เพาะเห็ดขาย by MIS Publishing

คูมือการเพาะเห็ดขายเพ�อสรางรายไดตอเน�องตลอดปสำหรับผูเริ่มตน

เพาะเห็ดขาย

เห็ดเ�นอาหารที่มักถูกพูดถึงในเชิงสุขภาพ เนื่องจากเ�นแหล งโปรตีน ไม มีไขมัน

มีปริมาณน้ำตาลและเกลือน อย อุดมไปด วยวิตามิน มีประโยชน มากมายต อร างกาย เช น ช วยบำรุงระบบต างๆ ของร างกาย ช วยป องกันโรค เ�นต น อีกทั�งเห็ดแต ละชนิดก็มีสรรพคุณต างกันรวมไปถึงรสชาติหลากหลายให เลือกกิน ด วยเหตุนี้เห็ดจึงเ�นพืชเศรษฐกิจยอดนิยมที่ตลาดต องการสูง สามารถสร างรายได ให เกษตรกรได ตลอดป เนื่องจากให ผลผลิตเร็ว มีความแตกต างจากการทำการเกษตรส วนใหญ ตรงที่ทำในที่ร ม อากาศเย็น การเพาะไม ต องใช แรงงานหนัก จุดเริ�มต นไม ต องใช ทุนสูง นับได ว าเ�นจุดแข็งอย างหนึ่งที่ทำให การเพาะเห็ดเ�นธุรกิจทางเกษตรที่น าสนใจในลำดับต นๆ

พิเศษ! QR Code ในเล ม ดู VDO ขัน� ตอนการเพาะเห็ด ได งา ยๆ ผ าน Smartphone/Tablet ทัง� ระบบ Android และ ios

Previews DVD



การแยกเนื้อเยื่อเห็ดเพื่อขยายพันธุ  การทำอาหารสำหรับเลี้ยงเห็ด  การเลี้ยงเห็ด  การเป ดดอก  การเก็บเกี่ยว

รวมถึงแนะนำโรงเรือนสำหรับการเพาะเห็ด และยังมีวิธีการเพาะเห็ดงายๆ

ม DVD สาธติ อ ร พ เพาะเหด็ ไปจนถงึ าร

ตง�ั แต ก

 แนะนำการเริ่มตนเพาะเห็ดทุกขั้นตอนโดยละเอียด ซึ่งนำไปใชไดกับเห็ดหลายชนิด  เหมาะสำหรับผูเริ่มตนที่สนใจการทำธุรกิจเพาะเห็ดเพื่อจำหนาย

เก

ย่ี ว บ็ เก

* วิธีเพาะเห็ดถุง เห็ดนางฟาภูฏาน เห็ดนางนวลชมพู เห็ดนางรมฮังการี เห็ดเปาฮื้อ * แนะนำการสรางโรงเรือน * เทคนิคงายๆ ปลูกเห็ดที่บานไวกินเอง โดยเจ าของ

ทำไดที่บานแบบไมตองใชทุนสูง เพื่อบริโภคในครัวเรือนอีกดวย ISBN 978-616-527-907-9

786165

หมวด :

279079 พืชและการเกษตร 150.-

150.-

กูรูเรื่องการเพาะเห็ดซึ่งประสบความสำเร็จ ในการทำธุรกิจเห็ดมากว า 4 ปี

150

ISBN 978-616-527-907-9 ราคา 150 บาท สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ (ฉบับเพิ่มเติม) พ.ศ. 2558 โดยส�ำนักพิมพ์เอ็มไอเอส ห้ามน�ำส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือ เล่มนี้ไปลอกเลียนแบบ ท�ำส�ำเนา ถ่ายเอกสาร หรือน�ำไปเผยแพร่บนอินเตอร์เน็ตและเครือข่ายต่างๆ ไม่ว่าจะในรูปแบบใดๆ นอกจากจะได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากทางส�ำนักพิมพ์เท่านั้น ชื่อผลิตภัณฑ์และเครื่องหมายการค้าต่างๆ ที่อ้างถึงเป็นของบริษัทนั้นๆ

