MINOAN MAGAZINE JUNE JULY 2024

Page 1

WAVE JUNE - JULY 2024 CRETE • MILOS • ITALY

ΕDITORIAL

Dear friends,

On behalf of MINOAN LINES we would like to welcome you once again to a summer that will be marked by the quality and safety of our modern and environmentally friendly cruise ferries, and we would like to thank you for making MINOAN LINES synonymous with your “journey” for more than 50 years.

Certified to the strictest standards of safety, quality and environmental management, and internationally awarded for the travel experience we offer, we will once again “take you on a journey” with luxury, comfort and quality services on board to guarantee our passengers a perfect travel experience.

For yet another summer we are preparing our “luggage” to explore the unique nature of Crete, the rich beauty of Athens and the cosmopolitan Mediterranean air of Italy, while bringing the colourful “canvas” of Milos even closer to you with daily direct routes to and from the internationally renowned Cycladic island. This year, the MINOAN LINES family welcomes you to an even “greener” summer, in line with our consistent practices and compliance with the strictest environmental standards, constantly seeking to reduce the energy footprint of our fleet. We actively demonstrate our environmental sensitivity and awareness by “embracing” the habit of recycling through the installation of recycling bins and LED lighting on our vessels.

We bring Crete to your every journey We offer to the internationally acclaimed, rich Cretan cuisine a special place in the à la carte restaurants of FESTOS PALACE and KNOSSOS PALACE. Twelve recipes with pure ingredients from Cretan producers, authentic traditional dishes with fresh ingredients from the Cretan land and sea, with the signature of cook Nektaria Kokkinaki who, inspired by our roots, prepares a menu as an “ode” to the Minoan land, certified with the quality mark “Cretan Cuisine” of the Region of Crete.

Εκ μέρους της MINOAN LINES , σας καλωσορίζουμε και φέτος σε ένα καλοκαίρι με την υπογραφή της ποιοτικής και ασφαλούς μεταφοράς που προσφέρουν τα σύγχρονα οικολογικά cruise ferries και σας ευχαριστούμε που για περισσότερα από 50 χρόνια έχετε συνδέσει το «ταξίδι» με τη MINOAN LINES Πιστοποιημένοι βάσει αυστηρών προτύπων για την ασφάλεια, την ποιότητα και την περιβαλλοντική διαχείριση και βραβευμένοι διεθνώς για την ταξιδιωτική εμπειρία που προσφέρουμε, σας «ταξιδεύουμε» και φέτος με πολυτέλεια, άνεση και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες εν πλω, στοιχεία που εγγυώνται μία άρτια ταξιδιωτική εμπειρία για το επιβατικό μας κοινό. Για ακόμη ένα καλοκαίρι ετοιμάζουμε τις «αποσκευές» μας για να εξερευνήσουμε τη μοναδική φύση της Κρήτης την πλούσια ομορφιά της Αθήνας και τον κοσμοπολίτικο μεσογειακό αέρα της Ιταλίας ενώ φέρνουμε τον πολύχρωμο «καμβά» της Μήλου ακόμη πιο κοντά σας, με καθημερινά, πλέον, απευθείας δρομολόγια από και προς το διεθνώς φημισμένο Κυκλαδονήσι. Σε συνδυασμό με τις πάγιες πρακτικές που εφαρμόζουμε και την εναρμόνισή μας με τα αυστηρότερα πρότυπα προστασίας του περιβάλλοντος, επιδιώκοντας σταθερά τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των πλοίων του στόλου μας, φέτος η οικογένεια της ΜΙΝΟΑΝ LINES σάς καλωσορίζει σε ένα ακόμα πιο «πράσινο» καλοκαίρι. Αποδεικνύουμε έμπρακτα την περιβαλλοντική μας ευαισθησία και συνείδηση, «αγκαλιάζοντας» τη συνήθεια της ανακύκλωσης μέσα από την τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης στα πλοία μας καθώς και την εγκατάσταση φωτισμού led. Φέρνουμε την Κρήτη σε κάθε σας ταξίδι Προσφέρουμε στη διεθνώς αναγνωρισμένη, πλούσια κρητική κουζίνα μία διακεκριμένη θέση στα à la carte εστιατόρια των FESTOS PALACE και KNOSSOS PALACE Δώδεκα συνταγές με αγνές πρώτες ύλες που προέρχονται από παραγωγούς της Κρήτης, αυθεντικά παραδοσιακά πιάτα με φρέσκα υλικά από την κρητική γη και θάλασσα, με την υπογραφή της μαγείρισσας Νεκταρίας Κοκκινάκη, που με έμπνευση από τις ρίζες μας επιμελείται ένα μενού «ωδή» στη μινωική γη, πιστοποιημένο με το σήμα ποιότητας «Κρητική Κουζίνα» της Περιφέρειας Κρήτης.
3 JUNE JULY 2024 WAVE Φίλες και φίλοι,

MINOAN LINES travels for Health, for Culture, for Humanity. With a clear vision and strong business ethos, we act with respect and responsibility to improve the communities in which we operate. As part of our Corporate Social Responsibility, we support vulnerable groups, organisations, associations, educational and charitable institutions on an annual basis, with the aim of contributing to the well-being and development of society as a whole.

We would like to thank you for your trust and promise that we will continue to invest with the same zeal as we have been doing for more than 50 years in the high standards of both our ships and our human resources, both on land and at sea, in order to continue to offer you unique trips in Greece and abroad.

We welcome the summer tourist season by “unlocking” the most upgraded travel experience with the floating palaces of MINOAN LINES KNOSSOS Palace, FESTOS Palace and KYDON Palace and invite you to create new images, experiences and moments with us.

Because at MINOAN LINES the journey begins from the first moment you think about it. And when you think of “travel”, we want you to think of MINOAN LINES

Minoan Lines

Emecalm Travel

WAVE Η MINOAN LINES ταξιδεύει για την Υγεία, για τον Πολιτισμό, για τον Άνθρωπο. Με σαφές όραμα και ισχυρό επιχειρηματικό ήθος, προχωρούμε με σεβασμό και υπευθυνότητα σε ενέργειες που προσβλέπουν στη βελτίωση της κοινωνίας μέσα στην οποία δραστηριοποιούμαστε. Στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, στηρίζουμε σε ετήσια βάση ευπαθείς ομάδες, οργανισμούς, συλλόγους, εκπαιδευτικά και κοινωφελή ιδρύματα, με στόχο την ευημερία του κοινωνικού συνόλου και την εξέλιξή του. Θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε για την εμπιστοσύνη σας και υποσχόμαστε ότι θα εξακολουθήσουμε, με τον ίδιο ζήλο, όπως κάνουμε για περισσότερα από 50 χρόνια, να επενδύουμε στα υψηλά standards τόσο των πλοίων μας όσο και του ανθρώπινου δυναμικού μας, σε στεριά και θάλασσα, προκειμένου να συνεχίσουμε να σας προσφέρουμε μοναδικά ταξίδια εντός και εκτός Ελλάδας. Υποδεχόμαστε τη θερινή τουριστική περίοδο «ξεκλειδώνοντας» την πιο αναβαθμισμένη ταξιδιωτική εμπειρία με τα πλωτά παλάτια της MINOAN LINES, KNOSSOS Palace, FESTOS Palace και KYDON Palace και σας καλούμε να δημιουργήσετε νέες εικόνες, εμπειρίες και στιγμές μαζί μας. Γιατί στη MINOAN LINES, το ταξίδι ξεκινά από την πρώτη στιγμή που το σκέφτεσαι. Κι όταν σκέφτεστε «ταξίδι», θέλουμε να σκέφτεστε τη MINOAN LINES Λουκάς Σιγάλας Διευθύνων Σύμβουλος της Minoan Lines 4 JUNE JULY 2024
το καλοκαίρι αποχαιρέτα τη ναυτία, όχι το ταξίδι. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ποικίλης και ισορροπημένης διατροφής. Αρ. Πρωτ. Γνωστ. ΕΟΦ: Emecalm Travel Tabs: 55647/25-5-2023, Emecalm Travel Monodosis: 17103/12-2-2014, Emecalm Syrup: 17103/12-2-2014. Ο αρ. γνωστ. στον ΕΟΦ δεν επέχει θέση άδειας κυκλοφορίας από τον ΕΟΦ. Για να μην σε κρατάει η ναυτία μακριά από τον προορισμό σου, δοκίμασε το Emecalm Travel. Τη μόνη φυσική λύση κατά της ναυτίας, με όποιο μέσο κι αν ταξιδεύεις. Δύο χαπάκια Emecalm Travel, 30 λεπτά πριν την αναχώρηση, αντιμετωπίζουν με τη μια τη ναυτία, εύκολα, γρήγορα, αποτελεσματικά! Το Emecalm Travel δεν περιέχει αντιισταμινικά και δεν προκαλεί υπνηλία.
Αυτό
καɩ ναυτία στο καλό! τα παιδιά!
Έβανς 2, 71201, Ηράκλειο τηλ: 2810 222245 Κονδυλάκη 31, 71305, Ηράκλειο τηλ: 2810 252469, 2810 370130 email: info@chronoro.gr e-shop: chronoro.gr

Offices:

Athens: 13-15 Sofokleous Rd, Athens

Mykonos: New Region Drafaki Rd, (Above Piraeus Bank)

Arachova: Old Nation Rd

www.parnassos-realestate.com

Vouliagmeni: Astir Marina Vouliagmenis, South Suburbs

A L E X A N D E R R E V T H S Y A N N S R E V T H I S A K I S R E V I T H S V I L L A S - H O T E L S - L A N D S - R E S I D E N T I A L , C O M M E R C I A L & I N D U S T R I A L B U I L D I N G S P R I V A T E I S L A N D S - R E N E W A B L E E N E R G Y S O U R C E S - P R O P E R T Y M A N A G E M E N T w w w . r e v i t h i s . c o m i n f o @ r e v i t h i s . c o m / + 3 0 2 1 0 8 1 3 5 1 8 1
w w w . r e v i t h i s - r e a l e s t a t e . c o m D r o s i a : 2 M a r a t h o n o s S t r w w w . r e v i t h i s . c o m
w w w . m y k o n o s - r e a l e s t a t e . c o m
w w w . g r e e k t o p v i l l a s . c o m r e a l e s t a t e s p e c i a l i s t s i n c e 1 9 8 9 est 1989 R E V T H I S G R O U P O F C O M P A N I E S R E V I T H I S R E A L E S T A T E E S T 1 9 8 9
ςοσηνόσρεΧ,ςενρύοΓ , ητήρΚ Gnruo e s , Chersonissos,Crete T. +30281033778 8
“Spilia” means “Cave”.
Visit the natural cave of Mykonos

MINOAN LINES S.A.

17, 71202,

Tηλ. 2810-399800, Φαξ: 2810-330308

www.minoan.gr

OWNERSHIP MINOAN LINES S.A.

Shipping Company 17, 25th Avgoustou str. | Heraklion, Crete - Greece Tel.: +30 2810-399800, Fax: +30 2810-330308 www.minoan.gr

PRODUCTION – PUBLISHING

PMS MEDIA

312 Kifisias Ave., 152 32, Chalandri, Athens

Τel.: 210 3212037 info@pmsmedia.gr

MANAGING DIRECTOR: Xanthi Iliopoulou

MANAGING EDITOR: Thanassis Toloudis

CREATIVE DIRECTOR: Nikos Vatsitsis

ART DIRECTOR: Alexandros Bitsaras

CONTRIBUTORS: Maria Atmatzidou, Asteropi Lazaridou, Dimitris Papadopoulos, Ζoe Papadopoulou, Eva Petropoulou

COPY EDITOR: Niki Stathia

TRANSLATION: Evita Lykou

PHOTOS: Andreas Simopoulos

COMMERCIAL DIRECTOR: Stavros Kefalopoulos

ADVERTISING MANAGERS: Giorgos Andreadelis, Lena Konitsa, Kaiti Konitsa, Marifili Papanikolaou, Stella Selianiti, Peggy Stebili

PRINTING: PaperGraph S.A. Your Free Copy

It is illegal to publish, reproduce, or transmit in whole or part of the magazine without the written permission of the publisher. The MINOAN LINES isn’t responsible for the contributors’ opinions as they are represented on issues.

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ
Ναυτιλιακή Εταιρεία 25ης Αυγούστου
Ηράκλειο
ΠΑΡΑΓΩΓH – EΚΔΟΣΗ PMS MEDIA Κηφισίας 312, 152 32, Χαλάνδρι, Αθήνα Τηλ: 210 3212037 info@pmsmedia.gr ΔΙΕΥΘYΝΤΡΙΑ: Ξανθή Ηλιοπούλου ΔΙΕΥΘΥΝΤHΣ ΣYΝΤΑΞΗΣ: Θανάσης Τολούδης CREATIVE DIRECTOR: Nίκος Βατσίτσης ART DIRECTOR: Αλέξανδρος Μπιτσαράς ΣYΝΤΑΞΗ: Mαρία Ατματζίδου, Αστερόπη Λαζαρίδου, Δημήτρης Παπαδόπουλος, Zωή Παπαδοπούλου, Εύα Πετροπούλου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νίκη Σταθιά ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Εβίτα Λύκου ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ανδρέας Σιμόπουλος ΕΜΠΟΡΙΚH ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ: Σταύρος Κεφαλόπουλος ΥΠΕYΘΥΝΟΙ ΔΙΑΦHΜΙΣΗΣ: Γιώργος Ανδρεαδέλλης, Λένα Κονίτσα, Καίτη Κονίτσα, Mαριφίλη Παπανικολάου, Στέλλα Σελιανίτη, Πέγκυ Στεμπίλη ΕΚΤYΠΩΣΗ: PaperGraph A.Ε. Το τεύχος διατίθεται δωρεάν Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η αναμετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η ΜΙΝΟΑΝ LINES δεν φέρει ευθύνη για τις απόψεις των συντακτών του περιοδικού, όπως αυτές διατυπώνονται στα θέματα. 16 JUNE JULY 2024 WAVE
18 JUNE JULY 2024 24 Bίος και πολιτεία του John D.S. Pendlebury The life and death of John D.S. Pendlebury 30 Στην υπηρεσία των τεχνών In the service of the arts 38 Επάνω Αρχάνες: ένας τόπος αλλιώτικος Epano archanes: a different kind of place 46 Συνομιλώντας με την Αφροδίτη της Μήλου Dialogue with Aphrodite of Milos 54 Αναβαθμισμένη εμπειρία An enhanced experience 60 Στον «λαβύρινθο» του ross daly ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ CONTENTS 24 54 WAVE 60 30 38 46
20 JUNE JULY 2024 68 76 116 WAVE 98 108 82 90 68 Στη ροή της Ιστορίας In the flow of History 76 Δημήτρης Τσίκλης Dimitris Tsiklis 82 Μύθοι γένους θηλυκού Myths about women 90 Το νησί των -γεωλογικών- θησαυρών The island of -geological- treasures 98 Κατερίνα Λέχου Katerina Lehou 108 Βουτιές στα… πιάτα Let’s take a dip… in a dish! 116 Κρήτη: περιπετειώδης εκ φύσεως Crete: adventurous by nature 126 Μια χώρα συνώνυμο της Τέχνης A country that stands for Art 137 Life & well-being 147 About us! 126 Στο εξώφυλλο, το Σαρακήνικο της Μήλου και τα Δελφίνια της Κνωσσού, που κοσμούσαν τους τοίχους του Μεγάρου της Βασίλισσας.  On the cover, the Sarakiniko of Milos and the Dolphin Fresco of Knossos, which once adorned the walls of the Queen's Megaron. Cien Sun Kids Sun Spray SPF 50+ 6,99€ 250 ml 1 L = 27,96€ The best defence this summer Official Partner of your Summer Time

people, places, events lounge

JOHN D.S. PENDLEBURY

THE LIFE AND DEATH OF JOHN D.S.

PENDLEBURY

AN IMPORTANT DOCUMENTARY EXHIBITION ON THE SHORT BUT FASCINATING LIFE OF THE FAMOUS BRITISH ARCHAEOLOGIST AND HERO OF THE BATTLE OF CRETE IS HOSTED THESE DAYS AT THE VIKELAIA MUNICIPAL LIBRARY ΟF HERAKLION. ΑΠΟ

An active, restless, ambitious, adventurous man. A distinguished archaeologist with a great body of research and writing, who approached Cretan archaeology with respect, and at the same time a fearless fighter who linked not only his life but also his death to the “Great Island”. A free soul who has rightly earned a place in the hearts of Cretans, but also in the pages of Cretan history.

John Devitt Stringfellow Pendlebury was born in London on 12 October 1904, graduated in Classical Studies from Pembroke College, Cambridge in 1927, and then studied at the British School at Athens (BSA). He visited Crete for the first time in 1928 and again later the same year, invited by A. Evans at Villa Ariadni.

24 JUNE JULY 2024 WAVE ΒΊΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΊΑ ΤΟΥ ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΜΗΣ ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡ ΦΗΜΟΥ ΒΡΕΤΑΝΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΗΡΩΑ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΦΙΛΟΞΕΝΕ ΤΑΙ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΣΤΗ ΒΙΚΕΛΑΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ HΡΑΚΛΕΙΟΥ.
Άνθρωπος δραστήριος, ανήσυχος, φιλομαθής, περιπετειώδης. Αξιόλογος αρχαιολόγος με σπουδαίο ερευνητικό και συγγραφικό έργο, που προσέγγισε με σεβασμό τις κρητικές αρχαιότητες και συγχρόνως ατρόμητος αγωνιστής, που συνέδεσε όχι μόνο τη ζωή αλλά και τον θάνατό του με τη Μεγαλόνησο. Μια ελεύθερη ψυχή που κέρδισε δικαιωματικά μια θέση στις καρδιές των Κρητών αλλά και στις σελίδες της κρητικής Ιστορίας. Ο John Devitt Stringfellow Pendlebury γεννήθηκε στις 12 Οκτωβρίου του 1904 στο Λονδίνο, ολοκλήρωσε τις Κλασικές Σπουδές στο Κολέγιο Pembroke του Κέμπριτζ το 1927 και στη συνέχεια μαθήτευσε στη Βρετα-
ΤΗΝ ΕΥΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ  ΒY EVA
PETROPOULOU
νική Σχολή Αθηνών (BSA). Πρώτη φορά επισκέφτηκε την Κρήτη το 1928 και ξανά αργότερα το ίδιο έτος, προσκεκλημένος του A. Evans στη Βίλα Αριάδνη. Εργάστηκε στην Κνωσό, ενώ από το 1936 έως και λίγο πριν την κήρυξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου διεξήγαγε ανασκαφές στην Ανατολική Κρήτη. Γνώριζε πολύ καλά το νησί, καθώς είχε περπατήσει χιλιόμετρα επί χιλιομέτρων κατά τη διάρκεια των ατελείωτων εξερευνήσεών του στην ύπαιθρο και μιλούσε καλά τα ελληνικά, ακόμα και την τοπική διάλεκτο -λένε πως είχε σχεδόν γίνει και ο ίδιος Κρητικός. Αγάπησε βαθιά το νησί, τους ανθρώπους και τον πολιτισμό τους, τόσο τον αρχαίο όσο και τον σύγχρονο. Το ξέσπασμα του πολέμου βρήκε τον Pendlebury και την οικο γένειά του στην Αγγλία, όμως ο ίδιος έσπευσε να επιστρέψει στο Ηράκλειο, όπου υπηρέτησε ως αξιωματικός του Βρετανικού Στρατού. Ουσιαστικά, λειτούργησε ως σύνδεσμος ανάμεσα στη στρατιωτική ηγεσία της πατρίδας του και τους Κρήτες αντάρτες.

Crete, having been wounded and captured the day before -he was only 37 years old. Today he rests in the Allied War Cemetery at Souda Bay.

To mark the 120th anniversary of his birth, the Region of Crete, the Municipality of Heraklion, the Vikelaia Municipal Library and the British School at Athens have dedicated a scientific conference in May to his memory, as well as this exhibition, which runs until the 30th of June. In the title we read the phrase “I took up arms and got up to Madara”, which Pendlebury used to describe the age-old tendency of Cretans to take to the mountains in arms, an act he eventually followed himself. Moreover, as he was a great lover of photography, the thousands of photographs he took during the inter-war period are now valuable documents.

The exhibition is based on archival and photographic material from the British School at Athens and the Vikelaia Municipal Library in Heraklion. The bulk of the collection relates to Pendlebury’s archaeological and photographic work in pre-war Crete and is drawn from the John Pendlebury Family Archives at the British School at Athens, part of which is being exhibited in Crete for the first time. As for the archives of the Vikelaia Municipal Library, they highlight the last period of his life and his wartime activities, shedding light on his contribution to the Battle of Crete, his local collaborators and, finally, his death and the preservation of his memory in Heraklion. Of particular importance are the documents from the famous Archive of the German Administration, the “Freiburg Archive” of the Vikelaia Municipal Library, which are being exhibited and presented for the first time, as they were discovered during research for these special events

WAVE Εργάστηκε μεθοδικά στην προετοιμασία της άμυνας πριν τη Μάχη της Κρήτης και οργάνωσε το δίκτυο που αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα Αντίστασης κατά τη Γερμανική Κατοχή. Δυστυχώς, έφυγε νωρίς: Εκτελέστηκε στις 22 Μαΐου 1941 κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, αφού είχε τραυματιστεί και συλληφθεί μία ημέρα νωρίτερα -ήταν μόλις 37 ετών. Σήμερα αναπαύεται στο Συμμαχικό Νεκροταφείο της Σούδας. Με αφορμή τη συμπλήρωση 120 ετών από τη γέννησή του, η Περιφέρεια Κρήτης, ο Δήμος Ηρακλείου, η Βικελαία Βιβλιοθήκη και η Βρετανική Σχολή Αθηνών αφιέρωσαν στη μνήμη του μια επιστημονική ημερίδα τον Μάιο και παράλληλα τη συγκεκριμένη έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουνίου. Στον τίτλο της διαβάζουμε τη φράση «Επήρα τ’ άρματα κι έφυγα στη Μαδάρα», την οποία ο Pendlebury χρησιμοποιούσε για να περιγράψει την πανάρχαια τάση των Κρητών για την ένοπλη έξοδο στα βουνά, το πρόταγμα της οποίας ακολούθησε τελικά και ο ίδιος. Επιπλέον, καθώς υπήρξε μεγάλος λάτρης της φωτογραφίας, οι χιλιάδες φωτογραφίες που τράβηξε τα χρόνια του Μεσοπολέμου αποτελούν σήμερα πολύτιμα ντοκουμέντα. H έκθεση βασίζεται σε αρχειακό και φωτογραφικό υλικό της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου. Η πλειονότητα αυτού του υλικού αφορά στο αρχαιολογικό και φωτογραφικό έργο του Pendlebury στην προπολεμική Κρήτη και προέρχεται από τα Οικογενειακά Αρχεία John Pendlebury της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, μέρος των οποίων εκτίθεται για πρώτη φορά στην Κρήτη. Όσο για τα αρχεία της Βικελαίας Βιβλιοθήκης, αυτά αναδεικνύουν την τελευταία περίοδο της ζωής του και την πολεμική δράση του, φωτίζοντας τη συμβολή του στη Μάχη της Κρήτης, τους ντόπιους συνεργάτες του και, τέλος, τον θάνατό του και τη διατήρηση της μνήμης του στο Ηράκλειο. Ιδιαίτερης σημασίας θεωρούνται τα ντοκουμέντα που προέρχονται από το περίφημο Αρχείο Γερμανικής Διοίκησης, «Αρχείο του Φράιμπουργκ», της Βικελαίας Βιβλιοθήκης, τα οποία, καθώς ανακαλύφθηκαν στο πλαίσιο της έρευνας για τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις, εκτίθενται και παρουσιάζονται για πρώτη φορά.
28 JUNE JULY 2024 ΒΙΚΕΛΑΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ / VIKELAIA MUNICIPAL LIBRARY OF HERAKLION C M Y CM MY CY CMY K

ΤΕΧΝΩΝ

IN THE SERVICE OF THE

ARTS

ON THE OCCASION OF A RECENT EXHIBITION, WE DISCOVER A SELF-FUNDED PRIVATE MUSEUM OF CONTEMPORARY ART IN THE CITY OF HERAKLION THAT IS WELL WORTH A VISIT.

ΒY EVA PETROPOULOU PHOTOS: HERAKLION MUSEUM OF VISUAL ARTS

KOostis and Eirini Schizakis, both architects and art lovers, began collecting works in the 1980s. Their first acquisition was an engraving by Tassos Alevizos entitled “Eternal” from the series “The Trees will Blossom Again”. Mr Schizakis recalls: “It was a work from 1974, made against the backdrop of the dictatorship. It turned out to be prophetic, since very soon after, the junta fell. We acquired it in 1979-1980”.

The Schizakis couple continued to “invest” in the art market and so in May 2000 they decided to found the Heraklion Museum of Visual Arts (HMVA) as a non-profit civil company, starting with a core of 63 works.

Mr Schizakis clarifies: “Initially the museum existed only on paper. Until

30 JUNE JULY 2024
Κωστής και η Ειρήνη Σχιζάκη, αμφότεροι αρχιτέκτονες και λάτρεις της τέχνης, ξεκίνησαν να συλλέγουν έργα από τη δεκαετία του ’80. Το πρώτο που απέκτησαν ήταν ένα χαρακτικό του Τάσσου Αλεβίζου με τίτλο «Αιώνιος», από τη σειρά «Τα δένδρα θα ανθίσουν ξανά». Ο κ. Σχιζάκης θυμάται: «Πρόκειται για ένα έργο του 1974, που έγινε με αφορμή τη Δικτατορία. Αποδείχτηκε προφητικό, αφού πολύ λίγο καιρό μετά, η χούντα έπεσε. Εμείς το αποκτήσαμε το ’79-’80». Το ζεύγος Σχιζάκη συνέχισε να «επενδύει» στην αγορά τέχνης κι έτσι τον Μάιο του 2000 αποφασίστηκε η ίδρυση του Μουσείου Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου, ως αστική εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ξεκινώντας με έναν πυρήνα 63 έργων. Ο κ. Σχιζάκης διευκρινίζει: «Αρχικά το μουσείο υπήρχε μόνο στα χαρτιά. WAVE ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΊΑ ΤΩΝ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΚΘΕΣΗ, ΓΝΩΡ ΖΟΥΜΕ ΕΝΑ ΑΥΤΟΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟ, ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕ ΟΥ, ΠΟΥ ΑΞ ΖΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦ ΕΣ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
 Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος), «Αιώνιος», 1974, ξυλογραφία.  Tassos (Anastasios Alevizos), “Eternal”, 1974, woodcut. Η Δημοτική Επιχείρηση Πολιτισμού, Τουρισμού και Ανάπτυξης του Δήμου Ηρακλείου - ΔΕΠΑΝΑΛ Α.Ε. δραστηριοποιείται κυρίως στον πολιτιστικό, επιχειρηματικό και κατασκευαστικό τομέα αλλά και σε κάθε άλλο τομέα που αποσκοπεί στην προώθηση της τοπικής ανάπτυξης, την αξιοποίηση της δημοτικής ακίνητης περιουσίας του Δήμου Ηρακλείου, την υλοποίηση προγραμμάτων ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού και κοινωνικής μέριμνας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής • τον Πολιτιστικό τομέα, με το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου (ΠΣΚΗ), ένα από τα μεγαλύτερα έργα στη χώρα στον τομέα αυτό, που συμβάλλει στην προβολή της σύγχρονης πολιτιστικής ζωής, με την οργάνωση φεστιβάλ, συνεδρίων και καλλιτεχνικών • τον Επιχειρηματικό και Επισιτιστικό τομέα, με τη διαχείριση, εκμετάλλευση καταστημάτων εστίασης («Marina Café-Restaurant», «Ο Πλάτανος», «Πολύκεντρο Ηρακλείου», «Όαση Café», «Το Πάρκο μας»/Πάρκο Γεωργιάδη, «Ο Κουμπές»), κυλικείων (Δημοτικά Κηποθέατρα κ.α.), το Βιβλιοπωλείο της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, σταθμών αυτοκινήτων (Parking Κρατικού Αερολιμένα • τον Κατασκευαστικό τομέα με την υλοποίηση τεχνικών έργων του Δήμου, τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς και την εκπόνηση μελετών. ΔΕΠΑΝΑΛ Α.Ε. DEPANAL Α.Ε. Πολυμετοχική Δημοτική Ανώνυμη Εταιρεία του Δήμου Ηρακλείου του των δημοτών, σε συνεργασία με τις δημοτικές υπηρεσίες και οργανισμούς. εκδηλώσεων υψηλού κύρους, κατά τη χειμερινή και θερινή περίοδο. Ηρακλείου «Ν. Καζαντζάκης» και Κεντρικής Λαχαναγοράς Ηρακλείου) και της Δημοτικής Ακτής Καρτερού. Σας περιμένουμε για μια απολαυστική εμπειρία γνωριμίας της πόλης του Ηρακλείου με τη ΔΕΠΑΝΑΛ Α.Ε.! Όαση café Μαρίνα café restaurant Πάρκο Γεωργιάδη Πολύκεντρο art café Ακτή Καρτερού Ο Πλάτανος ΠΣΚΗ

4.

3.

2.

1.

1978,

«18513», 2007,

 1. Lefteris Kanakakis, “Portrait”, oil on canvas.

2. Aspasia Papadoperaki, “The two friends”, 1978, bronze.

3. Antonia Papatzanaki, “18513”, 2007, stainless steel, plexiglass and light.

4. Nikos Moschos, “Miracle Maker”, 2006, oil on canvas.

a few years later, in 2006, when we found the space to house it and gathered the necessary equipment”. Then began the effort to inventory the works of the collection and publish a catalogue, while the first temporary exhibition was held in early 2007, entitled: “Contemporary art - A look at the visual landscape of Crete”. Since then there have been many exhibitions, not only in the museum itself, but also in other venues in Greece and abroad, for example in Germany and Italy.

Nowadays, the collection of HMVA consists of approximately 600 works, created by about 240 artists. Mr Schizakis adds: “They are remarkable works, some of which are of exceptional importance and significance for contemporary Greek art”.

In addition to the main core of works from 1850 to the present day,

WAVE Μέχρι που λίγα χρόνια αργότερα, το 2006, βρέθηκε ο χώρος που θα το στέγαζε και συγκεντρώθηκε ο απαραίτητος εξοπλισμός». Τότε ξεκίνησε η προσπάθεια για την καταγραφή των έργων της συλλογής και την έκδοση καταλόγου, ενώ η πρώτη περιοδική έκθεση υλοποιήθηκε στις αρχές του 2007, με τίτλο: «Σύγχρονη τέχνη - Μια ματιά στο εικαστικό τοπίο της Κρήτης». Έκτοτε, έχουν ακολουθήσει πολλές εκθέσεις, όχι μόνο στο ίδιο το μουσείο αλλά και σε άλλους χώρους τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό, όπως στη Γερμανία και την Ιταλία. Πλέον, τη συλλογή του ΜΕΤΗ απαρτίζουν περί τα 600 έργα, φιλοτεχνημένα από περίπου 240 καλλιτέχνες. Ο κ. Σχιζάκης συμπληρώνει: «Πρόκειται για αξιόλογα έργα, ορισμένα από τα οποία είναι εξαιρετικής σπουδαιότητας και σημασίας για τη σύγχρονη ελληνική τέχνη». Εκτός από τον κεντρικό πυρήνα έργων από το 1850 έως σήμερα, η συλλογή περιλαμβάνει επίσης έργα που έχουν προσφερθεί στους συλλέκτες ως ενθύμια από καλλιτέχνες. Επιπλέον, δε, εναρμονιζόμενη
32 JUNE JULY 2024
Λευτέρης Κανακάκις, «Πορτρέτο», λάδι σε καμβά.
Ασπασία Παπαδοπεράκη, «Οι δύο φίλες»,
μπρούντζος.
Αντωνία Παπατζανάκη,
ανοξείδωτος χάλυβας, πλεξιγκλάς και φως.
Νίκος Μόσχος, «Θαυματοποιός»,
λάδι σε καμβά.
2006,
1 2 3 4

1.

Thomas Fanourakis, “Small cabinet”, acrylics on hardboard.

2. Minas Kampitakis, “Chamber Music”, 2015, acrylics on canvas.

3. Maria Grigoriadi, “Untitled”, 1995-1997, oil on canvas.

the collection also includes works given to collectors by artists as mementoes. Moreover, in accordance with the museum’s mission statement, the collection records part of the amateur creation of Crete, so as to make it available to the researchers of tomorrow. “We include in our collection selected works by serious amateurs

WAVE με το καταστατικό του μουσείου, η συλλογή καταγράφει μέρος της ερασιτεχνικής δημιουργίας της Κρήτης, ώστε αυτή να είναι διαθέσιμη στους ερευνητές τού αύριο. «Συμπεριλαμβάνουμε στη συλλογή μας επιλεκτικά έργα σοβαρών ερασιτεχνών, που απλά δεν μπορείς να τα αγνοήσεις. Ο Αριστείδης Βλάσσης, για παράδειγμα, θεωρείται ερασιτέχνης αφού δεν είχε την ευκαιρία να σπουδάσει, καθώς αντιμετωπίζει σοβαρές κινητικές δυσκολίες, όμως το ταλέντο του είναι τεράστιο». Ανάμεσα στους στόχους του ζεύγους Σχιζάκη είναι επίσης η έρευνα, η καταγραφή και η τεκμηρίωση των έργων της συλλογής τους, κάτι που ελπίζουν να υλοποιήσουν σύντομα στο μέλλον: «Θα θέλαμε κάθε έργο της συλλογής μας να φέρει όσο πιο πολλές πληροφορίες γίνεται σχετικά με αυτό. Επιθυμούμε δηλαδή να καταγράψουμε όσο περισσότερα δεδομένα μπορούμε να συλλέξουμε, προκειμένου τα έργα να αφηγούνται μόνα τους τη μικρή δική τους ιστορία». Κι όλα αυτά, υλοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά από ίδιους πόρους. Οι συλλέκτες καλύπτουν οι ίδιοι όλα τα έξοδα του μουσείου, βάζοντας σε αυτό πολύ προσωπική εργασία, χρόνο και αγάπη. «Δεν επιχορηγούμαστε από κανέναν. Έχει όμως τύχει τρεις φορές μέχρι στιγμής να χρηματοδοτηθούμε από το Υπουργείο Πολιτισμού, για συγκεκριμένες δράσεις». Στις 7 Ιουνίου ολοκληρώνεται η ομαδική έκθεση του Μουσείου Εικαστικών Ηρακλείου «Αροδαμοί κι ασπάλαθοι - Μια συνομιλία με τους θησαυρούς της κρητικής χειροτεχνίας», με έργα 79 καλλιτεχνών, που επιμελήθηκε η Ίρις Κρητικού. Η συγκεκριμένη έκθεση προβάλλει κυρίως τη λαϊκή τέχνη και είναι η όγδοη κατά σειρά που πραγματοποιεί το μουσείο σε συνεργασία με τη συγκεκριμένη επιμελήτρια και ιστορικό τέχνης. Όλο το καλοκαίρι θα μπορεί κανείς να θαυμάσει τη μόνιμη συλλογή του μουσείου με τίτλο: «Collection: Από το 1850 μέχρι τις μέρες
34 JUNE JULY 2024
Θωμάς Φανουράκης, «Μικρό ντουλάπι», ακρυλικά σε
Μηνάς Καμπιτάκης, «Μουσική δωματίου», 2015, ακρυλικά σε καμβά. 3. Μαρία Γρηγοριάδη, «Χωρίς τίτλο», 1995-1997, λάδι σε καμβά.
1.
hardboard. 2.
1 2 3

that simply cannot be ignored. Aristides Vlassis, for example, is considered an amateur because he has not had the opportunity to study due to severe mobility problems, but his talent is enormous”.

One of the Schizakis’ goals is to research, inventory and document the works in their collection, which they hope to do in the near future: “We want each work in our collection to have as much information about it as possible. In other words, we want to collect as much data as possible so that the works can tell their own little story”.

And they do it almost entirely with their own capital. The collectors cover all the expenses of the museum themselves, putting in a lot of personal work, time and love. “We are not subsidised by anyone. But it has happened three times that we have received funding from the Ministry of Culture for specific actions”.

On 7 June, the Heraklion Museum of Visual Arts will close its group exhibition “Twigs and Prickly Bushes - A conversation with the treasures of Cretan craftsmanship”, curated by Iris Kritikou, with works by 79 artists. This exhibition, which focuses on folk art, is the eighth that the museum has organised in collaboration with this particular curator and art historian.

Throughout the summer, visitors can admire the museum’s permanent collection entitled “Collection: from 1850 to the present day”. The “Feast of the Senses” exhibition is scheduled for November and December, while the HMVA’s annual group exhibition, entitled “Journey”, will open in January 2025.

https://metheraklion.gr

Museum Of Visual Arts, https://metheraklion.gr

 Above: Aegli Kuczera-Platonos, “Minotaur III”, 1984, oil on canvas. Below: Spyros Vassiliou, “Landscape”, oil on wood.

μας». Για τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, έχει προγραμματιστεί η έκθεση «Το πανηγύρι των αισθήσεων», ενώ τον Ιανουάριο του 2025 θα εγκαινιαστεί η καθιερωμένη ετήσια ομαδική έκθεση του ΜΕΤΗ, που φέτος θα έχει τίτλο: «Ταξίδι». Μουσείο Εικαστικών Τεχνών,
36 JUNE JULY 2024 Επάνω: Αίγλη Πλάτωνος-Kuczera, «Μινώταυρος ΙΙΙ», 1984, λάδι σε μουσαμά. Κάτω: Σπύρος Βασιλείου, «Τοπίο», λάδι σε ξύλο.
Playtime long overdue? Kids stay for free. BOOKINGS ON novotel.accor.com Novotel Athenes 4-6, Michail Voda street, 104 39 Athens, Greece T. (+30) 210 82 00 700 | F. (+30) 210 82 00 777 | M. h0866@accor.com

EPANO ARCHANES A DIFFERENT KIND OF PLACE

WE VISIT THE COLOURFUL VILLAGE WITH ITS RICH HISTORY, JUST 15 KILOMETRES FROM HERAKLION, AND DISCOVER THE EXEMPLARY HOSPITALITY IT OFFERS TO VISITORS.

n the central square of Epano Archanes, the large letters #ARCHANES, dressed in floral fabric, welcome the visitors. I feel very lucky to be in this beautiful village on a bright and quiet morning.

In the coffee shop “The Square”, the patrons enjoy the peace and greet me. Kindness and hospitality are something you feel. I’m having a coffee. I politely decline the raki they offer me and start walking through the cobbled streets of the village. It is as if time has stood still, expanding to accommodate the elegance and refinement of its inhabitants, who look to the future while respecting the history of their land. The great archaeologist Yannis Sakellarakis once said of his science: “Slices of time, sequences of the present”. He excavated in Archanes and uncovered solid pieces of its history.

38 JUNE JULY 2024 Ι
Σ την κεντρική πλατεία στις Επάνω Αρχάνες, τα μεγάλα γράμματα #ARCHANES ντυμένα με φλοράλ υφάσματα καλωσορίζουν τους επισκέπτες. Αισθάνομαι πολύ τυχερός που βρίσκομαι σε αυτό το πανέμορφο χωριό -κωμόπολη, για την ακρίβεια-, ένα πρωινό φωτεινό και ήρεμο. Στο καφενείο «Η Πλατεία», οι θαμώνες απολαμβάνουν τη γαλήνη και με χαιρετούν. Αντιλαμβάνεσαι την ευγένεια και τη φιλοξενία. Πίνω έναν καφέ. Αρνούμαι ευγενικά τη ρακή που με κερνούν και ξεκινώ το περπάτημα στα πλακόστρωτα δρομάκια του χωριού. Σαν να σταματάει ο χρόνος, σαν να διαστέλλεται να χωρέσει την καλαισθησία και τη φινέτσα των κατοίκων που κοιτούν το μέλλον σεβόμενοι ταυτόχρονα την ιστορία του τόπου. «Φέτες χρόνου, αλληλουχία παρόντων», είχε πει ο σπουδαίος WAVE ΕΠAΝΩ ΑΡΧAΝΕΣ EΝΑΣ ΤOΠΟΣ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΜΑΣΤΕ ΤΟ ΠΟΛΥΧΡΩΜΟ ΧΩΡΙΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΛΟΥΣΙΑ ΙΣΤΟΡ Α ΠΟΥ ΑΠΕΧΕΙ ΜΟΛΙΣ 15 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ Α ΣΘΗΣΗ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΣΤΟΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ

The architectural beauty

Brick red, purple, ochre, salmon, pink, ecru, teal: the neoclassical houses are painted in fantastic colours and the blue and green windows are eye-catching. Bougainvillea, geraniums, roses, basil and lavender add to the beauty of the place. The metal lampposts that light up Archanes in the evening give night walks a charm of yesteryear. I wonder how the village manages to maintain its beauty and uniformity. “When the Turks conquered the Venetian Candia (Heraklion) in 1669, after 22 years of siege, they gave Archanes and their surrounding area to Baroci, the man who had betrayed the city. Archanes became the headquarters of the revolutionaries. During the years of the Cretan State, the town prospered and wine, raisins and olive oil were exported, bringing wealth to the place. The wealthy residents of Archanes, wishing to show their love and longing for union with Greece, built neoclassical houses. On the facades of their houses, they applied the architectural trend introduced in liberated Greece. The result was a unique settlement of architectural interest. The settlement has survived intact” they will tell me.

