MINOAN WAVE AUGUST SEPTEMBER 2023

Φίλες και φίλοι,

Εκ μέρους της MINOAN LINES, σας καλωσορίζουμε σε ένα ακόμη καλο -

καίρι με την υπογραφή της MINOAN LINES και σας ευχαριστούμε που ταξιδεύετε μαζί μας, για περισσότερα

από 50 χρόνια. Αντλώντας έμπνευ -

ση από τη δική σας αναζήτηση για

την ποιοτική μεταφορά, η MINOAN

LINES συνεχίζει σταθερά το «ταξίδι»

της ως Μεγάλη Θαλάσσια Δύναμη

της Ελλάδας, αποτελώντας ένα από τα ισχυρότερα brand names στον χώρο της ελληνικής επιβατηγού

ναυτιλίας αλλά και σημείο αναφοράς για τον κλάδο της ναυτιλίας στην Ευρώπη.

Πιστοποιημένοι

βάσει αυστηρών

προτύπων για την ασφάλεια, την ποιότητα και την περιβαλλοντική διαχείριση και βραβευμένοι διεθνώς για την ταξιδιωτική εμπειρία που προσφέρουμε, σας «ταξιδεύουμε» και φέτος με τα σύγχρονα οικολογικά cruise ferries, όπου η πολυτέλεια, η άνεση και οι υψηλού επιπέδου προσφερόμενες υπηρεσίες εν πλω εγγυώνται μία άρτια ταξιδιωτική εμπειρία για το επιβατικό μας κοινό.

Θεωρώντας υποχρέωσή μας την προστασία του περιβάλλοντος, αποδεικνύουμε έμπρακτα την περιβαλλοντική μας ευαισθησία και συνείδηση. Είμαστε η πρώτη εταιρεία στον χώρο της ελληνικής επιβατηγού ναυτιλίας που επένδυσε στο νέο σύστημα καύσης και φιλτραρίσματος καυσαερίων (scrubbers) για τα πλοία Knossos Palace, Festos Palace και Kydon Palace, επιβεβαιώνοντας τη δέσμευση της MINOAN LINES στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Με σαφές όραμα και ισχυρό επιχειρηματικό ήθος, προχωρούμε με σεβασμό και υπευθυνότητα σε ενέργειες που προσβλέπουν στη βελτίωση της κοινωνίας μέσα στην οποία δραστηριοποιούμαστε.

Η MINOAN LINES ταξιδεύει για την Υγεία, για τον Πολιτισμό, για τον Άνθρωπο. Στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, στηρίζουμε σε ετήσια βάση ευπαθείς ομάδες, οργανισμούς, συλλόγους, εκπαιδευτικά και κοινωφελή ιδρύματα, με στόχο την ευημερία του κοινωνικού συνόλου και την εξέλιξή του.

Συνοψίζοντας, θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε για την εμπιστοσύνη σας και υποσχόμαστε ότι θα συνεχίσουμε, με τον

Dear friends,

On behalf of the MINOAN LINES, we welcome you to another summer carrying our signature and we thank you for travelling with us for more than 50 years. Drawing inspiration from your search for quality transportation, MINOAN LINES continues its “journey” as the Great Maritime Power of Greece, being one of the strongest brand names in the Greek passenger shipping industry and a reference point for the shipping industry in Europe.

Certified under strict standards for safety, quality and environmental management, and awarded internationally for the travelling experience we offer, we once again “take you on a journey” with our modern ecological cruise ferries where luxury, comfort and high quality services offered on board guarantee a perfect travel experience for our passengers.

We consider it our duty to protect the environment and we demonstrate our environmental consciousness and awareness. We are the first company in the Greek passenger shipping industry to invest in the new combustion and exhaust gas scrubbers for the vessels Knossos Palace, Festos Palace and Kydon Palace, confirming MINOAN LINES’s commitment to reducing its environmental footprint and protecting the environment.

With a clear vision and strong corporate ethos, we proceed respectfully and responsibly to actions that aim to improve the society in which we conduct our business. MINOAN LINES travels for Health, for Culture, for Humanity. In line with our Corporate Social Responsibility, we support vulnerable groups, organisations, associations, educational and charitable institutions on an annual basis, aiming at the well-being of the society as a whole and its development.

ίδιο ζήλο, όπως κάνουμε για περισσότερα από 50 χρόνια, να επενδύουμε στα υψηλά standards τόσο των πλοίων μας όσο και του ανθρώπινου δυναμικού μας, σε στεριά και θάλασσα, προκειμένου να συνεχίσουμε να σας προσφέρουμε μοναδικά ταξίδια εντός και εκτός Ελλάδας.

Υποδεχόμαστε λοιπόν τη φετινή τουριστική σεζόν «ξεκλειδώνοντας» την πιο αναβαθμισμένη ταξιδιωτική εμπειρία. Τα πλωτά παλάτια της MINOAN LINES -Knossos Palace, Festos Palace, Kydon Palace και το High-speed Catamaran Santorini Palace- σας μεταφέρουν και φέτος σε Κρήτη, Κυκλάδες και Ιταλία, καθιστώντας τη διαδικασία του ταξιδιού αντάξια του πιο ονειρικού προορισμού.

Γιατί στη MINOAN LINES, το ταξίδι ξεκινά από την πρώτη στιγμή που το σκέφτεσαι. Κι όταν σκέφτεστε «ταξίδι», θέλουμε να σκέφτεστε τη MINOAN LINES

Λουκάς Σιγάλας Διευθύνων Σύμβουλος της Minoan Lines

In conclusion, we would like to thank you for your trust and we promise that we will continue, with the same zeal, as we have been doing for more than 50 years, to invest in the high standards of both our ships and our human resources, on land and at sea, in order to continue to offer you unique trips in Greece and abroad.

Therefore, we welcome this year’s tourist season by “unlocking” the most upgraded travel experience. The sailing palaces of MINOAN LINES –Knossos Palace, Festos Palace, Kydon Palace and the High-speed Catamaran Santorini Palace– will take you to Crete, the Cyclades and Italy, making the voyage worthy of the most dreamy destination.

Because at MINOAN LINES, the journey starts from the first moment you think about it. And when you think of a “journey”, we want you to be thinking of MINOAN LINES

LucasSigalas CEO of Minoan Lines

με

το high speed catamaran Santorini Palace!

We set sail to the Cyclades with the high speed catamaran Santorini Palace!

real estate specialist since 1989

Offices:

Athens: 13-15 Sofokleous Rd, Athens www.revithis-realestate.com

Drosia: 2 Marathonos Str. www.revithis.com

Mykonos: New Region Drafaki Rd, (Above Piraeus Bank) www.mykonos-realestate.com

Arachova: Old Nation Rd www.parnassos-realestate.com

Vouliagmeni: Astir Marina Vouliagmenis, South Suburbs www.greektopvillas.com

REVITHIS GROUP OF COMPANIES

Έβανς 2, 71201, Ηράκλειο

τηλ: 2810 222245

Κονδυλάκη 31, 71305, Ηράκλειο

τηλ: 2810 252469, 2810 370130

email: info@chronoro.gr

e-shop: chronoro.gr

Corfuemail: moutsos@otenet.gr

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ MINOAN LINES S.A.

Ναυτιλιακή Εταιρεία

25ης Αυγούστου 17, 71202, Ηράκλειο

Tηλ. 2810-399800, Φαξ: 2810-330308

www.minoan.gr

ΠΑΡΑΓΩΓH – EΚΔΟΣΗ PMS MEDIA

Κηφισίας 312, 152 32, Χαλάνδρι, Αθήνα Τηλ: 210 3212037 info@pmsmedia.gr

ΔΙΕΥΘYΝΤΡΙΑ: Ξανθή Ηλιοπούλου

ΔΙΕΥΘΥΝΤHΣ ΣYΝΤΑΞΗΣ: Θανάσης Τολούδης

CREATIVE ART DIRECTOR: Nίκος Βατσίτσης

ART DIRECTOR: Ράνια Αναγνώστου

ΣYΝΤΑΞΗ: Mαρία Ατματζίδου, Αστερόπη Λαζαρίδου, Μία Κόλλια, Εύα Πετροπούλου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νίκη Σταθιά

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Εβίτα Λύκου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ανδρέας Σιμόπουλος

ΕΜΠΟΡΙΚH ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ: Σταύρος Κεφαλόπουλος

ΥΠΕYΘΥΝΟΙ ΔΙΑΦHΜΙΣΗΣ: Γιώργος Ανδρεαδέλλης, Βούλα Καραβαγγέλη, Λένα Κονίτσα, Καίτη Κονίτσα, Mαριφίλη Παπανικολάου, Στέλλα Σελιανίτη, Πέγκυ Στεμπίλη

ΕΚΤYΠΩΣΗ: PaperGraph A.Ε.

Το τεύχος διατίθεται δωρεάν

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η αναμετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η ΜΙΝΟΑΝ LINES δεν φέρει ευθύνη για τις απόψεις των συντακτών του περιοδικού, όπως αυτές διατυπώνονται στα θέματα.

OWNERSHIP MINOAN LINES S.A.

Shipping Company

17, 25th Avgoustou str. | Heraklion, Crete - Greece

Tel.: +30 2810-399800, Fax: +30 2810-330308

www.minoan.gr

PRODUCTION – PUBLISHING

PMS MEDIA

312 Kifisias Ave., 152 32, Chalandri, Athens

Τel.: 210 3212037 info@pmsmedia.gr

MANAGING DIRECTOR: Xanthi Iliopoulou

MANAGING EDITOR: Thanassis Toloudis

CREATIVE ART DIRECTOR: Nikos Vatsitsis

ART DIRECTOR: Rania Anagnostou

CONTRIBUTORS: Maria Atmatzidou, Asteropi Lazaridou, Mia Kollia, Eva Petropoulou

COPY EDITOR: Niki Stathia

TRANSLATION: Evita Lykou

PHOTOS: Andreas Simopoulos

COMMERCIAL DIRECTOR: Stavros Kefalopoulos

ADVERTISING MANAGERS: Giorgos Andreadelis, Voula Karavaggeli, Lena Konitsa, Kaiti Konitsa, Marifili Papanikolaou, Stella Selianiti, Peggy Stebili

PRINTING: PaperGraph S.A.

Your Free Copy

It is illegal to publish, reproduce, or transmit in whole or part of the magazine without the written permission of the publisher. The MINOAN LINES isn’t responsible for the contributors’ opinions as they are represented on issues.

23 Lounge 24

Μια νέα ματιά στην αρχαιότητα A new outlook on antiquity

28

Με το βλέμμα στη ζωγραφική Τaking a look at painting

36

Στο κοσμογονικό φως των Κυκλάδων In the cosmogenic light of Cyclades

42

Πολύπλευρη δημιουργικότητα Versatile creativity

50

Η γιορτή των πολιτισμών The celebration of civilisations

54

Οι πειρατές ξανάρχονται! The pirates are back!

60

Τέχνη απ’ το… χωριό! Art... at the village!

66

Μια διαφορετική ορχήστρα An orchestra of a different kind

74

Περιπέτεια παρά θιν’ αλός Adventure by the sea

92

Λευτέρης Λαζάρου Lefteris Lazarou

102

Παράδοση επί ποδός Tradition on foot

112

Καιρός για πανηγύρια! Time for the annual fairs!

120

Τα άλλα μουσεία The other museums

130

Λένα Παπαληγούρα Lena Papaligoura

138

Αποτυπώνοντας τον μύθο Various depictions of a myth

146

Oινοφόρος ορίζοντας Τraditional Cretan viticulture

156

Οι πύλες της Iταλίας Τhe gates of Ιtaly

167 Health

179 About us

people, places, events lounge

αρχαιότητα

A new outlook on antiquity

ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥΣ

ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΜΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ

Tο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσαράς, που ανήκει οργανικά στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, άνοιξε πρόσφατα τις πύλες του στο κοινό, στον Αμπελούζο Δήμου Γόρτυνας, σε μικρή απόσταση από τον επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο της Γόρτυνας. Το κτήριο, συνολικού εμβαδού 2.900. τ.μ., διαθέτει πλήρεις μουσειακές υποδομές, στις οποίες συγκαταλέγονται χώροι μόνιμης έκθεσης εμβαδού 900 τ.μ., ένας εσωτερικός αύλειος χώρος που αξιοποιείται και εκθεσιακά, αίθουσα προβολών και συνεδρίων, αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, πωλητήριο, αναψυκτήριο και χώρο στάθμευσης.

Οι θησαυροί των ανασκαφών

Η μόνιμη έκθεση του μουσείου έχει τίτλο «Εν μέσω Ορέων. Η ανθρώπινη παρουσία στη Μεσαρά από τους προϊστορικούς ως τους χριστιανικούς χρόνους». Στόχος της είναι να προβάλει την καταλυτική επίδραση της ιδιαίτερης μορφολογίας της περιοχής, που αποτυπώνεται γλαφυρά στο τοπωνύμιο Μεσαρά, στην ανάπτυξη του

THE NEW ARCHAEOLOGICAL MUSEUM OF MESARA FOLLOWS THE FOOTPRINT OF HUMAN CIVILIZATION FROM PREHISTORIC TO CHRISTIAN TIMES AND OFFERS A UNIQUE TOUR TO VISITORS.

BY ASTEROPI LAZARIDOU

The Archaeological Museum of Mesara, which is part of the Ephorate of Antiquities of Heraklion, recently opened its doors to the public in Ampelouzos, Municipality of Gortyna, a short distance from the archaeological site of Gortyna. The building, with a total area of 2,900 sq.m., features a complete museum infrastructure, which includes 900 sq.m. of permanent exhibition space, an internal courtyard that is also used for exhibitions, a screening and conference room, a temporary exhibition hall, a gift shop, a cafeteria and a parking area.

The treasures of the excavations

The permanent exhibition of the Museum is titled “Between the Mountains: The human presence in Mesara from prehistoric to Christian times”. Its aim is to highlight the catalytic effect of the special morphology of the area, on the development of human material and non-material culture over time. In three successive halls, dedicated respectively to prehistoric, Greco-Roman and Byzantine times, are

ανθρώπινου υλικού και άυλου πολιτισμού στο πέρασμα του χρόνου. Σε τρεις διαδοχικές αίθουσες, αφιερωμένες αντίστοιχα στους προϊστορικούς, τους ελληνορωμαϊκούς και τους βυζαντινούς χρόνους, παρουσιάζονται περισσότερα από 900 τέχνεργα, αγγεία, τοιχογραφίες, γλυπτά, επιγραφές, σφραγίδες και πήλινα σφραγίσματα, πινακίδες γραφής Γραμμικής Α, λίθινα αντικείμενα, μικροαντικείμενα, νομίσματα και κοσμήματα. Πρόκειται για ευρήματα παλαιότερων και νεότερων ανασκαφών, ορισμένα μοναδικά στο είδος τους, από τις σημαντικότερες αρχαίες πόλεις και εγκαταστάσεις της περιοχής, όπως τη Φαιστό, την Αγία Τριάδα, τη Γόρτυνα, τον Κομμό, τη Λεβήνα, τα Μάταλα, την Τρυπητή και την Κουμάσα. Σε αυτά συγκαταλέγονται τα λείψανα του μαρμάρινου τέμπλου, ο άμβωνας και ορειχάλκινα αντικείμενα από το ναό του Αγίου Τίτου Γόρτυνας.

Η αρχαιότητα μέσα από τα μάτια της τεχνολογίας

Η εκθεσιακή εμπειρία εμπλουτίζεται με τη χρήση τεχνολογίας αιχμής και ψηφιακές εφαρμογές που αναπτύχθηκαν σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και περιλαμβάνει ειδική διαδραστική εφαρμογή βασισμένη σε τρισδιάστατο ψηφιακό αντίγραφο του δίσκου της Φαιστού, ψηφιακές προβολές υψηλής ανάλυσης αφιερωμένες στο μεσαρίτικο τοπίο και στους χώρους προέλευσης των ευρημάτων, διαδραστικές εφαρμογές πληροφόρησης, δυνατότητα ψηφιακής ξενάγησης και ψηφιακές εφαρμογές εκπαιδευτικού χαρακτήρα για μικρούς και μεγάλους. Σύντομα θα τεθεί σε λειτουργία και η ιστοσελίδα του μουσείου, η οποία θα δίνει τη δυνατότητα πληροφόρησης για την

presented more than 900 artefacts, vessels, frescoes, sculptures, inscriptions, seals and clay seals, Linear A tablets, stone objects, small items, coins and jewellery. These are findings from older and more recent excavations, some unique of their kind, from the most important ancient cities and settlements of the region, such as Phaistos, Agia Triada, Gortyna, Kommos, Levina, Matala, Tripiti and Koumasa. These include the relics of the marble iconostasis, the pulpit and brass items from the church of Agios Titos of Gortyna.

Antiquity through the eyes of technology

The exhibition experience is enhanced by the use of cutting-edge technology and digital applications developed in collaboration with the Institute of Computer Science of the Foundation for Research and Technology and includes a special interactive application based on a 3D digital copy of the Phaistos disc, high-resolution digital projections dedicated to the landscape of Mesara and the sites of origin of the finds, interactive information applications, digital guided tours and educational digital applications for young and adults alike. The Museum’s website will soon be launched, providing information about the exhibition, visiting hours and the Museum’s events.

The new Archaeological Museum of Mesara will operate during the summer period with extended opening hours every day except Tuesday, from 8:00 to 20:00. The gift shop operates on the same days from 09:00 to 17:00.

Καλύτερη Τράπεζα

στην Ελλάδα για το 2023

Η Τράπεζα Πειραιώς αναδείχθηκε η “Καλύτερη Τράπεζα στην Ελλάδα” για το 2023

από τη διεθνή οικονομική έκδοση Euromoney.

Συνεχίζουμε να καινοτομούμε καθημερινά για να στηρίζουμε τους πελάτες μας.

www.piraeusbank.gr

THIS SUMMER, THE RESIDENTS AND VISITORS OF HERAKLION HAVE THE OPPORTUNITY TO ADMIRE WORKS BY GREAT CONTEMPORARY GREEK ARTISTS FROM THE SOTIRIS FELIOS COLLECTION, AS PART OF THE EXHIBITION “A LOOK AFFIRMING THAT EVERYTHING YOU HAVE HEARD ABOUT PAINTING IS TRUE”, HOSTED AT THE SAINT MARK’S BASILICA.

TAKING A LOOK AT PAINTING

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΡΧΕΙΟ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΩΤΗΡΗ ΦΕΛΙΟΥ  BY EVA PETROPOULOU, PHOTOS: SOTIRIS FELIOS COLLECTION ARCHIVE

ε συνέχεια της έκθεσης της Δημοτικής Πινακοθήκης

Ηρακλείου του 2019 με τίτλο «Η ματιά του Συλλέκτη»,

η Συλλογή Σωτήρη Φέλιου φέτος επιστρέφει ξανά στο

Ηράκλειο, ως το κύριο εικαστικό γεγονός της πόλης

για το καλοκαίρι. Η έκθεση «Ένα βλέμμα που σας λέει ότι όσα

έχετε ακούσει για τη ζωγραφική είναι αλήθεια» συνθέτει μια εναργή εικόνα της σύγχρονης ελληνικής εικαστικής σκηνής, ενώ συγχρόνως τα έργα που εκτίθενται, διαλέγονται δημιουργικά με

Following the 2019 exhibition of the Heraklion Municipal Art Gallery titled “The Collector’s Eye”, the Sotiris Felios Collection returns to Heraklion this year, as the main summer art event of the city. The exhibition “A look affirming that everything you have heard about painting is true” composes a clear picture of the contemporary Greek art scene, while at the same time the works on display are creatively interwoven with the historical

Απέναντι σελίδα, επάνω: Στρατηγούλα Γιαννικοπούλου, «ΑΝΟΙΞΗ ΙΙ», 2022, ακρυλικό σε μουσαμά. Απέναντι σελίδα, κάτω: Κώστας Παπανικολάου, «Βάρκα με τη Σκιά της», 2007, αβγοτέμπερα σε μουσαμά. Kάτω: Καλλιόπη Ασαργιωτάκη, «Δάφνη», 2019, λάδι σε μουσαμά.

 Opposite page, up: Stratigoula Giannicopoulou, “SPRING ΙΙ”, 2022, acrylic on canvas. Opposite page, below: Kostas Papanikolaou, “Boat and Its Shadow”, 2007, egg tempera on canvas. Below: Kalliopi Asargiotaki, “Daphne”, 2019, oil on canvas.

ΜΕ ΤΟ

ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΗ

ΖΩΓΡΑΦΙΚΉ

ΦΕΤΟΣ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ, ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΝΑ ΘΑΥΜΑΣΟΥΝ ΑΠΟ ΚΟΝΤΑ ΕΡΓΑ ΣΠΟΥΔΑΙΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΩΤΗΡΗ ΦΕΛΙΟΥ, ΣΤΟ

Giorgos Platakis / Γιώργος Πλατάκης

Aριστερά: Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος, «Νεκρή Φύση με Φρούτα», 2006, λάδι σε μουσαμά. Δεξιά: Αλέξανδρος Ίσαρης, «Όνειρο», 2019, χρωματιστά μολύβια. Κάτω: Χρήστος Μποκόρος, «Προσφορά», 1998, χρώματα λαδιού σε ξύλο.

 Left: Kostas Papatriantafyllopoulos, “Still Life with Fruits”, 2006, oil on canvas. Right: Alexandros Issaris, “Dream”, 2019, coloured pencils. Below: Christos Bokoros, “Offering”, 1998, oil on wood.

την ιστορική μνήμη που φέρει ο χώρος της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου, ένα κορυφαίο μνημείο-τοπόσημο της πόλης.

Την έκθεση έχει επιμεληθεί ο ίδιος ο συλλέκτης Σωτήρης Φέλιος, ο οποίος για τον σκοπό αυτό κλήθηκε να επιλέξει 44 έργα ζωγραφικής

από το σύνολο της συλλογής του. Από ό,τι μας εξηγεί ο ίδιος, η επιλογή αυτή δεν ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς με καθένα από αυτά τα έργα τον δένουν μνήμες και συναισθήματα: «Είναι σαν να ρωτάς την κουκουβάγια ποιο από τα παιδιά της είναι ομορφότερο! Όλα τα παιδιά της

είναι κάτω από τα φτερά της και αυτά τα φτερά την κάνουν να πετάει».

Όσο για τον -λιγάκι αινιγματικό, σε πρώτη ανάγνωση- τίτλο που επέλεξε

για την έκθεση, σχολιάζει: «Ο τίτλος δεν είναι αίνιγμα, είναι αυτό που ο καθένας μας καταλαβαίνει όταν σταθεί μπροστά σε κάποιον πίνακα της έκθεσης!».

Τα έργα της έκθεσης, που έχουν δημιουργηθεί από το 2000 και εξής από 32 καλλιτέχνες, παρουσιάζουν ένα πανόραμα

της σύγχρονης ελληνικής ζωγραφικής, με οδηγό τη ματιά του συλλέκτη. Μέσα

από έναν ελεύθερο αφηγηματικό ιστό, η έκθεση μας συστήνει αντιπροσωπευτικά έργα της συλλογής, σπουδαία δείγματα σύγχρονης παραστατικής τέχνης, ενώ χάρη στον πλούτο των κατευθύνσεων και των τεχνοτροπιών, πετυχαίνει να αναδείξει το σημαντικό εύρος της σύγχρονης ελληνικής ζωγραφικής, στον χώρο και τον χρόνο. Ο ζωγράφος και ακαδημαϊκός Αλέκος Λεβίδης, ο οποίος συμμετείχε στη σύνταξη των κειμένων του δί-

memory of the Saint Mark’s Basilica, a major landmark of the city.

The exhibition has been curated by the collector himself, Sotiris Felios, who was invited to select 44 paintings from his collection. He explains that this choice was not an easy task, as each of these works binds him with memories and emotions:

“It’s like asking an owl mother which of her children is the prettiest! All of her children are under her wings and those wings make her fly”. As for the -a bit cryptic, at first glancetitle he chose for the exhibition, he comments: “The title is not a riddle, it is what everyone understands when they stand in front of a painting in the exhibition!”.

The works of the exhibition, created from 2000 onwards by 32 artists, present a panorama of contemporary Greek painting, guided by the collector’s eye. Through a free narrative, the exhibition introduces us to representative works from the collection, great examples of contemporary figurative art, while thanks to the variety of directions and styles, it succeeds in highlighting the significant range of contemporary Greek painting across space and time. The painter and academic Alecos Levidis, who contributed to the compilation of the texts of the bilingual catalogue that accompanies

Κωνσταντίνος Κερεστετζής, «Κάμπος στην Αδριανή», 1992, λάδι σε χαρτί. Κάτω: Τάσος Μαντζαβίνος, «Το κορίτσι με το Μαγικό Καπέλο», 2009, λάδι σε μουσαμά.  Konstantinos Kerestetzis, “Plain of Adriani”, 1992, oil on paper. Below: Tassos Mantzavinos, “The Girl with the Magic Hat”, 2009, oil on canvas.

γλωσσου καταλόγου που συνοδεύει την έκθεση, συμπληρώνει: «Στη συλλογή συναντιούνται υβριδικά ο ρεαλισμός, ο μαγικός ρεαλισμός, ο φωτογραφικός ρεαλισμός, ο εξπρεσιονισμός, ο σουρεαλισμός, ο συμβολισμός, η αναζήτηση της ιθαγένειας και της αλλοτρίωσης και πολλά άλλα στοιχεία. Κορμός παραμένει, πάντως, η ρεαλιστική αναπαράσταση και το ανθρωποκεντρικό στοιχείο. Ο Σωτήρης, με το ερωτικό και απαιτητικό του βλέμμα και την ασίγαστη φροντίδα του, συναρμολογεί το δικό του αφήγημα, πάντα μέσα στη ροή μιας παράδοσης που μπορεί και ανανεώνεται, δίχως να έχει σταματήσει στα διακόσια χρόνια ιστορίας της νεότερης ελληνικής ζωγραφικής».

Τη γενική επιμέλεια και τον συντονισμό

για τη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου ανέλαβε η Δάφνη Πολίτη, ενώ τα κείμενα του καταλόγου έχουν συντάξει οι Βασίλης Λαμπρινός, Αριστέα Τ. Πλεύρη, Σωτήρης Φέλιος, Αλέκος Λεβίδης.

the exhibition, adds: “The collection provides a hybrid meeting point for realism, magical realism, photorealism, expressionism, surrealism, symbolism, the search for identity, the understanding of the concept of alienation and many other elements. However, the common denominators are realistic representation and anthropocentricity. Sotiris, with his amorous disposition towards art, demanding «look» and unyielding attention has crafted a personal narrative within the framework of an ever-renewing and fluid tradition that goes well beyond the two hundred years of history of modern Greek painting”.

Daphne Politi is the general coordinator for the Sotiris Felios Collection, while the texts of the catalogue have been written by Vassilis Lambrinos, Aristea T. Plevri, Sotiris Felios, Alecos Levidis.

The Sotiris Felios Collection and “The other Arcadia” Foundation

Η απόκτηση των έργων που απαρτίζουν

τη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου ξεκίνησε

The acquisition of the works that comprise the Sotiris Felios Collection began in the 1980s, with the collector focusing on contemporary Greek

Η Συλλογή Σωτήρη Φέλιου και «Η άλλη Αρκαδία»

#EXPERIENCE THE AUTHENTIC

ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ: Επισκεφτείτε την Ιεράπετρα στην Κρήτη για να απολαύσετε βραβευμένες παραλίες, αυθεντική ατμόσφαιρα, εξαιρετική γαστρονομία και συναρπαστικά μονοπάτια και φαράγγια. Αφεθείτε σε μια χαλαρωτική εμπειρία διακοπών, απολαμβάνοντας τον ήλιο, εξερευνώντας μαγικά τοπία και δημιουργώντας αξέχαστες αναμνήσεις!

IERAPETRA: Experience the best of Ierapetra in Crete, where award-winning beaches await your arrival. Immerse yourself in an authentic atmosphere, savor excellent local cuisine, and embark on breathtaking adventures along scenic paths and gorges. Indulge in a truly relaxing holiday experience as you soak up the sun, explore captivating landscapes, and create unforgettable memories in this charming coastal town!

παραστατική τέχνη και ιδιαίτερα στη ζωγραφική αναπαράσταση της ανθρώπινης μορφής. Περιλαμβάνει περισσότερα από 1.500 έργα καλλιτεχνών που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Επιπλέον, ο συλλέκτης, επιθυμώντας να καταστήσει τη συλλογή προσβάσιμη στο ευρύ κοινό, σύστησε το Ίδρυμα «Η άλλη Αρκαδία», που αναλαμβάνει την έκθεση έργων της συλλογής εντός και εκτός Ελλάδας, την επιμέλεια και έκδοση των αντίστοιχων καταλόγων, καθώς και τον δανεισμό έργων σε μουσειακές εκθέσεις. Παράλληλα, δημιούργησε τον χώρο τέχνης «16 Φωκίωνος Νέγρη» στην Αθήνα, όπου φιλοξενούνται περιοδικές εικαστικές εκθέσεις, διοργανώνονται καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, αναπτύσσονται δίκτυα συνεργασίας, συμπράξεις και ανταλλαγές με άλλους φορείς από τον χώρο του πολιτισμού.

Το 2021, το Ίδρυμα «Η άλλη Αρκαδία» και η διεθνής καλλιτεχνική πλατφόρμα Google Arts & Culture δημιούργησαν την ψηφιακή εκδοχή της συλλογής, δίνοντας τη δυνατότητα της εικονικής επίσκεψης, μέσω της 3D απεικόνισης Pocket Gallery (https:// artsandculture.google.com/pocketgallery/CQWBu6azoRQKyA).

«Ένα βλέμμα που σας λέει ότι όσα έχετε ακούσει για τη ζωγραφική είναι αλήθεια», Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου

figurative art and especially on the painted representation of the human form. It includes more than 1,500 works by artists living and working in Greece. In addition, the collector, in order to make the collection accessible to the general public, launched the Foundation “The Other Arcadia”, which undertakes the exhibition of works from the collection in Greece and abroad, the editing and publication of the respective catalogues, as well as the loan of works to museum exhibitions. At the same time, he created the art space “16 Fokionos Negri” in Athens, which hosts temporary art exhibitions, organises artistic events, develops networks of cooperation, partnerships and exchanges with other cultural institutions.

In 2021, the Foundation “The Other Arcadia” and the international art platform Google Arts & Culture created the digital version of the collection, giving the opportunity for a virtual visit through the Pocket Gallery 3D display (https://artsandculture.google.com/ pocketgallery/CQWBu6azoRQKyA).

“A look affirming that everything you have heard about painting is true”, Heraklion Municipal Art Gallery - Saint Mark’s Basilica, www.heraklionartgallery.gr

Until 2 September, free admission.

Giorgos

In the cosmogenic light of Cyclades

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΕ ΚΑΛΑΙΣΘΗΤΑ ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ, ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΟΗΤΕΙΑ ΠΟΥ ΑΣΚΟΥΝ ΠΑΝΩ ΤΟΥ ΔΥΟ

ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΛΛΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ, Η ΤΗΝΟΣ ΚΑΙ Η ΜΥΚΟΝΟΣ.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ

Kάθε του κάδρο αφηγείται μια μικρή ιστορία. Ο Νίκος Κόκκας είναι ένας πολυσχιδής φωτογράφος με πολύχρονη εμπειρία

και διαδρομή στην τέχνη των δημιουργικών κλικ. Μέσα

από μία σειρά εξαιρετικών εικόνων του από την Τήνο και τη Μύκονο, μας μιλά για την αγάπη του για τις Κυκλάδες, την ιδανική ώρα για φωτογράφιση σε αυτά τα μοναδικά νησιά και τη μαγεία που τον κάνει κάθε φορά να εστιάσει με τον φακό του.

NIKOS KOKKAS, THE TALENTED PHOTOGRAPHER WHO HAS ELEVATED TRAVEL PHOTOGRAPHS TO ELEGANT WORKS OF ART, TALKS ABOUT THE CHARM OF TWO POPULAR, YET STRIKINGLY DIFFERENT, ISLANDS OF THE CYCLADES, TINOS AND MYKONOS.

BY ASTEROPI LAZARIDOU PHOTOS: NIKOS KOKKAS

His every frame narrates a short story. Nikos Kokkas is a versatile photographer with many years of experience and a long journey in the art of creative clicks. Through a series of exceptional images from Tinos and Mykonos, he talks to us about his love for the Cyclades, the ideal time to photograph these unique islands and the magic that drives him to focus with his lens every single time.

Tinos and Mykonos: Close, but so much apart

“Despite being so close on the map, Tinos and Mykonos are vastly different from each other. Tinos remains -and I hope it will contin-

ΣΤΟ ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΚO ΦΩΣ ΤΩΝ ΚΥΚΛAΔΩΝ

έτσι- κάπως πιο “χωριάτικη”, αν μου επιτρέπεται ο όρος. Έχει μια σχετική κανονικότητα στην καθημερινότητά της, εκτός των υπερτουριστικών μηνών, φυσικά. Χωράφια, καλλιέργειες, ρέματα, απομακρυσμένα χωριά, απίθανες μνήμες της κυκλαδίτικης ζωής και κουλτούρας, ανέγγιχτες προσβάσεις στη θάλασσα, σημεία που μοιάζουν με ταξίδι στον χρόνο. »Η Μύκονος είναι, κατά την άποψή μου πάντα, μια πραγματικότητα

από μόνη της. Είναι μια τρέλα, ένα κυκλαδίτικο λούνα παρκ, μια Βαβέλ, ένα απίθανο μείγμα απίστευτης ενέργειας, παραδόσεων, λάμψης, διασκέδασης, μυρωδιάς από προετοιμασία εδεσμάτων των αμέτρητων κουζινών των εστιατορίων, υπερβολής, γκροτέσκου... Νομίζω είναι λάθος να μπαίνουμε σε διαδικασία συγκρίσεων της Μυκόνου με άλλα νησιά. Μου αρέσει αυτή η τρέλα, οφείλω να ομολογήσω».

Η γοητεία της ασπρόμαυρης εικόνας

«Νομίζω πως η τοποθέτηση της ασπρόμαυρης φωτογραφίας στην κατηγορία της “πιο καλλιτεχνικής” είναι μια μικρή παγίδα. Η αποτύπωση εικόνων, πορτρέτων, τοπίων, σκηνών δρόμου, αλλά ακόμη και επαγγελματικών λήψεων, όπως είναι η μόδα και η διαφήμιση, οφείλουν να διηγούνται μια ιστορία, να περιγράφουν συναισθήματα, να δημιουργούν περιέργεια και “φρενάρισμα” στο scroll down. Δεν χρειάζεται η παρουσία ή η απουσία χρώματος για να εξηγήσει τον αντίκτυπο των εικόνων στον θεατή τους».

Για τον Νίκο Κόκκα, το φως των Κυκλάδων είναι μια κοσμογονία: «Είναι σαν μια καινούργια γέννα κάθε μέρα, που περνάει μέσα από

ue to be- somewhat more «rustic», if I may say so. It has a relative normality in its daily life, except for the hyper-tourist months, of course. Fields, crops, streams, remote villages, incredible memories of the life and culture of the Cyclades, unspoiled access to the sea, places that seem like a journey through time.

”Mykonos is, in my opinion, a reality in itself. It is a folly, a Cycladic fairground, a Babel, an incredible mixture of unbelievable energy, traditions, glamour, fun, the smell of food preparation from the countless restaurant kitchens, extravagance, grotesque... I think it is wrong to compare Mykonos with other islands. I like this folly, I must confess”.

The charm of black and white images

“I think that to classify black and white photography as «more artistic» is a bit of a trap. Images, portraits, landscapes, street scenes, but even professional shots, such as fashion and advertising, must narrate a story, describe emotions, create curiosity and «freeze» the scroll down. The presence or absence of colour is not necessary to explain the impact of the images on the viewer”. For Nikos Kokkas, the light of the Cyclades is a cosmogony: “It is like a new birth, every day that passes through the boundary of our aesthetic perception, but also like a frequency beyond the human ability to perceive it. The light in the Cyclades tears time into pieces of lines and shadows”.



το όριο των αισθητικών μας αντιλήψεων, αλλά και σαν μια συχνότητα πέρα από την ανθρώπινη ικανότητα να την αντιληφθεί. Το φως στις Κυκλάδες σκίζει τον χρόνο σε κομμάτια γραμμών και σκιάς».

Το νόημα που βρίσκει στην τέχνη της φωτογραφίας μένει σταθερό: «Από

τα 16 μου χρόνια, όταν και ξεκίνησα να φωτογραφίζω, η ιδέα μέσα στο κεφάλι μου αναφορικά με τη φωτογραφία παραμένει στη βάση της η ίδια: λειτουργεί ως ένα boarding card στον χώρο και τον χρόνο -με εμένα επιβάτη. Ταξιδεύοντας πολύ συχνά, εδώ και πολλά χρόνια, έχω επιλέξει να αντιμετωπίζω τη ζωή, τις στιγμές της, τα ευτράπελα αλλά και τις ομορφιές της, όλο και πιο πολύ ως απλός παρατηρητής. Είναι πολλές οι στιγμές που έχω προτιμήσει να τις κρατήσω στη μνήμη μου, τη νοητική αλλά και αυτήν των αισθήσεων, από να τις απαθανατίσω και να προσπαθήσω να τις μοιραστώ μέσα από την εικόνα».

Όταν οι εικόνες διηγούνται ιστορίες

«Θέλω να πιστεύω -και αυτή είναι η προσπάθειά μου- ότι οι φωτογραφίες μου διηγούνται ιστορίες. Μικρές ή και πιο μεγάλες. Ότι μια εικόνα που παρουσιάζω δεν είναι παρά μία ψηφίδα σε ένα μεγαλύτερο μωσαϊκό μιας κατάστασης την οποία ο κάθε παρατηρητής μπορεί να πλάσει στο μυαλό του μόνος του. Επιθυμία μου είναι, στην εποχή της ανεξέλεγκτης ταχύτητας πρόσληψης εικόνων και πληροφοριών, ο θεατής των φωτογραφιών μου να θέλει να κάνει μια στάση, να αφουγκραστεί και να ερμηνεύσει ένα νόημα ή μια ιστορία η οποία δεν του σερβίρεται παρέα με ένα εύκολο “λυσάρι”». Όσο για την αγαπημένη του ώρα της ημέρας για να φωτογραφίζει στις Κυκλάδες; «Καταμεσήμερο. Κατακαλόκαιρο. Με άνεμο βοριά. Με θερμοκρασία ατμόσφαιρας υψηλή. Εκεί όπου το φως κόβει σαν μαχαίρι καλοακονισμένο τα λευκά και τα μπλε, όπου οι γκρι αποχρώσεις του ασπρόμαυρου σμιλεύουν φόρμες και ευθείες, σκιές πηχτές, τρισδιάστατες, αναλογικές».

The meaning he finds in the art of photography has remained consistent since his teenage years: “Since the age of 16, when I started shooting, the idea in my head regarding photography remains, at its core, the same: it functions as a boarding card in space and time -with me as a passenger. Travelling very often, for many years now, I have chosen to experience life, its moments, its quirks and its beauties, more and more as a simple observer. There have been many moments that I have chosen to keep in my memory, both mental and sensory, rather than capture them and try to share them through the image. Besides, this is a very difficult process”.

When the images narrate stories

“I want to believe -and this is what I try to do- that my photos narrate stories. Short or longer ones. That an image I present is but one tile in a larger mosaic of a situation that each observer can create in their own minds. It is my wish, in this age of the uncontrollable speed of image and information intake, that the viewer of my photographs will want to stop, listen and interpret a meaning or a story that is not served to them with an easy «answer book»”.

As for his favourite time of the day to photograph in the Cyclades? “Noon. Midsummer. With a north wind. With high atmospheric temperature. Where the light cuts like a well-sharpened knife through whites and blues, where the grey shades of black and white sculpt forms and straight lines, thick shadows, three-dimensional, proportional”.

www.nikoskokkas.com

Ιnstagram: @nikoskokkas

O Νίκος Κόκκας στην Τήνο, φωτογραφημένος από τον μαθητή του Marcel Seamples.

Nikos Kokkas in Tinos, photographed by his student Marcel Seamples.

Nostos of the Sea

Works from the collection of the Aikaterini Laskaridis Foundation

CREATIVITY

PAVLINA BECHRAKIS TALKS TO US ABOUT HER RELATIONSHIP WITH PAINTING, HER PROFESSIONAL ACTIVITY IN THE FASHION INDUSTRY AND IAMARTSYROS, THE NEW GALLERY SHE LAUNCHED IN ERMOUPOLI, SYROS.

ΠΟΛYΠΛΕΥΡΗ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚOΤΗΤΑ

Παυλίνα Μπεχράκη, γαλουχημένη από μια σπουδαία γυναίκα και ζωγράφο, τη συνονόματη γιαγιά της, έκανε ένα τολμηρό βήμα ανοίγοντας μια γκαλερί στη Σύρο, όπου φιλοξενούνται έργα από Έλληνες καλλιτέχνες, κεραμίστες, ζωγράφους, digital artists και furniture designers, αλλά και art jewellery και selected clothing. Η καθημερινή δουλειά της, ωστόσο, ήταν και παραμένει στο ατελιέ της σπουδαίας σχεδιάστριας μόδας Σίλιας Κριθαριώτη. Ζωγράφος και η ίδια, η Παυλίνα είναι μια γυναίκα εξαιρετικά χαρισματική, ένας άνθρωπος βαθιά ευγενικός, ένα κορίτσι αεικίνητο, γεμάτο εκπλήξεις.

γεννήθηκε η ιδέα για την γκαλερί και γιατί στη Σύρο; Στη Σύρο με οδήγησε κάτι που δεν

Pavlina Bechrakis raised by a great woman and painter, her namesake grandmother, took a bold step by opening a gallery in Syros, hosting works by Greek artists, ceramists, painters, digital artists and furniture designers, as well as art jewellery and selected clothing. Her main job, however, was and still is at the studio of the great fashion designer Celia Kritharioti. A painter herself, Pavlina is a woman of extraordinary charisma, a deeply kind person, a girl full of energy and surprises.

How did the idea for the gallery come about and why Syros?

I was led to Syros by something that I cannot quite define. I had never visited the island before I decided to open the gallery there but coincidences led me to believe that the island was trying to tell me something. For the first time I believed in karma and the universe -and I ventured! A gallery was for me my natural

ήθελε να μου πει το νησί. Για πρώτη φορά πίστεψα στο κάρμα και στο σύμπαν -και τόλμησα! Μια γκαλερί ήταν για μένα το φυσικό μου περιβάλλον, εκεί όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα, εκεί όπου ένιωθα οικεία και όμορφα.

Με τι θέλατε να ασχοληθείτε όταν ήσαστε μικρή;

Από πολύ μικρή ήθελα να σπουδάσω μόδα. Θυμάμαι να ζωγραφίζω κοπέλες στις σελίδες των βιβλίων μου την ώρα του μαθήματος, με αποτέλεσμα να παρακολουθώ ελάχιστα στην τάξη. Όταν έδινα Πανελλαδικές, επέλεξα τελικά ως πρώτη επιλογή τη Σχολή Κινηματογράφου και κατόπιν Σκηνογραφία-Ενδυματολογία και τέλος, τη Σχολή Πλαστικών Τεχνών. Δυστυχώς δεν πέρασα σε καμία από αυτές τις Σχολές, όμως τα κατάφερα στο digital marketing! Ήταν τότε κάτι πολύ καινούργιο και πολλά υποσχόμενο. Στα εργαστήρια, για παράδειγμα, μαθαίναμε Photoshop, website building, Flash -χρήσιμα σε πολλούς δημιουργικούς χώρους. Ετσι, σκέφτηκα ότι είναι και αυτός ένας δημιουργικός τομέας και ότι μπορώ να τον συνδυάσω με τη μόδα. Το πλάνο μου ήταν να πάω μετά για Master πάνω στο fashion marketing στο Μιλάνο, αλλά με κέρδισε η μεγάλη σχολή της Σίλιας Κριθαριώτη. Νομίζω πως τελικά έκανα σωστές επιλογές, παρά το νεαρό της ηλικίας μου και ήταν κάτι που με βοήθησε πάρα πολύ στη ζωή μου μετέπειτα

Ποιες είναι οι πρώτες σας αναμνήσεις σε σχέση με την τέχνη; Ήμουν περίπου 5 ετών, όταν μέσα σε μια γκαλερί ζωγράφιζα μαζί με

τη γιαγιά μου καμβάδες με τέμπερες και λάδια. Ακόμα τους έχουμε στο σπίτι. Η γιαγιά μου, η Παυλίνα Μπεχράκη, με δική της γκαλερί στην Κόρινθο και πολλές εκθέσεις εκεί και στην Αθήνα, μου έμαθε τους πιο σημαντικούς Έλληνες ζωγράφους και εικαστικούς της

habitat, the place where I was born and raised, where I felt familiar and beautiful.

What did you want to do when you were young?

From a very young age I wanted to study fashion. I remember drawing girls on the pages of my books during class, so I hardly attended. When I was taking my National exams, I finally chose the School of Film as my first choice, then the School of Scenography and Costume Design and finally the School of Plastic Arts. Unfortunately, I didn’t get into any of these schools, but I did make it into digital marketing! It was something very new and promising at the time. In the workshops, for example, we learned Photoshop, website building, Flash -useful in many creative fields. So, I figured that this was also a creative field which I could combine with fashion. My plan was to go for a Master’s degree in fashion marketing in Milan, but the great school of Celia Kritharioti won me over. I think I made the right choices in the end, despite my young age, and it was something that helped me a lot in my life later on.

What are your first memories of art?

I was about 5 years old when my grandmother and I were painting canvases with tempera and oils in a gallery. We still have them at home. My grandmother, Pavlina Bechrakis, who had her own gallery in Corinth and many exhibitions there and in Athens, taught me about the most important Greek painters and artists of her time, through her personal contact with them. Half of them are no longer alive, but their works are very important for Greek art and Greek history. I was living and growing up next to very important people, but at the time I was too young to understand it. Now I realise how much this has affected my life and my aesthetics.

είναι πια εν ζωή, όμως τα έργα τους είναι πολύ σημαντικά

για την ελληνική τέχνη και την ελληνική ιστορία. Ζούσα δηλαδή και μεγάλωνα δίπλα σε πολύ σημαντικούς ανθρώπους, όμως τότε ήμουν

πολύ μικρή για να το καταλάβω. Τώρα πια συνειδητοποιώ πόσο πολύ

έχει επηρεάσει αυτό τη ζωή μου και την αισθητική μου.