คณะผู้จัดทำ� บรรณาธิการสำ�นักพิมพ์ ชิดพงษ์ กวีวรวุฒิ ผู้เขียน นัยนา ยังเกิด, ปรียนันท์ แสงดี บรรณาธิการ วายุ แตงภู่ ประสานงานฝ่ายผลิต ปวีณา ไตรเวทย์ ภาพประกอบ ณัฐพงษ์ พยัคคง ศิลปกรรมรูปเล่ม ศิรินทรา วัชรเดชสุวรรณ ศิลปกรรมปก ศิรินทรา วัชรเดชสุวรรณ พิสูจน์อักษร วายุ แตงภู่ ประสานงานสื่อสิ่งพิมพ์ วายุ แตงภู่ ฝ่ายการตลาด วราลี สิทธิจินดาวงศ์ พิมพ์ที่ บริษัท พิมพ์ดี จำ�กัด ผู้พิมพ์/ผู้โฆษณา เสริม พูนพนิช จัดพิมพ์โดย บริษัท สำ�นักพิมพ์เอ็มไอเอส จำ�กัด 213/3 ซอยพัฒนาการ 1 (สาธุประดิษฐ์ 34 แยก 6) แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรุงเทพฯ 10120 โทรศัพท์ 0-2294-8777 (สายอัตโนมัติ) โทรสาร 0-2294-8787 www.MISbook.com จัดจำ�หน่ายโดย บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จำ�กัด (มหาชน) 1858/87-90 ชั้น 19 อาคารทีซีไอเอฟ ทาวเวอร์ ถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนา กรุงเทพฯ 10260 โทรศัพท์ 0-2739-8000 โทรสาร 0-2739-8609 www.se-ed.com หากหนังสือเล่มนี้ผลิตไม่ได้มาตรฐาน อาทิ หน้ากระดาษสลับกัน หน้าซ้�ำ หน้าขาดหาย สำ�นักพิมพ์ยินดีรับผิดชอบเปลี่ยนให้ใหม่ โดยส่งมาเปลี่ยนตามที่อยู่ด้านบนหรือติดต่อสำ�นักพิมพ์เอ็มไอเอส โทรศัพท์ 0-2294-8777 (สายอัตโนมัติ) กรณีต้องการสั่งซื้อจำ�นวนมาก กรุณาติดต่อฝ่ายการตลาด สำ�นักพิมพ์เอ็มไอเอส โทรศัพท์ 0-2294-8777 เพื่อรับส่วนลดพิเศษ

จาก

ส�ำนักพิมพ์ เห็ดเป็นอาหารที่มักถูกพูดถึงในเชิงสุขภาพ เนื่องจากเป็นแหล่งโปรตีน ไม่มีไขมัน มีปริมาณน�้ำตาล และเกลือน้อย อุดมไปด้วยวิตามิน มีประโยชน์มากมายต่อร่างกาย เช่น ช่วยบ�ำรุงระบบต่างๆ ของ ร่างกาย ช่วยป้องกันโรค เป็นต้น อีกทั้งเห็ดแต่ละชนิดก็มีสรรพคุณต่างกันรวมไปถึงรสชาติหลากหลายให้ เลือกกิน ด้วยเหตุนเี้ ห็ดจึงเป็นพืชเศรษฐกิจยอดนิยมทีต่ ลาดต้องการสูง สามารถสร้างรายได้ตอ่ เกษตรกรได้ ตลอดปี เนือ่ งจากให้ผลผลิตเร็ว มีความแตกต่างจากการท�ำการเกษตรส่วนใหญ่ตรงทีท่ �ำในทีร่ ม่ อากาศเย็น การเพาะไม่ตอ้ งใช้แรงงานหนัก จุดเริม่ ต้นใช้ตน้ ทุนไม่สงู อาจนับได้วา่ เป็นจุดแข็งทีท่ �ำให้การเพาะเห็ดเป็น ธุรกิจทางเกษตรที่น่าสนใจในล�ำดับต้นๆ หนังสือเล่มนี้แนะน�ำการเริ่มต้นเพาะเห็ดทุกขั้นตอนโดยละเอียด ซึ่งน�ำไปใช้ได้กับเห็ดหลายชนิด เหมาะส�ำหรับผู้เริ่มต้นที่สนใจการท�ำธุรกิจเพาะเห็ดเพื่อจ�ำหน่าย เริ่มตั้งแต่การแยกเนื้อเยื่อเห็ดเพื่อ ขยายพันธุ์ การท�ำอาหารส�ำหรับเลีย้ งเห็ด การเลีย้ งเห็ด การเปิดดอก ไปจนถึงการเก็บเกีย่ ว รวมถึงแนะน�ำ โรงเรือนส�ำหรับการเพาะเห็ด และยังมีวิธีการเพาะเห็ดง่ายๆ ท�ำได้ที่บ้านแบบไม่ต้องใช้ทุนสูง เพื่อบริโภค ในครัวเรือนอีกด้วย โดยเจ้าของ Mushroom Cottage Farm กูรูเรื่องการเพาะเห็ดซึ่งประสบความส�ำเร็จ ในการท�ำธุรกิจเห็ดมากว่า 4 ปี

บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์เอ็มไอเอส

ความเป็นมาของ

Mushroom

Cottage Farm

Mushroom Cottage Farm (กระท่อมเห็ด ฟาร์ม) เป็นการเริ่มต้นของมนุษย์เงินเดือนผู้หญิง 2 คน (นัยนา ยังเกิด และปรียนันท์ แสงดี) ที่มองหาอาชีพเสริม นอกเหนือจากการเป็นพนักงานธนาคาร หากเกิดเหตุการณ์ ไม่แน่นอนขึน้ โดยได้มองหาธุรกิจเสริมหลากหลายอาชีพ อาทิ ร้านกาแฟ ร้านอาหาร สถานเสริมความงาม แต่เมื่อมามอง ตลาดภาพรวมแล้ว ธุรกิจหลายๆ ตัวต่างก็ถงึ จุดอิม่ ตัว อีกทัง้ ยังต้องแข่งขันกับหลายๆ แบรนด์ทกี่ อ่ ตัง้ มานานและมีความ แข็งแกร่ง ดังนั้นจึงมองมาที่ “อาชีพเกษตรกร”

Mushroom Cottage

ท�ำไมถึงเป็นฟาร์มเห็ด อาชีพท�ำฟาร์มเห็ดจริงๆ ค่อนข้างไกลตัวมากๆ ส�ำหรับคนเมือง เพราะส่วนใหญ่คนจะมองว่าเกษตรกรจะ ต้องใช้แรงงานและตรากตร�ำกลางแดด แต่จริงๆ อาชีพ ท�ำฟาร์มเห็ดเป็นอาชีพทีม่ เี สน่หเ์ พราะอยูก่ บั ความสวยงาม ของดอกเห็ด ซึง่ ไม่ตา่ งกับการท�ำธุรกิจจัดดอกไม้หรือธุรกิจ ความสวยความงามอื่นๆ เราสามารถเลือกการน�ำเสนอให้ แตกต่างไปอีกแง่มุมหนึ่งที่ไม่เหมือนใคร รวมทั้งกระแส ความตื่นตัวของผู้บริโภคที่ฉลาดเลือกมากขึ้น ต้องเลือก

กินอาหารที่ปลอดสารเคมี และกระแสผู้บริโภคเลิกกิน เนื้อสัตว์เพิ่มขึ้น จึงท�ำให้เห็ดสามารถตอบโจทย์ผู้บริโภค กลุม่ นีไ้ ด้อย่างสูงสุด และมีความต้องการสูงมากในท้องตลาด อีกทั้งเห็ดยังมีสรรพคุณทางยามากมาย เช่น ช่วยในเรื่อง สร้างภูมิคุ้มกัน ต้านมะเร็ง ล้างพิษ ฯลฯ และเห็ดยังมี โปรตีนสูงอีกด้วย

สินค้าและบริการของกระท่อมเห็ด ฟาร์ม 

ดอกเห็ดปลอดสารเคมี 100%



ก้อนเห็ดคุณภาพ



อาหารแปรรูปที่ทำ� จากเห็ด เช่น น�้ำพริกเห็ด ข้าวเกรียบเห็ด เห็ดกรอบ เห็ดยอ แหนมเห็ด เป็นต้น