5 millennia of history

In Archanes, the past and present blend harmoniously. The history of this rich valley goes back thousands of years. Evidence of the earliest human presence in the area includes stone tools

OX CHOP HOUSE is the new meeting point for meat lovers in Athens. At Ox, the stars are the spit roaster, the wood-fired oven, the charcoal and the frying pan, as they are in the Greek tradition. The menu is comprehensible and from start to finish emanates a meaningful creativity, just as envisioned by the award-winning chef Michalis Nourloglou, who not only signs the menu but is also at the forefront of the open kitchen.

THE WINE LIST has been curated by wine expert Giannis Makris and includes approximately 100+ meat-friendly fine labels, mainly from Greek winemakers, along with choices from international producers. Of course, there is also a wide variety of beers and carefully selected spirits.

DESIGNED with simplicity and minimalism in mind and fully accessible and friendly to people with disabilities, OX is dominated by the earthy tones and comfortable seating. The focal point is the open kitchen with the Spanish custom-made parilla, while the glass walk-in cellar steals the show with its vaulted ceiling reminiscent of an old cellar.

OX CHOP HOUSE

9 Chatzigianni Mexi Street, Athens (behind the Hilton)

2107107070 Instagram: ox_athens

WAVE αρχαιολόγος Γιάννης Σακελλαράκης για την επιστήμη του, ο οποίος ανέσκαψε στις Αρχάνες και αποκάλυψε κομμάτια της ιστορίας τους. Η αρχιτεκτονική ομορφιά Κεραμιδί, μoβ, ώχρα, σομόν, ροζ, εκρού, βεραμάν: Τα νεοκλασικά σπίτια είναι βαμμένα σε φανταστικά χρώματα ενώ τα παράθυρα, γαλάζια και πράσινα, κλέβουν το μάτι. Μπουκαμβίλιες, γεράνια, τριανταφυλλιές, αλλά και βασιλικοί και λεβάντες προσθέτουν στην ομορφιά του τόπου. Οι μεταλλικοί φανοστάτες που τα βράδια φωτίζουν τις Αρχάνες προσδίδουν στις νυχτερινές βόλτες τη γοητεία παλιότερων εποχών. Αναρωτιέμαι πώς καταφέρνει να διατηρήσει την ομορφιά και την ομοιογένειά του το χωριό. « Όταν οι Τούρκοι, μετά από 22 χρόνια πολιορκ ας, κατάφεραν το 1669 να καταλάβουν τη βενετσιάνικη Candia (Ηράκλειο), έδωσαν τις Αρχάνες και τη γύρω περιοχή σαν δώρο στον Baroci, τον άνθρωπο που πρόδωσε την πόλη. Οι Αρχάνες έγιναν έδρα επαναστατών. Στα χρόνια της Κρητικής Πολιτε ας, η πόλη ευημερούσε, το κρασί η σταφίδα και το λάδι εξάγονταν και έφερναν πλούτο στον τόπο. Οι ευκατάστατοι Αρχανιώτες, θέλοντας να δε ξουν την αγάπη και τη λαχτάρα τους για ένωση με την Ελλάδα, έχτιζαν νεοκλασικά σπίτια. Τοποθετούσαν στις προσόψεις των σπιτιών τους το αρχιτεκτονικό ρεύμα που εισήχθη στην ελε ύ θερη Ελλ ά δα. Έ τσι, δημιουργ ή θηκε έ νας μοναδικό ς οικισμός αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Ο οικισμός διασώθηκε ακέραιος», θα μου πουν.
40 JUNE JULY 2024
Τηλ.:

Above: The Venetian church of Panagia Keras or Faneromeni is located at the entrance to the village. Its impressive bell tower with decorative reliefs was built in 1857. Left: It is not only the beauty of Archanes, but also the taste of its residents, who take great care of the public spaces and their homes.

and a burial dating from the Late and Final Neolithic period, i.e. the 5th to 4th millennium BC. Remains, ceramics and funerary objects provide important information about the uninterrupted history of the site, while figurines, gold jewellery and Egyptian scarabs testify to an organised social life with intense external contacts from the pre-palatial period onwards. Of course, Archanes flourished during the Minoan period and after that, despite the many changes, it continued to play a leading role in history: the presence of the Mycenaeans, the Romans, the Venetians, the Turks and the Germans left their traces that made the history of the place even more rich.

“I see archaeology as a servant to History”, as Efi Sapouna-Sakellaraki, wife and colleague of Yannis Sakellarakis, said in an interview. Their contribution to the discovery of all the antiquities was invaluable. On the municipal website I read: “Excavations in the area of Archanes began at the beginning of the 20th century, when Stefanos Xanthoudidis first pointed out the existence of antiquities. But it was A. Evans, who began the excavations, who revealed the palatial character of the Minoan complex. Evans’s research in the palatial complex was continued by Yannis Sakellarakis. In 1964, together with Efi, they excavated the Tourkogeitonia and brought to light part of the palace. In 1965, the discovery of the necropolis of Fourni gave a new impetus to their research”. Make a note of these sites and visit them!

The route and the culture of everyday life

Just a few minutes from Knossos, the road to the village is also stunning and can be enjoyed as you drive through olive groves and vineyards. The Kotsifali and Rozaki varieties produce amazing wines, which you will certainly taste in Archanes and probably buy

WAVE 5 χιλιετίες ιστορίας Στις Αρχάνες βλέπεις το παρελθόν να διατρέχει το παρόν αρμονικά. Σε αυτή την κατάφορτη κοιλάδα, η καταγεγραμμένη ιστορία μετρά χιλιετίες. Μαρτυρ ες σχετικά με την παλαιότερη ανθρώπινη παρουσ α στην περιοχή αποτελούν λίθινα εργαλεία αλλά και μ α ταφή που χρονολογούνται στην Ύστερη και Τελική Νεολιθική περίοδο, δηλαδή την 5η με 4η χιλιετία π.Χ. Λείψανα, κεραμικά, κτερίσματα δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την αδιάλειπτη ιστορία του τόπου, ενώ ειδώλια, χρυσά κοσμήματα και αιγυπτιακοί σκαραβαίοι μαρτυρούν την οργανωμένη κοινωνική ζωή με έντονες εξωτερικές επαφές ήδη από την Προανακτορική περίοδο. Βεβαίως, οι Αρχάνες ανθίζουν στη Μινωική περίοδο και έπειτα δεν σταματούν να πρωταγωνιστούν στην ιστορία παρά τις πολλές αλλαγές: η παρουσία των Μυκηναίων, των Ρωμαίων, των Ενετών, των Τούρκων και των Γερμανών αφήνουν τα ίχνη τους, που κάνουν την ιστορία του τόπου πιο πλούσια. «Θεωρώ την αρχαιολογία υπηρέτρια της Ιστορίας», όπως έχει πει σε συνέντευξή της η Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, σύζυγος και συνάδελφος του Γιάννη Σακελλαράκη. Ήταν πολύτιμη η συμβολή τους στην αποκάλυψη όλων των αρχαιοτήτων. Στο website του Δήμου διαβάζω: «Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε στην περιοχή των Αρχανών στις αρχές του 20ού αι., όταν πρώτος ο Στέφανος Ξανθουδίδης επισήμανε την ύπαρξη αρχαιοτήτων. Αυτός όμως που ξεκίνησε τις ανασκαφές ήταν ο A. Evans, που διέκρινε τον ανακτορικό χαρακτήρα του μινωικού συγκροτήματος. Τις έρευνες του Evans στο ανακτορικό συγκρότημα συνέχισε ο Γιάννης Σακελλαράκης. Το 1964 μαζί με την Έφη ανασκάπτουν την Τουρκογειτονιά και φέρνουν στο φως μέρος του ανακτορικού κτιρίου. Το 1965 ανακαλύφτηκε και η νεκρόπολη του Φουρνιού, που έδωσε νέα ώθηση στην έρευνά τους». Σημειώστε τα και επισκεφθείτε τα! Η διαδρομή και ο πολιτισμός της καθημερινότητας Μερικά μόλις λεπτά από την Κνωσσό, η διαδρομή ως το χωριό είναι
42 JUNE JULY 2024 Επάνω: Ο ενετικός Ναός της Παναγίας Κεράς ή Φανερωμένης. Το εντυπωσιακό καμπαναριό με τις ανάγλυφες παραστάσεις χτίστηκε το 1857. Αριστερά: Δεν είναι μόνο η ομορφιά των Αρχανών, είναι και η καλαισθησία των κατοίκων, που με συνέπεια επιμελούνται τον δημόσιο χώρο και τα σπίτια τους.
Μπουκάλι Διπλού Θαλάμου των 50 g (2 θαλάμους των 25 g έκαστος) Eιδική πατενταρισμένη σύνθεση, ιδανική για τη διαχείριση των ηλιακών εγκαυμάτων με απόλυτα φυσικό τρόπο. ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΛΕΓΜΕΝΟ ΠΑΤΕΝΤΑΡΙΣΜΕΝΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟ ΠΡΟЇΟΝ ΧΩΡΙΣ PARABENS Πρόσωπο & Σώμα 2 σε 1 Τζελ & Γιαούρτι gel υαλουρονικού & σουκραλφάτη 1 2 φυσικό γιαούρτι Το gel υαλουρονικού οξέος και σουκραλφάτης δημιουργεί ένα προστατευτικό φιλμ που απομονώνει την πάσχουσα περιοχή και εξασφαλίζει την ισορροπία της υγρασίας του δέρματος, επιταχύνοντας τη φυσική διαδικασία αποκατάστασής του. Το γιαούρτι, με τη γνωστή καταπραϋντική του δράση, (περιέχει πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, βιταμίνες & ιχνοστοιχεία), αποτελεί άριστο αντιφλογιστικό και αντιερεθιστικό, προσφέροντας άμεση ανακούφιση από το κάψιμο και την κοκκινίλα. * Μην χρησιμοποιήσετε το Uniburn αν έχει δημιουργήθει στο δέρμα λύση (πληγή) Έκθεση στον ήλιο; Αντιφλογιστική Επουλωτική Ενυδατική Καταπραϋντική 4 Δράσεις C M Y CM MY CY CMY K

to take home. As you enter the village you will find the church of Panagia Faneromeni, built in the 14th century. There is also the telescope that Napoleon gave to the owner of the house where he stayed on his way to Egypt. In 1897 the telescope was given to the Revolutionary Assembly in Archanes for the needs of the liberation struggle and ended up in the museum of Panagia Faneromeni. Both the Archaeological and the Folklore Museum are well worth a visit for a better understanding of the region’s historical wealth.

Greece’s first female mayor, Maria Ploumidou, was elected in Archanes in 1975 and served for two consecutive four-year terms. “She loved Archana as the eagle loves the heights and the bees love the beehive” they said of her and her difficult tenure at the beginning of the political transition after seven years of dictatorship. This is how I perceive the inhabitants and the fanatical visitors of this beautiful village. They love everything from gastronomy and delicacies, history and myths to culture and the breath of culture in everyday life -from festivals and plays, classical music ensembles and concerts to marathons and cycling tours. Archanes is waiting for you to discover and, of course, love them.

1897-98.  The stone-built Didaktirio (school) dominates the scene in Archanes -in fact it was the first building project immediately after the 1897-98 revolution.

The KOMBOLOI MUSEUM is housed in a two storey building in the old town of Nafplion near the church of Agios Spyridon.

The historical journey of the Komboloi (Museum) is exhibited on the first floor through the private collection of the family Evangelinos and Gromitsari.

Old and new kombolois are sold and repaired on the ground floor (Shop and Workshop) mainly from all sorts of materials, mainly organic, such as amber from Baltic sea, “Mastic - Amber”, “Faturan”, wood, seed, horn, coral, bone, shell, artificial resin, crystal, etc, as well as original handmade amber and semiprecious stones jewellery.

During its twenty-year history, the Komboloi Museum has welcomed more than 350.000 visitors.

Staikopoulou 25, Nafplion Τ: +0030 27520 21618

E komuseum@otenet.gr www.komboloi.gr

WAVE επίσης εκπληκτική και την απολαμβάνεις καθώς οδηγείς ανάμεσα στις ελιές και στα αμπέλια. Οι ποικιλίες κοτσιφάλι και ροζακί βγάζουν απίθανα κρασιά, τα οποία βεβαίως θα δοκιμάσετε στις Αρχάνες και πιθανότατα θα αγοράσετε για να πάρετε μαζί σας. Μόλις μπείτε στο χωριό, θα συναντήσετε τον ναό της Παναγίας της Φανερωμένης, που χτίστηκε τον 14ο αιώνα. Εκεί υπάρχει και το τηλεσκόπιο που ο Ναπολέων χάρισε στον ιδιοκτήτη του σπιτιού που τον φιλοξένησε στον δρόμο του για την Αίγυπτο. Το 1897 το τηλεσκόπιο παραχωρήθηκε στην Επαναστατική Επιτροπή των Αρχανών για τις ανάγκες του αγώνα και κατέληξε στο μουσείο της Παναγίας της Φανερωμένης. Το Αρχαιολογικό αλλά και το Λαογραφικό Μουσείο αξίζουν να τα επισκεφθείτε για να κατανοήσετε καλύτερα τον ιστορικό πλούτο της περιοχής. Στις Αρχάνες εξελέγη η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Ελλάδας, η Μαρία Πλουμίδου, το 1975 και υπηρέτησε τον τόπο για δύο συναπτές τετραετίες. «Αγάπησε την Αρχάνα όπως αγαπά ο αετός τα ύψη και οι μέλισσες τη μελισσοφωλιά», είπαν για εκείνη και για τις δύσκολες θητείες στην αρχή της Μεταπολίτευσης. Κάπως έτσι αντιλαμβάνομαι τους κατοίκους αλλά και τους φανατικούς επισκέπτες αυτού του πανέμορφου χωριού. Αγαπάνε καθετί: από τη γαστρονομία και τους μεζέδες, την ιστορία και τους μύθους, έως τον πολιτισμό και τις ανάσες του στην καθημερινότητα -από πανηγύρια και θεατρικά έργα, σύνολα κλασικής μουσικής και συναυλίες, μέχρι μαραθώνιους και ποδηλατικούς γύρους. Οι Αρχάνες σάς περιμένουν να τις ανακαλύψετε και φυσικά, να τις αγαπήσετε.
44 JUNE JULY 2024 Το πετρόχτιστο Διδακτήριο δεσπόζει στις Αρχάνες -ήταν μάλιστα και το πρώτο έργο αμέσως μετά τη λήξη της επανάστασης του

DIALOGUE WITH APHRODITE OF MILOS

THE NEW PUBLICATION OF THE MILOS MINING MUSEUM “DIALOGUE WITH APHRODITE” BY MADY LYKERIDOU WAS RELEASED ON THE OCCASION OF THE 200TH ANNIVERSARY OF THE DISCOVERY OF VENUS DE MILO, THE MASTERPIECE STATUE ON THE BEAUTIFUL ISLAND OF THE CYCLADES.

46 JUNE JULY 2024
ΣΥΝΟΜΙΛΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΦΡΟΔΊΤΗ ΤΗΣ ΜΉΛΟΥ Η Ν Ε Α Ε ΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕ ΟΥ Μ Η ΛΟΥ «DIALOGUE WITH APHRODITE» ΤΗΣ Μ Α ΝΤΗΣ ΛΥΚΕΡ ΔΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙ Η ΘΗΚΕ ΜΕ ΑΦΟΡΜ Η ΤΗ ΣΥΜΠΛ Η ΡΩΣΗ 200 ΧΡ Ο ΝΩΝ ΑΠ Ο ΤΗΝ ΕΥ ΡΕΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΙΚΟΥ ΑΓΑ ΛΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΠΑΝ ΕΜΟΡΦΟ ΝΗΣ Ι ΤΩΝ ΚΥΚΛ Α ΔΩΝ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ WAVE FIND US HERE Λαβύρινθος-Κοκκιάδη: Δικαιοσύνης 21, Hράκλειο, τηλ: 2810 346380 | Lavirinthos-Kokkiadi: 21 Dikaiosinis Street, Heraklion, tel: +30 2810 346380 Κόσμημα Κοκκιάδη: Δαιδάλου 35, Hράκλειο, τηλ: 2810 330350 | Kokkiadi Jewels: 35 Daidalou Street, Heraklion, tel: + 30 2810 330350 email: info@labyrinth.gr
kokkiadi.gr
e-shop:

Αphrodite is the mythological patroness of Milos. You can find her all over the island, in the most likely and unlikely places. Talented photographer Mandy Lykeridou tells us about a unique idea that turned into a photo album encapsulating the love the people of Milos have for their land and its history.

“My connection with Milos goes back to 1999, when I first came here for three days. The beauty of the place and meeting my husband there kept me on the island forever. My professional collaboration with the Milos Mining Museum (MMM) began 15 years ago, when I started photographing educational programmes and cultural activities. Since 2021, my collective photographic work “Dialogue with Aphrodite” has been exhibited at the museum, where it remains until today, with an intermediate stop at the “Greek House” in Paris in November 2022. It was from this exhibition that the idea for the photo album was born. It was a great honour and pleasure for me to complete the first edition of my photo album “Dialogue with Aphrodite” with MMM and with the exclusive funding of the General Secretariat of the Aegean and Island Policy” says Mandy Lykeridou.

The participation of the people of Milos in the album was highly creative: “The idea of involving the descendants of Aphrodite in the project came up in 2020, on the occasion of the 200th anniversary of the discovery of the statue of Venus de Milo on the island.

Welcome to the tavern “Maistrali”, a gastronomic destination in Agios Nikolaos, in the prefecture of Lasithi. Located on the beautiful Kitroplatia Beach with a magni�icent view of the sea, it offers a unique experience that combines the unparalleled natural beauty of Crete with the hearty �lavours of Mediterranean and Cretan cuisine. At “Maistrali” you can enjoy a variety of delicious dishes made with pure local ingredients, highlighting the traditional gastronomy of the island. Our creations are based on the authentic recipes of Crete, enriched with the creativity and passion of our chefs. To accompany your meal, our wine cellar offers a �ine collection of renowned wines from the best wineries of Crete and the rest of Greece. Come and enjoy an unforgettable culinary journey at “Maistrali”, where tradition meets quality and the sea becomes the ultimate companion of your enjoyment.

WAVE ΗΑφροδίτη είναι η μυθολογική προστάτιδα της Μήλου. Τη συναντάς παντού στο νησί, στα πιο πιθανά και απίθανα μέρη. Η ταλαντούχα φωτογράφος Μάντη Λυκερίδου μάς μιλά για μία μοναδική ιδέα που έγινε λεύκωμα και περικλείει μέσα όλη την αγάπη των κατοίκων της Μήλου για τον τόπο και την ιστορία του. «Oι δεσμοί μου με τη Μήλο ξεκινούν το 1999, όταν πρωτοήρθα για τρεις μέρες. Η ομορφιά του τόπου και η γνωριμία με τον σύζυγό μου με κράτησαν για πάντα στο νησί. Η επαγγελματική μου συνεργασία με το Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου (ΜΜΜ) ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια, με τη φωτογράφιση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πολιτιστικών δράσεων. Από το 2021 εκτίθεται στο μουσείο το συμμετοχικό φωτογραφικό μου έργο “Διάλογος με την Αφροδίτη”, όπου φιλοξενείται μέχρι και σήμερα -με μια ενδιάμεση στάση στο “Ελληνικό σπίτι στο Παρίσι”, τον Νοέμβριο του 2022. Από την έκθεση αυτή προέκυψε η ιδέα για το φωτογραφικό λεύκωμα. Ήταν μεγάλη τιμή και χαρά μου να ολοκληρώσουμε την πρώτη έκδοση του φωτογραφικού μου Λευκώματος “Dialogue with Aphrodite” με το ΜΜΜ και με την αποκλειστική χρηματοδότηση της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής», εξηγεί η Μάντη Λυκερίδου. Η συμμετοχή των κατοίκων της Μήλου στο λεύκωμα ήταν άκρως δημιουργική: «Η ιδέα για τη συμμετοχή των απογόνων της Αφροδίτης στο project προέκυψε το 2020, με αφορμή τα 200 χρόνια από την εύρεση του αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου στο νησί. Με μια ανοιχτή
48 JUNE JULY 2024
Akti
Nikolaos 721 00 Τ.: +30 698 490 1644 www.maistrali.gr Καλωσορίσατε στην ταβέρνα «Μαϊστράλι», έναν γαστρονομικό προορισμό στον Άγιο Νικόλαο, στον νομό Λασιθίου. Βρίσκεται στην όμορφη Κιτροπλατεία, με μαγευτική θέα στη θάλασσα, προσφέροντας μια μοναδική εμπειρία που συνδυάζει την απαράμιλλη φυσική ομορφιά της Κρήτης με την πλούσια γεύση της μεσογειακής και κρητικής κουζίνας. Στο «Μαϊστράλι» μπορείτε να απολαύσετε μια ποικιλία από εκλεκτά πιάτα, φτιαγμένα με αγνά τοπικά υλικά, που αναδεικνύουν την παραδοσιακή γαστρονομία του νησιού. Οι δημιουργίες μας βασίζονται στις αυθεντικές συνταγές της Κρήτης, εμπλουτισμένες με τη δημιουργικότητα και το μεράκι των σεφ μας. Για να συνοδεύσετε το γεύμα σας, η κάβα μας διαθέτει μια εκλεκτή συλλογή από κρασιά προερχόμενα από τα καλύτερα οινοποιεία της Κρήτης και της υπόλοιπης Ελλάδας. Κάθε κρασί έχει επιλεγεί προσεκτικά για να συμπληρώνει άριστα τα γεύματά σας, δημιουργώντας την ιδανική οινογευστική εμπειρία. Ελάτε να ζήσετε μια αξέχαστη γευστική διαδρομή στο «Μαϊστράλι», εκεί όπου η παράδοση συναντά την ποιότητα. Ακτή Παγκάλου, Έβανς &, Αγ. Νικόλαος 721 00 Τ.: 698 490 1644
Pagalou & Evans, Ag.

Through an open call, I invited the island’s inhabitants to creatively intervene in my photographic collection “Venuses de Milo”, using various forms of expression such as texts, drawings, paintings and collages. I would go to the homes of the residents who wished to participate and leave them the photo of their choice along with a box of paints and various materials, giving them a day to think and feel how they would communicate with their Aphrodite. Another place to reach out to residents was in cafes and coffee shops, where people were more spontaneous. The project started in April 2020 under the unprecedented conditions of the pandemic and ended in July of the same year with 132 participants aged 5 to 85!

”Residents expressed themselves freely, creating new images with multiple messages, building bridges of communication with their own expatriated treasure. The result of this free expression was the creation of 16 unique collective works”. What associations does this masterpiece evoke in her? “The Venus de Milo is one of the most important sculptures in world art history.

But it is much more than a famous sculpture, which is why it has inspired artists from all over the world and from all art forms over the centuries. It represents the power and influence that women have in the world. Through my work, I rediscover the myth and meaning of Aphrodite, offering new interpretations and provoking thoughts about beauty, love, expatriation, loss and the position of women in modern society”.

How did she start looking for Venuses all over the island? “As I always carry my camera in my bag, the Venus photo shoot was never planned, at least not at the beginning. I remember the first click in a courtyard in Adamantas 10 years ago, and since then I have photographed her wherever I run into her. In time, when I decided to start the project “Venuses de Milo”, something magical

Enjoy delicious meat and seafood on bbq, mama’s cooking of local specialties, an exquisite wine selection and a magical seaside... Family owned, serving with love, since 1978. Your eating place in Agios Nikolaos.

5 Akti Pagalou, Kitroplatia, Agios Nikolaos, tel. 28410 83168

Facebook: FarosFamilyRestaurant

WAVE πρόσκληση κάλεσα τους κατοίκους του νησιού να επέμβουν δημιουργικά πάνω στη φωτογραφική συλλογή μου “Αφροδίτες της Μήλου”, χρησιμοποιώντας ποικίλες μορφές έκφρασης όπως κείμενα, σχέδια, ζωγραφιές, κολάζ. Πηγαίνοντας στα σπίτια των κατοίκων που επιθυμούσαν να συμμετάσχουν, τους άφηνα τη φωτογραφία που επέλεγαν μαζί με ένα κουτί γεμάτο χρώματα και διάφορα υλικά, έχοντας το χρονικό περιθώριο μιας ημέρας να σκεφτούν και να νιώσουν πώς θα επικοινωνήσουν με την Αφροδίτη τους. Ένας άλλος χώρος προσέγγισης των κατοίκων ήταν οι καφετέριες και τα καφενεία, όπου εκεί οι άνθρωποι λειτουργούσαν πιο αυθόρμητα. Το project ξεκίνησε κάτω από τις πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας τον Απρίλιο του 2020 και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, με 132 συμμετέχοντες ηλικίας 5 έως 85 ετών! »Οι κάτοικοι εκφράστηκαν ελεύθερα, δημιουργώντας νέες εικόνες με πολλαπλά μηνύματα, χτίζοντας γέφυρες επικοινωνίας με τον δικό τους ξενιτεμένο θησαυρό. Αποτέλεσμα αυτής της ελεύθερης έκφρασης, η δημιουργία 16 μοναδικών συμμετοχικών έργων».
50 JUNE JULY 2024
Ζουμερά κρεατικά και θαλασσινά στα κάρβουνα, σπιτικές γεύσεις της μαμάς και μεζεδάκια, εκλεκτό κρασί και μια υπέροχη ακροθαλασσιά... Από το 1978, σας προσφέρουμε πάντοτε το καλύτερο, με συνταγή την αγάπη, τα αγνά υλικά και το μεράκι μας για την ποιοτική κουζίνα.
Ακτή Παγκάλου 5, Κιτροπλατεία, Άγιος Νικόλαος, τηλ. 28410 83168 Facebook: FarosFamilyRestaurant

https://madylykeridou.com/

happened: I started to see her everywhere -in the pharmacy, in the souvlaki shop, at the cardiologist... It began to be like the lost treasure game. When I talked to the locals, they all knew how to point me to a Venus”.

There were also a few mystical moments: “A very special photo shoot was Venus with the water lilies. In a private garden in Agia Marina, Venus was standing in the middle of a pond, her features altered by the passage of time. She was 100 years old, the gardeners told me. I chose to photograph her shadow in the water, softening the wear and tear of time.

”Each Venus I photographed had its own story and it was very touching and in a strange way I became attached to all these different Venuses. Every time I pass by their homes, I take a quick nostalgic look”.

The book is available at the Milos Mining Museum https://www. milosminingmuseum.com/ and photographer Mandy Lykeridou https://madylykeridou.com/

WAVE Τι συνειρμούς δημιουργεί στην ίδια αυτό το αριστουργηματικό άγαλμα; «Η Αφροδίτη της Μήλου αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά γλυπτά στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης. Είναι όμως κάτι πολύ περισσότερο από ένα διάσημο γλυπτό, γι’ αυτό και εμπνέει μέσα στους αιώνες καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο και όλες τις μορφές τέχνης. Συμβολίζει τη δύναμη και την επιρροή που έχει η γυναίκα στον κόσμο. Μέσα από το έργο μου, ανακαλύπτω ξανά τον μύθο και τη σημασία της Αφροδίτης, προσφέροντας νέες ερμηνείες και προκαλώντας σκέψεις για το κάλλος, την αγάπη, την ξενιτιά, την απώλεια, τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία». Πώς ξεκίνησε να αναζητά Αφροδίτες σε όλο το νησί; «Έχοντας πάντα τη μηχανή μου στην τσάντα, η φωτογράφιση της Αφροδίτης, τουλάχιστον στην αρχή, δεν ήταν ποτέ προγραμματισμένη. Θυμάμαι το πρώτο κλικ ήταν σε μια αυλή στον Αδάμαντα πριν από 10 χρόνια και έκτοτε, όπου τη συναντούσα, τη φωτογράφιζα. Mε τον καιρό, όταν αποφάσισα να ξεκινήσω το project “Αφροδίτες της Μήλου”, συνέβη κάτι μαγικό: άρχισα να τη βλέπω παντού -την έβρισκα στο φαρμακείο, στο σουβλατζίδικο, στον καρδιολόγο… Άρχισε να θυμίζει το παιχνίδι του χαμένου θησαυρού. Συζητώντας με τους ντόπιους, όλοι ήξεραν να με οδηγήσουν σε μια Αφροδίτη». Δεν έλειψαν και οι πιο μυστικιστικές στιγμές αποτύπωσης: «Μια πολύ ιδιαίτερη φωτογράφιση ήταν η Αφροδίτη με τα νούφαρα. Σε έναν ιδιωτικό κήπο στην Αγία Μαρίνα, η Αφροδίτη στεκόταν στη μέση μιας λιμνούλας με αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά της από το πέρασμα του χρόνου. Μετρούσε 100 χρόνια, όπως μου είπαν οι φροντιστές του κήπου. Προτίμησα να φωτογραφίσω τη σκιά της μέσα στο νερό, απαλύνοντας τη φθορά του χρόνου. »Κάθε Αφροδίτη που φωτογράφισα, είχε τη δική της ιστορία και αυτό με συγκινούσε ιδιαίτερα και με έναν παράξενο τρόπο δέθηκα με όλες αυτές τις διαφορετικές Αφροδίτες. Κάθε φορά που περνάω από τα μέρη τους, τους ρίχνω μια γρήγορη νοσταλγική ματιά». Το βιβλίο διατίθεται από το Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου https://www.milosminingmuseum.com/ και τη φωτογράφο Μάντη Λυκερίδου
52 JUNE JULY 2024

AN ENHANCED EXPERIENCE

THE ARCHAEOLOGICAL MUSEUM OF AGIOS NIKOLAOS, WHICH HOUSES IMPORTANT FINDS FROM EASTERN CRETE, HAS BEEN RENOVATED AND EXPANDED TO OFFER VISITORS A MODERN APPROACH TO THE HISTORICAL PAST.

n the 1960s, the first archaeological collection was established in eastern Crete with the aim of preserving, protecting and highlighting the findings of the excavations carried out there, both by the local Ephorate of Antiquities and by foreign archaeological schools. Until then, the most important ones were transferred to the Archaeological Museum of Heraklion, while the minor antiquities remained in the area.

The decision to establish a museum in Agios Nikolaos, the seat of the Prefecture of Lasithi, was formalised in 1961. The architectural design was entrusted to the eminent Greek architect Patroclus Karantinos. The Archaeological Museum of Agios Nikolaos opened its doors to the public in 1969, initially under the jurisdiction of the Ephorate of Antiquities of Heraklion. In 1973, an independent Ephorate was established in Lasithi, and the Museum of Agios Nikolaos became the headquarters of the new Archaeological Service, but without sufficient or suitable building infrastructure. Archaeologist Chrysa Sofianou, head of the Ephorate of Antiquities of Lasithi, explains: “It was then that the lack of exhibition and storage space gradually became apparent, and this very quickly

54 JUNE JULY 2024 Ι
Τ η δεκαετία του ’60 άρχισε να συγκροτείται στην Ανατολική Κρήτη μια πρώτη αρχαιολογική συλλογή, προκειμένου να υποδεχτεί, να προστατεύσει και να αναδείξει τα ευρήματα των ανασκαφών που διενεργούσαν εκεί τόσο η τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων όσο και οι ξένες Αρχαιολογικές Σχολές. Έως τότε, τα σημαντικότερα από αυτά μεταφέρονταν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, ενώ οι δευτερεύουσας σημασίας αρχαιότητες παρέμεναν στην περιοχή. Η απόφαση για την ίδρυση μουσείου στον Άγιο Νικόλαο, έδρα του Νομού Λασιθίου, οριστικοποιήθηκε το 1961. Η αρχιτεκτονική μελέτη ανατέθηκε στον σημαντικό Έλληνα αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό το 1969, υπαγόμενο αρχικά στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου. Το 1973 δημιουργήθηκε ανεξάρτητη Εφορεία στο Λασίθι κι έτσι το Μουσείο Αγίου Νικολάου έγινε η έδρα της νέας αρχαιολογικής υπηρεσίας, χωρίς όμως να διαθέτει επαρκείς ή κατάλληλες κτιριακές υποδομές. Όπως μας εξηγεί η αρχαιολόγος κα Χρύσα Σοφιανού, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου, «τότε ήταν που σταδιακά άρχισε να φαίνεται η έλλειψη των WAVE ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΜΈΝΗ ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕ Ο ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΠΟΥ ΦΙΛΟΞΕΝΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, ΑΝΑΚΑΙΝ ΣΤΗΚΕ, ΕΠΕΚΤΑΘΗΚΕ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΠΛΕΟΝ ΣΤΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΕΝΑΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΤΡΟΠΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ  ΒY EVA PETROPOULOU  PHOTOS: JEFF
VANDERPOOL

 Above: Clay alabastron decorated in the “Marine Style”, Makrigialos, Neopalatial period.

Left: Representation of a Minoan chambered tomb from Gra Lygia, Ierapetra.

exceeded the capacity for storing and exhibiting antiquities. The weaknesses identified in the functioning of the museum led the former Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities to undertake a long campaign to ensure the extension and upgrading of the existing building, with the creation of a modern infrastructure. At the same time, a new permanent exhibition had to be created that would have the potential to display the numerous finds from the old and new excavations, but also to present the history and physiognomy of eastern Crete through a clear central theme and narrative path”.

Finally, the extension of the Agios Nikolaos Museum, designed by the architect Michael Doris, was carried out between 2011 and 2015.

It was a major project that required funding from three NSRFs and took 12 years to complete, with many obstacles along the way. Ms Sofianou responds to complaints about delays. “The truth is that there were very few people working on this project, and they were faced with great bureaucratic difficulties, the consequences of the pandemic and the war in Ukraine, which increased the costs”.

The new museum

The ground plan of the building retains the old structure and adds a new wing on three levels, which contains additional exhibition space and the main utility facilities. The lowest level includes warehouses, workshops and engineering facilities. The central building complements the original building and houses the reception and exhibition areas, with new display cases, special structures and lighting. The upper level houses the offices of the Ephorate of Antiquities.

The building has a total area of almost 3,000 square metres, of which 1,045 square metres is exhibition space (a huge difference compared to the 450 square metres of the old museum). As Klio Zervaki, conservator-museologist, cultural documentation special-

WAVE εκθεσιακών και αποθηκευτικών χώρων, που πολύ γρήγορα ξεπέρασαν τις δυνατότητες φύλαξης και έκθεσης των αρχαιοτήτων. Οι αδυναμίες που διαπιστώθηκαν στη λειτουργικότητα του μουσείου οδήγησαν την αρμόδια πρώην ΚΔ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων να καταβάλει πολύχρονο αγώνα για να εξασφαλίσει την επέκταση και αναβάθμιση του υφιστάμενου κτιρίου, με τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών. Παράλληλα, έπρεπε να δημιουργηθεί μια νέα μόνιμη έκθεση, που θα είχε τη δυνατότητα να αναδείξει τα πολυάριθμα ευρήματα των παλαιών και των νέων ανασκαφών, αλλά και να παρουσιάσει την ιστορία και τη φυσιογνωμία της Ανατολικής Κρήτης μέσα από μια ευδιάκριτη κεντρική θεματική ιδέα και μια σαφή αφηγηματική πορεία». Τελικά, η επέκταση του Μουσείου Αγίου Νικολάου, που σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Δορή, διενεργήθηκε μεταξύ 2011 και 2015. Ήταν ένα έργο μεγάλης κλίμακας που χρειάστηκε χρηματοδότηση από τρία ΕΣΠΑ και διήρκεσε 12 χρόνια, αντιμετωπίζοντας πολλούς σκοπέλους καθ’ οδόν. Η κα Σοφιανού απαντά στα παράπονα που εκφράστηκαν περί καθυστερήσεων: «Η αλήθεια είναι ότι για το συγκεκριμένο έργο εργάστηκαν ουσιαστικά ελάχιστοι άνθρωποι, οι οποίοι αντιμετώπισαν μεγάλες γραφειοκρατικές δυσκολίες, τις συνέπειες της πανδημίας, αλλά και του πολέμου στην Ουκρανία, που ανέβασε τις τιμές». Το νέο μουσείο Η κάτοψη του κτιρίου διατηρεί το παλιό κέλυφος, προσθέτοντας μια νέα πτέρυγα σε τρία επίπεδα, που περιλαμβάνει επιπλέον εκθεσιακούς και απαραίτητους χρηστικούς χώρους. Το χαμηλότερο επίπεδο περιλαμβάνει τις αποθήκες, τα εργαστήρια και τις μηχανολογικές εγκαταστάσεις. Το μεσαίο λειτουργεί συμπληρωματικά ως προς το αρχικό κτίριο, φιλοξενώντας τους χώρους υποδοχής και τον εκθεσιακό χώρο, με νέες προθήκες, ειδικές κατασκευές και φωτισμό. Το ανώτερο επίπεδο στεγάζει τα γραφεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων.
56 JUNE JULY 2024 Επάνω: Πήλινο αλάβαστρο με διακόσμηση θαλάσσιου ρυθμού, Μακρυγιαλός, Νεοανακτορική περίοδος. Αριστερά: Αναπαράσταση μινωικού θαλαμοειδούς τάφου, από τη Γρα Λυγιά Ιεράπετρας.

ist and head of the conservation department of the Ephorate of Antiquities of Lasithi, explains, the idea for organising the new exhibition was based on modern concepts of museology: “Today, a comprehensive approach to the historical past is sought through the material remains of human civilisation. Here, too, the emphasis has been on highlighting the evolution over time, the continuous human presence in the area and the cultural continuity from the Final Neolithic period to the early Byzantine period”.

The 1,945 objects in the new museum -around 35% of which are on display for the first time- are presented in a way that helps visitors understand important aspects of life in the region, such as the economy, religion, daily life and burial customs.

According to Ms Zervaki, but also to the general public, the museographic tools/findings used to enhance the museum experience are of great interest. A few examples? “The recreation of the sense of the sea in room A4, where the Minoan coastal settlements of Mochlos, Makrigialos and Chrysi are presented, with the addition of a glass floor with sand underneath. There are also displays-dioramas of an excavation in the introductory room A1, a rock that simulates the Peak Sanctuaries and the display of the Minoan tomb of Gra Lygia in Ierapetra. All of this makes the visit much more interesting and exciting. Finally, the many free finds outside the showcases increase the immediacy of observation for the visitor and create a sense of intimacy”.

74KonstantinouPalaiologouStreet,AgiosNikolaos,LasithiPrefecture www.agiosnikolaosmuseum.gr

Skull of an athlete with a gold wreath, Kamara, Roman period.

Left: Life in the cities of eastern Crete from the Hellenistic to the early Byzantine period, in room A11 of the museum.

Kouvarakis Xigalo PDO Sitia

Α

part from its beauty, Sitia also has a gastronomic surprise in store for us: Kouvarakis Xigalo Sitia, a wonderful cheese product with a protected designation of origin, made with sheep’s and goat’s milk from the former province of Sitia, using local breeds of sheep and goats.

The product is said to have an ancient history, perhaps as far back as the Minoan era. Kouvarakis Xigalo PDO Sitia is white in colour, spreadable - slightly grainy in texture and has a mildly salty - sour taste. Its proteins and fats are in perfect harmony and it is delightfully tasty. It is low in lactose as a result of natural fermentation and has a beneficial effect on digestion.

It can be enjoyed on its own or as an ideal accompaniment to bread, rusks, chips and many other dishes.

