κύπρου και οι πληθωριστικές τους προσδοκίες είναι μειωμένες. (Διάγραμμα 6) • Οι επιχειρηματικές προσδοκίες για τις προοπτικές τους επόμενους 3 μήνες, παρουσιάζουν θετική τάση στο λιανικό εμπόριο, αρνητική τάση στις κατασκευές και στις υπηρεσίες και ενίσχυση της τάσης σταθεροποίησης στη βιομηχανία. (Διάγραμμα 7) • Όσον αφορά τις προσδοκίες για την απασχόληση τους επόμενους 3 μήνες, τα τελευταία στοιχεία παρουσιάζουν θετική τάση στη βιομηχανία και στις κατασκευές και ενίσχυση της τάσης σταθεροποίησης στο λιανικό εμπόριο και στις υπηρεσίες. (Διάγραμμα 8) • Τέλος, για τις προσδοκίες σε ότι αφορά τις τιμές προσφοράς των προϊόντων και υπηρεσιών τους επόμενους 3 μήνες, τα στοιχεία παρουσιάζουν πτωτική τάση στις κατασκευές και στις υπηρεσίες και σταθεροποίηση στη βιομηχανία και στο λιανικό εμπόριο. (Διάγραμμα 9)
Κυπριακή Οικονομία • Σύμφωνα με εκτίμηση, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας κατά το 2ο τρίμηνο του 2020 είναι αρνητικός και υπολογίζεται σε -12.2% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Μετά τη διόρθωση του ΑΕΠ ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις και τις εργάσιμες μέρες, ο ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται στο -12.3%. Ο αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στους τομείς: Ξενοδοχεία και Εστιατόρια, Μεταποίηση, Κατασκευές, Μεταφορές, Αποθήκευση και Επικοινωνίες, Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευή Μηχανοκινήτων Οχημάτων, Τέχνες, Διασκέδαση και Ψυχαγωγία, Άλλες Δραστηριότητες Παροχής Υπηρεσιών. [Πίνακας 2]
• Οι δείκτες στους τομείς της μεταποίησης και μεταλλείων και λατομείων παρουσίασαν μείωση 9.8% και μείωση 8.6%, αντίστοιχα την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2] • Οι άδειες οικοδομής σε όγκο παρουσίασαν μείωση 7.5% την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2] • Σύμφωνα με στοιχεία από την JCC Payments Systems Ltd, οι συναλλαγές σε αξία των Κυπρίων και των ξένων στην Κύπρο μέσω πιστωτικών καρτών αυξήθηκαν κατά 19.8% και μειώθηκαν κατά 53.4%, αντίστοιχα την περίοδο ΙανουαρίουΣεπτεμβρίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2 & Διάγραμμα 10] • Την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020 οι αφίξεις τουριστών μειώθηκαν κατά 84.3% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Τα έσοδα από τον τουρισμό μειώθηκαν κατά 88.5% την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2] • Στον τομέα των μεταφορών, την περίοδο ΙανουαρίουΣεπτεμβρίου 2020 οι συνολικές εγγραφές μηχανοκίνητων οχημάτων μειώθηκαν κατά 18% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2] • Σύμφωνα με στοιχεία από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020 κατατέθηκαν 29.6% λιγότερα πωλητήρια έγγραφα ακινήτων και μεταβιβάστηκαν 22.4% λιγότερα ακίνητα σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2 & Διάγραμμα 11] • Σύμφωνα με στοιχεία από