สะพายกล้องท่องเมืองเหนือ

เต็มอิ่มกับ DVD

เทคนิคการถ่ายภาพสวย

ทุกสถานที่ที่พาไป!

วดั พระธาตดุ อยสเุ ทพ ดอยปยุ ปางองุ นำ้ พรุ อ นโปงเดือด หว ยนำ้ ดงั ปาย และสถานทอี่ ื่นๆ ที่ ไมค วรพลาด! taKLO

NG

guide Photo

พิเศษกวาใคร ถูกใจคนมีกลอง!

ถายภาพสวยทุกสถานที่

Bonus Trip

22 ภาพแหงความประทับใจ

On-site Training โหลดฟรีภายในเลม!

หนงั สอื +

Travel Photography

ราคาพเิ ศ DVD

เพียง

ษ

กับนายตากลอง

199.-

ส ะ พ า ย ก ล้ อ ง ท อ ่ ง เ ม อ ื ง เ ห น อ ื

สะพ ท่อ ISBN 978-616-527-123-3 ราคา 199 บาท พิมพ์ครั้งที่ 1 มกราคม 2554 สงวนลิ ข สิ ท ธิ์ ต ามพระราชบั ญ ญั ติ ลิ ข สิ ท ธิ์ พ.ศ. 2537 โดยส� า นั ก พิ ม พ์ เ อ็ ม ไอเอส ห้ า มน� า ส่ ว นหนึ่ ง ส่ ว นใด ของหนังสือเล่มนี้ไปลอกเลียนแบบ ท�าส�าเนา ถ่ายเอกสาร หรือน�าไปเผยแพร่บนอินเตอร์เน็ตและเครือข่ายต่างๆ ไม่ว่าจะในรูปแบบใดๆ นอกจากจะได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากทางส�านักพิมพ์เท่านั้น

ชื่อผลิตภัณฑ์และเครื่องหมายการค้าต่างๆ ที่อ้างถึงเป็นของบริษัทนั้นๆ

ข้อมูลทางบรรณานุกรมของส�านักหอสมุดแห่งชาติ National Library of Thailand Cataloging in Publication Data วีรนิจ ทรรทรานนท์. สะพายกล้อง ท่องเมืองเหนือ.-- กรุงเทพฯ : เอ็มไอเอส, 2554.

300 หน้า.

1. การถ่ายภาพ. 2. ไทย--ภูมิประเทศและการท่องเที่ยว. l. ชื่อเรื่อง.

771 ISBN 978-616-527-123-3

คณะผู้จัดท�า บรรณาธิการส�านักพิมพ์ ชิดพงษ์ กวีวรวุฒิ ผู้เขียน วีรนิจ ทรรทรานนท์ เรียบเรียงเนื้อหา กัญญาณัฐ กรีประเสริฐกุล ออกแบบรูปเล่ม ไพโรจน์ บรรจงใจรักษ์ ออกแบบปก ภรณีย์ สนองผัน ภาพประกอบ วีรนิจ ทรรทรานนท์ พิสูจน์อักษร วารีรัตน์ แตงภู่, ชนาภัทร พรายมี ประสานงานฝ่ายผลิต วราลี สิทธิจินดาวงศ์ ประสานงานสื่อสิ่งพิมพ์ บุษกร กู้หลี ฝ่ายการตลาด ชลพิชา ครื้นจิต, มยุรี ศรีมังคละ พิมพ์ที่ บริษัท พิมพ์ดี จ�ากัด ผู้พิมพ์/ผู้โฆษณา เสริม พูนพนิช จัดพิมพ์โดย : ส�านักพิมพ์เอ็มไอเอส 55, 57 ซอยพระรามที ่ 3 ซอย 53 ถนนพระราม 3 แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรุงเทพฯ 10120 โทรศัพท์ 0-2294-8777 (สายอัตโนมัติ) โทรสาร 0-2294-8787 www.MISbook.com

จัดจ�าหน่ายโดย : บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จ�ากัด (มหาชน) 1858/87-90 ชัน้ 19 อาคารเนชัน่ ทาวเวอร์ ถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนา กรุงเทพฯ 10260 โทรศัพท์ 0-2739-8222, 0-2739-8000 โทรสาร 0-2739-8356-9 www.se-ed.com

หากหนังสือเล่มนี้ผลิตไม่ได้มาตรฐาน อาทิ หน้ากระดาษสลับกัน หน้าซ�้า หน้าขาดหาย ส�านักพิมพ์ยินดีรับผิดชอบเปลี่ยนให้ใหม่ โดยส่งมาเปลี่ยนตามที่อยู่ด้านบน หรือติดต่อส�านักพิมพ์เอ็มไอเอส โทรศัพท์ 0-2294-8777 (สายอัตโนมัติ)

WELCOME...

All About

DSLR CAMERA& PHOTOGRAPHY taKLONG.com

INTRODUCTION

จังหวัดเชียงใหม่และแม่ฮอ่ งสอนคงเป็นสถานทีอ่ นั ดับต้นๆ ทีเ่ กือบทุกคนจะนึกถึง เมือ่ อากาศ หนาวเริม่ มาเยือนเมืองไทยของเรา เพราะเป็นแหล่งท่องเทีย่ วทีเ่ หมาะกับสภาพอากาศเย็นเป็นอย่างยิง่ แต่อย่างไรก็ตาม วัฒนธรรมความเป็นอยูข่ องชาวล้านนาก็มคี วามน่าสนใจไม่แพ้กนั จึงอยากจะน�าทุกๆ ท่านที่สนใจเดินทางท่องเที่ยวไปสัมผัสความหนาวเย็นทางภาคเหนือ โดยเฉพาะที่จังหวัดเชียงใหม่ และแม่ฮ่องสอน ได้ลองแวะเวียนไปถ่ายภาพตามสถานที่ส�าคัญๆ ทางวัฒนธรรม วัดวาอารามต่างๆ ตลอดจนวิถชี วี ติ ความเป็นอยู ่ เชือ่ ว่าหลายๆ ท่านอาจจะจับต้นชนปลายไม่ถกู หรืออาจจะเคยไปสถานที่ เหล่านีม้ าแล้ว แต่มปี ญ ั หาว่า ไม่รวู้ า่ จะถ่ายภาพอะไร ผลสุดท้ายก็อาจจะได้ภาพ “มุมมหาชน” กลับมา หรืออาจจะได้มมุ “สะสมป้าย” กลับไปฝากคนทีบ่ า้ น เพียงแค่ให้เขาทราบว่า เรามาเทีย่ วทีไ่ หนเท่านัน้ แต่จริงๆ แล้วในจังหวัดเชียงใหม่และแม่ฮอ่ งสอนนัน้ มีสถานทีใ่ ห้เราถ่ายภาพได้ไม่รจู้ กั จบสิน้ เลยทีเดียว