The Kouvarakis family dairy and cheese company was founded in Sitia in 1979 and continues to offer pure products to this day. It maintains tradition and pays attention to quality, while using modern methods and safe production processes. You can find Kouvarakis Xigalo PDO Sitia in many large stores, small grocery stores, restaurants and distribution chains throughout the country. As well as other wonderful products of the company. grocery

WAVE Το κτίριο καλύπτει συνολικά μια επιφάνεια σχεδόν 3.000 τ.μ., εκ των οποίων τα 1.045 τ.μ. είναι εκθεσιακοί χώροι (τεράστια διαφορά από τα 450 τ.μ. του παλιού μουσείου). Όπως εξηγεί η κα Κλειώ Ζερβάκη, συντηρήτρια αρχαιοτήτων-μουσειολόγος, ειδικός πολιτιστικής τεκμηρίωσης, προϊσταμένη του τμήματος συντήρησης της ΕΦ.Α.ΛΑΣ, η ιδέα για την οργάνωση της νέας έκθεσης στηρίχθηκε στις σύγχρονες αντιλήψεις της μουσειολογίας: «Σήμερα επιδιώκεται η συνολική προσέγγιση του ιστορικού παρελθόντος μέσα από τα υλικά κατάλοιπα του ανθρώπινου πολιτισμού. Έτσι κι εδώ, δόθηκε έμφαση στην ανάδειξη της διαχρονικής εξέλιξης, της συνεχούς παρουσίας ανθρώπων στην περιοχή και της πολιτισμικής συνέχειας από την Τελική Νεολιθική έως και την Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο». Τα 1.945 εκθέματα του νέου μουσείου -εκ των οποίων περίπου το 35% είναι ευρήματα που εκτίθενται για πρώτη φορά- παρουσιάζονται με τρόπο που βοηθά τον επισκέπτη να κατανοήσει σημαντικούς τομείς της ζωής στην περιοχή, όπως η οικονομία, η θρησκεία, αλλά και ο καθημερινός βίος και τα ταφικά έθιμα. Σύμφωνα με την κα Ζερβάκη αλλά και κατά γενική ομολογία, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μουσειογραφικά εργαλεία/ευρήματα που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της μουσειακής εμπειρίας. Μερικά παραδείγματα; «Η απόδοση της αίσθησης της θάλασσας στην αίθουσα Α4, όπου παρουσιάζονται οι παράκτιοι μινωικοί οικισμοί του Μόχλου, του Μακρυγιαλού και της Χρυσής, με την παρουσία γυάλινου πατώματος με άμμο από κάτω. Επίσης, οι αναπαραστάσεις-διοράματα μιας ανασκαφής στην εισαγωγική αίθουσα Α1, ενός βράχου που προσομοιάζει τα Ιερά Κορυφής και η αναπαράσταση του μινωικού τάφου από τη Γρα Λυγιά Ιεράπετρας. Όλα αυτά κάνουν πολύ πιο ενδιαφέρουσα και συναρπαστική την επίσκεψη. Τέλος, τα πολλά ελεύθερα ευρήματα που υπάρχουν εκτός προθηκών ενισχύουν την αμεσότητα της παρατήρησης στον επισκέπτη και δημιουργούν μια αίσθηση οικειότητας». Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 74, Άγιος Νικόλαος, Νομός Λασιθίου www.agiosnikolaosmuseum.gr
58 JUNE JULY 2024 Επάνω: Κεφαλή αθλητή με χρυσό στεφάνι, Καμάρα, Ρωμαϊκή περίοδος. Αριστερά: Η ζωή στις πόλεις της Ανατολικής Κρήτης από τους Ελληνιστικούς έως τους πρώτους Βυζαντινούς χρόνους, στην αίθουσα Α11 του μουσείου.  Αbove:
Πέρα από τις ομορφιές της, η Σητεία μάς επιφυλάσσει και μια γαστρονομική έκπληξη: Το Ξύγαλο Σητείας Κουβαράκη, ένα υπέροχο τυροκομικό προϊόν με προστατευόμενη ονομασία προελεύσεως, με πρόβειο και γίδινο γάλα που παράγεται στην πρώην επαρχία Σητείας, από εντόπιες φυλές αιγοπροβάτων. Το προϊόν φέρεται να έχει διαδρομή από αρχαίων χρόνων, ίσως και από τη Μινωική εποχή. Το Ξύγαλο Σητείας Π.Ο.Π. Κουβαράκη έχει λευκή απόχρωση, αλοιφώδη - κάπως κοκκώδη υφή και ελαφριά αλμυρή - υπόξινη γεύση. Οι πρωτεΐνες του και τα λιπαρά δένουν σε απόλυτη αρμονία, ενθουσιάζει δε με τη νοστιμιά του. Έχει χαμηλή λακτόζη, συνέπεια της φυσικής ζύμωσης και ευεργετική επίδραση στην πέψη. Καταναλώνεται μόνο του ή γίνεται ιδανικό συνοδευτικό για το ψωμί, το παξιμάδι, τις τηγανητές πατάτες και πολλά άλλα φαγητά. Η οικογενειακή επιχείρηση γαλακτοκομικών και τυροκομικών Κουβαράκη ξεκίνησε την πορεία της στη Σητεία το 1979 και έως σήμερα προσφέρει αγνά προϊόντα. Κρατάει αναλλοίωτη την παράδοση, δίνει σημασία στην ποιότητα, ενώ χρησιμοποιεί σύγχρονες μεθόδους και ασφαλή διαδικασία παραγωγής. Το Ξύγαλο Σητείας Π.Ο.Π. Κουβαράκη θα το βρείτε σε πολλά μεγάλα καταστήματα, μικρές αγορές τροφίμων, εστιατόρια και αλυσίδες διανομής, πανελλαδικά. Ομοίως και άλλα υπέροχα προϊόντα της εταιρείας.
kouvarakis.gr ΕΔΡΑ - ΤΥΡΟΚΟΜΕΙΟ: Χαμέζι Σητείας Παραγγελίες χονδρικής: +30 28430.71555 ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: Οδός Παπαναστασίου 22, Σητεία, Κρήτη Τηλ.: +30 28430.28830 ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: Οδός Καπετάν Σήφη 4, Σητεία, Κρήτη Τηλ.: +30 28430.23815 HEAD OFFICE - CHEESE DAIRY Hamezi, Sitia Wholesale orders: +30 28430.71555 CENTRAL STORE: 22 Papanastasiou Street, Sitia, Crete Τel.: +30 28430.28830 ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: 4 Kapetan Sifi Street, Sitia, Crete Τel.: +30 28430.23815 Ξύγαλο Σητείας Π.Ο.Π. Κουβαράκη

© BASTIAN PARSCHAU

THE FOUNDER, ARTISTIC DIRECTOR AND THE SOUL OF THE “LABYRINTH” MUSICAL WORKSHOP TALKS TO US ABOUT THIS CULTURAL MEETING POINT THAT ATTRACTS A LARGE NUMBER OF MUSIC LOVERS EVERY SUMMER, BUT ALSO ABOUT HIS LIFE, WHICH IS PARTICULARLY LINKED TO CRETAN MUSIC.

INSIDE ROSS DALY’S

“LABYRINTH”

61 JUNE-JULY 2024
ΣΤΟΝ
Ο ΙΔΡΥΤΗΣ, ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΑΙ «ΨΥΧΗ» ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ «ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ» ΜΑΣ ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΩΣΜΩΣΗΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΛΚΥΕΙ ΚΑΘΕ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΠΛΗΘΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΦΙΛΩΝ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ  ΒY EVA PETROPOULOU
«ΛΑΒΥΡΙΝΘΟ» ΤΟΥ ROSS DALY
© ERIC ANTONIOU
WAVE

Kelly Thoma and Ross Daly in 2017 at a concert at the MIT Chapel in Boston, a temple created on the university campus for worshippers of all faiths.

 Below: Concert of Kelly Thoma with the MITOS Orchestra at the “Labyrinth”, 2022

Ηe was born in Norfolk, England in September 1952 to Irish parents. Due to his father’s job -he worked in computer development- they lived in the USA, Canada and Japan, while thanks to his mother -who was a musician herself- he started learning music at the age of 5. He was introduced to the sounds of the East at the age of 14. As he says, he realised early on that for him music was “the language of my dialogue with that which I perceive to be sacred”. His quest led him to the traditions of the Middle East, Central Asia and India, where he discovered the musical archetypes he was looking for. So he decided to put aside, for a while, the classical guitar he had been playing. He travelled extensively, studying under many of the world’s greatest masters of modal traditions and, after some time, the classical guitar was consigned to history! But what is modal music? Ross tries to explain it in a nutshell: “A composite, comprehensive form of traditional music that includes tonal material (scale or multiple scales), accumulated phraseology and melodic «archetypes», as well as specific references to other modes”. In 1970 and 1972, Ross visited Crete and loved it so much that he made it his home in 1975. He lived in Chania until 1981 and moved to Heraklion in 1982. His apprenticeship with the Cretan lyra virtuoso Kostas Mountakis began back in 1976: “At that time he lived in Stavromenos, Rethymno, so I would often go there to meet him. This continued until his death in 1991”. As for the “Labyrinth”, it began as a group of friends: “Its creation was not the result of a decision. We started out as a study group. We wanted to explore modal traditions, so already at that time we were inviting musicians from abroad. This first core consisted of Michalis, Vassilis

and Mitsos Stavrakakis, Babis Doulgerakis, Giorgos Xylouris, Spyridoula Toutoudaki, Giorgos Lagadinos, Achilleas Persidis and Ilias Papadopoulos. Later more people joined in, the circle grew”. But what exactly is the “Labyrinth”? Ross explains: “A musical workshop and at the same time a space for interaction between artists, focusing on traditional world music idioms, especially modal ones”. Which has been producing culture for years, we have to add. Does culture in Greece get the attention it deserves? “No... Although it is the «heavy industry» of Greece, unfortunately it is treated very superficially and carelessly by the Greek state; and that is a pity...”.

In 1985-1987 he moved back to Chania and in 1987 to the capital.

“The «Labyrinth» wandered as a guest in various music schools in Athens, until it acquired a «base» in Petralona in 1996. Back then it was a workshop, a music band and a record company, all at the same time”. The first seminars were organised in Athens in 1997, and it gradually began to take on the characteristics we see today. In September 2002, it moved into a renovated mansion in Houdetsi, where each summer it organises fast-paced courses focusing on the modal traditions of the Balkans, the Middle East, Central Asia, India and North Africa, as well as concerts. In 2016, a network of “Labyrinth” branches began to be set up in

with his students during a seminar in Houdetsi.

other countries: in Spain, Italy, Canada, Cyprus and Belgium, with exactly the same “philosophy” and actions. Ross adds: “At the same time, during the pandemic we launched labyrinthonline. org, based in San Francisco, which is still up and running”. Many people remember fondly the Houdetsi Festival which was organised by the “Labyrinth” from 2010 to 2016. It was so popular with the public that thousands of people flocked to it every summer. But it was the sheer scale of the event that put an end to the festival: “We ended up with 50,000 people, a number that

62 JUNE-JULY 2024 Γεννήθηκε στο Νόρφολκ της Αγγλίας τον Σεπτέμβριο του 1952 από Ιρλανδούς γονείς. Λόγω της δουλειάς του πατέρα του -εργαζόταν στην ανάπτυξη των υπολογιστών- έζησαν στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στην Ιαπωνία, ενώ χάρη στη μητέρα του ξεκίνησε να μαθαίνει μουσική σε ηλικία 5 ετών, καθώς και η ίδια ήταν μουσικός. Ήρθε σε επαφή με τους ήχους της Ανατολής ήδη από τα 14 του χρόνια. Όπως αναφέρει ο ίδιος, από πολύ νωρίς συνειδητοποίησε ότι η μουσική είναι γι’ αυτόν «μια γλώσσα που με βοηθά να έρθω σε επικοινωνία με ό,τι αντιλαμβάνομαι ως ιερό». Οι αναζητήσεις του τον οδήγησαν στις παραδόσεις της Μέσης Ανατολής, της Κεντρικής Ασίας και της Ινδίας, όπου του αποκαλύφθηκαν τα μουσικά αρχέτυπα που αναζητούσε. Αποφάσισε λοιπόν να αφήσει για λίγο την κλασική κιθάρα, που έπαιζε μέχρι τότε. Ταξίδεψε πολύ, μαθήτευσε κοντά σε σπουδαίους δασκάλους της τροπικής παράδοσης και, κάπως έτσι, η κλασική κιθάρα μετά από ένα διάστημα πέρασε στην ιστορία! Τι είναι, όμως, η τροπική μουσική; O Ross προσπαθεί να εξηγήσει με δυο λόγια: «Μια σύνθετη, περιεκτική μορφή παραδοσιακής μουσικής που συμπεριλαμβάνει τονικό υλικό (κλίμακα ή και πολλαπλές κλίμακες), συσσωρευμένη φρασεολογία και μελωδικά “αρχέτυπα”, καθώς και συγκεκριμένες αναφορές σε άλλους τρόπους». Το 1970 και το 1972 ο Ross επισκέφθηκε την Κρήτη και την αγάπησε τόσο, που το 1975 την έκανε σπίτι του. Έως το 1981 έζησε στα Χανιά και το 1982 μετακόμισε στο Ηράκλειο. Ήδη από το 1976 ξεκίνησε η μαθητεία του πλάι στον δεξιοτέχνη της κρητικής λύρας Κώστα Μουντάκη: «Τότε έμενε στον Σταυρωμένο Ρεθύμνου, οπότε πήγαινα και τον συναντούσα εκεί πολύ συχνά. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τον θάνατό του, το 1991». Όσο για τον «Λαβύρινθο», ξεκίνησε ως μια παρέα φίλων: «Η ίδρυσή του δεν προέκυψε κατόπιν απόφασης. Στην αρχή ήμασταν μια ομάδα μελέτης. Θέλαμε να ερευνήσουμε τις τροπικές παραδόσεις, γι’ αυτό και ήδη από τότε καλούσαμε μουσικούς και από το εξωτερικό. Αυτός ο πρώτος πυρήνας αποτελούνταν από τον Μιχάλη, τον Βασίλη και τον Μήτσο Σταυ-
WAVE WAVE Δεξιά: Η Κέλυ Θωμά και ο Ross Daly το 2017 σε συναυλία στο MIT Chapel στη Βοστώνη, ένα ναό που δημιουργήθηκε εντός του campus του πανεπιστημίου για πιστούς όλων των θρησκειών. 
Κάτω: Συναυλία της Κέλυς Θωμά με την Ορχήστρα ΜΙΤΟΣ στον «Λαβύρινθο», 2022.
©
© ALEXIS KTISTAKIS JUNE-JULY 2024 63 ρακάκη, τον Μπάμπη Δουλγεράκη, τον Γιώργη Ξυλούρη, τη Σπυριδούλα Τουτουδάκη, τον Γιώργο Λαγκαδινό, τον Αχιλλέα Περσίδη και τον Ηλία Παπαδόπουλο. Αργότερα προέκυψαν κι άλλοι, ο κύκλος μεγάλωσε». Όμως, τι ακριβώς είναι ο «Λαβύρινθος»; Ο Ross εξηγεί: «Ένα μουσικό εργαστήρι και συγχρόνως χώρος αλληλεπίδρασης μεταξύ καλλιτεχνών, που εστιάζει στα παραδοσιακά μουσικά ιδιώματα του κόσμου, ιδίως τα τροπικά». Και που χρόνια τώρα παράγει πολιτισμό, συμπληρώνουμε εμείς. Ο πολιτισμός έχει στην Ελλάδα την προσοχή που του αξίζει; «Όχι… Αν και είναι η “βαριά βιομηχανία” της Ελλάδας, δυστυχώς αντιμετωπίζεται πολύ επιφανειακά και πρόχειρα από την ελληνική πολιτεία και αυτό είναι κρίμα…». Τη διετία 1985-1987 μετακόμισε ξανά στα Χανιά και το 1987 στην πρωτεύουσα. «Ο “Λαβύρινθος” περιπλανήθηκε φιλοξενούμενος σε διάφορες μουσικές σχολές της Αθήνας, μέχρι που απέκτησε μια “βάση” στα Πετράλωνα, το 1996. Τότε ήταν συγχρόνως εργαστήρι, μουσικό συγκρότημα και εταιρεία δισκογραφικής παραγωγής». Τα πρώτα σεμινάρια διοργανώθηκαν στην Αθήνα το 1997 κι έτσι άρχισε σταδιακά να αποκτά τα χαρακτηριστικά που γνωρίζουμε σήμερα. Τον Σεπτέμβριο του 2002 στεγάστηκε σε ένα αναπαλαιωμένο αρχοντικό στο Χουδέτσι, όπου οργανώνονται κάθε καλοκαίρι ταχύρρυθμα μαθήματα κυρίως πάνω στις τροπικές παραδόσεις των Βαλκανίων, της Μέσης Ανατολής, της Κεντρικής Ασίας, της Ινδίας, της Βόρειας Αφρικής, καθώς και συναυλίες. Το 2016 άρχισε να στήνεται ένα δίκτυο παραρτημάτων του «Λαβύρινθου» σε άλλες χώρες: στην Ισπανία, στην Ιταλία, στον Καναδά, στην Κύπρο και στο Βέλγιο, έχοντας ακριβώς την ίδια «φιλοσοφία» και δράση. Ο Ross συμπληρώνει: «Παράλληλα, τις μέρες της πανδημίας ξεκινήσαμε το labyrinthonline.org, με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, το οποίο λειτουργεί ακόμα κανονικά». Πολλοί θυμούνται με νοσταλγία το Houdetsi Festival που διοργάνωνε ο «Λαβύρινθος» από το 2010 έως το 2016. Είχε αγαπηθεί τόσο από το κοινό, που κάθε καλοκαίρι συνέρρεαν εκεί χιλιάδες κόσμου.
NIKO ALEXANDROU
© BASTIAN PARSCHAU Ο Omer Erdogdular με τους μαθητές του, κατά τη διάρκεια σεμιναρίου στο Χουδέτσι.  Omer Erdogdular

was far too large, considering that the village didn’t have the infrastructure. I think it was not safe under those circumstances.

That’s why we stopped it. It also went off target”.

After the earthquake of 2021, which caused extensive damage to the Houdetsi mansion, but also due to chronic lack of maintenance of the building, the “Labyrinth” had to relocate again. At the time of writing, the move to the new building, a former olive mill opposite the mansion, was already finished.

“We are making great efforts to complete, with the help of a European programme, the modifications on the building granted to us by the Municipality of Archanes-Asterousia. Unfortunately, the first refurbishment that took place before it was handed over to us had significant deficiencies that needed to be addressed in order for the facility to function properly. However, I believe that very soon we will have completed 80-85% of the work”.

The good news is that the beautiful garden of the mansion, which has hosted so many unforgettable concerts, will remain in use: concerts will continue to take place there, while classes will be held in the new building. This summer, 31 weekly seminars are scheduled from July to September, as well as concerts, which will be announced soon on the musical workshop’s website.

The “Labyrinth” has so far welcomed students from 40 different countries, which is very important for Ross: “We are very interested in the dialogue between all these people and cultures. Historically, it is through this dialogue that the traditions we study were created, all this variety and beauty of sound, and their continuation and development depends precisely on this dialogue”. A development that is unstoppable, even if the problems sometimes seem insurmountable: “The Middle East is facing enormous difficulties, unfortunately mainly due to Western interference. So many of the musicians who come to us are refugees in Europe who can no longer return home”.

Over the years, Ross Daly’s work has made him an internationally recognised expert on the rich musical tradition of Crete, while his

compositional work draws on his years of experience, research and study. He has released more than 35 albums of his own compositions and arrangements of traditional songs. In 1991 he modified the Cretan lyra, making some constructional changes and adding sympathetic strings. As he explains, “the sympathetic strings enrich the sound, creating a resonant «aura» around the melody. They are often used in India, but are also found in the Bulgarian lyre. Here they were in use to some extent in the Apokoronas area of Chania, where they would use one to four sympathetic strings”. In the summer of 2004, he was the artistic director of the cultural programme for the Olympic city of Heraklion, and in 2023 he was awarded an honorary doctorate from the National and Kapodistrian University of Athens. He has performed at the most important festivals and concert halls around the world,

collaborated with renowned Greek and foreign musicians and is the originator of the term “Contemporary Modal Music”: “The term refers to contemporary musical compositions that draw inspiration from the wider field of modal traditions, which are mainly, but not exclusively, located in a wide geographical area from West Africa to Western China”.

In other news, Ross Daly is currently working on the publication of a book containing recordings from the last five years, complete with a QR code: “Essentially, this book will accompany the recordings and will include stories, opinions and quips from me and my collaborators who were involved in those recordings. A multifaceted work that, in my opinion, will be interesting because the reader will become part of the daily life of musicians. I hope to finish in 2024”.

https://labyrinthmusic.gr

“Labyrinth” Musical Workshop, Houdetsi, Heraklion https://labyrinthmusic.gr

WAVE
Όμως, αυτή η τεράστια έκταση που πήρε το φεστιβάλ ήταν που έφερε και το τέλος του: «Φτάσαμε να έχουμε 50.000 κόσμο, νούμερο υπερβολικά μεγάλο, αν σκεφτείς ότι στο χωριό δεν υπήρχαν οι αντίστοιχες υποδομές. Θεωρώ ότι δεν ήταν ασφαλές υπό αυτές τις συνθήκες. Γι’ αυτό το σταματήσαμε. Ξέφυγε και από τον στόχο του». Μετά τον σεισμό του 2021, που προξένησε μεγάλες ζημιές στο αρχοντικό του Χουδετσίου, αλλά και λόγω χρόνιων ελλείψεων στη συντήρηση του κτηρίου, ο «Λαβύρινθος» έπρεπε να αλλάξει ξανά σπίτι. Όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές είχε γίνει ήδη η μετεγκατάσταση στο νέο κτήριο, ένα πρώην ελαιουργείο απέναντι από το αρχοντικό. «Καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες για να ολοκληρώσουμε, με τη βοήθεια ευρωπαϊκού προγράμματος, τις εργασίες τροποποίησης στο κτήριο που μας παραχωρήθηκε από τον Δήμο Αρχανών-Αστερουσίων. Δυστυχώς, στην πρώτη ανακαίνιση που έγινε πριν μας παραχωρηθεί, υπήρχαν σημαντικές ελλείψεις που έπρεπε να καλυφθούν για την εύρυθμη λειτουργία του εργαστηρίου. Πιστεύω όμως ότι πολύ σύντομα θα έχουμε ολοκληρώσει το 80-85% των εργασιών». Το καλό είναι ότι ο υπέροχος κήπος του αρχοντικού, που έχει φιλοξενήσει τόσες αξέχαστες συναυλίες, δεν θα πάψει να χρησιμοποιείται: οι συναυλίες θα συνεχίσουν να γίνονται εκεί, ενώ τα μαθήματα, στο νέο κτήριο. Για φέτος το καλοκαίρι έχουν προγραμματιστεί 31 εβδομαδιαία σεμινάρια, από τον Ιούλιο έως και τον Σεπτέμβριο, καθώς και συναυλίες οι οποίες θα ανακοινωθούν σύντομα στην ιστοσελίδα του μουσικού εργαστηρίου. Ο «Λαβύρινθος» μέχρι στιγμής έχει υποδεχτεί μαθητές από 40 διαφορετικές χώρες, γεγονός πολύ σημαντικό για τον Ross: «Μας ενδιαφέρει ιδιαιτέρως ο διάλογος ανάμεσα σε όλους αυτούς τους ανθρώπους και τους πολιτισμούς. Ιστορικά, μέσα από αυτόν τον διάλογο δημιουργήθηκαν οι παραδόσεις που μελετάμε, όλη αυτή η ποικιλία και η ομορφιά των ήχων, ενώ η συνέχιση και η εξέλιξή τους εξαρτάται ακριβώς από αυτόν τον διάλογο». Μια εξέλιξη που δεν σταματά, ακόμα κι αν τα προβλήματα καμιά φορά μοιάζουν ανυπέρβλητα: «Η Μέση Ανατολή αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες, δυστυχώς κυρίως λόγω των παρεμβάσεων της Δύσης. Πάρα πολλοί από τους μουσικούς που έρχονται σε εμάς είναι πρόσφυγες στην Ο Ross Daly στο σπίτι του στις Αρχάνες, παίζοντας αφγανικό ραμπάμπ.  Ross Daly at his home in Archanes, playing Afghan rubab. © MANOLIS MATHIOUDAKIS 65 JUNE-JULY 2024 WAVE Με το μπουλγκαρί ανά χείρας, ο Ross Daly στον «Λαβύρινθο».  With his bulgari in hand, Ross Daly at the “Labyrinth”. Aριστερά: Μουσικά όργανα από την Ινδία και την Τουρκία, από τη συλλογή του Ross Daly.  Left: Musical instruments from India and Turkey, from the collection of Ross Daly. Ευρώπη που δεν μπορούν πλέον να επιστρέψουν στην πατρίδα τους». Όλα αυτά τα χρόνια, μέσα από τη δουλειά του, ο Ross Daly έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως ειδικός στην πλούσια μουσική παράδοση της Κρήτης, ενώ το συνθετικό του έργο αντλεί από τις εμπειρίες, την έρευνα και τη μελέτη όλων αυτών των ετών. Έχει κυκλοφορήσει πάνω από 35 άλμπουμ με δικές του συνθέσεις και διασκευές παραδοσιακών κομματιών. Το 1991 τροποποίησε την κρητική λύρα, κάνοντας κάποιες κατασκευαστικές αλλαγές και προσθέτοντας συμπαθητικές χορδές. Όπως εξηγεί, «Οι συμπαθητικές χορδές εμπλουτίζουν τον ήχο, δημιουργούν μια ηχητική “αύρα” γύρω από τη μελωδία. Χρησιμοποιούνται πολύ στην Ινδία, αλλά υπάρχουν και στη βουλγαρική λύρα. Εδώ, συνηθιζόταν παλιότερα σε κάποιο βαθμό στην περιοχή του Αποκόρωνα στα Χανιά, όπου προσέθεταν από μία έως τέσσερις συμπαθητικές χορδές». Το καλοκαίρι του 2004 διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής του πολιτιστικού προγράμματος του Ηρακλείου ως Ολυμπιακής πόλης, ενώ το 2023 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει εμφανιστεί στα σημαντικότερα φεστιβάλ και χώρους συναυλιών σε όλο τον κόσμο, συνεργάζεται με καταξιωμένους Έλληνες και ξένους μουσικούς και είναι ο εμπνευστής του όρου Σύγχρονη Τροπική Μουσική (Contemporary Modal Music): «Ο όρος αναφέρεται στις σύγχρονες μουσικές συνθέσεις που αντλούν έμπνευση από τον ευρύτερο χώρο των τροπικών παραδόσεων, που εντοπίζονται κυρίως, αλλά όχι κατ’ αποκλειστικότητα, σε μια ευρύτατη γεωγραφική περιοχή από τη δυτική Αφρική ως τη δυτική Κίνα». Κατά τα άλλα, ο Ross Daly αυτό τον καιρό εργάζεται για την έκδοση ενός βιβλίου που θα περιέχει ηχογραφήσεις των τελευταίων πέντε χρόνων, με QR code: «Ουσιαστικά, το βιβλίο αυτό θα συνοδεύει τις ηχογραφήσεις και θα περιλαμβάνει ιστορίες, απόψεις, ευφυολογήματα από εμένα και από τους συνεργάτες μου που συμμετείχαν στις ηχογραφήσεις αυτές. Ένα πολυσυλλεκτικό έργο, που πιστεύω ότι θα έχει ενδιαφέρον, γιατί θα βάζει τον αναγνώστη στην καθημερινότητα των μουσικών. Ελπίζω να το τελειώσουμε μέσα στο 2024». Μουσικό Εργαστήρι «Λαβύρινθος», Χουδέτσι Ηρακλείου
© EVA PETROPOULOU
main deck articles & interviews T +30 22850 27034 E info@dalprofessorenaxos.com Dalprofessorenaxos.com Seafront, Naxos Town, 84300 Naxos, Greece Local fresh fish, meat and fresh pasta in all its glory Born out of Dedication to Quality and Creativity! PROFESSORE dal PROFESSORE dal PROFESSORE dal NAXOS

THE VENETIAN AND OTTOMAN FOUNTAINS OF HERAKLION, SOME WELL PRESERVED AND OTHERS WITH THE SIGNS OF TIME VISIBLE ON THEM, WITH THEIR SPECIAL ARCHITECTURE, CONTINUE TO BE A REFERENCE POINT FOR THE CITY’S LONG HISTORY.

ΣΤΗ ΡΟΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡ

IN THE FLOW OF HISTORY

68 JUNE-JULY 2024
ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥΣ, ΟΙ ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΕΣ ΚΡΗΝΕΣ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ, ΑΛΛΕΣ ΚΑΛΟΔΙΑΤΗΡΗΜΕΝΕΣ ΚΙ ΑΛΛΕΣ ΜΕ ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΜΦΑΝΗ, ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑ Σ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ.
ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΑΤΜΑΤΖΙΔΟΥ  ΒY MARIA ATMATZIDOU WAVE
ΑΠΟ

They were “born” to cater to the needs of the residents of the Great Fortress of Chandax or Candia, that is, the city of Heraklion, with its rich history and various names over time. Although there were wells inside the castle, the lack of drinking water was always a serious problem.

To put an end to the water shortage once and for all, in 1628 the Captain-General (a position held by senior administrators of the Republic of Venice) Francesco Morosini built a 15 km aqueduct and brought water to the city from the springs of Mount Juktas using a pioneering system of pipes. Venetian fountains, with their crystal clear water and elaborate decorations, have always been a source of refreshment for the thirsty city. The same was true later, during the Ottoman period, when sebils, the public fountains, adorned streets and squares.

“...both the conquering Venetians, Turks, Arabs, etc., and the now free Cretans, never stopped building fountains, thus perpetuating an age-old custom through which can be seen the charity of providing free water to people regardless of race, religion and origin” writes Michalis Emm. Paterakis, in the book “Fountains and Fortresses of Crete” (Sfakianos Publications).

Some of the Venetian and Turkish fountains have survived to the present day -some extremely well preserved, others not as well as they should be, but all of them deserve our attention as monuments-witnesses to a turbulent but extremely important past.

Morosini Fountain

The emblematic fountain in the centre of Heraklion, with its unique design concept known as the “Lions”, was named after the aforementioned Francesco Morosini and is undoubtedly the most beautiful. Since its inauguration in 1628, it has been a point of reference for locals and visitors alike, with its mermen, dolphins, nymphs, sea dragons, finely carved reliefs of mythological figures, and the imposing lions -a symbol of the power and authority of the Venetians- from whose mouths flowed the water of the ancient sacred mountain of Juktas. Its octagonal shape, in addition to its architectural charm, helped to accommodate more people -up to forty people could dip their containers in the cistern at the same time. At the top of the fountain stood a huge statue of the god Poseidon with his trident, which was destroyed by an earthquake or by the Turkish conquerors, who made further alterations to the monument. Although it no longer supplies drinking water, after intensive maintenance the fountain has been restored to its former glory -and continues to charm passers-by.

 Above: The iconic Morosini fountain, also known as the “Lions”.

Right: The Venetian fountain Bembo and the charity or Hatzi Ibrahim Aga fountain.

70 71 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 Γεννήθηκαν» για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των κατοίκων του Μεγάλου Κάστρου, του Χάνδακα, της Candia, της πόλης δηλαδή του Ηρακλείου, με την πλούσια ιστορία και τα διαφορετικά ονόματα στο πέρασμα του χρόνου. Ενώ υπήρχαν πηγάδια μέσα στο Κάστρο, η έλλειψη πόσιμου νερού αποτελούσε πάντα σοβαρότατο πρόβλημα. Για να αντιμετωπιστεί οριστικά η λειψυδρία, το 1628 ο Γενικός Προβλεπτής (αξίωμα που έφεραν ανώτεροι διοικητικοί υπάλληλοι αξιωματούχοι της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας) Francesco Morosini κατασκεύασε υδραγωγείο μήκους 15 χλμ. και με ένα πρωτοποριακό σύστημα αγωγών μετέφερε νερό στην πόλη από τις πηγές του όρους Γιούχτα. Οι ενετικές κρήνες με το κρυστάλλινο νερό και την περίτεχνη διακόσμηση ήταν πάντα πηγή δροσιάς στη διψασμένη πόλη. Το ίδιο και αργότερα, κατά την οθωμανική περίοδο, όταν τα σεμπίλια, οι δημόσιες βρύσες, κοσμούσαν δρόμους και πλατείες. «… τόσον οι κατακτητές Ενετοί, Τούρκοι, Άραβες, κ.λ., αλλά και οι ελεύθεροι πια Κρήτες, ποτέ δεν έπαψαν να χτίζουν κρήνες, διαιωνίζοντας έτσι ένα παμπάλαιο έθιμο μέσα από το οποίο φαίνεται η φιλανθρωπία για παροχή δωρεάν νερού στους ανθρώπους ανεξάρτητα φυλής, θρησκεύματος και καταγωγής», γράφει ο Μιχάλης Εμμ. Πατεράκης, στο βιβλίο «Κρήνες και Κάστρα της Κρήτης» (εκδ. Σφακιανός). Μερικές από τις ενετικές και τις τουρκικές κρήνες έχουν διασωθεί και στις μέρες μας -κάποιες εξαιρετικά συντηρημένες, άλλες όχι όσο θα έπρεπε, όλες όμως αξίζουν την προσοχή μας ως μνημεία-μάρτυρες ενός ταραχώδους αλλά και εξαιρετικά σημαντικού παρελθόντος. Κρήνη Μοrosini Η εμβληματική κρήνη στο κέντρο του Ηρακλείου με τη μοναδική σχεδιαστική σύλληψη, γνωστή ως «Λιοντάρια», πήρε το όνομά της από τον προαναφερθέντα Francesco Morosini και είναι αναντίρρητα η ωραιότερη. Σημείο αναφοράς για τους κατοίκους αλλά και τους επισκέπτες, εξακολουθεί να εντυπωσιάζει από το 1628 που εγκαινιάστηκε, με τους τρίτωνες, τα δελφίνια, τις νύμφες, τους θαλάσσιους δράκοντες, τις λεπτοδουλεμένες ανάγλυφες μυθολογικές παραστάσεις, καθώς και τους επιβλητικούς λέοντες -σύμβολο δύναμης και εξουσίας των Ενετών- από το στόμα των οποίων έρεε το νερό από το ιερό βουνό της αρχαιότητας, τον Γιούχτα. Το οκτάλοβο σχήμα της, πέρα από την αρχιτεκτονική γοητεία του, βοηθούσε στο να εξυπηρετείται περισσότερος κόσμος -μέχρι σαράντα άτομα μπορούσαν να βουτούν ταυτόχρονα τα δοχεία τους στη δεξαμενή. Η κορυφή της κρήνης κοσμούνταν στο παρελθόν από ένα γιγαντιαίο άγαλμα του θεού Ποσειδώνα με την τρίαινά του, το οποίο καταστράφηκε από σεισμό ή από τους Τούρκους κατακτητές που προξένησαν και περαιτέρω επεμβάσεις στο μνημείο. Αν και σήμερα δεν προσφέρει πόσιμο νερό, μετά από εντατική διαδικασία συντήρησης η κρήνη αποκαταστάθηκε στην πρότερη μορφή της -και συνεχίζει να μαγεύει τους περαστικούς.
WAVE WAVE Επάνω: Η εμβληματική κρήνη Morosini, γνωστή και ως «Λιοντάρια». Δεξιά: Η ενετική κρήνη Bembo και η φιλανθρωπική κρήνη ή του Χατζή Ιμπραήμ Αγά.
«

Bembo Fountain

The first public fountain of Chandax owes its name to the Captain-General Gianmatteo Bembo, who built it in 15521554, for the first time drawing water from springs outside the Fortress. Although only the façade remains today, it is still impressive in the form of an ancient temple, with columns, metopes and capitals decorated with Venetian coats of arms, Gothic and Renaissance elements, with floral motifs on the spout and a large headless Roman statue, perhaps of Asclepius (the god of medicine) or an ancient Greek philosopher, dominating the centre. In front of its base stands an ancient marble sarcophagus. It is said that the statue was previously painted black, while its cloak was painted white. The fountain impresses those who pass by Kornaros Square -named after the author of “Erotokritos”- next to the Turkish fountain of Hatzi Ibrahim Aga which was built later.

Sagredo Fountain

Walking down the narrow alley on the north-west side of the Loggia -the imposing historic building where noblemen and dignitaries once gathered and which now houses the City Hall- one comes across a beautiful walled fountain, the Sagredo. It is named after Duke Giovanni Sagredo, who was instrumental in its construction between 1602 and 1604. The relief of a female figure, probably representing Crete herself, is still preserved between two columns, holding a club in one hand and a shield in the other. At the bottom of the fountain there was a sarcophagus that served as a trough and was decorated with a relief of the Annunciation of the Virgin Mary, which was either stolen or destroyed in the bombing during the Second World War. Originally located on the western side of the church of Agios Titos, it was moved to its present location during the restoration of the unique monument of the Loggia.

Priuli or Fontana Nuova Fountain

Another impressive Venetian fountain of Renaissance architecture, with a façade that is a true work of art, is preserved behind the Bodossakeio Primary School, opposite the Gate of Dermatas (in the middle of the coastal wall of Chandax). With elaborately decorated Corinthian style columns, pillars and capitals, niches and metopes and a triangular pediment, the fountain is truly unique. It was built in 1666, by the Captain-

JUNE-JULY 2024 72 WAVE 73 JUNE-JULY 2024 Κρήνη
Η πρώτη δημόσια κρήνη του Χάνδακα οφείλει το όνομά της στον Γενικό Προβλεπτή Gianmatteo Bembo που την κατασκεύασε την περίοδο 1552-1554, διοχετεύοντας για πρώτη φορά νερό με υδραγωγείο, από πηγές έξω από το Κάστρο. Αν και σήμερα σώζεται μόνο η πρόσοψή της, παραμένει εντυπωσιακή με τη μορφή αρχαίου ναού, με κίονες, μετώπες και κιονόκρανα, διακοσμημένη με ενετικά οικόσημα, γοτθικά και αναγεννησιακά στοιχεία, με φυτικές παραστάσεις στον κρουνό της και με ένα μεγάλο ακέφαλο ρωμαϊκό άγαλμα, ίσως του Ασκληπιού (θεού της Ιατρικής) ή αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου, να δεσπόζει στο κέντρο. Μπροστά από το βάθρο του, ξεχωρίζει μία αρχαία μαρμάρινη σαρκοφάγος. Λέγεται ότι το άγαλμα στο παρελθόν είχε βαφτεί μαύρο, ενώ ο χιτώνας του λευκός. Η κρήνη εντυπωσιάζει όσους περνούν από την πλατεία Κορνάρου -που πήρε το όνομά της από τον συγγραφέα του «Ερωτόκριτου»-, δίπλα ακριβώς στη μεταγενέστερη τουρκική κρήνη του Χατζή Ιμπραήμ Αγά.
Περπατώντας σήμερα στο στενό σοκάκι στη βορειοδυτική πλευρά της Λότζια -το εντυπωσιακό ιστορικό κτίριο όπου κάποτε συγκεντρώνονταν ευγενείς και άρχοντες και σήμερα στεγάζει το Δημαρχείο της πόλης-, συναντά κανείς μία πανέμορφη εντοιχισμένη κρήνη, τη Sagredo. Το όνομά της οφείλεται στον δούκα Giovanni Sagredo, υπεύθυνο για την κατασκευή της την περίοδο 1602-1604. Ακόμη και σήμερα διασώζεται ανάμεσα σε δύο κίονες η ανάγλυφη παράσταση μιας γυναικείας μορφής που πιθανότατα απεικονίζει την ίδια την Κρήτη, η οποία κρατούσε στο ένα χέρι ρόπαλο και στο άλλο ασπίδα. Στο κάτω μέρος της κρήνης βρισκόταν μία σαρκοφάγος που εκτελούσε χρέη γούρνας και κοσμούνταν από ανάγλυφη διακόσμηση με αναπαράσταση του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η οποία είτε έπεσε θύμα κλοπής είτε καταστράφηκε στη διάρκεια των βομβαρδισμών τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αρχικά η κρήνη βρισκόταν στη δυτική πλευρά του ναού του Αγίου Τίτου, ενώ στην τωρινή της θέση μεταφέρθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του μοναδικού μνημείου της Λότζια. Κρήνη
ή
Μία ακόμη εντυπωσιακή ενετική κρήνη αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής, με πρόσοψη πραγματικό κομψοτέχνημα, σώζεται πίσω από το Μποδοσάκειο Δημοτικό Σχολείο, απέναντι από την Πύλη του Δερματά (στη μέση του παράκτιου τείχους του Χάνδακα). Με κίονες κορινθιακού ρυθμού, πεσσούς και κιονόκρανα, κόγχες και μετόπες με περίτεχνη διακόσμηση και τριγωνικό αέτωμα, η κρήνη είναι πραγματικά μοναδική. Κατασκευάστηκε το 1666, από τον Γενικό Προβλεπτή Antonio Priuli,
Bembo
Κρήνη Sagredo
Priuli
Fontana Nuova
Οι ενετικές κρήνες Sagredo (αριστερά) και Priuli (κάτω). Πάνω: Η τουρκική κρήνη του Ιδομενέα.
 The Venetian fountains of Sagredo (left) and Priuli (bellow).
WAVE © Φώτης Δαούσης / © Fotis Daousis © Φώτης Δαούσης / © Fotis Daousis
Above: The Turkish Idomeneas fountain.

General Antonio Priuli, at the end of the long siege of the Fortress by the Ottomans. The besiegers had cut off the water supply to Heraklion and the people were suffering from unbearable thirst. That’s when Priuli discovered a vein of water in the moat and built this fountain to save the inhabitants of the Fortress. In recognition of the bravery of the besieged Venetians and Cretans, the Ottoman conquerors renamed it the Fountain of Delimarkos (brave Markos) in honour of Saint Mark, symbol of the Republic of Venice.

Charity or Hatzi

Ibrahim Aga Fountain

After walking through the Central Market of Heraklion, you will end up in Kornaros Square. Here, next to the Venetian Bembo fountain, stands out the Turkish one, the circular vaulted sebil with arched windows and springs surrounded by troughs. It was built in 1776 by Hatzi Ibrahim Aga, who donated almost his entire fortune so that the fountain would cool the inhabitants of the Great Fortress with drinking water and they would thank the creator or forgive his loved ones who had died. The sebils, public fountains of a charitable nature, satisfied domestic and religious needs, but also served as a place where women could meet to catch up on their news.

The square was dominated by the Mosque of the Valide Sultan (Royal Mother), that is the Church of the Saviour (San Salvatore), which had been converted into a mosque, and many Muslims of the time gathered around the Turkish sebil to rest or wash before entering the mosque. This particular fountain, the only one of its kind to survive to this day, the famous Koubes, a vaulted monument from the city’s Turkish occupation past, operates as a municipal coffee shop -and continues to quench the thirst of residents and visitors, albeit in a different way.

Idomeneas Fountain

Behind the Historical Museum of Heraklion is another Turkish fountain, that of Idomeneas, built at the end of the 17th century. Its name may refer to the mythical Idomeneus, grandson of the legendary Minos, who became king of Crete and was famous for his bravery in the Trojan War, but it is actually named after the doctor Idomeneas Markatatis, as the fountain was originally located outside his house. Two imposing columns, capitals with floral motifs and a marble slab with impressive relief decorations adorn the well-preserved fountain. In olden times, running water must have flowed abundantly from the hole in the lower part of the slab.

Haniali Fountain

It once adorned the Serai (Ottoman palace) of Haniali Bey. Today, however, the Turkish fountain of Haniali adorns the outer gate of Agios Georgios (one of the central gates of Chandax), below the statue of Crete-born Eleftherios Venizelos, Greece’s leading political figure, adding its own historical touch. With the familiar arched construction decorated with floral motifs, the precious water would flow from the spout into a marble basin to cool the people of Heraklion.