รับจัดท�ำกระเช้าเห็ดสุขภาพในเทศกาลต่างๆ

• กระเช้าก้อนเห็ดสุขภาพ (Mushroom Basket) เพื่อมอบให้กับคนที่คุณห่วงใย หรือในโอกาสต่างๆ เช่น วันขึ้นปีใหม่ วันขึ้นบ้านใหม่ เยี่ยมผู้ป่วย หรือมอบเป็นของก�ำนัลให้ผู้ใหญ่ในทุกวาระ • ช่อดอกเห็ด (Mushroom in Love) เป็นทางเลือกใหม่ส�ำหรับมอบแทนดอกไม้ เพราะดอกไม้อยู่ไม่กี่วันก็แห้งเหี่ยว แต่ Mushroom in Love จะสามารถออกดอกได้เรื่อยๆ ประมาณ 3 เดือน (ขึ้นอยู่กับการดูแลรักษา) สามารถ มอบในโอกาสต่างๆ เช่น เทศกาลวาเลนไทน์ วันเกิด แสดงความยินดีในโอกาสรับต�ำแหน่งใหม่ เยี่ยมไข้ผู้ป่วย (เพราะไม่มีสารเคมี) 

ศูนย์เรียนรู้เพื่อชุมชนและบุคคลทั่วไป (CSR)

• เปิดให้นกั เรียน นักศึกษา ประชาชนทัว่ ไป เข้ามาฝึกอบรม หาความรู้ได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย • ผูส้ นใจต้องการประกอบเป็นอาชีพ ทางฟาร์มมีหลักสูตรการ เพาะเห็ดถุง (เน้นการปฏิบัติโดยมีค่าอุปกรณ์ในการอบรม 1,850 บาท/ท่าน) โดยจะเปิดโอกาสให้ผู้ที่สนใจจริงๆ เข้า อบรมเดือนละ 2 ครั้ง รับจ�ำนวนจ�ำกัดรุ่นละไม่เกิน 20 คน เพราะเป็นหลักสูตรการปฏิบตั ิ ทุกคนทีม่ าเรียนจะต้องลงมือ ปฏิบตั ทิ กุ ขัน้ ตอน เพือ่ จะได้น�ำความรูไ้ ปประกอบอาชีพหรือ เผยแพร่ตอ่ ได้ (ซึง่ ส่วนใหญ่ทมี่ าเรียนจะเป็นข้าราชการและ พนักงานประจ�ำองค์กรต่างๆ ที่ก�ำลังมองหาอาชีพ และ เกษตรกรบางคนที่ต้องการเรียนรู้อย่างลึกซึ้ง) • อบรมแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้า

ช่อดอก เห็ด

แหนมเห็ด เห็ดสามรส

น�้ำเอนไซม์ เห็ด

Products from

Mushroom Cottage เห็ดสร้าง ภูมิคุ้มกัน

กระท่อม เห็ดจิ๋ว

น�้ำพริกเผา เห็ด

หรือถ้าเป็นครอบครัวใหญ่กส็ ามารถปลูกประมาณ 100 ก้อน ความกว้างของพืน้ ทีจ่ ะกว้าง 1.5 เมตร เท่านั้นเอง ซึ่งกระท่อมเห็ดจิ๋วได้รับความนิยม มากส�ำหรับผู้เริ่มหัดเพาะเห็ดค่ะ

รับสร้างโรงเรือนและวางระบบน�้ำในโรงเรือน เพาะเห็ดครบวงจร ด้วยมาตรฐานเดียวกับกระท่อม เห็ด ฟาร์ม 



กระท่อมเห็ดจิ๋ว (Baby Cottage)

• จัดท�ำขึ้นส�ำหรับมือใหม่หัดเพาะเห็ด เนื่องจาก บางท่านต้องการน�ำก้อนเห็ดไปปลูกในครัวเรือนเพื่อ กินเอง ก็สามารถน�ำกระท่อมเห็ดจิว๋ ไปวางหลังบ้านได้ เพราะใช้พื้นที่เพียงกว้าง 1 เมตร ลึก 50 เซนติเมตร สูง 1 เมตร เท่านัน้ ก็สามารถปลูกก้อนเห็ดได้ 50 ก้อน