ในฐานะทีผ่ มเคยไปเทีย่ วตามเส้นทาง เชียงใหม่-ปาย-แม่ฮอ่ งสอน มาตัง้ แต่สมัยทีป่ ายยังคง เป็นเพียงเมืองเล็กๆ ทีม่ สี แี่ ยกเพียงแค่สแี่ ยกเดียว ซึง่ ภายหลังเรียกกันจนติดปากว่า สีแ่ ยกปาย ซึง่ แยก ดังกล่าว ก็เป็นคนละสี่แยกปายกับที่หลายๆ คน “เข้าใจ” กันในยุคสมัยนี้ ซึ่งอาจจะเข้าใจกันไปเอง ตามที่น�าเสนอกันในภาพยนตร์ยุคหลังๆ ว่า นั่นคือสี่แยกปาย

แต่ในความเป็นจริงแล้ว สี่แยกปายที่ตากล้องสมัยก่อนๆ รู้จัก สี่แยกที่เราสามารถไปนั่ง จิบกาแฟ โต้ลมหนาวกรุ่นๆ ถ่ายรูปจักรยานคันเล็กๆ ที่จอดอยู่ข้างๆ ป้ายบอกสถานที่ และป้ายแจ้ง ข่าวสารสารพัดสีนนั้ มันเป็นคนละแยกกับทีเ่ ราเห็นในภาพยนตร์อย่างสิน้ เชิง แต่เรือ่ งราวแบบนีค้ งแทบ ไม่มีความหมายอะไรมากนัก ส�าหรับนักท่องเที่ยวยุค web 2.0 ที่เน้นมานั่งเขียนโปสการ์ดกันที่ปาย แล้วถ่ายภาพด้วย iPhone โหลดลง Facebook กันเสียมากกว่า แต่การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ หากเรา ได้เคยบันทึกภาพเอาไว้ มันก็จะกลายเป็นภาพประวัตศิ าสตร์ในวันข้างหน้าอีกเช่นกัน เหมือนกับทีผ่ ม เคยบันทึกภาพเมืองปายไว้เมื่อสมัยสิบกว่าปีก่อน ซึ่งมันแตกต่างกับปาย ณ พ.ศ. นี้อย่างมากมายเลย ทีเดียว นีเ่ ป็นอีกตัวอย่างหนึง่ ของความส�าคัญของการถ่ายภาพ ทีน่ อกจากจะเป็นงานอดิเรกทีเ่ ราชอบ แล้ว ยังอาจเป็นการบันทึกประวัติศาสตร์ให้กับคนรุ่นหลังไปด้วยในตัว

ตัวผมเองมีความผูกพันกับจังหวัดเชียงใหม่และแม่ฮอ่ งสอนมาตัง้ แต่สมัยเรียนหนังสือ สมัย ที่เริ่มเข้าชมรมถ่ายภาพ ทุกๆ ปีจะมีทริปถ่ายภาพที่เรียกกันจนติดปากว่า “โฟโต้ ลองทริป” คือ ทริป ถ่ายภาพทีไ่ ปยังดินแดนอันห่างไกล ซึง่ แม่ฮอ่ งสอนก็ดเู หมือนจะเป็นดินแดนอันห่างไกลจริงๆ การเดิน

ทางไปแม่ฮ่องสอนในสมัยนั้น ก็คงเทียบได้กับการเดินทางไปหลวงพระบางด้วยรถยนต์จากกรุงเทพ ในปัจจุบันนี้เลยทีเดียว เพราะเส้นทางจากปายมุ่งหน้าสู่ตัวจังหวัดแม่ฮ่องสอนยังเป็นเพียงถนนลูกรัง ทั้งสาย ทุกคนจะแปรสภาพเป็นชาวต่างประเทศมีผมสีทองกันทุกคนเมื่อเดินทางไปถึง แต่ก็ได้ความ ประทับใจจากสภาพทิวทัศน์ตลอดสองข้างทางทีเ่ ราหยุดแวะถ่ายภาพกันอย่างสนุกสนาน ความทรงจ�า เหล่านี้ยังคงติดตรึงอยู่ในใจของผมมาจนถึงทุกวันนี้

และด้วยความประทับใจนี้เอง ที่ท�าให้เกิดสื่อการสอนถ่ายภาพชุดที่ท่านถืออยู่นี้ เพื่อที่ผม จะได้แบ่งปันประสบการณ์ดีๆ จาก “โฟโต้ ลองทริป” ในครั้งนั้น มาสู่สายตาของท่านในยุคนี้ดูบ้าง เผื่อว่าท่านจะได้พบกับเพชรเม็ดงามในใจของท่านบ้าง แบบที่ผมเคยประสบพบเจอมาแล้วในทุกๆ ครั้งที่ผ่านไปตามเส้นทางสาย

“เชียงใหม่-ปาย-แม่ฮ่องสอน”

นายตากล้อง มกราคม 2554

CONTENTs

เตรียมตัวก่อนออกเดินทาง .......................................................1 เตรียมอุปกรณ์กอ่ นออกเดินทาง ..........................................2

Camera กล้อง .........................................................4

Lens เลนส์ ...............................................................6

Camera Bag กระเป๋ากล้อง ...................................10

Flash แฟลช ...........................................................12

Filter C-PL (ฟิลเตอร์ C-PL) ..................................14

Tripod ขาตัง้ กล้อง .................................................15

Accessory อุปกรณ์อนื่ ๆ ........................................16

แบตเตอรี่ ................................................16

เมมโมรีก่ าร์ด ...........................................17

อุปกรณ์ทา� ความสะอาด ..........................17 ทบทวนหลักการถ่ายภาพก่อนออกเดินทาง ........................19

Shutter ความเร็วชัตเตอร์ .....................................20

Aperture รูรบั แสง .................................................24

White Balance สมดุลแสงขาว .............................26

ISO ค่าความไวแสง .................................................30 North Trip ทริปเหนือ ...........................................................32