Yenicar Aga Fountain

Walking up Ikaros Avenue, a few metres after the Haniali Fountain, next to the Epigraphic Collection, is the Yenicar Aga Fountain. It has not always been here -originally it adorned the mansion of the commander of the Janissary Battalion, which was destroyed. Fortunately the fountain survived, and its arched construction impresses with the floral motif at the top, the two large pillars with relief rosettes, and the elaborately decorated spout. The water that once quenched the thirst of passers-by fell into the marble trough with its rich relief decoration.

74 JUNE-JULY 2024 WAVE
προς το τέλος της μακρόχρονης πολιορκίας του Κάστρου από τους Οθωμανούς. Καθώς οι πολιορκητές είχαν κόψει το νερό που τροφοδοτούσε το Ηράκλειο, ο κόσμος βασανιζόταν από αφόρητη δίψα. Τότε, ο Priuli ανακάλυψε μία φλέβα νερού στην τάφρο και κατασκεύασε αυτήν την κρήνη για να σώσει τους Καστρινούς. Αναγνωρίζοντας τη γενναιότητα των πολιορκημένων, Ενετών και Κρητικών, οι Οθωμανοί κατακτητές τη μετονόμασαν σε βρύση του Ντελη-Μάρκου (του γενναίου Μάρκου) χάριν του Αγίου Μάρκου, συμβόλου της Δημοκρατίας της Βενετίας. Φιλανθρωπική κρήνη ή Χατζή Ιμπραήμ αγά Αφού περπατήσετε στην Κεντρική Αγορά του Ηρακλείου, φτάνοντας στο τέλος της βρίσκεστε στην πλατεία Κορνάρου. Εδώ, δίπλα στην ενετική Bembo, ξεχωρίζει η τουρκική κρήνη, το κυκλικό θολωτό σεμπίλ με τα αψιδωτά παράθυρα και τις βρύσες με γούρνες ολόγυρά του. Κατασκευάστηκε το 1776 από τον Χατζή Ιμπραήμ αγά, που αφιέρωσε σχεδόν ολόκληρη την περιουσία του για να δροσίζει η βρύση με πόσιμο νερό τους κατοίκους του Μεγάλου Κάστρου και να καλοτυχίζουν τον κατασκευαστή ή να συγχωρούν τα πεθαμένα του. Τα σεμπίλια, οι δημόσιες κρήνες με φιλανθρωπικό χαρακτήρα, ικανοποιούσαν τις οικιακές και τις θρησκευτικές ανάγκες, αλλά αποτελούσαν και τόπο συγκέντρωσης των γυναικών για να ανταλλάξουν τα νέα τους. WAVE 75 JUNE-JULY 2024 Στην πλατεία δέσποζε το Τζαμί της Βαλιδέ Σουλτάνας (βασιλομήτορος), δηλαδή ο Ναός του Σωτήρος (San Salvatore) που είχε μετατραπεί σε τζαμί και γύρω από το τουρκικό σεμπίλ συγκεντρώνονταν πολλοί μουσουλμάνοι της εποχής, για να ξεκουραστούν ή να ξεπλυθούν πριν μπουν στο τζαμί. Η συγκεκριμένη κρήνη, η μοναδική στο είδος της που διασώζεται έως σήμερα, ο διάσημος Κουμπές, μνημείο δηλαδή με θολωτή στέγη από το πέρασμα της τουρκοκρατίας στην πόλη, λειτουργεί ως δημοτικό καφενείο -και συνεχίζει να ξεδιψά, ίσως με διαφορετικό τρόπο, κατοίκους και επισκέπτες. Βρύση του Ιδομενέα Πίσω από το Ιστορικό Μουσείο του Ηρακλείου, βρίσκεται μία ακόμη τουρκική κρήνη, του Ιδομενέα, που κατασκευάστηκε στα τέλη του 17ου αιώνα. Μπορεί το όνομά της να παραπέμπει στον μυθικό Ιδομενέα, εγγονό του θρυλικού Μίνωα, ο οποίος με τη σειρά του έγινε βασιλιάς της Κρήτης και διακρίθηκε για την ανδρεία του στον Τρωικό Πόλεμο, αλλά στην πραγματικότητα ονομάστηκε έτσι από τον γιατρό Ιδομενέα Μαρκατάτη, καθώς αρχικά η κρήνη βρισκόταν στην εξωτερική πλευρά του σπιτιού του. Δύο επιβλητικοί κίονες, κιονόκρανα με φυτικό διάκοσμο και μία μαρμάρινη πλάκα με εντυπωσιακό ανάγλυφο διάκοσμο στολίζουν την καλοδιατηρημένη κρήνη. Τους αλλοτινούς καιρούς τρεχούμενο νερό πρέπει να έρεε άφθονο από την οπή στο κάτω τμήμα της πλάκας. Βρύση του Χανιαλή Κάποτε κοσμούσε το σεράι (οθωμανικό παλάτι) του Χανιαλή μπέη. Σήμερα, όμως, η τουρκική κρήνη του Χανιαλή στολίζει την εξωτερική πύλη του Αγίου Γεωργίου (μία από τις κεντρικές πύλες του Χάνδακα), κάτω από το άγαλμα του γεννημένου στην Κρήτη Ελευθέριου Βενιζέλου, της κορυφαίας πολιτικής μορφής της Ελλάδας, προσδίδοντας με τη σειρά της τη δική της ιστορική πινελιά. Με τη γνωστή αψιδωτή κατασκευή, διακοσμημένη με φυτικά μοτίβα, το πολύτιμο νερό θα έτρεχε από τον κρουνό σε μαρμάρινη λεκάνη για να δροσίζει τους Ηρακλειώτες. Βρύση του Γενιτσάρ αγά Ανεβαίνοντας τη λεωφόρο Ικάρου, λίγα μέτρα πιο πέρα από την κρήνη του Χανιαλή, δίπλα στην Επιγραφική Συλλογή, δεσπόζει η κρήνη του Γενιτσάρ Αγά. Δεν βρισκόταν πάντα εδώ -αρχικά κοσμούσε το αρχοντικό του διοικητή του τάγματος των Γενίτσαρων, το οποίο καταστράφηκε. Ευτυχώς η κρήνη διασώθηκε και η αψιδωτή της κατασκευή εντυπωσιάζει με τον φυτικό διάκοσμο στην κορυφή, τους δύο μεγάλους πεσσούς με τις ανάγλυφες ροζέτες και τον περίτεχνα διακοσμημένο κρουνό. Το νερό που κάποτε θα ξεδιψούσε τους περαστικούς, έπεφτε στη μαρμάρινη γούρνα με την πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση.
Αριστερά: Η τουρκική κρήνη Χανιαλή. Πάνω: Η τουρκική κρήνη Γενιτσάρ Αγά.  Αριστερά: The Turkish Haniali fountain. Πάνω: The Turkish Yenicar Aga fountain. © Φώτης Δαούσης / © Fotis Daousis © Φώτης Δαούσης / © Fotis Daousis

DIMITRIS TSIKLIS

"CRETE IS MY COUNTRY"

THE TALENTED ACTOR TALKS ABOUT THE ISLAND OF HIS CHILDHOOD AND HIS ROLES THAT HAVE TOUCHED THE HEARTS OF ΤΗOUSANDS OF VIEWERS.

PHOTOS: ANDREAS SIMOPOULOS

MORFE

HAIR / MAKEUP: MORFE

He is only 28 years old and already counts ten successful and very full years in the acting world; since he acted in a very successful series at the age of 17, while he was still a high school student. Later, his part in “Wild Bees” (ANT1) was a landmark moment for him to showcase his talent, but also to speak openly about diversity and acceptance, inspiring many young people. From the T-shirts he promoted with messages of acceptance and love, which became a hit, to the very interesting TV and theatre works in which he has starred, Dimitris Tsiklis is an actor who wins you over from the first moment with his disarming honesty.

You come from Crete. Is it true that Crete is like a country in itself? Crete is my country! My homeland, my family, all my summers and my childhood memories. Every time I go back, I see what has changed in my life, what hasn’t and where I want to go. It works introspectively for me. There I am like a fish that swims on its own seabed and knows the waters well. Ever since I learned to drive, I used to take my dad’s pick-up, blast the music and go around the island. I’m always discovering places I haven’t seen, but even the ones I’ve seen I see with different eyes when I go back. Crete is different every time and is definitely the ultimate road trip island.

Η ΔΙΚΗ
«Η ΚΡΗΤΗ ΕΊΝΑΊ
ΜΟΥ ΧΩΡΑ»
Ο ΤΑΛΑΝΤΟΥΧΟΣ ΗΘΟΠΟΙ ΟΣ ΜΙΛ Α ΓΙΑ ΤΟ ΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩ Ν ΤΟΥ ΧΡ Ο ΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ Ρ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥ ΠΟΥ Α ΓΓΙΞΑΝ ΕΥΑ Ι ΣΘΗΤΕΣ ΧΟΡΔ Ε Σ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΘΕΑΤΩ Ν.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΙΚΛΗΣ
76 JUNE JULY 2024 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ 
ΜΑΛΛΙΑ / ΜΑΚΙΓΙΑΖ:
Eίναι μόλις 28 ετών και μετρά ήδη δέκα επιτυχημένα και πολύ γεμάτα χρόνια στον χώρο της υποκριτικής, αφού από τα 17 του κιόλας, ενώ ήταν μαθητής Λυκείου, έπαιξε σε ένα πολύ επιτυχημένο σίριαλ. Αργότερα, ο ρόλος του στις «Αγριες Μέλισσες» (ΑΝΤ1) ήταν ορόσημο και για να λάμψει το ταλέντο του αλλά και για να μιλήσει ανοιχτά για τη διαφορετικότητα και την αποδοχή, εμπνέοντας πολλούς νέους ανθρώπους. Από τα T-shirts που έχει λανσάρει με μηνύματα για την αποδοχή και την αγάπη που έχουν γίνει ανάρπαστα, μέχρι τις πολύ ενδιαφέρουσες τηλεοπτικές και θεατρικές δουλειές στις οποίες πρωταγωνιστεί, ο Δημήτρης Τσίκλης είναι ένας ηθοποιός που σε κερδίζει με την αφοπλιστική του αλήθεια από την πρώτη στιγμή. Κατάγεσαι από την Κρήτη. Ισχύει αυτό που λένε ότι η Κρήτη είναι σαν χώρα από μόνη της; Η Κρήτη είναι η δική μου χώρα! Η πατρίδα μου, η οικογένειά μου, όλα μου τα καλοκαίρια και οι παιδικές μου αναμνήσεις. Κάθε φορά που επιστρέφω, συνειδητοποιώ τι έχει και τι δεν έχει αλλάξει στη ζωή μου, πού θέλω να πάω. Λειτουργεί ενδοσκοπικά για μένα. Εκεί είμαι σαν το ψάρι που κολυμπάει στον δικό του βυθό, που ξέρει τα νερά καλά. Από όταν έμαθα να οδηγώ, έπαιρνα το αγροτικό φορτηγάκι του πατέρα μου, έβαζα μουσική στη διαπασών και γύριζα όλο το νησί. Ανακαλύπτω πάντα μέρη που δεν έχω δει, αλλά και αυτά που έχω WAVE

What are your favourite places in Crete?

My parents are from Sfakia, which I adore, but I have wonderful memories and favourite places all over the island. I am particularly fond of Heraklion for many reasons. I have experienced holiday eve celebrations where everyone is out early in the pedestrian streets and squares. Crete has magical variations. One moment you’re in the mountains and the next you’re on the most perfect beach. I love Agiofarago in Heraklion, which leads to a dream beach.

This year you also starred in the highly successful ERT TV series “The Beach”, which focuses on Matala, Heraklion, in its legendary era. Interesting coincidence...

Matala is a magical place that remains unchanged. All those rocks, the caves, the natural beauty, the connection with the flower children of a bygone era. Every time I go there, I wonder how many different lives have passed through there, how many people have slept in the arms of the sea and nature. As for my part in the series, it’s the first time I’ve played a Cretan, named Markos like my grandfather. When I was researching the role, I was thinking of my grandfather. My grandfather was the age I play in the series when my mother was born in Crete. I love these coincidences. As for the beach itself, the hippies knew what they were doing, they didn’t choose it by

When I was researching the role, I was thinking of my grandfather. He was the age I play in the series when my mother was born in Crete. I love these coincidences

accident. From there you have a view of the endless blue. This place fills up with people all year round when the weather is good for swimming.

How important was your part in “Wild Bees” for your career? It was definitely a landmark. I played a gay boy, and through him and a similar part in the play “The Swallow” that followed, many young people who felt stuck because of their sexual preferences saw me as someone they could open up to and talk to. We all suffer from things, life is difficult and full of challenges. But to be attacked for who you are is inhuman. I received so many messages on social media every day. They sent me gifts, shared very personal experiences, came to the theatre and cried in my arms. What’s touching is that some of these young people came to the play with their parents, using it as a means of being heard and accepted.

Is that how the idea of T-shirts came about?

One of the key messages is “The world has bigger problems than boys who kiss boys and girls who kiss girls”. The idea emerged when I saw how obsessed the media was with the gay kiss in “Wild Bees”. As if they were shocked by a kiss, when a kiss is nothing more than an expression of love. That’s when I realised how much I don’t want to talk about the wrong things, to analyse over and

δει, τα βλέπω με άλλα μάτια όταν ξαναπηγαίνω. Η Κρήτη κάθε φορά είναι σαν κάτι άλλο και σίγουρα είναι το απόλυτο νησί για road trip. Ποια είναι τα αγαπημένα σου μέρη στην Κρήτη; Οι γονείς μου είναι από τα Σφακιά, τα οποία υπεραγαπώ, αλλά έχω υπέροχες αναμνήσεις και αγαπημένα μέρη σε όλο το νησί. Ιδιαίτερη αδυναμία έχω στο Ηράκλειο για πολλούς λόγους. Έχω βιώματα από παραμονές γιορτών, όπου είναι όλοι έξω, γιορτάζουν από νωρίς στους πεζοδρόμους και στις πλατείες. Η Κρήτη έχει μαγικές εναλλαγές. Τη μία στιγμή είσαι στο βουνό και ξαφνικά βρίσκεσαι στην πιο τέλεια παραλία. Αγαπώ πολύ το Αγιοφάραγγο στο Ηράκλειο, που καταλήγει σε μία παραλία ονειρεμένη. Φέτος πρωταγωνίστησες και στην πολύ επιτυχημένη σειρά της ΕΡΤ «Η Παραλία», με τη δράση να επικεντρώνεται στα Μάταλα Ηρακλείου, στη θρυλική εποχή τους. Ενδιαφέρουσα σύμπτωση… Τα Μάταλα είναι ένας μαγικός χώρος που παραμένει αναλλοίωτος. Όλα αυτά τα βράχια, οι σπηλιές, η φυσική ομορφιά, η σύνδεση με τα παιδιά των λουλουδιών μιας περασμένης εποχής. Κάθε φορά που πηγαίνω, αναρωτιέμαι πόσες διαφορετικές ζωές έχουν περάσει από εκεί, πόσοι έχουν κοιμηθεί αγκαλιά με τη θάλασσα και τη φύση. Όσο για τον ρόλο μου στη σειρά, είναι η πρώτη φορά που υποδύθηκα έναν Κρητικό, που μάλιστα τον λένε Μάρκο, όπως τον παππού μου. Ψάχνοντας τον ρόλο, τον παππού μου είχα στο μυαλό μου. Στην ηλικία που έχω στη σειρά ήταν ο παππούς μου όταν γεννήθηκε η μητέρα μου στην Κρήτη. Αγαπώ αυτές τις συμπτώσεις. Όσο για την ίδια την παραλία, ήξεραν τι έκαναν οι χίπις, δεν την επέλεξαν τυχαία. Από εκεί έχεις θέα στο απέραντο γαλάζιο. Αυτό το μέρος γεμίζει από κόσμο όλο τον χρόνο, κάθε φορά που ο καιρός είναι καλός για μπάνιο. Πόσο σημαντικός ήταν για την καριέρα σου ο ρόλος σου στις «Άγριες Μέλισσες»; Ήταν σίγουρα ορόσημο. Υποδύθηκα ένα gay αγόρι και μέσα από αυτόν και από έναν αντίστοιχο θεατρικό ρόλο στην παράσταση «Το Χελιδόνι» που ακολούθησε, πολλά παιδιά που ένιωθαν ότι βρίσκονταν σε αδιέξοδο λόγω των σεξουαλικών τους προτιμήσεων είδαν σε μένα κάποιον για να ανοιχτούν και να μιλήσουν. Όλοι λίγο-πολύ υποφέρουμε με διάφορα, η ζωή είναι δύσκολη και γεμάτη προκλήσεις. Αλλά το να σε πολεμούν για αυτό που είσαι, είναι απάνθρωπο. Δεχόμουν καθημερινά πάρα πολλά μηνύματα στα social media. Μου έστελναν δώρα, μοιράζονταν πολύ προσωπικά βιώματα, έρχονταν στο θέατρο και έκλαιγαν στην αγκαλιά μου. Το συγκινητικό είναι πως κάποια από αυτά τα παιδιά ήρθαν με τους γονείς τους στην παράσταση, χρησιμοποιώντας την ως μέσο για να τους ακούσουν και να τους αποδεχτούν. Κάπως έτσι ξεκίνησε και η ιδέα με τα T-shirts; Ένα από τα βασικά μηνύματα είναι το “The world has bigger problems than boys who kiss boys and girls who kiss girls”. Η ιδέα προέκυψε όταν είδα με πόση εμμονή ασχολούνταν τα media με το gay φιλί στις «Αγριες 78 JUNE JULY 2024 WAVE WAVE Ψάχνοντας τον ρόλο, τον παππού μου είχα στο μυαλό μου. Στην ηλικία που έχω στη σειρά ήταν ο παππούς μου όταν γεννήθηκε η μητέρα μου στην Κρήτη. Αγαπώ αυτές τις συμπτώσεις

https://www.instagram.com/dimitris.tsiklis/?hl=en https://parostshirtshop.com/product-category/the-t-shirt-shop-xdimitris-tsiklis/

over again what should be self-evident in our society, while society still treats a manifestation of love as a problem.

Do you think it has become “fashionable” to talk about inclusivity, even to people who don’t really know what it is?

I don’t believe in fashions. I believe in the timeless quality of human existence, the need to love and be loved. As much as we hear horrible things around us, about hate attacks and horrible crimes, I still believe that there are people who live for the collective, who live to contribute; that’s who I want to see. And to have a positive influence for good on people who have never felt love and that’s why they are so cruel.

Has the art of acting helped you with this deep understanding?

Of course! I like to interpret roles with extreme attitudes. There you can learn more about the human condition and its darkness. I think we are all treading in a grey area. We are neither good nor bad, we are both. In some people’s stories, we are the bad guys. That is why my work teaches me not to judge. To listen carefully before speaking and try to understand the other person in depth.

What does being an actor mean to you?

The most accurate definition of our job is “anthropologist”. We are observers of the human condition. This is exactly why I love Crete so much. It gives you this sense of freedom and that everything is acceptable there. We are made to be outdoors, in nature. Not in the houses we built. Being close to nature makes you feel orgasmic. If you walk barefoot, you are grounded, your foot gets used to it and is not bothered by stones and rough terrain.

One of your most characteristic traits is that you retain a childlike enthusiasm for things. Share with us a very vivid memory from your childhood...

I’m going to talk about Crete again... When I was young and learning about Knossos and the Minoan Civilisation at school, I was so impressed that I used to ask my parents every day to go to Heraklion to see everything for myself. Actually, all I wanted to see was the labyrinth and the Minotaur. I wouldn’t leave without seeing them. I remember going there as a little boy and asking the people in charge of the archaeological site to show me the labyrinth. Not knowing what to do to make me feel better, my parents took me straight to the Aquarium of Heraklion. I saw a shark for the first time in my life -or so I still think- and I was so scared that I forgot about Ariadne’s mite and the Labyrinth and the Minotaur and everything!

https://www.instagram.com/dimitris.tsiklis/?hl=en https://parostshirtshop.com/product-category/the-t-shirt-shop-xdimitris-tsi

81 JUNE JULY 2024 WAVE Μέλισσες». Λες και σοκαρίστηκαν από ένα φιλί, που ένα φιλί δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία εκδήλωση αγάπης. Εκεί συνειδητοποίησα πόσο δεν θέλω να μιλάω για τα λάθος πράγματα, να αναλύω ξανά και ξανά όσα θα έπρεπε να είναι αυτονόητα στην κοινωνία μας, ενώ η κοινωνία ακόμη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ως πρόβλημα μία εκδήλωση αγάπης. Θεωρείς ότι στις μέρες μας έχει γίνει «της μόδας» να μιλούν για συμπερίληψη ακόμη και άνθρωποι που καλά καλά δεν ξέρουν τι είναι; Δεν πιστεύω σε μόδες. Πιστεύω στη διαχρονική ποιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, την ανάγκη της να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Όσο κι αν ακούμε φρικιαστικά πράγματα γύρω μας, για επιθέσεις μίσους και τρομερά εγκλήματα, εξακολουθώ να πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι που ζουν για το σύνολο, την προσφορά, αυτούς θέλω να βλέπω. Και να συμπαρασύρουμε θετικά προς το καλό και ανθρώπους που δεν έχουν νιώσει ποτέ την αγάπη και γι’ αυτό είναι τόσο σκληροί. Σε αυτή τη βαθιά κατανόηση σε έχει βοηθήσει η τέχνη της υποκριτικής; Σίγουρα! Μου αρέσει να ερμηνεύω ρόλους με ακραίες θέσεις. Εκεί μπορείς να καταλάβεις περισσότερο την ανθρώπινη ύπαρξη και τα σκοτάδια της. Πιστεύω ότι όλοι ακροβατούμε σε μία γκρίζα ζώνη. Δεν είμαστε ούτε καλοί ούτε κακοί, είμαστε και τα δύο. Στις ιστορίες κάποιων, είμαστε οι κακοί. Γι’ αυτό ακριβώς μαθαίνω μέσα από τη δουλειά μου να μην κρίνω. Να ακούω προσεκτικά πριν μιλήσω και να προσπαθώ να καταλάβω τον άλλο σε βάθος. Τι σημαίνει για σένα να είσαι ηθοποιός; Ο πιο σωστός ορισμός της δουλειάς μας είναι «ανθρωπολόγος». Είμαστε παρατηρητές της ανθρώπινης ύπαρξης. Γι’ αυτό ακριβώς αγαπώ τόσο πολύ την Κρήτη. Σου δίνει αυτή την αίσθηση της ελευθερίας και ότι εκεί όλα είναι αποδεκτά. Είμαστε φτιαγμένοι για να είμαστε έξω, στη φύση. Όχι στα σπίτια που φτιάξαμε. Νιώθεις οργασμικά όταν βρίσκεσαι κοντά στη φύση. Περπατάς ξυπόλητος, γειώνεσαι, το πόδι συνηθίζει και δεν το ενοχλούν οι πέτρες και τα άγρια εδάφη. Μοιράσου μαζί μας μία πολύ έντονη παιδική σου ανάμνηση… Πάλι για την Κρήτη θα μιλήσω… Όταν ήμουν μικρός και μάθαινα στο σχολείο για την Κνωσό και τον Μινωικό Πολιτισμό, είχα θαμπωθεί τόσο, που ζητούσα κάθε μέρα από τους γονείς μου να πάμε στο Ηράκλειο για να τα δω όλα αυτά από κοντά. Στην πραγματικότητα, το μόνο που ήθελα να δω, ήταν ο λαβύρινθος και ο Μινώταυρος. Θυμάμαι σαν τώρα, να πηγαίνω έτσι μικρούλης και να ζητάω από τους υπεύθυνους του αρχαιολογικού χώρου να μου δείξουν τον λαβύρινθο. Μην ξέροντας τι να κάνουν οι γονείς μου, για να μου χρυσώσουν το χάπι, μετά από εκεί, με πήγαν κατευθείαν στο Ενυδρείο του Ηρακλείου. Εκεί, είδα για πρώτη φορά καρχαρία στη ζωή μου, τρόμαξα τόσο πολύ, που ξέχασα και τον μίτο της Αριάδνης και τον λαβύρινθο και τον Μινώταυρο και όλα!

MYTHS

ABOUT WOMEN

FROM RHEA, THE MOTHER OF CRETAN ZEUS, TO THE BEAUTIFUL EUROPA WHOM HE SNATCHED AS A BULL AND THE SORCERESS PASIPHAE WHO GAVE BIRTH TO THE FEARSOME MINOTAUR, THE FEMALE PRESENCE LEFT ITS OWN INDELIBLE MARK ON THE MYTHS OF CRETE.

Ariadne, daughter of King Minos and Pasiphae, in the arms of her husband, the

Dionysus or Bacchus, in the work of the Italian sculptor Francesco Carradori (1777).

82 JUNE-JULY 2024 ΓΕΝΟΥΣ ΘΗΛΥΚΟΥ ΜΥΘΟI
ΑΠΟ ΤΗ ΡΕΑ, ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΡΗΤΑΓΕΝΗ ΔΙΑ, ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΜΟΡΦΗ ΕΥΡΩΠΗ ΠΟΥ ΑΡΠΑΞΕ Ο ΙΔΙΟΣ ΩΣ ΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΑΓΙΣΣΑ ΠΑΣΙΦΑΗ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕ ΤΟΝ ΤΡΟΜΕΡΟ ΜΙΝΩΤΑΥΡΟ, Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΑΦΗΣΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΕΞΙΤΗΛΟ ΣΤΙΓΜΑ ΣΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ.
ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΑΤΜΑΤΖΙΔΟΥ  ΒY MARIA ATMATZIDOU
Η Αριάδνη, κόρη του βασιλιά Μίνωα και της Πασιφάης, αγκαλιά με τον σύζυγό της, θεό Διόνυσο ή Βάκχο, απεικονίζονται στη δημιουργία του Ιταλού γλύπτη Francesco Carradori (1777). 
god
WAVE

Jatta, Ruvo di Puglia,

Attic red-figure krater depicting the death of Talos (Jatta National Archaeological Museum, Ruvo di Puglia, Bari, Italy).

Female deities and creatures from the depths of legend, immortals who surrender to their passions or mortals endowed with special graces and worshipped as goddesses, are all inextricably linked to Crete. The primordial need of the islanders to interpret the world around them and explain the various phenomena that aroused their curiosity, the age-old anxiety about life and death, combined with their inexhaustible imagination and their relationship with their distant ancestors, led to the creation of impressive myths that even today stimulate interest and arouse admiration.

“Crete, as the basic matrix of fiction, gives birth to a variety of myths, many of which revolve around women and their world” writes Georgios I. Panagiotakis in his book “Woman of Crete - Yesterday and Today” and continues: “In these theogonic myths, as well as in subsequent periods that unfold in the historical foreground, detached from the mythological fabric, we see that mythology is inspired by women and reserves a special place for them”.

Crete, the “eponymous heroine”

Besides, the very name of the island is shrouded in myth. So, who gave Crete its name? Was she the daughter of the Hesperides, the nymphs who guarded the golden apples or daughter of the first king of the island, Asterion or Asterios, who later married the legendary Minos? Another version has her as the wife of the god Helios himself (the god who personifies the Sun) and mother of

Pasiphae (who later gave birth to Minotaur), while yet another has her as the daughter of one of the legendary Curetes, the protectors of god Zeus as an infant. There is also another version that gives her “flesh and bones” in the famous vessel depicting the death of Talos, the iconic bronze giant who protected the island from invaders, as a female figure in an elaborately decorated pleated tunic.

Rhea, the protective mother

Rhea’s parents, Uranus and Gaia, seem to have told their daughter in anguish, “Run for your life and, above all, save your son”. And she desperately fled to Crete (to Ida or Dikti) to escape the ravenous Cronus, her husband, who had by then devoured five of his children so that Gaia’s prophecy that he would lose his dominion to one of his children would not be fulfilled. Cleverly, Rhea, once she gave birth to Zeus -who later became the supreme of all gods- tricked Cronus by giving him a rock wrapped in swaddling clothes. Sheltered from the threat of his father, the divine baby was raised in the Idaio Andro, the cave of Ida, on the nourishing milk of the goat Amalthea (it’s no coincidence her horn is synonymous with abundance). His

84 85 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 Γ υναικείες θεότητες και πλάσματα από τα βάθη του μύθου, αθάνατες που παραδίδονται στα πάθη τους ή θνητές προικισμένες με ξεχωριστές χάρες που λατρεύονται σαν θεές, όλες συνδέονται άρρηκτα με την Κρήτη. Η αρχέγονη ανάγκη των νησιωτών να ερμηνεύσουν τον κόσμο γύρω τους και να εξηγήσουν τα διάφορα φαινόμενα που τους κέντριζαν την περιέργεια, η πανάρχαια αγωνία για τη ζωή και τον θάνατο, σε συνδυασμό με την ανεξάντλητη φαντασία τους και τη σχέση τους με τους μακρινούς τους προγόνους, οδήγησαν στη δημιουργία εντυπωσιακών μύθων που ακόμη και σήμερα κινούν το ενδιαφέρον και προκαλούν τον θαυμασμό. «Η Κρήτη, ως βασική μήτρα μυθοπλασίας, γεννά ποικίλους μύθους, που πολλοί από αυτούς δορυφορούν γύρω από τη γυναίκα και τον κόσμο της», γράφει ο Γεώργιος Ι. Παναγιωτάκης στο βιβλίο του «Η γυναίκα της Κρήτης στο χθες και το σήμερα» και συνεχίζει: «Τόσο σ’ αυτούς τους θεογονικούς μύθους όσο και στους μετέπειτα χρόνους που ξεκομμένοι πια από τον μυθολογικό ιστό ξεδιπλώνονται στο ιστορικό προσκήνιο, βλέπουμε πως η μυθολογία εμπνέεται από τη γυναίκα και επιφυλάσσει γι’ αυτήν ιδιαίτερα ξεχωριστή θέση» Κρήτη, η «επώνυμη ηρωίδα» Άλλωστε το ίδιο το όνομα του νησιού είναι τυλιγμένο στην αχλή του μύθου. Ποια ήταν, λοιπόν, εκείνη που έδωσε το όνομά της στην Κρήτη; Kόρη των Εσπερίδων, των νυμφών που φυλούσαν τα χρυσά μήλα ή κόρη του πρώτου βασιλιά του νησιού, Αστερίωνα ή Αστέριου, η οποία μετέπειτα παντρεύτηκε τον θρυλικό Μίνωα; Άλλη εκδοχή τη θέλει σύζυγο του ίδιου του θεού Ήλιου και μητέρα της Πασιφάης (αργότερα μητέρας του Μινώταυρου), ενώ άλλη τη θέλει να είναι κόρη ενός από τους θρυλικούς Κουρήτες, τους προστάτες του θεού Δία-βρέφους. «Σάρκα και οστά» παίρνει στο πασίγνωστο αγγείο όπου απεικονίζεται ο θάνατος του Τάλω, του εμβληματικού χάλκινου γίγαντα που προφύλασσε το νησί από τους εισβολείς, ως μία γυναικεία μορφή με περίτεχνα διακοσμημένο πτυχωτό χιτώνα. Ρέα, η προστατευτική μητέρα «Τρέξε να σωθείς, και πάνω από όλα να σώσεις τον γιο σου», φαίνεται να είπαν με αγωνία στη Ρέα οι γονείς της, ο Ουρανός και η Γαία. Κι εκείνη απεγνωσμένη κατέφυγε στην Κρήτη (στην Ίδη ή τη Δίκτη) για να ξεφύγει από τον αδηφάγο Κρόνο, τον άντρα της, που ως τότε είχε καταβροχθίσει πέντε παιδιά του για να μη βγει αληθινή η προφητεία της Γαίας ότι θα έχανε την κυριαρχία του από ένα παιδί του. Πανέξυπνη η Ρέα, μόλις γέννησε τον Δία -μετέπειτα υπέρτατο όλων των θεών-, ξεγέλασε τον Κρόνο δίνοντάς του έναν βράχο τυλιγμένο σε σπάργανα. Μακριά από την απειλή του πατέρα του, το θεϊκό μωρό μεγάλωσε στο Ιδαίο Άντρο, τη σπηλιά
WAVE WAVE Χάρτης της Κρήτης φιλοτεχνημένος από τον Γάλλο χαρτογράφο Nicolas
Η Ρέα και ο Κρόνος σε τοιχογραφία του 19ου αι. από τον Karl Friedrich
Ο θάνατος του Τάλω, όπως απεικονίζεται σε αττικό ερυθρόμορφο κρατήρα (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Μπάρι, Ιταλία).
Sanson (1600-1667).
Map of Crete by the French cartographer Nicolas Sanson (1600-1667). Schinkel. Rhea and Cronus in a 19th century fresco by Karl Friedrich Schinkel.

education had been entrusted to three women, the nymphs Amalthea, Ida and Adrasteia, and his protection to the giant Curetes, who clanged their armour loudly to cover the cries of little Zeus -so that Cronus would never realise that he had been tricked by his wife.

Europa, a female legend

Carefree Europa, the beautiful daughter of the kings of Phoenicia, Agenor and Tilephasa, was picking flowers with her friends on a beach, oblivious to the fate that awaited her. Zeus, notorious for his passionate crushes, saw her there and decided to claim her for himself. To trick her, he transformed himself into a majestic white bull, who enchanted her with his serenity and rare beauty, and she rushed to caress him. Once she mounted his back, the Zeus-bull immediately shot forth according to Moschus of Syracuse (2nd century BC) and galloped forward over the waves, while the sea calmed beneath his feet, the whales frolicked around him, the dolphins leaped in the waves, the Nereids followed him, and the Tritons played the wedding tune with their long shells. Their final destination: Crete. According to different versions of the myth, the “unlikely” couple eventually mated either in Diktaio Andro or in Gortyna, Crete, under a plane tree (which has since become evergreen). Three children were the fruit of this divine union, Minos, Rhadamanthus and Sarpedon. And the first-born son of Europa, whom Zeus later gave in marriage to the king of Crete, Asterion, was destined himself to become king of Crete -and to lend his name to the Minoan civilisation, one of the most important in human history. It is no coincidence that this legendary woman, Europa, was considered by others to be

The sculpture “Horn of Amalthea”, work by the Sotiriadis brothers (2000), in the harbour of Agios Nikolaos in Crete.

one of the Oceanids; gave her name to our continent; was honoured after her death as a goddess under the name of Elotia; and her worship spread to the rest of Greece, while the myth of her abduction inspired countless writers and artists from antiquity to the present day. The same myth, according to Lucian of Samosata (2nd century AD), was engraved on the currency of the inhabitants of Sidon (then a Phoenician city, now the third largest city in Lebanon), while Europa and the bull are depicted on the Greek two-euro coin.

Pasiphae, the sorceress-mother of the Minotaur

An immortal would be the most fitting match for King Minos. And she was none other than Pasiphae, daughter of Helios and the Oceanis Perseid. According to legend, Poseidon gave Minos a white bull to sacrifice on the altar of the sea god. However, dazzled by the beauty of the animal, he sacrificed another bull in its place. Enraged by this disrespectful behaviour, Poseidon devised a fiendish plan: he instilled in Pasiphae an unnatural love for the bull, and she, surrendering to her unfulfilled desire, asked the craftsman Daedalus to make a wooden hollow model of a cow, in which she hid. According to another version, Pasiphae, disgusted by her royal husband’s constant infidelities, decided to avenge him through her erotic union with the handsome bull. She was also credited with knowledge of ancient magic -like her sister Circe, the sorceress who turned Ulysses’ companions into pigs with her magic wand, and her niece Medea, who killed her own children to avenge her husband Jason. As a sorceress, Pasiphae is said by Apollodorus to have eliminated all of Minos’ potential concubines by turning his semen into a deadly substance from which snakes, scorpions and other terrifying reptiles emerged. The queen was eventually united with the bull in the form of a cow

JUNE-JULY 2024 86 WAVE WAVE 87 JUNE-JULY 2024 της Ίδης, με το θρεπτικό γάλα της κατσίκας Αμάλθειας (καθόλου τυχαία, το κέρας της είναι συνώνυμο με την αφθονία). Η ανατροφή του είχε ανατεθεί σε τρεις γυναίκες, τις Νύμφες Αμάλθεια, Ίδη και Αδράστεια, και η προστασία του στους γίγαντες Κουρήτες, που χτυπώντας δυνατά τις πανοπλίες τους προσπαθούσαν να καλύψουν τα κλάματα του μικρού Δία -και να μην καταλάβει ποτέ ο Κρόνος πως είχε ξεγελαστεί από τη γυναίκα του. Ευρώπη, η γυναίκα-θρύλος Σε μια ακρογιαλιά μάζευε άνθη με τις φίλες της η ανέμελη Ευρώπη, η πανέμορφη κόρη των βασιλέων της Φοινίκης, Αγήνορα και Τηλέφασσας, χωρίς να υποπτεύεται τη μοίρα που την περίμενε. Εκεί την είδε ο Δίας, γνωστός για τους παράφορους έρωτές του, και αποφάσισε να την κάνει δική του. Για να την ξεγελάσει, μεταμορφώθηκε σε επιβλητικό λευκό ταύρο, που τη μάγεψε με την ηρεμία του και τη σπάνια ομορφιά του και εκείνη έσπευσε να τον χαϊδέψει. Κι όταν ανέβηκε στη ράχη του, ο Δίας-ταύρος αμέσως τινάχτηκε προς τα εμπρός σύμφωνα με τον Μόσχο τον Συρρακούσιο (2ος αι. π.Χ.) και κάλπασε προς τα εμπρός πάνω από τα κύματα, ενώ η θάλασσα γαλήνευε στο πέρασμά του, τα θαλάσσια κήτη παιχνίδιζαν στα πόδια του, τα δελφίνια αναπηδούσαν στα κύματα, οι Νηρηίδες τον ακολουθούσαν και οι Τρίτωνες έπαιζαν τον γαμήλιο σκοπό με τα μακριά τους κοχύλια. Τελικός τους προορισμός: η Κρήτη. Σύμφωνα με διαφορετικές εκδοχές του μύθου, το «αταίριαστο» ζευγάρι τελικά ζευγάρωσε είτε στο Δικταίο Άντρο είτε στη Γόρτυνα της Κρήτης, κάτω από έναν πλάτανο (που από τότε έγινε αειθαλής). Τρία παιδιά ήταν ο καρπός της θεϊκής ένωσης, ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας. Κι ο πρωτότοκος γιος της Ευρώπης, την οποία ο Δίας αργότερα πάντρεψε με τον βασιλιά της Κρήτης Αστερίωνα, έμελλε να γίνει ο βασιλιάς της Κρήτης -και να δώσει το όνομά του σε έναν από τους σημαντικότερους πολιτισμούς στην ανθρώπινη ιστορία, του μινωικού. Καθόλου τυχαίο που αυτή η γυναίκα-θρύλος, η Ευρώπη, θεωρήθηκε από άλλους ως μία από τις Ωκεανίδες, έδωσε το όνομά της στη σημερινή μας ήπειρο, τιμήθηκε μετά τον θάνατό της ως θεά με το όνομα Ελλωτίς και η λατρεία της εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ ο μύθος της αρπαγής της ενέπνευσε αμέτρητους συγγραφείς και καλλιτέχνες από την αρχαιότητα έως σήμερα. Ο ίδιος αυτός μύθος, σύμφωνα με τον Λουκιανό (2ος αι. μ.Χ.), είχε χαραχτεί στο νόμισμα των κατοίκων της Σιδώνας (τότε φοινικική πόλη, σήμερα η τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Λιβάνου), ενώ η Ευρώπη και ο ταύρος απεικονίζονται στην ελληνική εκδοχή του κέρματος των δύο ευρώ. Πασιφάη, η μάγισσα-μητέρα του Μινώταυρου Μία αθάνατη ήταν το πιο ταιριαστό ταίρι για τον βασιλιά Μίνωα. Και δεν ήταν άλλη από την Πασιφάη, κόρη του Ήλιου και της Ωκεανίδας Περσηίδας. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ποσειδώνας είχε χαρίσει στον Μίνωα έναν πάλλευκο ταύρο, με σκοπό όμως να τον θυσιάσει ο βασιλιάς στον βωμό του θεού της θάλασσας. Εκείνος, όμως, θαμπωμένος από την ομορφιά του ζώου, θυσίασε στη θέση του έναν άλλο ταύρο. Οργισμένος ο Ποσειδώνας για την ασεβή συμπεριφορά, συνέλαβε ένα διαβολικό σχέδιο: ενέπνευσε στην Πασιφάη έναν αφύσικο έρωτα για τον ίδιο τον ταύρο και εκείνη, παραδομένη στον ανεκπλήρωτο πόθο, ζήτησε από τον τεχνίτη Δαίδαλο να κατασκευάσει ένα ξύλινο ομοίωμα αγελάδας, κούφιο εσωτερικά και κρύφτηκε μέσα του. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Πασιφάη, απηυδισμένη από τις συνεχείς απιστίες του βασιλιά-συζύγου της, αποφάσισε να τον εκδικηθεί με την ερωτική της ένωση με τον όμορφο ταύρο. Άλλωστε, της αποδίδονταν γνώσεις αρχαίας μαγείας -όπως και στην αδερφή της Κίρκη, τη μάγισσα που μεταμόρφωσε τους συντρόφους του Οδυσσέα σε χοίρους με το μαγικό της ραβδί, αλλά και στην ανιψιά της Μήδεια, που σκότωσε τα ίδια της τα παιδιά για να εκδικηθεί τον άντρα της, Ιάσονα. Ως μάγισσα η Πασιφάη, όπως μαρτυρά ο Απολλόδωρος, λέγεται ότι εξόντωνε όλες τις πιθανές ερωμένες του Μίνωα καθώς είχε μετατρέψει το σπέρμα του σε θανατηφόρα ουσία, με φίδια,
Το γλυπτό «Κέρας της Αμάλθειας», έργο των αδελφών Σωτηριάδη (2000), στο λιμάνι του Αγίου Νικολάου στην Κρήτη. 
Ο θεός Διόνυσος και η Αριάδνη, όπως απεικονίζονται σε σαρκοφάγο του 3ου αι. π.Χ. (Ρώμη, Ιταλία).  The god Dionysus and Ariadne as depicted on a 3rd century BC sarcophagus (Rome, Italy).
Copyright (c)
Copyright (c) 2016 Zoran Karapancev/Shutterstock.
2019 Georgios Tsichlis/Shutterstock.

and thus was born the fearsome Minotaur, an otherworldly monster with the head of a bull and the body of a man. Did Pasiphae ever love the Minotaur? According to Euripides’ tragedy “The Cretans”, of which only a few extracts have survived, when Minos is informed of the newborn’s strange form, we learn that Pasiphae nurses him like a normal baby.