Ταλέντο και χάρισμα ή επιμονή; Τι πιστεύετε ότι έχετε ως καλλιτέχνιδα και τι σας λείπει ενδεχομένως;

Το ταλέντο και το χάρισμα στα δίνει ο Θεός και εσύ, αν τα καταλάβεις

και σε αφορούν ως άνθρωπο, τα αξιοποιείς όσο καλύτερα μπορείς.

Κάποιοι όμως μπορεί και να τα προσπεράσουν. Η αλήθεια είναι ότι

κάτι έχω, κάτι που δεν ήξερα, αλλά συνέλαβα από την αποδοχή στην

πρώτη μου έκθεση, από την αναγνώριση που ένιωσα από τους άλλους. Προσωπικά, βρίσκω ωραία λίγα από τα έργα μου -τα περισσότερα

τα καταστρέφω, κάποια τα ξανακάνω, ενώ περνώ ημέρες που δεν μπορώ ούτε να τα βλέπω και άλλες μέρες που νιώθω περήφανη! Έχω πολλή όρεξη για δημιουργία και αμέτρητη έμπνευση, η οποία πολλές φορές με μπερδεύει ή με κουράζει. Σίγουρα μου λείπει η τεχνική -όσο περισσότερο ζωγραφίζεις τόσο περισσότερο μαθαίνεις. Υπάρχουν εκατομμύρια τρόποι να ζωγραφίσεις και ελπίζω να τους ανακαλύψω.

Ποιες είναι οι επιρροές σας; Ποιους καλλιτέχνες αγαπάτε; Ο πλέον αγαπημένος μου ήταν, είναι και θα είναι για πάντα ο Picasso. Ο άνθρωπος ήταν πρωτοπόρος, ένας εκπληκτικός καλλιτέχνης με τρομερές τεχνικές γνώσεις και με αμέτρητη έμπνευση. Έχει δουλέψει με όλους τους τρόπους και όλα, μα όλα του τα έργα είναι ξεχωριστά και κατά τη γνώμη μου εκπληκτικά. Αγαπώ και τον Jean Michel Basquiat -πολύ μοντέρνος για την εποχή του. Στη γλυπτική

Talent and charisma or perseverance? What do you think you have as an artist and what are you possibly missing?

Talent and charisma are given to you by God and you, if you understand them and if they relate to you as a human being, make the best use of them. However, some people may even pass them by. The truth is that I have something, something I didn’t know about, but I grasped it through the acceptance of my first exhibition, through the recognition I felt from others. Personally, I find a few of my works beautiful -most of them I destroy, some I redo, while I have days when I can’t even look at them and other days when I feel proud! I have a great appetite for creativity and endless inspiration which often confuses or exhausts me. I certainly lack in technique -the more you paint the more you learn. There are a million ways to paint and I hope to discover them all.

What are your influences? Which artists do you love?

My most favourite was, is and will always be Picasso. He was a pioneer, an amazing artist with tremendous technique and immense inspiration. He has worked in all possible ways and all of his works are special and in my opinion amazing. I also love Jean Michel Basquiat -very modern for his time. In sculpture I have to single out Louise Bourgeois and Anish Kapoor, two artists with completely different aesthetics and styles, but I love them both. My favourite director is Tim Burton and then Tarantino.

You’ve been working with Celia Kritharioti for years. What do you love the most in fashion and what do you define as style? Fashion was something I always loved

that’s why I found myself

ξεχωρίζω τη Louise Bourgeois και την Anish Kapoor, δύο καλλιτέχνιδες με τελείως διαφορετική αισθητική και τεχνοτροπία, αλλά τις αγαπώ αμφότερες. Αγαπημένος μου σκηνοθέτης είναι ο Tim Burton και έπειτα ο Tarantino.

Δουλεύετε με τη Σίλια Κριθαριώτη εδώ και χρόνια. Τι αγαπάτε στη μόδα περισσότερο και τι ορίζετε ως στυλ; Η μόδα ήταν κάτι που αγαπούσα πάντα και για αυτό βρέθηκα στον πυρήνα της. Όταν θέλουμε κάτι πολύ και το ονειρευόμαστε, στο τέλος το καταφέρνουμε! Δύο φορές τον χρόνο, η Σίλια Κριθαριώτη κάνει επιδείξεις μόδας στο Παρίσι και είμαι πάντα εκεί με την ομάδα της. Υψηλή ραπτική, διάσημα μοντέλα, επώνυμες καλεσμένες και παριζιάνικος αέρας είναι όσα κάθε κορίτσι ονειρεύεται σε νεαρή ηλικία.

Η τελευταία επίδειξή της τον Ιούλιο, με τίτλο “Lights, camera, sizzle”, αναπολούσε την εποχή του παλιού Χόλιγουντ, του ρομαντισμού και του πάθους, που είναι και η αγαπημένη μου εποχή: τότε η κάθε γυναίκα έδινε πολύ μεγάλη σημασία στην εμφάνισή της, στο μακιγιάζ και στα μαλλιά και ντυνόταν με υπέροχες τουαλέτες. Εγώ δεν θα μπορούσα να ντύνομαι έτσι, αλλά εκείνες οι γυναίκες ήταν είδωλα! Η Μέριλιν Μονρόε, η Οντρεϊ Χέπμπορν και η Ρίτα Χέιγουορθ υπήρξαν σύμβολα θηλυκότητας και στυλ με αυθεντικότητα, χωρίς τα φίλτρα του Instagram. Αγαπημένος μου ξένος σχεδιαστής ήταν ο Yves Saint Laurent. Επίσης, εκτιμώ ιδιαιτέρως τους σχεδιαστές με προσωπικό ύφος που επηρεάζονται από τις γενικότερες τάσεις κάθε περιόδου, αλλά ξεχωρίζουν για το δικό τους, προσωπικό και ιδιαίτερο στιλ.

IAMART: Ακτή Πέτρου Ράλλη 23, Ερμούπολη, Σύρος @pavlilly @iamartsyros

at its core. When we want something badly and we dream of it, in the end we achieve it! Twice a year, Celia Kritharioti does fashion shows in Paris and I’m always there with her team. High fashion, famous models, famous guests and the Parisian air is what every girl dreams of at a young age.

Her last show in July, entitled “Lights, camera, sizzle”, recalled the era of old Hollywood, of romance and passion, which is also my favourite era: back then every woman paid a lot of attention to her appearance, make-up and hair, and dressed in gorgeous gowns. I could never dress like that, but those women were idols! Marilyn Monroe, Audrey Hepburn and Rita Hayworth have been symbols of femininity and style with authenticity, without the filters of Instagram. My favourite foreign designer was Yves Saint Laurent. I also appreciate very much designers with a personal style who are influenced by the general trends of each period, but stand out for their own personal and unique style.

IAMART: 23 Petrou Ralli Coast, Ermoupoli, Syros @pavlilly @iamartsyros

Η γιορτή των πολιτισμών

ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ «ΚΡΗΤΗ, ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ, 5+1 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ».

FOR THE NINTH CONSECUTIVE YEAR, THE CITY OF HERAKLION OFFERS ITS CITIZENS AND VISITORS A CELEBRATION OF CIVILISATIONS ALONGSIDE THE VENETIAN WALLS, WITH THE PARTICIPATION OF RENOWNED ARTISTS, AT THE “CRETE, ONE HISTORY, 5+1 CIVILISATIONS” FESTIVAL.

ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

 ΒY EVA PETROPOULOU, PHOTOS: CULTURAL DEPARTMENT OF THE MUNICIPALITY OF HERAKLION

Το Φεστιβάλ «Κρήτη, μια ιστορία, πέντε συν ένας πολιτισμοί» έκανε για πρώτη φορά «πρεμιέρα» στο Ηράκλειο το 2015, στοχεύοντας στην εξωστρέφεια, στην επικοινωνία, στο μοίρασμα και στη συμμετοχή και αμέσως αγκαλιάστηκε από το κοινό της πόλης. Πατώντας γερά στο παρελθόν, αλλά συγχρόνως αγκαλιάζοντας το παρόν και προσβλέποντας σε ένα καλύτερο μέλλον, το φεστιβάλ κατάφερε να καθιερωθεί ως ένας θεσμός που προάγει τον σεβασμό για την ιστορία και τον πολιτισμό, καθώς και τη συνύπαρξη και την αποδοχή μεταξύ των λαών.

Από το ξεκίνημά του έως και πέρυσι, το Φεστιβάλ στρεφόταν γύρω από ένα κεντρικό ιστορικό θέμα, το οποίο και προσέγγιζε μέσω αναφορών τόσο στις πολιτισμικές περιόδους που άφησαν τη σφραγίδα τους στο νησί (μινωική, ρωμαϊκή/βυζαντινή, αραβική, βενετσιάνικη, οθωμανική), όσο και στον σύγχρονο πολιτισμό. Άλλωστε, η ίδια η πόλη του Ηρακλείου κουβαλά πολυάριθμες ιστορίες, μοιράζεται μνήμες συνύπαρξης

The Festival “Crete, one history, five plus one civilisations” premiered in Heraklion in 2015, aiming at extroversion, communication, sharing and participation, and was immediately embraced by the city’s audience. By building on the past, and at the same time embracing the present and looking forward to a better future, the festival has managed to establish itself as an institution that promotes respect for history and culture, as well as coexistence and acceptance between peoples.

From its beginning until last year, the Festival revolved around a central historical theme, which it approached through references to the cultural periods that left their mark on the island (Minoan, Roman/Byzantine, Arab, Venetian, Ottoman), as well as to the modern culture. Besides, the city of Heraklion itself carries plenty of histories, shares memories of coexistence and has experienced numerous cultural exchanges throughout

γών ανά τους αιώνες, στοιχεία που αντικατοπτρίζονται στη θεματολογία του φεστιβάλ.

Ωστόσο, για το 2023, αποφασίστηκε η παρουσίαση αποκλειστικά και μόνο έργα σύγχρονου πολιτισμού, με στόχο τη διεύρυνση του περιεχομένου του φεστιβάλ. Με μουσικές και θεατρικές παραστάσεις από την Ελλάδα

και το εξωτερικό, οι διοργανωτές επιθυμούν

να αναδείξουν για ακόμη μια φορά την πολυπολιτισμικότητα της Κρήτης, αλλά και να ενισχύσουν τη δημιουργία νέων «ψηφίδων»

πολιτιστικών έργων που θα έρθουν να αναδείξουν το πολιτισμικό «μωσαϊκό» της Κρήτης. Έτσι, το φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ «Κρήτη, μια ιστορία, πέντε συν ένας πολιτισμοί» περιλαμβάνει ιδιαίτερα αγαπητούς καλλιτέχνες

όπως ο Κώστας Μακεδόνας, οι Vamos Orchestra, η Θεοδοσία Τσάτσου, η Σαββέρια Μαργιολά, ο Χρήστος Μόραλης, η Νίκη Ξυλούρη, αλλά και διεθνούς φήμης ερμηνευτές και δημιουργούς, όπως η Μαρία Φαραντούρη και ο Goran Bregovic. Η αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Ηρακλείου, κ. Αριστέα Τ. Πλεύρη μάς λέει: «Μέσα στο διάστημα των οκτώ ετών που πραγματοποιείται το κεντρικό αυτό θεματικό φεστιβάλ του δήμου μας, διατρέξαμε με σημαντικές εκδηλώσεις και ημερίδες τις βασικότερες ιστορικές περιόδους του νησιού και της πόλης μας. Θυμίσαμε και αναδείξαμε το σημαντικό παρελθόν της, με τον λόγο, τη μουσική, το θέατρο και το τραγούδι. Καταφέραμε με κόπο και πολλή δουλειά να γίνει διεθνές, με τη συμμετοχή καλλιτεχνών και σχημάτων από όλο τον κόσμο και γι’ αυτό αισθανόμαστε υπερηφάνεια. Από πολύ νωρίς αρχίσαμε να δεχόμαστε αιτήματα συμμετοχής από όλο τον κόσμο, γεγονός που αποδεικνύει το κύρος του φεστιβάλ, ενώ ακόμα και στις δύσκολες εποχές της πανδημίας και της οικονομικής δυσκολίας, καταφέραμε να διατηρήσουμε την υψηλή ποιότητά του».

Οι δεκαπέντε εκδηλώσεις του φεστιβάλ θα φιλοξενηθούν στο Κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης και στο Κηποθέατρο Μάνος Χατζιδάκις, στα ενετικά τείχη.

the centuries, elements that are reflected in the Festival’s themes.

However, for 2023, it was decided to present only contemporary culture, in order to broaden the content of the Festival. With musical and theatrical performances from Greece and abroad, the organisers wish to highlight once again the multiculturalism of Crete, but also to enhance the creation of new “tesserae” of cultural works that will come to highlight the cultural “mosaic” of Crete.

Therefore, this year’s program of the Festival “Crete, one history, five plus one civilisations’’ includes particularly beloved artists such as Kostas Makedonas, the Vamos Orchestra, Theodosia Tsatsou, Savveria Mariola, Christos Moralis, Niki Xylouri, as well as internationally renowned performers and creators such as Maria Farantouri and Goran Bregovic. The Deputy Mayor of Culture of the Municipality of Heraklion, Ms Aristea T. Plevri tells us: “During the eight years that this central thematic festival of our Municipality has been held, we have run through the most significant historical periods of the island and our city, with important events and workshops. We recalled and highlighted its interesting past, through discourse, music, theatre and song. With a lot of hard work and effort we managed to make it international, with the participation of artists and groups from all over the world, and for that we feel proud. From very early on we started receiving participation requests from all over the world, which proves the prestige of the festival, and even through the difficult times of the pandemic and the financial difficulties, we managed to maintain its high quality”.

The fifteen events of the festival will be hosted at the Nikos Kazantzakis Garden Theatre and the Manos Chatzidakis Open Air Theatre, at the Venetian walls.

Φεστιβάλ «Κρήτη μια Ιστορία, 5+1 Πολιτισμοί».

Από τις 25 Αυγούστου έως

και τις 10 Σεπτεμβρίου.

Festival “Crete a History, 5+1 Civilisations”.

From 25 August to 10 September.

Facebook: festivalcrete.gr

Instagram: festivalcrete.gr

Osom Resort, Mykonos     Relux Ios Hotel    

άποτε, στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, αδίστακτοι

πειρατές και κουρσάροι έσπερναν τον φόβο και τον τρόμο. Γενοβέζοι πειρατές, ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα

και οι αιμοσταγείς πειρατές της Μπαρμπαριάς, Βένετοι και Οθωμανοί, όλοι συγκρούονταν ανελέητα για το εμπορικό αυτό σταυροδρόμι, για δύναμη και πλούτο. Παράνομοι ή νόμιμοι, αν δηλαδή λήστευαν για το προσωπικό τους συμφέρον και άρπαζαν τους νησιώτες για τα σκλαβοπάζαρα (πειρατές) ή αν ήταν εξουσιοδοτημένοι από κάποια επίσημη αρχή να διαπράττουν κούρσο -δηλαδή επιθέσεις σε πλοία ή πληθυσμούς- αποσκοπώντας στα

λάφυρα ή στον αποδεκατισμό τους (κουρσάροι), άφησαν σίγουρα

το στίγμα τους στην Ιστορία. Ιδιαίτερα μάλιστα καθώς φημισμένοι κουρσάροι ήταν και Έλληνες, που μάλιστα στην Επανάσταση του

Once, in the deep blue of the Aegean, cutthroat pirates and corsairs used to spread fear and terror. Genoese pirates, Hayreddin Barbarossa and the bloodthirsty Barbary pirates, Venetians and Ottomans, all fought mercilessly for this commercial crossroads, for power and wealth. Illegal or legal, depending on whether they robbed for their personal gain and plundered the islanders for slave markets (pirates) or if they were relegated by an official authority to commit kurso -i.e. attacks on ships or populations- aiming to looting or decimation (corsairs), they certainly left their mark on history. Particularly so, as some of the famous corsairs were also Greeks, who in the 1821 Revolution already had armed ships and crews with the know-how and experience in battle to face the enemy.

MARIA ATMATZIDOU, PHOTOS: CHRYSOVALANTIS SYMEONIDIS

EVERY YEAR ON 23 AUGUST AN IMPRESSIVE EVENT TAKES PLACE IN NAOUSSA, PAROS -A RUTHLESS INVASION TURNS INTO AN INCREDIBLE FEAST!

The pirates are back!

Οι πειρατές ξανάρχονται!

Η ποτοποιία Cretan Spirits, από το 2012, έχει παρουσία στην ελληνική αγορά με την παρασκευή παραδοσιακών αλκοολούχων ποτών, όπως τσικουδιά (ρακή), ούζο, ρακόμελο και άλλα λικέρ με διάφορες γεύσεις.

Η Cretan Spirits παντρεύει και εμπλουτίζει τις παραδοσιακές συνταγές με σύγχρονες αποχρώσεις και πινελιές, δίνοντας ένα μοναδικό χαρακτήρα στα προϊόντα της. Μικρές αλχημείες με βάση το ούζο και κυρίως τη ρακή, συνδυάζονται με αυθεντικές γεύσεις αγνών εσπεριδοειδών και βοτάνων, δημιουργώντας ένα ξεχωριστό αποτέλεσμα.

Απολαύστε στα μπαρ και στα εστιατόρια του πλοίου

Cretan Spirits distillery, since 2012, is producing traditional spirits such as raki (Cretan tsikoudia), ouzo, rakomelo (raki with honey and herbs) and liqueurs in various flavors.

Cretan Spirits distillery uses traditional recipes and enriches them with modern ideas and techniques, giving a unique character to its products.

Little alchemies based on raki but also ouzo are combined with authentic flavors of fruits and herbs, creating a unique result.

Enjoy responsibly at the ship’s bars and restaurants

CRETAN SPIRITS DISTILLERY

Τηλ: 2810 311107

Tel: +30 2810 311107

Διεύθυνση: Μάνου Κατράκη 131, ΒΙΟ.ΠΑ.

Φοινικιάς, Ηράκλειο Κρήτης

Address: Manou Katraki 131, 71410 Finikia

Ind. Area, Heraklion Crete, Greece

Email: info@cretanspirits.gr

www.cretanspirits.com

Cretan Spirits distillery

αντιμετωπίσουν τον εχθρό.

Μία ιστορία πειρατική

Καθόλου τυχαίο που στο πανέμορφο κυκλαδονήσι της Πάρου, και δη στη γραφική Νάουσα που γιορτάζει την εκκλησία της, την Κοίμηση της Θεοτόκου, στα εννιάμερα της Παναγίας, στις 23 Αυγούστου, διοργανώνεται κάθε χρόνο και η κουρσάρικη βραδιά. Καθώς φαίνεται από αναφορές, στις αρχές του 15ου αι. η Νάουσα ήταν ορμητήριο πειρατών, ενώ η εισβολή του ελληνικής καταγωγής Μπαρμπαρόσα στο νησί το 1537 -εποχή που ήταν αρχιναύαρχος του οθωμανικού στόλου- αποδεκάτισε τον νησιωτικό πληθυσμό. Κι αν η κουρσάρικη βραδιά θεωρείται ευρέως η αναπαράσταση της εισβολής του διαβόητου πειρατή, όπως μας

είπε ο Αντώνης Μπαρμπαρίγος που συμμετέχει ενεργά εδώ και 20 χρόνια στο δρώμενο, όλο αυτό είναι περισσότερο ένας φόρος τιμής στη ναυτοσύνη των κατοίκων.

«Η ιστορία του δρώμενου είναι ότι έρχονται οι πειρατές στο νησί, τα εννιάμερα, βρίσκουν τους ντόπιους να γλεντάνε γιατί είναι το πανηγύρι τους, κλέβουν τα κορίτσια και χορεύουν μαζί τους.

Κάποια στιγμή, οι νέοι του χωριού ανασυντάσσουν τις δυνάμεις τους και τους διώχνουν», μας εξηγεί. Τρεις ομάδες συμμετέχουν -οι πειρατές, οι κοπέλες και οι Ναουσαίοι άντρες, γύρω στους 100 στο σύνολο. Οι πειρατές φεύγουν το σούρουπο από το λιμάνι της Νάουσας με τρία-τέσσερα καΐκια, πηγαίνουν σε κοντινή παραλία, ανάβουν φωτιές και προετοιμάζονται. «Στον κόλπο του Αϊ-Γιαννιού, φωτιές θα πάω ν’ ανάψω, κι ύστερα με το κάρβουνο, τσι μούρες μας θα βάψω», τραγουδούν στα αυτοσχέδια δίστιχά τους. Τα κορίτσια και οι άντρες του χωριού, με συνοδεία μουσικών οργάνων, χορεύουν στα σοκάκια, κερνούν

A pirate story

It is no coincidence that in the beautiful Cycladic island of Paros, and especially in the picturesque Naoussa that celebrates its church, the Assumption of the Virgin Mary, at the Apodosis of the Dormition, on 23 August, every year they organise the night of the corsairs. As evidenced by reports, in the early 15th century Naoussa was a stronghold of pirates, while the invasion of the island in 1537 by Barbarossa of Greek origin -when he was chief admiral of the Ottoman fleet- decimated the island’s population. And if the night of the corsairs is widely regarded as a re-enactment of the invasion of the infamous pirate, as Antonis Barbarigos, who has been an active participant in the event for 20 years, told us, all this is more of a tribute to the seafaring spirit of the locals.

“The story of the event is that pirates come to the island during the celebration the Apodosis of the Dormition, they find the locals feasting because it’s their local fair, they steal the girls and dance with them. At some point the young men of the village regroup and send them away” he explains.

Three groups are involved -the pirates, the girls and the men from Naoussa, about 100 in total. The pirates leave the port of Naoussa at dusk with three or four caiques, they head to a nearby beach, start fires and prepare themselves. “In the bay of Ai

I will light the fire, and with charcoal, our faces I will

σούμα, την παραδοσιακή ρακή, και καλωσορίζουν τους επισκέπτες.

Η ατμόσφαιρα είναι γιορτινή, μέχρι τις 9 το βράδυ, όταν καταφθάνουν οι πειρατές. Η «εισβολή» τους είναι εντυπωσιακή: Φωτισμένα καΐκια με πειρατικές σημαίες και αναμμένους πυρσούς, οι πειρατές να ξεχύνονται τραγουδώντας «ρεσάλτο μες στη Νάουσα να βγω και να κουρσέψω, την πιο ωραία κοπελιά να βρω και να χορέψω». Στην εξέδρα περικυκλώνουν τα κορίτσια με τις παραδοσιακές φορεσιές, γίνεται «μάχη» με τους Ναουσαίους που προσπαθούν να τους αποκρούσουν, κραυγές κι αλαλαγμοί τονίζουν τη δραματικότητα της στιγμής. Κι αν προς στιγμήν οι Ναουσαίοι δείχνουν να χάνουν και οι πειρατές χορεύουν με τα κορίτσια, στο τέλος οι κάτοικοι νικούν. Κι όλοι μαζί γλεντάνε -μαζί και οι επισκέπτες που βιώνουν μία μοναδική στιγμή του μύθου και της ιστορίας.

Η ξεχωριστή αυτή βραδιά διοργανώνεται από την κοινότητα Νάουσας και τον Δήμο Πάρου, με τη συμμετοχή τοπικών φορέων και εθελοντικών ομάδων. Η προετοιμασία διαρκεί αρκετό καιρό πριν: από το εργαστήρι για τα ξύλινα σπαθιά και την πατινάδα με μουσικά όργανα στα σοκάκια -παραδίδονται και μαθήματα μπάλου στους περαστικούς για να συμμετάσχουν όλοι στο γλέντι-, ή άλλες παράλληλες δράσεις που δεν είναι κάθε χρονιά οι ίδιες, όπως έκθεση ζωγραφικής για παιδιά ή κυνήγι θησαυρού για μικρούς και μεγάλους.

«Είναι ένα δρώμενο που ουσιαστικά καταλήγει σε ένα πολύ μεγάλο γλέντι όπου παίρνει μέρος όλο το χωριό, με βιολιά και νησιωτικούς χορούς, όπου ο κόσμος ξεφαντώνει», μας λέει ο κ. Μπαρμπαρίγος: «Όλο αυτό σε συνεπαίρνει, σε ξεσηκώνει, θέλεις να συμμετέχεις κι εσύ… μας συνεπαίρνει ο μύθος των πειρατών, μας αιχμαλωτίζει αλλά και μας απελευθερώνει τη φαντασία».

paint wryer”, they sing in their improvised couplets. The girls and men of the village, accompanied by musical instruments, dance in the alleys, serve souma, the traditional raki, and welcome the visitors.

The atmosphere is festive until 9 o’clock at night, when the pirates arrive. Their “invasion” is impressive: illuminated boats with pirate flags and lit torches, the pirates swarming out singing “I want to rush to Naoussa to get out and loot, to find the most pretty girl and dance and be a hoot”. On the platform, they surround the girls in traditional costumes, there is a “battle” with the men of Naoussa who try to fend them off, screams and cries emphasise the urgency of the moment. And if for a moment the men of Naoussa seem to lose and the pirates dance with the girls, in the end the locals win. And they all celebrate together -together with the visitors who experience a unique moment of legend and history.

This special evening is organised by the community of Naoussa and the Municipality of Paros, with the participation of local institutions and volunteer groups. The preparation starts a long time in advance: from the wooden swords workshop and the musical instruments serenades in the alleyways -there are also balos lessons for passers-by so that everyone can participate in the feast- or other parallel activities that are not the same every year, such as a painting exhibition for children or a treasure hunt for young and old alike.

“It is an event that basically ends up in a very big feast where the whole village takes part, with violins and island dances, where people go wild”, says Mr Barbarigos: “All this captivates you, it excites you, you want to participate too... we are fascinated by the legend of the pirates, it captivates us but also releases our imagination”.

Τέχνη απ’ το… χωριό!

Art... at the village!

THE WONDERFUL MOUNTADOS OF TINOS IS GIVEN A NEW AIR BY THE WORKS OF THE 5th SMALL BIENNALE OF CONTEMPORARY ART, WHICH ARE EXHIBITED FOR ANOTHER YEAR IN THE PICTURESQUE STREETS OF THE VILLAGE.

Summer may be about holidays, but in many of our beautiful islands it is also about art, with cultural events inspiring creations that claim not only Greek but also international attention.

Such is the case of the Small Biennale of Contemporary Art in Mountados, Tinos, first launched in 2015, based on an idea by Belgian artist Mireille Liénard and French architect Philippe Fraisse. They both love the island and for many years have had a home in the village and strong ties with our country -Philippe as a researcher in Delos and Mireille as an artist and exhibition curator.

For the Biennale -which is organised by the “Association of the people coming from Mountados Tinos”, coordinated by Ilias Sigalas- the artists selected each time are invited to create a work taking into account the dimensions of a metal box that will accommodate their work as a showcase. The showcases are placed at village landmarks, such as the washhouse, the spring,

αλοκαίρι μπορεί να σημαίνει διακοπές, αλλά σε πολλά από τα πανέμορφα νησιά μας σημαίνει και τέχνη, με πολιτιστικές διοργανώσεις που φιλοξενούν εμπνευσμένες δημιουργίες οι οποίες διεκδικούν όχι μόνο το ελληνικό αλλά και το παγκόσμιο ενδιαφέρον.

Μια τέτοια περίπτωση είναι η Μικρή Biennale Σύγχρονης Τέχνης στον Μουντάδο της Τήνου, που για πρώτη φορά δημιουργήθηκε το 2015, βασισμένη σε μια ιδέα της Βελγίδας καλλιτέχνιδας

Mireille Liénard και του Γάλλου αρχιτέκτονα Philippe Fraisse.

Οι δυο τους λατρεύουν το νησί και εδώ και πολλά χρόνια έχουν

σπίτι στο χωριό και ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα μας -ο Philippe ως ερευνητής στη Δήλο και η Mireille ως καλλιτέχνιδα και επιμελήτρια εκθέσεων.

Για την Μπιενάλε -η οργάνωση της οποίας γίνεται από τον «Σύνδεσμο των απανταχού εκ Μουντάδου Τήνου καταγομένων», με συ-

ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ ΚΟΛΛΙΑ  ΒY MIA KOLLIA Αimé Mpane Yves Velter

The

art of jewellery for more than 40 years

οι κάθε φορά επιλεγμένοι καλλιτέχνες καλούνται να δημιουργήσουν ένα έργο λαμβάνοντας υπόψη τις διαστάσεις ενός μεταλλικού κουτιού που θα φιλοξενήσει τη δουλειά τους, ως προθήκη. Οι προθήκες τοποθετούνται σε τοπόσημα του χωριού, όπως το πλυσταριό, την πηγή, ένα θολωτό πέρασμα κ.α. ενώ μερικές φορές ο καλλιτέχνης δημιουργεί με βάση αυτά. Ο επισκέπτης έχει στο χέρι του ένα φυλλάδιο-οδηγό γραμμένο από τη μία όψη στα Ελληνικά και από την άλλη όψη στα Αγγλικά,

που τον καθοδηγεί μέσα από τα στενά και τις καμάρες του χωριού

στα σημεία που εκτίθενται τα έργα και αναφέρει λίγα λόγια για κάθε έργο και για τον καλλιτέχνη του.

Το καλλιτεχνικό αυτό γεγονός, από τη σύλληψη και δημιουργία του, είναι ανοιχτό στον διεθνή κόσμο της σύγχρονης τέχνης και έχει ήδη φιλοξενήσει καλλιτέχνες από 19 χώρες, τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή, ενώ αυτή τη φορά ανοίγεται και στην Αφρική. Κάθε Μπιενάλε έχει ένα κεντρικό θέμα και στόχος των διοργανωτών είναι να ανοίξουν τις πόρτες της δημιουργίας παίζοντας με τις αναρίθμητες έννοιες που καλύπτει αυτό: η πρώτη, το 2015, είχε θέμα την «Αποκάλυψη», για να ακολουθήσουν με τη σειρά ο «Λαβύρινθος», οι «Διασταυρώσεις» και οι «Προοπτικές». Φέτος, το θέμα είναι οι «Ρίζες»: Από την κυριολεκτική σημασία της λέξης που αναφέρεται στα φυτά, τα οποία αδυνατούν να ζήσουν χωρίς τις ρίζες τους, στον άνθρωπο, που και αυτός έχει ουσιαστική ανάγκη για ρίζες, ώστε να αγκυρο-

Έργο

a vaulted passage, etc. and sometimes the artists create works based on them. The visitors hold a guide-booklet, written in Greek on the one side and in English on the other, which leads them through the alleys and arches of the village, to the places where the works are exhibited and mentions a few words about each work and the artist.

This artistic event, since its conception and implementation, is open to the international world of contemporary art and has already hosted artists from 19 countries, the USA, Europe, Asia and the Middle East, while this time it also opens up to Africa. Each Biennale has a central theme and the organisers’ aim is to unlock the doors of creation by playing with the myriad concepts it covers: the first, in 2015, was on the theme of “Apocalypse”, followed in turn by “Labyrinth”, “Intersections” and “Perspectives”.

This year, the theme is “Roots”: from the literal meaning of the word, which refers to plants, which are unable to live without their roots, to humans, who also have an essential need for roots in order to anchor themselves in a place and draw strength and vitality from it. The word “Roots”, as interpreted by the artists, in its multiple metaphorical meanings such as

του Νίκου Παπαδόπουλου στη Μικρή Μπιενάλε του 2019.  Work by Nikos Papadopoulos at the 2019 Small Biennale.

βολήσει σε κάποιον τόπο και να αντλήσει δύναμη και ζωντάνια από αυτόν. Η λέξη «Ρίζες», όπως ερμηνεύεται από τους καλλιτέχνες, στις πολλαπλές μεταφορικές σημασίες της όπως καταγωγή, αρχή, γέννηση, πηγή κ.α., μας καλεί να αναρωτηθούμε για τις δικές μας ρίζες.

Τα έργα για την 5η Μπιενάλε προέρχονται από δέκα καλλιτέχνες από διαφορετικές χώρες -ανάμεσά τους και οι «δικοί» μας Στράτος Καλαφάτης και Λία Πέτρου. Κάθε φορά, καλείται και ένας επιπλέον καλλιτέχνης, για να δημιουργήσει ένα έργο in situ που θα ενσωματωθεί στο χωριό, σεβόμενος την παραδοσιακή και γραφική πλευρά ενός κυκλαδίτικου χωριού, που πρέπει να διατηρηθεί. Φέτος, guest star είναι ο Γάλλος street artist Jef Aérosol, ο οποίος είναι διεθνώς αναγνωρισμένος για τα στένσιλ έργα του και θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της street art. Στις πέντε φορές που πραγματοποιήθηκε μέχρι σήμερα, η Μπιενάλε προσπαθεί να διατηρήσει το πνεύμα που ήθελαν οι δημιουργοί της και που ο Philippe Fraisse συνοψίζει σε ένα πρόσφατο άρθρο του στο βελγικό περιοδικό «Ulenspiegel»: «Σε μια εποχή όπου όλα πωλούνται και όλα αγοράζονται, όπου συχνά υπερισχύουν οι υλιστικές αξίες που προβάλλονται από την υπερκαταναλωτική κοινωνία, η Μικρή Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης του Μουντάδου επιθυμεί να είναι μια πρωτότυπη εμπειρία, μια προσπάθεια να ανασυσταθούν οι ανθρώπινες σχέσεις στη βάση της αυθεντικότητας των συλλογικών ηθικών αξιών».

5η Μικρή Biennale Σύγχρονης Τέχνης, Μουντάδος Τήνου. Έως 20 Αυγούστου, είσοδος ελεύθερη.

street artist Jef Aérosol,

τους πρωτοπόρους της street art

This year’s guest star is French street artist Jef Aérosol, one of the pioneers of street art

origin, beginning, birth, source, etc, invites us to reflect upon our own roots.

The works for the 5th Biennale come from ten artists from different countries -among them “our own” Stratos Kalafatis and Lea Petrou. An additional artist is invited each time to create an in situ work that will be integrated into the village, respecting the traditional and picturesque aspect of a Cycladic village that must be preserved. This year’s guest star is French street artist Jef Aérosol, who is internationally acclaimed for his stencil works and is considered one of the pioneers of street art. In the five times it has been held to date, the Biennale has tried to maintain the spirit that its creators intended and that Philippe Fraisse sums up in a recent article in the Belgian magazine “Ulenspiegel”: “In an age where everything is sold and everything is bought, where materialistic values projected by an over-consumptive society often prevail, the Small Biennale of Contemporary Art of Mountados aspires to be an original experience, an attempt to reconstitute human relations on the basis of the authenticity of collective moral values”.

5th Small Biennale of Contemporary Art, Mountados, Tinos. Until 20 August, free admission.

Φέτος, guest star είναι ο Γάλλος

«Devant l'œuvre» του Juan Paparella, στη Μικρή Μπιενάλε του 2019.

 "Devant l'œuvre" by Juan Paparella, at the 2019 Small Biennale. Lea Petrou

Μια διαφορετική

ΟΡΧHΣΤΡΑ

AN ORCHESTRA of a different kind

εκίνησαν πριν από 10 χρόνια στον Βάμο Αποκορώνου, ένα χωριό στη μέση της διαδρομής Χανιά - Ρέθυμνο. Οι Vamos Ensemble, τότε, ήταν μια παρέα ανθρώπων που αγαπούσαν τη μουσική. Με το πέρασμα του χρόνου, η παρέα μεγάλωσε, πήρε τη μορφή συμφωνικής ορχήστρας και αυτή τη στιγμή αριθμεί μέλη από διάφορα σημεία της Ελλάδας -Κρήτη, Μακεδονία, Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Αθήνα- αλλά και από την Ολλανδία, τη Φινλανδία και τη Νότια Αφρική. Ο Θανάσης Παπαθανασίου, μαέστρος των Vamos, συστήνει εαυτόν και την ορχήστρα: «Κατ’ αρχάς να διευκρινίσω πως δεν διεκδικώ τον τίτλο του μαέστρου! Οι σπουδές μου δεν έχουν φτάσει ακόμη εκεί. Διευθύνω την ορχήστρα μας για πρακτικούς λόγους. Τυχαίνει να ξέρω καλά

They set out 10 years ago in Vamos, Apokoronas, a village in the middle of the Chania - Rethymnon route. The Vamos Ensemble, back then, was a group of people who loved music. With the passage of time the group grew, took the form of a symphony orchestra and currently has members from various parts of Greece -Crete, Macedonia, the Peloponnese, Central Greece, Athens- but also from the Netherlands, Finland and South Africa. Thanasis Papathanasiou, conductor of Vamos, introduces himself and the orchestra: “First of all, let me clarify that I do not claim the title of conductor! My studies aren’t there yet. I conduct our orchestra for practical reasons. I happen to know the music we

A DISCUSSION WITH THE BAND LEADER OF VAMOS, THANASIS PAPATHANASIOU, ABOUT THE MUCH-LOVED, WITHIN AND BEYOND CRETE, MUSICAL ENSEMBLE THAT TAKES US ON A JOURNEY TO THE HIGH-QUALITY MUSIC OF YESTERDAY AND TODAY.

ΒY EVA PETROPOULOU, PHOTOS: ANDREAS SIMOPOULOS

τη μουσική που παίζουμε, καθώς κάνω τις ενορχηστρώσεις από το μηδέν, μιας και δεν υπάρχει έτοιμο ρεπερτόριο για τις δικές μας ανάγκες. Το κοινό σημείο αναφοράς μας, εκτός από το ότι όλοι κατοικούμε μόνιμα στην Κρήτη και συναντιόμαστε κάθε εβδομάδα για να δουλέψουμε μαζί, είναι η λατρεία για τη μουσική και ο κοινός μας στόχος να καλυτερεύσουμε τη ζωή μας μέσα από την τέχνη».

Οι Vamos παίζουν κυρίως διασκευές αγαπημένων μουσικών κομματιών και έγιναν γνωστοί ακριβώς για το «ανάμικτο» αυτό ρεπερτόριό τους. Άραγε, πώς χαρακτηρίζουν οι ίδιοι τον εαυτό τους, ως σύνολο; «Είναι δύσκολο να αυτοπροσδιοριστούμε! Εκτός από διασκευές συχνά παίζουμε και πρωτότυπα έργα, φίλων συνθετών ή δικά μου. Στο πρόγραμμά μας μπορεί να συνυπάρχουν ο Bizet, ο Βαμβακάρης, ο Χατζιδάκις και ο Jim Morrison χωρίς κανένα πρόβλημα, εφόσον αυτό γίνεται με σεβασμό και αγάπη. Πάντως, υπάρχουν πολλά κοινά στους συνθέτες αυτούς, όχι μόνο στον στίχο αλλά και μουσικά και ιδεολογικά. Γενικά, ψάχνουμε πάντα για ομοιότητες και συγγένειες και ποτέ για διαφορές».

Οι Vamos σύντομα ξέφυγαν από τα στενά πλαίσια του νησιού και πλέον μετρούν εμφανίσεις σε όλη την Ελλάδα. Οι ερμηνευτές με τους οποίους κατά καιρούς συνεργάστηκαν σε συναυλίες είναι πολλοί και εκλεκτοί: Ιωάννα Φόρτη, Άννα Κώτη, Τάσος Αποστόλου, Μυρσίνη Μαργαρίτη, Θοδωρής Βουτσικάκης και άλλοι. Το 2015 εμφανίστηκαν στα εγκαίνια του Θεάτρου Μίκης Θεοδωράκης στον Εμπρόσνερο, ενώ μάλιστα ο ίδιος ήταν ακόμη εν ζωή και παρών στην εκδήλωση. Επίσης, στα εγκαίνια του ομώνυμου θεάτρου στο ενετικό λιμάνι των Χανίων, το 2017, και πάλι παρουσία του συνθέτη. Μια άλλη σημαντική στιγμή ήρθε το 2019, όταν ο συνθέτης Δημήτρης Μαραμής εμπιστεύτηκε τον οπερατικό «Ερωτόκριτο» στους Vamos, προκειμένου το έργο να ξαναγραφτεί σε συναυλιακή μορφή και να παρουσιαστεί, σε συνεργασία με τον συνθέτη σε πολλά μέρη στην Ελλάδα. Κορυφαία τους στιγμή

play well, as I make the arrangements from scratch, since there is no ready-made repertoire for our needs. Our common point of reference, apart from the fact that we all live permanently in Crete and meet every week to work together, is our love for music and our common goal to improve our lives through art”. The Vamos play mainly covers of favourite tunes and became known exactly for this “mixed” repertoire. How do they describe themselves, as an ensemble? “It’s hard to define ourselves! Apart from covers, we often play original works, by composer friends or my own. Bizet, Vamvakaris, Hadjidakis and Jim Morrison can coexist in our program easily, as long as it is done with respect and love. However, there are many similarities in these composers, not only in terms of lyrics, but also musically and ideologically. In general, we always look for similarities and affinities and never for differences’’. It didn’t take long for the Vamos to escape from the narrow confines of the island and now they are performing all over Greece. The performers with whom they have occasionally collaborated in concerts are many and distinguished: Ioanna Forti, Anna Koti, Tassos Apostolou, Myrsini Margariti, Thodoris Voutsikakis and others. In 2015 they performed at the inauguration of the Mikis Theodorakis Theatre in Embrosneros, while he was still alive and present at the event. They also performed, at the inauguration of the homonymous theatre in the Venetian harbour of Chania in 2017, again in the presence of the composer. Another important moment came in 2019, when the composer Dimitris Maramis entrusted the operatic “Erotokritos” to Vamos, in order for the work to be rewritten in concert form and presented, in collaboration with the composer, in many places in Greece. One of their highlights was their appearance at the Alternative Stage of the Greek National Opera in 2022, with the work “Mikis Theodorakis: Trilogy”. How easy is it to get involved in art today? “I think that the

Vassilis Kotrotsos

Με την Αλεξία Κατσανεβάκη, στα Χανιά.  With Alexia Katsanevaki, at Chania.

Άννα Κώτη και Τάσος Αποστόλου, στην Εναλλακτική

Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

 Anna Koti and Tassos Apostolou, at the Alternative Stage of the Greek National Opera.

Πόσο εύκολο είναι να ασχολείται κάποιος με την τέχνη σήμερα; «Νομίζω ότι μετά την πανδημία χειροτέρεψε μια ήδη δύσκολη κατάσταση. Οι μεγάλες ορχήστρες, τα πολιτιστικά ιδρύματα και τα κεντρικά θέατρα αντιμετώπισαν σοβαρότατα προβλήματα παγκοσμίως. Αν κλονίστηκαν αυτοί οι μεγάλοι οργανισμοί, σκεφτείτε εμείς οι μικρότεροι πόσο δυσκολευτήκαμε και δυσκολευόμαστε ακόμα. Όμως, ευτυχώς το κοινό αγκάλιασε την ορχήστρα, τη στήριξε και εξακολουθεί να τη στηρίζει».

Πώς βλέπουν το μέλλον; «Ως ομάδα, ασφαλώς θέλουμε να συνεχίσουμε τις καλλιτεχνικές μας αναζητήσεις με όρεξη, πάθος και χιούμορ. Να συνεργαζόμαστε με καταξιωμένους ανθρώπους και προπάντων, η αλήθεια μας να φτάνει στην καρδιά του κοινού και

να συγκινεί -μια έννοια που περιλαμβάνει δύο στοιχεία που μας εκφράζουν βαθιά: το συν -μαζί- και την κίνηση».

Vamos, φέτος το καλοκαίρι

«Τα Ερωτικά Παντός Καιρού»

Μια σπονδυλωτή μουσική παράσταση που ξετυλίγεται μέσα

από πέντε ενότητες από διάφορες εποχές και είδη (Μάνος Χατζιδάκις, ρετρό ελληνικά τραγούδια, ρεμπέτικα, σύγχρονοι

συνθέτες, μουσικό θέατρο), με κοινό παρονομαστή το θέμα

του έρωτα. Ερμηνεύουν: Αλεξία Κατσανεβάκη, Έφη Παπαδοπούλου, Πρόδρομος Καραδελόγλου.

24 Ιουλίου στη Σητεία, 1η Αυγούστου στο Ρέθυμνο, 31 Αυγούστου στη

Νέα Σμύρνη, 3 Σεπτεμβρίου στη Σούδα, 5 Σεπτεμβρίου στο Ηράκλειο.

pandemic made an already difficult situation worse. Major orchestras, cultural institutions and central theatres worldwide have faced serious problems. If these large institutions have been shaken, think how much we, the smaller ones, have struggled and are still struggling. But, fortunately, the audience embraced the orchestra, supported it and continues to support it”.

How do they see the future? “As a team, we certainly want to continue our artistic pursuits with enthusiasm, passion and humour. To collaborate with renowned individuals and above all, to let our truth reach the heart of the public and move them -a concept that includes two elements that express us deeply: togetherness and movement”.

Vamos, this summer

“All-Weather Love Songs”

A modular musical performance that unfolds through five sections from various eras and genres (Manos Hadjidakis, retro Greek songs, rebetika, contemporary composers, musical theatre), with the common denominator being the theme of love. Performed by: Alexia Katsanevaki, Ephi Papadopoulou, Prodromos Karadeloglou.

24 July in Sitia, 1 August in Rethymno, 31 August in Nea Smyrni, 3 September in Souda, 5 September in Heraklion.

Introducing our elegant and versatile ice bucket, the perfect companion for keeping your drinks refreshingly chilled in style.

Παρουσιάζουμε την κομψή σαμπανιέρα μας, ο τέλειος τρόπος για να διατηρείτε τα ποτά σας δροσερά με στυλ.

Embrace the organic allure of our artisan-crafted root furniture, seamlessly blending nature’s rustic charm with contemporary design for a truly enchanting home decor.

Αφεθείτε στη φυσική γοητεία των επίπλων μας, από ρίζες δέντρων, φτιαγμένων στο χέρι, δημιουργώντας έναν χώρο που συνδυάζει την απλότητα με την καλλιτεχνική μεγαλοπρέπεια.

Barefoot Luxury Living

Indulge in a feast for the senses with our exquisite dinnerware collection, featuring elegant bu ets, timeless glassware, and stylish table mats that e ortlessly elevate every dining experience to a new level of sophistication.

Δημιουργήστε έναν μοναδικό χώρο συγκέντρωσης των καλεσμένων σας με την υπέροχη συλλογή μας από μπουφέ, ποτήρια και σουβέρ.

Discover the exquisite beauty of our resin-infused furniture, where craftsmanship meets innovation, bringing a touch of modern sophistication to your living space.