วัดพระธาตุดอยสุเทพ ............................................36

ดอยปุย ...................................................................61

วัดอุโมงค์ ................................................................84

เวียงกุมกาม ...........................................................95

ถนนคนเดินวัวลาย ..................................................108

น�้าพุร้อนโป่งเดือด ...............................................117

ห้วยน�้าดัง .............................................................124

วัดพระธาตุแม่เย็น ...............................................131

ถนนคนเดินปาย ....................................................136

ปาย .......................................................................145

วัดกลาง ................................................................154

วัดป่าขาม .............................................................164

วัดน�า้ ฮู ..................................................................170

หมูบ่ า้ นจีนยูนนาน .................................................172

ถ�า้ ปลา ..................................................................180

วัดจองค�า ..............................................................188

ปางอุง๋ ...................................................................196

สะพานประวัตศิ าสตร์ทา่ ปาย ...............................206

วัดพันเตา .................................................................214

วัดเจดียห์ ลวง ........................................................222

วัดพระสิงห์ ...........................................................241

วัดเจ็ดยอด ............................................................254 Bonus Trip .........................................................................262 บทสรุปการเดินทาง ..............................................................290

N orth Trip

เตรียมตัว

ก่อนออกเดินทาง

เตรียมอุปกรณ์ ก่อนออกเดินทาง

สิ่งที่ต้องค�านึงเป็นอันดับแรกก่อนออกเดินทาง คือการเตรียมอุปกรณ์ส�าหรับถ่ายภาพ ซึง่ ก่อนทีจ่ ะออกเดินทาง ควรตรวจเช็กอุปกรณ์ส�าหรับจะไปทริปนั้นๆ ว่าถูกต้องครบถ้วนหรือไม่ โดย เราจะต้องทราบก่อนว่าเราจะไปเทีย่ วทีไ่ หนบ้าง แล้วเราจะต้องคิดต่อไปว่า เราจะต้องใช้อปุ กรณ์อะไร บ้าง เพื่อให้ได้ภาพอย่างที่เราต้องการ ซึ่งจ�าเป็นต้องคิดล่วงหน้าไว้ก่อน แต่โดยพื้นฐานแล้ว อุปกรณ์ หลักของช่างภาพมักจะใส่เอาไว้ในกระเป๋ากล้องอยู่แล้ว ยกเว้นเรื่องของการเตรียมเลนส์ส�าหรับถ่าย ภาพ ซึง่ ในการเดินทางไปถ่ายภาพในสถานทีท่ แี่ ตกต่างกัน อาจจะใช้เลนส์ทตี่ า่ งกันด้วย ทัง้ นีข้ นึ้ อยูก่ บั กระบวนการคิดล่วงหน้าของช่างภาพแต่ละคนว่าต้องการจะได้ภาพอย่างไร จึงจะสามารถเตรียม อุปกรณ์สา� หรับถ่ายภาพได้ถกู ต้อง เพราะไม่เช่นนัน้ ถ้าเกิดเราไปสถานทีจ่ ริงแล้วไปเจอสิง่ ทีอ่ ยูต่ อ่ หน้า ซึ่งท�าให้รู้แล้วว่าต้องการภาพแบบใด แต่เราไม่ได้นา� อุปกรณ์ชิ้นนั้นไปด้วย ก็ไม่สามารถถ่ายภาพได้ อย่างที่ต้องการ

ตัวอย่างเช่น ในกรณีที่เราไปอยู่ในสถานที่ที่มีพื้นที่จ�ากัด ซึ่งอาจจะเป็นภายในโบสถ์ที่มี ขนาดเล็กมาก แล้วอยากจะได้ภาพถ่ายที่แสดงถึงความใหญ่โตอลังการภายในโบสถ์ สถานที่จริง มันเล็ก แต่เราอยากถ่ายให้ได้บรรยากาศภายในโบสถ์ทั้งหมด ซึ่งในจุดนี้ต้องใช้เลนส์ที่มีมุมรับภาพ ที่ค่อนข้างกว้าง แต่ถ้าในทริปนั้นคุณไม่ได้น�าเลนส์ไวด์หรือเลนส์ที่มีมุมรับภาพกว้างไปด้วย ก็ไม่ สามารถถ่ายภาพในแบบที่ต้องการได้ หรืออีกตัวอย่างที่พบบ่อยคือ ไปเจอดอกไม้ที่สวยมาก แต่ ดอกไม้นั้นมีขนาดค่อนข้างเล็ก จ�าเป็นต้องใช้เลนส์เฉพาะจึงจะถ่ายรูปดอกไม้ขนาดเล็กนั้นได้สวย ซึ่ ง เลนส์ ช นิ ด นี้ คื อ “เลนส์ม าโคร” ถ้าเราไม่ไ ด้น�าเลนส์ชนิ ด นี้ ใ ส่ ไ ปในกระเป๋ า กล้ อ งด้ ว ยแล้ ว ก็เป็นไปได้ยากที่จะถ่ายภาพดอกไม้ดอกนั้นให้สวยเหมือนอย่างที่ใจต้องการได้ เป็นต้น 2

สะพ ท่องเมื

ดังนั้น การเตรียมการล่วงหน้าจึงเป็นสิ่งส�าคัญมากส�าหรับการออกทริป โดยเฉพาะทริป ถ่ายภาพ ควรจะทราบล่วงหน้าว่าสถานที่ที่คุณจะไปมีอะไรให้ถ่ายบ้าง ซึ่งจ�าเป็นต้องท�าการบ้าน โดยการหาข้อมูลต่างๆ จากอินเตอร์เน็ต และสิ่งส�าคัญล�าดับถัดมาที่ควรจะทราบคือ “แผนที่” ซึ่ง ช่วยให้เราทราบข้อมูลในเรือ่ งของ “ทิศ” โดยในทีน่ ไี้ ม่ใช่แค่ทตี่ งั้ ของสถานทีท่ เี่ ราต้องการจะไปเท่านัน้ ส�าหรับในแง่มมุ ของการถ่ายภาพ จะท�าให้เราสามารถวิเคราะห์ในเรือ่ ง “ทิศทางของแสง” ว่าในสถานที่ ที่คุณจะไปถ่ายถ้าเป็นช่วงเวลาเช้าแสงจะเข้ามาในทิศทางใด หรือถ้าเป็นช่วงเวลาบ่ายแสงจะเข้ามา ในทิศทางใด ทิศทางของแสงจะมีความแตกต่างกันในแต่ละช่วงเวลา สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้ภาพถ่าย ของเรามีความสวยงามมากขึ้น และนี่ก็คือการเตรียมตัวในเบื้องต้นที่ควรค�านึงถึง