το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη, την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020 έχουν ληφθεί 7.871 αιτήσεις για νέες εταιρείες σε σχέση με 9.587 αιτήσεις την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2] • Οι συνολικές εισαγωγές προϊόντων (c.i.f.) μειωθήκαν κατά 12.2% και οι συνολικές εξαγωγές προϊόντων (f.o.b.) μειώθηκαν κατά 10.8% την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Οι εισαγωγές/ εξαγωγές την περίοδο αυτή επηρεάστηκαν σημαντικά από μεγάλες εισαγωγές/εξαγωγές μεταφορικού εξοπλισμού (πλοία και αεροπλάνα), εξαιρουμένων αυτών παρουσίασαν μείωση 11.2% και 10.5% αντίστοιχα. [Πίνακας 2] • Οι συνολικές εισαγωγές προϊόντων για εγχώρια κατανάλωση παρουσίασαν μείωση 10.5% την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Εξαιρουμένων των εισαγωγών καυσίμων και λιπαντικών παρουσίασαν μείωση 5.7%, εξαιρουμένων
των εισαγωγών μεταφορικού εξοπλισμού και εξαρτημάτων μείωση 10.2% και εξαιρουμένων των εισαγωγών αεροπλάνων μείωση 10.3%. [Πίνακας 2] • Οι εισαγωγές καταναλωτικών, ενδιάμεσων και κεφαλαιουχικών αγαθών παρουσίασαν μείωση 4.9%, αύξηση 1.8% και μείωση 3.5% αντίστοιχα, οι εισαγωγές μεταφορικού εξοπλισμού μείωση 11.5% και οι εισαγωγές καυσίμων και λιπαντικών μείωση 42.9%, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη του 2019. [Πίνακας 2] • Οι συνολικές εξαγωγές προϊόντων παρουσίασαν μείωση 3.9%, οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων μείωση 17.9%, οι εξαγωγές ορυκτών μείωση 3.8% και οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων γεωργικής, ορυκτής και μεταποιητικής προέλευσης αύξηση 14.4%, μείωση 33.8% και αύξηση 14.2% αντίστοιχα την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2] • Στη γεωργία, η αξία των εξαγωγών πατατών παρουσίασε μείωση 29.4% και η αξία των εξαγωγών εσπεριδοειδών αύξηση 38%, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Σε τόνους, οι εξαγωγές πατατών παρουσίασαν μείωση 15.8% και οι εξαγωγές εσπεριδοειδών παρουσίασαν αύξηση 23.8%, αντίστοιχα την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2]
Νομισματικά Πιστώσεις • Οι πιστώσεις των Νομισματικών Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων (ΝΧΙ προς κατοίκους εσωτερικού) προς τον ιδιωτικό τομέα, οι καταναλωτικές πιστώσεις και οι πιστώσεις για οικιστικά δάνεια στα νοικοκυριά παρουσίασαν ετήσια εκατοστιαία μεταβολή της τάξης του 0.4%, -0.4% και 2.4% τον Αύγουστο του 2020. [Πίνακας 2] Επιτόκια • Τα δανειστικά επιτόκια για αγορά κατοικίας (με λήξη άνω των 5 ετών) μειώθηκαν από 2.33 σε 2.13, τα επιτόκια των καταναλωτικών δανείων (με λήξη έως 1 έτους) αυξήθηκαν από 5.75 σε 5.80 και τα επιτόκια των δανείων των μη-χρηματοδοτικών εταιρειών (με λήξη άνω των 5 ετών) μειώθηκαν από 3.10 σε 2.95 τον Αύγουστο του 2020 σε σχέση με τον Αύγουστο του 2019. [Πίνακας 1] • Τα καταθετικά επιτόκια έως 2 ετών μειώθηκαν από 0.37 σε 0.19, τα επιτόκια μιας ημέρας μειώθηκαν από 0.01 στο 0.00, τα υπό προειδοποίηση έως 3 μηνών μειώθηκαν από