Ανακαλύψτε την εξαιρετική

articles & interviews

main deck

ADVENTURE

ΕΙΑ

ΠΑΡΑ ΘΙΝ’ ΑΛΌΣ BY THE SEA

ΟΙ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΔΕΝ ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ ΡΑΣΤΩΝΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ. ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΙΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΕΙΣ!

THE BEACHES OF THE AEGEAN SEA ARE NOT ONLY IDEAL FOR SUMMER RELAXATION, BUT ALSO FOR EXPLORATION. WE ARE GOING TO DISCOVER THE MOST IMPRESSIVE AND ADVENTUROUS OF THEM ALL!

ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΑΤΜΑΤΖΙΔΟΥ  BY MARIA ATMATZIDOU

που κάποτε ήταν

λημέρια αδίστακτων πειρατών. Διασχίστε δύσβατα μονο-

πάτια, κατεβείτε με σκάλες και σκοινιά, σαλπάρετε με… καγιάκ, περάστε μέσα από αρωματικούς θάμνους και πάνω από αμμόλοφους, βαδίστε πάνω σε κατάμαυρα ηφαιστειακά πετρώματα, ταξιδέψτε πίσω στον χρόνο μέσα από τις βραχογραφίες ή τα απομεινάρια του παρελθόντος και ανεβάστε την αδρεναλίνη σας στα ύψη, βουτώντας από ψηλούς βράχους μέσα σε κρυστάλλινα νερά. Το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου κρύβει απίστευτα μυστικά -ίσως ο ιδανικότερος τόπος για τολμηρούς, ανήσυχους επισκέπτες, με πάθος για ζωή.

Μήλος και Σαντορίνη:

Η ηφαιστειακή ομορφιά

σε όλο της το μεγαλείο

Εδώ κατεβαίνεις «με δική σου αποκλειστικά ευθύνη», όπως γράφει η πινακίδα στην παραλία Τσιγκράδο. Και μόνο αυτό αρκεί για να

εξάψει τη φαντασία των απανταχού θιασωτών της εξερεύνησης και της περιπέτειας. Κι αν κατεβείτε από την ξύλινη σκάλα με σκοινιά στον μικροσκοπικό κολπίσκο που περιβάλλεται από βραχώδεις σχηματισμούς, θα αποζημιωθείτε με το παραπάνω από τα πεντακάθαρα νερά που απλώνονται σαν μία παλέτα από πράσινους, τιρκουάζ και βαθυγάλανους χρωματισμούς.

Γιατί στη Μήλο, η εξερεύνηση έχει χρώμα. Και ιστορία. Αρκεί

Immerse yourself in deep waters that change colour when the sea “invades” the land, in what was once the lair of ruthless pirates. Cross rough paths, descend with ladders and ropes, sail with kayaks, pass through fragrant bushes and over sand dunes, walk on pitch-black volcanic rocks, travel back in time through the rock paintings or remnants of the past and get your adrenaline pumping by diving from high cliffs into crystal clear waters. The endless blue of the Aegean Sea hides incredible secrets -perhaps the ideal place for adventurous, restless visitors who are passionate about life

Milos and Santorini: The volcanic beauty in all its glory

You descend here “at your own risk”, as the sign on Tsigrado beach reads. This alone is enough to capture the imagination of exploration and adventure enthusiasts everywhere. And if you climb down the wooden rope ladder to the tiny creek surrounded by rock formations, you will be more than compensated by the crystal clear waters spreading out like a palette of green,

and deep blue colours.

Tσιγκράδο, Mήλος  Tsigrado, Milos.

Το Veneto 1860 βρίσκεται στην οδό Επιµενίδου 9, στον 1ο όροφο, στεγασµένο σε ένα από τα ιστορικότερα νεοκλασικά κτίρια της πόλης, χτισµένο το 1860 και για χρόνια οικία του Βρετανού πρέσβη στην Κρήτη. Εδώ και 30 συναπτά έτη αποτελεί µια σταθερή επιλογή διασκέδασης, φαγητού και ποτού, στην πόλη του Ηρακλείου.

Αγναντεύοντας από το ωραιότερο µπαλκόνι του Ηρακλείου τη θέα του επιβλητικού ενετικού κάστρου Κούλε και το απέραντο γαλάζιο της κρητικής θάλασσας, µπορείτε να απολαύσετε γνήσιες ελληνικές γεύσεις δια χειρός σεφ Μαλέτσκα Τάκη. Τι θα λέγατε για ένα ταξίδι στις γεύσεις του Veneto 1860; Επιµενίδου 9, Ηράκλειο 712 02

Τηλ. 2810 223 686

Veneto 1860 is located at 9 Epimenidou Street, on the 1st floor of one of the most historic neoclassical buildings of the city, which was built in 1860 and for years was the residence of the British ambassador in Crete. For 30 consecutive years Veneto 1860 has been a standard choice for food, drinks and entertainment in the city of Heraklion.

Gazing from the most beautiful balcony of Heraklion at the view of the imposing Venetian castle of Koules and the endless blue of the Cretan sea, you can enjoy authentic Greek flavors by chef Maletskas Takis. How about a journey through the flavors of Veneto 1860?

9 Epimenidou Street, Heraklion 71202

Τel. 2810 223 686

Fb: Veneto1860 Bar - Restaurant Insta: veneto1860_bar_restaurant

κανείς να φτάσει στην κιτρινωπή παραλία με ό,τι απέμεινε από τα θειωρυχεία του νησιού, που λειτουργούσαν μέχρι το 1978. Τα ερειπωμένα κτίρια και γραφεία, οι στοές εξόρυξης και οι ράγες

από τα βαγονέτα αποτυπώνουν με μοναδικό τρόπο τη διαχρονική μεταλλευτική ιστορία του νησιού, που φτάνει μέχρι πίσω στους αρχαίους χρόνους. Σε συνδυασμό με τα σμαραγδένια νερά και την ηρεμία του τοπίου, συνθέτουν ένα εντυπωσιακό υπαίθριο μουσείο, μοναδικό για εξερεύνηση. Όπως και το σπήλαιο του Παπάφραγκα, που στην ουσία είναι τρεις θαλάσσιες σπηλιές, δίπλα στον προϊστορικό οικισμό της Φυλακωπής, και πιθανότατα αποτελούσαν

ιδανικό κρησφύγετο για πειρατές και κρυψώνα για τους λεηλατημένους θησαυρούς. Κατεβαίνοντας από μία υποτυπώδη σκάλα

λαξεμένη στα βράχια, οι σπηλιές σάς περιμένουν για εξερεύνηση.

Και η μικροσκοπική παραλία για ηρεμία και απομόνωση.

Κάτι που ίσως βρείτε και σε μια άλλη παραλία, στο Παλιοχώρι.

Παρόλο που είναι αρκετά δημοφιλής, αξίζει τον κόπο να εξερευνήσετε -όχι όμως με γυμνά πόδια- την ατέλειωτη παραλία για να ανακαλύψετε από πρώτο χέρι τις ατμίδες που ξεχύνονται από τα έγκατα τις γης, να δοκιμάσετε το πεντανόστιμο ηφαιστειακό φαγητό που ψήνεται με τις ώρες μέσα στην καυτή άμμο και να προσπεράσετε την οργανωμένη πλευρά προς το πιο ήσυχο κομμάτι της παραλίας. Θερμές πηγές μπορείτε επίσης να συναντήσετε στον Γέρακα, ίσως την πιο λευκή παραλία που έχετε δει στη ζωή σας, απαλή σαν παιδική πούδρα, που έρχεται σε αντίθεση με τα εκτυφλωτικά τιρκουάζ νερά. Αλλά και στη Φυριπλάκα, στα νότια του νησιού: αφήστε πίσω σας την ατέλειωτη οργανωμένη παραλία που απλώνεται δελεαστικά μπροστά σας και εξερευνήστε τους δαντελωτούς κολπίσκους και τις μικρότερες αμμώδεις ή βραχώδεις

Because in Milos exploration is colourful. And full of history. All one has to do is reach the yellowish beach with all that remains of the island’s sulphur mines, which operated until 1978. The ruined buildings and offices, the mining galleries and the rails of the wagons uniquely reflect the timeless mining history of the island that goes back to ancient times. Combined with the emerald waters and the tranquillity of the landscape, they compose an impressive open-air museum, ideal for exploration. So is the cave of Papafragas, which in essence consists of three sea caves, next to the prehistoric settlement of Phylakopi, and were probably an ideal hideout for pirates and a hiding place for looted treasures. Descending a rudimentary staircase carved into the rocks, the caves await you for exploration. And the tiny beach awaits you for tranquillity and privacy.

Σπήλαιο Παπάφραγκα, Mήλος  Cave of Papafragkas, Milos.

Γέρακας, Mήλος  Gerakas, Milos.

παραλίες. Και ενώ φτάνετε σε πολλές παραλίες από στεριάς, είναι η διαδρομή από τη θάλασσα, ιδιαίτερα με καγιάκ, γύρω από την εντυπωσιακή ακτογραμμή, αποτέλεσμα της ηφαιστειακής δραστηριότητας στο πέρασμα των αιώνων, που απογειώνει τις αισθήσεις όσων αναζητούν το κάτι παραπάνω. Το ίδιο ισχύει και για τη Σαντορίνη. Εδώ η καταστροφική ηφαιστειακή έκρηξη γύρω στο 1600 π.Χ. μπορεί να έκοψε το νησί στα τρία (τη σημερινή Σαντορίνη, τη Θηρασιά και το Ασπρονήσι) και το επακόλουθο παλιρροϊκό κύμα να έφτασε μέχρι τις ακτές της Μινωικής Κρήτης, γέννησε όμως την πιο εντυπωσιακή καλντέρα. Μαζί, και παραλίες με κατάμαυρα πετρώματα, κόκκινους βράχους και τεράστια βότσαλα που κατρακυλούν στα κρυστάλλινα νερά που κρύβουν στα βάθη τους χαμένες Ατλαντίδες της ιστορίας και του μύθου. Αρκεί να σαλπάρετε με τα τουριστικά καΐκια από

τα Φηρά ή τον Αθηνιό για την Παλαιά και τη Νέα Καμένη με την άγρια ομορφιά, να περπατήσετε πάνω στα ηφαιστειακά πετρώματα (με τα κατάλληλα παπούτσια φυσικά) και τις κορυφές του ηφαιστείου που ακόμη ξεχωρίζουν, αλλά και να ζήσετε την ανεπανάληπτη εμπειρία των κιτρινοπράσινων νερών που παίρνουν

Something you may also find in another beach, in Paliochori. Although it is quite popular, it is worth exploring -though not on bare feet- the endless beach to discover first-hand the fumaroles rising from the bowels of the earth, taste the delicious volcanic food that is cooked for hours in the hot sand and skip the organised side to the calmer side of the beach. Hot springs can also be found in Gerakas, perhaps the whitest beach you’ve ever seen in your life, soft as baby powder, contrasting with the dazzling turquoise waters. The same in Fyriplaka, in the south of the island: leave behind the endless organised beach, tantalisingly stretching out in front of you, and explore the lacy coves and smaller sandy or rocky beaches. And while many beaches can be accessed by land, it is the sea route -especially by kayak, around the impressive coastline, the result of volcanic activity over the centuries- that elevates the senses of those seeking something more.

The same is true for Santorini. Here the devastating volcanic eruption around 1600 BC may have cut the island into three (today’s Santorini, Therasia and Aspronisi) and the resulting tidal wave may have reached the coast of Minoan Crete, but it also gave birth to the most impressive caldera. Along with beaches with pitch-black rocks, red cliffs and huge pebbles that tumble into the crystal clear waters, hiding in their depths the lost Atlantis of history and legend. Just sail with the tourist boats from Thera or Athinios to Palea and Nea Kameni with its wild beauty, walk on the volcanic rocks (with proper shoes of course) and the peaks of the volcano that still stand out, but also live the unique experience of the yellow-green waters that obtain their colour from the hot springs. Alternatively, the more adventurous can dive to the north of the island to a depth of 18 metres and experience first-

Παλαιά και Νέα Καμμένη, Σαντορίνη  Palea and Nea Kameni, Thera.

Νέα Καμμένη, Σαντορίνη  Nea Kameni, Thera.

Λάγγερη, Πάρος  Laggeri, Paros.

δυθούν στα βόρεια του νησιού στα 18 μέτρα βάθος και να ζήσουν από πρώτο χέρι τι σημαίνει ηφαίστειο -ακόμη ενεργό, αν και σε ηρεμία- στον υποθαλάσσιο κρατήρα Κολούμπο. Οι άλλοι μπορούν απλώς να κολυμπήσουν στην ήσυχη παραλία του Κολούμπου ή να εξερευνήσουν την καλντέρα του θρυλικού ηφαιστείου, κάτω από τη σκιά των εντυπωσιακών βράχων που βυθίζονται στη θάλασσα, κωπηλατώντας, κάνοντας καγιάκ ή stand up paddling (SUP).

και στη Νάξο

Αυτό είναι σίγουρο: Γιατί μπορεί η Πάρος με τη γραφική Νάουσα και την πολύβουη Παροικιά να σφύζουν από ζωή ως ένας από τους πιο αγαπημένους τουριστικούς προορισμούς, υπάρχουν όμως και παραλίες για τους «εξερευνητές» και τους εραστές της περιπέτειας. Στην εξωτική Λάγγερη με τα γαλάζια νερά και τους αμμόλοφους, με τα αλμυρίκια να ξεχωρίζουν στο ειδυλλιακό τοπίο, φτάνετε οδηγώντας αλλά και περπατώντας ανάμεσα στα βράχια και μετά ξεχνιέστε από τη γαλήνη που πλανάται στον αέρα και το άρωμα… Καραϊβικής. Ή κατευθύνεστε στον Καλόγερο (λένε ότι εκεί άφησε την τελευταία του πνοή ένας καλόγερος, γι’ αυτό και πήρε το παράξενο όνομα η παραλία). Στον κολπίσκο που περιβάλλεται από ψηλούς βράχους, πέρα από εξερεύνηση, μπορείτε να «καλομάθετε» τον εαυτό σας και μάλιστα ανέξοδα -με μάσκα προσώπου και σώματος από την ίδια τη φύση, τον άργιλο των βράχων. Χρήσιμη συμβουλή: αποθηκεύστε τα πράγματά σας όσο πιο ψηλά στον βράχο, προτού έρθει το κύμα από τα πλοία που περνούν και τα πάρει μαζί του. Κι όσο για περιπέτεια, άλλα κύματα σας περιμένουν στις κοσμοπολίτικες -αλλά πάντα γοητευτικές- Χρυσή Ακτή και Σάντα Μαρία για windsurfing ή στην Πούντα για kitesurfing. Κι αν θέλετε να εξερευνήσετε έναν πανέμορφο πολύχρωμο βυθό με snorkelling, o Λογαράς σάς περιμένει.

hand the essence of the volcano -still active, albeit at rest- in the underwater crater of Kolumbo. The rest can simply swim in the quiet beach of Kolumbo or explore the caldera of the legendary volcano, under the shadow of the impressive rocks plunging into the sea, can go paddling, kayaking or stand up paddling (SUP)).

Get some fresh air in Paros and Naxos

One thing is certain: Paros with its picturesque Naoussa and lively Parikia may be bustling with life as one of the most popular tourist destinations, but there are also beaches for explorers and adventure lovers. You can reach the exotic Laggeri Beach with its blue waters and dunes, and the tamarisk trees standing out in the idyllic landscape, by car, but also on foot, walking among the rocks, and then lose yourself in the serenity that hovers in the air and a sense... of the Caribbean. Or head to Kalogeros (they say that a monk passed away there, hence the strange name of the beach, which translates to “monk”). In the creek surrounded by high cliffs, apart from exploring, you can also “pamper” yourself

Σάντα Μαρία, Πάρος  Santa Maria, Paros.

«Τον αέρα μου θα αλλάξω», στην Πάρο

Έτσι και στη Νάξο, η περιπέτεια καλά κρατεί. Η Μικρή Βίγλα με τους δυνατούς της ανέμους άλλωστε είναι παράδεισος για τους λάτρεις της ιστιοσανίδας και του kitesurfing. Αλλά και για όσους αγαπούν τη φύση και την εξερεύνηση. Kάτι που συνυπάρχει απόλυτα στην παραλία Αλυκό, με τους τρεις μικρούς κολπίσκους, τους προστατευόμενους κέδρους και τις αμμοθίνες, ένα τοπίο πραγματικά μοναδικό. Όπως και στο Καστράκι, με τη μεγαλύτερη λευκή αμμουδιά δίπλα στους κέδρους, αλλά και στην Ψιλή Άμμο, στα ανατολικά του

νησιού, μια παραλία, με ψιλή άμμο φυσικά, που διατηρεί τη φυσιογνωμία της και γαληνεύει ψυχή και σώμα. Αφού όμως έχετε πάρει μαζί σας όλα τα απαραίτητα, όπως φαγητό και νερό. Και ανάμεσα

στη Νάξο και την Πάρο, για τους τολμηρούς υπάρχει ένας μαγικός

Ναυάγιο «Μαριάννα», Νάξος  ‘‘Marianna’’ wreck, Naxos.

and at no cost -with a face and body mask made from nature itself, the clay of the rocks. Useful tip: store your stuff as high up on the rock as possible, before the waves from the passing boats come and take it away. And as for adventure, other waves await you in the cosmopolitan -but always charming- Golden beach and Santa Maria for windsurfing or in Punta for kitesurfing. And if you want to snorkel a beautiful and colourful seabed, Logaras is waiting for you. In Naxos too, the adventure is still going strong. Mikri Vigla with its strong winds is a paradise for windsurfing and kitesurfing lovers. But also, for those who love nature and exploration. They coexist perfectly in Alyko Beach, with the three small bays, the protected cedars and the sand dunes, a truly unique landscape. Same as in Kastraki, with the largest white sandy beach next to the cedars, but also in Psili Ammos, in the east of the island, a beach with fine sand of course, which maintains its physiognomy and soothes the soul and body. However, you should take all the essentials with you, such as food and water. And between Naxos and Paros, for the adventurous, there is a magical seabed and an awe-inspiring underwater habitat with wrecks of warplanes and merchant ships.

Μικρή Βίγλα, Νάξος  Mikri Vigla, Naxos.

Mykonos and Syros: Beyond the cosmopolitan and aristocratic atmosphere

Leaving behind the cinematic Chora of Mykonos, a whole (and different) world opens up before you. At Kappari Beach -named

βυθός κι ένας υποθαλάσσιος βιότοπος με ναυάγια από πολεμικά αεροσκάφη και εμπορικά πλοία, που προκαλούν δέος.

και αριστοκρατική ατμόσφαιρα

Ξεφεύγοντας από την κινηματογραφική Χώρα της Μυκόνου, ένας ολόκληρος (και διαφορετικός) κόσμος ανοίγεται μπροστά σας. Στην παραλία της Κάπαρης -ναι, η κάπαρη αφθονεί στην περιοχή- εξερευνήστε τους καλυμμένους με αρωματικά φυτά βράχους, κολυμπήστε στα πεντακάθαρα νερά και απολαύστε ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα μακριά από τα πλήθη των τουριστών. Στον Φωκό θαυμάστε την ανέγγιχτη φύση με τους χαμηλούς αμμόλοφους στον προστατευμένο κολπίσκο και στη Μυρσίνη εξερευνήστε την άγρια ομορφιά της Μυκόνου. Για τους εραστές της θαλασσινής περιπέτειας, η παραλία Καλαφάτη είναι ιδανική, αλλά και η Φτελιά και ο Κόρφος για όσους θέλουν να δαμάσουν τα κύματα στο Νησί των Ανέμων. Ανακαλύψτε επίσης εντυπωσιακές υποθαλάσσιες σπηλιές, ναυάγια που εξάπτουν τη φαντασία και τον ύφαλο Καλαφακιόνα, όπου στον βυθό διακρίνονται ακόμη θραύσματα από αρχαίους αμφορείς.

Και όσο για την αρχόντισσα των Κυκλάδων με την αριστοκρατική Ερμούπολη, αν αφήσετε για λίγο τις κοντινές παραλίες που σφύζουν από ζωή, θα ανακαλύψετε και κάποιες άλλες, πιο απόμερες, στη λεγόμενη Απάνω Μεριά της Σύρου, στα βόρεια του νησιού,

Παραλία Καλαφάτη, Μύκονος  Kalafatis Beach, Mykonos.

after the capers abound in the area- explore the herb-covered rocks, swim in the crystal clear waters and enjoy a magical sunset away from the crowds of tourists. In Fokos admire the untouched nature with the low dunes in the protected bay and in Mirsini explore the wild beauty of Mykonos. Kalafatis Beach is ideal for sea adventure lovers, as well as Ftelia and Korfos for those who want to tame the waves on the island of winds. Also discover impressive underwater caves, imaginative shipwrecks and the Kalafakiona reef, where fragments of ancient amphorae can still be seen on the seabed.

And as for the aristocratic Ermoupolis, if you forget for a while the nearby beaches that are bustling with life, you will discover some other, more secluded ones, in the so-called Ano Meria of Syros, in the north of the island, that really deserve your attention. Because there the landscape is unique to explore, in the untouched nature

Μύκονος και Σύρος: Πέρα από την κοσμοπολίτικη

Γράμματα, Σύρος  Grammata, Syros.

που πραγματικά αξίζουν την προσοχή σας. Γιατί εκεί το τοπίο είναι μοναδικό για εξερεύνηση, μέσα στην ανέγγιχτη φύση που προστατεύεται από το Δίκτυο Natura 2000 και μοσχοβολά από όλα τα αρωματικά βότανα που μπορεί κανείς να φανταστεί. Περπατήστε στα σηματοδοτημένα μονοπάτια ή ταξιδέψτε με σκάφος μέχρι την αμμουδερή Βαρβαρούσα με τα καταγάλανα νερά, το Μαρμάρι, τη Γριά Σπηλιά και τα μαγευτικά Γράμματα με τα γαλαζοπράσινα νερά και ταξιδέψτε πίσω στον χρόνο βλέποντας βραχογραφίες με προσευχές απεγνωσμένων ναυτικών και ναυαγών που χρονολογούνται στα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια.

protected by the Natura 2000 network and fragrant with all the aromatic herbs you can imagine. Walk along the marked paths or travel by boat to the sandy Varvaroussa with its deep blue waters, Marmari, the Gria Spilia Beach and the enchanting Grammata with their turquoise waters and travel back in time to see rock paintings with prayers of desperate sailors and castaways dating back to Roman and Byzantine times.

In Crete, adventure and exploration go hand in hand

On the island smelling of wild thyme and oregano and combining seemingly everything from protected natural parks of unsurpassed beauty and rich biodiversity to imposing caves, endless seas and secluded bays, exploration lovers find their own paradise. Especially in those beaches where nature soars -such as the turquoise lagoon of Balos, Gramvousa with its wild natural beauty, the exotic Elafonissi with its pink sandy beach, Preveli with its palm forest. But it is also a place where natural beauty intertwines with tradition, legends and history. It is no coincidence that in the region of Heraklion, which is inextricably linked to the Minoan centres of Knossos and Phaistos, there are some awe-inspiring beaches that make the adrenaline rush go through the roof. The famous beach in Matala may be organised today, but the caves on the rock, a trademark of the legendary “flower children” of the 1960s, are worth a visit for summer explorers. The same goes for Kokkini Ammos, the exotic beach which you can reach by walking on a marked path from

Στο νησί που μοσχομυρίζει άγριο θυμάρι και ρίγανη και συνδυάζει

θαρρείς τα πάντα, από προστατευόμενα φυσικά πάρκα ανυπέρβλητης ομορφιάς και πλούσιας βιοποικιλότητας, μέχρι επιβλητικά σπήλαια, ατέλειωτες θάλασσες και απομονωμένους κολπίσκους, οι εραστές της εξερεύνησης βρίσκουν τον δικό τους παράδεισο.

Στην Κρήτη, περιπέτεια και εξερεύνηση

Αγιοφάραγγο, Κρήτη  Agiofarago, Crete.

Mάταλα, Κρήτη  Matala, Crete.

τις

η φύση απογειώνεται -όπως η γαλαζοπράσινη λιμνοθάλασσα του Μπάλου, η Γραμβούσα με την άγρια φυσική ομορφιά, το εξωτικό Ελαφονήσι με τη ροζ αμμουδιά, η Πρέβελη με το φοινικόδασος. Αλλά και εκεί που η φυσική ομορφιά συνδυάζεται με την παράδοση, τους θρύλους και την ιστορία. Καθόλου τυχαία, στην περιοχή του Ηρακλείου, συνδεδεμένου άρρηκτα με τα Μινωικά κέντρα της Κνωσού και της Φαιστού, ξεχωρίζουν παραλίες που προκαλούν δέος ή κάνουν την αδρεναλίνη να ανεβαίνει κατακόρυφα. Μπορεί η ξακουστή παραλία στα Μάταλα

σήμερα να είναι οργανωμένη, αλλά οι σπηλιές στον βράχο, σήμα κατατεθέν των θρυλικών «παιδιών των λουλουδιών» της δεκαετίας του ’60, αξίζουν την επίσκεψη των καλοκαιρινών εξερευνητών. Όπως και η Κόκκινη Άμμος, η εξωτική παραλία όπου φτάνετε περπατώντας σε σηματοδοτημένο μονοπάτι από τα Μάταλα (ή μέσω θαλάσσης), αγαπημένος προορισμός των γυμνιστών. Όπως και ο χρυσαφένιος Κομός, με την πολύχρονη ιστορία -αλλοτινό λιμάνι των Μινωιτών- με τους αμμόλοφους και τα αλμυρίκια για φυσική σκιά και τα τιρκουάζ νερά που στραφταλίζουν στον ήλιο. Δεν είναι τυχαίο ότι η περιοχή προστατεύεται καθώς εδώ φωλιάζει η θαλάσσια χελώνα Caretta caretta -γι’ αυτό απαιτείται η αμέριστη προσοχή μας.

Στην παραλία Αγιοφάραγγο φτάνετε με σκάφος από τα Μάταλα, τους Καλούς Λιμένες ή την Αγία Γαλήνη, ή πεζοπορώντας για δύο περίπου χιλιόμετρα στο ομώνυμο φαράγγι. Στην πορεία σας ανάμεσα σε θάμνους και πικροδάφνες, θα διακρίνετε σπηλιές όπου ζούσαν ασκητές (εξού και η ονομασία του φαραγγιού), το εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου όπου και θα ξεδιψάσετε από το νερό του πηγαδιού, αλλά και το Γουμενόσπηλιο, το σπήλαιο όπου παλαιότερα συγκεντρώνονταν οι ασκητές, σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, για να δουν πόσοι είχαν απομείνει. Βγαίνοντας στη θάλασσα μέσα από τους κατακόρυφους πανύψηλους βράχους, η θέα είναι μαγευτική. Η ηρεμία απόλυτη. Και η βουτιά στα σμαραγδένια νερά επιτακτική. Τίποτε δεν είναι τυχαίο -εδώ συναντώνται η αγριάδα της κρητικής φύσης με την αυθεντική ιστορία και παράδοση ενός τόπου μοναδικού.

Matala (or by sea); a favourite destination for nudists. As well as the golden Komos, with its long history -an ancient port of the Minoans- with its dunes and tamarisk trees for natural shade, and the turquoise waters that shimmer in the sun. It is no coincidence that the area is protected as the sea turtle Caretta caretta nests here -so our full attention is required.

You can reach Agiofarago Beach (meaning “Holy Gorge”) by boat from Matala, Kaloi Limenes or Agia Galini, or by hiking for about two kilometres in the homonymous gorge. On your course, among bushes and oleanders, you will see caves where the ascetics used to live (hence the name of the gorge), the chapel of Agios Antonios where you will quench your thirst from the water of the well, but also the Goumenospilio, the cave where, according to local legend, the ascetics used to gather to see how many were left. Stepping out into the sea through the vertical towering cliffs, the view is breath-taking. The ultimate tranquillity. And the dive into the emerald waters is imperative. Nothing is incidental -this is where the wildness of Cretan nature meets the authentic history and tradition of a unique land.

Πρέβελη,

Ελαφονήσι, Κρήτη  Elafonisi, Crete.

Κρήτη  Preveli, Crete.

The KOMBOLOI MUSEUM is housed in a two storey building in the old town of Nafplion near the church of Agios Spyridon.

The historical journey of the Komboloi (Museum) is exhibited on the first floor through the private collection of the family Evangelinos and Gromitsari.

Old and new kombolois are sold and repaired on the ground floor (Shop and Workshop) mainly from all sorts of materials, mainly organic, such as amber from Baltic sea, “Mastic - Amber”, “Faturan”, wood, seed, horn, coral, bone, shell, artificial resin, crystal, etc, as well as original handmade amber and semiprecious stones jewellery.

During its twenty-year history, the Komboloi Museum has welcomed more than 350.000 visitors.

Staikopoulou 25, Nafplion

Τ: +0030 27520 21618

E: komuseum@otenet.gr

www.komboloi.gr

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΛΑΖΑΡΟΥ

H ΣΥNTAΓΗ ΤΗΣ

LEFTERIS LAZAROU

THE RECIPE FOR SUCCESS

THE MOST IMPORTANT GREEK COOK WHO HAS CREATED A SCHOOL WITH HIS ART AND HAS RECEIVED INTERNATIONAL RECOGNITION, TAKES US ON A JOURNEY THROUGH THE WONDERFUL STORY OF HIS LIFE AND HIS COOKING.

ΒY MIA KOLLIA

PHOTOS: ANDREAS SIMOPOULOS

ίποτα δεν είναι τυχαίο σε αυτή τη ζωή» και τη λαϊκή σοφία επιβεβαιώνει ο Λευτέρης Λαζάρου με το παραπάνω. Μαγειρική ευφυΐα, σεμνότητα και επιμονή, ευγένεια και ευαισθησία, περιπλανήσεις και αναζητήσεις, όλα υπάρχουν μέσα

σε αυτόν τον άνθρωπο με τη μεγάλη ψυχή και το κοφτερό μυαλό. Το «Βαρούλκο» του (και στη Σαντορίνη πια) αποτελεί σημείο αναφοράς για ξένους και Έλληνες, επισκέπτες και επαγγελματίες. Είναι σύμβουλος και δημιουργός μενού σε πολλά ακόμη εστιατόρια στην

Ελλάδα -στην Πάρο, τη Σαντορίνη, την Κεφαλονιά, τη Μύκονο, την Κω και τη Χαλκιδική, εντάσσοντας με μαεστρία και επιτυχία τοπικά

προϊόντα και συνταγές στο κάθε μέρος. Η αλήθεια είναι πως αν καθίσεις για λίγο μαζί του και τον ακούσεις, δεν υπάρχει περίπτωση να μη θέλεις να τον έχεις κοντά σου -ως μάγειρα, ως σύμβουλο ή φίλο. Βέρος Πειραιώτης που λατρεύει και τιμά τον τόπο του, θυμάται για τα παιδικά του χρόνια: «Είμαστε τρεις γενιές Πειραιώτες. Εδώ, ήταν Βενετία, ένα όνειρο. Ο Σκυλίτσης τον διέλυσε τον Πειραιά. Εμείς εδώ κολυμπούσαμε και οι μπαμπάδες ψάρευαν. Τα πιτσιρίκια τα “χρεωνόταν” μία μαμά κάθε μέρα. Από τα 30

παιδιά του σχολείου, τα 20 έφευγαν και πήγαιναν στο χωριό τους κι εμείς τα Πειραιωτάκια που μέναμε πίσω ζηλεύαμε. Για να μη μας χάνουν λοιπόν, μας μάντρωναν εκεί σε μια μικρή παραλιούλα με τη μια μαμά, ενώ τις Κυριακές πηγαίναμε με τον πατέρα στα βοτσαλάκια του Παρασκευά. Εκεί ήταν άλλες οι εικόνες.

Εν τω μεταξύ, μας έδιναν κάνα πενηνταράκι τα αδέλφια μου και το ένα φράγκο γινόταν δύο και έφταναν τα λεφτά για δύο τυρόπιτες και μια μπουγάτσα ή δύο μπουγάτσες και μια τυρόπιτα. Και το δίλημμα ήταν πια, ποια θα δαγκώσεις πρώτα! Μιλάμε για φτώχεια, μεγάλη φτώχεια -τρώγαμε μαύρο ψωμί με ημίλευκο και το ημίλευκο το λέγαμε τυράκι».

Ήταν μονόδρομος η μαγειρική;

Σαφώς η επιλογή είχε να κάνει με το επάγγελμα του πατέρα μου, που ήταν καραβομάγειρας. Τους μισούς μήνες του χρόνου έλειπε, για να μαγειρεύει στα πλοία, και τους άλλους μισούς, όταν ήταν στο σπίτι, δούλευε σε διάφορα εστιατόρια στην περιοχή. Εδώ γύρω, στο Τουρκολίμανο -δυσκολεύομαι να το πω Μικρολίμανο, γιατί εμείς έτσι είχαμε μάθει να το λέμε-, ήταν μαγαζιά που αφορούσαν διαφορετικές

κάστες. Ο γιος του Παπαντώνη που ήταν στην τράπεζα, ας πούμε, έφερνε τους τραπεζικούς να τρώνε στο μαγαζί. Στα «Τρεχαντήρια» έρχονταν οι εργάτες. Στον «Δουράμπεη» πήγαιναν κάποιοι άλλοι. Είχα πάρει το μικρόβιο της μαγειρικής από τον πατέρα μου. Δεν πρόλαβα να πάρω γνώση από εκείνον, γιατί πέθανε όταν ήμουν πολύ μικρός, αλλά πήρα σίγουρα το μικρόβιό του. Θεωρώ πως ό,τι και να έκανα, θα το έκανα καλά, γιατί είμαι δουλευταράς και επίμων, αλλά τόσο καλά όσο αυτό, δεν νομίζω.

Πότε σας υποδέχθηκαν οι πρώτες κουζίνες; Το πρώτο μεροκάματο το έβγαλα 16 χρονών σε μια ταβέρνα στα Κουρκουμελάτα, στην Κεφαλονιά. Και έγιναν έτσι τα πράγματα, που ξαναγύρισα στην Κεφαλονιά για να κάνω επιμέλεια σε δύο εστιατόρια του ίδιου ιδιοκτήτη! Στο Φισκάρδο επιμελούμαι ένα για ψάρι και ένα ιταλικό. Ελεγα στον ιδιοκτήτη για πλάκα να κάνουμε μια γειτονιά που να τη λέμε… Λαζαράτα!

“No thing is incidental in this life” and the popular wisdom is confirmed by Lefteris Lazarou. Culinary intelligence, modesty and perseverance, kindness and sensitivity, wanderings and quests, all co-exist in this man with the great soul and the sharp mind. His “Varoulko” (also in Santorini now) is a reference point for foreigners and Greeks, visitors and professionals alike. He is a consultant and menu creator in many other restaurants in Greece -in Paros, Santorini, Kefalonia, Mykonos, Kos and Halkidiki, masterfully and successfully incorporating local products and recipes in each place. The truth is that if you spend some time with him and listen to him, there’s no way you wouldn’t want to be around this person -as a cook, as a mentor or as a friend. His origins from Piraeus are strong. He loves and honours his hometown, he remembers his childhood: “We come from Piraeus, from three generations back. Here, it was like Venice, a dream. Skylitsis destroyed Piraeus. We used to swim here and our dads used to fish. The little ones were on one mother’s tab every day. Of the 30 children of our school, 20 would leave and go to their villages and we, the little children of Piraeus who were left behind, were jealous. So, in order to avoid losing us, we were penned there in a small beach with one of our mothers, while on Sundays we went with our father to the pebbles of Paraskevas. There, the imagery was different. Meanwhile, my brothers would give us a few drachmas and once we’d add up the money we’d have enough for two cheese pies and a bougatsa or two bougatsas and one cheese pie. And the question was, from which of the two you’d take the first bite. This was poverty, great poverty -we ate black with half-white bread and we called the half-white bread “cheese””.

Was cooking a one-way street?

Obviously the choice had to do with my father’s profession, who was a ship’s cook. Half the year he was away, cooking on the ships and the other half, when he was at home, he worked in various restaurants in the area. Around here, in Tourkolimano -I find it difficult to call it Mikrolimano because that’s what we had learned to call it- there were shops belonging to different castes. The son of Papantonis who was in the bank, for instance, used to bring the bankers to eat in the shop. The workers would go to the “Trehantiria”. Some others went to “Dourabeis”. I had picked up the cooking bug from my father. I didn’t get to learn from him, because he died when I was very young, but I certainly got his bug. I think that whatever I was to do, I would have done it well, because I’m hard-working and persistent; but I don’t think I would do it as well as that.

When did the first kitchens welcome you?

I earned my first day’s wage at the age of 16 in a tavern in Kourkoumelata, in Kefalonia. And so it happened that I came back to Kefalonia to supervise two restaurants of the same owner! In Fiskardo I supervise one for seafood and one for Italian food. I was jokingly telling the owner that we should build a neighbourhood called... Lazarata!

Why Italian food?

Because I went to Italy when I was 17.5 years old and I spent there a total of 5-6 years. Not consecutively, of course, because I was illegal, I would

Γιατί ιταλικό; Γιατί 17,5 χρονών πήγα στην Ιταλία και συνολικά ήμουν εκεί 5-6 χρόνια. Όχι συνεχόμενα βέβαια, γιατί ήμουν παράνομος, με έπιαναν οι καραμπινιέροι, με έστελναν πίσω στην Ελλάδα, πήγαινα συχνά στη Θεσσαλονίκη, έβγαζα λίγα λεφτά για να μπορέσω να ξαναπάω στην Ιταλία και φτου κι απ’ την αρχή. Δούλευα σε έναν συγκεκριμένο επιχειρηματία, Κύπριο, που είχε 3-4 μαγαζιά στη Γένοβα και τις γύρω περιοχές. Γι’ αυτό δεν έμαθα και ιταλικά: πρώτον, γιατί μιλούσε εκείνος ελληνικά

και έπειτα δουλεύαμε μέσα στην κουζίνα και μετά γρήγορα σπίτι να κρυφτούμε. Παρότι μικρός, μου άφηναν χώρο για πρωτοβουλίες, γιατί το ήθελα πάρα πολύ. Ξέρετε, για να σε εμπιστευτεί ο σεφ -τη χρησιμοποιώ τη λέξη, παρότι δεν μ’ αρέσει καθόλου-, για να σε εμπιστευτεί ένας μάγειρας, ο επικεφαλής της κουζίνας, πρέπει να τον εμπνέεις.

Τι σημαίνει να τον εμπνέεις; Να δει αυτό που μπορείς να κάνεις. Υπάρχει σίγουρα ένα χάρισμα -η μαγειρική τέχνη βγαίνει από μέσα σου, δεν είναι τυχαία υπόθεση. Υπάρχει και αυτό που λέμε παρθενογένεση, η οποία συμβαίνει σε πολύ λίγους μάγειρες. Οι περισσότεροι ξεκινούν με αντιγραφή, με μία συνταγή που θα ανακυκλώσουν. Και ο καθένας σε σχέση με το ταλέντο του μπορεί να την πάει κάπου αλλού.

Άρα για εσάς η ιταλική κουζίνα είναι η πρώτη σοβαρή προσλαμβάνουσα; Βέβαια, άλλωστε με τους Ιταλούς είμαστε πολύ κοντά και σε φιλοσοφία. Ουσιαστικά χρησιμοποιούμε τα ίδια υλικά: ντομάτα, βασιλικό, ελαιόλαδο,

get caught by the carabinieri, sent back to Greece, I would often go to Thessaloniki, make a little money so that I could go back to Italy, and off I went again. I worked for a certain businessman, a Cypriot, who had 3-4 shops in Genoa and the surrounding areas. That’s why I didn’t learn Italian: first because he spoke Greek and then because we worked in the kitchen and then quickly had to get home to hide. Even though I was young, they allowed me room for initiative, because I wanted it very much. You know, for a chef to trust you -I use the word even though I don’t like it at all- for a cook, the head of the kitchen, to trust you, you have to inspire them.

What do you mean to inspire them?

To let them see what you can do. There is certainly a talent -the culinary art comes from within, it’s not something that happens by accident. There is also what we call parthenogenesis, which happens to very few cooks. Most people start by copying, with a recipe that they will recycle. And each person according to their talent can take it to a different place.

Therefore, for you, Italian cuisine is the first serious influence?

Of course, besides, we are very close with the Italians in terms of philosophy. Basically, we use the same ingredients: tomato, basil, olive oil, garlic, all of these are common, as is the seafood. Then I went to the ships. I started with an oil tanker, moved on to cruise ships and then to a fishing boat in Spain. On fishing boats, you cook a lot -the kitchen has to be open for almost 15 hours. There is no shift on the fishing boat, when you see that the net is loaded, you have to pull it up. I saw and learned a lot there, I worked under very hard conditions

σκόρδο, όλα αυτά είναι κοινά, όπως και τα θαλασσινά. Μετά, πέρασα στα βαπόρια. Ξεκίνησα με ένα γκαζάδικο, συνέχισα σε κρουαζιερόπλοια και μετά σε ένα αλιευτικό στην Ισπανία. Στα αλιευτικά μαγειρεύεις πολύ -σχεδόν 15 ώρες πρέπει να είναι ανοιχτή η κουζίνα. Δεν υπάρχει βάρδια στο αλιευτικό, όταν δεις ότι το δίχτυ έχει φορτώσει, πρέπει να το τραβήξεις. Εκεί είδα και έμαθα πάρα πολλά πράγματα, δούλεψα κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες και αυτό με άνδρωσε. Μετά όμως, πέρασα πολύ ωραία σε τρικάταρτα και τετρακάταρτα σκάφη, νοικιασμένα από Ιταλία για Ελλάδα. Ήμουν ο αγαπημένος μάγειρας των καπεταναίων, γιατί ήταν

τόσο ωραίο το φαγητό που έφτιαχνα, που το προσωπικό δεν ήθελε να βγει έξω να φάει, οπότε δεν ενοχλούσε τον καπετάνιο.

Έτσι συγκεντρώσατε τα χρήματα για το «Βαρούλκο»; Δεν είχα μαζέψει τίποτα -τα έτρωγα όλα. Δανείστηκα για να το φτιάξω το μαγαζί. Το αποφάσισα το 1985, ξεκίνησα να το φτιάχνω και άνοιξε τέλος του ‘86, αρχές του ‘87 στον Πειραιά, Διστόμου 31 και Κουντουριώτου. Το δεύτερο μαγαζί ετοιμάστηκε το 1994, Δεληγιώργη 14 -και τα δύο νούμερα κερδίζουν, και το 31 και το 14! Κάθε 10 χρόνια περίπου το «Βαρούλκο» άλλαζε έδρα. Το δεύτερο μαγαζί έγινε γιατί έπρεπε να χωρέσουν τα όνειρά μου, οι φίλοι των φίλων, και χρειαζόταν περισσότερος χώρος. Μετά, μετακόμισε στην Πειραιώς: ένας Πειραιώτης πάει στην Πειραιώς!

Δεν φοβηθήκατε να φύγετε από τον Πειραιά; Ασφαλώς -και τότε δεν υπήρχαν τα social media για να κάνεις ντόρο. Μόνο από στόμα σε στόμα πήγαιναν τα πράγματα. Λένε ότι ένας ευχαριστημένος πελάτης το λέει σε οκτώ και ένας δυσαρεστημένος σε 36. Έπρεπε λοιπόν να σκεφτώ πώς θα προκαλέσω τους δημοσιογράφους.

Εκτός λοιπόν από το «ένας Πειραιώτης πάει στην Πειραιώς», έφτιαξα πέντε πιάτα με κρέας. Φωτογραφήθηκα με μια σούβλα που είχε μια συναγρίδα και έγραψα από κάτω «Η Ανάσταση του Λαζάρου». Και εκεί έγινε ένας πανικός για το τι συμβαίνει μαζί μου, που και φεύγω από τον Πειραιά και ετοιμάζω και κρέας -«Πάμε να δούμε, γιατί κάτι τρελό θα έχει κάνει…»! Επί 8-9 μήνες έγραφαν όλοι: έκανα πατσαδάκι κοκκινιστό σε ποτήρι του μαρτίνι, λουκάνικο με αρμπαρόριζα λεμονάτο, έκανα ριζότο με γίδα και σοκολάτα, κουνελάκι γεμιστό με αποξηραμένα φρούτα και ξηρούς καρπούς και τα γλυκάδια. Από κει και πέρα πια το «Βαρούλκο» «άνοιξε» και στον υπόλοιπο κόσμο, εκτός από τους δημοσιογράφους, τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες. Και ύστερα, κατά το γνωστό, μετά από 10 χρόνια, το 2014, ήρθα εδώ στον Πειραιά.

Το αστέρι Michelin πώς ήρθε;

Το αστέρι στην Ελλάδα το έφερε πρώτος ο συγχωρεμένος Klaus Feuerbach από το θρυλικό «Bajazzo», ένας εξαιρετικά ταλαντούχος μάγειρας και καλός συνάδελφος. Όταν έχασε το αστέρι γιατί αρρώστησε, αυτό απονεμήθηκε στον Jean de Grylleau -ψευδώνυμο του Γιάννη Γρυλλιωνάκη- του «Πεντελικόν». Το 2002, εγώ το πήρα ως πρώτος Έλληνας μάγειρας! Θυμάμαι πως ήμουν στη Δεληγιώργη, μπαίνει στην κουζίνα ο Γρυλλιωνάκης, σπάει μια σαμπάνια και μου λέει, «έχεις καταλάβει τι έχεις κάνει;». Εγώ είχα σαστίσει! Το «Βαρούλκο», λοιπόν, διατηρεί το αστέρι του ως και σήμερα -περνάει από έλεγχο κάθε χρονιά.

thing in a work and the painter sees another

and that made me a man. But then I had a great time on three and four-masted boats chartered from Italy to Greece. I was the captains’ favourite cook, because the food I made was so good that the staff didn’t want to go out to eat, so they didn’t bother the captain.

Is that how you raised money for the “Varoulko”?

I didn’t save anything -I spent it all. I took out a loan to build the shop. I decided it in 1985, I started working on it and it opened at the end of ‘86, beginning of ‘87 in Piraeus, 31 Distomou and Kountouriotou street. The second shop was prepared in 1994, 14 Deligiorgi street -both are winning numbers, both 31 and 14! Every 10 years or so, “Varoulko” changed its location. The second shop happened because I needed to fit in my dreams, the friends of friends and I needed more space. Then, it moved to Peiraios Street: a man from Piraeus goes to Peiraios Street!