การคิดและการวางแผนล่วงหน้าจึงมีความส�าคัญเป็นอย่างยิ่ง แต่ยังมีอีกวิธีหนึ่งซึ่งเป็นที่ นิยมของช่างภาพจ�านวนไม่นอ้ ย คือ “ใส่ทกุ อย่างลงในกระเป๋ากล้อง” มีอปุ กรณ์อะไรใส่ลงไปในกระเป๋า ทั้งหมด ซึ่งวิธีนี้มีข้อดีในกรณีที่เราก็ไม่รู้ว่าจะต้องไปพบเจอกับสถานการณ์ใดบ้าง ท�าให้เราสามารถ รับมือได้หมด แต่วิธีนี้ค่อนข้างสิ้นเปลืองพลังงานพอสมควร เพราะในความเป็นจริงแล้วเราสามารถ น�าอุปกรณ์ไปเผื่อได้ แต่ไม่จ�าเป็นต้องเอาไปทั้งหมด เราต้องค�านึงถึงวัตถุประสงค์ของการถ่ายภาพ ในแต่ละทริปว่า ต้องการให้ภาพออกมามีลกั ษณะเป็นอย่างไร ให้เตรียมอุปกรณ์ไปเผือ่ เฉพาะอุปกรณ์ ที่มีโอกาสได้ใช้ ดังนั้นจึงมีความจ�าเป็นต้องเตรียมการล่วงหน้าก่อนที่จะเดินทางทุกครั้ง

สะพ ท 3 พาย ืองเหน

C amera กล้อง

กล้ อ งเป็ น อุ ป กรณ์ ที่ มี ค วาม ส�าคัญที่สุดส�าหรับการออกทริปถ่ายภาพ โดยค� า นึ ง ถึ ง ลั ก ษณะการใช้ ง านของ ช่างภาพแต่ละคนว่าแตกต่างกันอย่างไร เช่น สรีระ วัตถุประสงค์การถ่ายภาพของ แต่ละบุคคล ซึ่งจะไม่เหมือนกัน ถ้าช่างภาพผู้นั้นให้ความส�าคัญในเรื่อง ความสวยงามของภาพหรือต้องการภาพทีม่ คี ณ ุ ภาพดี แนะน�าว่าให้ใช้ “กล้อง DSLR” คือ เป็นกล้องตัวใหญ่ที่สามารถเปลี่ยนเลนส์ได้ กล้องประเภทนี้จะท�าให้ได้ภาพที่มีคุณภาพที่ดีกว่า เพราะกล้อง DSLR มีตัวเซนเซอร์ขนาดใหญ่ และผู้ใช้สามารถเปลี่ยนประเภทของเลนส์ได้ด้วยตนเอง ดังนั้นจึงท�าให้ใช้ “เลนส์มุมกว้าง” หรือ “เลนส์มุมแคบ” ในการถ่ายภาพได้ นอกจากนี้ยังสามารถ เปลี่ยนมาใช้ “เลนส์มาโคร” ส�าหรับถ่ายภาพดอกไม้หรือแมลงที่มีขนาดค่อนข้างเล็ก ซึ่งการเปลี่ยน เลนส์ที่เหมาะสมกับการถ่ายภาพแต่ละประเภทนั้น เหมาะกับผู้ที่ให้ความส�าคัญในเรื่อง “คุณภาพ” หรือต้องการฝึกฝนทักษะการถ่ายภาพอย่างจริงจัง ดังนั้นกล้อง DSLR จึงเป็นทางเลือกอันดับแรก

ทางเลือกที่สอง เหมาะส�าหรับกลุ่มคนทั่วไปที่พกไว้ส�าหรับไปเที่ยว ซึ่งอาจจะไม่ถึงกับ จริงจังหรือว่าไม่มีความจ�าเป็นต้องน�าภาพมาใช้งานต่างๆ เพียงแค่ต้องการบันทึกภาพเป็นที่ระลึก ส�าหรับการเดินทางไปท่องเที่ยวเท่านั้น กลุ่มนี้ไม่มีความจ�าเป็นจะต้องแบกกล้องขนาดใหญ่ หรือใช้ กระเป๋ากล้องทีม่ ีอปุ กรณ์ส�าหรับการถ่ายภาพอยูเ่ ป็นจ�านวนมาก เพราะท�าให้เป็นภาระโดยไม่จ�าเป็น จึงควรใช้กล้องทีม่ ขี นาดเล็ก น�า้ หนักเบา พกพาสะดวก ส�าหรับไปท่องเทีย่ วกับครอบครัวหรือเพือ่ นฝูง ซึ่งกล้องประเภทนี้เรียกว่า “กล้องดิจิตอล Compaq” หรือที่เรานิยมใช้กันทั่วไป บางคนเรียกว่า “กล้องดิจติ อลตัวเล็ก” ซงึ่ ค�าว่า “Compaq” กค็ อื “มีขนาดเล็ก” ทา� ให้สามารถพกพาได้สะดวก แต่ขอ้ เสีย

4

สะพ ท่องเมื

ของกล้องประเภทนี้ก็คือ จะท�าให้ได้ภาพที่มีคุณภาพด้อยกว่ากล้อง DSLR และถ้าต้องการน�าภาพเหล่านั้นไปใช้ในงานสิ่งพิมพ์ หรือ ส�าหรับแต่งภาพต่อ อาจท�าให้เกิดปัญหาขึ้นได้ โดยมีสาเหตุจาก กล้อง Compaq ไม่สามารถถ่ายภาพที่มีคุณภาพสูงได้ เพราะว่า ตัวเซนเซอร์มีขนาดเล็ก

นอกจากนีย้ งั มีขอ้ เสียทีส่ า� คัญอีกประการหนึง่ คือ กล้องดิจติ อล Compaq บางรุ่น ซึ่งเป็นรุ่นที่มีขนาดค่อนข้างเล็กและมีปุ่มให้เลือกปรับแต่งได้ น้อย ท�าให้ไม่สามารถทีจ่ ะปรับค่าต่างๆ ได้มากนัก เนือ่ งจากวัตถุประสงค์ทสี่ า� คัญของกล้องประเภทนี้ จะเน้นไปที่การใช้งานที่ง่าย ไม่มีความซับซ้อน สามารถถ่ายแบบ Snap Shot หรือถ่ายแบบบันทึก ภาพทัว่ ไปได้ โดยไม่ได้เน้นให้ถา่ ยภาพแบบสวยงามมากนัก จึงเหมาะส�าหรับคนอีกกลุม่ หนึง่ ทีต่ อ้ งการ บันทึกความทรงจ�าด้วยภาพถ่ายเท่านั้น