จ�ำหน่ายเครื่องจักรและวัตถุดิบส�ำหรับท�ำ ก้อนเห็ด 

อาทิ หัวเชื้อ เครื่องนึ่งเห็ด เครื่องผสมขี้เลื่อย เครือ่ งอัดก้อนเห็ด รวมถึงวัตถุดบิ ทีใ่ ช้ในฟาร์มเห็ด เช่น ขี้เลื่อย อาหารเห็ดต่างๆ

สารบัญ เห็ดคืออะไร

เห็ดเศรษฐกิจที่นิยมปลูกใน ประเทศไทย 29

• วงจรชีวิตของเห็ด • การเพาะเห็ดในประเทศไทย • หลักการเพาะเห็ด • ประเภทของเห็ด • ส่วนต่างๆ ของเห็ด • เห็ดกินได้กับเห็ดมีพิษต่างกันอย่างไร • เห็ดมีพิษที่พบในประเทศไทย • วิธีทดสอบเห็ดมีพิษ

กระบวนการเพาะเห็ด

14 16 18 19 20 22 23 28

• เห็ดนางฟ้าภูฏาน • เห็ดนางรมฮังการี • เห็ดเป๋าฮื้อ • เห็ดขอน • เห็ดโคนญี่ปุ่น • เห็ดเข็มทอง • เห็ดฟาง • เห็ดหัวลิง / เห็ดปุยฝ้าย • เห็ดหูหนู / เห็ดหูลัวะ • เห็ดหอม • เห็ดออรินจิ / เห็ดนางรมหลวง

การเลี้ยงเชื้อเห็ดในอาหารวุ้น PDA • วิธีท�ำอาหารเลี้ยงเชื้อเห็ด • สิ่งที่ต้องใช้ • ขั้นตอนการท�ำอาหารเลี้ยงเชื้อเห็ด PDA • การนึ่งฆ่าเชื้อด้วยหม้อนึ่งความดันไอน�้ำ

42 42 43 44 47

การแยกเชื้อเห็ดบริสุทธิ์จากเนื้อเยื่อ

• สิ่งที่ต้องใช้ • ขั้นตอนการแยกเชื้อเห็ด • การย้ายเส้นใยเห็ดจาก PDA ไปยัง PDA บริสุทธิ์

49 50 51

30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

การขยายหัวเชื้อเห็ดโดยใช้เมล็ดข้าวฟ่าง 52 • สิ่งที่ต้องใช้ 53 • ขั้นตอนการท�ำหัวเชื้อเมล็ดข้าวฟ่าง 54 การย้ายเส้นใยเห็ดลงในขวดเมล็ดข้าวฟ่าง

• สิ่งที่ต้องใช้ • ขั้นตอนการย้ายเส้นใยเห็ด

56 57

การท�ำก้อนเห็ด • ส่วนผสม • วัสดุและอุปกรณ์ • ขั้นตอนการผสมอาหาร • วิธีการบรรจุและอัดถุงด้วยมือ • การนึ่งก้อนเห็ด

59 60 61 62 63 65

การหยอดเชื้อเห็ด

• ขั้นตอนการเตรียมพื้นที่หยอดเชื้อเห็ด • วิธีหยอดเชื้อเห็ดในเมล็ดข้าวฟ่างลงก้อนเห็ด • การบ่มก้อนเห็ด

66 67 68

การเปิดดอก • วิธีเปิดดอก • ขั้นตอนการเปิดดอก • ขั้นตอนการเก็บดอกเห็ด • ควรเก็บดอกเห็ดเมื่อไหร่

69 70 72 73 74

วงจรการเพาะเห็ด

• การรดน�้ำเห็ด • การดูแลรักษา

76 77

โรคของเห็ดถุงพลาสติก

โรคของเห็ดถุงที่เกิดจากเชื้อมีสาเหตุ

• โรคที่เกิดจากเชื้อรา • โรคที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย • โรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส

79 83 84

โรคของเห็ดถุงที่เกิดจากเชื้อไม่มีสาเหตุ

• โรคดอกหงิกของเห็ดสกุลนางรม

แมลงศัตรูเห็ด

วิธีการป้องกันและก�ำจัดศัตรูของเห็ด

มาปลูกเห็ดด้วยวิธีง่ายๆ กัน • การเพาะเห็ดใต้ร่มไม้ • การเพาะเห็ดในครัว • การเพาะเห็ดในโอ่ง • การเพาะเห็ดในวงบ่อซีเมนต์ • ตะกร้าปลูกเห็ดอย่างง่าย การสร้างโรงเรือน

98 99 99 100 101 102

Mushroom Cottage

เห็ดคืออะไร เห็ดในความหมายของนักจุลชีววิทยาหมายถึง เชื้อราชั้นสูงที่ สามารถพัฒนาเป็นดอกหรือเป็นกลุ่มก้อน มองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ซึ่งมีวิวัฒนาการสูงและมีวงจรชีวิตที่สลับซับซ้อนกว่าเชื้อราทั่วไป

เริม่ จากสปอร์ซงึ่ เป็นอวัยวะหรือส่วนทีส่ ร้างเซลล์ ขยายพันธุ์ เมือ่ ปลิวไปตกในสภาพแวดล้อมทีเ่ หมาะสม จะงอกเป็นใยและสร้างกลุม่ ใยรา (Mycelium) พัฒนา เจริญเติบโตเป็นกลุ่มก้อนเกิดเป็นดอกเห็ดอยู่เหนือ พื้นดิน บนต้นไม้ ขอนไม้ ซากพืช มูลสัตว์ ฯลฯ เมื่อ ดอกเห็ดเจริญเติบโตเต็มทีจ่ ะสร้างสปอร์ซงึ่ จะปลิวไป งอกเป็นใยราและเป็นดอกเห็ดได้อีก หมุนเวียนเช่นนี้ เรื่อยไป แต่มีอีกความหมายหนึ่งที่นักเกษตรจ�ำกัด ความไว้คือ เห็ดเป็นพืชชั้นต�่ำที่สร้างอาหารเองไม่ได้ เนื่องจากไม่มีสารคลอโรฟิลล์ (Chlorophyll) จึงต้อง อาศัยอาหารจากการย่อยสลายอินทรีย์ต่างๆ ในการ ด�ำรงชีวิต

กล่าวอย่างง่ายๆ คือ เห็ดเป็นราชนิดหนึง่ ซึง่ ไม่จดั เป็นพืชหรือสัตว์ ไม่มสี ารคลอโรฟิลล์เหมือนพืช ท�ำให้ เห็ดไม่สามารถสร้างอาหารเองได้ดว้ ยวิธสี งั เคราะห์แสง ต้องอาศัยสารอินทรียจ์ ากสิง่ ทีม่ ชี วี ติ และไม่มชี วี ติ เพือ่ ใช้ในการเจริญเติบโต ไม่มีระบบประสาทหรืออวัยวะ และไม่สามารถเคลื่อนที่ได้เช่นสัตว์

วงจรชีวิตของเห็ด วงจรชีวิตของเห็ดเริ่มด้วยมีชีวิตด้วยคลามัยโดสปอร์ในท่อนไม้ เมื่อถึงฤดูฝนก็งอกออก มาเป็นเส้นใยแล้วสร้างดอกเห็ดขึ้น ปล่อยสปอร์ลอยไป สปอร์งอกเป็นเส้นใยแล้วเจริญไปบน อาหารจนสร้างดอกเห็ดอีก วนเวียนไปแบบนี้ สปอร์

สปอร์งอกออกเป็น เส้นใยขั้นที่ 1

สปอร์ สปอร์งอก เส้นใยขั้นที่ 2

ดอกเห็ด ดอกเห็ด

สปอร์

เริ่มบาน 14

1 2 3 4

เมือ่ ดอกเห็ดโตเต็มทีจ่ ะสร้าง สปอร์บริเวณครีบ โดยการ ปล่อยสปอร์เมื่อแก่ออกเป็น ระยะๆ เมื่อปล่อยสปอร์ออกมา แล้ว สปอร์จะปลิวไปตาม กระแสลม