You were not afraid to leave Piraeus?

Of course, I was and back then there was no social media to make a fuss. Things were only communicated by word of mouth. They say that a satisfied customer will tell eight people and a dissatisfied one will tell 36. So, I had to think about how to engage the journalists. Therefore, apart from “a man from Piraeus goes to Peiraios Street”, I created five meat dishes. I had my picture taken with a dentex fish on a spit and wrote “The Resurrection of Lazarou” underneath. And that’s when the panic about what’s going on with me started; that I left Piraeus and started cooking meat -“Let’s go and see because he must have done something crazy...”! For 8-9 months everyone was writing about me: I made braised tripe in a martini glass, sausage with sweet scented geranium and lemon sauce, I made risotto with goat and chocolate, rabbit stuffed with dried fruit and nuts, and the sweetbreads. From then on, “Varoulko” opened up to the rest of the world, apart from journalists, politicians and businessmen. And then, as you know, after 10 years, in 2014 I came here to Piraeus.

How did the Michelin star come about?

The star was first brought to Greece by the late Klaus Feuerbach from the legendary “Bajazzo”, an extremely talented cook and a good colleague. When he lost the star because he fell ill, it was awarded to Jean de Grylleau -a moniker of Yannis Gryllionakis- of “Pendelikon”. In 2002, I

Ο μάγειρας είναι σαν ζωγράφος. Άλλο βλέπουμε εμείς σε ένα έργο και άλλο ο ίδιος o ζωγράφος A cook is like a painter. We see one

Ποιο είναι το ατού σας στη μαγειρική;

Νομίζω η ψυχή μου. Αυτό καταθέτει ο μάγειρας και δεν περιμένει

να εισπράξει κάτι. Ο μάγειρας είναι σαν ζωγράφος. Άλλο βλέπουμε

εμείς σε ένα έργο και άλλο ο ίδιος ο ζωγράφος όταν δουλεύει. Εγώ

όταν μαγειρεύω και έχω μια καινούργια συνταγή να φτιάξω, δεν βλέπω τη συνταγή. Βλέπω την αρμονία των υλικών, πατάω σίγουρα στα

πόδια μου και βλέπω εκφράσεις -παρακολουθώ τις αντιδράσεις όσων το τρώνε. Το πόσο αρέσει αυτή η συνταγή, αφού έχει περάσει από το δικό μου κόσκινο. Όταν δημιουργώ ένα καινούργιο πιάτο, το σερβίρω σε ανθρώπους που έρχονται στο «Βαρούλκο» εδώ και 35 χρόνια. Εάν κάποιος δεν έχει επισκεφθεί ποτέ πριν το «Βαρούλκο», δεν θα τον «σοκάρω» με τα καινούργια μου πιάτα. Του προτείνω τα δοκιμασμένα πιάτα. Μου έλεγε ο Bernard Loiseau, ένας καλός συνάδελφος, να μην αφαιρώ ποτέ επιτυχημένα πιάτα από το μενού, γιατί η ανάμνηση της γεύσης μπορεί να φέρει έναν άνθρωπο πίσω ακόμη και μετά από 10-15 χρόνια. Γι’ αυτό και στον κατάλογο υπάρχουν πιάτα 35 χρόνων.

Εικόνα ή γεύση; Στο φαγητό μετράει πολύ η εικόνα. Όλα έχουν μια λογική και μια αρμονία. Και αυτό προκύπτει μέσα από τεχνική και συνέπεια. Φυσικά και θα σεβαστείς την παράδοση, χωρίς να θυσιάσεις τη γεύση και υπάρχουν πολλοί τρόποι να παρουσιάσεις όμορφα όλα τα φαγητά. Τώρα έχουμε πολύ όμορφα και μοναδικά σκεύη, για παράδειγμα.

Το φαγητό το βλέπεις, το μυρίζεις και το γεύεσαι. Και όπως έλεγε κι ο πατέρας μου που μαγείρευε σε κατσαρόλα, «και το ακούς». Όλες οι αισθήσεις παίζουν ρόλο. Και η εικόνα μάς προκαλεί.

Γίνεται πολύς λόγος για την κακοποίηση της θάλασσας. Ποια είναι η αλήθεια;

Η αλήθεια είναι ότι αυτός ο πλανήτης πρέπει να μεγαλώσει και να τραφεί. Πρέπει να προστατευτεί όμως ο βυθός. Πρέπει να υπάρχει σεβασμός και να μην καταναλώνουμε ό,τι να ’ναι. Είχε γίνει μια προσπάθεια, όταν ήταν επίτροπος η Δαμανάκη, που είχε ονομαστεί «Άσε τον Γόνο να γίνει Γονιός». Δίναμε και παραδείγματα: Ένα σπιρτόκουτο δίπλα από ένα μαριδάκι ή το κινητό δίπλα από ένα μπαρμπουνάκι, για να ξέρει ο άλλος πόσο μεγάλο πρέπει να είναι το ψάρι. Θα έπρεπε να συνεχιστεί η προσπάθεια με κάτι αντίστοιχο. Πρέπει να συνειδητοποιήσει και ο καταναλωτής πως όταν ο ταβερνιάρης ή ο εστιάτορας του λέει «έχω ένα μικρό μαριδάκι μούρλια» ή ότι έχει γόνο καλαμαράκι, δεν πρέπει να το παραγγείλει. Υπάρχουν κάποιες αρχές που πρέπει να γνωρίζει ο καταναλωτής και θα έπρεπε να υπάρχει κάποια κρατική μέριμνα. Τι αγαπάτε να τρώτε στην Ελλάδα; Αν αφαιρέσω τα χιλιάδες καλούδια της, τυρί και ψωμάκι. Κι αν έχεις κι ένα τσαμπί σταφύλι, δεν θέλεις τίποτε άλλο. Τα άσπρα τυριά της Κρήτης... Η χλωρή μυζήθρα της, ο ανθότυρος... Μπορώ να ζήσω μ’ αυτό και με ένα καρβέλι ψωμί. Ή τις ελιές. Μπορούμε να μιλάμε

μια μέρα ολόκληρη για την Ελλάδα, που δεν τελειώνει η γεύση της. Η Ελλάδα είναι μια ατελείωτη γεύση. Τη μυρίζεις, τη γεύεσαι, την παντρεύεσαι, την ασπάζεσαι, τη φιλάς, την ερωτεύεσαι.

got it as the first Greek cook! I remember I was at Deligiorgis Street, and Gryllionakis comes into the kitchen, breaks a bottle of champagne and tells me, “Do you realise what you have done?” I was baffled! Thus, the “Varoulko” maintains its star to this day -it is inspected every year.

What is your greatest strength in cooking?

I think it is my soul. This is what a cook submits and does not expect to receive anything in return. A cook is like a painter. We see one thing in a work and the painter sees another when they are working. When I’m cooking and I have a new recipe to produce, I don’t see the recipe. I see the harmony of the ingredients; I am firmly on my feet and I see expressions -I watch the reactions of everyone who eats it. How much this recipe is liked, having passed through my own sifter. When I create a new dish, I serve it to people who have been coming to the “Varoulko” for 35 years. If someone has never visited the “Varoulko” before, I will not “shock” them with my new dishes. I recommend the tried and tested dishes. Bernard Loiseau, a good colleague, used to tell me never to remove successful dishes from the menu, because the memory of the taste can bring a person back even after ten or fifteen years. That’s why there are 35-year-old dishes on the menu.

Image or taste?

When it comes to food, image counts a lot. Everything has a reason and a harmony. And that comes through technique and consistency. Of course, you will respect tradition without sacrificing taste and there are many ways to present all foods beautifully. Now we have very beautiful and unique tableware, for example.

You see the food; you smell it and you taste it. And, as my father used to say when he was cooking in a pot, “you can also hear it”. All the senses play a part. And the image arouses us.

There is a lot of talk about the abuse of the sea. What is the truth?

The truth is that this planet needs to grow and be fed. However, the seabed must be protected. There must be some respect and we cannot consume whatever we want. There had been an initiative, when Maria Damanaki was Commissioner, called “Let the Spawns Become Parents”. We also gave examples: a matchbox next to a picarel or a mobile phone next to a barbel, so that the people would know how big the fish should be. The effort should be repeated with something similar. The consumer must realise that when the tavern keeper or the restaurateur says “I have great baby picarel” or that there is squid spawn, they should not order it. There are some principles that the consumer should be aware of and there should be some government regulation.

What

do you love to eat in Greece?

Excluding its thousands of goodies, cheese and bread. And if you have a grape cluster, you don’t want anything else. The white cheeses of Crete... Its fresh mizithra, the anthotyro... I can live with only that and a loaf of bread. Or olives. We can talk about Greece for an entire day, and the taste of Greece is never ending. Greece is an endless taste. You smell it, you taste it, you marry it, you embrace it, you kiss it, you fall in love with it.

Παράδοση επί

ΤΑ ΣΤΙΒΑΝΙΑ, ΟΙ ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΕΣ

ΜΠΟΤΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΑΝΑΠΟΣΠΑΣΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑΣ. ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΗΜΙΣΜΕΝΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΕΣ

ΤΟΥΣ ΜΑΣ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ.

ΑΠΌ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΑΤΜΑΤΖΙΔΌΥ

ποδός

CRETE’S HANDMADE BOOTS, THE STIVANIA, ARE AN INTEGRAL PART OF THE CRETAN TRADITIONAL COSTUME. ONE OF THEIR FAMOUS MAKERS INTRODUCES US TO THEIR SIGNIFICANCE AND THE PECULIARITIES OF THEIR PRODUCTION.

BY MARIA ATMATZIDOU

Tradition on foot

εν είναι τυχαίο που οι περισσότερες αλήθειες κρύβονται στις κρητικές μαντινάδες. Γιατί πραγματικά

ο Κρητικός είναι άρρηκτα δεμένος με τα στιβάνια του. Μπότες δερμάτινες, αδιάβροχες και ανθεκτικές, για να αντέχουν στις ανεμοδαρμένες και δύσβατες ορεινές περιοχές της Μεγαλονήσου. Χειροποίητες, φτιαγμένες με όρεξη και μεράκι από τεχνίτες διαλεχτούς, που έμαθαν την τέχνη από πάππου προς πάππον. Σταθερές αλλά και ανάλαφρες, να βαστούν τα πατήματα του Κρητικού αλλά και να του δίνουν την ώθηση να «πετά» όταν χορεύει πεντοζάλη. Μαύρα ή λευκά, ανάλογα με την περίσταση ή και με άλλα χρώματα, ανάλογα με τα γούστα, τα στιβάνια είναι ίσως τα μοναδικά υποδήματα που συνδέθηκαν τόσο με τη ζωή και τον έρωτα, την ανδρεία και τη λεβεντιά.

Υπόδημα με ιστορία

Από τη Μινωική ακόμη εποχή φαίνεται ότι οι Κρήτες, γυναίκες και άντρες, πρόσεχαν την εμφάνισή τους. Κι όσο για υποδήματα, αν δεν είχαν τα πόδια τους γυμνά, φορούσαν σανδάλια και κάποιοι, λιγότεροι στον αριθμό, φορούσαν και μπότες. Σύμφωνα με αναφορές από τον Ιπποκράτη και τον Γαληνό, οι Κρήτες εμφανίζονταν ως καλώς ποδεμένοι και με μπότες που αγκάλιαζαν την κνήμη. Κάτι που παρουσιάζει και ο Γάλλος γιατρός και βοτανολόγος Joseph Pitton de Tournefort στο βιβλίο του «Ταξίδι στην Κρήτη και τις Νήσους του Αρχιπελάγους», μετά την επίσκεψή του στο νησί στα 1700. Οι Κρητικοί συνήθιζαν να φορούν στιβάνια στην καθημερινότητά τους, όπως φαίνεται και στον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου, που κατά πάσα πιθανότητα γράφτηκε στις αρχές του 17ου αιώνα. «Οι γέροντες λένε ότι τα φορούσαν οι Ακρίτες στο Βυζάντιο, γι’ αυτό και τα φορούσαν και οι Πόντιοι, ακρίτες κι αυτοί», μας είπε ο κ. Μιχάλης Νινιράκης, από τους λίγους εναπομείναντες κατασκευαστές στιβανιών στην Κρήτη. Άλλωστε «και τα στιβάνια και οι παραδοσιακές ενδυμασίες των Ποντίων και των Κρητικών μοιάζουν μεταξύ τους». Κι όσο για τα χρώματα των στιβανιών, μάλλον ακολουθούσαν το παράδειγμα του σαρικιού, του παραδοσιακού πλεκτού κεφαλομάντιλου -λευκό για τις χαρμόσυνες περιστάσεις, μαύρο για τις πένθιμες.

στιβάνια του χθες

και

του σήμερα

Τα στιβάνια είναι σίγουρα αναπόσπαστο μέρος και

It is no coincidence that most truths are hidden in Cretan mantinades. Because the Cretan man is truly inextricably linked to his stivania. Leather boots, waterproof and durable to withstand the windswept and rugged mountainous terrain of the island. Handmade, crafted with passion and care by handpicked artisans who learned the art from their grandfathers. Firm but also light, they support the Cretan’s footsteps and give him the boost to “fly” when he dances pentozali. Black or white, depending on the occasion or in other colours, depending on one’s tastes, the stivania are perhaps the only footwear so closely associated with life and love, bravery and valour.

I hold a grudge against my mother for as long as I dare

δοσιακών χορών, σε γάμους και σε πανηγύρια. Είναι, όμως, και υπόδημα της καθημερινής ζωής και μάλιστα όχι μόνο όσων ασχολούνται με αγροτικές ή κτηνοτροφικές εργασίες, ούτε μόνο όσων κατοικούν σε ορεινές περιοχές.

Σε ολόκληρη την Κρήτη, «οι Κρητικοί φορούν την μπότα καθημερινά… κάτι σαν τις μπότες που φορούν οι καουμπόηδες στην Αμερική», λέει χαριτολογώντας ο κύριος Μιχάλης Νινιράκης. Λάτρεις όμως της χειροποίητης αυτής μπότας δεν είναι μόνο οι κάτοικοι του νησιού αλλά και Κρητικοί εκτός Ελλάδας: «Αυτοί μάλιστα είναι πιο Κρητικοί και από εμάς. Στην Αμερική, στην Αυστραλία, ακόμη και στην Τασμανία [σ.σ. τη μόνη νησιωτική

* https://www.mantinades.gr/mantinada/kakia-kratw-sth-mana-moy

Shoes with history

From the Minoan times already, it seems that the Cretans, women and men, were very attentive to their appearance. And as for footwear, if their feet were not bare, they wore sandals, and some, fewer in number, wore boots. According to reports from Hippocrates and Galen, the Cretans appeared to be wearing fine footwear and boots that covered the shin. Something that the French doctor and botanist Joseph Pitton de Tournefort presents in his book “A Voyage to Crete and the Archipelago Islands”, after his visit to the island in 1700. Cretans used to wear stivania in their everyday life, as can be seen in “Erotokritos” by Vitsentzos Kornaros, which was probably written at the beginning of the 17th century.

“The elders say that they were worn by the Akritai in Byzantium, that’s why the Pontians wore them, they were also Akritai”, said Mr Michalis Ninirakis, one of the few remaining stivania makers in Crete. Besides, “both the stivania and the traditional costumes of the Pontians and the Cretans are similar to each other”. And as for the colours of the stivania, they probably followed the example of the sariki, the traditional crocheted headscarf -white for joyous occasions, black for mourning ones.

The stivania of yesterday and today

The stivania are certainly an integral part of the Cretan identity itself. We see them worn proudly at all official events, traditional dance festivals, weddings and fairs. However, they are also a part of daily life, not only for those who are engaged in agricultural or livestock farming, but also for those who live in mountainous areas.

Throughout Crete “Cretans wear the boots every day... something like the boots worn by cowboys in America”, says Mr Michalis Ninirakis jokingly. However, not only the residents of the island but also Cretans outside of Greece are enthusiasts of this handmade boot: “They are more Cretans than us. In America, in Australia, even in Tasmania [editor’s note: Australia’s only island state] we have 110 Cretans who have founded a club and wear stivania”.

We are used to the image of dancers in traditional breeches or knickers dancing gallant pentozali or of older Cretans enjoying their raki in the village coffee shops, all in their stivania, white

που δε με γέννα Κρητικό και να φορώ στιβάνια*

cause I was not a Cretan born stivania so as to wear*

πολιτεία της Αυστραλίας] έχουμε 110 Κρητικούς που έχουν ιδρύσει σύλλογο και φορούν στιβάνια».

Έχουμε συνηθίσει την εικόνα των χορευτών με την παραδοσιακή βράκα ή την κιλότα να χορεύουν λεβέντικα πεντοζάλη

ή των μεγαλύτερων σε ηλικία Κρητικών να απολαμβάνουν τη

ρακή τους στα καφενεία των χωριών, όλοι με τα στιβάνια τους, λευκά ή μαύρα, αλλά τελικά και οι νέοι δεν πάνε πίσω. Συνεχίζουν την παράδοση και παραγγέλνουν στιβάνια σε όλα τα χρώματα -αν και το μαύρο έχει την πρωτοκαθεδρία. Τα στιβάνια τα φορούν και οι γυναίκες, ίσως με λίγο ψηλότερο τακούνι από τις αντρικές. Άλλωστε το σχέδιό τους είναι μοναδικό, ένα διαχρονικό fashion item όπως φαίνεται και στην πράξη, αφού άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου. Ακόμη και τα μικρά παιδιά θέλουν να φορούν τις μπότες τους, ακόμη ακόμη και τα… νεογέννητα. Γι’ αυτό και τα νούμερα ποικίλλουν, από 18 νούμερο για τα μωρά, μέχρι 56-57! Η επιθυμία να έχουν το δικό τους ζευγάρι στιβάνια φαίνεται ότι είναι διαχρονική. «Κάνει ο νονός βάφτιση και

or black, but in the end even the young people adhere to the custom. They keep up the tradition and order stivania in all colours -although black is the dominant colour. The stivania are also worn by women, perhaps with a slightly higher heel than men’s. Besides, their design is unique, a timeless fashion item as can be seen in actual practice, since they have stood the test of time. Even small children want to wear their boots, even... even new-borns. That’s why the sizes vary, from size 18 for babies to 56-57!

The wish to give them their own pair of stivania appears to be timeless. “The godfather does a christening and orders his own stivania, but also a pair for the boy he will christen. Another one orders from me stivania to put in the crib before the boy is born. It is a part of the tradition that is not lost, there is a continuity”, says Mr Ninirakis. He learned the art from his father 30 years ago. And his father began to learn it at the age of twelve. Until the end of his life, at 81 years of age, Manolis Ninirakis worked tirelessly making stivania. Their family stivania shop is located in Agia Varvara, Heraklion, at the south-eastern tip of Psiloritis, which according to tradition is the “navel of Crete”, the centre of the island. The stivania themselves play a central role in Cretan tradition and in the daily life of the island.

Everyone who knows speaks of the high quality of this handmade boot and its durability over time, even in the harshest conditions. After all, they are made of genuine calf and goat leather, with a leather bottom and only one piece of plastic, so that they do not slip. And depending on the use for which you want them, there are different types -more robust with thicker shanks for the mountains, nicer and lighter for everyday use. But they always wrap around the calf and just below the knee. And are always based on the old way of making them, which has not changed over the years.

And the most important? “Every pair is handmade and unique. It’s not just the different sizes. One person has a 37 centimetres long calf and another... 57. One man’s instep is 25 centimetres, another’s is 33. First, we measure each foot with a tape measure, and then we proceed”, explains Mr Ninirakis.

An craft under extinction

Although demand continues to be high, industrialisation and the modern way of life with its constant changes, influences and demands for the mass and fast, has led to a decline in this traditional art of shoemaking.

In the old days, every village in Crete had a stivania maker, says Mr Ninirakis. In fact, in Chania there is still Skridlof Street, the street that has been known as “Stivanadika” since the early 1900s, with the stivania hanging on the walls of the shops. Although it remains one of the busiest areas and an attraction for visitors, things have certainly changed.

που θα βαφτίσει. Άλλος μού παραγγέλνει στιβανάκια να τα βάλει στην κούνια πριν γεννηθεί το αγόρι. Κομμάτι της παράδοσης είναι που δεν χάνεται, υπάρχει συνέχεια», μας λέει ο κύριος Νινιράκης.

Την τέχνη την έμαθε από τον πατέρα του, 30 χρόνια πριν. Κι ο πατέρας του άρχισε να τη μαθαίνει από τα δώδεκά του. Μέχρι τα 81 του χρόνια, που έφυγε από τη ζωή, μια ολόκληρη ζωή ο Μανώλης Νινιράκης δούλευε ακατάπαυστα φτιάχνοντας στιβάνια. Το οικογενειακό τους στιβανάδικο βρίσκεται στην Αγία Βαρβάρα του Ηρακλείου, στις νοτιοανατολικές απολήξεις του Ψηλορείτη, που σύμφωνα με την παράδοση είναι το «φάλι της Κρήτης», το κέντρο του νησιού. Όπως κεντρικό ρόλο κατέχουν και τα ίδια τα στιβάνια στην κρητική παράδοση αλλά και στην καθημερινότητα του νησιού. Όλοι όσοι γνωρίζουν, μιλούν για την υψηλή ποιότητα της χειροποίητης αυτής μπότας και την ανθεκτικότητά της στη διάρκεια του χρόνου, ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Φτιάχνονται άλλωστε από γνήσιο δέρμα μοσχαριού και γίδας, με πέτσινο πάτο και μόνο ένα κομμάτι πλαστικό, για να μη γλιστράνε. Κι ανάλογα τη χρήση για την οποία τα θέλει κανείς, υπάρχουν διαφορετικά είδη -πιο σκληροτράχηλα με πιο χοντρά λάστιχα για τα βουνά, πιο καλά και ελαφριά για την καθημερινότητα.

Πάντα όμως αγκαλιάζουν τη γάμπα και μέχρι λίγο κάτω από το γόνατο. Και πάντα με γνώμονα τον παλαιό τρόπο κατασκευής τους, που δεν έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια.

Το πιο σημαντικό; «Κάθε ζευγάρι είναι χειροποίητο και μοναδικό. Δεν είναι μόνο τα διαφορετικά νούμερα. O ένας έχει 37 πόντους γάμπα κι ο άλλος… 57. Το κουντεπιέ του ενός είναι 25, του άλλου 33. Πρώτα μετράμε το κάθε πόδι με τη μεζούρα και μετά προχωράμε», εξηγεί ο κύριος Νινιράκης.

Μια τέχνη υπό εξαφάνιση

Παρόλο που η ζήτηση συνεχίζει να είναι υψηλή, η βιομηχανοποίηση και ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τις συνεχείς εναλλαγές, επιρροές και απαιτήσεις για το μαζικό και το γρήγορο, οδήγησε σε κάμψη τη συγκεκριμένη παραδοσιακή τέχνη της υποδηματοποιίας.

Τα παλαιότερα χρόνια, σε κάθε χωριό της Κρήτης υπήρχε κι ένας στιβανάς, μας λέει ο κ. Νινιράκης. Στα Χανιά μάλιστα υπάρχει ακόμη η οδός Σκρυδλώφ, ο δρόμος που έχει μείνει γνωστός ως «Στιβανάδικα» από τις αρχές του 1900, με τα στιβάνια που κρέμονταν στους τοίχους των μαγαζιών. Παρόλο που παραμένει μία από τις πιο πολυσύχναστες περιοχές και πόλος έλξης για τους επισκέπτες, τα πράγματα έχουν σίγουρα αλλάξει. «Έξι-εφτά τεχνίτες έχουμε απομείνει σε όλη την Κρήτη, μη σας πω μόνο τρεις-τέσσερις που ασχολούμαστε με την κατασκευή των στιβανιών από την αρχή ως το τέλος. Μετρημένοι στα δάχτυλα». Είναι άλλωστε ένα δύσκολο επάγγελμα, «έχει απαιτήσεις, θέλει πολλή δουλειά για να βγει ένα καλό μεροκάματο» εξομολογείται

“There are only six or seven craftsmen left in the whole of Crete, maybe only three or four of us who are involved in the making of the stivania from start to finish. You can count us on your fingers”.

After all, it is a difficult profession, “it is demanding, it takes a lot of work to make a good living”, confesses Mr Ninirakis who for 12 to 13 hours a day bends over his leathers and creates his boots: “Every day you learn, because every day you have a different person in front of you, each of us has a different foot and everything is cut by hand, we don’t mass produce”. Even if attempts were made for mass production, they... were unsuccessful. The process followed is unique, the work is specialised. Each customer’s measurements are taken individually by placing the bare foot on a piece of paper to draw their footprint, measuring the instep as well as the circumference and height of the calf. Genuine leathers are cut to the pattern, stitched and put into the shoe trees to be assembled, the soles and leathers are put in place, and it definitely takes proper stretching to get the stivania to fit the calves well. Then, the characteristic creases, i.e. the folds of

μπότες του: «Κάθε μέρα μαθαίνεις, γιατί κάθε μέρα έχεις μπροστά σου διαφορετικό άνθρωπο, ο καθένας από εμάς έχει διαφορετικό πόδι και όλα κόβονται στο χέρι, δεν κάνεις μαζική παραγωγή».

Ακόμη κι αν έγιναν προσπάθειες για μαζική παραγωγή, αυτές… στέφθηκαν με αποτυχία. Η διαδικασία που ακολουθείται, είναι μοναδική, η εργασία εξειδικευμένη. Τα μέτρα του κάθε πελάτη παίρνονται ξεχωριστά, ακουμπώντας τη γυμνή πατούσα πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί για να ζωγραφιστεί το χνάρι του, μετρώντας το κουντεπιέ καθώς και την περίμετρο και το ύψος της γάμπας. Τα γνήσια δέρματα κόβονται με βάση το πατρόν, γαζώνονται και μπαίνουν στα καλαπόδια για να μονταριστούν, μπαίνουν οι σόλες και τα πετσιά, και σίγουρα χρειάζεται σωστό τέντωμα για να εφαρμόζουν τα στιβάνια καλά στις γάμπες.

Γίνονται και οι αντιπροσωπευτικές ζάρες, δηλαδή οι πτυχώσεις του δέρματος, κυρίως για ομορφιά, και τα στιβάνια γυαλίζονται. Αφού στεγνώσουν, είναι έτοιμα για τον παραλήπτη.

Για να φτιαχτεί ένα ζευγάρι στιβάνια χρειάζονται από δύο έως τέσσερις μέρες. Η διαδικασία είναι αρκετά χρονοβόρα, καθώς όλα γίνονται στο χέρι. Και χρειάζεται αμέριστη προσοχή από τον τεχνίτη, που πρέπει να επιστρατεύει κάθε φορά όλα τα μυστικά της τέχνης του. Το κόστος για τον αγοραστή είναι γύρω στα 200-250 ευρώ, «όμως η τιμή τους είναι το ελάχιστο γι’ αυτή την προσπάθεια», μας λέει ο κ. Νινιράκης. Άλλωστε συγκριτικά με τα έτοιμα υποδήματα, που πολλές φορές φορές κοστίζουν περισσότερο, «τα στιβάνια

είναι μια πολύ καλή μπότα, κατάλληλη για όλους, Έλληνες και ξένους». Ο ίδιος ελπίζει να καταφέρει να διδάξει την

τέχνη του στον μικρότερο από τους τρεις γιους του. Τι συμβολίζουν για εσάς τα στιβάνια, τον ρώτησα. «Τι άλλο», μου απάντησε, «τη λεβεντιά του Κρητικού».

Ίσως και μόνο γι’ αυτό να αξίζει η προσπάθεια.

the leather, are also made, mainly for decorative purposes, and the stivania are polished. Once they dry, they are ready for the recipient.

It takes two to four days to make one pair of stivania. The process is quite time-consuming, as everything is done by hand. And it needs undivided attention from the craftsman who has to use all the secrets of his art every time. The cost is around 200250 euros, “but their price is the minimum for this effort”, says Mr Ninirakis. Besides, compared to ready-made shoes, which often cost more, “the stivania are a very good boot, suitable for everyone, Greeks and foreigners”. He hopes to be able to teach his art to the youngest of his three sons.

What do the stivania symbolise for you, I asked him. “What else”, he replied, “the Cretan valour”. Perhaps that alone is worth the effort.

ΓΙΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ!

TIME FOR THE ANNUAL FAIRS!

MUSIC, DANCING AND SINGING, SWEET WINE AND DELICIOUS DELICACIES ARE THE ORDER OF THE DAY AT THE LOCAL FESTIVALS AND THE FAMOUS FAIRS OF CRETE AND THE CYCLADES. LOCALS AND VISITORS JOIN IN ONE BIG EMBRACE AND CELEBRATE TOGETHER!

Βιολιά, λαούτα, λύρες και τσαμπούνες αντηχούν μέχρι να ροδίσει η αυγή. Νέοι και μεγαλύτεροι χορεύουν με ξέφρενους ρυθμούς μπάλους, συρτούς και σιγανούς. Δυνατό κρασί, σούμες και ρακές ρέουν αφειδώς και ευφραίνουν καρδία. Γαμοπίλαφα και ντόπιο κατσικάκι με πατάτες κυδωνάτες, φάβες και ρεβιθάδες, θαλασσομεζέδες και καράβολοι, τοπικά εδέσματα με

άφταστη νοστιμιά, σιγομαγειρεύονται σε τεράστια καζάνια, απλώνονται σε τραπέζια-τάβλες και πλημμυρίζουν τις αισθήσεις με χρώματα κι αρώματα. Κι όλοι μαζί, κάτοικοι και επισκέπτες, ενώνουν τα χέρια -και τις καρδιές- κι απογειώνονται σε μία διονυσιακή, θαρρείς, μέθεξη, στο πιο τελετουργικά αυθεντικό λαϊκό ξεφάντωμα στις Κυκλάδες και στην Κρήτη. Γιατί δεν νοείται ελληνικό καλοκαίρι χωρίς πανηγυριώτικη γιορτινή διάθεση μέχρι πρωίας -κι αντάμωμα με τις ρίζες και την ιστορία.

Με ρίζες στην αρχαιότητα και τη θρησκεία

«Έλα να πάμε σε ένα μέρος, άνθρωπος να μην υπάρχει, ούτε νέος ούτε γέρος, μόνο να ’μαστε μονάχοι»

Μπορεί να είναι ένα από τα πιο αγαπημένα παραδοσιακά νησιωτικά τραγούδια, όμως σίγουρα όταν χορεύεται στα κυκλαδίτικα πανηγύρια, τα νησιά βουλιάζουν από κόσμο! Γιατί το καλοκαίρι ήταν πάντα συνδεδεμένο με τα παραδοσιακά πανηγύρια, με έντονο το θρησκευτικό αίσθημα και με ρίζες στην αρχαιότητα. Πατροπαράδοτες παραδόσεις, αναλλοίωτα ήθη και έθιμα, εορτασμοί αγίων με ευλάβεια και θρησκευτικές λιτανείες που ακολουθούνται από παραδοσιακό κέρασμα έξω από τα ξωκλήσια, ή από γλέντι στην κεντρική πλατεία των χωριών, ή γιορτές προς τιμήν αντιπροσωπευτικών προϊόντων και των ανθρώπων που κοπιάζουν για την παραγωγή τους -όλα μαζί συνθέτουν τον πιο ευρηματικό τρόπο για να εξερευνήσετε την ταυτότητα και την ψυχή ενός τόπου.

Από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα της νησιωτικής ζωής, τα πανηγύρια γίνονται ο ιδανικός «τόπος» για να ξαναβρίσκουν οι κάτοικοι

τι είναι αυτό που τους ενώνει και τους κάνει περήφανους, να ξανασυναντούν οι επισκέπτες που κατάγονται από τα νησιά τις ρίζες τους αλλά και αγαπημένα πρόσωπα, και οι ξένοι επισκέπτες να βιώνουν μία αυθεντική στιγμή της νησιωτικής ζωής. Ιδιαίτερα τον Δεκαπενταύγουστο, τη

Violins, lutes, lyras and tsampounas sound until dawn. Young and old alike dance to frenetic rhythms of balos, syrtos and slow dances. Strong wine, souma and raki flow abundantly and rejoice the heart. Gamopilafo and local goat with baked potatoes, fava beans and chickpeas, seafood and snails, local dishes with a delicious flavour, simmer in huge cauldrons, are spread out on tables and fill the senses with colours and aromas. And all together, residents and visitors, join hands -and hearts- and take off in Dionysian merriment, in the most ritually authentic folk extravaganza in the Cyclades and Crete. Because there is no such thing as a Greek summer without a festive mood until dawn -and a reunion with roots and history.

With roots in antiquity and religion

“Let us go to a place where no others will be, neither young, nor old, only together you and me”

It may be one of the most beloved traditional island songs, but certainly when it is danced at the Cycladic fairs, the islands are packed with people! Because summer has always been associated with traditional fairs, with a strong religious flavour and roots in antiquity. Ancestral traditions, unchanged customs and rituals, reverent celebrations of saints, and religious processions followed by a traditional treat outside the chapels, or a feast in the central square of the villages, or celebrations in honour of representative products and the people who work hard to produce them -all together make up the most imaginative way to explore the identity and soul of a place.

One of the most important cultural events of island life, the fairs become the ideal “place” for residents to rediscover what unites them and makes

μεγάλη αυτή θρησκευτική γιορτή, μοιάζει όλος ο τόπος να γιορτάζει, από το πιο πολυσύχναστο στο πιο απομακρυσμένο νησί, από την πιο μεγαλόπρεπη εκκλησία στο πιο ταπεινό ξωκλήσι.

«Τα πανηγύρια αποτελούν σπουδαίο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού, καθώς περιλαμβάνουν τόσες αρχετυπικές δράσεις και τελετουργίες, που θα ήταν λάθος να τα δούμε απλώς σαν γιορτή ή ξεφάντωμα. Το θρησκευτικό μέρος, τα έθιμα που συνδέονται με φάσεις της αγροτικής, κτηνοτροφικής ή κοινωνικής ζωής, ο χορός, το τραγούδι, η μουσική, τα όργανα, το γλέντι και το φαγοπότι, τα κύρια συστατικά ενός πανηγυριού, έχουν μεγάλο ενδιαφέρον τόσο ως σύνολο όσο και μεμονωμένα», γράφει ο Γιώργος Πίττας στο βιβλίο του «Πανηγύρια στο Αιγαίο». Πρόκειται για «κορυφαία στιγμή της κοινωνικής ζωής των νησιωτών, ενώ παράλληλα αποτελούν μοναδικό πυρήνα διαφύλαξης της πολιτισμικής ταυτότητας του νησιού, δημιουργώντας έτσι την προϋπόθεση για τη διάσωσή της στον χρόνο», συνεχίζει ο συγγραφέας.

Παραδοσιακό ξεφάντωμα στις Κυκλάδες

Μπορεί η Ικαρία των Δωδεκανήσων να θεωρείται η «βασίλισσα» των πανηγυριών, όμως οι Κυκλάδες δεν πάνε πίσω. Στα χωριά της ενδοχώρας της Τήνου, εκεί που μοιάζει να είναι ο πιο ζωντανός κόμβος όλης της δραστηριότητας, πολιτιστικά δρώμενα, χοροί και πανηγύρια έχουν την πρωτοκαθεδρία. Πριν από πολλά χρόνια, όταν πρωτοεπι-

them proud; for visitors originating from the islands to rediscover their roots and loved ones; and for foreign visitors to experience an authentic moment of island life. Particularly on the 15th of August, this great religious feast, the whole country seems to be celebrating, from the busiest to the most remote island, from the most magnificent church to the humblest of chapels. And together, Nature seems to be putting on its best and welcoming the whole world with an open embrace in the warm summer light and the endless blue of the Aegean Sea -like the circular dances where the dancers meet and become one with the wonderful island landscape. “The fairs are an important part of Greek culture, as they include so many archetypal actions and rituals that it would be a mistake to see them as just a celebration or a feast. The religious part, the customs associated with aspects of rural, pastoral or social life, the dance, the song, the music, the instruments, the feast and the food, the main components of a festival, are of great interest both as a whole and individually”, writes George Pittas in his book “Festivals in the Aegean”. They are “a highlight of the social life of the islanders, while at the same time they constitute a unique core for the preservation of the cultural identity of the island, thus creating the precondition for its perpetuation through time”, the author continues.

Traditional merrymaking in the Cyclades

Ikaria in the Dodecanese may be considered the “queen” of fairs,

σκέφθηκα το νησί, Πάσχα ήταν, διαπίστωσα πως κάθε μέρα γιόρταζε και μια εκκλησιά και μετά τη θεία λειτουργία, στον προαύλιο χώρο στηνόταν το κέρασμα για όλους. Πόρτες ανοιχτές στα χωριά, για να τρατάρουν τους επισκέπτες και οι τοπικές γιορτές πάμπολλες και γεμάτες ζωντάνια: η Γιορτή της Αγκινάρας στην Κώμη, η Γιορτή του Μελιού στον Κάμπο, η Γιορτή της Κάπαρης στην Πορταριά. Στο νησί της Μεγαλόχαρης, οι εκδηλώσεις του Δεκαπενταύγουστου είναι μεγαλοπρεπείς αλλά και γεμάτες θρησκευτική κατάνυξη, με τοπικά πανηγύρια και αυθεντικά πιάτα. Τον Δεκαπενταύγουστο στη Νάξο αξίζει κανείς να παραβρεθεί στο μικρό μοναστήρι Παναγία της Αγιάς, κρυμμένο στα βόρεια του νησιού, το οποίο παίρνει ζωή από τους προσκυνητές και τους νησιώτες που μαγειρεύουν εθελοντικά για να φιλέψουν τους επισκέπτες. Στο Φιλώτι, το μεγαλύτερο χωριό του νησιού, βιολιά και λαούτα και τσαμπούνες δίνουν το σύνθημα στους χορευτές με τις παραδοσιακές στολές και στο τριήμερο γλέντι με τα τοπικά εδέσματα, όπως στιφάδο και ψαρομεζέδες. Στην Παροικιά της Πάρου, την τιμητική της έχει η Εκατονταπυλιανή, όπου χιλιάδες επισκέπτες συρρέουν για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας, ενώ η γιορτινή διάθεση εκτονώνεται στο πανηγύρι με παραδοσιακή μουσική, χορό και μεζέδες. Τα καΐκια φωτίζονται στη θάλασσα και συμβάλλουν στους εορτασμούς με τις δυνατές τους κόρνες και όλο το λιμάνι μοιάζει να παίρνει φωτιά από τα ασταμάτητα πυροτεχνήματα. Και αν θέλετε να γευτείτε τον παραδοσιακό μεζέ της Πάρου, τα σαλιγκάρια, μη χάσετε την ευκαιρία να παραβρεθείτε στη γιορτή του καράβολα (όπως ονομάζουν τα μεγάλα σαλιγκάρια), στις Λεύκες, το πρώτο Σάββατο μετά τον Δεκαπενταύγουστο. Τα μεγάλα τραπέζια ξεχειλίζουν από παραδοσιακές ρεβιθάδες και καράβολους σκορδαλιά, με συνοδεία υπέροχης παραδοσιακής μουσικής.

Στη Σύρο, την αρχόντισσα των Κυκλάδων, δεν λείπουν τα παραδοσιακά πανηγύρια (καθολικά και ορθόδοξα, καθώς οι δύο κοινότητες συνυπάρχουν αρμονικά) και οι νησιωτικές βραδιές, με γλέντια και χορούς, όπως στον Γαλησσά, στον Φοίνικα και στη Βάρη. Στις 9-10 Αυγούστου στην Άνω Σύρο, η γιορτή με το απόλυτα καλοκαιρινό όνομα «Αυγουστιάτικα φεγγάρια» πλημμυρίζει τη γραφική άνω πόλη και τα ρομαντικά σοκάκια της με αυθεντικές ρεμπέτικες μουσικές. Αρχές Αυγούστου (8/8 συνήθως), στο χωριό του «πατριάρχη» του ρεμπέτικου, Μάρκου Βαμβακάρη, στον Δανακό, πεντανόστιμα συριανά λουκούμια και μεζέδες προσφέρονται στους επισκέπτες στο πανηγύρι. Στο γραφικό Κίνι, πάλι, στις 14 Αυγούστου, οι οικογένειες του χωριού ανάβουν μικρές φωτιές σε τσίγκινα αυτοσχέδια φαναρά-

but the Cyclades are not far behind. In the villages of the hinterland of Tinos, which seems to be the liveliest hub of all activity, cultural events, dances and fairs are prevalent. Many years ago, when I first visited the island, during Easter, I discovered that every day there was a church celebrating and after mass, in the courtyard there would be a treat for everyone. Open doors in the villages, to attract visitors and local festivals are numerous and full of life: the Artichoke Festival in Komi, the Honey Festival in Kampos, the Caper Festival in Portaria. On the island of Megalochari, the celebrations of the 15th of August are grand, but also full of religious devotion, with local fairs and authentic dishes.

On the 15th of August in Naxos, it is worth visiting the small monastery of Panagia Agia, hidden in the north of the island, which comes alive with pilgrims and islanders who volunteer to cook for the visitors. In Filoti, the largest village of the island, violins and lutes and tsampounas sound the signal for the dancers in traditional costumes and the three-day feast with local dishes such as stew and fish meze. In Parikia of Paros, Panagia Ekatontapiliani has its place of honour, where thousands of visitors flock to worship the icon of the Virgin Mary, while the festive mood is relieved at the festival with traditional music, dancing and meze. The caiques light up the sea and contribute to the celebrations with their loud horns and the whole harbour appears to be on fire from the non-stop fireworks. And if you want to taste the traditional delicacy of Paros, the snails, don’t miss the opportunity to attend the festival of Karavolas (as they call the big snails), in Lefkes, on the first Saturday after the 15th of August. The large tables are overflowing with traditional chickpeas and snails with skordalia, and the seafood is served to the accompaniment of wonderful traditional music.

In Syros, the lady of the Cyclades, religious and cultural events, and art festivals are a major attraction for visitors. And yet even here there is no lack of traditional fairs (Catholic and Orthodox, as the two communities coexist harmoniously) and island nights, with feasts and dances, such as in Galissas, Finikas and Vari. On 9-10 August in Ano Syros, the celebration with the absolutely summery name “The moons of August” fills the picturesque upper town and its romantic alleys with authentic rebetiko music. At the beginning of August (usually 8/8) in the village of the “patriarch” of rebetiko, Markos Vamvakaris, in Danakos, delicious Syrian delights and meze are offered to visitors at the fair. In the picturesque village of Kini, again, on 14 August, the families of the village light small fires in tin, makeshift lanterns in front of their houses, reviving the custom of “fotarides”. But even in cosmopolitan Mykonos, traditions are still alive and well. At its fairs on the 15th of August and on the 23rd, in Ano Mera, in

από το σπίτι τους, αναβιώνοντας το έθιμο «φωταρίδες». Αλλά και στην κοσμοπολίτικη Μύκονο, οι παραδόσεις ακόμη καλά κρατούν. Στα πανηγύρια της τον Δεκαπενταύγουστο αλλά και στις 23 Αυγούστου, στα Ανω Μερά, μπροστά από το μοναστήρι της Παναγίας Τουρλιανής, οι συρτοί, οι σούστες και οι μπάλοι, τα βιολιά, τα σαντούρια, αλλά και οι τσαμπούνες με την εκφραστική μουσική, δεν σταματούν να ξεσηκώνουν τον κόσμο. Και ο ουρανίσκος μαγεύεται με το κατσικίσιο κρέας γιαχνί, τις πεντανόστιμες κρεμμυδόπιτες, σήμα κατατεθέν της Μυκόνου, όπως και το περίφημο ζουμί από βραστό κρέας, ιδανικό για να μη σας πειράξει το κρασί που ρέει άφθονο. Στη Μήλο των πειρατών και των γεωλογικών σχηματισμών, μην χάσετε την ευκαιρία να έρθετε κοντά στη νησιωτική κοινότητα στο πανηγύρι της Παναγίας Πορτιανής στη Ζεφυρία στις 14 Αυγούστου, στο πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στον Αδάμαντα, αλλά και στα πανηγύρια στην Παναγία Φανερωμένη στην Tρυπητή και την Παναγία του Kήπου στις 22 Aυγούστου.

Στη μαγευτική Σαντορίνη, τα πανηγύρια έχουν κι εδώ μία θέση αγαπημένη στην καρδιά των κατοίκων και των επισκεπτών. Στις 4 Αυγούστου, στην Οία, και δη στην παραλία Μουζακιά, μία ανεπανάληπτη εμπειρία περιμένει τους επισκέπτες που φτάνουν με καραβάκια στο πανηγύρι των Αγίων Επτά Παίδων. Τον Δεκαπενταύγουστο στην Εκκλησία της Παναγίας στο Ακρωτήρι, αλλά και στο Φηροστεφάνι και στο Ημεροβίγλι, η θρησκευτική διάθεση συνυπάρχει με τη γιορτινή. Σαντορινιό κρασί και η περίφημη φάβα που μαγειρεύεται σε καζάνια και προσφέρεται με κάπαρη δεν λείπουν από κανένα πανηγύρι -πώς θα μπορούσε άλλωστε!

Γιορτινό αντάμωμα στην Κρήτη

Απ’ άκρη σ’ άκρη του μεγαλύτερου νησιού της Ελλάδας, γιορτές και πανηγύρια με αφορμή θρησκευτικές τελετές προς τιμήν των αγίων, με αποκορύφωμα τον Δεκαπενταύγουστο, συναρπάζουν τους επισκέπτες

και τους φέρνουν κοντά στους Κρητικούς που βρίσκουν την ιδανικότερη αφορμή να προβάλλουν τα έθιμα και τις παραδόσεις τους. Οι πολιτιστικοί σύλλογοι ανά την Κρήτη ετοιμάζονται πυρετωδώς για τα ετήσια πανηγύρια στα χωριά που γιορτάζουν τους πολιούχους τους -όπως το μεγάλο πανηγύρι της Αγίας Μαρίνας στη Βόνη. Ή στα μοναστήρια τον Δεκαπενταύγουστο, όπως στην Παναγία Καλυβιανή, κοντά στις Μοίρες

front of the monastery of Panagia Tourliani, syrtos, sousta and ballos dances, the violins, the santouri, but also the tsampounas with their expressive music, do not stop rousing the people. And the palate is enchanted with the goat meat casserole, the delicious onion pies, a trademark of Mykonos, as well as the famous boiled meat broth, ideal so that the abundantly flowing wine won’t upset your stomach. In Milos of the pirates and geological formations, along with diving in the aquamarine waters, the August fairs can only entice everyone with the local music and delicious meze. Do not miss the opportunity to come close to the island community at the fair of Panagia Portiani in Zefiria on 14 August, at the fair of the 15th of August in Adamas, but also at the fairs of Panagia Faneromeni in Tripiti and Panagia tou Kipou on 22 August. And as for the enchanting Santorini, the fairs hold a dear place in the hearts of residents and visitors alike. On 4 August, in Oia and especially at Mouzakia Beach, an unforgettable experience awaits visitors arriving by boat to the festival of the Holy Seven Youths. On the 15th of August in the Church of Panagia in Akrotiri, but also in Firostefani and Imerovigli, the religious mood coexists with the festive one. Santorini wine and the famous fava cooked in cauldrons and served with capers, are not absent from any fair -how could they!