ส�าหรับผู้ที่ซื้อสื่อการสอนชุดนี้ แสดงว่ามีความสนใจในเรื่องของการถ่ายภาพอย่างจริงจัง ดังนัน้ แนะน�าให้ใช้กล้อง DSLR เป็นหลัก แต่ดว้ ยเทคโนโลยีในปัจจุบนั มีกล้องอีกประเภทหนึง่ ถือก�าเนิด ขึน้ มา เป็นกล้องประเภท “ลูกครึง่ ” โดยศัพท์ทางภาษาอังกฤษใช้ค�าว่า “Hybrid” ซึง่ กล้องประเภทนี้ จะเป็นการผสมผสานระหว่างข้อดีของทัง้ กล้อง DSLR กับกล้องดิจติ อล Compaq มารวมอยูใ่ นกล้อง ตัวเดียวกัน กล้อง DSLR มีข้อดีคือ ภาพที่ได้มีคุณภาพสูง และสามารถ เปลี่ยนเลนส์หรือใส่อุปกรณ์เพิ่มเติมได้ ในขณะที่กล้องดิจิตอล Compaq มีขอ้ ดีคอื ขนาดเล็ก พกพาสะดวก ซึง่ ข้อดีเหล่านีถ้ กู น�ามารวมกันไว้ในกล้อง ชนิดใหม่ที่เรียกกว่า กล้อง “Hybrid” หรือกล้อง “Mirror-less” ซึ่งค�าว่า “Mirror” แปลว่า “กระจก” ส่วน “less” แปลว่า “ไม่มี” โดยมีความหมาย รวมกันคือ “ไม่มีกระจก” ซึ่งกล้อง Hybrid มีความคล้ายคลึงกับกล้อง DSLR แต่จะไม่มีกระจก สะท้อนภาพ กล้อง Hybrid นีเ้ ป็นอีกประเภทหนึง่ ทีแ่ นะน�าให้ใช้ เหมาะทัง้ กับผูท้ จี่ ริงจังในการถ่ายภาพ และต้องการคุณภาพของภาพสูง โดยใช้ตัวเซนเซอร์แบบเดียวกับกล้อง DSLR แต่ในขณะเดียวกันก็ ตอบสนองกลุ่มคนที่ไม่ต้องการพกพากล้องขนาดใหญ่ เนื่องจากกล้อง Hybrid มีขนาดไม่ใหญ่มาก แต่ไม่เล็กเท่ากับกล้องดิจติ อล Compaq ท�าให้สามารถพกพาได้สะดวก เหมาะกับคุณผูห้ ญิงทีต่ อ้ งการ พกใส่กระเป๋าสะพายได้ นอกจากนี้ยังสามารถปรับค่าต่างๆ ได้ค่อนข้างจะครอบคลุมทีเดียว แต่ก็ยัง ไม่สามารถตอบสนองความต้องการใช้ในแบบมืออาชีพได้อย่างเต็มรูปแบบ ซึ่งถ้าต้องการถ่ายภาพใน เชิงท่องเที่ยว เราสามารถใช้กล้องประเภท Hybrid ส�าหรับการถ่ายภาพทริปนี้ได้เช่นกัน

สะพ ท 5 พาย ืองเหน

Lเลนส์ens

เลนส์เป็นอุปกรณ์สา� คัญส�าหรับการใช้กล้อง ดังนัน้ จึง ควรเลือกเลนส์ที่เหมาะสมส�าหรับทริปในสถานที่ต่างๆ ซึ่ง หากยังไม่มีอุปกรณ์ตัวนี้ แนะน�าให้พิจารณาเลือกซื้ออย่าง รอบคอบ เนื่องจากหากมีกล้องเพียงอย่างเดียวแต่ไม่มีเลนส์ ก็ไม่สามารถถ่ายภาพได้ หรือการถ่ายภาพในบางสถานที่ แม้ว่าจะมีกล้องและเลนส์ควบคู่กันแล้ว แต่ก็อาจไม่ได้ภาพ ที่ต้องการ เนื่องจากเลนส์ที่มีอยู่ไม่สามารถให้มุมมองหรือ ลักษณะภาพในแบบที่ต้องการได้ และเลนส์ที่กล่าวถึงนี้หมายถึงเลนส์ที่ใช้สา� หรับกล้องที่สามารถ เปลี่ยนเลนส์ได้เท่านั้น หากเป็นกล้องที่เปลี่ยนเลนส์ไม่ได้ก็ไม่สามารถใช้เลนส์เหล่านี้ได้ และกล้อง ที่สามารถเปลี่ยนเลนส์ได้ก็คือกล้อง DSLR หรือกล้องแบบ Hybrid ซึ่งกล้องเหล่านี้สามารถเลือก เลนส์ที่เหมาะสมกับการใช้งานได้ โดยเลือกเลนส์ที่เหมาะสมกับทริปที่ต้องการเดินทาง และควร พิจารณาคร่าวๆ ก่อนว่า เราต้องการถ่ายภาพแบบใด หรืออาจต้องพบเจอกับสถานการณ์ใดบ้าง เช่น หากต้องการไปวัดที่เชียงใหม่ ซึ่งวัดบางแห่งนั้น มีขนาดใหญ่และอลังการ จึงไม่พบปัญหาในเรื่อง ความกว้างของเลนส์ แต่วัดบางแห่งที่มีพื้นที่จ�ากัด เช่ น วั ด พั น เตา หากดู ตั ว อย่ า งจากใน DVD แล้วจะพบว่า มุมทีถ่ า่ ยจากด้านหน้าของวัดพันเตา นั้ น เป็ น สถานที่ ที่ ค ่ อ นข้ า งแคบ จึ ง ยื น ห่ า งจาก ตัวพระอุโบสถได้ประมาณ 3-4 เมตรเท่านั้น หาก