The king, however, sunk in shame, made the Minotaur disappear from the face of the earth: he locked him in the legendary underground Labyrinth, with its meandering tunnels. Feeding only on human flesh, every nine years it devoured seven young men and seven young women sent by the Athenians -the heavy blood toll they paid to Minos for the death of his son Androgeus at the Panathenaea. As for Pasiphae, her name was associated with the goddess Artemis, but also with Crete herself, who gave her name to the island, while according to the traveller Pausanias, the ancient Thalames of Messinia had a bronze statue of her next to the statue of the god Helios, as well as a dream oracle dedicated to Ino-Pasiphae, in which the priests fell into a deep sleep before giving out prophesies to the believers.

Ariadne, the princess with the famous thread

The daughter of Minos and Pasiphae was destined to abandon her parents, betray her country, cause the death of her half-brother and become the object of desire for two men: a mortal hero and a god. When the legendary Theseus, son of Aegeus, king of Athens, arrived in Crete with the young men and women of Athens who were about to give themselves over to the appetites of the Minotaur, Ariadne fell madly in love with him. In order to help him not to get lost in the Labyrinth, she gave him a ball of yarn (the famous “Ariadne’s thread”) that he could unravel to find his way back to freedom. The Minotaur was killed, the Athenians were saved, Theseus burned the Minoan ships so they wouldn’t follow him, and when he left he took the king’s daughter Ariadne with him. However, when they stopped at Naxos, the god Dionysus (or the goddess Athena) came to him in his sleep and ordered him to leave Ariadne on the island and return to Athens. Which he did. As for Ariadne, however distraught she was by his betrayal, she was fortunate in her misfortune. The god Dionysus promised her eternal love and devotion, offering her sweet wine and a golden luminous wreath, the work of Hephaestus himself. Ariadne remained faithful to her god-husband, even when they were later defeated at Argos by the goddess Hera and Perseus -and Ariadne was turned to marble by Medusa’s terrible gaze and became a bright constellation in the sky.

Sailing

Polco Sailing is an award winning cruise and private charter company established in 1985, and based on the island of Milos, in the beautiful Cyclades. We specialize in daily sailing trips around Milos and the neighbouring islands of Kimolos & Poliegos, and we also organize private and multi-day charters. Our team of friendly, professional skippers operate a fleet of two catamarans, three monohull sailing boats and a 9.3-meter motorboat/rib. Our aim is to provide high quality and personalized services.

• Milos and Poliegos cruise; sail around Milos, see the island highlights and visit the fantastic Blue Lagoon in Poliegos

• West Milos and Kleftiko cruise; a slower paced cruise focusing on Kleftiko and the cave of Sykia, the biggest cave in Milos Kimolos and Poliegos in small groups

• Private daily cruises with catamarans or sailing boats; avoid crowds and live an amazing day at sea with your loved ones.

• Half or full day motorboat cruises; If you are short on time, rent our motor boat with our skipper and see the best of Milos in 4 hours.

Antoinette Béfort (περ.1812).

Theseus and Ariadne by the French painter Antoinette Béfort (c. 1812).

• Special events organization (birthday parties, wedding anniversaries or proposals, photo-shoots)

• Snorkelling & cave exploration tours

• Small groups

• Friendly, experienced crew

• Variety of itineraries & boat types

• Underwater photography

• Fresh, homemade food & drinks throughout the day Adamas www.polco-sailing.com

info@polco-sailing.com

facebook: Polco Sailing Cruises in Milos

Instagram: polco_sailing Mobile: +30 6978 248217

88 JUNE-JULY 2024
σκορπιούς και άλλα τρομακτικά ερπετά να ξεχύνονται από μέσα του. Η βασίλισσα ενώθηκε τελικά με τον ταύρο με μορφή αγελάδας και έτσι γεννήθηκε ο τρομερός Μινώταυρος, ένα εξωπραγματικό τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου. Τον αγάπησε άραγε τον Μινώταυρο η Πασιφάη; Σύμφωνα πάντως με την τραγωδία του Ευριπίδη «Κρήτες», από την οποία σώζονται μόνο λίγα αποσπάσματα, όταν ο Μίνωας ενημερώνεται για την παράξενη μορφή του νεογέννητου, μαθαίνουμε ότι η Πασιφάη τον θηλάζει σαν οποιοδήποτε φυσιολογικό μωρό. Ο βασιλιάς, όμως, βυθισμένος στην ντροπή, εξαφάνισε τον Μινώταυρο από προσώπου γης: τον έκλεισε στον θρυλικό υπόγειο Λαβύρινθο, με τις δαιδαλώδεις στοές. Καθώς τρεφόταν μόνο με ανθρώπινη σάρκα, κάθε εννέα χρόνια κατασπάραζε επτά νέους και επτά νέες που έστελναν οι Αθηναίοι -τον βαρύτατο φόρο αίματος που πλήρωναν στον Μίνωα εξαιτίας του θανάτου του γιου του, Ανδρόγεου, στα Παναθήναια. Όσο για την Πασιφάη, το όνομά της συνδέθηκε με τη θεά Άρτεμη, αλλά και με την ίδια την Κρήτη, που έδωσε το όνομά της στο νησί, ενώ από τον περιηγητή Παυσανία μαθαίνουμε ότι στις Αρχαίες Θαλάμες της Μεσσηνίας υπήρχε χάλκινο άγαλμά της δίπλα στο άγαλμα του θεού Ήλιου, καθώς και ονειρομαντείο αφιερωμένο στην Ινώ-Πασιφάη, όπου οι ιερείς έπεφταν σε βαθύ ύπνο πριν χρησμοδοτήσουν στους πιστούς. Αριάδνη, η βασιλοπούλα με τον διάσημο μίτο Η κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης έμελλε να εγκαταλείψει τους γονείς της, να προδώσει την πατρίδα της, να γίνει η αιτία να σκοτωθεί ο ετεροθαλής αδερφός της, αλλά και το αντικείμενο του πόθου δύο αντρών: ενός θνητού-ήρωα και ενός θεού. Όταν ο θρυλικός Θησέας, ο γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγέα, κατέφτασε στην Κρήτη με τους νέους και τις νέες της Αθήνας που θα παραδίδονταν στις ορέξεις του Μινώταυρου, η Αριάδνη τον ερωτεύτηκε παράφορα. Για να τον βοηθήσει να μη χαθεί στον Λαβύρινθο, του έδωσε ένα κουβάρι νήμα (τον γνωστό «μίτο της Αριάδνης»), που ξετυλίγοντάς το θα έβρισκε ξανά την έξοδο προς την ελευθερία. Ο Μινώταυρος σκοτώθηκε, οι Αθηναίοι σώθηκαν, ο Θησέας κατέκαψε τα μινωικά πλοία για να μην τους ακολουθήσουν και φεύγοντας πήρε μαζί του τη βασιλοπούλα Αριάδνη. Σταματώντας όμως στη Νάξο, ήρθε στον ύπνο του ο θεός Διόνυσος (ή η θεά Αθηνά) και του παρήγγειλε να εγκαταλείψει την Αριάδνη στο νησί και να γυρίσει στην Αθήνα. Πράγμα που έκανε. Όσο για την Αριάδνη, όσο απελπισμένη κι αν ήταν από την προδοσία του, στάθηκε τυχερή στην ατυχία της. Ο θεός Διόνυσος της υποσχέθηκε αιώνια αγάπη και αφοσίωση, προσφέροντάς της γλυκόπιοτο κρασί κι ένα ολόχρυσο φωτεινό στεφάνι, έργο του ίδιου του Ήφαιστου. Κι εκείνη στάθηκε πιστή δίπλα στον θεό-σύζυγό της, ακόμη κι όταν αργότερα νικήθηκαν στο Άργος από τη θεά Ήρα και τον Περσέα -και η Αριάδνη μαρμάρωσε από το τρομερό βλέμμα της Μέδουσας κι έγινε φωτεινός αστερισμός στον ουρανό. Ο Θησέας και η Αριάδνη στον πίνακα της Γαλλίδας ζωγράφου
Free Wi- Fi Hotspot Scan QR Code WAVE
Cruises Our Services Why Polco?

TO NΗΣΙ ΤHE ISLAND

OF -GEOLOGICAL- TREASURES

90 91 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024
IS AN OPEN-AIR GEOLOGICAL MUSEUM WHERE
THE
ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΜΑΓΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΔΙΑΚΟΠΩΝ, Η ΜΗΛΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑ ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, ΑΠ’ ΟΠΟΥ ΕΞΟΡΥΣΣΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΝΤΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΚΑΘΕ ΛΟΓΗΣ ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΟΡΥΚΤΑ. ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ  ΒY ZOE PAPADOPOULOU
AS WELL AS BEING AN ENCHANTING HOLIDAY DESTINATION, MILOS
ALL SORTS OF PRECIOUS MINERALS ARE MINED AND EXPORTED AROUND
WORLD.
ΤΩΝ -ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ- ΘΗΣΑΥΡΩΝ WAVE WAVE Ορυχείο μπεντονίτη, Αγγεριά.  Bentonite mine, Aggeria.

MHi los is a dreamy island with stunning beaches, but also with a mineral wealth that the whole country can be proud of. The Milos Mining Museum in Adamas is a good place to learn about this wealth, while all over the island you can see impressive rocks that owe their exotic appearance to all kinds of minerals.

The Milos Mining Museum (MMM) is a civil non-profit company, founded by Silver & Baryte Ores Mining Co. S.A. (S&B), which was acquired in 2014 by Imerys Industrial Minerals Greece S.A. Anna Vogli, a member of the Museum’s Management Committee, gave us a “tour” of the Museum’s history and the island’s wealth. The main purpose of the MMM is to record the memory and tell the story of the creation of the island itself, as reflected in its unique and varied geological history. In addition, through its exhibits, it presents the human societies that lived on the island thanks to the exploitation of stone and left their mark on ancient civilisation, navigation and trade, while providing information on the infinite uses of minerals in our daily lives, many of which are mined in Milos.

The history of mining

After liberation from the Ottomans in 1821, the Greek state sought to organise itself and develop its mineral wealth. Since 1862, when Vasilios Melas was granted the first official licence for the exploitation of sulphur at Paliorema, the mineral wealth of Milos has changed hands many times and experienced many adventures. An important moment was 1893, when the first mining map of Milos was published, followed much later by the geological map of 1924. The most important milestone in this history was in 1899, when the exploitation of kaolin was intensified and later, in 1925, when the Klonaridis plant was built, which was renovated in 2000 by Kate Kyriakopoulou and since then has been operated by ORYMIL S.A. as the Milos Conference Centre - “Georgios Iliopoulos”. The mining of barite at Voudia commences in 1934.

92 93 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024
Mήλος είναι ένα ονειρικό νησί με απίθανες παραλίες, αλλά και με έναν ορυκτό πλούτο για τον οποίο μπορεί να υπερηφανεύεται ολόκληρη η χώρα. Αυτόν τον πλούτο μπορείτε να τον γνωρίσετε από κοντά στο Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου στον Αδάμαντα, ενώ σε όλο το νησί αντικρίζετε τα εντυπωσιακά πετρώματα που οφείλουν την εξωτική όψη τους σε κάθε είδους μεταλλεύματα. Το Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου (ΜΜΜ) αποτελεί αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία και δημιουργήθηκε από την Α.Ε.Ε. Αργυρομεταλλευμάτων & Βαρυτίνης (S&B), η οποία εξαγοράστηκε το 2014 από την Imerys Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάς Α.Ε. H Aννα Βόγλη, μέλος της διαχειριστικής επιτροπής του Μουσείου, μας «ξενάγησε» στην ιστορία του μουσείου και στον πλούτο του νησιού. Κύριο σκοπό του ΜΜΜ αποτελεί η καταγραφή της μνήμης και η αφήγηση της ίδιας της δημιουργίας του νησιού, που αποτυπώνεται μέσα από τη μοναδική, πολυποίκιλη γεωλογική του ιστορία. Ακόμη, μέσα από τα εκθέματά του, προβάλλονται οι ανθρώπινες κοινωνίες που έζησαν στο νησί χάρη στην εκμετάλλευση της πέτρας και άφησαν το στίγμα τους στον αρχαίο πολιτισμό, στη ναυσιπλοΐα και στο εμπόριο, ενώ δίνονται πληροφορίες σχετικά με τις άπειρες χρήσεις των ορυκτών στην καθημερινότητά μας, πολλά εκ των οποίων εξορύσσονται στη Μήλο. Η ιστορία των εξορύξεων Μετά την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς το 1821, το ελληνικό κράτος προσπαθεί να οργανωθεί και να αναπτύξει τον ορυκτό του πλούτο. Από το 1862 λοιπόν, όταν και εκχωρείται η πρώτη επίσημη άδεια στον Βασίλειο Μελά για εκμετάλλευση θείου στη θέση Παλιόρεμα, μέχρι σήμερα, ο ορυκτός πλούτος της Μήλου έχει αλλάξει πολλά χέρια και έχει περάσει από πολλές περιπέτειες. Στεκόμαστε στο 1893, όταν εκδίδεται ο πρώτος μεταλλευτικός χάρτης της Μήλου, για να ακολουθήσει πολύ αργότερα ο γεωλογικός, το 1924. Βασικός σταθμός της ιστορίας το 1899, όταν εντατικοποιείται η εκμετάλλευση καολίνη και αργότερα, το 1925, κτίζεται από τον Κλωναρίδη το εργοστάσιο επεξεργασίας του, το οποίο ανακαινίστηκε το 2000 από την Καίτη Κυριακοπούλου και λειτουργεί έκτοτε από την εταιρεία ΟΡΥΜΗΛ A.E., ως Συνεδριακό Κέντρο Μήλου - «Γεώργιος Ηλιόπουλος». Το 1934 γίνεται έναρξη εκμετάλλευσης βαρυτίνης στη θέση Βούδια. Η πιο σημαντική ενεργή μεταλλευτική εταιρεία σήμερα στο νησί είναι η Ιmerys Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάς Α.Ε., η οποία εκμεταλλευόμενη τα μεγάλα κοιτάσματα περλίτη και μπεντονίτη κατέχει τις πρώτες θέσεις παγκοσμίως στην παραγωγή και εξαγωγή τους. Ο Στυλιανός Κουφός, Procurement Manager Milos Hub, Performance Minerals EMEA της εταιρείας, μας εξήγησε περισσότερα για τα ορυκτά και τα μεταλλεύματα του νησιού. Υπόγειοι θησαυροί Οψιδιανός: Ο οψιδιανός είναι ένα ηφαιστειακό πέτρωμα με υαλώδη υφή, που προέκυψε από την ταχεία ψύξη όξινου πυριτικού μάγματος. Εξαιτίας της ανθεκτικότητάς του χρησιμοποιήθηκε από τα αρχαία χρόνια για την κατασκευή κοφτερών λεπίδων. Στο ΜΜΜ παρουσιάζονται
WAVE Πτέρυγα Οψιδιανού, στο Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου. 
WAVE Δείγματα ορυκτών, πετρωμάτων και απολιθωμάτων από τη Μήλο και άλλες περιοχές της Ελλάδας, στο Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου. 
Obsidian Wing, at Milos Mining Museum. Samples of minerals, rocks, and fossils from Milos and other regions of Greece, at Milos Mining Museum.

 From top line left: Obsidian, andesite, kaolin, sulphur, manganese, pozzolan, baryte, perlite, bentonite

 Right: Leaf-shaped spearhead at Milos Mining Museum.

The main mining company operating on the island today is Imerys Industrial Minerals Greece S.A., which exploits the large deposits of perlite and bentonite and is the world leader in their production and export. Stylianos Koufos, Procurement Manager Milos Hub, Performance Minerals EMEA, explained more about the island’s minerals and ores.

Underground treasures

Obsidian: Obsidian is a volcanic rock with a glassy texture, formed by the rapid cooling of acidic silica-rich magma. Due to its durability, it has been used to make sharp blades since ancient times. The MMM presents the “sources” of obsidian in the Mediterranean and the Aegean in prehistoric times, and records the trade routes used for its distribution.

Andesite: The volcanic rock found in various places on Milos, due to its hardness and porous composition, it has been used since ancient times for the construction of millstones, for grinding grain and other materials.

Kaolin: It is a rock consisting of a mixture of silicon oxides of aluminium and includes mainly the minerals kaolinite, halloysite and allophane. Theophrastus and Dioscorides mention that the kaolin of Milos (Milia Earth) was widely used for painting in ancient times. It is known to have been used at least since the Neolithic Age for clay vessels, figurines, oil lamps and house coatings in Milos and elsewhere.

Sulphur: The first reference to the use of sulphur in ancient times comes from Homer in the “Iliad” and the “Odyssey”. Its therapeutic and disinfectant properties have been known since the time of Hippocrates, while it has also been used to polish metals. Sulphur is mainly used in the production of fertilisers, pesticides, paints, explosives, matches and fireworks. It is also used in metallurgy to treat iron and other metals, and in the textile industry. The systematic exploitation of sulphur began in 1862 at Paliorema in Milos, but was stopped in 1958 when a more economical method of producing sulphur was found, which is still used today.

Manganese: Manganese has been used as a pigment in painting since ancient times, along with the other ochres. It may have been “unwittingly” used with iron in iron ore metallurgy, as manganese is present in most iron ores. Manganese as an element does not exist alone in nature, but is present in various minerals during their formation, such as manganite, rhodonite and especially pyrolusite. Manganese, either as an element or as an oxide, is used in iron metallurgy, steelmaking and battery production. It is also used in the glass industry to make violet coloured glass, but also to clean (“wash”) coloured glass frit, hence the name pyrolusite -“to wash in fire” in ancient times. In Milos, the exploitation of the manganese

94 95 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 WAVE
οι «πηγές» του οψιδιανού στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο κατά τους προϊστορικούς χρόνους και καταγράφονται οι εμπορικές διαδρομές που ακολουθούνταν για την κυκλοφορία του. Ανδεσίτης: Το ηφαιστειακό πέτρωμα που εντοπίζεται σε διάφορες θέσεις στη Μήλο, λόγω της σκληρότητας και της πορώδους σύστασής του, χρησιμοποιήθηκε από τα πανάρχαια χρόνια για την κατασκευή μυλόπετρων, για άλεσμα σιτηρών και άλλων υλικών. Καολίνης: Είναι πέτρωμα αποτελούμενο από μείγμα πυριτικών οξειδίων του αργιλίου και περιλαμβάνει κυρίως τα ορυκτά καολινίτη, αλλοϋσίτη, αλλοφανή. Ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης αναφέρουν ότι ο καολίνης της Μήλου (Μηλία Γη) χρησιμοποιήθηκε ευρέως στη ζωγραφική κατά την αρχαιότητα. Είναι γνωστό ότι, τουλάχιστον από τη Νεολιθική Εποχή, χρησιμοποιήθηκε για πήλινα αγγεία, ειδώλια, λυχνάρια, επιχρίσματα οικιών στη Μήλο και αλλού. Θείο: Η πρώτη αναφορά στη χρήση του θείου στην αρχαιότητα γίνεται από τον Όμηρο, στην «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια». Οι θεραπευτικές και απολυμαντικές ιδιότητες του χημικού στοιχείου ήταν γνωστές από την εποχή του Ιπποκράτη, ενώ παράλληλα χρησίμευε για τη στίλβωση μετάλλων. Το θείο χρησιμοποιείται κυρίως στην παραγωγή λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, χρωμάτων, εκρηκτικών, σπίρτων, πυροτεχνημάτων. Επίσης, χρησιμοποιείται στη μεταλλουργία για την κατεργασία του σιδήρου και άλλων μετάλλων, καθώς και στην υφαντουργία. Το 1862 είχε ξεκινήσει η συστηματική εκμετάλλευση του θείου στη θέση Παλιόρεμα της Μήλου, η οποία όμως σταμάτησε το 1958, λόγω του ότι βρέθηκε οικονομικότερος τρόπος παραγωγής θείου, που χρησιμοποιείται έως και σήμερα. Μαγγάνιο: Το μαγγάνιο χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα ως χρωστική ύλη στη ζωγραφική μαζί με τις άλλες ώχρες. Ενδεχομένως να χρησιμοποιήθηκε «εν αγνοία» μαζί με τον σίδηρο στη σιδηρομεταλλουργία, καθώς το μαγγάνιο συνυπάρχει στα περισσότερα σιδηρομεταλλεύματα. Το μαγγάνιο, ως στοιχείο, δεν υπάρχει μόνο του στη φύση, αλλά εμπεριέχεται σε διάφορα ορυκτά κατά τον σχηματισμό τους, όπως στον μαγγανίτη, τον ροδονίτη και κυρίως τον πυρολουσίτη. Το μαγγάνιο, είτε ως στοιχείο είτε ως οξείδιο, χρησιμοποιείται στη μεταλλουργία σιδήρου, τη χαλυβουργία και την κατασκευή μπαταριών. Επίσης, στην υαλουργία για κατασκευή υάλων με ιώδες χρώμα, αλλά και στον καθαρισμό («λούσιμο») των χρωματισμένων υαλοτηγμάτων, εξ ου και το όνομα πυρολουσίτης -«λούειν εν τω πυρί» κατά την αρχαιότητα. Στη Μήλο άρχισε αισιόδοξα η εκμετάλλευση των μαγγανιούχων κοιτασμάτων στο Βάνι, αλλά σταμάτησε οριστικά το 1928, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Ποζολάνη: Η παρουσία ποζολάνης (Θηραϊκή Γη) μέσα στα υδραυλικά κονιάματα των αρχαίων δεξαμενών εμπλουτισμού του αργυρούχου μεταλλεύματος στο Λαύριο, κυρίως κατά την Κλασική Εποχή, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η χρήση της ήταν γνωστή ήδη από τους αρχαίους χρόνους. Ο Στράβων αναφέρει στα «Γεωγραφικά» τη χρήση της θηραϊκής γης στην Ιταλία, ενώ είναι ήδη αποδεδειγμένο ότι χρησιμοποιήθηκε στα κονιάματα από τη ρωμαϊκή εποχή. Η ανακάλυψη των ιδιοτήτων της ποζολάνης έγινε από τους Ρωμαίους σ’ ένα χωριό κοντά στον Βεζούβιο, Η παραλία Σαρακήνικο.  Sarakiniko beach. Από πάνω σειρά αριστερά: Οψιδιανός, ανδεσίτης, καολίνης, θείο, μαγγάνιο, ποζολάνη, βαρύτης, περλίτης, μπεντονίτης.
Δεξιά: Φυλλόσχημη αιχμή δόρατος, στο Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου.
WAVE

deposits in Vani began with optimism, but was finally stopped in 1928 due to the global recession.

Pozzolan: The presence of pozzolan (Theran Earth) in the hydraulic mortars of the ancient silver ore pans at Lavrio, especially during the Classical period, leads to the conclusion that its use has been known since antiquity. Strabo, in his “Geographica”, mentions the use of Theran Earth in Italy, while there is evidence that it has been used in mortars since Roman times. The properties of pozzolan were discovered by the Romans in a village near Vesuvius, Pozzoli, hence the name. Today, pozzolanic materials are mainly used for the production of cements with pozzolan (up to 20%) and pozzolanic cements (20-48%). Pozzolans are abundant in volcanic areas. In Greece, large quantities are found in Milos (Xylokeratia), but also in Kimolos, Aspronisi, Gyali and of course Thera (hence the name Theran Earth).

Baryte: Baryte is a mineral consisting of barium sulphate. However, the name Barytine is used in Greek mining to refer to the silver-

Did you know that:

• A house needs 150 tonnes of industrial minerals in cement, plaster, glass, paint, etc., and hundreds of tonnes of ore for its metal parts?

• A car needs 150 kg of industrial minerals for its windows, tyres and plastic parts?

• A car needs 1 tonne of metals such as aluminium, iron and nickel for the rest of its components?

• Each kilometre of motorway requires 30,000 tonnes of minerals?

poor ore of silver baryte. Baryte is mainly used in oil drilling, as well as in the glass industry, the tyre industry, the paper industry, the manufacture of paints, flares, fireworks, and as an aggregate in heavy cements. It is used in medicine as a solution administered to patients undergoing X-rays and in nuclear reactors as a radiation shield. Perlite: Perlite is a glassy volcanic rock with a high silica content (70-76%) and 2-6% water of crystallization. Its ability to swell when heated is also due to its high water content, as the steam produced is trapped between the grains in the form of glass bubbles, resulting in a significant increase in volume of up to 20 times. Expanded perlite is used as a thermal and acoustic insulation material in construction, in lightweight concrete, in plasters, as a substrate for hydroponic crops and as a soil conditioner, as well as in pet litter. It is also used as an additive in drilling slurries and as an abrasive in detergents, soaps and polishing products. It is also widely used as an intermediate filter to separate liquids from solids (beer, wine, sugar, water, oil). Perlite is mined in Milos and exported to many countries around the world. Greece is the world leader in perlite production. Perlite is also mined in Gyali, but is found on the islands of Kos, Lesvos and Antiparos. Bentonite: Bentonite is a rock composed of phyllosilicate minerals, mainly montmorillonite. Its main use is in foundries as a mould coating for precision casting and in iron production as a binder in the pelletisation of iron ore. It is also used in waterproofing cement injections, sanitary landfill coatings, pond/dam sealing, fertiliser/ pesticides, pet litter, ceramics, pharmaceuticals, cosmetics, photocopy paper. It is also very useful for purifying liquids (wine, juices, oil) from unwanted proteins and other substances. Milos is the main producer of bentonite, with large mining and export activities. Greece ranks first in bentonite production in the EU and second in the world. Bentonite is also found on the islands of Kimolos, Lesvos and Chios.

JUNE-JULY 2024 96 WAVE 97 JUNE-JULY 2024 το Pozzoli, απ’ όπου και το όνομα. Σήμερα, οι ποζολάνες χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή τσιμέντων με ποζολάνη (έως 20%) και ποζολανικών τσιμέντων (20-48%). Οι ποζολάνες αφθονούν στις ηφαιστειογενείς περιοχές. Στην Ελλάδα, μεγάλες ποσότητες υπάρχουν στη Μήλο (Ξυλοκερατιά) αλλά και στην Κίμωλο, στο Ασπρονήσι, στο Γυαλί και φυσικά στη Θήρα (εξ ου και το όνομα Θηραϊκή Γη). Βαρύτης: Ο βαρύτης είναι θειικό βάριο. Με το όνομα, όμως, βαρυτίνη στην ελληνική μεταλλεία είναι γνωστό το πτωχό σε άργυρο μετάλλευμα αργυρούχου βαρύτη. Ο βαρύτης χρησιμοποιείται κυρίως στις γεωτρήσεις πετρελαίου, καθώς επίσης στην υαλουργία, τη βιομηχανία ελαστικών, τη χαρτοβιομηχανία, στην παρασκευή χρωμάτων βαφής, φωτοβολίδων, πυροτεχνημάτων, καθώς και ως αδρανές υλικό στα βαριά τσιμέντα. Χρησιμοποιείται στην ιατρική υπό μορφή διαλύματος που χορηγείται στους ασθενείς που υποβάλλονται σε ακτινογραφίες, αλλά και σε πυρηνικούς αντιδραστήρες, ως ασπίδα προστασίας από ακτινοβολίες. Περλίτης: Ο περλίτης είναι ένα υαλώδες ηφαιστειακό πέτρωμα που περιέχει σε υψηλό ποσοστό διοξείδιο του πυριτίου (70-76%) και 2-6% κρυσταλλικό νερό. Στη μεγάλη περιεκτικότητά του σε νερό οφείλεται και η ιδιότητά του να διογκώνεται όταν θερμανθεί, καθώς ο ατμός που σχηματίζεται εγκλωβίζεται με τη μορφή γυάλινων φυσαλίδων ανάμεσα στους κόκκους, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του όγκου του έως και στο εικοσαπλάσιο. Ο διογκωμένος περλίτης χρησιμοποιείται ως θερμο-ηχομονωτικό υλικό στις οικοδομές, για ελαφρό σκυρόδεμα, για σοβάδες, ως υπόστρωμα σε υδροπονικές καλλιέργειες και ως εδαφοβελτιωτικό, αλλά και ως άμμος υγιεινής κατοικίδιων ζώων. Ακόμα, χρησιμοποιείται ως προσθετικό σε πολφούς γεωτρήσεων, καθώς και ως αποξεστικό υλικό σε απορρυπαντικά, σαπούνια, στιλβωτικά προϊόντα. Μεγάλη, επίσης, είναι η χρήση του ως ενδιάμεσου διηθητικού φίλτρου για τον διαχωρισμό υγρών από στερεά (μπίρας, κρασιού, ζάχαρης, νερού, λαδιού). Ο περλίτης εξορύσσεται στη Μήλο και εξάγεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Η Ελλάδα έρχεται πρώτη παγκοσμίως στην παραγωγή περλίτη. Επίσης περλίτης εξορύσσεται στο Γυαλί, αλλά απαντάται επίσης και στα νησιά Κω, Λέσβο, Αντίπαρο. Μπεντονίτης: Ο μπεντονίτης είναι πέτρωμα αποτελούμενο από φυλλοπυριτικά ορυκτά και κυρίως από μοντμοριλλονίτη. Βασική είναι η χρήση του στα χυτήρια, ως επικαλυπτικό καλουπιών για ακριβείς χυτεύσεις και στην παραγωγή σιδήρου, ως συνδετικό υλικό στη σφαιροποίηση του σιδηρομεταλλεύματος. Επίσης, χρησιμοποιείται για στεγανοποιητικές τσιμεντοενέσεις, για επιστρώσεις χώρων υγιεινής ταφής απορριμμάτων, για στεγανοποιήσεις λιμνών-φραγμάτων, για λιπάσματα-φυτοφάρμακα, για άμμο υγιεινής κατοικίδιων ζώων, στην κεραμική, στη φαρμακευτική, στα καλλυντικά, στο φωτοτυπικό χαρτί. Μεγάλη είναι επίσης η χρήση του στον καθαρισμό των υγρών (κρασί, χυμοί, λάδι) από ανεπιθύμητες πρωτεΐνες και άλλες ουσίες. Η Μήλος είναι η κύρια παραγωγός του μπεντονίτη, με μεγάλη εξορυκτική και εξαγωγική δράση. Η Ελλάδα έρχεται πρώτη στην παραγωγή μπεντονίτη στην Ε.Ε. και δεύτερη παγκοσμίως. Μπεντονίτης υπάρχει επίσης στα νησιά Κίμωλο, Λέσβο, Χίο.
Ορυχείο περλίτη στο Τσιγκράδο και η ομώνυμη παραλία.  Perlite mine and the
WAVE Εγκαταστάσεις της Imerys Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάς Α.Ε. (πρώην S&B), Βούδια Μήλου.  Installations of Imerys Industrial Minerals Greece S.A. (former S&B), Voudia, Milos.
famous beach of Tsigrado.
Ξέρετε ότι: • Ένα σπίτι χρειάζεται 150 τόνους βιομηχανικών ορυκτών σε τσιμέντα, σοβάδες, τζάμια, χρώματα κ.ά. και εκατοντάδες τόνους μεταλλευμάτων για τα μεταλλικά του μέρη. • Ένα αυτοκίνητο χρειάζεται 150 κιλά βιομηχανικά ορυκτά για τα τζάμια, τα ελαστικά και τα πλαστικά του μέρη. • Ένα αυτοκίνητο χρειάζεται 1 τόνο σε μέταλλα όπως αλουμίνιο, σίδηρο και νικέλιο για τα υπόλοιπα εξαρτήματά του. • Για κάθε χιλιόμετρο εθνικής οδού χρειάζονται 30.000 τόνοι ορυκτών.

ΩΡΑΙΑ ΜΟΥ ΚΥΡΙΑ

MY FAIR LADY

WE SET SAIL WITH OUR BELOVED ACTRESS KATERINA LEHOU TO EXPLORE ROLES, PLACES AND FAVOURITE SUMMER HABITS.

DIMITRIS PAPADOPOULOS

PHOTOS: ANDREAS SIMOPOULOS

Styling:

TMorfe

Editor: Sophia Tsakiri, Makeup-hair: Morfe

All heads turn to take a look at her. It’s not just her beauty, it’s her energy that makes people want to talk to her. She keeps a low profile and leads a grounded life. She loves her work without letting it define her. Comedies and dramas, Ibsen, Coward and Greek authors, established and emerging directors. Damiani in “The Witch” and Eleni in the TV series “Happy Together”, but also a presence in “The Island”. “Personality matters most in this job. More than talent. A good personality is team-oriented, has the will to learn and grow” she says in an interview. Her personality illuminates her talent. She is a giving person with open arms, a confirmed good friend, who offers unconditional love and support to her colleagues.

Which is your favourite island?

The next one I’ll visit! My husband, Manos Stratakis, when he finds a holiday destination he likes, he wants us to go there again and again, but I tell him, “It won’t work with me”. We have so many beautiful islands, why should we always visit the same one? Every island has its own charm. Our islands are endless and unique.

ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗΜ Ε ΝΗ ΗΘΟΠΟΙ Ο ΚΑΤΕΡ Ι ΝΑ Λ Ε ΧΟΥ ΒΑ ΖΟΥΜΕ ΠΛΩ ΡΗ ΓΙΑ Ρ ΟΛΟΥΣ, ΤΟ ΠΟΥΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΜ Ε ΝΕΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝ Ε Σ ΣΥΝ Η ΘΕΙΕΣ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΧΟΥ
98 JUNE JULY 2024 ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ  ΒY
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ 
KATERINA LEHOU
Σοφία Τσακίρη, Μακιγιάζ-μαλλιά:
α κεφάλια γυρνούν για να την κοιτάξουν. Δεν είναι μόνο η ομορφιά της, είναι η ενέργειά της που αστράφτει και κάνει τον κόσμο να θέλει να της μιλήσει. Η ίδια διατηρεί χαμηλούς τόνους και ακολουθεί μια ζωή γειωμένη. Αγαπά τη δουλειά της χωρίς αυτή να την ορίζει. Κωμωδίες και δράματα, Ίψεν, Κάουαρντ αλλά και Έλληνες συγγραφείς, διακεκριμένοι και ανερχόμενοι σκηνοθέτες. Δαμιανή στη «Μάγισσα» και Ελένη της τηλεοπτικής σειράς «Ευτυχισμένοι μαζί», αλλά παρούσα και στο «Νησί». «Ο χαρακτήρας παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στη δουλειά. Περισσότερο και από το ταλέντο. Ο καλός χαρακτήρας έχει ομαδικότητα, έχει τη θέληση να μαθαίνεις και να εξελίσσεσαι», θα πει σε συνέντευξή της. Ο χαρακτήρας της φωτίζει το ταλέντο της. Πρόκειται για άνθρωπο δοτικό και με αγκαλιά ανοιχτή, διασταυρωμένα καλή φίλη και με αμέριστη αγάπη και υποστήριξη για τους συναδέλφους της. Ποιο είναι το πιο αγαπημένο σας νησί; Το επόμενο! Ο σύζυγός μου, Μάνος Στρατάκης, όταν βρει ένα μέρος για διακοπές να του αρέσει, θέλει να πηγαίνουμε συνέχεια εκεί, αλλά του λέω, «δεν θα γλιτώσεις έτσι εύκολα με μένα». Έχουμε τόσα WAVE Φόρεμα με ανοιχτή πλάτη Zara, zara.com Zara backless dress, zara.com.

You spent some time in Crete filming the TV series “The Island”. That’s right. We stayed in Plaka and didn’t move much. It was winter and we stayed in a hotel that had been opened especially for us. There was a tavern too, which also worked for us around the clock, with catering for lunch and dinner. We stayed for quite a while -I stayed for about nine months. It was a very authentic experience.

Would you do it again?

With great pleasure. Besides, as I always say, the road has so many virtues. You concentrate on your work, all your energy goes into it, you connect with people and that’s how you perform better.

Do you work in the summer?

I haven’t worked for many, many summers. I avoid tours. Of course, I happened to be filming and spending the whole summer in Athens. I also worked at the theatre in Athens, at Alsos, Park, Hellenic Cosmos... But this touring thing, where you’re on a bus all morning, in some random hotel in the afternoon and playing in the middle of nowhere at night; I can’t do it anymore. I would only like it if I had one day to travel and one day to play so that we could rehearse.

101 JUNE JULY 2024 WAVE Πουκάμισο Yaya και παντελόνι Liu.jo, και τα δύο Hondos Center. Πέδιλα Zara, zara.com Yaya shirt and Liu.jo trousers, both from Hondos Center. Zara sandals, zara.com.
όμορφα νησιά, γιατί να πηγαίνουμε συνέχεια στο ίδιο; Κάθε νησί έχει τη δική του χάρη. Ατέλειωτα είναι τα νησιά μας και ξεχωριστά. Στην Κρήτη ζήσατε αρκετό καιρό για τα γυρίσματα της τηλεοπτικής σειράς «Το Νησί». Πράγματι. Είχαμε μείνει στην Πλάκα και δεν κάναμε πολλές μετακινήσεις. Επίσης ήταν χειμώνας και είχαμε μείνει σε ένα ξενοδοχείο που το άνοιξαν ειδικά για μας. Υπήρχε και μια ταβέρνα η οποία και εκείνη δούλευε νυχθημερόν για μας, με catering για το μεσημέρι και το βράδυ μαζευόμασταν όλοι εκεί. Μείναμε αρκετό καιρό -εγώ γύρω στους εννέα μήνες. Ήταν πολύ αυθεντικό όλο αυτό που ζήσαμε. Θα το ξανακάνατε; Με μεγάλη ευχαρίστηση. Εξάλλου, είναι κάτι που πάντα λέω, το εκτός έδρας έχει πάρα πολλές αρετές. Εστιάζεις στη δουλειά σου, όλη σου η ενέργεια πηγαίνει εκεί, δένεσαι με τους ανθρώπους και έτσι αποδίδεις καλύτερα. Τα καλοκαίρια δουλεύετε; Εδώ και πάρα πολλά καλοκαίρια, όχι. Τις περιοδείες τις απο

Is it also about the repertoire?

No. Just, generally, it is not easy and I for one do not enjoy it very much. The sun is bad for the voice, it makes it weary. Just like the humidity and the sleepless nights. I don’t like sitting in a room and going out just to play.

How is your ideal summer?

I like the city too, especially in August in Athens. This year, for the first time, we will be able to go on holiday for 10 days in June and I am very happy about it. June holidays are different -the weather, the sea, the people...

It was a long winter for you, wasn’t it?

It’s been almost two long winters -the first one sort of stretched into the second. “The Witch” is over for all of us who played in it, because what happens next refers to a time before that, 100 years ago. Next year I will only be doing theatre and rehearsals will start in the summer.

Have you ever spent a summer holiday abroad?

No, I wouldn’t want to go abroad for the summer. I need the sea and the peace it brings. The Cycladic islands in particular have a calming effect on me. I like them because they are not very green. I get agitated by the green; the stone and the sun calm me down.

Do you like the winter?

I don’t think there is winter anymore, but in general, as a Mediterranean person, the cold makes me feel a bit uncomfortable. I think it’s the rain that bothers me the most. The fact that we didn’t have a winter this year is certainly a nightmare scenario for the future. I worry about the kind of world we are leaving for future generations. Today the deserts are already flooding, everything is falling apart, it’s a crazy state of things, and yet some people still question that there is climate change and that this is happening.

Is it still up to us to reverse it?

Scientists say -and I believe it as well- that there is still a chance, if those in power take some serious decisions, that this climate change will not progress. On the other hand, on my side, I do everything I can, from what and how much I eat to not littering left and right.

What are the essentials you always take to the beach?

Sunscreen and a hat are a must. But most of the time I try to stay in some place that is right on the beach and sit on the terrace or be in the sea. I don’t like sitting on the beach.