Festive gathering in Crete

From one side to the other of Greece’s largest island, celebrations and fairs based on religious ceremonies in honour of the saints, culminating in the 15th of August, fascinate visitors and bring them close to the Cretans who find the ideal occasion to promote their customs and traditions. Cultural associations around Crete are feverishly preparing for the annual fairs in the villages that celebrate their patron saints -such as the

κια, μπροστά

Ηρακλείου και στην Παναγία Παλιανή (Μυρτιδιώτισσα) στο Βενεράτο.

Από τα Χανιά μέχρι το Ρέθυμνο και από το Ηράκλειο μέχρι τον Άγιο Νικόλαο, τα κρητικά γλέντια είναι κάθε φορά μοναδικά! Όπως και οι τοπικές θεματικές και γευστικότατες γιορτές -του χοχλιού, του καλαμποκιού, της μυζηθρόπιτας, της γραβιέρας, του μελιού, του ελαιόλαδου, της τσικουδιάς, της σαρδέλας, του χαρουπιού και της σουλτανίνας, αλλά και του Κλείδωνα και της μαντινάδας, όλες με μουσικοχορευτικά δρώμενα, αναβιώσεις παλαιών εθίμων και παραδοσιακά κεράσματα. Τα κρητικά τραπέζια στρώνονται πλουσιοπάροχα με ό,τι προσφέρει απλόχερα η φύση και τα βοσκοτόπια, αλλά και το κέφι και το μεράκι των ανθρώπων της: κρέας οφτό ή βραστό και γαμοπίλαφο σιγομαγειρεμένο στον ζωμό του ζυγουριού στα καζάνια, ντολμαδάκια, ολόφρεσκες σαλάτες και γραβιέρες με μέλι, κρασί-αμβροσία και τσικουδιά, αλλά και γλυκές λιχουδιές για να απογειώσουν τις αισθήσεις. Οι λύρες, τα λαούτα και τα βιολιά παίζουν ακατάπαυστα, οι μαντινάδες ανάβουν τα αίματα

και ο λεβέντικος πεντοζάλης ανεβάζει το κέφι στα ύψη.

Όπου κι αν βρεθείτε στην Κρήτη, κάποιο πανηγύρι θα σας περιμένει με ανοιχτές αγκάλες: Μια εκκλησιά που θα γιορτάζει στη μέση του χωριού ή ένα ταπεινό ξωκλήσι σκαρφαλωμένο στα ορεινά, που για

να το φτάσετε, θα ανηφορίσετε παρέα με άλλους προσκυνητές, θα

γίνουν η αφορμή για να γνωρίσετε από κοντά την κρητική παράδοση

και τη φιλοξενία των νησιωτών.

great festival of Agia Marina in Voni. Or in the monasteries on the 15th of August, such as Panagia Kalyviani, near Moires in Heraklion and Panagia Paliani (Myrtidiotissa) in Venerato. From Chania to Rethymno and from Heraklion to Agios Nikolaos, the Cretan feasts are unique every time! As well as the local themed and delicious festivals -of chochlioi (snails), corn, mizithropita, graviera, honey, olive oil, tsikoudia, sardines, carob and sultanas, but also of Klidonas and mantinadas, all with music and dance shows, revivals of old customs and traditional treats.

The Cretan tables are lavishly laid with everything that nature and pastures generously offer, but also with the joy and passion of its people: ofto roast meat or stew and gamopilafo simmered in the broth of the young lamb in the cauldrons, dolmades, fresh salads and graviera with honey, ambrosia like wine and tsikoudia, as well as sweet delicacies to elevate the senses. The lyras, the lutes and the violins play incessantly, the mantinadas stir up the blood and the leventikos pentozalis dance raises the spirits to the heights.

Wherever you are in Crete, a fair will be awaiting you with arms wide open: a church celebrating in the middle of the village or a humble chapel perched in the mountains, which in order to reach, you will have to climb uphill together with other pilgrims; they will be the opportunity for you to get to know the Cretan tradition and the hospitality of the islanders.

ΤΟ ΠΕΡΙΦΗΜΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ

ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ.

Η ΠΟΛΗ ΚΡΥΒΕΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ

ΓΝΩΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ

ΤΑ ΑΛΛΑ ΜΟΥΣΕΙΑ

ΚΑΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΜΟΥΣΕΙΑ, ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΤΑΠΛΗΞΟΥΝ ΤΟΥΣ

ΕΠΙΣΚΕ

ΑΠΟ ΤΗ Μ

THE FAMOUS ARCHAEOLOGICAL MUSEUM IS NOT THE ONLY ONE IN HERAKLION. THE CITY HIDES LESSER KNOWN, BUT IMPRESSIVE AND INTERESTING MUSEUMS THAT WILL AMAZE VISITORS OF ALL AGES.

ΒY MIA KOLLIA

THE OTHER MUSEUMS

Μ

ία σύντομη έρευνα στις πολιτιστικές δομές της Κρή-

της οδηγεί αναπόφευκτα και στα μουσεία. Μουσεία

που ίσως δεν είχατε ακούσει, αλλά αποτελούν σημα-

ντικό πόλο έλξης για Έλληνες και ξένους επισκέπτες

του νησιού, αφού τους επιτρέπουν να ανακαλύψουν, μαζί με τα παι-

διά τους, πλευρές της φύσης, της γεύσης, αλλά και της τεχνολογίας.

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (ΜΦΙΚ) είναι ένα σημαντικό πολιτιστικό ίδρυμα που συμβάλλει στην προώθηση της γνώσης και της ευαισθητοποίησης για το φυσικό περιβάλλον. Στεγάζεται στο ανακαινισμένο κτίριο της παλιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας του Ηρακλείου, στον κόλπο Δερματά και ο εκθεσιακός του χώρος (3.500 τ.μ.) είναι ο μεγαλύτερος στη Μεσόγειο. Το ΜΦΙΚ ιδρύθηκε το 1980 από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και διαθέτει πάνω από 10.000 εκθέματα, που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως η γεωλογία, η παλαιοντολογία, η βιολογία και η ανθρωπολογία. Τα εκθέματα του μουσείου είναι διαδραστικά και προσελκύουν επισκέπτες όλων των ηλικιών -ειδικά για τα παιδιά είναι μια μοναδική εμπειρία, με πολλά πειράματα και δραστηριότητες που τους δίνουν ερεθίσματα και γνώσεις μέσα από μια πολύ διασκεδαστική διαδικασία.

Μερικά από τα πιο δημοφιλή εκθέματα του μουσείου είναι τα Μεγαδιοράματα της ανατολικής Μεσογείου, που αποτελούν την κεντρική έκθεση και αναπαριστούν με ρεαλιστικό τρόπο μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα οικοσυστήματα της περιοχής σε κλίμακα 1:20.000, ο

Abrief investigation into the cultural institutions of Crete inevitably leads to the museums. Museums you may not have heard of, but they are an important attraction for Greek and foreign visitors of the island, as they allow them to discover, together with their children, aspects of nature, gastronomy and technology.

Natural History Museum of Crete

The Natural History Museum of Crete (NHMC) is an important cultural institution that contributes to the promotion of knowledge and awareness about the natural environment. It is housed in the renovated former premises of the Heraklion Public Power Corporation, on Dermatas Bay and its exhibition space (3,500 sq.m.) is the largest in the Mediterranean. Founded in 1980 by the University of Crete, the NHMC features over 10,000 exhibits covering a wide range of subjects, including geology, palaeontology, biology and anthropology. The exhibits of the museum are interactive and attract visitors of all ages -especially for children it is a unique experience, with many experiments and activities that give them stimulus and knowledge through a very entertaining process. Some of the museum’s most popular exhibits are the Eastern

σεισμού, ο Ερευνότοπος για Παιδιά, που διαθέτει μια σειρά από διαδραστικά παιχνίδια που μαθαίνουν στα παιδιά για τη φύση, το Ζωντανό Μουσείο, που φιλοξενεί ζώα και φυτά από την Κρήτη, το Γιγάντιο Δεινοθηρίο, μια φυσική αναπαράσταση ενός γιγάντιου προϊστορικού ζώου που έζησε στην Κρήτη πριν από εκατομμύρια χρόνια και η Έκθεση Δεινόσαυροι Extreme, με ρομποτικές, ακριβείς αναπαραστάσεις από τους πιο εντυπωσιακούς δεινόσαυρους

του κόσμου -από τον διάσημο Τυραννόσαυρο REX μέχρι τον γιγάντιο Αργεντινόσαυρο και τον μικροσκοπικό Μικροπαχυκεφαλόσαυρο.

Εκτός από τις μόνιμες εκθέσεις, το μουσείο διοργανώνει επίσης περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Λεωφόρος Σοφοκλή Βενιζέλου (Κόλπος Δερματά), 71202, Ηράκλειο. Ανοιχτό καθημερινά από τις 09:00 έως τις 17:00. www. nhmc.uoc.gr

Mediterranean Megadioramas, which form the main exhibition and realistically represent some of the region’s most interesting ecosystems at a scale of 1:20.000; the Earthquake Simulator, which gives visitors the opportunity to experience the impact of an earthquake; the Children’s Research Lab, which features a series of interactive games that teach children about nature; the Live Museum, which hosts animals and plants from Crete; the Giant Deinotherium, a life-size replica of a giant prehistoric animal that lived in Crete millions of years ago; and the Dinosaurs Extreme Exhibition, featuring robotic, accurate replicas of some of the world’s most impressive dinosaurs –from the famous Tyrannosaurus REX to the giant Argentinean dinosaur and the tiny Micropachycephalosaurus.

In addition to permanent exhibitions, the museum also organises temporary exhibitions, educational programs and other cultural events.

Sofokli Venizelou Avenue (Dermatas Bay), 71202, Heraklion. Open daily from 09:00 to 17:00. www.nhmc.uoc.gr

Μουσείο Ζαχαροπλαστικής

Το Μουσείο Ζαχαροπλαστικής έχει ανοίξει τις πόρτες του εδώ

και δύο χρόνια, με σκοπό τη συγκέντρωση πολύτιμης γνώσης και τη συντήρηση αντικειμένων που γίνονται όλο και πιο σπάνια και αφορούν την τέχνη της ζαχαροπλαστικής.

Οι επισκέπτες μαθαίνουν πώς αναπτύχθηκε αυτή η τέχνη, η οποία έχει τις ρίζες της στα αρχαία χρόνια και πάντοτε συνόδευε τον άνθρωπο στις ευχάριστες αλλά και σε δυσάρεστες στιγµές της ζωής του, και πώς εξελίχθηκε στο πέρασμα του χρόνου. Για τους νέους ζαχαροπλάστες, το Μουσείο Ζαχαροπλαστικής είναι ένας μοντέρνος χώρος που θα τους ταξιδέψει ιστορικά, με σκοπό να μάθουν και να μπορούν να συγκρίνουν το παρελθόν με το παρόν, ενώ οι παλαιότεροι έχουν τη δυνατότητα να εκθέσουν αντικείμενα που διαθέτουν, τα οποία θα τοποθετηθούν σε κατάλληλες προθήκες, αφού πρώτα συντηρηθούν αν χρειάζεται. Οσο για τους επισκέπτες που δεν γνωρίζουν το επάγγελμα του ζαχαροπλάστη, έχουν την χαρά να ξεναγηθούν

Pastry History Museum

The Pastry History Museum opened its doors two years ago, aiming to gather valuable knowledge and preserve objects that are becoming increasingly rare in the craft of pastry making. Visitors learn about the development of this craft, which has its roots in ancient times and has always accompanied humans in the pleasant and unpleasant moments of their lives, and how it has evolved over time. For young confectioners, the Pastry History Museum is a modern space that will take them on a historical journey, in order for them to learn and be able to compare the past with the present, while the older ones have the opportunity to exhibit objects that they own, which will be placed in appropriate displays, after being preserved if necessary. As for the visitors who are not familiar with the profession of the confectioner, they have the pleasure to be guided through the area and get to know the historical part of this craft.

The museum currently has 400 very rare exhibits, 32 of which are unique in the world. There are 53 showcases with display cabinets and special lighting, numbered by exhibit and annotated in Greek and English, while there is also an information leaflet translated into seven languages. The oldest book in the museum’s library dates back to 1892 and the rarest is the manuscript recipe book written in 1913 with a quill by the Katakouzinos family from Constantinople. As for the oldest object, it is a flour mill from 1875. Visitors to the museum can also see the Koules Castle of Heraklion and the palace of Knossos made of sugar, a collection of rare

στον χώρο και να γνωρίσουν το ιστορικό κομμάτι αυτής της τέχνης.

Το μουσείο μέχρι στιγμής διαθέτει 400 πολύ σπάνια εκθέματα, με 32 από αυτά να είναι μοναδικά στον κόσμο. Στον χώρο υπάρχουν 53 βιτρίνες με προθήκες και ειδικό φωτισμό, με αρίθμηση ανά έκθεμα και επεξήγηση με κείμενα στα Ελληνικά και Αγγλικά, ενώ υπάρχει και ενημερωτικό φυλλάδιο με μετάφραση σε επτά γλώσσες. Το παλαιότερο βιβλίο που υπάρχει στη βιβλιοθήκη του μουσείου είναι του 1892 και το πιο σπάνιο είναι το χειρόγραφο συνταγολόγιο που γράφτηκε το 1913 με πένα της οικογένειας Κατακουζηνού από την Κωνσταντινούπολη. Όσο για το παλαιότερο αντικείμενο, είναι ένας χειρόμυλος αλεύρου του 1875. Οι επισκέπτες του μουσείου μπορούν επίσης να δουν το κάστρο Κούλες του Ηρακλείου και το ανάκτορο της Κνωσού φτιαγμένα από ζάχαρη, μια συλλογή από σπάνιες ηλεκτρικές μηχανές παγωτού από το 1935, προπολεμικές ζυγαριές με οκάδες και δράμια, σπάνιες διαφημιστικές κάρτες σοκολάτας του 1930, αφιερώματα σε σπουδαίους ζαχαροπλάστες που έγραψαν ιστορία, ψυγείο με λειτουργία πάγου του 1900 και πολλά άλλα σπάνια αντικείμενα.

Λεωφόρος Δημοκρατίας 25, Ηράκλειο. Ώρες λειτουργίας: Με ραντεβού για ξενάγηση από ζαχαροπλάστη και διαδραστική απασχόληση. www.facebook.com/PastryHistoryMuseum/

electric ice cream makers from 1935, pre-war scales with oka and dram weights, rare chocolate advertising cards from 1930, tributes to great confectioners who wrote history, a refrigerator with ice function from 1900 and many other rare objects.

25 Dimokratias Avenue, Heraklion. Opening hours: By appointment for a guided tour by a pastry chef and interactive activities. www.facebook.com/PastryHistoryMuseum/

Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά

Το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά βρίσκεται

στην καρδιά του Ηρακλείου, στο ιστορικό ενετικό κτίριο Μέγαρο Ιττάρ, συνολικής επιφάνειας 460 τ.μ., όπου φιλοξενεί την έκθεση «Αρχαία Ελλάδα - Οι Απαρχές των Τεχνολογιών», η οποία περιλαμβάνει 80 εκθέματα που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τη μηχανική και την αστρονομία μέχρι την ιατρική και την αρχιτεκτονική. Μέσα

από αυτά, προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να γνωρίσουν

μια σχετικά άγνωστη πτυχή του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και να αποδείξει με απόλυτη εγκυρότητα και αξιοπιστία ότι η τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων, λίγο πριν το τέλος του αρχαιοελληνικού κόσμου, ήταν εξαιρετικά όμοια με τις απαρχές της σύγχρονης τεχνολογίας μας. Τα εκθέματα είναι πλήρως λειτουργικά και συνοδεύονται από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν ταινίες και κινούμενα σχέδια που εξηγούν τη λειτουργία των μηχανισμών, να διαβάσουν επεξηγηματικά κείμενα και να δουν φωτογραφίες και σχέδια. Το Μουσείο προσφέρει επίσης μια σειρά από εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια ρομποτικής, καλλιτεχνικών, φυσικών επιστημών, μαθηματικών και άλλων θεμάτων, στα οποία μπορούν να συμμετέχουν άτομα όλων των ηλικιών.

Kostas Kotsanas Museum of Ancient Greek Technology

The Kostas Kotsanas Museum of Ancient Greek Technology is located in the heart of Heraklion, in the historic Venetian building Palazzo d’Ittar, with a total surface area of 460 sq.m., where it hosts the exhibition “Ancient Greece - The Origins of Technologies”, which includes 80 exhibits covering a wide range of subjects, from mechanics and astronomy to medicine and architecture. Through these, it offers visitors the opportunity to become familiar with a relatively unknown aspect of ancient Greek civilisation and to prove with absolute validity and reliability that the technology of the ancient Greeks, shortly before the end of the ancient Greek world, was extremely similar to the beginnings of our modern technology. The exhibits are fully functional and are accompanied by rich audiovisual materials in Greek and English. Visitors can watch films and animations explaining the operation of the mechanisms, read explanatory texts and see photographs and drawings. The Museum also offers a range of educational programs and workshops in robotics, art, science, mathematics and other subjects, in which people of all ages can participate.

The Kostas Kotsanas Museum of Ancient Greek Technology

Tο Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά έχει υποδεχτεί πλήθος επισκεπτών από το 2003 που λειτουργεί οργανωμένα στο Κατάκολο Ηλείας, παράλληλα με το Μουσείο Αρχαίων Ελληνικών Μουσικών Οργάνων και Παιχνιδιών στην Αθήνα, αλλά και το Μουσείο Αρχιμήδη στην Αρχαία Ολυμπία. Ο Κώστας Κοτσανάς, ιδρυτής αυτών των μουσείων, όπως και του αντίστοιχου του Ηρακλείου, έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, ειδικότερα στο πεδίο της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας και έχει δημιουργήσει περισσότερα από 500 λειτουργικά ομοιώματα εφευρέσεων των αρχαίων Ελλήνων, τα οποία εκτίθενται στα μουσεία. Οι επισκέπτες μπορούν να προμηθευτούν από το Πωλητήριο του μουσείου χειροποίητα μοντέλα, αντίγραφα των εκθεμάτων, όπως ένα ακριβές ομοίωμα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, το φορητό ηλιακό ωρολόγιο του Παρμενίωνος, τον τετράντα του Ιππάρχου, αρχαιοελληνικά πλοία, παιχνίδια, μουσικά όργανα, κ.ά.

Επιμενίδου 18, Ηράκλειο. Ωράριο λειτουργίας: Μάιος-Οκτώβριος καθημερινές και Σαββατοκύριακα 10:00-18:00. Νοέμβριος-Απρίλιος καθημερινές 09:00-15:00, Σαββατοκύριακα 10:00-17:00.

has welcomed a large number of visitors since 2003, when it started operating in Katakolon in Ilia, along with the Museum of Ancient Greek Musical Instruments and Toys in Athens and the Archimedes Museum in Ancient Olympia. Kostas Kotsanas, the founder of these museums, as well as the one in Heraklion, has dedicated his life to the study of ancient Greek civilisation, especially in the field of ancient Greek technology, and has created more than 500 functional models of ancient Greek inventions, which are exhibited in the museums.

Visitors can purchase from the Museum Shop handmade models, copies of the exhibits, such as an exact replica of the Antikythera Mechanism, Parmenion’s portable solar clock, Hipparchus’ tetrad, ancient Greek ships, toys, musical instruments and more.

18 Epimenidou, Heraklion. Opening hours: May-October weekdays and weekends 10:00-18:00. November-April weekdays 09:00-15:00, weekends 10:00-17:00. https://kotsanasmuseum.com/crete/ WAVE

RAM Rulers

Το RAM Rulers είναι ένα μοναδικό θεματικό μουσείο, που βρίσκεται στο κέντρο του Ηρακλείου Κρήτης και είναι αφιερωμένο στην ιστορία της πληροφορικής και της ψηφιακής ανάπτυξης. Ιδρύθηκε το 2021 και αποτελεί έναν από τους πιο νέους προορισμούς της περιοχής για τους λάτρεις της τεχνολογίας και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Πρόκειται για ένα ιδιωτικό μουσείο, βασισμένο στην προσωπική συλλογή των ιδιοκτητών του, Βαγγέλη Αθουσάκη και Κατερίνας Ζουμή. Η αφοσίωσή τους στην τεχνολογία και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αναδεικνύεται σε κάθε έκθεμα και εμπειρία

που προσφέρεται στους επισκέπτες.

Το RAM Rulers αποτελεί μια πραγματική χρονομηχανή, που μας ταξιδεύει πίσω στις χρυσές δεκαετίες των οικιακών υπολογιστών και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Με μια πλούσια συλλογή από κλασικούς υπολογιστές και κονσόλες, το μουσείο καλύπτει την περίοδο από το 1980 και μετά, παρουσιάζοντας την εξέλιξη αυτών των τεχνολογιών κατά τη διάρκεια των δεκαετιών: Από τους οικιακούς μικροϋπολογιστές και τους προσωπικούς υπολογιστές του ‘80 και του ‘90, μέχρι τους φορητούς υπολογιστές και τις σύγχρονες κονσόλες παιχνιδιών, όλα τα κομμάτια της τεχνολογικής εξέλιξης βρίσκονται εδώ. Οι επισκέπτες του Μουσείου RAM Rulers έχουν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν με πλήρως λειτουργικά μηχανήματα και να δοκιμάσουν κλασικά παιχνίδια από παλαιότερες εποχές. Από τους πρώτους οικιακούς υπολογιστές όπως οι Sinclair Spectrum, Amstrad, Commodore και Amiga, μέχρι τις αγαπημένες κονσόλες παιχνιδιών των Nintendo, Sega, Sony και Microsoft. Επίσης, το μουσείο φιλοξενεί μια εκτεταμένη συλλογή συλλεκτικών περιοδικών, βιβλίων και εγχειριδίων χρήσης, για την εμβάθυνση στη γνώση και την κατανόηση της τεχνολογίας.

Μεραμβέλλου 52, Ηράκλειο. https://ramrulers.com

RAM Rulers - Computer & Gaming Museum

RAM Rulers is a unique thematic museum, located in the centre of Heraklion, Crete, dedicated to the history of computing and digital development. Founded in 2021, it is one of the region’s newest destinations for technology and gaming enthusiasts. It is a private museum, based on the personal collection of its owners, Vagelis Athousakis and Katerina Zoumi. Their dedication to technology and computer games is highlighted in every exhibit and experience offered to visitors.

RAM Rulers is a real time machine, taking us back to the golden decades of home computers and computer games. With a rich collection of vintage computers and consoles, the museum covers the period from 1980 onwards, showing the evolution of these technologies over the decades: from the home microcomputers and personal computers of the 1980s and 1990s, to laptops and modern game consoles, all the pieces of technological evolution are here. Visitors to the RAM Rulers Museum have the opportunity to interact with fully functional machines and try out old classic games from an earlier era. From the first home computers like the Sinclair Spectrum, Amstrad, Commodore and Amiga, to the beloved game consoles of Nintendo, Sega, Sony and Microsoft. The museum also hosts an extensive collection of collectible magazines, books and user manuals to deepen knowledge and understanding of technology.

52 Meramvellou Street, Heraklion. https://ramrulers.com

Μουσείο Υπολογιστών και Ηλεκτρονικών Παιχνιδιών

AUGUST - SEPTEMBER

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑ

KINΉΣΕΙ

LENA PAPALIGOURA

EN ΟΝ ΤΉΕ GO

THE POPULAR ACTRESS IS TRAVELLING ALL OVER GREECE AGAIN THIS YEAR, WITH SOPHOCLES’ ICONIC PLAY “ELECTRA” AND JUST BEFORE VISITING CRETE, SHE TALKS ABOUT WHAT SHE FINDS MOVING IN ART, BUT ALSO IN LIFE.

FRANCES LEPPARD, ΜΑΛΛΙΑ/ΜΑΚΙΓΙΑΖ: MORFE

ANGELIKI TZELEPI, FRANCES LEPPARD, HAIR/MAKEUP: MORFE

χει συνδυάσει τα καλοκαίρια της με τις θεατρικές περιοδείες. Αυτή τη φορά, υποδύεται μία ακόμη τραγική ηρωίδα, την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ. Ανυπομονεί να έρθει ο Αύγουστος και να ταξιδέψει με τον θίασο στην Κρήτη, αφού στο νησί που τόσο αγαπά κάνει παραδοσιακά διακοπές με την οικογένειά της -τον σύζυγο και τους δύο γιους της που υπεραγαπά. Η Λένα Παπαληγούρα μοιάζει να τα προλαβαίνει όλα και το εντυπωσιακό είναι ότι τα κάνει εξίσου καλά: θέατρο σε μεγάλες σκηνές με πρωταγωνιστικούς ρόλους, τηλεόραση αλλά και σινεμά, με την ταινία μικρού μήκους «AirHostess-737» του Θανάση Νεοφώτιστου να της έχει χαρίσει επτά διεθνή βραβεία ερμηνείας σε πολύ σημαντικά φεστιβάλ! Το κορίτσι με το παρουσιαστικό που μας θυμίζει

She has combined her summers with touring theatre. This time, she plays yet another tragic character, Sophocles’s Electra, directed by Lilly Meleme. She’s looking forward to August so that she can travel with the troupe to Crete, since she traditionally vacations with her family, her husband and her two sons, whom she adores, on the island she loves so much. Lena Papaligoura seems to keep up with everything and the impressive thing is that she does it just as well: theatre in major stages with leading roles, television and cinema, with the short film “AirΗostess-737” by Thanasis Neofotistos winning her seven international awards in very important festivals for her performance! The girl whose looks remind us of the beautiful dolls of our childhood and who knew from a young age that she wanted to be an actress has a lot to share about acting, life and how the two are sweetly intertwined.

Είστε από τους ηθοποιούς που αγαπούν ή που κουράζονται στις καλοκαιρινές περιοδείες;

Με τη φετινή, έχω στο ενεργητικό μου 11 περιοδείες! Πάντα με

συγκινεί να παίζω σε μέρη εκτός Αθήνας, εκεί όπου ο κόσμος δεν έχει τη δυνατότητα να βλέπει συχνά θέατρο. Στις εκτός έδρας παραστάσεις νιώθεις πως αυτό που κάνεις έχει νόημα. Ειδικά με έργα τόσο σημαντικά όπως είναι οι αρχαίες τραγωδίες, οι ηθοποιοί γινόμαστε «δοχεία» και προσπαθούμε να μεταδώσουμε όλη

αυτή την ποίηση στον κόσμο που μας τιμά με την παρουσία του.

Αυτά τα έργα μάς υπερβαίνουν και πάντα θα μας υπερβαίνουν.

Μόνο ερωτήματα θέτουν, δεν δίνουν απαντήσεις. Αν η παράσταση

έχει αλήθεια, θα την καταλάβουν όλοι. Ακόμη και εκείνοι που δεν

βλέπουν πολύ συχνά θέατρο. Καμιά φορά, οι άνθρωποι που έχουν συνεχή τριβή με το θέατρο, μπορεί να βλέπουν το δέντρο και να χάνουν το δάσος, ενώ ένας θεατής στην επαρχία να μπαίνει στα πράγματα με πολύτιμη αγνότητα.

Σας προκαλεί δέος η αναμέτρησή σας με τέτοιους ρόλους; Μπαίνω πάντα με την ίδια ανασφάλεια, αλλά και με την ίδια ορμή. Εστω και ένας θεατής να «κουνηθεί» από αυτό που θα δει, είναι κέρδος.

Πώς προσεγγίσατε την Ηλέκτρα; Είναι ένα τεράστιο έργο και ένα πρόσωπο τρομερά πολύπλοκο. Ο Σοφοκλής εστιάζει πολύ στην ψυχοσύνθεσή της. Βλέπουμε και τις δυναμικές και τις ρωγμές της. Θεωρώ ότι ζούμε πλέον σε μία εποχή που αναζητούμε τις ρωγμές των ηρώων, το πόσο σύνθετη είναι η ανθρώπινη φύση. Κανείς μας δεν είναι απολύτως καλός ή απολύτως κακός και αυτό επιτέλους αντανακλάται και στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τους ρόλους. Αρχικά, είχα μεγάλη εσωτερική πάλη με την Ηλέκτρα, έχοντας στο παρελθόν υποδυθεί την Ιφιγένεια: η Ηλέκτρα υπερασπίζεται τον πατέρα που «σκοτώνει» την Ιφιγένεια. Αυτό μού είχε προκαλέσει πολλά αντικρουόμενα συναισθήματα, αυτή η οργή της Ηλέκτρας για τη μητέρα της και η προσκόλλησή της στις αποφάσεις του πατέρα της. Μια μέρα έγινε μέσα μου ένα κλικ και άρχισα να την κατανοώ. Εχει τεράστια αντιπαλότητα με τη μητέρα της, την Κλυταιμνήστρα, και η μαεστρία του Σοφοκλή έγκειται στο ότι οι δύο αυτές γυναίκες μοιάζουν στον πυρήνα τους. Η Ηλέκτρα με συγκινεί για τις αξίες της, τις οποίες υπερασπίζεται με όλες της τις δυνάμεις και φυσικά, με τεράστιο προσωπικό κόστος.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σας προορισμός στην περιοδεία; Φέτος έχουμε 45 στάσεις. Η Κρήτη είναι πάντα ένας πολύ αγαπημένος μου προορισμός, γιατί παίζουμε εκεί τον Αύγουστο και έρχονται και τα παιδιά μου και το συνδυάζουμε με οικογενειακές διακοπές. Στις 21, 22, 23 και 24 Αυγούστου θα παίξουμε στην Κρήτη, με δύο παραστάσεις στο Ηράκλειο, μία στο Ρέθυμνο και μία στα Χανιά. Ένα υπέροχο νησί που έχει υπέροχο, θερμό κοινό.

Θα προσπαθήσω να περάσω ποιοτικό χρόνο με τους γιους μου στην Κρήτη, όπως κάνω κάθε φορά. Στο Ηράκλειο περνάμε πάντα

Are you one of the actors who love or get tired of summer tours?

This year I have 11 tours under my belt! It always moves me to perform in places outside of Athens, where people don’t have the opportunity to see theatre very often. In performances away from home you feel that what you are doing is meaningful. Especially with works as important as the ancient tragedies, the actors become “vessels” and we try to transmit all this poetry to the people who honour us with their presence. These works transcend us and will always transcend us. They only ask questions; they don’t give answers. If the show is true, everyone will understand it. Even those who don’t see theatre very often. Sometimes, people who are constantly in touch with the theatre can see the tree and miss the forest, while a country audience member can enter into things with precious purity.

Are you intimidated by your confrontation with such parts?

I always enter with the same insecurity, but also with the same drive. Even one viewer being “moved” by what they see is a win.

How did you approach Electra?

This is a huge play and a terribly complex person. Sophocles focuses a lot on her state of mind. We see both her dynamics and her cracks. I think that we now live in a time when we are looking for the cracks of heroes, how complex human nature is. None of us are completely good or completely bad and this is finally reflected in the way we approach the parts. Initially, I had a big internal struggle with Electra, having played Iphigenia in the past: Electra defends the father who “kills” Iphigenia. This had caused me a lot of conflicting emotions, the anger of Electra towards her mother and her attachment to her father’s decisions. One day it clicked inside me and I began to understand her. She has a huge rivalry with her mother, Clytemnestra, and Sophocles’s mastery lies in the fact that these two women are similar at their core. Electra moves me for her values, which she defends with all her might and, of course, at enormous personal cost.

What is your favourite destination on the tour?

We have 45 stopovers this year. Crete is always one of my favourite destinations, because we play there in August and my kids come and we combine it with family holidays. On 21, 22, 23 and 24 August we will play in Crete, with two shows in Heraklion, one in Rethymno and one in Chania. A wonderful island with a wonderful, warm audience. I will try to spend quality time with my sons in Crete, as I do every time. In Heraklion we always have a great time. There are so many nice things we can all do together! I have memories of the beaches of Heraklion when I was pregnant with my first child -and now that my sons are old enough, there are many things we all do together, like

υπέροχα. Υπάρχουν τόσα ωραία πράγματα που μπορούμε να κάνουμε όλοι μαζί! Έχω μνήμες από παραλίες του Ηρακλείου, όταν ήμουν έγκυος στο πρώτο μου παιδί -και τώρα που οι γιοι μου έχουν μεγαλώσει αρκετά, υπάρχουν πολλά πράγματα που κάνουμε όλοι μαζί, όπως το να επισκεφθούμε το CretAquarium και το Πάρκο Δεινοσαύρων, το Dinosauria Park. Γενικά, η Κρήτη είναι ένα νησί που ταιριάζει σε όλους. Μπορείς να κάνεις από κάμπινγκ μέχρι διακοπές σε πολύ ωραία ξενοδοχεία, απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και σε όλες τις οικονομικές δυνατότητες. Οσο για τον τρόπο που με αντιμετωπίζουν τα παιδιά μου ως ηθοποιό, έρχονται και με βλέπουν στην παράσταση, αλλά μόνο μέχρι την πρώτη σκηνή, δεν θέλω να βλέπουν τους φόνους. Τρελαίνονται να με βλέπουν

και το αστείο είναι ότι μετά μου κάνουν αναπαράσταση, κάνουν όπως κάνω όταν παίζω! Συγκινούμαι, γελάω και το απολαμβάνω!

Διακρίνετε κάποιο υποκριτικό ταλέντο στα παιδιά σας; Η αλήθεια είναι ότι κάτι βλέπω και στους δύο και με συγκινεί. Τους δίνω πολλά ερεθίσματα, θέλω όταν έρθει η ώρα να επιλέξουν με τι θέλουν να ασχοληθούν, να είναι ελεύθεροι να ακολουθήσουν αυτό που πραγματικά τους εκφράζει, ακριβώς όπως και εγώ είχα την ελευθερία από τους γονείς μου να ακολουθήσω κάτι

visiting the CretAquarium and the Dinosauria Park. In general, Crete is an island that suits everyone. You can do everything from camping to holidays in very nice hotels, it appeals to all ages and all budgets. As for how my children treat me as an actor, they come and see me in the performance, but only up to the first scene, I don’t want them to see the murders. They love to see me and the funny thing is that afterwards they do a re-enactment, they do as I do when I play! I am moved, I laugh and I enjoy it!

Do you see any acting talent in your children?

The truth is that I see something in both of them and it touches me. I give them a lot of stimulation, I want them when the time comes to choose what they want to do, to be free to follow what really expresses them, just like I had the freedom from my parents to follow something completely different from their own directions.

How has motherhood changed you in relation to your life and work?

Suddenly, myself took a back seat and that’s very rewarding. I concentrated on the very important issues and the pandemic was another factor that contributed a lot to that. Now, I am concerned with the present and the moment. I care more about other people and not myself and that makes you more generous. Therefore, everything happens more directly. I dive more into things, without

πολύ ευεργετικό. Συγκεντρώθηκα στα πολύ σημαντικά ζητήματα και η πανδημία ήταν ένας ακόμη παράγοντας που συνέβαλε πολύ

σε αυτό. Πλέον, με απασχολεί το παρόν και η στιγμή. Νοιάζομαι

περισσότερο για άλλους ανθρώπους και όχι για τον ίδιο μου τον

εαυτό και αυτό σε κάνει πιο γενναιόδωρη. Όλα, λοιπόν, συμβαίνουν πιο άμεσα. Βουτάω πιο πολύ στα πράγματα, χωρίς δεύτερη σκέψη. Μέσα από τη γείωση που μου συνέβη από τότε που έγινα μητέρα, φωτίζεται αλλιώς και η δουλειά μου, έχω αποκτήσει μια μεγάλη ελευθερία.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Θα επαναληφθεί το «Κουκλόσπιτο» του Ιψεν στο Θέατρο Πορεία, που σημείωσε μεγάλη επιτυχία πέρυσι, οπότε θα ξανασυναντηθώ με τον ρόλο της Νόρας. Στη συνέχεια, θα συμπρωταγωνιστήσω με τον Μιχάλη Σαράντη στο «Συρανό ντε Μπερζεράκ» στο θέατρο Αλκυονίς, σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη. Είμαστε πολύ φίλοι και αυτή η δυνατή τριάδα μάς ωθεί να κάνουμε πολλά δημιουργικά πράγματα. Στην τηλεόραση, θα είμαι στη σειρά «Ο Ορκος» της ΕΡΤ, με την ηρωίδα μου, την Εριέττα, να περνά πολλές ενδιαφέρουσες ταλαιπωρίες. Οσο για το σινεμά που λατρεύω, κάτι συζητώ. Είμαι πολύ χαρούμενη που η ταινία «AirΗostess-737» διέγραψε τόσο θεαματική πορεία στο εξωτερικό, μας χάρισε πολλά σημαντικά διεθνή βραβεία και άπειρες στιγμές ευτυχίας. Μία μικρού μήκους ταινία που έκανε ένα μεγάλο ταξίδι!

ΗφωτογράφισηπραγματοποιήθηκεστοNovotelΑθηνών,Μιχαήλ

Βόδα 4-6,Τ.Κ. 10439,

a second thought. Through the grounding that has happened to me since becoming a mother, my work is illuminated differently, I have gained a great freedom.

What are your future plans?

Ibsen’s “A Doll’s House” at the Poreia Theatre, which was a great success last year, will be repeated, so I will be revisiting the part of Nora. Then, I will be co-starring with Michalis Sarantis in “Cyrano de Bergerac” directed by Yorgos Nanouris at the Alkyonis Theatre. We are great friends and this strong trio pushes us to do many creative things. On television, I’ll be in Hellenic Broadcasting Corporation’s series “O Orkos” [The Oath], with my heroine, Erietta, going through a lot of interesting tribulations. As for the cinema, which I love, I’m in the middle of discussing something. I am very happy that the film “AirΗostess-737” had such a spectacular run abroad, gave us many important international awards and endless moments of happiness. A short film that made quite a journey!

ThephotoshoottookplaceinNovotelAthenesHotel,4-6Michail Voda str., 10439 Athens, Greece, www.novotelathens.gr

Many thanks for the hospitality.

Έχω μνήμες από παραλίες του Ήρακλείου, όταν ήμουν έγκυος

στο πρώτο μου παιδί -και τώρα που οι γιοι μου έχουν

μεγαλώσει αρκετά, υπάρχουν

πολλά πράγματα που

κάνουμε όλοι μαζί I have memories of the beaches of Heraklion when I was pregnant with my first child -and now that my sons are old enough, there are many things we all do together

WE UNRAVEL THE THREAD THAT CONNECTS THE FALL OF TROY AND THE TROJAN HORSE OF THE EPIC TRADITION WITH THE IMPRESSIVE PITHOID VASE OF MYKONOS AND A FRAGMENT EXHIBITED IN ATHENS.

ΌΤρωικός Πόλεμος αποτελεί μία από τις συναρπαστικότερες ιστορίες από τα βάθη του χρόνου, ένας εκπληκτικός μύθος και μια ιστορική πραγματικότητα

που ήταν πάντα ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για τα γράμματα και τις τέχνες. Η άλωση της πολύπαθης Τροίας με το τέχνασμα του Δούρειου Ίππου, του αινιγματικού ξύλινου αλόγου που έκρυβε στα σπλάχνα του τους γενναιότερους των Αχαιών, αιχμαλωτίζει και σήμερα τη φαντασία -μέχρι και κακόβουλο λογισμικό έχει πάρει το όνομά του. Στα ομηρικά έπη, όμως, δεν εμφανίζεται με τη λεπτομέρεια που θα περίμενε κανείς για ένα τόσο καθοριστικό για την πολεμική έκβαση γεγονός, όπως αντίστοιχα συμβαίνει σε άλλα ηρωικά έπη και σε μεταγενέστερα κείμενα. Γι’ αυτό και αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα το να ζωντανεύει ο μύθος στην ανάγλυφη διακόσμηση ενός πίθου ή ενός θραύσματος πιθαμφορέα.

Και σκηνή-σκηνή, σαν κινηματογραφική ταινία, να ξετυλίγεται μπροστά μας η πιο καθηλωτική αφήγηση όλων των εποχών.

Στην αχλή του μύθου

Η αρπαγή της Ωραίας Ελένης, συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης Μενελάου, από τον Πάρη, γιο του βασιλιά της Τροίας Πριάμου, έμελλε να γίνει η αιτία (ή η αφορμή;) για την εκστρατεία των Ελλήνων στην τότε πάμπλουτη Τροία και τον τραγικό πόλεμο που διήρκησε δέκα ολόκληρα χρόνια. Ιστορίες ανδρείας, φιλίας, ευφυΐας, αλλά και ανείπωτου πόνου, γράφονταν καθημερινά στο πεδίο της μάχης, όπου πολεμιστές από τις αντίπαλες παρατάξεις δοκίμαζαν τις δυνάμεις τους. Μαζί

The Trojan War is one of the most fascinating stories, coming from the depths of time, an amazing myth and historical reality that has always been an inexhaustible source of inspiration for literature and the arts. The fall of the long-suffering Troy with the trick of the Trojan Horse, the enigmatic wooden horse that hid in its entrails the bravest of the Achaeans, still captures the imagination today -even malicious software has taken its name. However, in the Homeric epics, it is not described in the detail that one would expect for such a decisive event for the outcome of the war; as is the case in other heroic epics and in later writings. That is why it is of particular importance when the myth is brought to life in the relief decoration of a pithos (vase) or a fragment of a pithoid vase. And there, scene by scene, like an action film, the most gripping narrative of all time unfolds before us.

In the haze of the myth

The abduction of the beautiful Helen, wife of the king of Sparta Menelaus, by Paris, son of the king of Troy, Priam, was to be the cause (or the occasion?) for the Greek military campaign in the then prosperous Troy and the tragic war that lasted for ten years. Stories of bravery, friendship, ingenuity and unspeakable pain were written daily on the battlefield where warriors from opposing sides were testing their strength. Along with the mortals, the gods of Greek mythology also favoured one side or the other in their own inventive way. Until the resourceful Odysseus, king of Ithaca, devised a way for the Achaeans to win the war: the construction of a wooden horse-hideout by

βασιλιάς της Ιθάκης, σκαρφίστηκε τον τρόπο να κερδίσουν οι Αχαιοί τον πόλεμο: την κατασκευή από τον Επειό ενός ξύλινου αλόγου-κρύπτης. Πριν, όμως, θα έκλεβαν από τους Τρώες το Παλλάδιο, το ιερό ξόανο αφιερωμένο στη θεά Αθηνά. Και θα τους ξεγελούσαν ότι δήθεν εγκαταλείπουν τη μάχη, βάζοντας φωτιά στο στρατόπεδο και σαλπάροντας με τα πλοία τους. Οι Τρώες, θεωρώντας το δώρο των Αχαιών, τον Δούρειο Ίππο, ιδανικό μέσο για να ξανακερδίσουν την εύνοια της θεάς, τον έσυραν οι ίδιοι μέσα στην Τροία, αφού έριξαν μέρος των απόρθητων τειχών για να περάσει. Οι απεγνωσμένες προειδοποιήσεις της μάντισσας Κασσάνδρας και του μάντη Λαοκόωντα δεν εισακούστηκαν. Κι ενώ οι Τρώες γλεντούσαν ολονυχτίς γύρω από το άλογο μέχρι που τους

πήρε αποκαμωμένους ο ύπνος, τότε, σύμφωνα με την Οδύσσεια, «των Αχαιών τα παλληκάρια πάτησαν το κάστρο, όταν ξεχύθηκαν

από τον δούρειο ίππο, αφήνοντας την κούφια δολερή κοιλιά του…»

και «σκορπίστηκαν, ένας εδώ άλλος αλλού, ρημάζοντας την πάνω πόλη» (Ομήρου Οδύσσεια, θ 515, μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης).

Το τέλος του πολέμου ήταν πια γεγονός, αλλά και η αρχή νέων δεινών για τους ομηρικούς ήρωες.

Ο Δούρειος Ίππος αναφέρεται μόνο σε τρεις ραψωδίες στην Οδύσσεια, μεγαλύτερη, όμως, έμφαση δίνεται στα χαμένα έπη του τρωικού κύκλου, στη Μικρή Ιλιάδα του Λέσχη και στην Ιλίου Πέρσιν (Άλωση της Τροίας) του Αρκτίνου. Στη γιγαντιαία κατασκευή με διαστάσεις 7,5 μ. ύψος και 3 μ. πλάτος είχαν κρυφτεί από 12 έως 100 πολεμιστές, αριθμός βέβαια που ποικίλλει ανάλογα με την πηγή. Οι τραγικοί ποιητές, με αποκορύφωμα τις «Τρωάδες» του Ευρυπίδη

Epeus. But before that, they stole from the Trojans the Palladium, the sacred wooden statue (xoanon) dedicated to the goddess Athena. And they deceived them by supposedly abandoning the battle, setting their camp on fire and sailing off in their ships. The Trojans, considering the gift of the Achaeans, the Trojan Horse, an ideal means to regain the favour of the goddess, dragged it into Troy themselves, after knocking down part of the impregnable walls to let it through. The desperate warnings of the seer Cassandra and the priest Laocoön were not heeded. The Trojans feasted all night around the horse until they fell asleep and then, according to the Odyssey, “troops of Achaeans broke from cover streaming out of the horses hollow flanks to plunder Troy” and “left and right they ravaged the steep city” (The Odyssey, Homer, Book 8, 576, translation by Robert Fagles). The war was over, but this was the beginning of new suffering for the Homeric heroes.