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
5
0.18 σε 0.03, τα καταθετικά επιτόκια των μη-χρηματοδοτικών εταιρειών μιας ημέρας μειώθηκαν από 0.03 σε -0.06 και τα έως 1 έτους μειώθηκαν από 0.22 σε 0.16 τον Αύγουστο του 2020 σε σχέση με τον Αύγουστο του 2019. [Πίνακας 1]
Ισοζύγιο Πληρωμών • Το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) της Κύπρου κατέγραψε βελτίωση, με το έλλειμμα να μειώνεται από €307.9εκ που ήταν το 2ο τρίμηνο του 2019 στα €182.0εκ το 2ο τρίμηνο του 2020. Η μείωση του συγκεκριμένου ελλείμματος αποτελεί απόρροια των μικρότερων ελλειμμάτων στο ισοζύγιο αγαθών και στο πρωτογενές εισόδημα. Οι δυσμενείς αυτές εξελίξεις αντισταθμίστηκαν, εν μέρει, από το χαμηλότερο πλεόνασμα των υπηρεσιών και από τη μείωση του ελλείμματος στο δευτερογενές εισόδημα. Συνολικά για το 1ο εξάμηνο του 2020 το έλλειμμα είναι στο €891.8εκ (4.3% του ΑΕΠ) σε σχέση με έλλειμμα €839.4εκ (3.8% του ΑΕΠ) το 1ο εξάμηνο του 2019. Προσαρμόζοντας τα στοιχεία, ως προς την επίδραση των οντοτήτων ειδικού σκοπού (SPEs), δηλαδή κατατάσσοντας τις SPEs ως μη κάτοικους, το έλλειμμα διαμορφώθηκε στα €1,019.6εκ (4.9% του ΑΕΠ) το 1ο εξάμηνο του 2020, έναντι €915.9εκ (4.1% του ΑΕΠ) το 1ο εξάμηνο του 2019. [Πίνακας 2]
Αγορά Εργασίας • Το 1ο εξάμηνο του 2020, η απασχόληση σε άτομα και ώρες εργασίας αυξήθηκε κατά 0.6% και μειώθηκε κατά 7% αντίστοιχα σε σχέση με το 1ο εξάμηνο του 2019. [Πίνακας 2] • Ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων αυξήθηκε σε 30.718 ή 36.452 πρόσωπα (στοιχεία εποχικά διορθωμένα) το Σεπτέμβριο του 2020 από 16.968 ή 20.690 πρόσωπα, αντίστοιχα το Σεπτέμβριο του 2019. [Πίνακας 2] • Σύμφωνα με εκτίμηση της Eurostat, το μηνιαίο ποσοστό ανεργίας τον Αύγουστο του 2020 (στοιχεία εποχικά διορθωμένα) αυξήθηκε στο 7.4% σε σχέση με 6.8% τον αντίστοιχο μήνα του 2019. Στην Ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 8.1% και 7.4%, αντίστοιχα τον Αύγουστο του 2020 σε σύγκριση με 7.5% και 6.6%, τον αντίστοιχο μήνα του 2019. [Πίνακας 2] • Με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ), το 2ο τρίμηνο του 2020 το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων 15-64 ετών ήταν 69.9% σε σχέση με 71.2% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Το ποσοστό ανεργίας των ατόμων ηλικίας 15+ το 2ο τρίμηνο του 2020 αυξήθηκε στο 6.8% του εργατικού
6
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
δυναμικού από 6.5% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Το ποσοστό ανεργίας των νέων ηλικίας 15-24 ετών το 2ο τρίμηνο του 2020 ήταν 17.8% σε σχέση με 14.9% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Το 2ο τρίμηνο του 2020 το ποσοστό μακροπρόθεσμης ανεργίας ήταν 1.8% του εργατικού δυναμικού από 2.1% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. [Πίνακας 2] • Το 1ο εξάμηνο του 2020 το ποσοστό κενών θέσεων εργασίας ανήλθε σε 1.6%. [Πίνακας 2] • Το 1ο εξάμηνο του 2020 οι απολαβές ανά μισθωτό μειώθηκαν κατά 1.4% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. [Πίνακας 2]