6

สะพ ท่องเมื

ต้องการถ่ายให้เห็นด้านหน้าทัง้ หมดจึงต้องถอยไปให้ชดิ ติดก�าแพง เพราะแม้วา่ จะออกไปถ่ายด้านนอก ภาพทีไ่ ด้กจ็ ะติดก�าแพงมาด้วย ดังนัน้ จึงจ�าเป็นต้องใช้เลนส์ทมี่ มี มุ กว้างมากเท่านัน้ ซึง่ จากในตัวอย่าง เลนส์ทใี่ ช้คอื เลนส์ขนาด 17mm (มิลลิเมตร) แต่เนือ่ งจากกล้องทีใ่ ช้เป็นกล้องฟูลเฟรม (Full Frame) จึงได้มุมมองเท่ากับกล้องทั่วไปที่ขนาด 10mm ซึ่งให้มุมมองที่กว้างพอสมควร

การเลือกเลนส์ควรเลือกให้ตรงกับกล้องทีน่ �ามาใช้ดว้ ย เนือ่ งจากกล้อง DSLR มีทงั้ ประเภทที่ เป็นกล้องตัวคูณและกล้องฟูลเฟรม กล้องฟูลเฟรมคือ กล้องทีม่ ขี นาดเซนเซอร์เท่ากับฟิลม์ จึงได้มมุ มอง ทีก่ ว้างกว่า เหมาะส�าหรับการถ่ายภาพวิวทิวทัศน์ และจากมุมมองของตัวกล้องทีก่ ว้างอยูแ่ ล้ว หากใช้ เลนส์ขนาด 17mm ก็จะสามารถถ่ายภาพอุโบสถของวัดพันเตาได้ กล้องฟูลเฟรมมีมมุ มองทีก่ ว้างกว่า กล้องโดยทัว่ ไปหรือทีเ่ รียกว่ากล้องตัวคูณ ซึง่ ส่วนใหญ่นยิ มใช้กล้องทีม่ ตี วั คูณประมาณ 1.5x หรือ 1.6x หากต้องการให้กล้องตัวคูณมีมุมมองเทียบเท่ากับกล้องฟิล์ม ก็อาจต้องใช้วิธีการค�านวณ เช่น หาก ต้องการให้กล้องตัวคูณมีมมุ มองเท่ากับ 17mm ของกล้องฟูลเฟรม ควรใช้เลนส์ขนาดประมาณ 10mm

การเดินทางไปท่องเที่ยวไม่ว่าจะเป็นที่ใดก็ตาม หากต้องการถ่ายภาพแลนด์สเคปซึ่งก็คือ การถ่ายภาพวิว เลนส์ที่ควรมีติดตัวไว้คือ เลนส์ที่มีมุมกว้างมาก โดยเฉพาะกล้องตัวคูณจะเหมาะ ส�าหรับเลนส์ประเภทนี้ ซึง่ ปัจจุบนั กล้อง DSLR หรือกล้อง Hybrid ส่วนใหญ่จะเป็นกล้องตัวคูณทัง้ สิน้ แนะน�าให้ใช้เลนส์ขนาดประมาณ 10-12mm เพราะเป็นเลนส์ที่เหมาะส�าหรับการถ่ายภาพมุมกว้าง

ในการถ่ายภาพวิวทิวทัศน์หรือในพืน้ ทีจ่ า� กัด เลนส์ไวด์เป็น เลนส์ทเี่ หมาะส�าหรับการถ่ายภาพในสถานทีแ่ บบนี ้ แต่การถ่ายภาพ แลนด์สเคปในบางครัง้ หากมีเลนส์มมุ กว้างอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอ เมื่อดูจากใน DVD แล้วจะเห็นว่า บริเวณห้วยน�้าดังจะถ่ายภาพ โดยใช้เลนส์ที่มีโฟกัสยาวหรือเรียกว่าเลนส์เทเลโฟโต้ (200mm) ซึ่งจะได้ภาพในมุมมองแคบ โดยสามารถเลือกถ่ายเฉพาะจุดที่ ต้องการได้ จากในตัวอย่างบริเวณห้วยน�้าดังจะถ่ายภาพโดยเน้น ไปที่ดอยหลวงเชียงดาวและดวงจันทร์ให้ติดอยู่ในเฟรม ซึ่งหากไม่ ใช้เลนส์เทเลโฟโต้ในการถ่ายภาพนีแ้ ต่ไปใช้เลนส์มมุ กว้างแทน ก็จะ ไม่ได้ภาพทีห่ ลากหลาย อาจถ่ายได้เพียง 2-3 ภาพเท่านัน้ เนือ่ งจาก บริเวณนัน้ เป็นพืน้ ทีก่ ว้างอยูแ่ ล้ว เลนส์โฟกัสยาวจึงช่วยสร้างสรรค์ มุมมองใหม่ๆ ที่สวยงามให้กับใครหลายๆ คนได้

สะพ ท 7

ส�าหรับทริปเหนือในครัง้ นีม้ กี ารใช้เลนส์ 2 ตัวคือ เลนส์มมุ กว้างขนาด 17 mm และเลนส์โฟกัส ยาวหรือเลนส์เทเลโฟโต้ 70-200mm โดยใช้เลนส์มุมกว้างส�าหรับถ่ายภาพวิว ส่วนเลนส์เทเลโฟโต้ ส�าหรับถ่ายภาพเฉพาะจุดที่ต้องการ แต่มีเลนส์อีกลักษณะหนึ่งที่เหมาะส�าหรับนักท่องเที่ยวทั่วไป ทีไ่ ม่สะดวกในการเปลีย่ นเลนส์ให้เหมาะกับสถานทีต่ า่ งๆ นัน่ คือ เลนส์อเนกประสงค์ หรือบางท่านอาจ เรียกว่า เลนส์ครอบจักรวาล ก็ไม่ผดิ นัก เนือ่ งจากหากมีเพียงเลนส์ชนิดนีก้ ส็ ามารถถ่ายภาพได้ทวั่ ไทย ไปไกลถึงทัว่ โลกเลยก็วา่ ได้ ซึง่ เลนส์ประเภทนีส้ ามารถถ่ายภาพได้ทงั้ มุมกว้างและมุมแคบ โดยนิยมใช้ เลนส์ขนาด 18-135mm, 18-200mm, 18-250mm เหมาะส�าหรับผู้ที่ต้องการท่องเที่ยวและมีเวลา จ�ากัด จึงไม่สะดวกในการเปลี่ยนเลนส์ เช่น ท่านที่ท่องเที่ยวกับทัวร์อาจไม่มีเวลามากนักส�าหรับการ เปลี่ยนเลนส์ จึงควรมีเลนส์อเนกประสงค์ 18-200mm ติดตัวไปด้วย ซึ่งเป็นเลนส์อีกประเภทหนึ่งที่ แนะน�า โดยเลนส์ที่มากับกล้องส่วนใหญ่จะเป็นเลนส์ลักษณะนี ้ แต่เราก็สามารถเลือกซื้อเองได้โดย จะเรียกว่า เลนส์คิต ซึ่งหากเป็นตัวเล็กจะมีขนาดประมาณ 18-55mm แต่จะไม่ครอบคลุมมากนัก 8