The Trojan Horse is mentioned in only three rhapsodies in the Odyssey, but greater emphasis is placed on the lost Epic Cycle, the Little Iliad of Leschis and Arctinus’s Sack of Troy (Iliou Persis). The giant construction with dimensions of 7.5 metres high and 3 metres wide, hid 12 to 100 warriors, a number that varies depending on the source. The tragic poets, most notably Euripides -who perhaps wanted to alert his contemporaries to the evils of war- in his “Trojan Women” refers to the “accessory of destruction” that “hides spears in its belly; it will be called a Trojan horse by the future generations”, presenting with vivid descriptiveness the brutal violence in the fall of Troy. Later, Virgil in the Aeneid (1st century BC), referring to the wooden horse as

«δόρατα κρύβει στην κοιλιά του, δούρειο θα το λένε οι μελλούμενες γενιές», παρουσιάζοντας με γλαφυρή παραστατικότητα την ωμή βία στην άλωση της Τροίας. Μεταγενέστερα, ο Βιργίλιος στην Αινειάδα (1ος αι. π.Χ.), αναφερόμενος στο ξύλινο άλογο ως δώρο των Αχαιών, βάζει τον Τρώα Λαοκόωντα να λέει μία φράση που έμεινε για πάντα στην ιστορία: Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας.

Ο μύθος σε όλο του το μεγαλείο

Ο μύθος του Δούρειου Ίππου ήταν πολύ συναρπαστικός για να αγνοηθεί από την τέχνη. Στην αποσπασματικά σωζόμενη χάλκινη βοιωτική πόρπη (700 π.Χ.) που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο διακρίνεται ένα άλογο με πόδια που απολήγουν σε ρόδες. Απεικόνιση τροχήλατων ποδιών του ξύλινου αλόγου και των κρυμμένων πολεμιστών έχουν και όστρακα πίθου (660 π.Χ.) στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τήνου. Πιθανώς τον 7ο αι. π.Χ. ήταν θέμα αγαπητό -αν και δεν το βρίσκουμε συχνά- στους αγγειοπλάστες των Κυκλάδων, ιδιαίτερα τους Τηνιακούς, που δημιουργούσαν πιθαμφορείς τεραστίων διαστάσεων, με εξαιρετική διακόσμηση. Το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της καλλιτεχνικής τους δεξιοτεχνίας βρίσκεται στη Μύκονο. Έχοντας συνηθίσει να βλέπουμε μόνο το κοσμοπολίτικο πρόσωπο του νησιού, τείνουμε να αγνοούμε τον σημαντικό αρχαιολογικό και πολιτιστικό του πλούτο. Κι όμως, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου, από τα αρχαιότερα της Ελλάδας, μπορεί κανείς να θαυμάσει σημαντικούς αρχαιολογικούς θησαυρούς από τη Δήλο και τη νεκρόπολη της Ρήνειας. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ένας επιβλητικός πιθαμφορέας ύψους 1,35 μ., ο ονομαστός Πίθος της Μυκόνου, που ήρθε στο φως το καλοκαίρι του 1961, στο άνοιγμα ενός πηγαδιού στη Χώρα της Μυκόνου. Ο ταφικός πίθος (στο εσωτερικό του βρέθηκαν ανθρώπινα οστά) χρονολογείται το 670 π.Χ. και η ανάγλυφη διακόσμησή του, με έμφαση στη λεπτομέρεια, είναι ανυπέρβλητης ομορφιάς.

Στον λαιμό του πίθου διακρίνεται μία πολυπρόσωπη σκηνή: ο Δούρειος Ίππος με εφτά ανοίγματα-«παραθυράκια» όπου προβάλλονται τα πρόσωπα των κρυμμένων πολεμιστών, καθώς και εφτά πάνοπλοι

a gift of the Achaeans, has the Trojan Laocoön say a phrase that has forever gone down in history: Βeware of Greeks bearing gifts.

The myth in all its glory

The myth of the Trojan Horse was too fascinating to be ignored by art. The fragmentarily preserved bronze buckle from Boeotia (700 BC) exhibited in the British Museum features a horse with legs shaped like wheels. Depiction of the wheeled legs of the wooden horse and the hidden warriors are also found on pithos fragments (660 BC) in the Archaeological Museum of Tinos. Probably in the 7th century BC it was a favourite subject -although it is not a common find- among the potters of the Cyclades, especially those of Tinos, who created huge pithoid vases with exquisite decoration. The most representative example of their artistic craftsmanship is found in Mykonos. Accustomed to seeing only the cosmopolitan face of the island, we tend to ignore its significant archaeological and cultural wealth. Yet, in the Archaeological Museum of Mykonos, one of the oldest in Greece, one can admire important archaeological treasures from Delos and the necropolis of Rineia. Among them stands out an imposing 1.35 metres high pithoid vase, the famous Mykonos Vase, which came to light in the summer of 1961, when opening a well in Mykonos’s Chora. The funerary pithos (human bones were found inside) dates back to 670 BC, and its relief decoration, with emphasis on detail, is of unsurpassed beauty. The neck of the pithos features a complex scene: the Trojan Horse with seven openings-“windows” where the faces of the hidden warriors are displayed, as well as seven armed warriors, with helmets, spears and shields, who have already come out of the horse, ready to ambush the unsuspecting inhabitants. They were the most virile of the Achaeans, we read in the Odyssey, and would bring “bloody death for Troy” (The Odyssey, Homer, Book 4, 306, translation by Robert Fagles).

“About two centuries before the composition of [painter] Polygnotus’s «Iliou Persis» in the Lesche of the Knidians at Delphi, the creator of the amphora with these relief representations provided the earliest

Paul and Alexandra Canellopoulos Museum

πολεμιστές, με κράνη, δόρατα και ασπίδες, που έχουν ήδη κατέβει από το άλογο, έτοιμοι να αιφνιδιάσουν τους ανυποψίαστους κατοίκους. Είναι οι πιο αντρειωμένοι των Αχαιών, διαβάζουμε στην Οδύσσεια, και θα φέρουν «σφαγή και χαλασμό στους Τρώες» (Ομήρου Οδύσσεια, δ273, Μετάφραση Καζαντζάκη, Κακριδή).

«Δύο αιώνες περίπου πριν από τη σύνθεση του [ζωγράφου] Πολυγνώτου “Ιλίου Πέρσις” στη Λέσχη των Κνιδίων στους Δελφούς, ο δημιουργός του αμφορέα με τις ανάγλυφες αυτές παραστάσεις έδωσε την πρωιμότερη μνημειακή εικόνα της άλωσης της Τροίας», γράφει ο Ι.Θ. Κακριδής στην «Ελληνική Μυθολογία» (Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986): «… σε τρεις επάλληλες σειρές ξετυλίγεται σε διαδοχικές εικόνες, λιγόλογα, συνταρακτικά, η τραγική μοίρα των γυναικών και των νηπίων της Τροίας». Τρωαδίτισσες αρπάζονται με τη βία για να οδηγηθούν σκλάβες πίσω στην Ελλάδα, ακόμη κι αυτές από αρχοντική γενιά. Τα πέπλα τους πέφτουν καθώς απλώνουν τα χέρια τους ικετεύοντας για τη σωτηρία των παιδιών τους από το σπαθί του εχθρού. Μέχρι και τον μικρό γιο του Έκτορα, τον Αστυάνακτα, ρίχνουν από τα ψηλά τείχη, ενώ τη μητέρα του, την Ανδρομάχη, την παίρνει μαζί του με τη βία ο γιος του Αχιλλέα, Νεοπτόλεμος. Οι σπαρακτικές κραυγές τους μοιάζουν να «ξεπηδούν» από τον πίθο. «Θρηνήστε, αλί, γυναίκες δύστυχες, κι εσείς κόρες των χαλκοδόρατων Τρωαδιτών, κακόνυφες, κι η Τροία γίνεται στάχτη» («Τρωάδες», Ευριπίδης, Μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου, 2012, Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ), ανήμπορη μοιρολογά η βασίλισσα Εκάβη, στις Τρωάδες. Κι εκεί, σε μια σκηνή στον πίθο, στέκεται η πηγή όλων των δεινών, η Ελένη. Σηκώνει το βαρύτιμο πέπλο της και κοιτά αγέρωχη τον Μενέλαο. «… φύγε από μπροστά της, μήπως σε κυριέψει ο πόθος της, γιατί έχει τέτοια μάγια, ώστε τα μάτια των αντρών σκλαβώνει, καίει τα σπίτια και ρημάζει πολιτείες» τον προειδοποιεί -μάταια- η Εκάβη.

Ο Δούρειος Ίππος σε ένα θραύσμα

Θραύσμα

όπου

αποτυπώνεται ο Δούρειος Ίππος.

Στην απέναντι σελίδα, κάτω αριστερά: Πήλινο

ανάγλυφο του 5ου αιώνα π.Χ. που απεικονίζει

τη σκηνή συνάντησης του Οδυσσέα και της συζύγου του Πηνελόπης, όπως περιγράφεται

στην ομηρική Οδύσσεια. Κάτω δεξιά: Μελανόμορφη κύλικα του 6ου αιώνα π.Χ. που απεικονίζει την ομηρική σκηνή της απόδρασης του Οδυσσέα από το σπήλαιο του Πολύφημου.

Fragment of a pithoid vase depicting the Trojan Horse.

Opposite page, bottom left: Clay relief of the 5th century BC depicting the meeting scene of Odysseus and his wife Penelope, as described in Homer's Odyssey. Bottom right: A 6th century BC black-figure kylix depicting the Homeric scene of Odysseus's escape from the cave of Polyphemus.

monumental image of the fall of Troy”, writes Ioannis Kakridis In his “Greek Mythology” (Ekdotiki Athinon publications, Athens 1986): “... unfolding in three successive rows of sequential images, sparingly, shockingly, the tragic fate of the women and children of Troy”.

Trojan women are seized by force to be taken as slaves back to Greece, even those of noble birth. Their veils fall as they stretch out their arms, begging for the salvation of their children from the sword of the enemy. Even the young son of Hector, Astyanax, is thrown from the high walls, while his mother, Andromache, is forcibly taken by Achilles’s son, Neoptolemus. Their heartbreaking cries seem to “spring” from the pithos. “Ah! unhappy wives of those armoured sons of Troy! Ah! Poor maidens, luckless brides, come weep, for Ilion is now a smouldering ruin” (“The Trojan Women”, Euripides, Translation by Thrasybulos Stavrou, 2012, Thessaloniki: Centre for the Greek Language). Queen Hecuba laments helplessly to the Trojan women. And there, in one section of the pithos, stands the source of all suffering, Helen. She lifts her precious veil and glares at Menelaus. “... Shun the sight of her, lest she strike you with longing, For she ensnares the eyes of men, overthrows their towns, and burns their houses, so potent are her witcheries!” Hecuba warns him -in vain.

The Trojan Horse in a fragment

Under the shadow of the Acropolis, in the neoclassical building and the new wing housing the Paul and Alexandra Canellopoulos Museum in Plaka, an exceptional collection of ancient and Byzantine treasures showcases the uninterrupted continuity of Greek art. A small fragment of reddish clay stands out among them. Probably a part of the neck of a large pithoid vase, slightly posterior (650-625 BC) to the one of Mykonos, probably also from the Cyclades, with dimensions of merely 10x10 cm, presents a very vivid depiction of the mythical Trojan Horse. Within six partially preserved rectangular frames (four of which are intact) there are reliefs of warriors’ heads, with their gaze turned to the right. To our eyes, they seem to be alert, ready for the final battle.

Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου.

ους και βυζαντινούς θησαυρούς αναδεικνύει την αδιάλειπτη συνέχεια της ελληνικής τέχνης. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ένα μικρό θραύσμα από ερυθρωπό πηλό. Τμήμα μάλλον από τον λαιμό ενός μεγάλου πιθαμφορέα, λίγο μεταγενέστερου (650-625 π.Χ.) από

εκείνον της Μυκόνου, πιθανότατα κι αυτός από τις Κυκλάδες, με διαστάσεις μόλις 10Χ10 εκ., παρουσιάζει μία πολύ παραστατική απεικόνιση του μυθικού Δούρειου Ίππου. Μέσα σε έξι, σωζόμενα εν μέρει, ορθογώνια πλαίσια (τέσσερα εκ των οποίων ακέραια)

έχουν αποτυπωθεί ανάγλυφα κεφάλια πολεμιστών, με το βλέμμα τους στραμμένο προς τα δεξιά. Στα μάτια μας, φαίνονται να είναι σε εγρήγορση, πανέτοιμοι για την τελική μάχη. «Οι πολεμιστές είναι σε πιο πυκνή διάταξη και φορούν κράνη με λοφία και παραγναθίδες, η λογική όμως είναι η ίδια [με τον Πίθο της Μυκόνου]», μας λέει ο αρχαιολόγος Νίκος Παπαδημητρίου, Διευθυντής του Μουσείου: «Τα “παραθυράκια” φαντάζουν κάπως περίεργα σήμερα, όμως στην εποχή τους ήταν μια ευφυής λύση για να δουν οι θεατές το εσωτερικό του κούφιου αλόγου, εκεί όπου κρύβονταν σπουδαίοι ήρωες των Αχαιών, όπως οι Οδυσσέας, Διομήδης, Μενέλαος, Νεοπτόλεμος και άλλοι».

“The warriors are in closer formation and wear helmets with crests and bucculae, but the logic is the same [as in the Mykonos Vase]”, says archaeologist Nikos Papadimitriou, Director of the Museum: “The small windows may seem a bit odd today, but at the time they were an ingenious solution for viewers to see the inside of the hollow horse, where great Achaean heroes such as Odysseus, Diomedes, Menelaus, Neoptolemus, and others were hiding”.

Paul and Alexandra Canellopoulos Museum.

είχε εξαιρετική

απήχηση στο Αιγαίο. Ραψωδοί και αοιδοί τραγουδούσαν στις αυλές των αρχόντων και σε δημόσιες γιορτές τα κατορθώματα και τις περιπέτειες των ηρώων, όπως τα εξιστορούσαν ο Όμηρος και άλλοι σπουδαίοι ποιητές, βάζοντας το δικό τους λιθαράκι στις ιστορίες αυτές.

«Οι θρύλοι αυτοί αρχικά μεταδίδονταν προφορικά και αποτελούσαν για τους Έλληνες ένα είδος ιστορίας που τους συνέδεε με το μακρινό παρελθόν», αναφέρει ο κ. Παπαδημητρίου: «Κάποια στιγμή οι καλλιτέχνες ένιωσαν την ανάγκη να αποτυπώσουν τους θρύλους σε εικόνες -ειδικά εκείνους που διέγειραν περισσότερο τη φαντασία των ανθρώπων: τον αινιγματικό Δούρειο Ίππο, την ιστορία με τον μονόφθαλμο Κύκλωπα Πολύφημο, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη και διάφορες μάχες». Φαίνεται ότι η απεικόνιση επικών σκηνών ήταν δημοφιλής πρακτική και σε μεταγενέστερες περιόδους. Σε ένα αγγείο του 6ου αι. π.Χ. στο Μουσείο Κανελλοπούλου αναγνωρίζουμε τη σκηνή απόδρασης του Οδυσσέα από το σπήλαιο του Πολύφημου, ενώ σε ένα πήλινο ανάγλυφο του 5ου αι. π.Χ. παρουσιάζεται η συγκινητική συνάντηση Οδυσσέα και Πηνελόπης. Κι όσο για τον Δούρειο Ίππο, αμέτρητες εικασίες έχουν διατυπωθεί ήδη από την αρχαιότητα. Ήταν μία πανίσχυρη πολεμική μηχανή, ένας πολιορκητικός κριός, ο πρόγονος της ελεπόλεως, ενός ξύλινου πύργου που κινούνταν πάνω σε τροχούς; Ένα πλοίο με κεφαλή αλόγου στην πλώρη του, ένας σεισμός που ισοπέδωσε την Τροία, μία τελετουργική θυσία αλόγων; Ο μύθος, πάντως, εξακολουθεί να κάνει τη φαντασία να καλπάζει -άλλωστε ήταν το έναυσμα για εκπληκτικά δημιουργήματα που άντεξαν στον χρόνο. Μάλιστα για τον Πίθο της Μυκόνου, την πληρέστερη απεικόνισή του στην τέχνη, προβάλλεται σήμερα και μία αντιπολεμική διάσταση -έχει χαρακτηριστεί η «πρώτη Γκερνίκα της ιστορίας». Μικρή σημασία έχει, άλλωστε, αν το πεδίο της μάχης ήταν στην ομηρική Τροία ή στην Ισπανία του εμφυλίου, από όπου εμπνεύστηκε ο Πικάσο το εμβληματικό του έργο. Η φρίκη του πολέμου είναι διαχρονική και, δυστυχώς, πάντα επίκαιρη.

At that time, in the 7th century BC (but also in the 8th century BC), epic poetry had a great impact in the Aegean. Rhapsodists and minstrels used to sing in the courts of the nobles and at public celebrations the deeds and adventures of the heroes, as recounted by Homer and other great poets, adding their own contribution to these stories.

“These legends were originally passed on orally and for the Greeks they were a kind of history that connected them with the distant past”, says Mr Papadimitriou: “At some point, artists felt the need to capture the legends in images -especially those that most excited people’s imagination: the enigmatic Trojan Horse, the story of the one-eyed Cyclops Polyphemus, Scylla and Charybdis and various battles”.

It seems that the depiction of epic scenes was a popular practice in later periods as well. In a 6th century BC vessel in the Canellopoulos Museum we recognise the scene of Odysseus’s escape from the cave of Polyphemus, while a 5th century BC clay relief depicts the emotional meeting of Odysseus and Penelope.

As for the Trojan Horse, countless hypotheses have been proposed since antiquity. Was it a powerful war machine, a battering ram, the ancestor of the Helepolis, a fortified wheel tower? A ship with a horse’s head on its prow, an earthquake that flattened Troy, a ritual horse sacrifice? The myth, however, still keeps the imagination running wild -after all, it has been the inspiration for amazing creations that have stood the test of time. In fact, in regard to the Mykonos Vase, the most complete depiction of it in art, an anti-war dimension is also emphasised today -it has been called the “first Guernica of history”. It makes azTroy or in civil war Spain, from which Picasso drew inspiration for his iconic work. The horrors of war are timeless and, unfortunately, always relevant.

Μουσείο Mυκόνου.  Archaeological Museum of Mykonos.

A WINEMAKING TRADITION OF 4,000 YEARS MEETS THE SCIENTIFIC KNOWLEDGE AND TECHNOLOGY OF TODAY AND CREATES GREAT WINES FROM UNTIL RECENTLY ALMOST FORGOTTEN INDIGENOUS VARIETIES OF THE BLESSED CRETAN VINEYARD.

ΒY EVA PETROPOULOU

THE TRADITIONAL CRETAN VITICULTURE

Κρήτη είναι γνωστή για τη μακραίωνη οινοποιητική της παράδοση, καθώς η αμπελοκαλλιέργεια ήταν αναπόσπαστο

κομμάτι της ζωής των Κρητών ήδη από τα πρωτομινωικά

χρόνια, γεγονός που πιστοποιείται τόσο από τις αρχαιολο-

γικές όσο και από τις γραπτές πηγές, για τις ιστορικές περιόδους. Στη

Ρωμαϊκή περίοδο η οινοπαραγωγή αυξήθηκε σημαντικά, οι εξαγωγές

γίνονταν σε μεγάλη κλίμακα και έτσι το φημισμένο κρητικό κρασί

έφτανε σε κάθε γωνιά της αυτοκρατορίας. Κατά την Ενετοκρατία, δε, άγγιξε το απόγειο της φήμης του και εξαγόταν παντού στην Ευρώπη

σε μεγάλες ποσότητες, όπως μαρτυρούν πολλές πηγές της εποχής. Ο Τζουάνες Παπαδόπουλος, που έζησε στον Χάνδακα τα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας, στα απομνημονεύματά του («Στον καιρό της σχόλης - Αναμνήσεις από την Κρήτη του 17ου αιώνα», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), παραθέτει πληθώρα πληροφοριών για τα κρητικά κρασιά «που έφτιαχναν τη διάθεση και εύφραιναν την καρδιά». Μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Μοσχάτα εξαίσια, που τα φόρτωναν σε πλοία που έρχονταν από την Αγγλία γι’ αυτό τον σκοπό, όπως και για να φορτώσουν μαλβαζίες, που και μόνο το χρώμα τους σου έφτιαχνε το κέφι, χρυσαφένιες όπως ήταν σαν φρεσκοκομμένο τσεκίνι, και διάφορα άλλα είδη ποτών, κόκκινα, ιδίως από το σταφύλι που λέγεται στα ελληνικά βουϊδομάτι, κρασί τόσο φίνο, που μπορεί κανείς να το πιει σα γάλα». Για το Κοτσιφάλι, αναφέρει: «Τα αμπέλια στην Κρήτη έβγαζαν και άλλα είδη ποτών, ιδίως ένα μαύρο κρασί σα μελάνι, ελαφρύ και όχι γλυκό, από ένα είδος σταφυλιού με μεγάλες ρώγες που λεγόταν κοτσιφάλι. Είχε πολύ δυνατό άρωμα και την ωραιότερη γεύση απ’ όλα, άξιο για αυτοκράτορες». Πράγματι, το κρητικό κρασί -ιδίως οι γλυκές «μαλβαζίες»- ήταν εξαιρετικά δημοφιλές σε όλη την Ευρώπη. Τόσο που, όταν με την οθωμανική κατάκτηση της Κρήτης η αμπελοκαλλιέργεια περιορίστηκε σημαντικά και οι εξαγωγές σταμάτησαν, οι Άγγλοι, μεγάλοι λάτρεις των κρητικών κρασιών, αγόρασαν αμπελώνες σε Ισπανία και Πορτογαλία και συνέχισαν εκεί την παραγωγή του αγαπημένου τους γλυκού κρασιού.

Crete is well known for its long wine-making tradition, as viticulture has been an integral part of Cretan life since the early Minoan period, a fact attested by both archaeological and written sources for the historical periods. During the Roman period, wine production increased significantly, exports were on a large scale and thus the famous Cretan wine reached every corner of the empire. During the Venetian rule, it reached the peak of its fame and was exported everywhere in Europe in large quantities, as many sources of the time testify. Tzouanes Papadopoulos, who lived in Chandax during the last years of the Venetian rule, in his memoirs (“In time of leisure - Memories of 17th century Crete”, Crete University Press), provides a wealth of information about the Cretan wines “that lifted the spirits and cheered the heart”. Among other things, he mentions: “Exquisite muscatels, which were loaded on ships coming from England for this purpose, as well as to load malvasia grapes, the mere colour of which would cheer you up, golden as they were, like a newly minted seqin; and various other kinds of liquors, red, especially from the grape called in Greek vouidomati, a wine so fine that one can drink it like milk”. About Kotsifali, he says: “The vineyards in Crete produced other kinds of drinks, in particular a wine as black as ink, light and not sweet, made from a kind of large grape called kotsifali. It had a very strong aroma and the best taste of all, worthy of emperors”. Indeed, the Cretan wine -especially the sweet “malvasia”- was extremely popular throughout Europe. So much so that when, after the Ottoman conquest of Crete, viticulture was significantly

Με την Απελευθέρωση, η αμπελοκαλλιέργεια άρχισε να παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης. Οι αρχές του 20ού αιώνα βρήκαν την οινοπαραγωγή μειωμένη και προβληματική, όχι όμως ανύπαρκτη, αν και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι σίγουρα λειτούργησαν ως τροχοπέδη στην εξέλιξή της. Χαρακτηριστικό της περιόδου είναι ότι η παραγωγή κρασιού αποτελεί οικογενειακή υπόθεση, με τις γνώσεις περί αμπελουργίας και οινοποιίας να μεταδίδονται από γενιά σε γενιά. Με την άφιξη των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, ήρθε νέο αίμα αμπελοκαλλιεργητών στην Κρήτη, γεγονός που έδωσε νέα ώθηση στο κρητικό κρασί, ενώ τη δεκαετία του ’30 δημιουργήθηκαν οι Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών, καθώς και τα πρώτα μεγάλα ιδιωτικά οινοποιεία, ενισχύοντας περαιτέρω τον αμπελοοινικό τομέα. Τη δεκαετία του ’70, θεσπίστηκε η παραγωγή οίνων «ΟΠΑΠ» (Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας), σύμφωνα με τα γαλλικά πρότυπα, ενώ οι περίφημες και πολύ δημοφιλείς «Γιορτές Κρασιού» έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι των κρητικών καλοκαιριών. Ακολούθησε η προσβολή φυλλοξήρας που έπληξε το νησί και προκάλεσε μεγάλες καταστροφές. Χαρακτηριστικό της περιόδου μέχρι και τη δεκαετία του ’80 παρέμενε η παρουσία των μεγάλων συνεταιριστικών και ιδιωτικών οινοποιείων, όμως στα μέσα της δεκαετίας του ’90 τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν.

reduced and exports stopped, the English, great lovers of Cretan wines, bought vineyards in Spain and Portugal and continued the production of their favourite sweet wine there. With the Liberation, viticulture began to show signs of recovery. The beginning of the 20th century found wine production reduced and struggling, but not non-existent, although the two World Wars certainly served as an obstacle to its development. A characteristic of the period is that wine production is a family business, with the knowledge of viticulture and winemaking being passed down from one generation to the next. With the arrival of refugees from Asia Minor, new blood of vine growers came to Crete, which gave a new impetus to Cretan wine, while in the 1930s the Associations of Agricultural Cooperatives and the first large private wineries were created, further strengthening the wine sector.

In the 1970s, the production of “OPAP” (Designation of Origin of Higher Quality) wines was introduced according to French standards, while the famous and very popular “Wine Festivals” became an integral part of the Cretan summers. It was followed by the phylloxera infestation that hit the island and caused great destruction. Characteristic of the period until the 1980s was the presence of large cooperative and private wineries, but in the mid-1990s things began to change.

Βρίσκουμε λύσεις για την

• Εξοπλισμός ∆ικτύων και Ειδικών Ρευστών

• Εξαρτήματα για ανοξείδωτα δίκτυα ατμού (γαλακτοβιομηχανίες, τυροκομεία

και φαρμακοβιομηχανίες)

• Προτάσεις Βελτίωσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας

• Περιορισμός θερμικών απωλειών

• Περιορισμός υγρασίας του ατμού

• Επιστροφή συμπυκνωμάτων

• Μελέτες δικτύων Ατμού και Ρευστών

• Ενεργειακές Μετρήσεις

ALEKAN ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ

Λ. Κωνσταντίνου Καραμανλή 177 Αχαρνές – Αθήνα | Τ: 210 240 1370

www.alekan.gr | e-mail: info@alekan.gr

εξοικονόμηση

Με την αλματώδη αύξηση του τουρισμού, που ανέδειξε νέες ανάγκες και απαιτήσεις, ήρθαν αλλαγές και στα γούστα του καταναλωτικού κοινού. Πλέον άρχισαν να προτιμώνται τα παλαιωμένα σε δρύινα βαρέλια τανικά κρασιά με έντονο χρώμα. Must της εποχής ήταν οι ερυθρές ποικιλίες Cabernet και Syrah και οι λευκές Chardonnay και Sauvignon Blanc. Όλες αυτές οι αλλαγές στις διεθνείς τάσεις που έφτασαν και στην Κρήτη είχαν ως αποτέλεσμα τη μεταμόρφωση του κρητικού αμπελώνα. Τα παλιά αμπέλια με τις γηγενείς ποικιλίες ξεριζώνονται και φυτεύονται γαλλικές και άλλες διεθνείς. Επιπλέον, με την πτώση του ανατολικού μπλοκ επηρεάστηκαν οι εξαγωγές, γεγονός

που είχε αρνητικό αντίκτυπο στα μεγάλα συνεταιριστικά οινοποιεία, τα οποία άρχισαν να χάνουν μερίδιο της αγοράς και να έρχονται στο προσκήνιο οι μικρότερες μονάδες. Έτσι, οι περισσότεροι οινοποιοί δημιουργούν αξιόλογα κρασιά, χρησιμοποιώντας διεθνείς ποικιλίες ή μείξεις ελληνικών και διεθνών. Έχοντας σπουδάσει οινολογία στην Ιταλία και έχοντας εργαστεί σε φημισμένα οινοποιεία της Ευρώπης, ο Γιάννης Οικονόμου επιστρέφει στην Κρήτη και καλλιεργεί τα παλιά, προφυλλοξηρικά αυτόρριζα πατρογονικά αμπέλια του ακολουθώντας έναν εντελώς διαφορετικό δρόμο από την κυρίαρχη τάση της εποχής. Πιστεύει στις δυνατότητες που έχουν οι τοπικές ποικιλίες αν οινοποιηθούν σωστά και επικεντρώνεται στο Λιάτικο, το οποίο ουδείς είχε σε εκτίμηση, καθώς απείχε

πολύ από την κυρίαρχη τάση των «σκληρών», τανικών κρασιών που επικρατούσε τότε. Έτσι, το Λιάτικο κερδίζει μια δεύτερη ευκαιρία και

With the rapid increase in tourism, which brought new needs and demands, came changes in the preferences of consumers. High tannin wines aged in oak barrels with intense colour began to be favoured. A must of the time were the red varieties Cabernet and Syrah and the white varieties Chardonnay and Sauvignon Blanc. All these changes in international trends, which also reached Crete, resulted in the transformation of the Cretan vineyard. The old vines with native varieties were uprooted and French and other international varieties were planted. Furthermore, the fall of the eastern bloc affected exports, negatively impacting large cooperative wineries, which gradually began to lose market share while smaller units came to the fore. Most winemakers created notable wines using international varieties or mixing Greek and international varieties.

Having studied oenology in Italy and having worked in renowned European wineries, Yannis Economou returns to Crete and cultivates old, pre-phylloxera, ungrafted ancestral vines, following a completely different path from the prevailing trend of the time. He believes in the potential of local varieties, if vinified properly and focuses on Liatiko, which a native variety that no one appreciated, as its characteristics were very different from the dominant trend of “hard”, tannic wines that prevailed at the time. This way, Liatiko got a second chance and the path was paved for the half-forgotten indigenous Cretan varieties.

In the first decade of the new millennium, more and more young winegrowers from traditional winemaking families are choosing to leave the beaten track of adherence to foreign varieties and are forming a new generation of restless winemakers who are taking

Ο κρητικός

με μια ματιά

αμπελώνας

Καλύπτοντας μια έκταση πάνω από 220.000 στρέμματα, οι

αμπελώνες της Κρήτης εντοπίζονται από τη μια ως την άλλη

άκρη του νησιού, με τους περισσότερους να βρίσκονται

στους νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου.

Τα κρασιά που παράγονται εδώ χρωστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους σε πολλούς παράγοντες, ενώ παρατηρούνται σημαντικές διαφοροποιήσεις από τόπο σε τόπο, όσον αφορά στο υψόμετρο, στη σύσταση του εδάφους και στο μικροκλίμα. Χαρακτηριστικό είναι και το ίδιο το ανάγλυφο του νησιού. Δεδομένου ότι όλο το μήκος της Κρήτης διατρέχουν ψηλά βουνά, τα αμπέλια που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό από τους ζεστούς αφρικανικούς νοτιάδες και ευνοούνται από τις θαλασσινές αύρες που έρχονται από το Αιγαίο. Το εύκρατο μεσογειακό κλίμα, με ήπιους χειμώνες, θερμά και ξηρά καλοκαίρια με έντονη ηλιοφάνεια αλλά και δροσερές

καλοκαιρινές νύχτες, και βροχοπτώσεις που κυμαίνονται ανάλογα με την εποχή και με την περιοχή (περισσότερες στη Δύση, λιγότερες στην Ανατολή), δημιουργούν στους λόφους και στις πλαγιές των βουνών ένα περιβάλλον φιλικό προς την αμπελοκαλλιέργεια. Η απουσία, κατά κανόνα, βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, δε, εμποδίζει την ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών.

The

Cretan

at a glance

vineyard

Covering an area of over 22,000 hectares, the vineyards of Crete are spread from one end of the island to the other, with most of them located in the prefectures of Heraklion and Lasithi.

The wines produced here derive their particular characteristics from many factors, while there are significant variations from place to place in terms of altitude, soil composition and microclimate. The terrain of the island itself is also characteristic. Since high mountains run the length of Crete, the vines in the northern part of the island are largely protected from the hot African southerly winds and are favoured by the sea breezes coming from the Aegean. The temperate Mediterranean climate, with mild winters, hot and dry summers with intense sunshine and cool summer nights, and rainfall that varies according to the season and the region (more in the West, less in the East), create on the hills and mountain slopes a viticulture-friendly environment. The general absence of rainfall during the summer prevents the development of fungal diseases.

ο δρόμος ανοίγει για τις μισοξεχασμένες γηγενείς κρητικές ποικιλίες. Την πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας, ολοένα και περισσότεροι νέοι αμπελοκαλλιεργητές, προερχόμενοι από παραδοσιακές οικογένειες οινοπαραγωγών, επιλέγουν να αφήσουν την πεπατημένη οδό της προσήλωσης στις ξενικές ποικιλίες και συγκροτούν μια νέα γενιά ανήσυχων οινοποιών που αναλαμβάνουν τα πατρικά τους οινοποιεία, τα εκσυγχρονίζουν, αξιοποιούν τις τοπικές ποικιλίες και διευρύνουν την γκάμα των κρασιών τους, ανταποκρινόμενοι στις νέες επιθυμίες της αγοράς. Οι προτιμήσεις αλλάζουν και οι οινοποιοί στρέφονται

σε μια πιο ήπιας μορφής οινοποίηση.

Το 2006 συστάθηκε το Δίκτυο Οινοποιών Κρήτης, από έναν αρχικό πυρήνα 16 οινοποιείων, με στόχο την προώθηση του κρητικού κρασιού και την ανάπτυξη του οινοτουρισμού. Στις μέρες μας, η Κρήτη αναγνωρίζεται διεθνώς ως αξιόλογη οινοπαραγωγική περιοχή και τα κρασιά της διαθέτουν φανατικούς φίλους. Όμως, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί δεν είναι λίγα. Η απαξίωση των αγροτικών εργασιών από την πλευρά των νέων ανθρώπων, η οποία στερεί εργατικά χέρια ιδίως από τους απομακρυσμένους αμπελώνες του νησιού, είναι ένα από αυτά. Η κλιματική κρίση, με τις αυξημένες δυσκολίες και τις προκλήσεις που θέτει στους αμπελοκαλλιεργητές, είναι ένα άλλο. Όμως, οι άνθρωποι του πανάρχαιου κρητικού αμπελώνα αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες με αποφασιστικότητα, στοχεύοντας στη δημιουργία κρασιών αντάξιων της φήμης του τόπου, και τα καταφέρνουν, όπως δείχνουν άλλωστε και οι πολύ καλές κριτικές και βαθμολογίες που λαμβάνουν στις παγκόσμιες μηχανές αναζήτησης κρασιών.

Κύριες οινοποιήσιμες ποικιλίες

της Κρήτης

ΛΕΥΚEΣ

Ασύρτικο: Ποικιλία του Αιγαίου, που ανέκαθεν υπήρχε στην Κρήτη σε μικρές ποσότητες. Δίνει κρασιά με γε -

μάτο σώμα και υψηλή οξύτητα.

Βηλάνα: Ποικιλία που βελτιώθηκε ποιοτικά, χάρη στις σύγχρονες μεθόδους οινοποίησης. Δίνει κρασιά με λεπτό άρωμα και δροσερή γεύση.

Βιδιανό: Ποικιλία σχεδόν εξαφανισμένη μέχρι πρόσφατα, δίνει κομψά, πολύπλοκα, υψηλόβαθμα κρασιά μέτριας οξύτητας, με έντονο άρωμα.

Δαφνί: Είχε σχεδόν εξαφανιστεί και σήμερα βρίσκεται σε άνοδο. Δίνει μαλακά κρασιά μέτριου αλκοολικού τίτλου και οξύτητας, με άρωμα που θυμίζει δάφνη. Θραψαθήρι: Ποικιλία που βελτιώθηκε χάρη στον σύγχρονο εξοπλισμό των οινοποιείων. Δίνει κρασιά με έντονη προσωπικότητα και ιδιαίτερα αρώματα.

Malvasia di Candia: Κρητική ποικιλία που δίνει αρωματικά ξηρά ή γλυκά κρασιά.

Μοσχάτο Σπίνας: Πρώιμη ποικιλία, κλώνος του Μοσχάτου, με καταγωγή από το χωριό Σπίνα Σελίνου Χανίων, δίνει κρασιά με λεπτό χαρακτήρα και χαμηλές τανίνες.

Πλυτό: Σχεδόν εγκαταλελειμμένη ποικιλία, που σήμερα βρίσκεται σε άνοδο. Δίνει ελαφριά, φρέσκα κρασιά με λεπτά αρώματα.

Ερυθρές

Κοτσιφάλι: Ποικιλία που δίνει μαλακά κρασιά με χαμηλές τανίνες και έντονα αρώματα κόκκινων φρούτων. Λιάτικο: Παλιά, πρώιμη ποικιλία, που δίνει κρασιά με λεπτό άρωμα.

Μαντηλάρι: Σκουρόχρωμη ποικιλία, που συχνά αναμειγνύεται με Κοτσιφάλι. Δίνει στιβαρά κρασιά με πολλές τανίνες.

Ρωμέικο: Χανιώτικη ποικιλία, που δίνει ζωηρά κρασιά υψηλού αλκοολικού βαθμού και μέτριας οξύτητας.

Υπάρχουν και άλλες τοπικές ποικιλίες, όπως το Μελισσάκι, ο Ταχτάς, το Βουιδόματο, το Αθήρι, όμως είναι σπανιότερες, καθώς προς το παρόν καλλιεργούνται σε πολύ μικρότερο βαθμό.

Οι διεθνείς ποικιλίες έχουν επίσης σημαντική παρουσία στους αμπελώνες της Κρήτης και οινοποιούνται αυτούσιες ή μαζί με ντόπιες. Από λευκές, Sauvignon Blanc και Chardonnay και από ερυθρές, Cabernet, Merlot, Syrah, Grenache Rouge, Refosco, Mourvedre και άλλες.

Main wine grape varieties used in Crete

White

Assyrtiko: A variety of the Aegean, which has always existed in Crete in small quantities. It yields fullbodied wines with high acidity.

Vilana: A variety that has been improved in quality, thanks to modern winemaking methods. It yields wines with a delicate aroma and fresh taste.

Vidiano: A variety almost extinct until recently, it yields elegant, complex, high quality wines of medium acidity, with intense aroma.

Dafni: It had almost disappeared and is now on the rise. It yields soft wines of medium alcoholic strength and acidity, with a laurel-like aroma.

Thrapsathiri: A variety that has been improved thanks to modern winery equipment. It yields wines with intense personality and special aromas.

Malvasia di Candia: Cretan variety that yields aromatic dry or sweet wines.

Muscat of Spina: An early variety, a clone of Muscat, originating from the village of Spina, Selino in Chania, yields wines with fine character which are low in tannins.

Plyto: An almost abandoned variety, which is currently on the rise. It yields light, fresh wines with subtle aromas.

Red

Kotsifali: A variety that yields soft wines with low tannins and intense aromas of red fruits.

Liatiko: Old, early variety, which yields wines with a delicate aroma.

Mandilari: Dark variety, often mixed with Kotsifali. It yields robust wines high in tannins.

Romeiko: A variety from Chania, it yields lively wines of high alcoholic strength and moderate acidity.

There are more local varieties, such as Melissaki, Tahtas, Voydomato, Athiri, but they are rarer, as they are currently cultivated to a much lesser degree. International varieties also have a significant presence in the vineyards of Crete and are vinified on their own or together with local varieties. White varieties are Sauvignon Blanc and Chardonnay and red Cabernet, Merlot, Syrah, Grenache Rouge, Refosco, Mourvedre and more.

over their ancestral wineries, modernising them, exploiting local varieties and expanding the range of their wines in response to new market desires. Preferences change and winemakers are turning to a milder form of winemaking.

In 2006, was established the Cretan Winemaker’s Network from an initial core of 16 wineries, with the aim of promoting Cretan wine and the development of wine tourism. Nowadays, Crete is internationally recognised as a significant wine-producing region and its wines have devoted fans. But the problems faced by producers are not few. The depreciation of agricultural work on behalf of young people, which deprives labour, particularly from the remote vineyards of the island, is one of them. The climate crisis, with the increased difficulties and challenges it poses to wine growers, is another. However, the people of the ancient Cretan vineyard face the adversities with determination, aiming to create wines worthy of the reputation of their land, and they succeed, as shown by the very good reviews and ratings they receive in global wine search engines.

ANCONA AND BRINDISI

THE GATES OF ITALY

THE TWO POPULAR ADRIATIC PORTS ARE CONNECTED TO GREECE BY MINOAN LINES FERRIES AND OFFER ACCESS TO DOZENS OF ATTRACTIONS, BOTH IN THE CITIES THEMSELVES AND IN NEARBY DESTINATIONS.

BY ASTEROPI LAZARIDOU

Πανοραμική άποψη του λιμανιού της Ανκόνα.  Panoramic view of the port of Ancona.

Συνήθως δεν δίνουμε στα λιμάνια την αξία που τους αναλογεί. Τα χρησιμοποιούμε για μία απλή μετάβαση και συχνά δεν μπαίνουμε στον κόπο να ανακαλύψουμε όσα έχουν να μας προσφέρουν. Μία πιο προσεκτική ματιά στο Μπρίντιζι

και στην Ανκόνα, όμως, μπορεί να μας αποδείξει ότι πρόκειται για περιοχές με τεράστιο ενδιαφέρον. Για τους περισσότερους που επισκέπτονται το Μπρίντιζι, η πόλη είναι απλώς ένα σημείο άφιξης και αναχώρησης. Η αλήθεια είναι όμως πως, εκτός από σημαντικό λιμάνι της Αδριατικής, το Μπρίντιζι είναι γνωστό για την πλούσια ιστορία, τη μοναδική αρχιτεκτονική και την ιδιαίτερή του ατμόσφαιρα.

Η πόλη είναι γεμάτη αξιοθέατα, γραφικά σοκάκια και σημαντικά μνη-

We usually do not treat ports with the respect they deserve. We use them for a simple transit and often don’t bother to discover what they have to offer. However, a closer look at Brindisi and Ancona can prove that these are areas of great interest. For most people who visit Brindisi, the city is just a point of arrival and departure. But the truth is that, apart from being an important Adriatic port, Brindisi is known for its rich history, its unique architecture and its special atmosphere.

The city is full of sights, picturesque alleys and important monuments waiting to be explored. There are plenty of things to do, from shopping in the colourful local markets to sunbathing on

μεία, τα οποία περιμένουν να τα εξερευνήσουμε. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε, από ψώνια στις πολύχρωμες τοπικές αγορές μέχρι ηλιοθεραπεία στις υπέροχες χρυσαφένιες παραλίες που υπάρχουν γύρω από το Μπρίντιζι. Το συγκεκριμένο λιμάνι αποτελεί επίσης στρατηγικό σημείο για εξορμήσεις σε άλλες συναρπαστικές πόλεις, όπως το Λέτσε.

Από την πρώτη στιγμή που θα φτάσουμε στο Μπρίντιζι, θα εντυπωσιαστούμε από το κάστρο που δεσπόζει στην είσοδο του λιμανιού. Μόλις αποβιβαστούμε από το πλοίο, κάνουμε μια ωραία και ινσταγκραμική βόλτα στην Corso Garibaldi, η οποία συνδέει το λιμάνι με τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό.

Μια στάση στην πλακόστρωτη Piazza Duomo επιβάλλεται για να θαυ-

the beautiful golden beaches around Brindisi. This port is also a strategic point for excursions to other exciting cities such as Lecce.

Anyone arriving in Brindisi, will be impressed by the castle, which dominates the entrance to the port. After disembarking from the ferry, take a nice and intriguing walk along Corso Garibaldi, which connects the port with the main railway station. A stop at the cobbled Piazz a Duomo is a must to admire the majestic cathedral. Another feature of the historic centre is Piazza della Vittoria with its fountain, which has dominated the city since the 17th century.

Strolling casually or riding a bike -which can be rented- in the

Το παραλιακό μέτωπο του Μπρίντιζι.  The waterfront promenade of Brindisi.

μάσουμε τον μεγαλοπρεπή

καθεδρικό ναό. Άλλο ένα χαρακτηριστικό σημείο του ιστορικού κέντρου είναι η πλατεία Piazza della Vittoria με το σιντριβάνι της, που δεσπόζει στην πόλη από τον 17ο αιώνα. Περπατώντας ανέμελα ή κάνοντας ποδήλατο -που μπορούμε να νοικιάσουμε- στο πάρκο Cillarese, ψωνίζουμε σουβενίρ, ενώ στη συνέχεια μπορούμε να νοικιάσουμε μια βάρκα στο Chiavica Ragusi και αν εκτός από βαρκάδα θέλουμε να κολυμπήσουμε, ας το επιχειρήσουμε στη μαγευτική παραλία Azzurro -με το όνομά της να μαρτυρά τα καταγάλανα νερά της. Το Μπρίντιζι έχει και μακρόχρονη οινική παράδοση, οπότε αν καθίσουμε για να δοκιμάσουμε τις τοπικές λιχουδιές, καλό είναι να τις συνδυάσουμε με κάποιο τοπικό ιταλικό κρασί.

Εκδρομές σε γειτονικές πόλεις και αρχαιολογικούς χώρους πρέπει να μπουν πολύ ψηλά στον κατάλογο των σχεδίων μας: στο Αλμπερομπέλο, έναν παραμυθένιο προορισμό με αρχιτεκτονική που θα μας κάνει να νιώσουμε ότι βρισκόμαστε σε κινηματογραφικό σετ ταινίας εποχής, στον πασίγνωστο Τάραντα, που ίδρυσαν Δωριείς από την αρχαία Σπάρτη, με το εντυπωσιακό κάστρο και τα ενδιαφέροντα μνημεία και στο Λέτσε, με τη μοναδική Βασιλική του Τιμίου Σταυρού. Μπορούμε επίσης να επισκεφθούμε τα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας και να επιβεβαιώσουμε το κλασικό ρητό «una faccia una razza».