Πληθωρισμός • Ο πληθωρισμός σύμφωνα με το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) το Σεπτέμβριο του 2020 μειώθηκε με ρυθμό 0.9% σε σχέση με μείωση 1.2% τον Αύγουστο του 2020. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020, ο Δείκτης παρουσίασε μείωση 0.6% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, η μεγαλύτερη μεταβολή παρουσιάστηκε στην κατηγορία Μεταφορές. [Πίνακας 2] • Ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) το Σεπτέμβριο του 2020 παρουσίασε μείωση 1.9% σε σχέση με μείωση 2.9% τον Αύγουστο του 2020. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020, ο Δείκτης παρουσίασε μείωση 1.1% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, οι μεγαλύτερες μεταβολές παρατηρήθηκαν στην κατηγορία Μεταφορές. [Πίνακας 2]
Δημόσια Οικονομικά • Το δημοσιονομικό ισοζύγιο παρουσίασε έλλειμμα €581.1εκ (2.8% στο ΑΕΠ) την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2020 σε σύγκριση με πλεόνασμα €620.8εκ (2.8% του ΑΕΠ) την αντίστοιχη περίοδο του 2019. • Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2020, το πρωτογενές ισοζύγιο παρουσίασε έλλειμμα ύψους €253.8εκ (1.2% του ΑΕΠ) σε σύγκριση με πλεόνασμα ύψους €973.1εκ (4.4% του ΑΕΠ) την αντίστοιχη περίοδο του 2019. • Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2020, τα δημόσια έσοδα μειώθηκαν κατά 9.9% και οι δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν κατά 12% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019.
Χρηματοδότηση
Τραπεζικός Τομέας
Εκδόσεις Χρέους • Κατά το υπό αναφορά τρίμηνο και συγκεκριμένα στις 16/04/2020 η Κυπριακή Δημοκρατία εξέδωσε δύο νέα ευρωπαϊκά ομόλογα 7-ετούς και 30-ετούς διάρκειας, συνολικού ύψους €1.75δις. Τα δυο ομόλογα έφεραν ονομαστικό επιτόκιο 1.5% και 2.25% με απόδοση 1.56% και 2.34% αντίστοιχα.
• Στις 25/09/2020 η Ελληνική Τράπεζα παρουσίασε τα αποτελέσματα του Ομίλου της για το 1ο εξάμηνο του 2020. Ο Όμιλος παρουσίασε κέρδη μετά τη φορολογία της τάξης των €17.7εκ.
• Ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός συνεχίστηκε καθ΄ όλη την διάρκεια του υπό αναφορά τριμήνου φθάνοντας τα €1.455εκ. Οι δημοπρασίες Γραμματίων ανήλθαν στα €205εκ. Η μέση σταθμική απόδοση των δημοπρασιών για τον μήνα Ιούνιο αυξήθηκε στο 0.14% σε σύγκριση με την αντίστοιχη δημοπρασία του Μαρτίου η οποία ανήλθε στο 0.08%. Ο δείκτης κάλυψης της δημοπρασίας Ιουνίου μειώθηκε στο 0.9 σε σύγκριση με την αντίστοιχη δημοπρασία του Μαρτίου ο οποίος ήταν 1.0. Επιπρόσθετα, στις 15 Απριλίου 2020 πραγματοποιήθηκε έκδοση Γραμματίων του Δημοσίου διάρκειας 52 εβδομάδων, με ιδιωτική τοποθέτηση, ύψους €1.25δις.
• Στις 28/08/2020 η Τράπεζα Κύπρου παρουσίασε τα αποτελέσματα του Ομίλου της για το 1ο εξάμηνο του 2020. Ο Όμιλος παρουσίασε ζημιά μετά τη φορολογία της τάξης των €129.1εκ.