103 JUNE JULY 2024
φεύγω. Έχει τύχει βέβαια να έχω γυρίσματα και να μείνω όλο το καλοκαίρι στην Αθήνα. Επίσης έχω δουλέψει στο θέατρο στην Αθήνα, στο Αλσος, στο Park, στον Ελληνικό Κόσμο… Αυτό όμως με τις περιοδείες, που όλο το πρωί είσαι σε ένα λεωφορείο, το μεσημέρι σε ένα τυχάρπαστο ξενοδοχείο και το βράδυ να παίζεις στο πουθενά, δεν το μπορώ άλλο. Θα μου άρεσε μόνο αν είχα μία μέρα ταξίδι και μία μέρα να παίζω, έτσι ώστε να προλαβαίνουμε και μια πρόβα. Έχει να κάνει και με το ρεπερτόριο; Όχι. Γενικώς δεν είναι εύκολο και εγώ τουλάχιστον δεν το χαίρομαι ιδιαίτερα. Ο ήλιος κάνει κακό στη φωνή, την κουράζει. Η υγρασία και το ξενύχτι, το ίδιο. Δεν μου αρέσει να κάθομαι σ’ ένα δωμάτιο και να βγαίνω μόνο για να παίξω. Πώς είναι το ιδανικό σας καλοκαίρι; Μου αρέσει και η πόλη, συγκεκριμένα ο Αύγουστος στην Αθήνα. Φέτος, για πρώτη φορά, θα καταφέρουμε να πάμε διακοπές και τον Ιούνιο για 10 μέρες και είμαι πολύ ευχαριστημένη. Τον Ιούνιο είναι διαφορετικές οι διακοπές -ο καιρός, η θάλασσα, ο κόσμος… Ήταν ένας κουραστικός χειμώνας αυτός για εσάς, έτσι δεν είναι; Ήταν σχεδόν δύο χειμώνες κουραστικοί -ο πρώτος πήρε παραμάζωμα και τον δεύτερο σχεδόν. Η «Μάγισσα» τελείωσε για όλους όσοι παίζουμε, διότι αυτό που θα γίνει στη συνέχεια αφορά προγενέστερο χρόνο, 100 χρόνια πριν. Την επόμενη χρονιά θα κάνω μόνο θέατρο και οι πρόβες ξεκινούν μέσα στο καλοκαίρι. Έχετε κάνει καλοκαιρινές διακοπές στο εξωτερικό; Όχι, δεν θα ήθελα να πάω καλοκαίρι στο εξωτερικό. Έχω ανάγκη τη θάλασσα και την ηρεμία που μου δίνει. Ειδικά τα κυκλαδίτικα νησιά με ηρεμούν πάρα πολύ. Μου αρέσουν επειδή δεν έχουν πολύ πράσινο. Το πράσινο με εξεγείρει, ενώ η πέτρα και ο ήλιος με ησυχάζουν. Τον χειμώνα τον συμπαθείτε; Νομίζω ότι δεν υπάρχει πια χειμώνας, αλλά γενικά ως άνθρωπος της Μεσογείου, με το κρύο ζορίζομαι. Πιο πολύ απ’ όλα με πειράζει η βροχή νομίζω. Σίγουρα το ότι φέτος δεν νιώσαμε χειμώνα προδιαγράφει ένα εφιαλτικό σενάριο για το μέλλον. Με απασχολεί το τι κόσμο παραδίδουμε στις επόμενες γενιές. Σήμερα ήδη πλημμυρίζει η έρημος, διαλύονται τα πάντα, είναι μια τρελή συνθήκη και όμως κάποιοι ακόμα αμφισβητούν ότι υπάρχει κλιματική αλλαγή και ότι αυτά συμβαίνουν. Είναι ακόμα στο χέρι μας να την αντιστρέψουμε; Απ’ ό,τι λένε οι επιστήμονες -και το πιστεύω και εγώ αυτό- υπάρWAVE Γιλέκο και παντελόνι DKNY, και τα δύο Hondos Center. Πέδιλα Zara, zara.com. DKNY vest and trousers, both from Hondos Center. Zara sandals, zara.com.
June holidays are different -the weather, the sea, the people...

Childhood summer memories?

In Ntamouchari, in Pelion, without electricity, without access by car -only by boat from Ai-Giannis or by donkey from Mouresi- and to use the telephone we had to go at the grocery store. We used to go there all summer and it was a dream. Sea and play all day long. We invented games -I directed my first plays there.

Would you like to direct something in the future?

I don’t overestimate my powers, it’s not my burning passion and I’m generally a bit of a coward. I don’t dare to do things. I could have done a lot more had I dared. On the other hand, this is not my chosen profession. I see colleagues who do it very nicely, like Papaspiliopoulos or Markoulakis. But these people I mentioned are different people -I think they’ve always had that flame.

Do you have any repressed feelings about your job? Something you’d really like to do?

No, not at all. Everyone has their own personal journey. Everyone is unique. What I want is to do what I do in the best possible way. You have to move things around a bit and they move you around a bit -life is unpredictable in general and especially in our line of work. You choose, but it’s also what they propose to you most of the time.

Do you plan your next moves?

I don’t plan anything anymore, but I didn’t do it systematically before. I am sensitive to my needs, but also open to the unpredictable. When “The Witch” ended this year, before the phone started ringing, I sat by myself and wondered what I wanted

Hondos Center.

Karfil,

Zara, zara.com Bash dress and Karfil straw panama hat, both from Hondos Center. Zara sandals, zara.com.

104 JUNE JULY 2024 WAVE χει περιθώριο, αν οι κρατούντες πάρουν κάποιες σοβαρές αποφάσεις, να μην εξελιχθεί αυτή η κλιματική αλλαγή. Από την άλλη, στο δικό μου κομμάτι, ό,τι μπορώ να κάνω, από το τι και πόσο θα φάω μέχρι να μην πετάω σκουπίδια δεξιά και αριστερά, το κάνω. Ποια είναι τα απαραίτητα πράγματα που παίρνετε πάντα μαζί σας στην παραλία; Αντηλιακό και καπέλο οπωσδήποτε. Συνήθως όμως προσπαθώ να μένω κάπου που είναι ακριβώς μπροστά στην παραλία και να κάθομαι στη βεράντα ή να είμαι μέσα στη θάλασσα. Δεν μου αρέσει να κάθομαι στην παραλία. Παιδικές καλοκαιρινές αναμνήσεις; Στην Νταμούχαρη, στο Πήλιο, χωρίς ρεύμα, χωρίς πρόσβαση με αυτοκίνητο -μόνο με καΐκι από τον Αϊ-Γιάννη ή με γαϊδουράκι από το Μούρεσι- και για τηλέφωνο, στο μπακάλικο. Πηγαίναμε εκεί όλο το καλοκαίρι και ήταν ονειρικά. Όλη μέρα θάλασσα και παιχνίδι. Εφευρίσκαμε παιχνίδια -τα πρώτα μου θεατρικά τα έχω σκηνοθετήσει εκεί. Θα θέλατε να σκηνοθετήσετε στο μέλλον; Δεν υπερεκτιμώ τις δυνάμεις μου, δεν είναι διακαής πόθος μου και γενικά είμαι λίγο δειλή. Δεν τολμάω πράγματα. Θα μπορούσα να έχω κάνει πολύ περισσότερα, αν είχα τολμήσει. Από την άλλη, δεν είναι το επάγγελμα που έχω επιλέξει. Βλέπω συναδέλφους που το κάνουν με πολύ ωραίο τρόπο, όπως ο Παπασπηλιόπουλος, ο Μαρκουλάκης. Είναι κι άλλοι άνθρωποι όμως οι συγκεκριμένοι που ανέφερα -νομίζω ότι πάντα είχαν αυτή τη φλόγα. Έχετε κάποιο απωθημένο με τη δουλειά σας; Κάτι που θα θέλατε πολύ να κάνετε; Όχι, καθόλου. Ο καθένας έχει μια πολύ προσωπική διαδρομή. Ο καθένας από μας είναι μοναδικός. Εμένα με ενδιαφέρει αυτό που κάνω, να το κάνω με τον καλύτερο τρόπο. Τα πράγματα τα πας και λίγο, σε πάνε και λίγο -η ζωή είναι απρόβλεπτη γενικά και ειδικά στη δουλειά μας. Επιλέγεις εσύ, αλλά είναι και τι σου προτείνουν κυρίως. Προγραμματίζετε τις επόμενες κινήσεις σας; Πλέον δεν προγραμματίζω τίποτα, αλλά ούτε και παλαιότερα το έκανα συστηματικά. Ψυχανεμίζομαι τις ανάγκες μου αλλά είμαι ανοιχτή και στο απρόβλεπτο. Όταν τελείωσε φέτος η «Μάγισσα», πριν αρχίσει να χτυπάει το τηλέφωνο, κάθισα μόνη μου και αναρωτήθηκα τι θα ήθελα να κάνω στη συνέχεια. Σκέφτηκα ότι θα ήθελα να κάνω θέατρο και μετά ήρθε και η πρόταση και «κούμπωσε».
Τον Ιούνιο είναι διαφορετικές οι διακοπές -ο καιρός, η θάλασσα, ο κόσμος…
Φόρεμα Βash και ψάθινο
καπέλo
και τα δύο
Πέδιλα
panama

to do next. I thought I wanted to do theatre and then the offer came and it clicked.

Did you take your time with your thoughts and decisions from an early age?

Yes, I didn’t stress out, I didn’t worry if the phone would ring for work, I wasn’t even sure if it would. I could see things were going to happen, but I had to be ready. Therefore I always had work to do. Because to be ready, both at work and in life, you must never stand still -in the sense of never being idle. So I try to take care of my mind, my body, keep up to date, learn as much as I can, be alert and if something comes up I think I’ll be able to fit in.

Is this preparation a personal undertaking or does it involve discussion with your husband or other colleagues?

It is an internal and personal process. For me, at least, it has to do with my personal needs. Of course I will share something with the person I live with, but we have to give each other space to feel free.

When you’re not working, what’s your daily life like in Athens?

I’m a homebody. I spend a lot of hours at home and never get bored. My home is my castle. I generally read, exercise, watch something I like, listen to my music, cook.

Have you ever been on holiday on an island you’ve visited before and you don’t recognise anymore?

Yes, unfortunately. It has happened to me with Mykonos, which I visited 15 years ago. The second time round, I found it was as if everything had become confused, unified, and I couldn’t understand where I was. I really wanted to leave immediately, the place was completely unrecognisable and alien to me. The other place where something similar happened to me is in Ntamouchari. I hadn’t been there since I was 11. Fortunately, it had not been maltreated, but it lacked the primitive and authentic element that had impressed itself on my memory in the first decade of my life. I understand that people’s habits and demands are changing, so all these places are trying to cater for that. It would just be better if it was done with a little more respect for nature and the specific characteristics of each place. Because if these are completely circumvented, the place is violated and turns ugly.

We would like to thank the management of the Gloria Gati Restaurant (6 Agiou Georgiou Street, Karytsi Square, Athens) for their kind hospitality. gloriagati.com

107 JUNE JULY 2024
Δίνατε από μικρή χρόνο στις σκέψεις και τις αποφάσεις σας; Ναι, δεν είχα κάποια αγωνία, δεν αγχωνόμουν αν θα χτυπήσει το τηλέφωνο για δουλειά, χωρίς να είμαι σίγουρη καν ότι θα χτυπήσει. Έβλεπα ότι τα πράγματα συμβαίνουν, εγώ όμως έπρεπε να είμαι σε ετοιμότητα. Άρα πάντα είχα δουλειά να κάνω. Διότι για να είσαι σε ετοιμότητα, και στη δουλειά και στη ζωή, πρέπει να μην κάθεσαι ποτέ -με την έννοια του να μην είσαι αραχτός. Προσπαθώ λοιπόν να φροντίζω το μυαλό μου, το σώμα μου, ενημερώνομαι, μαθαίνω όσα περισσότερα πράγματα μπορώ, είμαι σε εγρήγορση και όταν έρθει κάτι, θεωρώ ότι είμαι σε θέση να ενταχθώ. Αυτή η προετοιμασία είναι μια προσωπική υπόθεση ή περιέχει και συζήτηση με τον σύζυγό σας ή άλλους συναδέλφους σας; Είναι μια εσωτερική διαδικασία και προσωπική του καθενός. Τουλάχιστον για μένα, έχει να κάνει με την προσωπική μου ανάγκη. Σαφώς θα μοιραστώ κάτι με τον άνθρωπο που μένουμε μαζί, αλλά πρέπει ο ένας να δίνει και χώρο στον άλλον, για να αισθάνεται ελεύθερος. Όταν δεν έχετε δουλειά, πώς είναι η καθημερινότητά σας στην Αθήνα; Είμαι σπιτόγατος. Περνάω αρκετές ώρες στο σπίτι, χωρίς να βαριέμαι ποτέ. Το σπίτι μου είναι το κάστρο μου. Γενικά διαβάζω, θα κάνω τη γυμναστική μου, θα δω κάτι που μου αρέσει, θα ακούσω τη μουσική μου, θα μαγειρέψω. Έχει τύχει να πάτε διακοπές σε ένα νησί, το οποίο είχατε επισκεφτεί και παλιότερα και να μην το αναγνωρίσετε πλέον; Ναι, δυστυχώς. Μου έχει συμβεί με τη Μύκονο, στην οποία είχα πάει πριν από 15 χρόνια. Σε αυτή τη δεύτερη φορά, διαπίστωσα ότι ήταν σαν να έχουν μπερδευτεί όλα, να έχουν ενοποιηθεί και δεν μπορούσα να καταλάβω πού βρίσκομαι. Πραγματικά, ήθελα να φύγω αμέσως, το μέρος μού ήταν εντελώς αγνώριστο και ξένο. Το άλλο μέρος, στο οποίο μου συνέβη κάτι παρόμοιο είναι στην Νταμούχαρη. Είχα να πάω από 11 χρόνων. Ευτυχώς δεν είχε κακοποιηθεί, αλλά δεν είχε το πρωτόγονο και αυθεντικό στοιχείο που είχε εντυπωθεί στη μνήμη μου τότε, στην πρώτη δεκαετία της ζωής μου. Καταλαβαίνω ότι αλλάζουν οι συνήθειες και οι απαιτήσεις του κόσμου, άρα και όλα αυτά τα μέρη προσπαθούν να ανταποκριθούν σε αυτές. Απλώς, καλό θα ήταν να γίνεται με λίγο περισσότερο σεβασμό στη φύση και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε τόπου. Γιατί όταν αυτά καταστρατηγούνται εντελώς, παραβιάζεται το μέρος και ασχημαίνει. Ευχαριστούμε θερμά τη διεύθυνση του εστιατορίου Gloria Gati (Πλ.ΑγίουΓεωργίουΚαρύτση6,Αθήνα)γιατηνευγενικήφιλοξενία. gloriagati.com WAVE

LET’S TAKE A DIP… IN A DISH! ΒΟΥΤΙΕΣ…

DELICIOUS TRADITIONAL DISHES FROM CRETE, MADE WITH LOVE AND TRULY LOCAL INGREDIENTS, DRESSED WITH THE PUREST OLIVE OIL, ARE THE IDEAL “SPOT” FOR A DIFFERENT KIND OF DIP WITH FRESHLY BAKED BREAD OR CRUNCHY RUSKS.

The cradle of the mighty Minoan civilisation, and a crossroads for peoples and cultures over the centuries, Greece’s largest island is home to numerous archaeological sites, finds and monuments that bear irrefutable witness to a glorious past. Combined with its unspoilt natural beauty, endless beaches with crystal clear turquoise waters,

ΟΣΤΙΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚ Α ΠΙΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ, ΦΤΙΑΓΜΕΝΑ ΑΚΙ ΚΑΙ ΓΝΗΣΙΑ ΤΟΠΙΚ Α ΥΛΙΚ Α , ΛΟΥΣΜΕΝΑ ΜΕ ΤΟ ΠΙΟ ΑΓΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ, ΓΙΝΟΝΤΑΙ Ο ΙΔΑΝΙΚΟΣ «ΤΟΠΟΣ» ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ Σ, ΜΕ ΟΛΟΦΡΕΣΚΟ ΖΥΜΩΤΟ ΨΩΜΙ Ή ΤΡΑΓΑΝΙΣΤΑ ΠΑΞΙΜΑ ΔΙΑ.
WAVE
Kοιτίδα του ανυπέρβλητου μινωικού πολιτισμού και σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών ανά τους αιώνες, το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας φιλοξενεί πολυάριθμους αρχαιολογικούς τόπους, ευρήματα και μνημεία, αδιάψευστους μάρτυρες ενός λαμπρού παρελθόντος. Σε συνδυασμό με την ανέγγιχτη φυσική ομορφιά της, τις απέραντες παραλίες με τα πεντακάθαρα WAVE 108 109 JUNE JULY 2024 JUNE JULY 2024 ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΑΤΜΑΤΖΙΔΟΥ  BY MARIA ATMATZIDOU
ΣΤΑ
ΠΙΑΤΑ!

caves and gorges, Crete is sure to attract travellers with a wide range of interests from all over the world. But if there is one thing everyone can agree on, it is the deliciousness of its traditional dishes.

Moreover, the traditional cuisine of Crete, “the product of a cumulative experience that has allowed the flavours, the smells and even the names of Cretan dishes to travel through time unchanged for centuries... is based on simple techniques and original combinations...” writes Myrsini Lambraki in her book “Cretan Cuisine” (Myrsini’s Editions).

Dishes with history

Cretan cuisine offers a priceless culinary treasure with recipes from the Minoan era -5,000 years ago- and high quality local produce.

“... in the case of Crete, there are several findings proving that the Traditional Cretan Diet, which existed on the island until the middle of the 20th century and which, fortunately, is still preserved today in several households in the Cretan

countryside, seems to have its roots in prehistoric and Minoan Crete” writes Dr Anaya Sarpaki, archaeologistarchaeobotanist, in her book “Traditional Cretan Diet - Its Minoan Origins and Evolution” (Association of Cretan Olive Municipalities - ACOM): “During the Minoan period, oil seems to have been widely consumed, as large jars for storing olive oil have been found in most areas of the island, while the Linear B script largely refers to the use of olive oil in many cases and not only for food”.

From prehistoric and Minoan times through the Byzantium, the Venetian and Ottoman rule, and then the arrival of refugees who fled to Crete from Asia Minor, the traditional cuisine has been influenced by many factors, all of which have been masterfully integrated. Yet, it has managed to maintain its authenticity over the centuries with a rich “repertoire” of flavours based on what is generously offered by the Cretan land: olive oil and olives, vegetables, wild greens, legumes, fruits, aromatic herbs, grains. But also, fish and seafood, and the characteristic chochlioi -the famous snails- as well as dairy products, and meat, in smaller quantities of course. Its temperate climate, the inexhaustible richness of its land and its unique biodiversity, as well as the lifestyle of its inhabitants, have given rise to a type of food that is recognised worldwide not only for its simplicity and imagination, but also for its benefits to health, well-being and longevity.

νησιού βρέθηκαν μεγάλα πιθάρια για την αποθήκευσή του, ενώ η Γραμμική Β’ Γραφή αναφέρεται, κατά κόρον, στη χρήση ελαιόλαδου σε πολλές περιπτώσεις και όχι μόνο για τη διατροφή». Από την προϊστορία και τη μινωική εποχή, στο Βυζάντιο, στην Ενετοκρατία και την οθωμανική κυριαρχία και ύστερα στον ερχομό των προσφύγων από τη Μικρά Ασία που κατέφυγαν στην Κρήτη, η παραδοσιακή κουζίνα δέχτηκε πολλές επιρροές, τις οποίες τις ενσωμάτωσε με αριστοτεχνικό τρόπο. Κατάφερε όμως να διατηρήσει την αυθεντικότητά της ανά τους αιώνες με ένα πλούσιο «ρεπερτόριο» γεύσης, που βασίζεται σε ό,τι προσφέρει απλόχερα η κρητική γη: ελαιόλαδο και ελιές, λαχανικά, αγριόχορτα, όσπρια, φρούτα, αρωματικά βότανα, σιτηρά. Μαζί και ψάρια και θαλασσινά, και οι χαρακτηριστικοί χοχλιοί -τα γνωστά σαλιγκάρια-, αλλά και γαλακτοκομικά, και κρέας, σε μικρότερες βέβαια ποσότητες. Χάρη στο εύκρατο κλίμα, στον ανεξάντλητο πλούτο της γης της και στη μοναδική της βιοποικιλότητα, αλλά και στον τρόπο ζωής των κατοίκων της, γεννήθηκε ένα είδος διατροφής που αναγνωρίστηκε παγκοσμίως όχι μόνο για την απλότητα ταυτόχρονα με τη φαντασία του, αλλά και για τα οφέλη του στην υγεία, την ευεξία και τη μακροβιότητα. WAVE WAVE γαλαζοπράσινα νερά, τα σπήλαια και τα φαράγγια της, η Κρήτη είναι σίγουρα πόλος έλξης για ταξιδιώτες με διαφορετικά ενδιαφέροντα από όλο τον κόσμο. Όμως, αν σε κάτι όλοι συμφωνούν, είναι σίγουρα η νοστιμάδα των παραδοσιακών της πιάτων. Άλλωστε η παραδοσιακή κουζίνα της Κρήτης, «προϊόν μιας συσσωρευμένης πείρας που με έναν εκπληκτικό τρόπο κάνει τις γεύσεις, τις μυρωδιές, ακόμα και τις ονομασίες των κρητικών εδεσμάτων να ταξιδεύουν αιώνες τώρα μέσα στον χρόνο αναλλοίωτες… βασίζεται σε απλές τεχνικές και συνάμα πρωτότυπους συνδυασμούς…» γράφει η Μυρσίνη Λαμπράκη στο βιβλίο «Η κουζίνα της Κρήτης» (Μυρσίνη Εκδόσεις). Πιάτα με ιστορία Έναν ανεκτίμητο γευστικό θησαυρό προσφέρει απλόχερα η κρητική κουζίνα, με συνταγές από τη μινωική ακόμη εποχή -5.000 χρόνια πριν- και τοπικά προϊόντα υψηλής ποιότητας. «… στην περίπτωση της Κρήτης, υπάρχουν αρκετά ευρήματα τα οποία αποδεικνύουν ότι η Παραδοσιακή Κρητική Διατροφή, αυτή που υπήρχε μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα στο νησί και αυτή που ευτυχώς εξακολουθεί να διατηρείται και σήμερα σε αρκετά νοικοκυριά της κρητικής υπαίθρου, φαίνεται να έχει τις ρίζες της στην Προϊστορική και Μινωική Κρήτη», γράφει η Δρ Ανάγια Σαρπάκη, αρχαιολόγος-αρχαιοβοτανολόγος στο βιβλίο «Παραδοσιακή Κρητική Διατροφή - Η μινωική προέλευση και η εξέλιξή της» (Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης - ΣΕΔΗΚ): «Κατά τη μινωική περίοδο, το λάδι φαίνεται να είχε μεγάλη κατανάλωση, αφού στις περισσότερες περιοχές του
JUNE JULY 2024 110 JUNE-JULY 2024

Gastronomy on board

The journey to the delicious Cretan flavours starts before you even set foot on the island! The renowned chef Nektaria Kokkinaki, inspired by her roots, has created a menu as an ode to the Minoan land, to be served in the restaurants of FESTOS PALACE and

Dip in fearlessly!

Any kind of stew is ideal for your... dips; as is any casserole. Try hare or rabbit stew, with lots of onions and delicious ripe tomato and wine broth, scented with spices, cloves, cinnamon and bay leaves. Besides, the Minoans hunted hares and rabbits, but also wild goats. Aubergine casserole with feta cheese is a heavenly dream; chickpea casserole with the reddish sauce in which they are cooked; Heraklion casserole with all kinds of vegetables from the Cretan allotment -green beans, courgettes, potatoes, okra and aubergines; and also, parsley casserole with freshly chopped parsley and tomatoes to spread on your bread. The scents of the sea come to your table and combine with the richness of the Cretan land when you taste the fish and squid cooked with leeks and fennel, the octopus with wild greens, but also the squid with its ink that smells of a Cretan wine reduction sauce. There are many delicious dishes cooked in the Cretan pot, such as the beloved eggplants simmered with tomatoes, onions and garlic, or the popular briam with courgettes, tomatoes and onions. And if you like, add feta cheese, kefalotyri or xinomizithra to heighten the senses. And even though meat was not really included in the Cretan quiver of taste, when combined with the wild edible plants of the Cretan land, it turns into a gastronomic poem. Take, for example, the characteristic stamnagathi, which leaves a slight bitterness in the

KNOSSOS PALACE ships of the MINOAN LINES. The twelve traditional recipes, using fresh ingredients from local producers and bearing the “Quality Label of Cretan Cuisine” by the Region of Crete, are the ideal first contact with the local cuisine before you set off to discover all the delights of the island!

112 113 JUNE JULY 2024 JUNE JULY 2024 WAVE Βουτήξτε άφοβα! Κάθε λογής στιφάδο είναι ιδανικό για τις… βουτιές σας, όπως και κάθε γιαχνί. Δοκιμάστε λαγό ή κουνέλι στιφάδο, με πολλά κρεμμύδια και λαχταριστό ζουμάκι από ώριμες ντομάτες και κρασί, να μοσχομυρίζει από μπαχάρια, γαρίφαλο, κανέλα και δαφνόφυλλα. Άλλωστε και οι Μινωίτες κυνηγούσαν λαγούς και κουνέλια, αλλά και αγριοκάτσικα. Οι μελιτζάνες γιαχνί με φέτα είναι ένα όνειρο, τα ρεβύθια γιαχνί με την κοκκινωπή σαλτσούλα στην οποία έχουν σιγοβράσει, το ηρακλειώτικο γιαχνί με όλων των ειδών τα λαχανικά από το κρητικό μποστάνι -φασολάκια, κολοκυθάκια, πατάτες, καθώς και μπάμιες και μελιτζάνες-, αλλά και τον μαϊντανό γιαχνί, με φρεσκοκομμένο μαϊντανό και ντοματούλες για να απλώσετε στο ψωμί σας. Οι μυρωδιές της θάλασσας καταφτάνουν στο τραπέζι σας και ενώνονται με τον πλούτο της κρητικής γης, όταν γεύεστε τα ψάρια και τις σουπιές σιγομαγειρεμένα με πράσα και μάραθο, το χταπόδι με αβρωνιές ή άγρια χόρτα, αλλά και τις σουπιές με το μελάνι τους να μοσχομυρίζει η σάλτσα τους από κρητικό κρασί. Πολλά τα νοστιμότατα φαγητά που μαγειρεύονται στην κρητική κατσαρόλα, όπως οι αγαπημένες μελιτζάνες που έχουν σιγοβράσει με ντομάτες και κρεμμύδια και σκόρδο, ή το γνωστό μας μπριάμ με κολοκυθάκια, ντομάτες και κρεμμυδάκια. Κι αν θέλουμε, προσθέτουμε φέτα ή κεφαλοτύρι ή ξινομυζήθρα, για να απογειωθούν οι αισθήσεις. Κι αν το κρέας δεν περιλαμβανόταν ιδιαίτερα στην κρητική φαρέτρα της γεύσης, όταν ενώνεται με τα άγρια βρώσιμα φυτά της κρητικής γης, έχουμε ένα γαστρονομικό ποίημα. Πάρτε παράδειγμα το αντιπροσωπευτικό σταμναγκάθι, που αφήνει μια ελαφριά πικράδα στο στόμα,
WAVE Γαστρονομία εν πλω Το ταξίδι στις πεντανόστιμες κρητικές γεύσεις ξεκινάει προτού καν πατήσετε το πόδι σας στο νησί! H διακεκριμένη μαγείρισσα Νεκταρία Κοκκινάκη, με έμπνευση από τις ρίζες της, επιμελήθηκε ένα μενού-ωδή στη μινωική γη, που προσφέρεται από τα εστιατόρια των πλοίων FESTOS PALACE και KNOSSOS PALACE της MINOAN LINES. Οι δώδεκα παραδοσιακές συνταγές, με τις αγνές πρώτες ύλες που προέρχονται από ντόπιους παραγωγούς και φέρουν το σήμα ποιότητας «Κρητική Κουζίνα» της Περιφέρειας Κρήτης, είναι η ιδανική πρώτη επαφή με την τοπική κουζίνα, προτού αποβιβαστείτε στο νησί και ανακαλύψετε όλες τις νοστιμιές της!

mouth, wild and authentic, like the unspoilt nature of the island. Try goat and stamnagathi and dip your bread in the rich, warm sauce that smells of pure olive oil, wine and lemon. Or try it with lamb fricassee. Or even with golden thistle and lamb with avgolemono (egg and lemon sauce) and dip your bread in the aromatic sauce.

The famous staka may not be the most representative of the Cretan diet of the 1960s -which was the basis of the Mediterranean Diet, recognised by UNESCO as Intangible Cultural Heritage since 2010- but as we are in Crete, it would be a shame not to try this delicacy! Especially when we can taste the fresh eggs, boiled in hot water and then covered with the thick staka cream. Salads and fresh vegetables are equally delicious, the perfect accompaniment to your bread and rusks. The Cretan salad, a variation of the Greek salad, with Cretan rusk or barley dry bread, boiled potatoes, spring onions and capers, purslane and boiled eggs, and of course white cheese, mizithra or feta, with plenty of olive oil and oregano dressing, brings the freshest and most distinctive flavours to your plate. Be sure to also try the fragrant samphire, with oil and lemon, and the golden thistle, which can be a unique accompaniment to meat, but when boiled and served

with a rich olive oil and lemon dressing, they are magic. Equally unique are the tassel hyacinth bulbs, fragrant, dipped in oil and flavoured with spearmint or “avarsamo”.

And as for perhaps the most representative dish of Crete, I saved that for last. Cretan chochlioi, the amazing superfood, was one of the most popular dishes of the Minoans. Cretan superfood in all its glory! They are low in calories and high in nutritional value (source of iron, protein, vitamins and minerals). Try the “chochlioi boubouristi”, fragrant with thyme, oregano and “arismari” (rosemary), with a hot sauce from the pan, but also simmered with fennel.

Cretan tables are rich with what nature generously offers, combined with the skill and passion of the islanders. Just a little bit of Cretan oil -although oil has been abundant in Crete since ancient times, according to the travellers of the time who observed that all food was soaked in oil- along with a few olives, some sourdough bread to dip in and a mellow local wine (or a cool raki); well, even this is enough! Or perhaps, it’s the most ideal. Besides, this was the wonderful trinity of the most valuable products of the Cretan land: wheat, oil and wine. What more could you ask for?

WAVE WAVE άγριο και αυθεντικό όπως η ανέγγιχτη φύση του νησιού. Δοκιμάστε κατσίκι και σταμναγκάθι, και βουτήξτε το ψωμί σας στην πλούσια ζεστή σάλτσα του που μοσχοβολάει αγνό λάδι, κρασί και λεμόνι. Ή δοκιμάστε το στο αρνί φρικασέ. Ή ακόμη στους ασκόλυμπρους, με το αρνάκι αυγολέμονο και βουτήξτε το ψωμάκι σας στην αρωματική σαλτσούλα. Μπορεί η φημισμένη στάκα να μην είναι και ό,τι πιο αντιπροσωπευτικό στο κρητικό πρότυπο διατροφής του 1960, όμως, εφόσον είμαστε στην Κρήτη, κρίμα είναι να μη δοκιμάσουμε αυτή τη λιχουδιά! Ιδιαίτερα όταν μπορούμε να γευτούμε τα ολόφρεσκα αυγά που έβρασαν σε καυτό νερό και μετά περιχύθηκαν με την πηχτή κρέμα της στάκας. Το ίδιο νόστιμα πιάτα είναι οι σαλάτες και τα σαλατικά, ιδανική συντροφιά για το ψωμί και τα παξιμάδια σας. Δροσερή και θρεπτική, η κρητική σαλάτα, μία παραλλαγή της χωριάτικης, με κρητικά παξιμαδάκια ή κριθαρομπουκίτσες, που μπορεί να έχει βραστή πατάτα, φρέσκο κρεμμυδάκι και κάππαρη, γλιστρίδα και βραστά αβγά και σίγουρα λευκό τυρί, μυζήθρα ή φέτα, με μπόλικη λαδορίγανη, φέρνει τις πιο φρέσκες και ξεχωριστές γεύσεις στο πιάτο σας. Δοκιμάστε όμως και τον μυρωδάτο κρίταμο, με λάδι και λεμόνι και τους ασκόλυμπρους που μπορεί να συνοδεύουν μοναδικά το κρέας, αλλά όταν τους απολαμβάνεις βραστούς με πλούσιο λαδολέμονο, είναι μαγεία. Όπως μοναδικοί είναι και οι ασκορδουλάκοι, οι μυρωδάτοι βολβοί, βουτηγμένοι στο λάδι και αρωματισμένοι με τον γνωστό μας δυόσμο ή αλλιώς αβάρσαμο. Κι όσο για το πιο ίσως αντιπροσωπευτικό έδεσμα της Κρήτης, αυτό σάς το άφησα για το τέλος. Οι Κρητικοί χοχλιοί, το απίθανο superfood, ήταν από τα πιο δημοφιλή εδέσματα των Μινωιτών. Η κρητική υπερτροφή σε όλο της το μεγαλείο! Με λίγες θερμίδες και υψηλή διατροφική αξία (πηγή σιδήρου, πρωτεΐνη, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία) είναι σίγουρα μοναδικοί. Δοκιμάστε τους μπουμπουριστούς, να μοσχομυρίζουν θυμάρι, ρίγανη και αρισμαρί (δεντρολίβανο) με τη ζεστή τους σάλτσα μέσα από το τηγάνι, αλλά και σιγοβρασμένους με μάραθο. Τα κρητικά τραπέζια στρώνονται πλουσιοπάροχα με ό,τι προσφέρει απλόχερα η φύση σε συνδυασμό με τη μαεστρία και το μεράκι των νησιωτών. Ακόμη και λίγο λάδι κρητικό -αν και το λάδι ρέει άφθονο στην Κρήτη, από παλαιοτάτων χρόνων σύμφωνα με τους περιηγητές της εποχής που παρατηρούσαν ότι όλα τα φαγητά κολυμπούσαν στο λάδι- μαζί με νεραντζάτες ελιές, ζυμωτό ψωμί για να βουτήξουμε στο λάδι και ένα γλυκόπιοτο τοπικό κρασί (ή μια δροσερή ρακή), ε, ναι, ακόμη κι αυτό είναι αρκετό! Ή ίσως είναι το ιδανικό. Άλλωστε, αυτή ήταν και η υπέροχη τριάδα των πιο πολύτιμων προϊόντων της κρητικής γης: στάρι, λάδι και κρασί. Τι άλλο να ζητήσει κανείς;
115 JUNE JULY 2022 114 JUNE-JULY 2024

CAVES, GORGES AND GULFS, UNDENIABLE AMBASSADORS OF CRETE’S NATURAL BEAUTY AND INEXTRICABLY LINKED TO ITS HISTORY, OFFER THE CURIOUS VISITOR COUNTLESS OPPORTUNITIES TO DISCOVER YET ANOTHER, EQUALLY CHARMING SIDE OF GREECE’S LARGEST ISLAND.

MARIA ATMATZIDOU

CRETE

116 117 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 EK ΦΥΣΕΩΣ ΒΥ NATURE ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΗΣ
ΣΠΗΛΑΙΑ, ΦΑΡΑΓΓΙΑ ΚΑΙ ΒΑΡΑΘΡΑ, ΑΝΑΝΤΙΡΡΗΤΟΙ ΠΡΕΣΒΕΥΤΕΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΑ ΑΡΡΗΚΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ, ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΑΝΗΣΥΧΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΑΜΕΤΡΗΤΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ -ΕΞΙΣΟΥ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΗ- ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ.
ADVENTUROUS
 ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΑΤΜΑΤΖΙΔΟΥ WAVE WAVE  ΒY
ΚΡΗΤΗ

Bonelli’s eagle perched on a tree branch just before it flies over the gorges of Crete.

From one end of Crete to the other, the caves and gorges, shrouded in the mists of myth, are renowned for their unspoilt natural beauty. As well as the endless beaches, traditional settlements and cosmopolitan centres, there is also the other side of the island, an attraction for nature and adventure lovers, where caving (exploring caves) and canyoning (crossing gorges with special technical equipment) offer another dimension for those who wish to discover it.

Caves of myth and history

“The composition of the rocks of Crete and its tectonic structure enable the underground and surface waters to create many and varied karstic landforms (caves, gulfs, sinkholes, dolines, poljes, gorges, etc.) especially in the limestone rocks” writes Andonis Vasilakes in his book “Minoan Crete: From Myth to History” Adam Editions): “Crete has rightly been called the «land of caves and gorges» with 3,500 documented caves and other karst landforms. Many of the caves and cave gorges have remarkable natural patterns, great flora and fauna and play an important part in the mythology, history and culture of Crete”.

Shelters at first, then sacred burial sites and famous places of worship, the hidden treasures of this inexhaustible natural landscape have been present since prehistoric times -just look at the rock paintings (petroglyphs) depicting deer, antelopes and ships from different eras in the Cave of Asfendos in Sfakia.

Or the Eileithyia Cave in Amnissos, Heraklion, first mentioned by Homer, which was the place of worship of the goddess inextricably linked to pregnancy, childbirth and motherhood, but also to the euphoria and regeneration of nature. According to ancient tradition, her name may have derived from the cries of women in labour, “Elthe! Elthe!” (“Come! Come!”) and their pleas for her to come to their aid.

“Many of the Cretan caves have been places of worship for many centuries and are a treasure trove for archaeological research” writes archaeologist Litsa I. Hatzifoti in her book “Minoan Crete, Between Myth and History” Toubis Editions): “In some, worship was converted and religious life continued there throughout the Christian era, and in some cases right up to the present day. There are about one hundred and twenty caves with Christian churches”. Such as the cave of Agia Paraskevi, near the village of Skotino, Pediada, 22 km from Heraklion. This was the place of worship of the goddess Vritomartis or Diktynna, the sweet virgin, daughter of Zeus and Karmi, who became the most ancient patroness of hunters and fishermen. On the plateau above this imposing cave, with its impressive stalagmites and stalactites and the huge 37-metre-high chamber called the “Great Temple”, stands the

 The beach of Tripiti where the homonymous gorge ends, in the Asterousia Mountains.

118 119 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 Aπό τη μια άκρη της Κρήτης στην άλλη, τα σπήλαια και τα φαράγγια, τυλιγμένα στην αχλή του μύθου, φημίζονται για την ανέγγιχτη φυσική ομορφιά τους. Όσο κι αν οι επισκέπτες μαγεύονται από τις ατέλειωτες παραλίες, τους παραδοσιακούς οικισμούς και τα κοσμοπολίτικα κέντρα, υπάρχει κι αυτή, η άλλη πλευρά του νησιού, πόλος έλξης για τους φυσιολάτρες και τους εραστές της περιπέτειας -όπου το caving (η εξερεύνηση των σπηλαίων) και το canyoning (η διάσχιση των φαραγγιών με ειδικό τεχνικό εξοπλισμό) δίνουν μία άλλη διάσταση σε όσους επιθυμούν να την ανακαλύψουν. Τα σπήλαια του μύθου και της ιστορίας «Η σύσταση των πετρωμάτων της Κρήτης και η τεκτονική δομή της δίνουν στα υπόγεια αλλά και στα επιφανειακά νερά, τη δυνατότητα να δημιουργήσουν πολλές και ποικίλες καρστικές μορφές (σπήλαια, βάραθρα, καταβόθρες, δολίνες, πόλγες, φαράγγια, κ.ά.) ιδίως στα ασβεστολιθικά πετρώματα», γράφει ο Αντώνης Βασιλάκης στο βιβλίο του «Μινωική Κρήτη, Από τον Μύθο στην Ιστορία» (εκδ. Αδάμ - Πέργαμος): «Δίκαια έχει ονομαστεί η Κρήτη “χώρα των σπηλαίων και των φαραγγιών”, με τα 3.500 σπήλαια και τις άλλες καρστικές μορφές που έχουν καταγραφεί. Πολλά από τα σπήλαια και σπηλαιοβάραθρα έχουν αξιόλογο φυσικό διάκοσμο, σπουδαία χλωρίδα και πανίδα και έχουν σημαντικό μερίδιο στη μυθολογία, την ιστορία και τον πολιτισμό της Κρήτης». Καταφύγια στην αρχή κι έπειτα ιεροί τόποι ταφής των νεκρών και φημισμένα λατρευτικά κέντρα, οι κρυμμένοι θησαυροί του ανεξάντλητου φυσικού τοπίου έχουν μία συνεχόμενη παρουσία από την προϊστορική ακόμη εποχή -αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις βραχογραφίες (πετρογλυφικά) που απεικονίζουν ελάφια, αντιλόπες και πλοία από διαφορετικές χρονολογικές περιόδους στο σπήλαιο του Ασφένδου στα Σφακιά. Ή στο σπήλαιο της Ειλειθυίας στην Αμνισό του Ηρακλείου, στο οποίο πρώτος αναφέρεται ο Όμηρος -εδώ λατρευόταν η θεότητα που συνδέθηκε άρρηκτα με την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τη μητρότητα,
WAVE WAVE Το Δικταίο Άντρο ή Σπήλαιο Ψυχρού.  Diktaion Andron or Psychro Cave.. Σπιζαετός πάνω σε κλαδί, λίγο πριν πετάξει πάνω από τα φαράγγια της Κρήτης. 
Η παραλία της Τρυπητής, όπου καταλήγει το ομώνυμο φαράγγι, στα Αστερούσια Όρη.
A

The Sfendoni Cave with its impressive stalactite and stalagmite decorations.

chapel of Agia Paraskevi, while once there was even a chapel inside the cave.

In the Psiloritis Natural Park, a UNESCO Geopark, about 1 km from Zoniana, Mylopotamos and 43 km from Heraklion, lies one of the most beautiful and impressive caves in Crete. Cave Zoniana, Sfendoni or Sfendoni’s Hole, impresses with its massive stalagmites that change colour, its labyrinthine chambers, its stone pools and the legends that surround it. It is said that there was once a tough rebel from Sfakia, called Sfendonis, who beat to death with his boot a boy who asked him for food (it is even said that the skeleton found inside the cave, buried centuries ago, belongs to him). Or that a beautiful fairy once lived here and the shepherds fell in love with her and hit her with their slingshots to keep her close. But she has always eluded them -and she may still be hiding somewhere in the cave.