Εύκολα προσβάσιμη από το Μπρίντιζι είναι όμως και μια πόλη που γνώρισε όλος ο πλανήτης χάρη στην τελευταία περιπέτεια του James Bond -η Ματέρα. Είναι μία από τις αρχαιότερες κατοικημένες πόλεις του κόσμου, με λαξευμένες σπηλιές, στις οποίες ζούσαν κάποτε οι κάτοικοι. Βρίσκεται στην περιοχή Μπαζιλικάτα, δίπλα σε ένα μικρό

Cillarese Park, we can shop for souvenirs, then rent a boat at Chiavica Ragusi and if, apart from boating, one also wants to swim, they can do so at the enchanting Azzurro beach -with its name testifying to its clear blue waters. Brindisi also has a long-standing wine tradition, so if you sit down to sample the local delicacies, it’s a good idea to pair them with some local Italian wine. Excursions to neighbouring towns and archaeological sites should be high on our bucket list: to Alberobello, a fairytale destination with architecture that will make you feel like you are in a period film set, to the famous Taranto, founded by Dorians from ancient Sparta, with its impressive castle and interesting monuments, and then to Lecce, with its unique Basilica di Santa Croce. We can also visit the Greek-speaking villages of Southern Italy and confirm the classic saying “una faccia una razza”. Easily accessible from Brindisi, it is also a city that the whole planet has come to know thanks to the latest James Bond adventure -Matera. It is one of the oldest inhabited cities in the world, with carved caves where the residents once lived. It is located in the Basilicata region, next to a small gorge, with the Gravina River flowing below it. Rightfully, UNESCO has designated it a World Heritage Site.

O μεσαιωνικός πύργος Guaita, στον Άγιο Μαρίνο.

 Μedieval Guaita tower in San Marino Republic.

του Οστούνι, μιας όμορφης πόλης κοντά στο Μπρίντιζι.  Νight view of Ostuni, a beautiful town near Brindisi.

φαράγγι, με τον ποταμό Gravina να ρέει από κάτω της. Όχι άδικα, η UNESCO την έχει χαρακτηρίσει Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Το λιμάνι της Ανκόνα μπορεί επίσης να μας συναρπάσει με τις κρυφές του χάρες, αν του δώσουμε μια ευκαιρία. Το Museo Archeologico Nazionale delle Marche, το Αρχαιολογικό Μουσείο, φιλοξενεί ευρήματα που ξεκινούν από την εποχή του χαλκού και τη νεολιθική περίοδο. Εξίσου, αν όχι περισσότερο ενδιαφέρον με το περιεχόμενο του μουσείου παρουσιάζει και το κτίριο στο οποίο στεγάζεται, το Palazzo Ferretti,

του 16ου αιώνα, με τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες και τα περίτεχνα ανάγλυφα στις οροφές. Δεν παραλείπουμε να επισκεφθούμε την Chiesa di San Domenico, την μπαρόκ εκκλησία που βρίσκεται στην πλατεία Piazza del Plebiscito, καθώς θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε τα δύο μεγαλειώδη έργα τέχνης του Μεσαίωνα που φιλοξενεί: τη «Σταύρωση» του Tiziano με τις επικές διαστάσεις και τον «Ευαγγελισμό» του Guercino.

Ο Άγιος Μαρίνος είναι μια ακόμα απτή απόδειξη των ταξιδιωτικών επιλογών που έχουμε στη διάθεσή μας, με σημείο αφετηρίας την Ανκόνα. Ο Άγιος Μαρίνος είναι μία χώρα μέσα σε μία μεγαλύτερη χώρα και πρόκειται για ένα από τα μικρότερα κράτη του κόσμου -βρίσκεται ανάμεσα στην Μπολόνια και την Ανκόνα, με έκταση μόλις 61 τ.χλμ. Η φυσική ομορφιά, ο μεσογειακός αέρας και τα κτίρια σε μεσαιωνικό και αναγεννησιακό ύφος είναι μερικές από τις βασικές αρετές του. Το ιστορικό κέντρο του Σαν Μαρίνο είναι χτισμένο περιμετρικά της κορυφής του βουνού Τιτάνο. Κατά την παραμονή μας θα πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθούμε τα τρία φρούρια που κοσμούν την κορυφογραμμή του βουνού: Το κάθε φρούριο έχει τον δικό του πύργο -La Guaita, Cesta

και Montale-, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με ένα πλακόστρωτο μονοπάτι. Από εκεί ψηλά, ανάλογα με το σημείο του ορίζοντα που θα κοιτάξουμε, μπορούμε να θαυμάσουμε την απέραντη θέα των Απεννίνων,

The port of Ancona can also fascinate us with its hidden charms if we give it a chance. The Museo Archeologico Nazionale delle Marche, the archaeological museum, hosts finds dating back to the Bronze Age and the Neolithic period. Equally, if not more interesting than the contents of the museum is the building in which it is housed, the 16th century Palazzo Ferretti, with its impressive frescoes and elaborate reliefs on the ceilings.

We don’t miss the Chiesa di San Domenico, the baroque church located in Piazza del Plebiscito, as we will have the chance to admire the two magnificent works of medieval art it houses: the “Crucifixion” by Titian with its epic dimensions and the “Annunciation” by Guercino.

San Marino is yet another tangible proof of the travel options at our disposal, with Ancona as the starting point. San Marino is a country within a larger country and is one of the smallest states in the world -located between Bologna and Ancona with an area of just 61 square kilometres. The natural beauty, the Mediterranean air and the medieval and Renaissance buildings are some of its main assets.

The historic centre of San Marino is built around the summit of Monte Titano. During our stay we should definitely visit the three fortresses that adorn the ridge of the mountain: each fortress has its own tower -La Guaita, Cesta and Montale-which are connected by a paved path. From up there, depending on the point on the horizon, we can admire the endless view of the Apennines, the vineyards of San Marino and Rimini. The breathtaking view is a trademark of the country, as evidenced by the hundreds of photos that flood Instagram.

H αρχαία πόλη της Ματέρα.  Ancient town of Matera.

τους αμπελώνες του Σαν Μαρίνο και το Ρίμινι. Η καταπληκτική θέα που κόβει την ανάσα είναι σήμα κατατεθέν της χώρας, όπως αποδεικνύουν οι εκατοντάδες φωτογραφίες που κατακλύζουν το Instagram. Μιας και είναι καλοκαίρι, τι καλύτερο από το να απολαύσουμε και μερικές από τις ομορφότερες ιταλικές παραλίες; Το Ρίμινι αποτελεί το μεγαλύτερο παραθαλάσσιο θέρετρο της Αδριατικής, με χιλιάδες επισκέπτες από την Ιταλία αλλά και όλο τον κόσμο να το προτιμούν για τις διακοπές τους: περίπου 14 χιλιόμετρα παραλιών μάς περιμένουν

για να ανακαλύψουμε την αγαπημένη μας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει

βεβαίως και η παλιά πόλη, για να κάνουμε τις βόλτες μας και να θαυμάσουμε από κοντά την Αψίδα του Αυγούστου που κατασκευάστηκε το 27 π.Χ. ή την εντυπωσιακά καλοδιατηρημένη γέφυρα του Τιβέριου.

Μην ξεχνάμε ότι αυτές είναι μόνο μερικές προτάσεις με αφετηρία τα λιμάνια του Μπρίντιζι και της Ανκόνα. Οι δύο πόλεις αλλά και οι γύρω περιοχές κρύβουν πολλές ακόμα εκπλήξεις -είναι στο χέρι μας να τις ανακαλύψουμε!

Since it’s summertime, what could be better than enjoying some of the most beautiful Italian beaches? Rimini is the largest seaside resort on the Adriatic, with thousands of visitors from Italy and all over the world choosing it for their holidays: about 14 kilometres of beaches are waiting for us to discover our favourite one. Of course, the old town is also interesting to stroll around and admire the Arch of Augustus, built in 27 BC, or the impressively well-preserved bridge Ponte di Tiberio. We don’t forget that these are just a few suggestions when travelling from the ports of Brindisi and Ancona. The two cities and the surrounding areas hold many more surprises -it’s up to us to discover them!

Η γέφυρα του Τιβέριου στο Ρίμινι.  Tiberius bridge in Rimini.

ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ GRIMALDI GUARANTEED BY GRIMALDI GROUP

ε μακρά ιστορία, που χρονολογείται από το 1947, ο Όμιλος Grimaldi δραστηριοποιείται στη λειτουργία φορτηγών (Ro/Ro), οχηματαγωγών (μεταφορέων αυτοκινήτων) και επιβατηγών πλοίων, παρέχοντας, μέσω των θαλάσσιων μεταφορών, ολοκληρωμένες υπηρεσίες logistics στους μεγαλύτερους κατασκευαστές οχημάτων παγκοσμίως.

Οι υπηρεσίες που παρέχει ο όμιλος, με έδρα τη Νάπολη, περιλαμβάνουν επίσης τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων, παλετοποιημένων και ενοποιημένων φορτίων, αλλά και επιβατών, με έναν σύγχρονο στόλο με περισσότερα από 130 φορτηγά πλοία πολλαπλών χρήσεων, αποκλειστικά οχηματαγωγά (μεταφορείς αυτοκινήτων), όπως επίσης και επιβατηγά.

Ο Όμιλος Grimaldi προσφέρει ένα ευρύ δίκτυο θαλάσσιων υπηρεσιών για επιβάτες στη Μεσόγειο Θάλασσα με την Grimaldi Lines, τη Minoan Lines και την Trasmed, καθώς και στη Βαλτική και Βόρεια Θάλασσα μέσω της ελεγχόμενης εταιρείας Finnlines.

Η Grimaldi Lines προσφέρει θαλάσσιες συνδέσεις στους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Ισπανίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας (συμπεριλαμβανομένων της Σικελίας και της Σαρδηνίας) και της Τυνησίας.

Μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, η εταιρεία προσφέρει συχνά δρομολόγια καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, από την Ηγουμενίτσα προς τα λιμάνια του Μπρίντιζι (Απουλία) και της Ανκόνα (Μάρκε), τα οποία μάλιστα συνδέονται και με την Κέρκυρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Έχοντας επίγνωση της ανάγκης για παροχή περισσότερο καινοτόμων και ανταγωνιστικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας προς τους επιβάτες του, ο Όμιλος Grimaldi διαθέτει έναν στόλο σύγχρονων επιβατηγών κρουαζιερόπλοιων, προσφέροντας στάνταρντ υπηρεσίες κρουαζιέρας, καθώς και επιβατηγών οχηματαγωγών πλοίων (Ro/Ro) νέας γενιάς.

With a long history dating back to 1947, the Grimaldi Group specializes in the operation of Ro/Ro (roll-on/roll-off) vessels, car carriers and ferries. It is a dedicated supplier of integrated logistics services based on maritime transport to the world’s major vehicle manufacturers.

Through its maritime services, the Naples-based group also transports containers, palletized/unitized cargo and passengers with a modern fleet of over 130 Ro/Ro and multipurpose vessels, pure car carriers and ferries.

The Grimaldi Group offers a wide network of maritime services for passengers in the Mediterranean Sea, under the Grimaldi Lines, Minoan Lines and Trasmed brands, and in the Baltic and North Sea, through the controlled company Finnlines.

Grimaldi Lines offers maritime connections to the most popular tourist destinations in Spain, Greece, Italy (including Sicily and Sardinia) and Tunisia.

Between Greece and Italy, the company offers frequent year-round services connecting Igoumenitsa to the Italian ports of Brindisi (Apulia) and Ancona (Marche). During the summer, services between both Italian ports and Corfu are operated as well.

Aware of the need to offer ever more innovative, highquality and competitive services to its passengers, the Grimaldi Group deploys a fleet of modern cruise ferries, providing cruise ship standard facilities, and new generation state-of-the-art Ro/Ro-Passenger ferries.

The flagships of the Grimaldi Lines fleet are the Cruise

THE DYNAMIC CORPORATE GROUP OFFERS A WIDE NETWORK OF HIGH-QUALITY SERVICES FOR TRAVELERS IN THE MEDITERRANEAN.

Roma” και “Cruise Barcelona”, τα οποία είναι δρομολογημένα μεταξύ Ιταλίας και Ισπανίας, στη γραμμή Τσιβιταβέκια - Πόρτο Τόρες - Βαρκελώνη. Παρά το γεγονός ότι αποτελούν ήδη τα μεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια στη Μεσόγειο, το 2019 επιμηκύνθηκαν και ανακαινίστηκαν, γεγονός που τους επιτρέπει να μεταφέρουν πλέον μέχρι και 3.500 επιβάτες. Επιπλέον, χάρη στις μεγάλης διάρκειας μπαταρίες λιθίου, οι οποίες επαναφορτίζονται κατά την πλοήγηση, οι εκπομπές αέριων ρύπων εκμηδενίζονται κατά τη διάρκεια της αγκυροβόλησης.

Και τα δυο πλοία είναι εξοπλισμένα με 499 μεγάλες και καλαίσθητες καμπίνες, 595 άνετες αεροπορικές θέσεις, ένα À la carte και δύο Self-service εστιατόρια, πισίνα, σολάριουμ και ένα σύγχρονο κέντρο wellness, με σάουνα, χαμάμ και αίθουσα μασάζ. Παρέχονται επίσης υπηρεσίες αναψυχής εν πλω, όπως καζίνο, video games, ντισκοτέκ, παιδική χαρά και μία αίθουσα συνεδρίων, χωρητικότητας 300 ατόμων. Όλα τα επιβατηγά πλοία του Ομίλου Grimaldi συνδυάζουν εξαιρετική άνεση εν πλω με επιλογές χαμηλού κόστους. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις οικογένειες, καθώς και σε ομάδες φίλων και φοιτητών, με μειωμένες τιμές ναύλων σε όλες τις γραμμές. Επιπροσθέτως, πραγματοποιούνται κατά περιόδους θεματικές εκδηλώσεις εν πλω για τα πλοία της Grimaldi Lines στη γραμμή Τσιβιταβέκια - Βαρκελώνη, ενώ η Grimaldi Lines Tour Operator προσφέρει ακτοπλοϊκά και ξενοδοχειακά πακέτα σε Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία (συμπεριλαμβανομένων της Σικελίας και της Σαρδηνίας).

Ο Όμιλος Grimaldi είναι η πρώτη ιταλική ναυτιλιακή εταιρεία που απέκτησε τα πιστοποιητικά SMS, ISO 9001 και ISO 14001 για την Ασφάλεια, την Ποιότητα και το Περιβάλλον. Δύο άλλες από τις πιο πρόσφατες διακρίσεις της Grimaldi Lines για την εξαιρετική τους επίδοση στις επιβατικές μεταφορές είναι αυτές στα World Travel Leaders Award (2016) και στα Italia Travel Awards (2018 και 2019).

Roma and Cruise Barcelona, both deployed between Italy and Spain on the Civitavecchia-Porto Torres-Barcelona route. Despite being already the biggest cruise ferries in the Mediterranean, in 2019 they were lengthened and refurbished, which has enabled the two sister ships to transport up to 3,500 passengers. Moreover, thanks to mega lithium batteries, which are recharged during navigation, they can reduce emissions to zero while at berth.

Both vessels are equipped with 499 large, elegant cabins, 595 comfortable reclining seats, an à la carte and two selfservice restaurants, a swimming pool, a solarium bar and a modern wellness centre with sauna, hammam and massage room. On board entertainment services include a casino, a video game corner, a discotheque, a playground area for children and a 300-person conference room.

All the Group’s passenger ships perfectly combine excellent comfort on board with low-cost options. Special attention is given to families, groups of friends and students, with fare reductions offered on all routes. In addition, thematic events are periodically organised on board the Grimaldi Lines vessels mainly on the Civitavecchia-Barcelona route, while Grimaldi Lines Tour Operator offers ship and hotel packages in Greece, Spain and Italy (including Sardinia and Sicily).

The Grimaldi Group is the first Italian shipping company to have obtained the SMS, ISO 9001 and ISO 14001 certifications for Safety, Quality and Environment. Recent recognitions received by Grimaldi Lines for its outstanding performance in passenger transport include the World Travel Leaders Award (in 2016) and the Italia Travel Awards (in 2018 and 2019).

life & well-being health

Τα θαλάσσια σπορ χτίζουν γερό

ανοσοποιητικό σύστημα

α θαλάσσια σπορ συνδυάζουν διασκέδαση

και άθλη-ση με τον πιο απολαυστικό και cool

Water sports build a strong immune system Τ

τρόπο, ξορκίζο-ντας τη ζέστη του καλοκαιριού. Ωστόσο, αυτό που λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν είναι ότι η ενασχόληση με τα σπορ της θάλασσας επιδρά ευεργετικά στα χρόνια νοσήματα του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και πως τα παιδιά και οι έφηβοι που περνούν το καλοκαίρι τους κάνοντας θαλάσσια σπορ χτίζουν από μικρή ηλικία ένα πολύ γερό ανοσοποιητι-κό. Δεν είναι ποτέ αργά να ανακαλύψουμε τα φανερά και τα κρυφά οφέλη των υδάτινων σπορ και να τα εντάξουμε στη ζωή μας. Για μένα, προσωπικά, η επαφή με τα θαλάσσια σπορ προ-έκυψε καθώς αναζητούσα απαντήσεις

στο ερώτημα: «Γιατί, παρά την πρόοδο της Ιατρικής, έχει αυξηθεί τόσο πολύ η νο-σηρότητα στις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος;». Ιδιαίτερα στην ειδικότητα της ωτορινολαρυγγολογίας

έχουν αυξηθεί οι ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα, ιγμορίτιδα, πο-λύποδες, αποφρακτική άπνοια, καθώς και κακοήθειες στην περιοχή του στόματος,

του φάρυγγα και του λάρυγγα.

Επίσης, έχει αυξηθεί και η σωματοποίηση του άγχους, με συχνότερα συμπτώματα τον ίλιγγο, την κεφαλαλγία, τις εμβο-ές, τη δυσκολία στην κατάποση, την αστάθεια. Βέβαια, παρά την εξέλιξη στη διάγνωση και στη θεραπεία, είτε φαρμακευ-τική είτε χειρουργική με τις νέες ενδοσκοπικές τεχνικές, είναι βέβαιο αυτό που ο Ιπποκράτης είχε πει πριν από χιλιάδες χρόνια, ότι το σώμα έχει την ιδιότητα, σε μεγάλο βαθμό, να αυτοθεραπεύεται.

Κάθε ηλικία είναι κατάλληλη για να μάθεις water ski ή windsurfing έτσι κι εγώ, πριν από οκτώ χρόνια, μπήκα στον γλυκό πειρασμό να πραγματοποιήσω ένα παιδικό μου όνειρο, να μάθω θαλάσσιο σκι και ιστιοσανίδα. Σαγηνεύτηκα από την αύρα του αέρα της Πάρου και αποφάσισα να ξεπεράσω τους φόβους μου, χάρη στους έμπειρους δασκάλους. Η ιστιοσανίδα και το θαλάσσιο σκι είναι δύο αθλήματα που ανεβάζουν την αδρεναλίνη και τον ενθουσιασμό στα ύψη, γιατί αυξάνουν τα επίπεδα των ενδορφινών, που δρουν ως φυσικά αντικαταθλιπτικά στον εγκέφαλο και αμέσως αλλάζει η διάθεσή μας. Παράλληλα, κατά την επαφή μας με το νερό κάνουμε τις πιο φυσικές ρινικές πλύσεις, οι οποίες θεραπεύ-ουν τα χρόνια προβλήματα του ανώτερου αναπνευστικού ή βοηθούν ώστε αυτά να διατηρηθούν σε ένα σταθερό επίπεδο, χωρίς επιπλοκές και έντονα συμπτώματα. Η ενασχόληση με αυτά τα τόσο δημοφιλή σπορ του ελλη-νικού καλοκαιριού χαρίζουν ένα καλύτερο προφίλ υγείας σε κάθε ηλικία, καθώς έχουν ευεργετική επίδραση (και) στα χρόνια νοσήματα του ανώτερου αναπνευστικού. Οι παρακαταθήκες ενέργειας που θα πάρουμε από τις καλο-καιρινές μας διακοπές ας γίνουν η αφορμή να αντιδράσουμε πιο ολιστικά στην αύξηση

Water sports combine fun and exercise in the most enjoyable way. However, what few people know is, that engaging in sea sports has a beneficial effect on chronic diseases of the upper respiratory system and that, children and teenagers who spend their summer doing water sports, build from an early age a very strong immune system. It’s never too late to discover the obvious and hidden benefits of wa-ter sports and incorporate them into our lives.

Especially otolaryngology has increased patients with allergic rhinitis, sinusitis, polyps, etc. Also, the embodiment of anxiety has increased, with the most frequent symptoms being vertigo, headache, difficulty swallowing, and unsteadiness.

Despite the development in diagnosis and treatment, either pharmaceutical or surgical with new endoscopic techniques, it is certain what Hippocrates said thousands of years ago, that the body has the ability, to a large extent, to heal itself.

Windsurfing and water skiing are two sports that boost adren-aline and enthusiasm, because they increase the levels of endor-phins, which act as natural antidepressants in the brain and im-mediately our mood changes. At the same time, during contact with water, we make the most natural nasal washes, which heal chronic conditions of the upper respiratory or help to keep them leveled, without complications and pronounced symptoms.

Let the energy reserves that we will get from our summer va-cations, be the reason for having a more holistic reaction to the increase in morbidity with a radical change in the daily lifestyle, in terms of nutrition, sports, and management of our lives.

What and for whom is Robotic Thoracic Surgery

ρομποτική χειρουργική διενεργείται με τη βοήθεια του Ρομποτικού Συστήματος Da Vinci Xi της αμερικανικής Intuitive, το οποίο μέσα από πολύπλοκα συστήματα μεταφέρει από χειριστήριο τις

κινήσεις των δακτύλων του χειρουργού στις άκρες των εργαλείων που από πριν έχουν τοποθετηθεί στο σώμα μέσα από οπές των 8 mm. Η χειρουργική ακρίβεια είναι άριστη και η μέθοδος είναι αναίμακτη. Πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ότι τόσο η ρομποτική όσο και η θωρακοσκοπική αφορούν το σύνολο των παθήσεων του θώρακα και του ημιθωρακίου (καρκίνος πνεύμονα, κύστεις πνεύμονα, όζοι πνεύμονα, πνευμοθώρακας, υπερπλασία θύμου αδένα-αντιμετώπιση μυασθένειας, θυμώματα) και είναι κατάλληλες για όλες τι ηλικίες. Με το πέρας του χρόνου, ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ασθενών επιλέγει πλέον τις Ελάχιστα Επεμβατικές Μεθόδους ως μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης παθήσεων του θώρακα, καθώς δεν απαιτούν την κλασική θωρακοτομή, αλλά 2 ή 3 μικρές οπές, δεν χρήζουν νοσηλείας σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ενώ παράλληλα ελαχιστοποιούν τον μετεγχειρητικό πόνο και τις επιπλοκές, με αποτέλεσμα ο ασθενής να επανέρχεται άμεσα στις προσωπικές του δραστηριότητες. Η θωρακοχειρουργική Κλινική του Metropolitan, με Διευθυντή τον κύριο Εμ. Γεωργιαννάκη, έχοντας καταγράψει πολλές πρωτιές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατέχει επάξια τον χαρακτηρισμό του Leader στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Robotic surgery is performed with the use of the Da Vinci Xi Robotic System of the American company Intuitive, which through complex systems transfers the movements of the surgeon’s fingers from a controller to the tips of the instruments that have been previously placed in the body through 8 mm holes. The surgical precision is excellent and the method is bloodless.

Many people do not know that both robotic and thoracoscopic surgery address all diseases of the thorax and hemithorax (lung cancer, lung cysts, lung nodules, pneumothorax, hyperplasia of the thymus gland - treatment of myasthenia, thymomas) and are suitable for all ages.

With the passage of time, an increasing number of patients are now choosing the Minimally Invasive Methods as a unique way to treat chest diseases, as they do not require the classic thoracotomy, but 2 or 3 small incisions, do not require hospitalisation in an Intensive Care Unit, while minimising post-operative pain and complications, resulting in the patient’s immediate return to personal activities.

The Thoracic Surgery Clinic of Metropolitan Hospital with Director Mr Em. Georgiannakis, having recorded many pioneering achievements at European level, deservedly holds the title of Leader in Greece, but also in the whole of South-Eastern Europe.

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΩΡΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Ο Δρ Εμμανουήλ Γεωργιαννάκης αποτελεί τον πλέον καταξιωμένο θωρακοχειρουργό στην Ελλάδα στη διενέργεια ρομποτικών και θωρακοσκοπικών τεχνικών. Ως διευθυντής του Τμήματος Ελάχιστα Επεμβατικής Θωρακοχειρουργικής του Metropolitan Hospital και Metropolitan General αλλά και γενικός εκπαιδευτής και πρόκτωρας ολόκληρης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, έχει πραγματοποιήσει έναν αξιοθαύμαστο

αριθμό ρομποτικών επεμβάσεων θώρακα, που τον Ιούλιο του 2023 αγγίζουν τις 300, αριθμός ο οποίος αντικατοπτρίζει το εύρος της εμπειρίας και κατατάσσει το τμήμα στα πλέον έμπειρα παγκοσμίως.

Η εκπαίδευσή του ως Advanced Fellow στις Ελάχιστα Επεμβατικές τεχνικές πραγματοποιήθηκε στο Shanghai Chest Hospital της Κίνας, με το οποίο μάλιστα, τον Απρίλιο του 2019, υπογράφηκε Μνημόνιο Αδελφοποίησης και Συνεργασίας με το Τμήμα Ελάχιστα Επεμβατικής Θωρακοχειρουργικής του Metropolitan Hospital.

EMMANOUIL GEORGIANNAKIS

Dr Emmanuel Georgiannakis is the most renowned thoracic surgeon in Greece in performing robotic and thoracoscopic surgery. Being the director of the Department of Minimally Invasive Thoracic Surgery of Metropolitan Hospital and Metropolitan General, but also a general trainer for the entire Southeastern Europe, he has performed a remarkable number of robotic thoracic surgeries that in July 2023 will reach 300, a number reflecting the amount of experience and ranking the department among the most experienced in the world. His training as an Advanced Fellow in Minimally Invasive Techniques took place at the Shanghai Chest Hospital of China, which signed a Memorandum of Association and Cooperation in April 2019 with the Department of Minimally Invasive Thoracic Surgery of Metropolitan Hospital.

Personalised hip arthroplasty with the NaviSwiss system

Hχειρουργική επέμβαση αντικατάστασης

ισχίου περιγράφει μια διαδικασία όπου μια κατεστραμμένη άρθρωση

ισχίου αφαιρείται και στη συνέχεια αντικαθίσταται

με νέα συνθετικά υλικά. Η εξατομικευμένη αρθροπλαστική με χρήση διεγχειρητικού πλοηγού χρησιμοποιεί τεχνολογικά εργαλεία που μας διευκολύνουν στη σωστή τοποθέτηση των εμφυτευμάτων. Η ακριβής και εξατομικευμένη τοποθέτηση των εμφυτευμάτων καθορίζει τη βέλτιστη λειτουργία και μακροζωία αυτών.

Η χρήση του συστήματος

NaviSwiss αποτελεί μια εξαιρετική λύση ψηφιακής πλοήγησης στην αρθροπλαστική του ισχίου. Πρόκειται

για ένα φορητό σύστημα που χρησιμοποιείται πολύ εύκολα μέσα στη χειρουργική αίθουσα και δίνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στον χειρουργό, τόσο προεγχειρητικά όσο και διεγχειρητικά, για την επίτευξη του βέλτιστου χειρουργικού αποτελέσματος.

Με τον ακριβή προεγχειρητικό σχεδιασμό μέσω αξονικής τομογραφίας, είμαστε σε θέση να σχεδιάσουμε τρισδιάστατα την άρθρωση του ασθενούς και να πραγματοποιήσουμε εικονικά την επέμβαση στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Εκτιμάται έτσι η συμπεριφορά των εμφυτευμάτων προεγχειρητικά. Οι πληροφορίες αυτές αναπαράγονται μέσω του πλοηγού την ώρα της επεμβάσεως, δίνοντας στον χειρουργό πολύτιμες πληροφορίες που αφορούν την τοποθέτηση των προθέσεων με απόλυτη ακρίβεια. Για τη θεραπεία παθήσεων όπως είναι η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η δυσπλασία του ισχίου και άλλες που προκαλούν σοβαρή βλάβη της αρθρώσεως, συνίσταται η εξατομικευμένη ρομποτικά υποβοηθούμενη χειρουργική αντικατάσταση του ισχίου, που σε συνδυασμό με τα πρωτόκολλα ταχείας κινητοποίησης και διαχείρισης του μετεγχειρητικού πόνου, επιτρέπουν στον ασθενή την άμεση κινητοποίηση και επιστροφή του στις καθημερινές δραστηριότητες, καθώς έχει εξαιρετικά ποσοστά επιτυχίας, ανακουφίζοντας από τον πόνο και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Hip replacement surgery describes the procedure where a damaged hip joint is removed and then replaced with new artificial materials. Personalised arthroplasty with the use of an intraoperative navigator utilises technological tools that make it easier for us to position the implants correctly. The precise and personalised positioning of implants determines their optimal function and longevity.

The use of the NaviSwiss system is an excellent digital navigation solution in hip arthroplasty. It is a portable system that is very easy to use in the operating theatre and provides the surgeon with all the necessary information, both preoperatively and intraoperatively, in order to achieve optimal surgical results.

With accurate pre-operative planning through CT scanning, we are able to draw the patient’s joint in 3D and perform a virtual surgery on the computer. This is how to assess implant compliance preoperatively. This information is played back through the navigator during surgery, thereby offering to the surgeon valuable information regarding the placement of the prostheses with absolute precision.

For the treatment of conditions such as osteoarthritis, rheumatoid arthritis, hip dysplasia and others that cause severe joint damage, it is recommended to perform personalised robotassisted hip replacement surgery, which, combined with rapid mobilisation and post-operative pain management protocols, allow the patient to immediately regain mobility and return to daily activities, as it has excellent success rates, relieving pain and improving patients’ quality of life.

χεριών

The solution to palmar hyperhidrosis

ς υπεριδρωσία χαρακτηρίζεται η

υπερέκκριση ιδρώτα πέραν αυτού που χρειάζεται για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Όταν η υπερβολική εφίδρωση αφορά όλο το σώμα αποτελεί σύμπτωμα μιας νοσολογικής οντότητας (π.χ. λοίμωξη - ρευματικά νοσήματα). Πολλές φορές όμως εντοπίζεται σε περιοχές όπως οι παλάμες των χεριών, οι μασχάλες ή τα πέλματα. Η υπεριδρωσία είναι ιδιαίτερα ενοχλητική, αφού δυσχεραίνει την καθημερινότητα και την εργασία του ατόμου. Η υπεριδρωσία ειδικά στις παλάμες δημιουργεί έντονα προβλήματα στον ασθενή αφού μερικές φορές δεν μπορεί να εργαστεί. Άλλοτε πάλι φτάνει σε βαθμό αντικοινωνικής συμπεριφοράς, αφού διστάζει ακόμη και να δώσει το χέρι σε μια χειραψία. Ωστόσο, υπάρχει οριστική θεραπεία με μια θωρακοσκοπική επέμβαση. Γίνεται μέσω 2-3 μικρών οπών διαμέτρου 1 εκατ. και η νοσηλεία διαρκεί 1-2 ημέρες. Το χειρουργείο στοχεύει στη διατομή των νεύρων που προκαλούν την υπερέκκριση του ιδρώτα.

Έτσι, σταματά η υπεριδρωσία και το απο -

τέλεσμα είναι άμεσο.

Η επέμβαση αυτή εφαρμόζεται και σε άλλες αγγειοκινητικές πα -

θήσεις, όπως το σύνδρομο Raynaud, εξαιτίας του οποίου όταν τα άκρα εκτεθούν σε έντονες αλλαγές θερμοκρασίας, κυρίως σε ψύχος, παρατηρείται αλλαγή στο χρώμα του δέρματος των δακτύλων. Αυτό συμβαίνει γιατί η αλλαγή της θερμοκρασίας προκαλεί σύσπαση των αγγείων, με αποτέλεσμα τη μείωση της ροής αίματος. Η διάγνωση γίνεται από παθολόγο-ρευματολόγο, αφού συχνά συνυπάρχουν αυτοάνοσα (ρευματικά) νοσήματα. Η θεραπεία στοχεύει στο αίτιο, που είναι το υποκείμενο αυτοάνοσο νόσημα. Σε συχνή εμφάνιση του φαινομένου ή εάν κινδυνεύει η βιωσιμότητα των δακτύλων, τότε ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπιση που είναι η συμπαθεκτομή, όπως και στην περίπτωση των ιδρωμένων χεριών.

Οι επιπλοκές της επέμβασης είναι σπάνιες -ενδεχομένως να αναπτυχθεί μια ξηρότητα στην περιοχή των άκρων ή μπορεί να ιδρώνει ο ασθενής περισσότερο αντιρροπιστικά σε γειτονικές περιοχές. Επίσης, η επέμβαση είναι αποτελεσματική για την υπεριδρωσία και σε άλλες περιοχές (μασχάλη, πέλματα). Οι διεθνείς στατιστικές δείχνουν πως ποσοστό 92%-97% των ασθενών που χειρουργήθηκαν ήταν ευχαριστημένοι από το αποτέλεσμα. Το ποσοστό αυτό καταδεικνύει την αξία της τεχνικής, με την άμεση αποτελεσματικότητά της.

Hyperhidrosis is the overproduction of sweat beyond the amount needed to regulate body temperature. When excessive sweating involves the whole body, it is a symptom of a disease entity (e.g. infectionrheumatic diseases). However, it is often found in areas such as the palms of the hands, the armpits or the soles of the feet. Hyperhidrosis is particularly annoying, since it hinders a person’s daily life and work.

Hyperhidrosis, especially in the palms of the hands, causes severe problems for the patient, who sometimes is unable to work. Other times it rises to the level of anti-social behaviour, as they even hesitate to shake hands. However, there is definitive treatment with thoracoscopic surgery. It is performed through 2-3 small incisions with a diameter of 1 cm and the hospitalisation duration is 1-2 days. The surgery aims to transect the nerves that are causing the excess perspiration. Thus, hyperhidrosis stops and the result is immediate.

This procedure is also applied to other vasomotor diseases, such as Raynaud’s phenomenon, due to which when the limbs are exposed to intense temperature changes, especially in cold weather, there is a discoloration of the skin of the fingers. This is due to the fact that the change in temperature causes the blood vessels to contract, resulting in a reduction in blood flow.

The diagnosis is performed by an internist-rheumatologist, since autoimmune (rheumatic) diseases often coexist. The treatment targets the cause, which is the underlying autoimmune disease. In case of frequent occurrence of the phenomenon or if the viability of the fingers is at risk, then surgical treatment is indicated, i.e. sympathectomy, as in the case of sweaty hands. Complications of the procedure are rare -a dryness may develop in the limb area or the patient may sweat more profusely in adjacent areas.

The procedure is also effective for hyperhidrosis in other areas (armpits, feet). International statistics show that 92%-97% of patients who underwent surgery were satisfied with the result. This percentage demonstrates the value of the technique, with its immediate effectiveness.

Basic information about endometriosis

Hενδομητρίωση προκαλείται

από κύτταρα παρόμοια του

ενδομητρίου και έτσι κατά την περίοδο αιμορραγούν, προκαλούν πόνο, φλεγμονή και υπογονιμότητα.

Για την αντιμετώπισή της απαιτείται λαπαροσκοπική επέμβαση: Κατά τη διάρκεια της επέμβασης μπορούμε

να δούμε μόνο εκείνα τα κύτταρα που ομαδοποιούνται και σχηματίζουν οζίδια, αυτές τις εστίες δηλαδή που είναι ευδιάκριτες με κάμερα υψηλής ευκρίνειας HD. Δεν ενδείκνυται ανοιχτό χειρουργείο στην ενδομητριωση. Οι περίπλοκες περιπτώσεις απαιτούν έμπειρους χειρουργούς με εξαιρετική γνώση της νόσου και της ανατομίας και ειδική εκπαίδευση, ώστε να μπορούν να αφαιρέσουν τις ενδομητριωσικές εστίες και εμφυτεύσεις με χαμηλότερους κινδύνους και επιπλοκές. Σημασία έχει αφενός να αφαιρεθεί όλη η νόσος για να μην πονάει η γυναίκα και αφετέρου να μείνουν πίσω λειτουργικά όργανα (μήτρα, σάλπιγγες, ωοθήκες) για επίτευξη γονιμότητας.

Η πρώτη χειρουργική επέμβαση είναι καθοριστική και ευκολότερη όταν γίνεται από άρτια εκπαιδευμένους και έμπειρους γιατρούς σε αυτόν τον τομέα, διότι πάντα το πρώτο χειρουργείο είναι σημαντικό τόσο στην αντιμετώπιση όσο και στο να μη χρειαστεί να υπάρξουν επόμενα. Η εκτομή-αφαίρεση της ενδομητρίωσης είναι καλύτερη από την καυτηρίαση... Αυτό που θα καθοδηγήσει την ανάγκη για δεύτερη χειρουργική επέμ-

βαση είναι η κλινική κατάσταση της ασθενούς και η επιθυμία για γονιμότητα, με βάση την εμπειρία του χειρουργού.

Οι σωματικές ασκήσεις, η διατροφή, ο βελονισμός και η φυσιοθε -

ραπεία βοηθούν πολύ στην αντιμετώπιση του πόνου (πολλοί το παραμελούν αυτό!).

Τέλος, ποτέ δεν πρέπει να τρομοκρατείται η γυναίκα. Ο φόβος της επέμβασης είναι κάτι συνηθισμένο και φυσιολογικό. Όλοι φοβούνται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Είναι λογικό να φοβάται μια γυναίκα που θέλει να κάνει παιδιά, όταν ακούει από έναν γιατρό ότι για να ανακτήσει την ποιότητα ζωής και τη γονιμότητά της, πρέπει να κάνει μια γυναικολογική επέμβαση.

Για αυτό τον λόγο έχει αναπτυχθεί η αναπαραγωγική χειρουργική, που στόχο έχει να διαφυλάξει τη γονιμότητα της γυναίκας καταπολεμώντας τον πόνο και την υπογονιμότητα που

Endometriosis is caused by cells similar to the endometrium which during menstruation cause bleeding, pain, inflammation and infertility. For its treatment, laparoscopic surgery is required: during the surgery we can see only those cells that are grouped together and form nodules, i.e. those foci that are clearly visible with a highdefinition HD camera. Open surgery is not indicated in endometriosis. Complex cases require experienced surgeons with excellent knowledge of the disease and anatomy and special training so that they can remove endometriosis foci and implants with fewer risks and complications. It is important on the one hand to remove the entire disease foci so that the woman will not be in pain and on the other hand to leave behind functional organs (uterus, fallopian tubes, ovaries) to maintain fertility.

The first surgery is decisive and easier when it is performed by well-trained and experienced doctors in this field, because the first surgery is always important both in terms of treatment and in order to avoid the need for subsequent ones. Resection-removal of endometriosis is better than cauterisation...

What will determine the need for a second surgery is the patient’s clinical condition and the desirability of fertility based on the surgeon’s experience.

Physical exercises, diet, acupuncture and physiotherapy help a lot in dealing with pain (many people overlook this!).

Finally, a woman should never be intimidated. Fear of surgery is common and normal. Everyone is afraid to undergo surgery. It is understandable for a woman who wants to have children to be afraid when she hears from a doctor that in order to regain her quality of life and fertility she has to undergo a gynaecological operation. This is why reproductive surgery has been developed in order to preserve a woman’s fertility by combating the pain and infertility caused by endometriosis.

Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος, MD, PhD, MSc, Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθύνων Τμήματος Γυναικολογικής Χειρουργικής ODS (Λαπαροσκόπηση, Υστεροσκόπηση, Ρομποτική) Νοσοκομείου Ιασώ

Pantelis I. Trompoukis Obstetrician - Gynaecological Surgeon, MD, PhD, MSc, Assistant Professor of Obstetrics and Gynaecology at the European University of Cyprus, Doctor of the University of Athens, Head of the Department of Gynaecological Surgery ODS (Laparoscopy, Hysteroscopy, Robotics) at Iaso General Hospital

προκαλεί η ενδομητρίωση.

Ο βλαισός μέγας δάκτυλος -το κότσι, στην καθομιλουμένηείναι η παραμόρφωση όπου το μεγάλο δάκτυλο αποκλίνει και στρέφεται (πρηνισμός) προς τα υπόλοιπα δάκτυλα, ενώ ταυτόχρονα προβάλλει η κεφαλή του 1ου μεταταρσίου. Σταδιακά στο σημείο της προβολής δημιουργείται θύλακος και υπερόστωση.

Πόσο συχνά εμφανίζεται; Η πάθηση εμφανίζεται ολοένα και συχνότερα με την πάροδο της ηλικίας, με συχνότητα >15% σε ηλικία >60 ετών. Οι γυναίκες προσβάλλονται 2-4 φορές συχνότερα από τους άνδρες.

Ποιες αιτίες προδιαθέτουν στην εμφάνιση της πάθησης; Ο κυριότερος λόγος είναι η εμβιομηχανική αστάθεια του ποδιού, που σχετίζεται με καταστάσεις όπως η βλαισοπλατυποδία, η υπερκινητικότητα του μεγάλου δακτύλου, το βραχύ 1ο μετατάρσιο. Υπάρχει επίσης, γενετική προδιάθεση. Άλλοι λόγοι είναι παθήσεις όπως η ρευματοειδής και η ουρική αρθρίτιδα.

Πόσο ευθύνονται τα στενά παπούτσια με ψηλό τακούνι; Τα ψηλά τακούνια, ειδικά σε άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος προδιαθέτει στη διάσταση των κεφαλών των μεταταρσίων και τη διεύρυνση του πρόσθιου πόδα. Σε συνδυασμό με τα στενά παπούτσια οδηγούν σε γωνίωση το μεγάλο δάκτυλο.

Συντηρητική θεραπεία. Αρκεί;

Έχει κάποια αποτελέσματα στο αρχικό στάδιο. Περιλαμβάνει:

 Ευρύχωρα στο πρόσθιο τμήμα παπούτσια με χαμηλό τακούνι.

 Ειδικά διαμορφωμένα ορθωτικά πέλματα (μετά από πελματογράφημα).

 Νυκτερινούς νάρθηκες που ευθυγραμμίζουν το δάκτυλο.

 Διαχωριστικά ενθέματα σιλικόνης μεταξύ 1ου και 2ου δακτύλου.  Επικάλια.  Διατάσεις, κινητοποίηση, χειρισμούς στα δάκτυλα για διατήρηση της κινητικότητας της άρθρωσης.

The hallux valgus -the bunion, colloquially- is the deformity where the big toe deviates and turns (pronation) towards the other toes, while at the same time the head of the first metatarsal protrudes outwards. Gradually at the point of protrusion, develops a pouch and hyperostosis.

How often does it occur?

The condition occurs more frequently with advancing age, with a prevalence of >15% in people aged >60 years. Women are affected 2-4 times more often than men.

What causes predispose to the development of the condition?

The main reason is the biomechanical instability of the foot, associated with conditions such as flatfoot, hypermobility of the big toe, short 1st metatarsal. Genetic predisposition is also a factor. Other reasons include conditions such as rheumatoid arthritis and gout.

Are narrow toe box shoes with high heels responsible for hallux valgus deformity?

High heels, combined with increased body weight, predispose to the dilation of the metatarsal heads and the enlargement of the forefoot, while shoes with narrow toe box cause angulation of the great toe.

Conservative treatment. Is that enough?

It is partially effective at the initial stage. It includes:

 Low heel shoes with wide toe box.

 Specially shaped orthotic insoles (after a footscan).

 Overnight splints that align the finger.

 Silicone spacer inserts between the 1st and 2nd finger.

 Corn caps.

 Stretching, mobilisation, finger exercises to maintain joint mobility.

Surgical treatment: percutaneous or open surgery?

Χειρουργική

θεραπεία: Διαδερμική ή ανοικτή μέθοδος; Στη σύγχρονη χειρουργική θεραπεία, περιλαμβάνουμε πλέον και διαδερμικές τεχνικές με χειρουργικές τομές 1-3 mm, που ωστόσο περιορίζονται σε μικρές ή μέτριες παραμορφώσεις και συνδέονται σε μεγαλύτερο ποσοστό με επιπλοκές (υποτροπή στο κότσι, κακή διόρθωση). Οι εγχειρήσεις περιλαμβάνουν συνηθέστερα εκτομή της υπερόστωσης (κότσι) σε συνδυασμό με διορθωτική επέμβαση στα μαλακά μόρια (θύλακος, τένοντες) ή και οστεοτομία του μεταταρσίου.

Με τι αναισθησία γίνεται το χειρουργείο; Μπορεί να χρησιμοποιηθεί περιοχική αναισθησία, εκτός από επισκληρίδιο ή γενική.

Μετά το χειρουργείο

Ο ασθενής εξέρχεται από την κλινική την ίδια ημέρα, χωρίς πατερίτσες, φορώντας ειδικό μετεγχειρητικό παπούτσι (πέδιλο).

Έχει το χειρουργείο καλά αποτελέσματα; Συμβαίνει

υποτροπή;

Όταν γίνει σωστή αξιολόγηση της παραμόρφωσης και επιλεγεί η κατάλληλη χειρουργική τεχνική, τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά και υποτροπή συμβαίνει πολύ σπάνια.

Nowadays, minimal invasive surgery includes surgical incisions of 1-3 mm, but this is indicated to small or moderate deformities and is associated with a higher percentage of complications (recurrence of the bunion, poor correction). Surgery most commonly involves resection of the hyperostosis (bunion) in combination with corrective surgery on the soft tissues (joint capsule, tendons) or a metatarsal osteotomy.

What anaesthesia is used for the surgery?

Regional anaesthesia may be used, apart from epidural or general anaesthesia.

After surgery

The patient leaves the clinic on the same day, without crutches, wearing a special postoperative shoe.

Does the surgery have good results?

Does a recurrence happen?

When the deformity is properly evaluated and the appropriate surgical technique is chosen, the results are very good and a recurrence is very rare.

Benefits and potential of endoscopic and robotic cardiac surgery

Η ενδοσκοπική και η ρομποτικά υποβοηθούμενη καρδιοχειρουργική, που κερδίζουν έδαφος σε πολλές καρδιακές επεμβάσεις, υπόσχονται μικρότερες τομές, μεγαλύτερη ασφάλεια και ταχύτερη ανάρρωση. Η συντριπτική πλειονότητα των καρδιοχειρουργικών

επεμβάσεων μέχρι πρόσφατα είχε ως κύρια προσπέλαση τη μέση στερνοτομή, μια επιμήκη

τομή στη μέση του θώρακα. Η τομή αυτή, αν και καλά ανεκτή, είναι αρκετά τραυματική αφού απαιτεί διάνοιξη του στέρνου κατά τη διάρκεια της επέμβασης

και απαιτεί για την πλήρη επούλωση και την επάνοδο στην καθημερινότητα περίπου 2 μήνες. Η ενδοσκοπική καρδιοχειρουργική χρησιμοποιεί, σε αντιστοιχία με τις λαπαροσκοπικές επεμβάσεις στην κοιλιά, ειδικές κάμερες υψηλής ευκρίνειας (4Κ και 3D), τη χρήση του ρομποτικού συστήματος DaVinci όπου απαιτείται, καθώς και ειδικά εργαλεία που επιτρέπουν την πραγματοποίηση καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων από το πλάγιο θωρακικό τοίχωμα, ανάμεσα από τις πλευρές, και με μίνι τομή 4-5 εκατοστών.