• Οι εκδόσεις σειρών του 6-ετούς ομολόγου για φυσικά πρόσωπα κατά την διάρκεια του τριμήνου ανήλθαν στα €6εκ. Επίσης εκταμιεύθηκαν δάνεια από την Τράπεζα Αναπτύξεως του Συμβουλίου της Ευρώπης συνολικού ύψους €16εκ. Αποπληρωμές Χρέους • Οι κύριες λήξεις του δεύτερου τριμήνου αφορούσαν βραχυπρόθεσμο χρέους και συγκεκριμένα Γραμμάτια Δημοσίου ύψους €261εκ. Αποπληρώθηκαν επίσης δάνεια συνολικού ύψους €20εκ. Το Μάιο του 2020 έληξε ευρωομόλογο ύψους €4εκ. Οι αποπληρωμές ομολόγων για φυσικά πρόσωπα ανήλθαν στα €22εκ. [Πηγή: “Τριμηνιαίο Δελτίο Χρέους, Nο. 38: 2ο τρίμηνο 2020”, ΓΔΔΧ, Υπ. Οικονομικών]
Οίκοι Αξιολόγησης • Στις 02/10/2020, ο οίκος αξιολόγησης Fitch διατήρησε τις προοπτικές της Κύπρου σε σταθερές και διατήρησε τη βαθμίδα στο ΒΒΒ-. • Στις 15/05/2020, ο οίκος αξιολόγησης DBRS άλλαξε τις προοπτικές της Κύπρου από θετικές σε σταθερές και διατήρησε τη βαθμίδα στο ΒΒΒ-. • Στις 07/03/2020, ο οίκος Standard and Poor’s διατήρησε τη βαθμίδα της Κύπρου στο BBB-/A-3 και τις προοπτικές σταθερές. • Στις 20/09/2019, ο οίκος αξιολόγησης Moody’s άλλαξε τις προοπτικές της Κύπρου από σταθερές σε θετικές και διατήρησε τη βαθμίδα στο Ba2.
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
7
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΚΥΡΙΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Πηγές: Financial Times, Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου
8
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΚΥΡΙΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
9
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΚΥΡΙΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Πηγές: Financial Times, Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. * Η τιμή του Δείκτη αναφέρεται στις 30/03/2020 και 29/09/2020.
10
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΚΥΡΙΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
11
ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΚΥΡΙΟΙ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Πηγές: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου, Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, Τμήμα Πολιτικής Αερο-πορίας, JCC Payment Systems Ltd, Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη.
12
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΚΥΡΙΟΙ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
13
ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΚΥΡΙΟΙ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
14
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΚΥΡΙΟΙ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
15
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1Α. ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΤΙΜΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ US$ per barrel
160 140
Brent
WTI at Cushing
120 100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60
02-01-07
02-01-08
02-01-09
02-01-10
02-01-11
02-01-12
02-01-13
02-01-14
02-01-15
02-01-16
02-01-17
02-01-18
02-01-19
02-01-20
Πηγή: Energy Information Administration (ΕΙΑ)
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1Β. ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200
2008
2009
2010
2011
Wheat (CBT)
Πηγή: Chicago Board of Trade (CBT)
16
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
2012
2013
2014 Soybeans (CBT)
2015
2016
2017
2018 Corn (CBT)
2019
2020
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2. ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Πηγή: Yahoo Finance
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
17
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3. CONSENSUS ECONOMIC FORECASTS (ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020) ΠΡΟΒΛEΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2020 & 2021
Πηγή: Consensus Economic Inc.
18
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3. CONSENSUS ECONOMIC FORECASTS (ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020) (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Πηγή: Consensus Economic Inc.
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
19
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4. CONSENSUS ECONOMIC FORECASTS (ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020) ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2020 & 2021 (ΜΗΝΑ ΑΝΑ ΜΗΝΑ)
*Η μπλε γραμμή είναι μηνιαία αναθεώρηση των προβλέψεων για το 2020 και η κόκκινη για το 2021 Πηγή: Consensus Economic Inc.