Cave of Zeus

Whether it was women asking for help from the gods, or farmers and shepherds praying for a good harvest or for the protection of their flocks, these sacred caves, along with sacred mountain peaks such as the one of Juktas, were the most suitable place for believers to come into contact with their gods. In Crete, two caves were associated with the king of the Olympian gods, Zeus, and became the most famous centres of worship. It is said that Rhea fled to the Diktaion Andros, or Psychro Cave, on Mount Dikti in Lasithi, to give birth to Zeus safely, away from

the wrath of Cronus, who devoured his children to prevent them from taking his kingdom as had been prophesied. At an altitude of 1,025 m, it is one of the most impressive caves to visit, with magnificent stalactites and stalagmites, including the “Mantle of Zeus”, and a small lake. The numerous finds made during archaeological excavations demonstrate a continuous presence from the Neolithic to the Roman period, with a peak in the Minoan period. Many worshippers appear to have flocked to the cave to worship the deity, offering figurines, vases, double axes, gems and jewellery, arrows and knives, and other symbolic offerings.

According to other myths, it was at the Diktaion Andron (and not at Gortyna) that Zeus, as a bull, made love to Europa, whom he had kidnapped from Phoenicia, and the fruit of their love were Minos and his brothers. Perhaps that is why King Minos came here every nine years to ask his divine father for guidance on how to rule Crete with justice. Here lived the legendary Harpies, chthonic deities in the form of birds with the head of a woman, and here slept the famous seer of antiquity, Epimenides, for many years to acquire his divine wisdom.

In another part of Crete, near Anogia, Rethymno, on Mount Ida (Psiloritis) and at an altitude of 1,538 metres, there is another sacred cave, the Idaion Andros, also known as “Spiliara”. According to another version of the myth, this is where Rhea hid her son, still a baby, to be raised by the nymphs Adrasteia and Ida, with the milk of the goat Amalthea, protected by the Curetes, the demons who beat their shields and weapons, dancing with their loud footsteps, to conceal the crying of the divine baby. Reminiscent of an ancient

120 121 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 Τα σπήλαια του Δία Είτε ήταν γυναίκες που ζητούσαν βοήθεια από τους θεούς, είτε αγρότες και βοσκοί που ικέτευαν για καλή σοδειά ή για προστασία των κοπαδιών τους, τα ιερά αυτά σπήλαια, μαζί με τις ιερές κορυφές των βουνών, όπως του Γιούχτα, αποτελούσαν τον καταλληλότερο τόπο για να έρθουν σε επαφή οι πιστοί με τους θεούς τους. Στην Κρήτη, μάλιστα, δύο σπήλαια συνδέθηκαν με τον βασιλιά των ολύμπιων θεών, τον Δία, και αποτέλεσαν τα πιο φημισμένα λατρευτικά κέντρα. Στο Δικταίο Άντρο ή Σπήλαιο Ψυχρού, στο όρος Δίκτη στο Λασίθι, λέγεται ότι κατέφυγε η Ρέα για να γεννήσει τον Δία με ασφάλεια, μακριά από την οργή του Κρόνου που καταβρόχθιζε τα παιδιά του για να μην του πάρουν τη βασιλεία, σύμφωνα με τον χρησμό. Σε υψόμετρο 1.025 μ., είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα επισκέψιμα σπήλαια με επιβλητικούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ανάμεσά τους ο «μανδύας του Δία», και μία μικρή λίμνη. Το πλήθος των ευρημάτων που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη δείχνει μία συνεχή παρουσία από τα νεολιθικά ακόμη χρόνια μέχρι και τα ρωμαϊκά, με απόγειο τη μινωική περίοδο. Πλήθος πιστών φαίνεται ότι συνέρρεαν στο σπήλαιο για να λατρέψουν τη θεότητα και να της αφιερώσουν ειδώλια, αγγεία, διπλούς πελέκεις, πολύτιμους λίθους και κοσμήματα, βέλη και μαχαίρια, και άλλα συμβολικά αναθήματα. Σύμφωνα με άλλους μύθους, στο Δικταίο Άντρο (και όχι στη Γόρτυνα)
WAVE WAVE Το Σπήλαιο Σφεντόνη με τον εντυπωσιακό διάκοσμο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες. 
Το Δικταίο Άντρο, όπου σύμφωνα με τον μύθο γεννήθηκε ο Δίας.  The Diktaion Andron, where, according to myth, Zeus was born. αλλά και με την ευφορία και την αναγέννηση της φύσης. Το όνομά της, σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ίσως οφειλόταν στις κραυγές των επιτόκων, «Ελθέ!», «Ελθέ!», και στις ικεσίες τους να έρθει να τις βοηθήσει. «Πολλά από τα κρητικά σπήλαια υπήρξαν για πολλούς αιώνες λατρευτικοί χώροι, αποτελώντας θησαυρό για τις αρχαιολογικές έρευνες», γράφει η αρχαιολόγος Λίτσα Ι. Χατζηφώτη στο βιβλίο της «Μινωική Κρήτη, Ανάμεσα στον Μύθο και την Ιστορία» (εκδ. Μ. Τουμπής): «Σε ορισμένα, η λατρεία μετατρέπεται και συνεχίζεται εκεί θρησκευτική ζωή κατά τους χριστιανικούς χρόνους, σε μερικά μάλιστα και ως τις μέρες μας. Αναφέρονται κάπου εκατόν είκοσι σπήλαια με χριστιανικές εκκλησίες». Όπως το Σπήλαιο της Αγίας Παρασκευής, κοντά στο χωριό Σκοτεινό Πεδιάδας, 22 χλμ. από το Ηράκλειο. Εδώ κάποτε λατρευόταν η θεά Βριτομάρτιδα ή Δίκτυννα, η γλυκιά παρθένα, κόρη του Δία και της Κάρμης, που έμελλε να γίνει η αρχαιότερη προστάτιδα των κυνηγών και των ψαράδων. Στο πλάτωμα πάνω από το επιβλητικό αυτό σπήλαιο με τους εντυπωσιακούς σταλαγμίτες και σταλακτίτες και την τεράστια αίθουσα ύψους 37 μέτρων, ονόματι «Μέγας Ναός», βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, ενώ κάποτε υπήρχε και εκκλησάκι μέσα στο σπήλαιο. Στο Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη, ένα από τα Γεωπάρκα της UNESCO, περίπου 1 χλμ. από τα Ζωνιανά Μυλοποτάμου και 43 χλμ. από το Ηράκλειο, βρίσκεται ένα από τα ομορφότερα και επιβλητικότερα επισκέψιμα σπήλαια της Κρήτης. Σπήλαιο Ζωνιανών, ή Σφεντόνη, ή Τρύπα, όπως και να το πει κανείς εντυπωσιάζει με τους ογκώδεις σταλαγμιτικούς σχηματισμούς που αλλάζουν χρώματα, τις δαιδαλώδεις αίθουσες, τις πέτρινες λεκάνες νερού, αλλά και τους θρύλους που έχουν συνδεθεί με το σπήλαιο. Ήταν κάποτε, λέει, ένας σκληρός αντάρτης από τα Σφακιά, ονόματι Σφεντόνης, που με την μπότα του χτύπησε θανάσιμα ένα αγόρι που του ζήτησε φαγητό (σ’ αυτό μάλιστα λέγεται ότι ανήκει ο σκελετός που βρέθηκε στα ενδότερα του σπηλαίου, θαμμένος αιώνες πριν). Ή πάλι ότι εδώ ζούσε μια πεντάμορφη νεράιδα που την ερωτεύονταν οι βοσκοί και τη χτυπούσαν με τη σφεντόνα τους για να την κρατήσουν κοντά τους. Εκείνη όμως πάντα τους ξέφευγε -κι ίσως κρύβεται ακόμη κάπου μέσα στο σπήλαιο.

temple, this imposing cave -with three chambers and the sanctuary, but also with three impressive stalactites at the entrance- seems to have been in continuous human use from the 4th millennium BC to the 5th century AD, according to archaeological excavations. It was here that worshippers came to pay homage to Cretan Zeus and other deities. This is evidenced by the ritual offerings that have come to light -idols, utensils, weapons, jewellery, coins, the impressive bronze shields from the 8th and 7th centuries BC, and the bronze drum with elaborate representations of Zeus and the Curetes, now in the Archaeological Museum of Heraklion.

The gorges of adventure

For millions of years, the island’s geological relief has been constantly changing. Mountains rose, rivers flowed between them, forming bottomless gorges and steep gulfs of immense natural beauty, playful lakes and thunderous waterfalls, some known today, others inaccessible, but all sheltering unique fauna and flora.

“There are many gorges in Crete, perhaps more than 250 [...] they are mostly dry, except for certain periods of the year, such as in spring when the snow melts, or in autumn and winter after several days of rain. However, with or without water, the

gorges of Crete have a special character, because they are wild and beautiful at the same time, and canyoning is an ideal way to get to know landscapes that are as untouched as they are enchanting” writes Yannis Bromirakis in his book “Canyoning in the gorges of Crete” (Road Publishing).

A trip to Crete should also include a visit to the protected National Park of Samaria. The classic route of 16 km through the gorge to the Agia Roumeli Beach is definitely one of the most memorable parts of a visit to the island! Especially as you will

JUNE-JULY 2024 122 WAVE 123 JUNE-JULY 2024 Τα φαράγγια της περιπέτειας Για εκατομμύρια χρόνια τα πάντα άλλαζαν στο γεωλογικό ανάγλυφο του νησιού. Ορεινοί όγκοι ανυψώνονταν, ποτάμια έρεαν ανάμεσά τους σχηματίζοντας ατέλειωτα φαράγγια και απόκρημνα βάραθρα, με ανυπέρβλητη φυσική ομορφιά, παιχνιδιάρικες λίμνες και ορμητικούς καταρράκτες, άλλα γνωστά σήμερα και άλλα απροσπέλαστα, όλα όμως καταφύγια της ξεχωριστής πανίδας και χλωρίδας. «Τα φαράγγια της Κρήτης είναι πολλά, ίσως περισσότερα από 250… είναι κυρίως ξερά, εκτός από κάποιες περιόδους του χρόνου, όπως την άνοιξη κατά το λιώσιμο του χιονιού, ή το φθινόπωρο και τον χειμώνα μετά από πολυήμερες βροχοπτώσεις. Παρ’ όλα αυτά, με νερό ή χωρίς, τα φαράγγια της Κρήτης έχουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, καθώς είναι άγρια και συγχρόνως πανέμορφα, το δε canyoning αποτελεί έναν ιδανικό τρόπο για να γνωρίσει κανείς τοπία ανέπαφα όσο και μαγευτικά», γράφει ο Γιάννης Μπρομοιράκης στο βιβλίο του «Canyoning στα φαράγγια της Κρήτης» (εκδ Road). Άλλωστε το ταξίδι στην Κρήτη είναι σημαντικό να περιλαμβάνει την επίσκεψη στον προστατευόμενο Εθνικό Δρυμό της Σαμαριάς. Η κλασική διαδρομή των 16 χλμ. μέσα στο φαράγγι, μέχρι να φτάσετε στη θάλασσα της Αγίας Ρουμέλης, είναι σίγουρα είναι σίγουρα μία εμπειρία που πρέπει οπωσδήποτε να ζήσετε στο νησί! Ιδιαίτερα, μάλιστα, καθώς εκεί έχετε την ευκαιρία να θαυμάσετε την εντυπωσιακή βιοποικιλότητα της κρητικής γης, όπως τον απειλούμενο κρητικό αίγαγρο ή κρι κρι. Στη δυτική πλευρά των Λευκών Ορέων, βρίσκεται το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης με την πλούσια βλάστηση, το οποίο έχει χαρακτηριστεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής. Αν πάλι θέλετε η αδρεναλίνη σας να εκτο-
Η μεταλλική Γέφυρα της Αράδαινας στο ομώνυμο φαράγγι στα Σφακιά.  The Aradaina metal bridge
at Sfakia. Επάνω:Το προστατευόμενο Φαράγγι της Σαμαριάς.  Above: The protected Samaria Gorge. Kάτω: O απειλούμενοs κρητικός αίγαγρος ή κρι κρι σε χώρο ξεκούρασης των επισκεπτών.  Below: The endangered Cretan goat or kri-kri in a visitors’ rest area. ενώθηκε ερωτικά ο Δίας ως ταύρος με την Ευρώπη που την είχε απαγάγει από τη Φοινίκη και καρπός του έρωτά τους ήταν ο Μίνωας και τα αδέρφια του. Γι’ αυτό ίσως εδώ ερχόταν ο βασιλιάς Μίνωας κάθε εννέα χρόνια για να ζητήσει τις οδηγίες του θεού-πατέρα του, ώστε να διαφεντεύει την Κρήτη με δικαιοσύνη. Εδώ ζούσαν επίσης οι θρυλικές Άρπυιες, οι χθόνιες θεότητες με τη μορφή πουλιών και το κεφάλι γυναίκας, κι εδώ αποκοιμήθηκε για πολλά χρόνια ο φημισμένος μάντης της αρχαιότητας Επιμενίδης, ώστε να αποκτήσει τη θεϊκή του σοφία. Σε άλλο σημείο της Κρήτης, κοντά στα Ανώγεια Ρεθύμνου, στο όρος Ίδη (τον Ψηλορείτη) και σε υψόμετρο 1.538 μ., βρίσκεται ένα άλλο ιερό σπήλαιο, το Ιδαίον Άντρο, γνωστό και ως «Σπηλιάρα». Σύμφωνα με άλλη εκδοχή του μύθου, εδώ έκρυψε η Ρέα τον γιο της, μωρό ακόμη, για να ανατραφεί από τις νύμφες Αδράστεια και Ίδη, με το γάλα της κατσίκας Αμάλθειας, προστατευμένος από τους Κουρήτες, τους δαίμονες που χτυπούσαν τις ασπίδες και τα όπλα τους χορεύοντας με τις δυνατές πατημασιές τους, για να καλύψουν το κλάμα του θεϊκού μωρού. Παραπέμποντας στη μορφή ενός αρχαίου ναού, το επιβλητικό αυτό σπήλαιο -με τρεις θαλάμους και το άδυτο, αλλά και τους τρεις εντυπωσιακούς σταλακτίτες στην είσοδό του- φαίνεται, με βάση τις αρχαιολογικές ανασκαφές, ότι είχε αδιάλειπτη ανθρώπινη παρουσία από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τον 5ο αιώνα μ.Χ. Εδώ κατέφθαναν οι πιστοί για να αποτίσουν φόρο τιμής στον Κρηταγενή Δία και σε άλλες θεότητες. Κάτι που είναι ολοφάνερο από τα τελετουργικά αφιερώματα που ήρθαν στο φως -ειδώλια, σκεύη, όπλα, κοσμήματα, νομίσματα, οι εντυπωσιακές χάλκινες ασπίδες του 8ου και 7ου αιώνα π.Χ. και το ορειχάλκινο τύμπανο με τις περίτεχνες παραστάσεις που απεικονίζουν τον Δία με τους Κουρήτες, και μπορεί κανείς να θαυμάσει σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
in the gorge of the same name

 The Richtra Waterfall, in the Portela gorge, which ends in Keratokampos (Heraklion).

have the opportunity to admire the impressive biodiversity of the Cretan land, such as the endangered Cretan goat or kri-kri. On the western side of the White Mountains is the gorge of Agia Irini, with its rich vegetation of cypresses, pine trees and herbs, which has been declared a Wildlife Refuge. Now, if you want to get your adrenaline pumping, you can bungee jump from the 138-metre Aradaina metal bridge in the gorge of the same name at Sfakia -the highest bridge in Greece and the second highest in Europe.

Kourtaliotiko, an impressive gorge 22 km from Rethymno, owes its name to the kourtala or krotala (rattles) and their loud sound when they ring. With its huge rocky slopes, caves, cool springs and waterfall, golden and Bonelli’s eagles soaring in the sky, and the Preveli palm forest, where the Kourtaliotis River ends, it is definitely a unique destination.

An incredible challenge, only for those with canyoning experience and with the help of local guides, is the 1.7 km Arvi Gorge in the prefecture of Heraklion. The landscape is beautiful, the running waters and waterfalls unique (such as the so-called Kapnistis [Smoker], whose water appears to “smoke” when it falls with great force), the dark point with the cave in the depths of the earth where the river falls is completely mystifying. Only the flashlights provided will cut through the darkness -something truly unique.

The Tripiti gorge, in the Asterousia Mountains, is also impressive, about 4 km long, until you reach the namesake beach. However, the first section, near the church of Agia Paraskevi, requires technical

knowledge and appropriate equipment. There is, though, the winding dirt road from the village of Vasiliki that runs parallel to the gorge, passing by the church of Agios Savvas with the wild olive trees and the narrow gorge with the “Sympligades” stones, before ending up at the sea.

South of Heraklion, between tall grey-brown rocks, lies the steep and imposing gulf of Vourvoulitis. At the bottom lies a beautiful lake with deep blue water and emerald tones, where the salt water of the sea meets the fresh water of the lake. To get there, one must first pass by the stunning beach of Agiofarango, where the homonymous gorge ends. Then there is a 10-minute climb up the rocks, and finally the descent into the gulf, which is dangerous, so you better be careful. But the dive in the crystal clear deep water is well worth it.

In Lasithi, however, is perhaps the most impressive gorge from a technical point of view, with the curious name Cha, from the word “chasm”. This 1.6 km long gorge, with vertical narrow walls up to 400 m high and a beautiful lake where the last waterfall plunges to a height of 215 m, is imposing but also challenging, fit for the most experienced and daring climbers: starting from the Chapel of Agia Anna, always with the right team and the necessary equipment, you have to reach the end because there is no escape route.

Did you know that…

The gorges of Crete hide some of the highest and most impressive waterfalls in Greece: the impressive Perdika (Parafarago) waterfall in the Samaria Gorge (240 m), the Mastoras waterfall, which cascades into the Cha Gorge to create a spectacular display (215 m), and the Amba waterfall in the Asterousia Mountains (145 m).

124 125 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 ξευθεί, κατευθυνθείτε στη μεταλλική Γέφυρα της Αράδαινας (ύψους 138 μέτρων), στο ομώνυμο φαράγγι στα Σφακιά, για bungee jumping -είναι η ψηλότερη γέφυρα στην Ελλάδα και η δεύτερη στην Ευρώπη για άλματα με ελαστικό σχοινί. Στα κούρταλα ή κρόταλα και στον δυνατό τους ήχο όταν χτυπούν οφείλει το όνομά του το Κουρταλιώτικο, το εντυπωσιακό φαράγγι, 22 χλμ. από το Ρέθυμνο. Με τις τεράστιες βραχώδεις πλαγιές, τις σπηλιές, τις δροσερές πηγές και τον καταρράκτη, τους χρυσαετούς και τους σπιζαετούς να πετούν στον ουρανό, αλλά και το Φοινικόδασος στην Πρέβελη όπου καταλήγει ο Κουρταλιώτης ποταμός, είναι σίγουρα ένας μοναδικός προορισμός. Απίστευτη πρόκληση αποκλειστικά και μόνο για όσους είναι έμπειροι στο canyoning και έχουν τη βοήθεια ντόπιων οδηγών, αποτελεί το μήκους 1,7 χλμ. φαράγγι της Άρβης στο νομό Ηρακλείου. Το τοπίο είναι πανέμορφο, τα τρεχούμενα νερά και οι καταρράκτες μοναδικοί (όπως ο επονομαζόμενος Καπνιστής, που τα νερά του μοιάζουν να «καπνίζουν» όταν πέφτουν με δύναμη), το σκοτεινό σημείο με το σπήλαιο στα έγκατα της γης, εκεί που πέφτει το ποτάμι, εντελώς μυστηριακό. Μόνο οι φακοί που θα έχετε στη διάθεσή σας σκίζουν το σκοτάδι -κάτι πραγματικά μοναδικό. Εντυπωσιακό είναι και το φαράγγι της Τρυπητής στα Αστερούσια Όρη, μήκους περίπου 4 χλμ., μέχρι να φτάσει κανείς στην ομώνυμη παραλία. Το αρχικό του τμήμα όμως, κοντά στην εκκλησία της Αγία Παρασκευής, απαιτεί τεχνικές γνώσεις και κατάλληλο εξοπλισμό. Υπάρχει, όμως, και ο φιδογυριστός χωματόδρομος από το χωριό Βασιλική που προχωρά παράλληλα με το φαράγγι, περνά δίπλα από τον ναό του Αγίου Σάββα με τις αγριελιές και από το Στενό Φαράγγι με τις «Συμπληγάδες» πέτρες, προτού καταλήξει στη θάλασσα. Στα νότια του Ηρακλείου, ανάμεσα σε ψηλούς γκριζοκάστανους βράχους, βρίσκεται το απόκρημνο και άκρως επιβλητικό βάραθρο του Βουρβουλίτη. Στο βάθος του κρύβεται μία πανέμορφη λίμνη με βαθυγάλανα νερά και σμαραγδιές αποχρώσεις, που συνδυάζει το αλμυρό νερό της θάλασσας με το γλυκό νερό της λίμνης. Για να φτάσει κανείς εκεί, περνάει πρώτα από την εκπληκτική παραλία του Αγιοφάραγγου, όπου καταλήγει το ομώνυμο φαράγγι. Ακολουθεί μία δεκάλεπτη ανηφορική πορεία σκαρφαλώνοντας πάνω στους βράχους και ύστερα αρχίζει η κατάβαση στο βάραθρο, που ενέχει όμως κινδύνους, οπότε θέλει μεγάλη προσοχή. Στο Λασίθι, όμως, ίσως βρίσκεται το εντυπωσιακότερο από τεχνική άποψη φαράγγι, με το αξιοπερίεργο όνομα Χα -μάλλον από τη λέξη «χάσμα». Με μήκος 1,6 χλμ., με κάθετα στενά τοιχώματα που φτάνουν τα 400 μ. ύψος και μία γοητευτική λίμνη εκεί που πέφτει ο τελευταίος καταρράκτης από ύψος 215 μέτρα, το φαράγγι αυτό είναι επιβλητικό αλλά και πρόκληση για όσους, έμπειρους τεχνικά, αλλά και τολμηρούς καταρριχηθούν: ξεκινώντας από το εκκλησάκι της Αγίας Άννας, πάντα με την κατάλληλη ομάδα και τον απαραίτητο εξοπλισμό, πρέπει να φτάσεις ως το τέλος, καθώς δεν υπάρχει έξοδος διαφυγής. Η φύση -και η απόλυτη περιπέτεια- σε όλο της το μεγαλείο!
WAVE Ξέρετε ότι… Στα φαράγγια της Κρήτης ρέουν μερικοί από τους ψηλότερους και πιο επιβλητικούς καταρράκτες της Ελλάδας: ο εντυπωσιακός καταρράκτης της Πέρδικας (παραφάραγγο) στο Φαράγγι της Σαμαριάς (ύψος 240 μ.)., του Μάστορα που πέφτοντας στο φαράγγι του Χα δημιουργεί ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα (215 μ.) και του καταρράκτη Αμπά στα Αστερούσια όρη (145 μ.).
Ο καταρράκτης της Ρίχτρας, στο φαράγγι Πορτέλας, που καταλήγει στον Κερατόκαμπο (Ηράκλειο).
Το επιβλητικό φαράγγι του Χα, που καταλήγει στην παραλία Παχιά Άμμος.  The imposing Cha Gorge, which ends at
WAVE
the Pachia Ammos Beach.

A COUNTRY THAT STANDS FOR ART

MUSEUMS, FAMOUS PAINTINGS, ARTISTIC GENIUSES, FINESSE AND MASTERPIECES KNOWN THROUGHOUT THE WORLD. NO MATTER WHICH ITALIAN CITY YOU VISIT, NO MATTER WHERE YOU LOOK, SOMETHING BEAUTIFUL AND SPECIAL AWAITS YOU.

126 127 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 MΙΑ ΧΩΡΑ ΣΥΝΩΝΥΜΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΜΟΥΣΕΙΑ, ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ, ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΑΝΟΙΕΣ, ΦΙΝΕΤΣΑ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΠΑΣΙΓΝΩΣΤΑ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ. ΟΠΟΙΑ ΙΤΑΛΙΚΗ ΠΟΛΗ ΚΙ ΑΝ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ, ΣΕ ΟΠΟΙΟ ΣΗΜΕΙΟ ΚΙ ΑΝ ΚΟΙΤΑΞΕΤΕ, ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΚΑΤΙ ΟΜΟΡΦΟ ΚΑΙ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ  ΒY ASTEROPI LAZARIDOU WAVE WAVE «Η Γέννηση της Αφροδίτης», Μουσείο Ουφίτσι, Φλωρεντία.  “The Birth of Venus”, Uffizi Gallery Museum, Florence.

 “Perseus with the head of Medusa”, Loggia dei Lanzi, Florence.

Ashort visit to Rome is enough for anyone to understand that the Eternal City holds the golden key to eternal beauty. From its squares decorated with sculptures comparable to those in museums, to a dish of pasta with white sauce that you will eat and remember for a long time, the Italian capital, like the whole of our neighbouring country, is an earthly paradise of art, culture, small everyday things, but also of unsurpassed masterpieces.

“The Birth of Venus”

Uffizi Gallery Museum, Florence

“The Birth of Venus” (La Nascita di Venere) is one of the most famous paintings by Italian Renaissance artist Sandro Botticelli, created around 1485-1486. It is part of the collection of the Uffizi Gallery Museum in Florence, in the room dedicated to the great artist, and every year visitors from all over the world queue up to see it up close. This is one of the Florentine artist’s most beautiful aesthetic creations, inspired by the relevant myth of Ovid. It is

an allegory based on the concept of love as the generative force and starting point of everything.

“Perseus with the head of Medusa”

Loggia dei Lanzi, Florence

The imposing statue that dominates Florence’s gem of a gallery was sculpted by Benvenuto Cellini between 1545 and 1554. It shows Perseus holding Medusa’s head as a trophy, while her naked body lies lifeless at his feet. The #metoo movement brought this already famous sculpture to the fore, restoring history and mythology: Medusa was not a monster, but a beautiful woman who fell out of favour with the gods and was demonised. The statue of the Italian sculptor, however, never ceases to amaze visitors to the Loggia dei Lanzi, made up of three wide arches open to the street and supported by columns with Corinthian capitals. The wide arches pleased the Florentines so much that Michelangelo even suggested that they be continued around Piazza della Signoria. It is essentially an open-air sculpture exhibition of ancient and Renaissance art, including the Medici Lions.

Colosseum

Rome

It is the most visited archaeological site in Italy and one of the most impressive buildings of the Roman Empire. The Flavian Amphitheatre, as it was called, is located on the south-eastern side of the Roman Forum. Construction began during the reign of Vespasian in 72 AD, continued during the reign of Titus and was completed when Domitian became emperor in 80 AD. Thousands

128 129 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 Mία ολιγοήμερη επίσκεψη στη Ρώμη αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι η Αιώνια Πόλη κρατάει και το χρυσό κλειδί της αιώνιας ομορφιάς. Από τις πλατείες που κοσμούνται με γλυπτά εφάμιλλα με εκείνα που φυλάσσονται στα μουσεία, μέχρι μία μακαρονάδα με λευκή σάλτσα που θα φάτε και θα τη σκέφτεστε για πολύ καιρό, η ιταλική πρωτεύουσα, όπως και ολόκληρη η γειτονική μας χώρα, μοιάζει με έναν επίγειο παράδεισο τέχνης, πολιτισμού, μικρών καθημερινών αλλά και ανυπέρβλητων αριστουργημάτων. «Η Γέννηση της Αφροδίτης» Μουσείο Ουφίτσι, Φλωρεντία «Η Γέννηση της Αφροδίτης» (La nascita di Venere) είναι ένας από τους πιο διάσημους πίνακες ζωγραφικής του Ιταλού καλλιτέχνη της Αναγέννησης Σάντρο Μποτιτσέλι, που φιλοτεχνήθηκε περί το 1485-1486. Ανήκει στη συλλογή του Μουσείου Ουφίτσι στη Φλωρεντία, στην αίθουσα που είναι αφιερωμένη στον μεγάλο δημιουργό και κάθε χρόνο επισκέπτες από κάθε γωνιά του κόσμου κάνουν ουρές για να θαυμάσουν τον πίνακα από κοντά. Πρόκειται για μία από τις αρτιότερες αισθητικά δημιουργίες του Φλωρεντίνου καλλιτέχνη, με έμπνευση από τον σχετικό μύθο του Οβίδιου. Αποτελεί μία αλληγορία βασισμένη στην αντίληψη της αγάπης ως γενεσιουργού δύναμης και εκκίνησης των πάντων. «Ο Περσέας με το κεφάλι της Μέδουσας» Στοά των Λογχοφόρων, Φλωρεντία Το επιβλητικό άγαλμα που δεσπόζει στη στοά-κόσμημα της Φλωρεντίας φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Μπενβενούτο Τσελίνι την περίοδο 1545-1554. Αναπαριστά τον Περσέα να κρατά ως τρόπαιο το κεφάλι της Μέδουσας, ενώ στα πόδια του κείτεται άψυχο το γυμνό της σώμα. Το κίνημα του #metoo έφερε στο προσκήνιο αυτό το ούτως ή άλλως διάσημο γλυπτό, αποκαθιστώντας την ιστορία και τη μυθολογία: η Μέδουσα δεν ήταν τέρας αλλά μία πανέμορφη γυναίκα που έπεσε στη δυσμένεια των θεών και δαιμονοποιήθηκε. Πάντως, το άγαλμα του Ιταλού γλύπτη δεν παύει να προκαλεί το δέος των επισκεπτών στη Στοά των Λογχοφόρων, η οποία αποτελείται από τρεις φαρδιές καμάρες ανοικτές στον δρόμο, στηριγμένες σε κίονες με κορινθιακά κιονόκρανα. Οι φαρδιές καμάρες άρεσαν τόσο πολύ στους Φλωρεντίνους, που ο Μιχαήλ Άγγελος πρότεινε ακόμη και να συνεχιστούν γύρω από την Πιάτσα ντέλα Σινιορία. Είναι ουσιαστικά μία υπαίθρια έκθεση γλυπτών με αρχαία και αναγεννησιακή τέχνη, συμπεριλαμβανομένων των Λεόντων των Μεδίκων. Κολοσσαίο Ρώμη Αποτελεί τον πρώτο σε επισκεψιμότητα αρχαιολογικό χώρο της Ιταλίας και είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το Αμφιθέατρο των Φλαβίων, όπως ονομαζόταν, βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της Ρωμαϊκής Αγοράς (Forum Romanum). Άρχισε να κατασκευάζεται στην εποχή του Βεσπασιανού το 72 μ.Χ., συνεχίστηκε
«Ο Περσέας με το κεφάλι της Μέδουσας», Στοά των Λογχοφόρων, Φλωρεντία.
WAVE Κολοσσαίο, Ρώμη. 
Colosseum, Rome.

of Jewish prisoners, captured by Tito after the destruction of Jerusalem, worked to build it. It eventually took its name from the colossal statue of Nero that stood on the site where it was built. It could hold 55,000 spectators and its dimensions were enormous, reaching a height of 48 metres and counting 4 floors. The top floor was for women and the lower classes, while the first floor was for prominent citizens.

Ferrari 330 P4

Ferrari Museum, Maranello Maranello is a town and municipality in the Emilia-Romagna region of northern Italy, famous as the home of Ferrari and its Formula 1 racing team. The company’s museum is also located there, just 300 metres from the factory. First opened in 1990, the Ferrari Museum covers an area of 2,500 square metres and welcomes an estimated 180,000 visitors a year. Whether or not you’re a car and F1 enthusiast, it’s well worth a visit. Αlongside the company’s cars -true feats of power and beauty- the exhibition includes unique prototypes and cars from another era that will take you back to a more romantic time, such as the magnificent 330 P4 -one of only four ever built. The Formula 1 exhibition includes various racing models, as well as photos of all the legendary Scuderia drivers and their trophies.

“Paradise”, Doge’s Palace

Venice

The Doge’s Palace (Palazzo Ducale di Venezia) is a Gothic palace in Venice. The current palace was built between 1309 and 1424 on top of an existing 9th century building. The design of the building is attributed to Filippo Calendario. Bartolomeo and

130 131 JUNE-JULY 2024 JUNE-JULY 2024 WAVE
την εποχή του Τίτου και ολοκληρώθηκε όταν ήταν αυτοκράτορας ο Δομιτιανός το 80 μ.Χ. Για να κατασκευαστεί, εργάστηκαν χιλιάδες Ιουδαίοι αιχμάλωτοι, που είχαν συλληφθεί από τον Τίτο μετά την καταστροφή των Ιεροσολύμων. Πήρε τελικά το όνομά του από το κολοσσιαίο άγαλμα του Νέρωνα που βρισκόταν στην τοποθεσία που χτίστηκε. Μπορούσε να χωρέσει 55.000 θεατές και οι διαστάσεις του ήταν τεράστιες, με το ύψος να φτάνει τα 48 μέτρα, με 4 ορόφους. Ο τελευταίος όροφος προοριζόταν για τις γυναίκες και τις κατώτερες τάξεις των πολιτών, ενώ ο πρώτος για τους επιφανείς πολίτες. Ferrari 330 P4 Μουσείο Φεράρι, Μαρανέλο Το Μαρανέλο είναι πόλη και δήμος στην περιφέρεια Εμίλια-Ρομάνια της Βόρειας Ιταλίας, πασίγνωστη ως η έδρα της Ferrari και της αγωνιστικής της ομάδας στη Formula 1. Εκεί βρίσκεται και το μουσείο της εταιρείας, μόλις 300 μέτρα από το εργοστάσιο. Το Μουσείο της Ferrari άνοιξε για πρώτη φορά το 1990, έχει έκταση 2.500 τ.μ. και ο αριθμός των επισκεπτών του υπολογίζεται στις 180.000 ετησίως. Ανεξάρτητα από το αν είστε λάτρης των αυτοκινήτων και της Formula 1, σίγουρα αξίζει μια επίσκεψη. Πέρα από τα μοντέλα της εταιρείας -πραγματικά κομψοτεχνήματα δύναμης και ομορφιάς-, η έκθεση περιλαμβάνει μοναδικά πρωτότυπα και αυτοκίνητα άλλης εποχής -όπως η υπέροχη 330 P4, μία από τις μόλις τέσσερις που κατασκευάστηκαν ποτέ-, που θα σας ταξιδέψουν σε άλλες, πιο ρομαντικές περιόδους. Η έκθεση της Formula 1 περιλαμβάνει διάφορα αγωνιστικά μοντέλα καθώς και φωτογραφίες με όλους τους θρυλικούς οδηγούς της Scuderia και τα τρόπαιά τους. «Ο Παράδεισος» Παλάτι των Δόγηδων, Βενετία Το Παλάτι των Δόγηδων (Palazzo Ducale di Venezia) είναι ένα παλάτι γοτθικής αρχιτεκτονικής στη Βενετία. Το σημερινό σωζόμενο παλάτι κατασκευάστηκε κατά την περίοδο από το 1309 έως το 1424, πάνω σε υπάρχον κτίριο του 9ου αιώνα. Το κτίριο εικάζεται ότι σχεδιάστηκε από τον Φιλίπο Καλεντάριο. Οι Μπαρτολομέο και Τζιοβάνι Μπον δημιούργησαν σε μεταγενέστερη εποχή τη μνημειώδη είσοδο του κτιρίου (Porta della Carta) από την πλευρά της πλατείας, ένα από τα πιο πολυφωτογραφημένα και πλέον ινσταγραμικά σημεία στον κόσμο. Το παλάτι ήταν η κατοικία των ηγετών της Βενετίας ή Δόγηδων και περιείχε τα γραφεία ενός αριθμού πολιτικών ιδρυμάτων, διαρρυθμισμένα γύρω από μία κεντρική αυλή. Η πιο θεαματική αίθουσα θεωρείται αυτή του Μεγάλου Συμβουλίου ή Sala del Maggior Consiglio, που χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τις Ferrari 330 P4, Μουσείο Φεράρι, Μαρανέλο.  Ferrari 330 P4, Ferrari Museum, Maranello. «Ο Παράδεισος», Παλάτι των Δόγηδων, Βενετία.  “Paradise”, Doge’s Palace, Venice. WAVE

Giovanni Bon later created the monumental entrance to the building (Porta della Carta) from the side of the square, one of the most photographed and Instagrammable places in the world. The palace was the residence of the rulers of Venice, or Doges, and contained the offices of a number of political institutions, arranged around a central courtyard.

The most spectacular hall is probably the Sala del Maggior Consiglio, originally used for legislative debates. This huge hall is ornamented with frescoes, elaborate ceiling decorations and many paintings, especially portraits of Doges. One of these is Tintoretto’s Paradise, considered to be the largest canvas painting in the world. Its dimensions are gigantic -22x9 metres!-, this masterful composition contains around 500 human figures, all rendered in exquisite detail. Most of Tintoretto’s great works were either inextricably

Santa Maria delle Grazie, Milan.

linked to their original locations or were so large that it was impossible to move them, which is why most of them are in Venice.

“The Last Supper”

Santa Maria delle Grazie, Milan

“The Last Supper” (Il Cenacolo or L’Ultima Cena) is a 15th century fresco by the ingenious Leonardo da Vinci. It is located in Milan, in the refectory of the convent of Santa Maria delle Grazie, although it was commissioned by the Duke Ludovico Sforza, who originally wanted the building to be a mausoleum for his family. It is da Vinci’s largest work and only surviving fresco, one of the most important and valuable works in the history of art, and one of the most recognisable and reproduced paintings. The value of this work has been studied not only by art historians, but also by sociologists, historians and psychiatrists, who have sought in the relationships and language of the body of the 12 Apostles and Jesus the hidden symbolism that only an artistic genius like da Vinci could leave as a legacy to humanity.

JUNE-JULY 2024 132 133 JUNE-JULY 2024 συζητήσεις νομοθεσίας. Η τεράστια αυτή αίθουσα κοσμείται από τοιχογραφίες, περίτεχνες διακοσμήσεις στην οροφή και πολλούς πίνακες, ιδιαίτερα πορτρέτων Δόγηδων. Ένας από αυτούς τους πίνακες είναι και «Ο Παράδεισος» του Τιντορέτο, που θεωρείται ο μεγαλύτερος πίνακας του κόσμου σε καμβά. Γιγαντιαίων διαστάσεων -22Χ9 μέτρα!-, αυτή η αριστουργηματική σύνθεση περιλαμβάνει περίπου 500 ανθρώπινες φιγούρες, που αποδίδονται όλες με εξαιρετική λεπτομέρεια. Τα περισσότερα έργα του σπουδαίου Τιντορέτο ήταν είτε άρρηκτα δεμένα με το αρχικό σημείο τοποθέτησής τους είτε πολύ
μεγάλων διαστάσεων, γεγονός που καθιστούσε αδύνατη τη μετακίνησή τους, γι’ αυτό και η πλειονότητά τους βρίσκεται στη Βενετία. «Ο Μυστικός Δείπνος» Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτσιε, Μιλάνο «Ο Μυστικός Δείπνος» (Il Cenacolo ή L’Ultima Cena) είναι τοιχογραφία του 15ου αιώνα, φιλοτεχνημένη από τον ιδιοφυή Λεονάρντο ντα Βίντσι. Βρίσκεται στο Μιλάνο, στην τραπεζαρία του μοναστηριού Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτσιε, αν και η δημιουργία του έγινε ως παραγγελία από τον δούκα Λουδοβίκο Σφόρτσα, που επιθυμούσε αρχικά το κτίριο να αποτελέσει το μαυσωλείο της οικογένειάς του. Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο του Ντα Βίντσι και τη μοναδική σωζόμενη νωπογραφία του, ένα από τα σημαντικότερα και πολυτιμότερα έργα στην ιστορία της τέχνης και ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα και αναπαραχθέντα έργα ζωγραφικής. Με την αξία αυτού του έργου δεν έχουν ασχοληθεί μόνο οι αναλυτές της τέχνης, αλλά και κοινωνιολόγοι, ιστορικοί και ψυχίατροι, αναζητώντας στις σχέσεις και στη γλώσσα του σώματος των 12 αποστόλων και του Ιησού κρυμμένους συμβολισμούς που μόνο μία καλλιτεχνική διάνοια όπως ο Ντα Βίντσι θα μπορούσε να αφήσει ως παρακαταθήκη στην ανθρωπότητα. «Ο Μυστικός Δείπνος», Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτσιε, Μιλάνο.  “The Last
Supper”
WAVE WAVE
ΜΕ

GRIMALDI GUARANTEED BY GRIMALDI GROUP

With a long history dating back to 1947, the Grimaldi Group specializes in the operation of Ro/Ro (roll-on/roll-off) vessels, car carriers and ferries. It is a dedicated supplier of integrated logistics services based on maritime transport to the world’s major vehicle manufacturers.

Through its maritime services, the Naples-based group also transports containers, palletized/unitized cargo and passengers with a modern fleet of over 130 Ro/Ro and multipurpose vessels, pure car carriers and ferries.

The Grimaldi Group offers a wide network of maritime services for passengers in the Mediterranean Sea, under the Grimaldi Lines, Minoan Lines and Trasmed brands, and in the Baltic and North Sea, through the controlled company Finnlines.

Grimaldi Lines offers maritime connections to the most popular tourist destinations in Spain, Greece, Italy (including Sicily and Sardinia) and Tunisia.

Between Greece and Italy, the company offers frequent year-round services connecting Igoumenitsa to the Italian ports of Brindisi (Apulia) and Ancona (Marche). During the summer, services between both Italian ports and Corfu are operated as well.

Aware of the need to offer ever more innovative, highquality and competitive services to its passengers, the Grimaldi Group deploys a fleet of modern cruise ferries, providing cruise ship standard facilities, and new generation state-of-the-art Ro/Ro-Passenger ferries.

The flagships of the Grimaldi Lines fleet are the Cruise

Roma and Cruise Barcelona, both deployed between Italy and Spain on the Civitavecchia-Porto Torres-Barcelona route. Despite being already the biggest cruise ferries in the Mediterranean, in 2019 they were lengthened and refurbished, which has enabled the two sister ships to transport up to 3,500 passengers. Moreover, thanks to mega lithium batteries, which are recharged during navigation, they can reduce emissions to zero while at berth.