เมื่อสปอร์ปลิวไปตกใน สภาพแวดล้อมทีเ่ หมาะสม ก็จะงอกออกมาเป็นเส้นใย ขั้นต้นซึ่งมี 1 นิวเคลียส เส้นใยขัน้ ที่ 1 เมือ่ เจริญเต็ม ทีแ่ ล้วก็จะมารวมตัวกัน ซึง่ อาจมาจากต่างสปอร์กัน การรวมตัวของเส้นใยขัน้ ที่ 1 เป็นการ เชื่อมกันแล้วถ่ายทอดนิวเคลียส มาอยู่ในเซลล์เดียวกันกลายเป็น เส้นใยขั้นที่ 2

5 6 7 8

หลังจากเส้นใยขัน้ ที่ 1 รวม ตัวกันเป็นเส้นใยขั้นที่ 2 แล้วก็จะเจริญเติบโตและ สร้างเส้นใยเห็ดแทนเส้นใยขั้นที่ 1 อย่างรวดเร็วบนอาหาร เมื่อเส้นใยขั้นที่ 2 เจริญ บนอาหารและโตเต็มทีแ่ ล้ว จะสะสมอาหารแล้วรวมตัว กันอีกครั้งเพื่อสร้างดอกเห็ดต่อไป ก่อนถึงฤดูแล้งเส้นใยเห็ดจะ สะสมอาหารไว้บริเวณเส้น ที่เรียกว่า คลามัยโดสปอร์

คลามัยโดสปอร์จะอยูใ่ นฤดู แล้งโดยการสลายอาหาร ที่สะสมไว้ เมื่อถึงฤดูฝน คลามัยโดสปอร์ก็จะงอกเส้นใยหา อาหารและเป็นดอกเห็ดต่อไป

การเลี้ยงเชื้อเห็ดใน

อาหารวุ้น PDA วิธีท�ำอาหารเลี้ยงเชื้อเห็ด

PDA (Potato Dextrose Agar) อาหารวุ้นส�ำหรับเพาะเลี้ยงเชื้อเห็ด คือ PDA (Potato Dextrose Agar) ประกอบด้วยมันฝรั่ง น�ำ้ ตาล และเดกซ์โทรส

สิ่งที่ต้องใช้

ทนมันฝรั่งได้"

"ใช้มันส�ำปะหลังแ

มันฝรั่ง 200 กรัม

ผงวุ้น 25 กรัม

น�ำ้ 1 ลิตร

น�ำ้ ตาลเดกซ์โทรส 20 กรัม

ขวดแบน

ส�ำลี

หนังยางและกระดาษ

หม้อนึ่งความดันไอน�้ำ 43

วิธีเปิดดอก วิธีที่ 1 เอาเฉพาะจุกส�ำลีออก ซึ่งจะท�ำให้ได้ดอกเห็ด ที่มีขนาดสมบูรณ์ก้านยาว แต่อาจจะเก็บดอกได้ยาก เนื่องจากติดคอขวด ท�ำให้ก้านขาดเวลาดึง และต้อง แคะเศษที่ขาดนั้นออกจากก้อนเห็ดให้หมด เพราะ จะเป็นแหล่งอาหารของแมลงและเชื้อราได้ ท�ำให้ ก้อนเห็ดเสียไว

วิธีที่ 2 เอาส�ำลีและคอขวดออก และพับปากถุงให้เหมือน เดิมกับตอนทีม่ คี อขวด วิธนี เี้ หมาะส�ำหรับเห็ดนางฟ้า ซึ่งคล้ายกับวิธีแรก แต่วิธีนี้จะท�ำให้เก็บดอกเห็ดได้ ง่ายกว่า ก้านไม่ขาดเวลาดึง แต่อาจจะท�ำให้มีน�้ำ เข้าไปขังในก้อนเห็ดได้

ขอขอบคุณ

THANK YOU

• สมาคมนักวิจัยและเพาะเห็ดแห่งประเทศไทย • ศูนย์พัฒนาการเกษตรภูสิงห์

อันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ

Mushroom Cottage กระท่อมเห็ด ฟาร์ม

เลขที่ 99/10 (ซอยวัดเล่งเน่ยยี่ 2) ต�ำบลโสนลอย อ�ำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี 11110 08-1903-1331, 09-5619-6295, 08-1868-6068

107