20
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4. (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
*Η μπλε γραμμή είναι μηνιαία αναθεώρηση των προβλέψεων για το 2020 και η κόκκινη για το 2021 Πηγή: Consensus Economic Inc
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
21
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5. ΕΡΕΥΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ 60
40
20
0
-20
-40
-60
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Στοιχεία εποχικά διορθωμένα, NACE Rev. 2) -80
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6. ΕΡΕΥΝΕΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ
Πηγή: Κέντρο Οικονομικών Ερευνών, Πανεπιστήμιο Κύπρου
22
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΟΜΕΝΟΥΣ 3 ΜΗΝΕΣ 100%
100%
80%
80%
60%
60%
40%
40%
20%
20% 0%
0% Jan-19
Apr-19
Jul-19
Oct-19
Jan-20
Apr-20
Jul-20
Oct-20
100%
100%
80%
80%
60%
60%
40%
40%
20%
20%
0%
Jan-19
Apr-19
Jul-19
Oct-19
Jan-20
Apr-20
Jul-20
Oct-20
Jan-19
Apr-19
Jul-19
Oct-19
Jan-20
Apr-20
Jul-20
Oct-20
0% Jan-19
Apr-19
Jul-19
Oct-19
Jan-20
Apr-20
Jul-20
Oct-20
Πηγή: Κέντρο Οικονομικών Ερευνών, Πανεπιστήμιο Κύπρου
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8. ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΕΠΟΜΕΝΟΥΣ 3 ΜΗΝΕΣ Βιοµηχανία
Κατασκευέσ
100%
100%
80%
80%
60%
60%
40%
40%
20%
20% 0%
0% Jan-19 Apr-19
Jul-19
Oct-19 Jan-20 Apr-20
Jul-20
Jan-19 Apr-19 Jul-19
Oct-20
Oct-19 Jan-20 Apr-20 Jul-20
Oct-20
Υπηρεσίεσ
Λιανικό Εµπόριο 100%
100%
80%
80%
60%
60%
40%
40%
20%
20%
0%
0% Jan-19 Apr-19
Jul-19
Oct-19 Jan-20 Apr-20
Jul-20
Oct-20
Jan-19 Apr-19
Jul-19
Oct-19 Jan-20 Apr-20
Jul-20
Oct-20
Πηγή: Κέντρο Οικονομικών Ερευνών, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
23
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9. ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΣΤΟΥΣ ΕΠΟΜΕΝΟΥΣ 3 ΜΗΝΕΣ Βιοµηχανία
100%
Κατασκευέσ 100%
80%
80%
60%
60%
40%
40%
20%
20% 0%
0%
Jan-19 Apr-19
Ιαν -19 Απρ -19 Ιουλ -19 Οκτ -19 Ιαν -20 Απρ -20 Ιουλ -20 Οκτ -20
Oct-19 Jan-20 Apr-20
Jul-20
Oct-20
Jul-20
Oct-20
Υπηρεσίεσ
Λιανικό Εµπόριο
100%
100%
80%
80%
60%
60%
40%
40%
20%
20%
0% Jan-19
Apr-19
Jul-19
Oct-19
Jan-20
Apr-20
Jul-20
Oct-20
Πηγή: Κέντρο Οικονομικών Ερευνών, Πανεπιστήμιο Κύπρου
24
Jul-19
Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης | ΟΚΤ 2020
0% Jan-19 Apr-19
Jul-19
Oct-19 Jan-20 Apr-20
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10. ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΜΕΣΩ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΚΑΡΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ (% ΑΛΛΑΓΗ)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100
2019/20182
020/2019
Πηγή: JCC Payments Systems Ltd
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 11. ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (% ΑΛΛΑΓΗ)
180 150 M 120 90 60 30 0 -30 -60 -90
2008/20072
009/2008
2010/20092
011/2010
2012/20112
013/2012
2014/20132
015/2014
2016/20152
017/2016
2018/20172
019/2018
2020/2019
Πηγή: Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας
Κύπρος - Υπουργείο Οικονομικών
25