Οι ενδοσκοπικές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις μειώνουν το χειρουργικό

τραύμα στο ανθρώπινο σώμα σημαντικά. Δεν απαιτείται διατομή σε κάποιο οστό, ούτε μεγάλες τομές. Έτσι το σημαντικό όφελος είναι η ταχύτερη ανάρρωση και επιστροφή στην καθημερινότητα. Οι ασθενείς μπορούν να οδηγήσουν αυτοκίνητο ή να ξεκινήσουν ελαφρά άσκηση εντός 2 εβδομάδων αντί 2 μηνών. Η ενδοσκοπική καρδιοχειρουργική επίσης προσφέρει μειωμένο χρόνο παραμονής στο νοσοκομείο, εξαιρετικά μειωμένη ανάγκη μεταγγίσεων και άριστο αισθητικό αποτέλεσμα. Όμως η ενδοσκοπική καρδιοχειρουργική προσφέρει και άριστη ασφάλεια κατά τη διάρκεια της επέμβασης, αφού ο χειρουργός με την ειδική κάμερα μπορεί να πραγματοποιήσει τους λεπτούς χειρισμούς που απαιτούνται με πολύ μεγάλη μεγέθυνση, ανάλυση και λεπτομέρεια, με τα ίδια αξιόπιστα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα που έχουν και οι συμβατικές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις με προσπέλαση με μέση στερνοτομή.

Η εξειδίκευση και οργανωμένες νοσοκομειακές δομές

στην υπηρεσία του ασθενούς Οι ενδοσκοπικές και οι ρομποτικά υποβοηθούμενες καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις απαιτούν εξειδίκευση της χειρουργικής ομάδας, του αναισθησιολόγου και του νοσηλευτικού προσωπικού. Παράλληλα απαιτούν υλικοτεχνολογικό εξοπλισμό τελευταίας γενιάς, σύγχρονες νοσοκομειακές υποδομές αιχμής και άριστη συνεργασία με ιατρούς πολλών ειδικοτήτων. Η κλινική μας αποτελεί μία από τις ελάχιστες στην Ελλάδα που πραγματοποιεί τόσο ενδοσκοπικές όσο και ρομποτικές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις αυτόνομα, έχοντας περάσει πιστοποιήσεις και στάδια εκπαίδευσης εδώ

Endoscopic and robotic-assisted cardiac surgery, which is gaining ground in many cardiac procedures, promises smaller incisions, more safety and faster recovery.

Until recently, the vast majority of cardiac surgeries were performed using as the main approach the median sternotomy, an elongated incision in the middle of the chest. This incision, although well tolerated, is quite traumatic as it requires opening of the sternum during the operation, and takes about 2 months for complete healing and return to daily life.

Endoscopic cardiac surgery uses, in line with laparoscopic abdominal surgery, special high-definition cameras (4K and 3D), the DaVinci robotic system where required, as well as special instruments that allow cardiac surgery to be performed through the lateral chest wall, between the ribs, and with a mini incision of 4-5 cm.

The benefits of endoscopic cardiac surgery

Endoscopic cardiac surgeries reduce significantly the surgical trauma to the human body. No bone cross section or major incisions are required. Thus, the important benefit is faster recovery and return to daily life. Patients can drive a car or start light exercise within 2 weeks instead of 2 months. Endoscopic cardiac surgery also offers a reduced hospital stay, extremely reduced need for transfusions and excellent aesthetic results. Furthermore, endoscopic cardiac surgery also ensures maximum safety during the operation since the surgeon with the special camera can perform the delicate handling required with very high magnification, resolution and detail, with the same reliable long-term results as conventional cardiac surgery with median sternotomy approach.

Specialisation and organised hospital structures at the service of the patient

Endoscopic and robotic-assisted cardiac surgeries require specialisation of the surgical team, anaesthetist and nursing staff. At the same time, they require state-of-the-art equipment, modern hospital infrastructure and excellent cooperation with doctors of many specialties. Our clinic is one of the few in Greece that performs both endoscopic and robotic cardiac surgeries independently, having obtained certifications and completed several years of training in centres abroad. Δρ.

FETCS Ειδικός ρομποτικής και ελάχιστα επεμβατικής καρδιοχειρουργικής, Διευθυντής

Γ ‘ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Dr Apostolos Roubelakis, MD, PhD, FETCS Specialist in robotic and minimally invasive cardiac surgery, Director of the 3rd Cardiac Surgery Clinic, Athens Medical Group

Τα οφέλη της ενδοσκοπικής καρδιοχειρουργικής

Απόστολος Ρουμπελάκης, MD, PhD,

και δυνατότητες της ενδοσκοπικής

και ρομποτικής καρδιοχειρουργικής

Έχετε κήλη στο κοιλιακό τοίχωμα;

Τώρα μπορείτε να χειρουργηθείτε και σε λίγες ώρες να είστε σπίτι σας! Νέες Ρομποτικές τεχνικές eTEP.

Do you have a hernia on the abdominal wall?

Now you can have surgery and be home in a few hours! New eTEP Robotic Techniques.

Mέχρι και πριν από 7-8 χρόνια, οι διαθέσιμες χειρουργικές τεχνικές για

την αποκατάσταση μιας βουβωνοκήλης, μιας ομφαλοκήλης ή μιας

μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης ήταν σταθερά οι ίδιες που υπήρχαν και πριν από 30 χρόνια. Ανοιχτά ή λαπαροσκοπικά, οι διαθέσιμες μέθοδοι ήταν πλέον κλασικές, που δεν είχαν ιδιαίτερες παραλλαγές και μπορούσε να τις κάνει οποιοσδήποτε γενικός χειρουργός με βασική εκπαίδευση. Από το 2014, ξεκίνησε μια πραγματική επανάσταση στη χειρουργική των κηλών του κοιλιακού τοιχώματος. Αναπτύχθηκαν καινοτόμες μέθοδοι, που στηρίχτηκαν σε καθαρά ανατομικές βάσεις, εκμεταλλευόμενες τα ήδη υπάρχοντα ανατομικά στοιχεία του κοιλιακού μας τοιχώματος. Πρόκειται για τις τεχνικές eTEP (eTEP-RS και eTEP-TAR). Με βασικό όπλο την τέλεια γνώση της ανατομίας και την άψογη χειρουργική τεχνική και δεινότητα του εξειδικευμένου χειρουργού κηλών, αναπτύχθηκαν μέθοδοι που ανακατασκευάζουν στην κυριολεξία το κοιλιακό τοίχωμα, κλείνοντας τα χάσματα των κηλών και τοποθετώντας το πλέγμα εντελώς έξω από την κοιλιά, ανάμεσα στα κοιλιακά τοιχώματα.

Οι τεχνικές αυτές μπορεί να γίνουν ανοικτά, λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, ανάλογα με την αναγκαιότητα, την κρίση και φυσικά τις γνώσεις και την εμπειρία του χειρουργού κηλών. Θα πρέπει όμως να τονίσουμε ότι η διενέργεια αυτών των τεχνικών με τη βοήθεια ρομποτικών συστημάτων (Ρομποτική τεχνική eTEP) έχει εξαιρετικά αποτελέσματα, αφού βοηθά τον εξειδικευμένο ρομποτικό χειρουργό κηλών να πραγματοποιήσει την επέμβαση με εξαιρετική ακρίβεια κινήσεων. Τα ρομποτικά χειρουργικά συστήματα (daVinci Xi) εξομοιώνουν τη χειρουργική κίνηση με το ανθρώπινο χέρι και μάτι, κάνοντας αυτές τις επεμβάσεις ασφαλείς και αποτελεσματικές, με ελαχιστοποίηση επιπλοκών και ακόμη ταχύτερη έξοδο του ασθενούς από το νοσοκομείο, ακόμη και την ίδια ημέρα, μέσα σε λίγες ώρες.

Τα πλεονεκτήματα της eTEP

Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική eTEP γίνεται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, με δυνατότητα αποκατάστασης πολλών συνυπαρχόντων κηλών ταυτόχρονα, χωρίς τομές και διατομές μυών, μέσω μόνο μικρών οπών 5-10 χιλιοστών. Για τον εξειδικευμένο χειρουργό, αυτό σημαίνει διενέργεια της επέμβασης με ύψιστα ποσοστά ακρίβειας και ασφάλειας, πλήρη αποκατάσταση της φυσιολογικής ανατομίας του χώρου και μη ανάγκη καθήλωσης του πλέγματος με ράμματα ή ειδικά καρφιά, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει τραυματισμός αγγείων ή νεύρων -γεγονός που καθιστά την επέμβαση ανώδυνη και αναίμακτη. Για τον ασθενή, απ’ την άλλη, όλα αυτά μεταφράζονται σε ταχύτατη αποκατάσταση, έξοδο από το νοσοκομείο σε λίγες ώρες και άμεση επιστροφή στην καθημερινότητα.

Αρχοντοβασίλης Φώτης MD, PhD, FEHS, Χειρουργός εξειδικευμένος στην Χειρουργική κηλών του κοιλιακού τοιχώματος

Master Surgeon – Surgeon of Excellence στη Χειρουργική κηλών (SRC cert.), Εξειδίκευση και Πιστοποίηση στο Ρομποτικό σύστημα daVinci Xi (RAIN cert.), Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Metropolitan General, Διευθυντής Κέντρου Αριστείας Χειρουργικής Κηλών Metropolitan Genaral, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ενδοσκοπικής Χειρουργικής.

In 2014, a revolution in abdominal wall hernia surgery began, with the development of brand new techniques. Innovative methods were developed that abandoned the previous doctrine «just close the hole…» and relied on purely anatomical bases, taking advantage of the already existing anatomical elements of our abdominal wall. These are the eTEP techniques (eTEP-RS and eTEP-TAR). With the basic weapon of perfect knowledge of anatomy and the impeccable surgical technique and skill of the specialized hernia surgeon, methods were developed that literally reconstruct the abdominal wall by closing the gaps of the hernia, and placing the mesh completely outside the abdomen, in between the abdominal muscles.

The advantages of eTEP

The minimally invasive eTEP surgical techniques are performed laparoscopically or robotically. Robotic surgical systems (daVinci Xi) simulate the surgical movement of the human hand and eye, making these operations safe and effective, with minimal complications and even faster discharge of the patient from the hospital, even on the same day, within a few hours. The eTEP techniques give the patient the possibility of repairing many coexisting hernias at the same time, without incisions and cross-sections of muscles, through only small holes 5-10 mm. For the specialized surgeon, this means performing the operation with the highest percentages of accuracy and safety, complete restoration of the normal anatomy of the space and no need to fix the mesh with sutures or special nails, so that there is no injury to blood vessels or nerves -which makes the operation painless and bloodless. For the patient, on the other hand, all this translates into a quick recovery, discharge from the hospital in a few hours and an immediate return to daily life.

Archontovasilis Fotis MD, PhD, FEHS, Abdominal wall hernia and reconstruction Specialist

Master Surgeon – Surgeon of Excellence in Hernia Surgery (SRC cert.), Robotic (console) Surgeon (RAIN cert.), Head and Director, Surgical Department Metropolitan General Hospital, Director, Center of Excellence in Hernia Surgery, Metropolitan General Hospital

Vice President of Hellenic Association of Endoscopic Surgery.

Revolutionize the revolution

Πώς η Aristocrat beauty clinic έγινε ένα hot spot ομορφιάς σε τόσο σύντομο διάστημα; Στην Aristocrat Plastic Surgery and beauty clinic ξεχωρίζουμε γιατί εισάγουμε στην Ελλάδα πάντα τις πιο προηγμένες θεραπείες αισθητικής, κατευθείαν από τα παγκόσμια συνέδρια της πλαστικής χειρουργικής όπως το IMCAS. Η επανάσταση στην αισθητική ιατρική έκανε τεράστια άλματα τα τελευταία χρόνια, φέρνοντας δύο θεραπείες άκρως καινοτόμες όπως το Endolift και τα Exosomes.

Τι είναι το Endolift, τι προσφέρει και με ποιο τρόπο γίνεται; Τη ζωή μας προσπαθούμε πάντα να την κάνουμε πιο εύκολη και πιο απλή. Θέλουμε να μειώσουμε το ρίσκο μιας αισθητικής πράξης, να μπορεί η ασθενής να γυρίσει όσο το δυνατόν ταχύτερα στη καθημερινότητά της ή ακόμη καλύτερα να μη λείψει και καθόλου. Μια πολλά υποσχόμενη απάντηση είναι το Endolift, εδώ πλέον έχουμε να κάνουμε με ένα λέιζερ το οποίο είναι ελάχιστα επεμβατικό. Με τη βοήθεια μιας οπτικής ίνας διαμέτρου μικρότερης από μισό χιλιοστό, μπαίνουμε μέσα και κάτω από το δέρμα και συρρικνώνουμε τον υποδόριο ιστό και το λίπος. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά, χωρίς καθόλου πόνο. Το πιο σημαντικό; Γίνεται στο Ιατρείο, μόνο με τοπική αναισθησία και το ακόμη πιο σημαντικό; Χωρίς καμία τομή στο πρόσωπο. Τα αποτελέσματα διαρκούν περίπου 5-6 χρόνια και απευθυνόμαστε σε ανθρώπους μέσης ηλικίας με ήπια χαλάρωση στο πρόσωπο. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Σημαίνει ότι θα καθυστερήσουμε σημαντικότατα ένα Lifting και σε συνδυασμό με τα νέας γενιάς υαλουρονικά ίσως να μη το χρειαστούμε και ποτέ.

Και τι είναι τα εξωσώματα (exosomes);

Η πλέον σύγχρονη πρόταση της αναγεννητικής ιατρικής στον τομέα

τα υγείας και της ομορφιάς του δέρματος είναι τα εξωσώματα. Έχει αποδειχθεί πως όταν ένα υγιές κύτταρο στέλνει ένα εξώσωμα σε ένα ανθυγιεινό κύτταρο, το κατεστραμμένο αυτό κύτταρο αρχίζει να επισκευάζεται. Τα εξωσώματα, με λίγα λόγια, προέρχονται από αληθινά βλαστοκύτταρα. Όλο και περισσότερο τα εξωσώματα αναγνωρίζονται ως δυνητικοί θεραπευτικοί παράγοντες, γιατί έχουν την ικανότητα να προκαλούν ισχυρές κυτταρικές αποκρίσεις. Τα εξωσώματα μεσολαβούν στην αναγέννηση ιστών με την ιδιότητα των βλαστικών κυττάρων. Τα εξωσώματα (exosomes) χρειάζονται ένα «κανάλι» προκειμένου να φτάσουν στο επίπεδο του δέρματος που θα ξεκινήσουν το έργο τους. Η θεραπεία με Dermapen4 δημιουργεί αυτό το κανάλι με τους μικροτραυματισμούς που προκαλούν οι μικροβελόνες της, προκαλώντας τη φυσική διαδικασία της επούλωσης. Με την προσθήκη του ειδικού ορού της Exosome Therapy, ο οποίος είναι βασισμένος στην τεχνολογία των exosomes, τα εξωσώματα φτάνουν βαθιά μέσα στο δέρμα και ξεκινούν τη διαδικασία της αναγέννησης και ανάπλασης.

How did Aristocrat beauty clinic become a beauty hot spot in such a short period of time?

At Aristocrat Plastic Surgery and beauty clinic we stand out because we always introduce in Greece the most advanced aesthetic treatments, importing them directly from the world conferences of plastic surgery such as IMCAS.

The revolution in aesthetic medicine has made huge leaps in recent years by introducing two highly innovative treatments such as Endolift and Exosomes.

What is Endolift, what does it offer and how is it carried out?

We always try to make our lives easier and simpler. We want to reduce the risk of a cosmetic procedure, so that the patient can return to their daily routine as soon as possible or, even better, not miss it at all. Endolift is a very promising answer; it is a minimally invasive laser. With the assistance of an optical fibre less than half a millimetre in diameter, we penetrate into and under the skin and shrink the subcutaneous tissue and fat. The results are impressive without any pain at all. And what’s more important? It is carried out in the clinic, only under local anaesthesia; and even more importantly? Without any facial incisions. The results last about 5-6 years and are aimed at middle-aged people with mild facial sagging. What does this actually mean? It means that we can significantly delay a facelift and in combination with the new generation of hyaluronic acids it may never be needed.

And what are the exosomes?

The most modern solution of regenerative medicine in the field of skin health and beauty is exosomes. It has been shown that when a healthy cell sends an exosome to an unhealthy cell, the damaged cell begins to repair itself. Exosomes, in short, come from real stem cells. Increasingly, exosomes are being recognised as potential therapeutic agents because they have the ability to induce potent cellular responses. Exosomes mediate tissue regeneration by acting as stem cells. The exosomes need a “channel” in order to reach the level of the skin where they will start their work. Dermapen4 treatment creates this channel with the micro-injuries caused by its micro-needles, triggering the natural healing process. With the addition of the special Exosome Therapy serum, which is based on the technology of exosomes, the exosomes reach deep into the skin and start the process of regeneration and rejuvenation.

Άγγελος Άλμπαν, MD, MSc, PhD CEO Aristocrat Plastic surgery Michail Angelos Almpan, MD, MSc, PhD CEO Aristocrat Plastic surgery

AΓΟΡΑ MARKET



Οινοποιείο GAIA WINES

στη Σαντορίνη:

Εκεί που η καινοτομία συναντά την παράδοση στην τέχνη της παραγωγής Ασύρτικου

Στην GAIA WINES αυξήσαμε το παραγωγικό δυναμικό μας και αναβαθμίσαμε τα οινοποιεία μας. Ειδικά στη Σαντορίνη, προσθέσαμε ένα νέο χώρο, χτισμένο παραδοσιακά από την πέτρα του νησιού. Εκεί φιλοξενούνται καινούργιες δεξαμενές χωρητικότητας 16 τόνων και κεραμικές σφαίρες για την παραγωγή Ασύρτικου της Γαίας Wild Ferment και Ασύρτικου Clay. Αυτές συμβάλλουν στη διαφοροποίηση από την αναγωγική παλαίωση των ανοξείδωτων δεξαμενών και την οξειδωτική των ξύλινων βαρελιών. Με τις κεραμικές σφαίρες, ένα περιβάλλον ζύμωσης και ωρίμανσης ημι-οξειδωτικό, ιδανικό για το σαντορινιό Ασύρτικο, του επιτρέπει να «ανοίξει» πιο γρήγορα και να αναδείξει τον πιο φρουτώδη χαρακτήρα του. Ένα οινοποιείο που πέρα από σημείο συνάντησης της παράδοσης και της εξέλιξης οινοποιίας, αναδεικνύεται στο «πατρικό» της κορυφαίας εκδοχής Ασύρτικου, με την υπογραφή GAIA WINES. gaiawines.gr

Santorini GAIA winery:

Where innovation meets tradition in the art of Assyrtiko winemaking

At GAIA WINES we have increased production capacity and upgraded

Paros Agnanti Hotel: Ιδανικός προορισμός για όλους

Η διαχρονική παρουσία και εμπειρία του Paros Agnanti Hotel στον τομέα της φιλοξενίας, σε συνδυασμό με τις υψηλών προδιαγραφών παρεχόμενες υπηρεσίες και το καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό αποτελούν εγγύηση για την εκπλήρωση των προσδοκιών και των απαιτήσεων των επισκεπτών του. Τα νέα δωμάτια συμπληρώνουν τέλεια τα υπόλοιπα 4 κτίρια του ξενοδοχείου, αναβαθμίζοντας τις υπηρεσίες και τις παροχές του, ικανοποιώντας τους λάτρεις της κυκλαδίτικης ομορφιάς. Οι σύγχρονες ανέσεις των δωματίων, αλλά και η ιδιωτικότητα που προσφέρουν, συμπληρώνονται από τη μαγευτική θέα στην πασίγνωστη παραλία του Μαρτσέλο ή στους λόφους που τα περιβάλλουν.

Παραλία Κριός - Παροικιά - Πάρος 844 00

www.parosagnanti.gr

Paros Agnanti Hotel: Αn ideal destination for everyone

The long-standing presence and experience of Paros Agnanti Hotel in the field of hospitality, combined with the high quality services provided and the qualified staff are a guarantee for the fulfilment of the expectations and requirements of its guests. The new rooms perfectly complement the other 4 buildings of the hotel, upgrading its services and facilities, and satisfying the lovers of Cycladic beauty. The modern amenities of the rooms, as well as the privacy they offer, are complemented by the magnificent views of the famous Marchello Beach or the surrounding hills. Krios Beach - Parikia - Paros 844 00 www.parosagnanti.gr

our wineries. In Santorini, we added a new space, traditionally built from the stone of the island. There, new 16-ton capacity tanks and ceramic spheres are housed for the production of Gaia Wild Ferment Assyrtiko and Assyrtiko Clay. This helps to differentiate between the reductive aging of stainless-steel tanks and the oxidative aging of wooden barrels. With the ceramic spheres, a semi-oxidative fermentation and maturation environment, ideal for Santorini Assyrtiko, allows it to “open” faster and bring out its fruitiest character. A winery that, apart from being a meeting point between tradition and the development of winemaking, emerges as the “fatherland” of the top version of Assyrtiko, under the signature of GAIA WINES. gaiawines.gr

H/S/F KNOSSOS PALACE

H/S/F KYDON PALACE

H/S/C SANTORINI PALACE

πό την επιβίβαση μέχρι την άφιξη στο τελικό λιμάνι προορισμού, κύριο μέλημα του εκπαιδευμένου προσωπικού

της MINOAN LINES είναι η ασφάλεια των επιβατών και

η δημιουργία μιας χαλαρωτικής και άνετης ταξιδιωτικής εμπειρίας. Ξεκινήστε το ταξίδι σας από τους φιλόξενους, μοντέρνους, αναπαυτικούς και υγειονομικά ασφαλείς χώρους των πλοίων της εταιρείας, απολαμβάνοντας τον καφέ, το φαγητό, το ποτό ή το γλυκό σας, με θέα το απέραντο γαλάζιο των ελληνικών θαλασσών.

Η εταιρεία, έχοντας ήδη συμπληρώσει 50 έτη επιτυχημένης λειτουργίας, ιδρύθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1972 και το 1974 ξεκίνησε η πορεία της στον χώρο της ακτοπλοΐας. Από τότε μέχρι και σήμερα, διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις γραμμές όπου δραστηριοποιείται και αποτελεί υπόδειγμα ταξιδιωτικής πρωτοπορίας, κατέχοντας περίοπτη θέση ανάμεσα στις κορυφαίες εταιρείες της επιβατηγού ναυτιλίας σε Ελλάδα και Ευρώπη.

Από το 2008 η MINOAN LINES είναι μέλος του Ιταλικού Ομίλου Grimaldi, ενός εκ των μεγαλύτερων μεταφορέων οχημάτων και μηχανημάτων παντός τύπου (roll-on/roll-off), εμπορευματοκιβωτίων

και επιβατών στον κόσμο. Ο Όμιλος Grimaldi εδρεύει στη Νάπολη Ιταλίας, με υποκαταστήματα σε περισσότερες από 25 χώρες, 17.000 υπαλλήλους και πάνω από 130 πλοία που προσεγγίζουν περισσότερα από 140 λιμάνια παγκοσμίως.

Το δίκτυο της MINOAN LINES καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εσωτερικού αλλά και εξωτερικού τουρισμού. Με τα πολυτελή και οικολογικά πλοία μας συνδέουμε στις γραμμές του εσωτερικού, το Ηράκλειο Κρήτης, τον Πειραιά και τις Κυκλάδες και στις γραμμές της Αδριατικής, την Ελλάδα με την Ιταλία. Τα Cruise Ferries KNOSSOS PALACE και FESTOS PALACE καθιστούν το ταξίδι πιο ευχάριστο και άνετο από ποτέ, συνδέοντας με καθημερινές αναχωρήσεις τον Πειραιά με το Ηράκλειο.

Επιπλέον, τη θερινή περίοδο, προσφέρεται απευθείας σύνδεση από τον Πειραιά και το Ηράκλειο με το νησί της Αφροδίτης, τη μαγευτική Μήλο, σε λίγες μόνο ώρες, με τα πλωτά παλάτια KNOSSOS PALACE και

FESTOS PALACE, με ημερήσια δρομολόγια από τα τέλη Ιουνίου μέχρι

και τις αρχές Σεπτεμβρίου, στη γραμμή Πειραιάς - Ηράκλειο - Πειραιάς.

Όσον αφορά την επιλογή κατηγορίας θέσης, αξίζει να σημειωθεί ότι η MINOAN LINES προσφέρει διάφορες κατηγορίες καμπινών και θέσεων στα πλοία της. Μπορείτε να επιλέξετε να ταξιδέψετε σε οικονομική θέση, απολαμβάνοντας τις υπηρεσίες σε ένα από τα ευρύχωρα και άνετα σαλόνια του πλοίου, στις νέες θέσεις

V.I.P, οι οποίες προσφέρουν ιδιωτικότητα και άνεση σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο του πλοίου, είτε σε μία από τις διαφορετικές κατηγορίες καμπινών, αναλόγως με τις ανάγκες σας, αν ταξιδεύετε μόνοι, με παρέα ή με την οικογένειά σας. Μάλιστα, για όσες και όσους ταξιδεύουν με τους αγαπημένους τετράποδους φίλους τους, η MINOAN LINES προσφέρει ειδικά διαμορφωμένες Pet καμπίνες, αν δεν θέλετε να τους αποχωριστείτε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. «Ανεβαίνοντας» λίγο πιο πάνω στον ταξιδιωτικό χάρτη της χώρας μας, επεκτεινόμαστε στα κυκλαδονήσια. Φτάνουμε στη Μύκονο, τη Σαντορίνη, την Πάρο, τη Σύρο, τη Νάξο και την Τήνο με το υπερσύγχρονο catamaran SANTORINI PALACE, από τον Πειραιά ή το Ηράκλειο.

Το SANTORINI PALACE είναι ένα από τα πιο πολυτελή Highspeed Catamaran πλοία στην Ευρώπη στην κατηγορία του. Διαθέτει πλήρως ανανεωμένο ξενοδοχειακό εξοπλισμό, προσεγμένο σε κάθε

From the moment of embarkation until the arrival at the final port destination, the main objectives of the trained personnel of MINOAN LINES are the safety of their passengers and the assurance of a deluxe and comfortable travel experience. Begin your journey in one of the welcoming, hospitable, modern, comfortable, health safe lounges and public areas of the company’s cruise ferries, savoring your cup of coffee, meal, drink or dessert while enjoying the great blue color of the Greek seas.

The company has already completed 50 years of successful operation, it was founded in the Cretan city of Heraklion in 1972, and its course in the shipping sector began in 1974. Since then, it has played a leading role in the routes it serves and has set the standards in travel innovation, holding a prominent position among the foremost passenger ship companies in Greece as well as in Europe.

Since 2008 MINOAN LINES has been a member of the Italian Grimaldi Group, one of the largest carriers of vehicles and machinery of all types (roll-on/roll-off), containers and passengers in the world. The Grimaldi Group is headquartered in Naples, Italy, with branches in more than 25 countries, 17,000 employees and over 130 vessels approaching more than 140 ports worldwide.

The network of MINOAN LINES covers a wide range of domestic and foreign tourism. With our luxurious and ecological ships, we connect with the domestic routes, Heraklion, Crete, Piraeus and the Cyclades and with the Adriatic routes, Greece with Italy. Cruise Ferries KNOSSOS PALACE and FESTOS PALACE make the trip more pleasant and comfortable than ever, connecting Piraeus with Heraklion with daily departures.

In addition, during the summer season, a direct connection is offered from Piraeus and Heraklion with the island of Aphrodite, the enchanting Milos, in just a few hours, with the floating palaces KNOSSOS PALACE and FESTOS PALACE with daily itineraries from late June to early September, on the route Piraeus – Heraklion – Piraeus.

With regard to the selection of accommodation categories, it is worth noting that MINOAN LINES offers various cabin and accommodation categories on its ships. You can choose to travel in economy class, enjoying the services in one of the spacious and comfortable lounges of the ship, in the new V.I.P. seats, which offer privacy and comfort in a specially designed area of the ship, or in one of the different cabin categories, depending on your needs, whether you are travelling alone, with friends or with your family. In fact, for those travelling with their beloved four-legged friends, MINOAN LINES offers specially designed Pet cabins if you wish to be with them during the journey. “Climbing” a little further up the travel map of our country, we expand to the Cycladic islands. We reach Mykonos, Santorini, Paros, Syros, Naxos and Tinos with the luxurious, ultramodern catamaran SANTORINI PALACE, from Piraeus or Heraklion.

SANTORINI PALACE is one of the most luxurious High-speed Catamaran ships in Europe in its class. It features completely renewed hotel equipment, carefully thought out in every detail, and offers a high level of service on board. With two levels of airline-style seating, premium and economy, one level of 104 luxury premium class seats, five snack bars and a shop with accessories and travel essentials for on-board shopping, SANTORINI PALACE offers luxury, comfort, and safety thanks to its state-of-the-art safety and navigation systems.

λεπτομέρεια, και προσφέρει υψηλό επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών εν πλω. Με δύο επίπεδα θέσεων αεροπορικού τύπου, premium και economy, ένα επίπεδο 104 πολυτελών καθισμάτων διακεκριμένης θέσης, πέντε σνακ μπαρ και ένα κατάστημα με αξεσουάρ και είδη ταξιδιού

για αγορές εν πλω, το SANTORINI PALACE προσφέρει πολυτέλεια, άνεση και ασφάλεια, χάρη στα υπερσύγχρονα συστήματα ασφαλείας και πλοήγησης που διαθέτει. Για τους λάτρεις της Ιταλίας, αξίζει να σημειωθεί ότι το πλοίο ΚYDON PALACE δραστηριοποιείται στη γραμμή Hγουμενίτσα - Μπρίντιζι. Με ελληνική σημαία και ελληνικά πληρώματα, τα καθημερινά δρομολόγια του ΚYDON PALACE εκτελούνται, σε συνδυασμό με τα δρομολόγια

του M/V IGOUMENITSA, από την Grimaldi Euromed S.P.A.

Πέρα από την απαράμιλλη αισθητική και πολυτέλεια, την υψηλή ασφάλεια, την ποιότητα και την άνεση των πλοίων της εταιρείας μας, κάθε επιβάτης της MINOAN LINES μπορεί να απολαύσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ανάλογα με την κατηγορία του πλοίου που ταξιδεύει, ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών.

Στα καταστήματα των πλοίων διατίθενται επιλεγμένα προϊόντα για εσάς ή δώρα για τους δικούς σας ανθρώπους, ενώ για online πλοήγηση έχετε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε το smartphone, tablet ή το προσωπικό σας laptop, κάνοντας χρήση των υπηρεσιών του ασύρματου δικτύου Wi-Fi.

Also, for lovers of Italy, it is worth noting that the ship KYDON PALACE operates on the route Igoumenitsa - Brindisi. Under the Greek flag and Greek crews, the daily itineraries of KYDON PALACE are operated, in conjunction with the itineraries of M/V IGOUMENITSA, by Grimaldi Euromed S.P.A.

Apart from the unparalleled aesthetics and luxury, the high safety, quality and comfort of our company’s vessels, every passenger of MINOAN LINES can enjoy during the trip, depending on the category of the vessel traveled, a wide range of services.

Shop for select products at one of the stores on board - treat yourself or buy for your beloved ones. Hop on-line on your own smartphone, tablet or laptop from the comfort of your coach or seat, using Wi-Fi services available.

Regarding the meals options, in the two restaurants, A la carte and Self Service, of our cruise ferries KNOSSOS PALACE and FESTOS PALACE, the experienced chefs will travel you with their gastronomic creations and quality ingredients, many of which are produced from the fertile soils of the Cretan land. At SANTORINI PALACE respectively, choose the ideal breakfast for you with your favorite coffee, delicious croissants, yogurt, honey and fresh fruits or enjoy a light lunch with delicious wraps and healthy salads from the basic or vegetarian menu in one of the luxurious bars of the ship.

Σχετικά με τις επιλογές γευμάτων, στα δύο εστιατόρια Α la carte και Self Service, που διαθέτουν τα πλοία μας KNOSSOS PALACE, FESTOS PALACE και KYDON PALACE, οι έμπειροι σεφ θα σας ταξιδέψουν με τις γαστρονομικές δημιουργίες τους και τα ποιοτικά υλικά, πολλά εκ των οποίων μάλιστα παράγονται από τα εύφορα εδάφη της κρητικής γης. Στο SANTORINI PALACE αντίστοιχα, επιλέξτε το ιδανικό για εσάς πρωινό με τον αγαπημένο σας καφέ, λαχταριστά κρουασάν, γιαούρτι, μέλι και φρέσκα φρούτα ή απολαύστε ένα ελαφρύ μεσημεριανό γεύμα με νόστιμα wraps και υγιεινές σαλάτες από το βασικό ή το vegetarian μενού σε ένα από τα πολυτελή μπαρ του πλοίου.

Άνεση, πολυτέλεια και ποιοτικές υπηρεσίες εν πλω συνδυάζονται με τη φιλοξενία και την ευγένεια του προσωπικού των πλοίων μας, για να σας ταξιδέψουν με ταχύτητα και ασφάλεια στους αγαπημένους σας προορισμούς!

Η MINOAN LINES, από την ίδρυσή της έως και σήμερα, αναγνωρίζει την ευθύνη που της αναλογεί απέναντι στην κοινωνία και επιδιώκει να δραστηριοποιείται ενεργά και με συνέπεια στo πλαίσιo των αρχών της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, αναπτύσσοντας καινοτόμες δράσεις και παρουσιάζοντας σημαντικό κοινωνικό έργο.

Η εταιρεία προσπαθεί πάντοτε, βάσει της ανθρωποκεντρικής της φιλοσοφίας και με πλήρη σεβασμό προς τις αρχές και αξίες της, να ενθαρρύνει και να επιβραβεύει αξιόλογες πρωτοβουλίες και προσπάθειες.

Με πλήρη επίγνωση του κοινωνικού της ρόλου, στο πλαίσιο της εταιρικής στρατηγικής και εμπορικής πολιτικής της, προωθεί ένα ολοκληρωμένο, συντονισμένο, ποιοτικό και ουσιαστικό κοινωνικό έργο, θέτοντας σημαντικούς στόχους, συμμετέχοντας ενεργά και υποστηρίζοντας κάθε χρόνο, μέσω χορηγιών (οικονομικών ή δωρεάν/εκπτωτικών εισιτηρίων με τα πλοία του στόλου της MINOAN LINES), κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, διάφορους πολιτιστικούς συλλόγους, κοινωνικούς φορείς, αθλητικά σωματεία, οργανισμούς, εκπαιδευτικά και κοινωφελή ιδρύματα, με σκοπό την ευημερία του κοινωνικού συνόλου και την πρόοδο. Τέλος, οφείλουμε να τονίσουμε ότι στο πλούσιο πλάνο των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, προάγεται η καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης και η αειφόρος ανάπτυξη. Η MINOAN

LINES είναι η πρώτη εταιρεία στον χώρο της ελληνικής επιβατηγού ναυτιλίας που εναρμονίστηκε πλήρως με τις νέες απαιτήσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), έχοντας επενδύσει και ολοκληρώσει την εγκατάσταση συσκευών καθαρισμού καυσαερίων (SCRUBBERS) στα high-speed ferries KNOSSOS PALACE, FESTOS PALACE και KYDON PALACE, μετατρέποντάς τα σε πλοία περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον.

Η MINOAN LINES δεν ακολουθεί

Dining options include an A la carte and a Self Service restaurant, where experienced chefs take diners on a gastronomic journey with their culinary creations, made with quality ingredients, many of them being the fruits of the fertile Cretan soil.

Comfort, luxury and quality services on board are combined with the hospitality and courtesy of our vessels’ staff to travel you quickly and safely to your favorite destinations!

MINOAN LINES, since their establishment, have recognized their responsibility towards society and seek to act and operate actively and consistently within the principles of Corporate Social Responsibility by developing innovative actions and presenting important social work.

The company always strives, based on its anthropocentric philosophy, and with full respect towards its principles and values, to encourage and reward worthwhile initiatives and efforts.

Being aware of its social role and in the context of its corporate strategy and commercial policy, MINOAN LINES promotes an integrated, coordinated, quality and significant social work, by setting important goals, actively participating and supporting, on an annual basis, through sponsorships (financial support or free / discounted tickets with the cruise ferries of MINOAN LINES’ fleet) socially vulnerable groups, various cultural associations, social organizations, sports clubs, organizations, educational and charitable institutions, aiming for the prosperity of the society as a whole and its progress.

All in all, we must emphasize that in the rich plan of Corporate Social Responsibility activities, the cultivation of environmental awareness and sustainable development are promoted. MINOAN LINES is the first company in the field of Greek passenger shipping that fully complies with the new requirements of the International Maritime Organization (IMO), having invested and completed the installation of exhaust gas cleaning devices (SCRUBBERS), in the high-speed ferries KNOSSOS PALACE, FESTOS PALACE and KYDON PALACE, converting them into more environmentally friendly vessels.

MINOAN LINES does not just follow developments, it pioneers in them and continues to be on a growth trajectory by investing in the future and development of the tourism product for the benefit of our country.

AWARD-WINNING QUALITY IN TRAVEL

ΗΜinoan Lines είναι η πιο αναγνωρισμένη ναυτιλιακή εταιρεία σε Ελλάδα και Ευρώπη. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία ποιότητας και κορυφαίες διακρίσεις, που αφορούν τα πλοία της, τις υπηρεσίες και τον επαγγελματισμό της, από αρκετούς

ευυπόληπτους οργανισμούς και έντυπα, ως ακολούθως:

TOURISM AWARDS 2022

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στις Δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που

υλοποιεί η εταιρεία, με τίτλο υποψηφιότητας «Η Minoan Lines είναι πάντα κοντά στον άνθρωπο και τις αξίες του!».

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την παρουσία της Minoan Lines στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης / Social Μedia Presence, με τίτλο υποψηφιότητας «Η Minoan Lines συνεχίζει τη Δυναμική της Παρουσία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης».

TOURISM AWARDS 2021

inoan Lines is the most highly regarded shipping company in Greece and Europe. It has won several quality awards and top distinctions for its vessels, services and outstanding professional standards from a number of highly rated institutions and publications, as follows:

TOURISM AWARDS 2022

GOLD AWARD in the Corporate Social Responsibility Actions category, with nomination title «Minoan Lines is always close to the society and its values!»

GOLD AWARD in the Social Media Presence category, with the nomination title: “Minoan Lines continues its dynamic presence in Social Media”.

TOURISM AWARDS 2021

ΧΡΥΣΟ

ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία Search Engine Optimization (SEO) Strategy - Στρατηγική Βελτιστοποίησης για Μηχανές Αναζήτησης, με τίτλο υποψηφιότητας «Βελτιστοποίηση της SEO Στρατηγικής σε 5 χώρες».

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία Social Media Presence/Παρουσία

στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Η Minoan Lines συνεχίζει τη δυναμική της παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook και Instagram).

TOURISM AWARDS 2020

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Ταξιδιωτική Εμπειρία (Travel Experience), στην ενότητα Travel.

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Online Strategy της Μinoan Lines, στην ενότητα Online Strategy.

GREEK HOSPITALITY AWARDS 2020 & 2018 «Καλύτερη εταιρεία στην Ελληνική Ακτοπλοΐα».

TOURISM AWARDS 2019

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Υποστήριξη των Τοπικών Κοινοτήτων / Δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο σύνολό τους που υλοποιεί η εταιρεία, στην ενότητα Branding / Public Relations / People Strategy.

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για τους νέους προορισμούς, στην ενότητα Attractions & Destinations για την ανάδειξη νέων ελληνικών προορισμών.

CORPORATE SUPERBRANDS 2018-2019 & 2016-2017

Η εταιρεία με την «Κορυφαία Επωνυμία στον χώρο των μεταφορών».

ICAP GROUP 2018 & 2017

«True Leader» στην κατηγορία «Θαλάσσιες Μεταφορές».

TOURISM AWARDS 2018

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για το MINOAN LINES BONUS CLUB, το πρωτοπόρο και ευέλικτο loyalty πρόγραμμα πιστών επιβατών.

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των πλοίων της εταιρείας και την προστασία του περιβάλλοντος.

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την ολοκληρωμένη OnLine Digital καμπάνια με τίτλο «Away with the Müllers».

TOURISM AWARDS 2017

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία «Υποστήριξη τοπικών κοινοτήτων / Δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης».

ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία «Ηλεκτρονική παρουσία & επικοινωνία» για το ΝΕΟ Minoan Lines Online Σύστημα Κρατήσεων.

LLOYD’S LIST GREEK SHIPPING AWARDS 2016 Η «Καλύτερη Εταιρεία της Χρονιάς στον κλάδο της Ελληνικής Επιβατηγού Ναυτιλίας - Passenger Line of the Year».

GOLD AWARD in the Search Engine Optimization (SEO) Strategy category, with the nomination title “Optimization of SEO Strategy in 5 countries”.

GOLD AWARD in the Social Media Presence category. Minoan Lines continues its dynamic presence in social media (Facebook and Instagram).

TOURISM AWARDS 2020

GOLD AWARD for Travel Experience, in the Travel section/category.

GOLD AWARD for the Online Strategy of Minoan Lines, in the Online Strategy section/category.

GREEK HOSPITALITY AWARDS 2020 & 2018

“Best Greek Coastal Shipping company”.

TOURISM AWARDS 2019

GOLD AWARD for the Support of Local Communities and Corporate Social Responsibility actions, implemented by the company, in the Branding / Public Relations / People Strategy category.

GOLD AWARD for the “New Destinations” in the Attractions & Destination category.

CORPORATE SUPERBRANDS 2018-2019 & 2016-2017

“Top Corporate Brand Name in the Sea Transportation Sector”.

ICAP GROUP - 2018 & 2017

“True Leader” in the category “Maritime Shipping”.

TOURISM AWARDS 2018

GOLD AWARD for MINOAN LINES BONUS CLUB, the pioneering and flexible customer loyalty program.

GOLD AWARD for the reduction of the energy footprint of the company's vessels and the protection of the environment.

GOLD AWARD for the integrated On-Line Digital Campaign entitled “Away with the Müllers”.

TOURISM AWARDS 2017

GOLD AWARD in the category “Supporting local communities / Actions of Corporate Social Responsibility”.

GOLD AWARD in the category “Online presence and communication” for the NEW Minoan Lines’ Online Booking System.

LLOYD’S LIST GREEK SHIPPING AWARDS 2016

“Passenger Line of the Year”.

Μinoan Lines Bonus Club

του, αποδεικνύοντας την τεράστια απήχηση του στο επιβατικό κοινό στην Ελλάδα και το εξωτερικό!

Χρυσό Βραβείο στο Minoan Lines Bonus Club στα Tourism Awards 2018 & Ασημένιο Βραβείο στα Προγράμματα Επιβράβευσης Τourism Awards 2021 & 2022.

Προνόμια:

• 10-20% έκπτωση στις γραμμές ΚΡΗΤΗΣ, ΚΥΚΛΑΔΩΝ, ΑΔΡΙΑΤΙΚΗΣ

• Δωρεάν εισιτήρια σε όλες τις κατηγορίες επιβατών και οχημάτων.

• 10-20% έκπτωση στα εστιατόρια και μπαρ των πλοίων.

• 10-15% έκπτωση στα καταστήματα των πλοίων.

• Ειδικές προσφορές μόνο για τα μέλη.

*Δεν ισχύει για τα λιμενικά τέλη.

Η BONUS CLUB ΚΑΡΤΑ ΣΑΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΨΗΦΙΑΚΑ!

Τώρα η Minoan Lines Bonus Club κάρτα σας είναι διαθέσιμη

Φροντίζουμε για τη δική σας διευκόλυνση!

Μπορείτε πλέον να κατεβάσετε την κάρτα μέλους σας, σε ηλεκτρονική μορφή, στη συσκευή που επιθυμείτε και να την

έχετε πάντα μαζί σας!

Συνδεθείτε στο www.minoan.gr στον Minoan Lines Bonus Club

λογαριασμό σας, εκτυπώστε την κάρτα σας η κατεβάστε την στον υπολογιστή, το tablet ή το smartphone σας.

Δεν είστε ακόμα μέλος;

Εγγραφείτε τώρα στο www.minoan.gr

και κερδίστε τους πρώτους 100 πόντους!

e-mail: bonusclub@minoan.gr

Μinoan Lines Bonus Club

The truly innovative customer loyalty program of Minoan Lines now has 440.000 members and 17 years of successful operation from the launch, demonstrating its enormous appeal to the passenger public in Greece and abroad.

Gold Award for Minoan Lines Bonus Club at Tourism Awards 2018 & Silver Award for Loyalty Programs at Tourism Awards 2021 & 2022.

Benefits:

• 10-20% discount on CRETE, CYCLADES, ADRIATIC routes.

• Free tickets in all accommodation and private vehicle categories.

• 10-20% discount at the bars and restaurants on board.

• 10-15% discount at the stores on board.

• Promotions and offers only for members.

*Not applicable on fixed dues.

YOUR BONUS CLUB CARD IS AVAILABLE DIGITALLY!

Minoan Lines Bonus Club goes digital!

We have good news for you!

As a Minoan Lines Bonus Club member, you don’t need to have a physical card in order to enjoy all the benefits.

Log in to your Minoan Lines Bonus Club account at www. minoan.gr and download your digital loyalty card, print it or save it to your smartphone, tablet or laptop for quick access to your membership details.

Not a member yet?

Sign up now on www.minoan.gr and get your first 100 points for free!

e-mail: bonusclub@minoan.gr

Tel.: +30 2810 399850, Fax: +30 2810 342607

Tηλ.: 2810 399850, Fax: 2810 342607