สะพ ท่องเมื

แนะน�าให้ซื้อขนาดประมาณ 18-105mm หรือ 18-135mm หากเป็นชุดใหญ่จะมีขนาด 18-200mm โดยราคาก็จะสูงขึ้น ตามไปด้วย ซึ่งการเลือกซื้อนั้นอาจขึ้นอยู่กับงบประมาณและ วัตถุประสงค์ของตัวผู้ใช้เอง

ตามทีไ่ ด้ยกตัวอย่างลักษณะของเลนส์ทงั้ 3 ประเภท ไปแล้วว่า มีทงั้ เลนส์มมุ กว้าง เลนส์เทเลโฟโต้ (มุมแคบ) ส�าหรับ ถ่ า ยภาพเฉพาะจุ ด และเลนส์ อ เนกประสงค์ ส� า หรั บ ผู ้ ที่ ไม่สะดวกในการเปลี่ยนเลนส์ แต่ในบางครั้งอาจต้องใช้เลนส์ อีกประเภทหนึ่งที่เรียกว่า เลนส์สเปเชียลเอฟเฟกต์หรือเลนส์ เฉพาะกิจ ใช้ส�าหรับการถ่ายภาพดอกไม้หรือแมลง ซึ่งเรียกว่า การถ่ายภาพมาโคร และจะเรียกเลนส์ประเภทนีว้ า่ เลนส์มาโคร แต่หากไม่เน้นการถ่ายภาพแบบนี้ก็อาจใช้เลนส์ปกติถ่ายได้ เช่นกัน เรือ่ งเลนส์จงึ เป็นอีกเรือ่ งหนึง่ ทีค่ วรพิจารณาและค�านึง ถึงก่อนออกเดินทาง

พาย ืองเหน สะพ ท 9

Camera Bag

กระเป๋ากล้อง

กระเป๋ากล้องเป็นอุปกรณ์เสริมที่มีความส�าคัญ และไม่ควรมองข้าม เนือ่ งจากการเลือกกระเป๋าผิดขนาดก็อาจ เกิดความวุ่นวายได้ เช่น หากกระเป๋ามีขนาดใหญ่เกินไปอาจ ท�าให้ไม่สะดวกในการน�าติดตัวไปด้วย หรือหากมีขนาดเล็ก เกินไปก็อาจใส่อุปกรณ์ได้ไม่เพียงพอ แนะน�าให้มีกระเป๋าที่ หลากหลายขนาดและเลือกใช้ให้เหมาะสมกับลักษณะงาน การเดินทาง และจ�านวนของอุปกรณ์ทนี่ า� ไปด้วย เช่น กระเป๋า ใบเล็กแม้จะพกพาได้สะดวกแต่ก็สามารถใส่อุปกรณ์ได้น้อย โอกาสในการถ่ายภาพในมุมสวยๆ ก็อาจน้อยลงตามไปด้วย เนือ่ งจากไม่มอี ปุ กรณ์เสริมส�าหรับการถ่ายภาพนัน้ ๆ ในขณะ เดียวกันหากเป็นกระเป๋าใบใหญ่เกินไปก็จะไม่สะดวกในการ พกพา

10

สะพ ท่องเมื

กระเป๋ากล้องมีอยู่ 2 แบบด้วยกันคือ แบบสะพายข้างและแบบสะพายหลัง ซึ่งการใช้งาน ก็จะแตกต่างกัน โดยกระเป๋าแบบสะพายข้างมีขอ้ ดีคอื สะดวกในการหยิบอุปกรณ์ตา่ งๆ เหมาะส�าหรับ ผู้ที่ต้องการเปลี่ยนอุปกรณ์บ่อยๆ แต่มีข้อเสียคือท�าให้ไม่สะดวกในขณะเดิน โดยเฉพาะการเดินทาง ระยะไกลๆ เช่น การเดินป่า เนื่องจากกระเป๋าจะแกว่งไปมาอยู่ด้านข้าง จึงอาจไม่สะดวกและเกิด ความร�าคาญได้ แนะน�าให้ใช้กระเป๋าสะพายหลังจะเหมาะส�าหรับการเดินทางในระยะทางไกลๆ แต่จะ ไม่สะดวกในการหยิบอุปกรณ์ โดยเฉพาะผู้ที่ต้องการเปลี่ยนอุปกรณ์บ่อยๆ ไม่แนะน�าให้ใช้กระเป๋า ลักษณะนี้ และข้อเสียอีกประการหนึ่งของกระเป๋าสะพายหลังคือ ควรเลือกลักษณะของกระเป๋าให้ดี และต้องปิดกระเป๋าให้เรียบร้อยทุกครัง้ ห้ามลืมโดยเด็ดขาด เนือ่ งจากขณะทีเ่ หวีย่ งกระเป๋าขึน้ สะพาย อาจท�าให้อุปกรณ์บางอย่าง เช่น เลนส์ ตกหล่นออกไปได้ ยิ่งหากอยู่บนพื้นดินท�าให้ไม่ได้ยินเสียง ขณะอุปกรณ์ตกกระทบกับพืน้ เราก็อาจต้องเสียอุปกรณ์ชนิ้ นัน้ ไปอย่างคาดไม่ถงึ ดังนัน้ จึงควรตรวจดู อย่างรอบคอบก่อนน�ากระเป๋าขึ้นมาสะพายหลัง และควรเลือกซื้อแบบที่มีสายล็อกอีกชั้นหนึ่ง ซึ่งแม้ จะลืมปิดกระเป๋าแต่ก็ช่วยให้กระเป๋าไม่เปิดกว้างเกินไปนัก กระเป๋ากล้องจึงเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่ส�าคัญ และอยากฝากไว้ให้คิดค�านึง