Both vessels are equipped with 499 large, elegant cabins, 595 comfortable reclining seats, an à la carte and two selfservice restaurants, a swimming pool, a solarium bar and a modern wellness centre with sauna, hammam and massage room. On board entertainment services include a casino, a video game corner, a discotheque, a playground area for children and a 300-person conference room.

All the Group’s passenger ships perfectly combine excellent comfort on board with low-cost options. Special attention is given to families, groups of friends and students, with fare reductions offered on all routes. In addition, thematic events are periodically organised on board the Grimaldi Lines vessels mainly on the Civitavecchia-Barcelona route, while Grimaldi Lines Tour Operator offers ship and hotel packages in Greece, Spain and Italy (including Sardinia and Sicily).

The Grimaldi Group is the first Italian shipping company to have obtained the SMS, ISO 9001 and ISO 14001 certifications for Safety, Quality and Environment. Recent recognitions received by Grimaldi Lines for its outstanding performance in passenger transport include the World Travel Leaders Award (in 2016) and the Italia Travel Awards (in 2018 and 2019).

Μ ε μακρά ιστορία, που χρονολογείται από το 1947, ο Όμιλος Grimaldi δραστηριοποιείται στη λειτουργία φορτηγών (Ro/Ro), οχηματαγωγών (μεταφορέων αυτοκινήτων) και επιβατηγών πλοίων, παρέχοντας, μέσω των θαλάσσιων μεταφορών, ολοκληρωμένες υπηρεσίες logistics στους μεγαλύτερους κατασκευαστές οχημάτων παγκοσμίως. Οι υπηρεσίες που παρέχει ο όμιλος, με έδρα τη Νάπολη, περιλαμβάνουν επίσης τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων, παλετοποιημένων και ενοποιημένων φορτίων, αλλά και επιβατών, με έναν σύγχρονο στόλο με περισσότερα από 130 φορτηγά πλοία πολλαπλών χρήσεων, αποκλειστικά οχηματαγωγά (μεταφορείς αυτοκινήτων), όπως επίσης και επιβατηγά. Ο Όμιλος Grimaldi προσφέρει ένα ευρύ δίκτυο θαλάσσιων υπηρεσιών για επιβάτες στη Μεσόγειο Θάλασσα με την Grimaldi Lines, τη Minoan Lines και την Trasmed, καθώς και στη Βαλτική και Βόρεια Θάλασσα μέσω της ελεγχόμενης εταιρείας Finnlines. Η Grimaldi Lines προσφέρει θαλάσσιες συνδέσεις στους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Ισπανίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας (συμπεριλαμβανομένων της Σικελίας και της Σαρδηνίας) και της Τυνησίας. Μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, η εταιρεία προσφέρει συχνά δρομολόγια καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, από την Ηγουμενίτσα προς τα λιμάνια του Μπρίντιζι (Απουλία) και της Ανκόνα (Μάρκε), τα οποία μάλιστα συνδέονται και με την Κέρκυρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Έχοντας επίγνωση της ανάγκης για παροχή περισσότερο καινοτόμων και ανταγωνιστικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας προς τους επιβάτες του, ο Όμιλος Grimaldi διαθέτει έναν στόλο σύγχρονων επιβατηγών κρουαζιερόπλοιων, προσφέροντας στάνταρντ υπηρεσίες κρουαζιέρας, καθώς και επιβατηγών οχηματαγωγών πλοίων (Ro/Ro) νέας γενιάς. Οι ναυαρχίδες του στόλου της Grimaldi Lines είναι τα “Cruise
134 JUNE JULY 2024 WAVE WAVE Roma” και “Cruise Barcelona”, τα οποία είναι δρομολογημένα μεταξύ Ιταλίας και Ισπανίας, στη γραμμή Τσιβιταβέκια - Πόρτο Τόρες - Βαρκελώνη. Παρά το γεγονός ότι αποτελούν ήδη τα μεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια στη Μεσόγειο, το 2019 επιμηκύνθηκαν και ανακαινίστηκαν, γεγονός που τους επιτρέπει να μεταφέρουν πλέον μέχρι και 3.500 επιβάτες. Επιπλέον, χάρη στις μεγάλης διάρκειας μπαταρίες λιθίου, οι οποίες επαναφορτίζονται κατά την πλοήγηση, οι εκπομπές αέριων ρύπων εκμηδενίζονται κατά τη διάρκεια της αγκυροβόλησης. Και τα δυο πλοία είναι εξοπλισμένα με 499 μεγάλες και καλαίσθητες καμπίνες, 595 άνετες αεροπορικές θέσεις, ένα À la carte και δύο Self-service εστιατόρια, πισίνα, σολάριουμ και ένα σύγχρονο κέντρο wellness, με σάουνα, χαμάμ και αίθουσα μασάζ. Παρέχονται επίσης υπηρεσίες αναψυχής εν πλω, όπως καζίνο, video games, ντισκοτέκ, παιδική χαρά και μία αίθουσα συνεδρίων, χωρητικότητας 300 ατόμων. Όλα τα επιβατηγά πλοία του Ομίλου Grimaldi συνδυάζουν εξαιρετική άνεση εν πλω με επιλογές χαμηλού κόστους. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις οικογένειες, καθώς και σε ομάδες φίλων και φοιτητών, με μειωμένες τιμές ναύλων σε όλες τις γραμμές. Επιπροσθέτως, πραγματοποιούνται κατά περιόδους θεματικές εκδηλώσεις εν πλω για τα πλοία της Grimaldi Lines στη γραμμή Τσιβιταβέκια - Βαρκελώνη, ενώ η Grimaldi Lines Tour Operator προσφέρει ακτοπλοϊκά και ξενοδοχειακά πακέτα σε Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία (συμπεριλαμβανομένων της Σικελίας και της Σαρδηνίας). Ο Όμιλος Grimaldi είναι η πρώτη ιταλική ναυτιλιακή εταιρεία που απέκτησε τα πιστοποιητικά SMS, ISO 9001 και ISO 14001 για την Ασφάλεια, την Ποιότητα και το Περιβάλλον. Δύο άλλες από τις πιο πρόσφατες διακρίσεις της Grimaldi Lines για την εξαιρετική τους επίδοση στις επιβατικές μεταφορές είναι αυτές στα World Travel Leaders Award (2016) και στα Italia Travel Awards (2018 και 2019).
ΤΗΝ ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ
Ο ΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΝΑ ΕΥΡΥ ΔΙΚΤΥΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ. THE DYNAMIC CORPORATE GROUP OFFERS A WIDE NETWORK OF HIGH-QUALITY SERVICES FOR TRAVELERS IN THE MEDITERRANEAN.

life & well-being

health

Lasers in physiotherapy

Lasers are now part of our everyday lives in a variety of applications. They have made things easier in many cases, and their use is becoming more necessary, more useful and easier. Often, their use is even required.

They are now widely used in healthcare and are very useful in the treatment of many conditions. For example, many surgical procedures are now carried out using laser technology, which makes the operation painless, harmless, bloodless and, of course, shorter, while the patient’s return to everyday life is naturally quicker as the recovery time is also reduced.

Lasers have also been used in physiotherapy for many years. Various types of lasers are used in physiotherapy clinics to improve the quality of treatment, reduce pain, inflammation, regenerate damaged tissue and generally reduce rehabilitation time, especially for musculoskeletal problems.

The use of lasers is particularly useful in the rehabilitation of tendinitis, tendinopathy, strains and other similar pathologies. The use of light with a dynamic focus and appropriate application directly contributes to the healing of tendon degeneration and, in combination with physiotherapy exercises, provides a solution to myotendinous problems.

The physiotherapist should be familiar with the use of laser nanometres, i.e. the wavelengths to be applied. They also need to know when to use continuous wave flow, when to use pulsed or hyper-pulsed flow and when to use variable flow. They should also know when to combine the wavelengths and how each of them will be emitted separately.

Lasers are a natural treatment for physiotherapists and are completely safe, with more studies and research done on them than any other physiotherapy treatment. In recent years, they have also been combined with cryotherapy: the application of cryotherapy before laser treatment helps the chosen wavelength or combination of wavelengths to penetrate deeper. The wattage of the laser is also important in achieving a greater depth of treatment.

Theofanis Th. Mountzouris

Physiotherapist graduate of Athens University of Applied Sciences, certified transmagnetic pump instructor, certified CHELT laser instructor.

What and for whom is Robotic Thoracic Surgery

Robotic surgery is performed with the use of the Da Vinci Xi Robotic System of the American company Intuitive, which through complex systems transfers the movements of the surgeon’s fingers from a controller to the tips of the instruments that have been previously placed in the body through 8 mm holes. The surgical precision is excellent and the method is bloodless.

Many people do not know that both robotic and thoracoscopic surgery address all diseases of the thorax and hemithorax (lung cancer, lung cysts, lung nodules, pneumothorax, hyperplasia of the thymus gland - treatment of myasthenia, thymomas) and are suitable for all ages.

With the passage of time, an increasing number of patients are now choosing the Minimally Invasive Methods as a unique way to treat chest diseases, as they do not require the classic thoracotomy, but 2 or 3 small incisions, do not require hospitalisation in an Intensive Care Unit, while minimising post-operative pain and complications, resulting in the patient’s immediate return to personal activities.

The Thoracic Surgery Clinic of Metropolitan Hospital with Director Mr Em. Georgiannakis, having recorded many pioneering achievements at European level, deservedly holds the title of Leader in Greece, but also in the whole of South-Eastern Europe.

EMMANOUIL GEORGIANNAKIS

Dr Emmanuel Georgiannakis is the most renowned thoracic surgeon in Greece in performing robotic and thoracoscopic surgery. Being the director of the Department of Minimally Invasive Thoracic Surgery of Metropolitan Hospital and Metropolitan General, but also a general trainer for the entire Southeastern Europe, he has performed a remarkable number of robotic thoracic surgeries that in July 2023 will reach 300, a number reflecting the amount of experience and ranking the department among the most experienced in the world. His training as an Advanced Fellow in Minimally Invasive Techniques took place at the Shanghai Chest Hospital of China, which signed a Memorandum of Association and Cooperation in April 2019 with the Department of Minimally Invasive Thoracic Surgery of Metropolitan Hospital.

Η ρομποτική χειρουργική διενεργείται με τη βοήθεια του Ρομποτικού Συστήματος Da Vinci Xi της αμερικανικής Intuitive, το οποίο μέσα από πολύπλοκα συστήματα μεταφέρει από χειριστήριο τις κινήσεις των δακτύλων του χειρουργού στις άκρες των εργαλείων που από πριν έχουν τοποθετηθεί στο σώμα μέσα από οπές των 8 mm. Η χειρουργική ακρίβεια είναι άριστη και η μέθοδος είναι αναίμακτη. Πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ότι τόσο η ρομποτική όσο και η θωρακοσκοπική αφορούν το σύνολο των παθήσεων του θώρακα και του ημιθωρακίου (καρκίνος πνεύμονα, κύστεις πνεύμονα, όζοι πνεύμονα, πνευμοθώρακας, υπερπλασία θύμου αδένα-αντιμετώπιση μυασθένειας, θυμώματα) και είναι κατάλληλες για όλες τι ηλικίες. Με το πέρας του χρόνου, ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ασθενών επιλέγει πλέον τις Ελάχιστα Επεμβατικές Μεθόδους ως μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης παθήσεων του θώρακα, καθώς δεν απαιτούν την κλασική θωρακοτομή, αλλά 2 ή 3 μικρές οπές, δεν χρήζουν νοσηλείας σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ενώ παράλληλα ελαχιστοποιούν τον μετεγχειρητικό πόνο και τις επιπλοκές, με αποτέλεσμα ο ασθενής να επανέρχεται άμεσα στις προσωπικές του δραστηριότητες. Η θωρακοχειρουργική Κλινική του Metropolitan, με Διευθυντή τον κύριο Εμ. Γεωργιαννάκη, έχοντας καταγράψει πολλές πρωτιές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατέχει επάξια τον χαρακτηρισμό του Leader στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Τι είναι Ρομποτική Χειρουργική Θώρακα και σε ποιους απευθύνεται
Γεωργιαννάκης Εμμανουήλ Διευθυντής Θωρακοχειρουργικής Metropolitan Hospital & Metropolitan General Georgiannakis Emmanouil Director of Thoracic Surgery Metropolitan Hospital & Metropolitan General www.thoracic.gr ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΩΡΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Ο Δρ Εμμανουήλ Γεωργιαννάκης αποτελεί τον πλέον καταξιωμένο θωρακοχειρουργό στην Ελλάδα στη διενέργεια ρομποτικών και θωρακοσκοπικών τεχνικών. Ως διευθυντής του Τμήματος Ελάχιστα Επεμβατικής Θωρακοχειρουργικής του Metropolitan Hospital και Metropolitan General αλλά και γενικός εκπαιδευτής και πρόκτωρας ολόκληρης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, έχει πραγματοποιήσει έναν αξιοθαύμαστο αριθμό ρομποτικών επεμβάσεων θώρακα, που τον Ιούλιο του 2023 αγγίζουν τις 300, αριθμός ο οποίος αντικατοπτρίζει το εύρος της εμπειρίας και κατατάσσει το τμήμα στα πλέον έμπειρα παγκοσμίως. Η εκπαίδευσή του ως Advanced Fellow στις Ελάχιστα Επεμβατικές τεχνικές πραγματοποιήθηκε στο Shanghai Chest Hospital της Κίνας, με το οποίο μάλιστα, τον Απρίλιο του 2019, υπογράφηκε Μνημόνιο Αδελφοποίησης και Συνεργασίας με το Τμήμα Ελάχιστα Επεμβατικής Θωρακοχειρουργικής του Metropolitan Hospital.
www.physiof.gr Τ α laser βρίσκονται πλέον στη ζωή μας καθημερινά, σε διάφορες εφαρμογές. Την έχουν κάνει πιο εύκολη σε πολλές περιπτώσεις και η χρήση τους γίνεται ολοένα πιο αναγκαία, πιο χρήσιμη και πιο εύκολη. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα η χρήση τους απαιτείται. Στον χώρο της υγείας είναι πλέον πάρα πολύ διαδεδομένα και πάρα πολύ χρήσιμα για την αντιμετώπιση πάρα πολλών παθήσεων. Σαν παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε πως πλέον πολλές χειρουργικές επεμβάσεις γίνονται με τη χρήση τεχνολογίας laser, κάνοντας την επέμβαση ανώδυνη, ακίνδυνη, αναίμακτη και βέβαια συντομότερη, ενώ ταχύτερη είναι φυσικά και η επαναφορά του ασθενή στην καθημερινότητά του, καθώς είναι μικρότερος και ο χρόνος ανάρρωσης. Η χρήση των laser έχει βρει εφαρμογή εδώ και πάρα πολλά χρόνια και στη φυσικοθεραπεία. Διάφοροι τύποι laser υπάρχουν στα εργαστήρια φυσικοθεραπείας, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας μιας θεραπείας, τη μείωση του πόνου, της φλεγμονής, της ανάπλασης τραυματισμένων ιστών και γενικότερα τη μείωση χρόνου αποκατάστασης, ειδικά των μυοσκελετικών προβλημάτων. Η χρήση των laser είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην αποκατάσταση περιπτώσεων τενοντίτιδας, τενοντοπάθειας, θλάσεων και άλλων ανάλογων παθολογιών. Η χρήση φωτός με δυναμική εστίαση και κατάλληλο τρόπο εφαρμογής βοηθάει άμεσα στην επούλωση των εκφυλισμών ενός τένοντα και σε συνδυασμό με άσκηση από φυσικοθεραπευτές δίνει λύση στα μυοτενόντια προβλήματα. Ο φυσικοθεραπευτής θα πρέπει να γνωρίζει καλά τη χρήση των νανόμετρων του laser, δηλαδή τα μήκη κύματος που θα χρησιμοποιήσει. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζει πότε θα κάνει χρήση συνεχούς ροής κύματος, πότε θα κάνει χρήση παλμικής ροής ή υπερπαλμικής και πότε μεταβαλλόμενης. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζει πότε θα κάνει συνδυασμό των μηκών κύματος και πώς αυτά θα εκπέμπουν ξεχωριστά το καθένα. Τα laser είναι φυσικά μέσα θεραπείας των φυσικοθεραπευτών και εντελώς ασφαλή, καθώς έχουν γίνει γι’ αυτά οι περισσότερες μελέτες και έρευνες από κάθε άλλο μέσο φυσικοθεραπείας. Τα τελευταία χρόνια, συνδυάζονται και με κρυοθεραπεία: η εφαρμογή κρυοθεραπείας πριν την εφαρμογή laser βοηθάει το μήκος κύματος ή τον συνδυασμό μηκών κύματος που έχουμε επιλέξει να πάει σε μεγαλύτερο βάθος. Σημαντικό για την επίτευξη μεγαλύτερου βάθους θεραπείας είναι επίσης και η ενέργεια (watt) των laser. Μουντζούρης Θ. Θεοφάνης Φυσικοθεραπευής, απόφοιτος ΑΤΕΙ Αθηνών, πιστοποιημένος εκπαιδευτής διαμαγνητικής αντλίας, πιστοποιημένος εκπαιδευτής laser CHELT.
Τα laser στη φυσικοθεραπεία

ABOUT US

ΜΙΝOAN LINES

THE JOY OF THE JOURNEY

ABOUT US WAVE 147 SUMMER - AUTUMN 2021 ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΕΝ ΠΛΩ
Απολαύστε την πολυτέλεια, την άνεση και τις ανθρωποκεντρικές υπηρεσίες που προσφέρουν τα πλοία της MINOAN LINES
the luxury, comfort and passenger-oriented services, all standard on every cruise ferry in the MINOAN LINES fleet
Enjoy
Το Santorini Palace έχει δοθεί σε πολυετή ναύλωση με άλλη ονομασία ////
Under a different name, Santorini Palace has been charted out on a long-term basis.

From the moment of embarkation until the arrival at the final port destination, the main objectives of the trained personnel of MINOAN LINES are the safety of their passengers and the assurance of a deluxe and comfortable travel experience. Begin your journey in one of the welcoming, hospitable, modern, comfortable, health safe lounges and public areas of the company’s cruise ferries, savoring your cup of coffee, meal, drink or dessert while enjoying the great blue color of the Greek seas. The company has already completed 50 years of successful operation, it was founded in the Cretan city of Heraklion in 1972, and its course in the shipping sector began in 1974. Since then, it has played a leading role in the routes it serves and has set the standards in travel innovation, holding a prominent position among the foremost passenger ship companies in Greece as well as in Europe.

Since 2008 MINOAN LINES has been a member of the Italian Grimaldi Group, one of the largest carriers of vehicles and machinery of all types (roll-on/roll-off), containers and passengers in the world. The Grimaldi Group is headquartered in Naples, Italy, with branches in more than 25 countries, 17,000 employees and over 130 vessels approaching more than 140 ports worldwide.

The network of MINOAN LINES covers a wide range of domestic and foreign tourism. With our luxurious and ecological ships, we connect with the domestic routes, Heraklion, Crete and Piraeus and with the Adriatic routes, Greece with Italy. Cruise Ferries KNOSSOS PALACE and FESTOS PALACE make the trip more pleasant and comfortable than ever, connecting Piraeus with Heraklion with daily departures.

In addition, during the summer season, a direct connection is offered from Piraeus and Heraklion with the island of Aphrodite, the enchanting Milos, in just a few hours, with the floating palaces KNOSSOS PALACE and FESTOS PALACE with daily itineraries from late June to early September, on the route Piraeus – Heraklion – Piraeus. With regard to the selection of accommodation categories, it is worth noting that MINOAN LINES offers various cabin and accommodation categories on its ships. You can choose to travel in economy class, enjoying the services in one of the spacious and comfortable lounges of the ship, in the new V.I.P. seats, which offer privacy and comfort in a specially designed area of the ship, or in one of the different cabin categories, depending on your needs, whether you are travelling alone, with friends or with your family. In fact, for those travelling with their beloved four-legged friends, MINOAN LINES offers specially designed Pet cabins if you wish to be with them during the journey.

Also, for lovers of Italy, it is worth noting that the ship KYDON PALACE operates on the route Igoumenitsa - Brindisi. Under the Greek flag and Greek crews, the daily itineraries of KYDON PALACE are operated, in conjunction with the itineraries of M/V IGOUMENITSA, by Grimaldi Euromed S.P.A.

Apart from the unparalleled aesthetics and luxury, the high safety, quality and comfort of our company’s vessels, every passenger of MINOAN LINES can enjoy during the trip, depending on the category of the vessel traveled, a wide range of services. Shop for select products at one of the stores on board - treat yourself or buy for your beloved ones. Hop on-line on your own smartphone, tablet or laptop from the comfort of your coach or seat, using Wi-Fi services available.

Regarding the meals options, in the two restaurants, A la carte and Self Service, of our cruise ferries KNOSSOS PALACE and FESTOS PALACE, the experienced chefs will travel you with their gastronomic creations and quality ingredients, many of which are produced from the fertile soils of the Cretan land. Dining options include an A la carte and a Self Service restaurant, where experienced chefs take diners on a gastronomic

WAVE Α πό την επιβίβαση μέχρι την άφιξη στο τελικό λιμάνι προορισμού, κύριο μέλημα του εκπαιδευμένου προσωπικού της MINOAN LINES είναι η ασφάλεια των επιβατών και η δημιουργία μιας χαλαρωτικής και άνετης ταξιδιωτικής εμπειρίας. Ξεκινήστε το ταξίδι σας από τους φιλόξενους, μοντέρνους, αναπαυτικούς και υγειονομικά ασφαλείς χώρους των πλοίων της εταιρείας, απολαμβάνοντας τον καφέ, το φαγητό, το ποτό ή το γλυκό σας, με θέα το απέραντο γαλάζιο των ελληνικών θαλασσών. Η εταιρεία, έχοντας ήδη συμπληρώσει 50 έτη επιτυχημένης λειτουργίας, ιδρύθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1972 και το 1974 ξεκίνησε η πορεία της στον χώρο της ακτοπλοΐας. Από τότε μέχρι και σήμερα, διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις γραμμές όπου δραστηριοποιείται και αποτελεί υπόδειγμα ταξιδιωτικής πρωτοπορίας, κατέχοντας περίοπτη θέση ανάμεσα στις κορυφαίες εταιρείες της επιβατηγού ναυτιλίας σε Ελλάδα και Ευρώπη. Από το 2008 η MINOAN LINES είναι μέλος του Ιταλικού Ομίλου Grimaldi, ενός εκ των μεγαλύτερων μεταφορέων οχημάτων και μηχανημάτων παντός τύπου (roll-on/roll-off), εμπορευματοκιβωτίων και επιβατών στον κόσμο. Ο Όμιλος Grimaldi εδρεύει στη Νάπολη Ιταλίας, με υποκαταστήματα σε περισσότερες από 25 χώρες, 17.000 υπαλλήλους και πάνω από 130 πλοία που προσεγγίζουν περισσότερα από 140 λιμάνια παγκοσμίως. Το δίκτυο της MINOAN LINES καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εσωτερικού αλλά και εξωτερικού τουρισμού. Με τα πολυτελή και οικολογικά πλοία μας συνδέουμε στις γραμμές του εσωτερικού, το Ηράκλειο Κρήτης και τον Πειραιά και στις γραμμές της Αδριατικής, την Ελλάδα με την Ιταλία. Τα Cruise Ferries KNOSSOS PALACE και FESTOS PALACE καθιστούν το ταξίδι πιο ευχάριστο και άνετο από ποτέ, συνδέοντας με καθημερινές αναχωρήσεις τον Πειραιά με το Ηράκλειο. Επιπλέον, τη θερινή περίοδο, προσφέρεται απευθείας σύνδεση από τον Πειραιά και το Ηράκλειο με το νησί της Αφροδίτης, τη μαγευτική Μήλο, σε λίγες μόνο ώρες, με τα πλωτά παλάτια KNOSSOS PALACE και FESTOS PALACE, με ημερήσια δρομολόγια από τα τέλη Ιουνίου μέχρι και τις αρχές Σεπτεμβρίου, στη γραμμή Πειραιάς - Ηράκλειο - Πειραιάς. Όσον αφορά την επιλογή κατηγορίας θέσης, αξίζει να σημειωθεί ότι η MINOAN LINES προσφέρει διάφορες κατηγορίες καμπινών και θέσεων στα πλοία της. Μπορείτε να επιλέξετε να ταξιδέψετε σε οικονομική θέση, απολαμβάνοντας τις υπηρεσίες σε ένα από τα ευρύχωρα και άνετα σαλόνια του πλοίου, στις νέες θέσεις V.I.P, οι οποίες προσφέρουν ιδιωτικότητα και άνεση σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο του πλοίου, είτε σε μία από τις διαφορετικές κατηγορίες καμπινών, αναλόγως με τις ανάγκες σας, αν ταξιδεύετε μόνοι, με παρέα ή με την οικογένειά σας. Μάλιστα, για όσες και όσους ταξιδεύουν με τους αγαπημένους τετράποδους φίλους τους, η MINOAN LINES προσφέρει ειδικά διαμορφωμένες Pet καμπίνες αν δεν θέλετε να τους αποχωριστείτε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Για τους λάτρεις της Ιταλίας, αξίζει να σημειωθεί ότι το πλοίο ΚYDON PALACE δραστηριοποιείται στη γραμμή HγουμενίτσαΜπρίντιζι. Με ελληνική σημαία και ελληνικά πληρώματα, τα καθημερινά δρομολόγια του ΚYDON PALACE εκτελούνται, σε συνδυασμό με τα δρομολόγια του M/V IGOUMENITSA από την Grimaldi Euromed S.P.A. Πέρα από την απαράμιλλη αισθητική και πολυτέλεια, την υψηλή ασφάλεια, την ποιότητα και την άνεση των πλοίων της εταιρείας μας, κάθε επιβάτης της MINOAN LINES μπορεί να απολαύσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ανάλογα με την κατηγορία του πλοίου που ταξιδεύει, ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών. Στα καταστήματα των πλοίων διατίθενται επιλεγμένα προϊόντα για
WAVE 148 JUNE JULY 2024

journey with their culinary creations, made with quality ingredients, many of them being the fruits of the fertile Cretan soil.

Comfort, luxury and quality services on board are combined with the hospitality and courtesy of our vessels’ staff to travel you quickly and safely to your favorite destinations!

MINOAN LINES since their establishment, have recognized their responsibility towards society and seek to act and operate actively and consistently within the principles of Corporate Social Responsibility by developing innovative actions and presenting important social work.

The company always strives, based on its anthropocentric philosophy, and with full respect towards its principles and values, to encourage and reward worthwhile initiatives and efforts.

Being aware of its social role and in the context of its corporate strategy and commercial policy, MINOAN LINES promotes an integrated, coordinated, quality and significant social work, by setting important goals, actively participating and supporting, on an annual basis, through sponsorships (financial support or free / discounted tickets with the cruise ferries of MINOAN LINES fleet) socially vulnerable groups, various cultural associations, social organizations, sports clubs, organizations, educational and charitable institutions, aiming for the prosperity of the society as a whole and its progress.

All in all, we must emphasize that in the rich plan of Corporate Social Responsibility activities, the cultivation of environmental awareness and sustainable development are promoted. MINOAN LINES is the first company in the field of Greek passenger shipping that fully complies with the new requirements of the International Maritime Organization (IMO), having invested and completed the installation of exhaust gas cleaning devices (SCRUBBERS), in the high-speed ferries KNOSSOS PALACE, FESTOS PALACE and KYDON PALACE, converting them into more environmentally friendly vessels.

MINOAN LINES does not just follow developments, it pioneers in them and continues to be on a growth trajectory by investing in the future and development of the tourism product for the benefit of our country.

https://www.facebook.com/MinoanLines.gr

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ & ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ INFORMATION & RESERVATIONS: +30 2810 399899 reservation@minoan.gr, booking@minoan.gr @Minoan_Lines
https://www.instagram.com/minoanlines
Minoan Lines’ blog: https://getaway.minoan.gr/ Με την υπηρεσία Web Check-in από τη Minoan Lines μπορείτε για τις γραμμές εσωτερικού να εκτυπώσετε ή να κατεβάσετε σε ηλεκτρονική μορφή τα εισιτήριά σας στην οθόνη του κινητού σας και να επιβιβαστείτε στο πλοίο, επιδεικνύοντάς τα με τα απαραίτητα ταξιδιωτικά σας έγγραφα (αστυνομική ταυτότητα ή διαβατήριο).
150 JUNE JULY 2024 WAVE εσάς ή δώρα για τους δικούς σας ανθρώπους, ενώ για online πλοήγηση έχετε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε το smartphone, tablet ή το προσωπικό σας laptop, κάνοντας χρήση των υπηρεσιών του ασύρματου δικτύου Wi-Fi. Σχετικά με τις επιλογές γευμάτων, στα δύο εστιατόρια Α la carte και Self Service, που διαθέτουν τα πλοία μας KNOSSOS PALACE FESTOS PALACE και KYDON PALACE οι έμπειροι σεφ θα σας ταξιδέψουν με τις γαστρονομικές δημιουργίες τους και τα ποιοτικά υλικά, πολλά εκ των οποίων μάλιστα παράγονται από τα εύφορα εδάφη της κρητικής γης. Άνεση, πολυτέλεια και ποιοτικές υπηρεσίες εν πλω συνδυάζονται με τη φιλοξενία και την ευγένεια του προσωπικού των πλοίων μας, για να σας ταξιδέψουν με ταχύτητα και ασφάλεια στους αγαπημένους σας προορισμούς! Η MINOAN LINES, από την ίδρυσή της έως και σήμερα, αναγνωρίζει την ευθύνη που της αναλογεί απέναντι στην κοινωνία και επιδιώκει να δραστηριοποιείται ενεργά και με συνέπεια στo πλαίσιo των αρχών της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, αναπτύσσοντας καινοτόμες δράσεις και παρουσιάζοντας σημαντικό κοινωνικό έργο. Η εταιρεία προσπαθεί πάντοτε, βάσει της ανθρωποκεντρικής της φιλοσοφίας και με πλήρη σεβασμό προς τις αρχές και αξίες της, να ενθαρρύνει και να επιβραβεύει αξιόλογες πρωτοβουλίες και προσπάθειες. Με πλήρη επίγνωση του κοινωνικού της ρόλου, στο πλαίσιο της εταιρικής στρατηγικής και εμπορικής πολιτικής της, προωθεί ένα ολοκληρωμένο, συντονισμένο, ποιοτικό και ουσιαστικό κοινωνικό έργο, θέτοντας σημαντικούς στόχους, συμμετέχοντας ενεργά και υποστηρίζοντας κάθε χρόνο, μέσω χορηγιών (οικονομικών ή δωρεάν/εκπτωτικών εισιτηρίων με τα πλοία του στόλου της MINOAN LINES), κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, διάφορους πολιτιστικούς συλλόγους, κοινωνικούς φορείς, αθλητικά σωματεία, οργανισμούς, εκπαιδευτικά και κοινωφελή ιδρύματα, με σκοπό την ευημερία του κοινωνικού συνόλου και την πρόοδο. Τέλος, οφείλουμε να τονίσουμε ότι στο πλούσιο πλάνο των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, προάγεται η καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης και η αειφόρος ανάπτυξη. Η MINOAN LINES είναι η πρώτη εταιρεία στον χώρο της ελληνικής επιβατηγού ναυτιλίας που εναρμονίστηκε πλήρως με τις νέες απαιτήσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), έχοντας επενδύσει και ολοκληρώσει την εγκατάσταση συσκευών καθαρισμού καυσαερίων (SCRUBBERS) στα high-speed ferries KNOSSOS PALACE, FESTOS PALACE και KYDON PALACE, μετατρέποντάς τα σε πλοία περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον. Η MINOAN LINES δεν ακολουθεί απλά τις εξελίξεις, πρωτοπορεί σε αυτές και εξακολουθεί να βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης επενδύοντας στο μέλλον και στην ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος προς όφελος της πατρίδας μας.

AWARD-WINNING QUALITY IN TRAVEL

TOURISM

Strategy. ΧΡΥΣΟ

Branding

CORPORATE SUPERBRANDS

ICAP GROUP

«True

TOURISM

Μ

inoan Lines is the most highly regarded shipping company in Greece and Europe. It has won several quality awards and top distinctions for its vessels, services and outstanding professional standards from a number of highly rated institutions and publications, as follows:

TOURISM AWARDS 2024

GOLD AWARD in the category Promotion of Local Greek Cuisine, under the nomination title "Journey to Cretan Gastronomy / Greek Inspired Gastronomy Restaurant"

TOURISM AWARDS 2022

GOLD AWARD in the Corporate Social Responsibility Actions category, with nomination title «Minoan Lines is always close to the society and its values!»

GOLD AWARD in the Social Media Presence category, with the nomination title: “Minoan Lines continues its dynamic presence in Social Media”.

TOURISM AWARDS 2021

GOLD AWARD in the Search Engine Optimization (SEO) Strategy category, with the nomination title “Optimization of SEO Strategy in 5 countries”.

GOLD AWARD in the Social Media Presence category. Minoan Lines continues its dynamic presence in social media (Facebook and Instagram).

TOURISM AWARDS 2020

GOLD AWARD for Travel Experience, in the Travel section/category.

GOLD AWARD for the Online Strategy of Minoan Lines, in the Online Strategy section/category.

GREEK HOSPITALITY AWARDS 2020 & 2018

“Best Greek Coastal Shipping company”.

TOURISM AWARDS 2019

GOLD AWARD for the Support of Local Communities and Corporate Social Responsibility actions, implemented by the company, in the Branding / Public Relations / People Strategy category.

GOLD AWARD for the “New Destinations” in the Attractions & Destination category.

CORPORATE SUPERBRANDS 2018-2019 & 2016-2017

“Top Corporate Brand Name in the Sea Transportation Sector”. ICAP GROUP - 2018 & 2017 “True Leader” in the category “Maritime Shipping”.

TOURISM AWARDS 2018

GOLD AWARD for MINOAN LINES BONUS CLUB, the pioneering and flexible customer loyalty program.

GOLD AWARD for the reduction of the energy footprint of the company's vessels and the protection of the environment.

GOLD AWARD for the integrated On-Line Digital Campaign entitled “Away with the Müllers”.

TOURISM AWARDS 2017

GOLD AWARD in the category “Supporting local communities / Actions of Corporate Social Responsibility”.

GOLD AWARD in the category “Online presence and communication” for the NEW Minoan Lines’ Online Booking System. LLOYD’S LIST GREEK SHIPPING AWARDS 2016

“Passenger Line of the Year”.

WAVE Η Μinoan Lines είναι η πιο αναγνωρισμένη ναυτιλιακή εταιρεία σε Ελλάδα και Ευρώπη. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία ποιότητας και κορυφαίες διακρίσεις, που αφορούν τα πλοία της, τις υπηρεσίες και τον επαγγελματισμό της, από αρκετούς ευυπόληπτους οργανισμούς και έντυπα, ως ακολούθως: TOURISM AWARDS 2024 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία Ανάδειξη Τοπικής Ελληνικής Κουζίνας, με τίτλο υποψηφιότητας «Ταξίδι στην Κρητική Γαστρονομία / Greek Inspired Gastronomy Restaurant» TOURISM AWARDS 2022 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στις Δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που υλοποιεί η εταιρεία, με τίτλο υποψηφιότητας «Η Minoan Lines είναι πάντα κοντά στον άνθρωπο και τις αξίες του!». ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την παρουσία της Minoan Lines στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης / Social Μedia Presence, με τίτλο υποψηφιότητας «Η Minoan Lines συνεχίζουν τη Δυναμική τους Παρουσία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης». TOURISM AWARDS 2021 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία Search Engine Optimization (SEO) Strategy - Στρατηγική Βελτιστοποίησης για Μηχανές Αναζήτησης, με τίτλο υποψηφιότητας «Βελτιστοποίηση της SEO Στρατηγικής σε 5 χώρες». ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία Social Media Presence/Παρουσία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Η Minoan Lines συνεχίζει τη δυναμική της παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook και Instagram). TOURISM AWARDS 2020 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Ταξιδιωτική Εμπειρία (Travel Experience), στην ενότητα Travel. ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Online Strategy της Μinoan Lines, στην ενότητα Online Strategy. GREEK HOSPITALITY AWARDS 2020 & 2018 «Καλύτερη εταιρεία στην Ελληνική Ακτοπλοΐα».
AWARDS 2019 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Υποστήριξη των Τοπικών Κοινοτήτων / Δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο σύνολό τους που υλοποιεί η εταιρεία, στην ενότητα
/ Public
/ People
Relations
ΒΡΑΒΕΙΟ για τους νέους προορισμούς, στην ενότητα Attractions & Destinations για την ανάδειξη νέων ελληνικών προορισμών.
2018-2019 & 2016-2017 Η εταιρεία με την «Κορυφαία Επωνυμία στον χώρο των μεταφορών».
2018 & 2017
Leader» στην κατηγορία «Θαλάσσιες Μεταφορές».
AWARDS 2018 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για το MINOAN LINES BONUS CLUB, το πρωτοπόρο και ευέλικτο loyalty πρόγραμμα πιστών επιβατών. ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των πλοίων της εταιρείας και την προστασία του περιβάλλοντος. ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την ολοκληρωμένη OnLine Digital καμπάνια με τίτλο «Away with the Müllers». TOURISM AWARDS 2017 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία «Υποστήριξη τοπικών κοινοτήτων / Δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης». ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία «Ηλεκτρονική παρουσία & επικοινωνία» για το ΝΕΟ Minoan Lines Online Σύστημα Κρατήσεων. LLOYD’S LIST GREEK SHIPPING AWARDS 2016 Η «Καλύτερη Εταιρεία της Χρονιάς στον κλάδο της Ελληνικής Επιβατηγού Ναυτιλίας - Passenger Line of the Year».
ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ 153 JUNE JULY 2024
ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΗ

Μinoan Lines Bonus Club

Μinoan Lines Bonus Club

The truly innovative customer loyalty program of Minoan Lines now has 472.000 members and 19 years of successful operation from the launch, demonstrating its enormous appeal to the passenger public in Greece and abroad.

Gold Award for Minoan Lines Bonus Club at Tourism Awards 2018 & Silver Award for Loyalty Programs at Tourism Awards 2021 & 2022.

Benets:

• 10-20% discount on CRETE, MILOS, ADRIATIC routes.

•Free tickets in all accommodation and private vehicle categories.

•10-20% discount at the bars and restaurants on board.

•10-15% discount at the stores on board.

• Promotions and offers only for members.

*Not applicable on ixed dues.

YOUR BONUS CLUB CARD IS AVAILABLE DIGITALLY!

Minoan Lines Bonus Club goes digital! We have good news for you!

As a Minoan Lines Bonus Club member, you don’t need to have a physical card in order to enjoy all the benefits.

Log in to your Minoan Lines Bonus Club account at www. minoan.gr and download your digital loyalty card, print it or save it to your smartphone, tablet or laptop for quick access to your membership details.

Not a member yet?

Sign up now on www.minoan.gr and get your first 100 points for free!

• 10-20% έκπτωση στις γραμμές ΚΡΗΤΗΣ, MHΛΟΥ, ΑΔΡΙΑΤΙΚΗΣ Δωρεάν εισιτήρια σε όλες τις κατηγορίες επιβατών και οχημάτων. •10-20% έκ πτωση στ α εσ τιατόρια και μπαρ τω ν πλ οίων. •10-15% έ κπτωση σ τα καταστήματα τ ων π λοίων. •Ειδικές π ροσφορές μόνο γ ια τ α μέλη. *Δεν ισχύει για τα λιμενικά τέλη. Η BONUS CLUB ΚΑΡΤΑ ΣΑΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΨΗΦΙΑΚΑ! Τώρα η Minoan Lines Bonus Club κάρτα σας είναι διαθέσιμη ψηφιακά! Φροντίζουμε γ ια τ η δική σ ας διευκόλυνση! Μπορείτε πλ έον να κα τεβάσετε τη ν κά ρτα μέ λους σας, σε ηλ εκτρονική μο ρφή, στ η συ σκευή πο υ επιθυμείτε και να τη ν έχετε πάντα μαζί σ ας! Συ νδεθείτε στ ο ww w.minoan.gr στ ον Minoan Lines Bonus Club λο γαριασμό σας, εκ τυπώστε τη ν κά ρτα σας η κα τεβάστε τη ν στ ον υ πολογιστή, τ ο tablet ή τ ο smartphone σας.
Το πρωτοποριακό ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΙΣΤΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ των ΜΙΝΩΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ, έχει συμπληρώσει 472.000 μέλη στα 19 χρόνια επιτυχημένης λειτουργίας από την έναρξη του, αποδεικνύοντας την τεράστια απήχηση του στο επιβατικό κοινό στην Ελλάδα και το εξωτερικό! Χρυσό Βραβείο στο Minoan Lines Bonus Club στα Tourism Awards 2018 & Ασημένιο Βραβείο στα Προγράμματα Επιβράβευσης Τourism Awards 2021 & 2022. Προνόμια:
Δεν είστε ακόμα μέλος; Εγγραφείτε τώρα στο www.minoan.gr και κερδίστε τους πρώτους 100 πόντους! Tel.: +30 2810 399850 e-mail: bonusclub@minoan.gr Tηλ.: 2810 399850 e-mail: bonusclub@minoan.gr www.festinagroup.gr Festina Group hellas FESTINA_GROUP_HELLAS ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΕΛΛΑΔΟΣ & ΚΥΠΡΟΥ «ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ & ΣΙΑ» ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ ΣΕΡΒΙΑΣ 12-14. ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ 210 3311227-8-9

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.