สะพ ท 11

Fแฟลชlash

อุปกรณ์หลักคือกล้องและเลนส์ แต่ในการถ่ายภาพบางครัง้ อุปกรณ์หลักอย่างเดียวก็ได้ภาพ ไม่ครอบคลุม จะต้องมีอุปกรณ์เสริมไว้ใช้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งตอนไปเที่ยว ต้องคิดล่วงหน้าว่าต้องไป พบเจอกับสถานการณ์ใดบ้าง ซึ่งภาพบางประเภทก็ต้องการอุปกรณ์เสริมบางอย่างเช่นกัน

บางคนบอกว่าในกล้องก็มแี ฟลชภายในอยูแ่ ล้ว ท�าไมต้องพกแฟลชภายนอกไปด้วย ในบาง กรณีแฟลชจากตัวกล้องสามารถใช้งานได้แค่ระดับหนึง่ ถ้าเราแค่ไปถ่ายรูปท่องเทีย่ วก็สามารถใช้ได้ แต่ ถ้าเราจ�าเป็นต้องใช้แฟลชอยู่บ่อยครั้ง สิ่งส�าคัญที่ต้องค�านึงถือคือ แฟลชจากตัวกล้องจะใช้แบตเตอรี่ มาจากตัวกล้องเอง ปัญหาทีต่ ามมาคือแบตเตอรีข่ องกล้อง จะใช้แบตเตอรี่เฉพาะเท่านั้น ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็น Lithium ส�าหรับกล้องแต่ละรุ่นเท่านั้น ไม่ใช่เป็นแบตเตอรี่ที่ใช้สลับ ยี่ห้อหรือสลับกล้องกันได้ กล้องยี่ห้อเดียวกันแต่ต่างรุ่นกัน ก็จะใช้แบตเตอรี่คนละตัว แบตเตอรี่กล้องมีขนาดเล็กและ มีคุณค่ามาก ซึ่งกรณีใช้แฟลชจากตัวกล้องจะใช้พลังงาน จากแบตเตอรี่ค่อนข้างสูง ท�าให้แบตเตอรี่กล้องหมดอย่าง รวดเร็ว ส่วนใหญ่เมื่อถ่ายภาพไปประมาณ 100 รูป แล้ว ใช้แฟลชไปด้วย แบตเตอรี่ก็จะหมดท�าให้เกิดปัญหาขึ้น ทันที เพราะถ้าแบตเตอรี่หมดกล้องจะไม่ท�างาน ท�าให้ไม่ สามารถถ่ายภาพต่อไปได้อีกเลย

ส�าหรับบางคนที่มีแบตเตอรี่ส�ารอง เช่น ถ้าคุณ มีแบตเตอรี่ 2 ก้อน ก็เท่ากับถ่ายได้ประมาณ 200 กว่ารูป ซึ่งบางครั้งใน 1 วัน เราสามารถถ่ายได้ 1,000 รูป ท�าให้

12

สะพ ท่องเมื

àªÕ§ãËÁè และáÁÎè Íè §Ê͹ เปนสถานทีอ่ นั ดับตนๆ

ที่ทุกคนนึกถึงเมื่ออากาศหนาวเริ่มมาเยือน หนังสือ และดีวีดีชุดนี้ จะนำทางคุณไปทองเมืองเหนือ สัมผัส ความหนาวเย็น นั่งจิบกาแฟกรุนๆ โตลมหนาวใน บรรยากาศชิลๆ แวะเวียนไปถายภาพแหลงทองเทีย่ ว ที่เชียงใหม...ปาย...แมฮองสอน...ปางอุง...ฯลฯ และ อีกมากมายกวา 20 สถานทีแ่ หงความประทับใจ ครัง้ หนึง่ ในชีวติ ตองไปเยือนใหได! หนาวนี.้ ..สะพายกลองแลว ออกไปถายภาพกันเถอะ...

è Íè §ÊÅÍÒ¹´! ÂÒÇ ä»¶§Ö áÁÎ Á è ãË § Õ Â àª ¡ Ò ¨ Ò¹·Õ è·Õ èäÁ¤è Çþ ¶ Ê ¾ Ò À  è Ò ¶ Ò ¾

ØâÁ§¤ ¾ | ´Í»Ø | ÇÑ´Í ØÌ͹⻆§à´×Í´ · à Ø Ê Â Í ´ Ø µ Ò Ð¸ à ÇÑ´¾ ¹éÓ¾ ¹¤¹à´Ô¹ÇÑÇÅÒ | ¤¹à´¹Ô »Ò | »Ò ¹ ¶ | Á Ò ¡ Á Ø ¡ § Â Õ àÇ ¹ иҵáØ Áà‹ Â¹ç | ¶¹ ÅÒ ËÇŒ ¹Óé ´§Ñ | Ç´Ñ ¾Ã | Ç´Ñ ¹Óé ÎÙ | ËÁº‹Ù ÒŒ ¹¨Õ¹Â¹Ù ¹Ò¹ | ¶Óé » Á Ç´Ñ ¡ÅÒ§ | Ç´Ñ »Ò† ¢Ò | Êоҹ»ÃÐÇѵÔÈÒʵà ·‹Ò»Ò ؎§ ÇÑ´¨Í§¤Ó | »Ò§Í ËÅǧ | ÇÑ´¾ÃÐÊÔ§Ë | ÇÑ´à¨ç´ÂÍ´ ´Õ ਠÇÑ´¾Ñ¹àµÒ | ÇÑ´

สือ่ การสอนชุดนีป้ ระกอบดวย หนังสือ 1 เลม พิมพ 4 สีทั้งเลม DVD 1 แผน ความยาวกวา 2 ชั่วโมง

Screenshot ตัวอยางใน DVD

สแกน QR Code เพื่อชมตัวอยางใน DVD

การถายภาพ ISBN 978-616-527-123-3

9 786165 271233

สะพายกลอง ทองเมืองเหนือ

DVD : 1 แผน ราคา : 199 บาท

ผลิตโดย สำนักพิมพเอ็มไอเอส 55, 57 ซอยพระรามที่;ÃÐÒÁ·Õè 3 ซอย 53 ถนนพระราม¶¹¾ÃÐÒÁ 3 แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรุงเทพฯ 10120 โทรศัพท 0-2294-8777 (ÊÒÂÍสายอัตโนมั ติѵâ¹Á Ô) โทรสารâ·ÃÊÒ 0-2294-8787 www.MISbook.com