Θρησκεία : ένα πανανθρώπινο φαινόμενο

ΘΡΗΣΚΕΙΑ : ΕΝΑ ΠΑΝΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Η λέξη θρησκεία έχει δύο όψεις : α) μία γενικότερη (το φαινόμενο της θρησκείας) β) αυτή των επιμέρους συγκεκριμένων θρησκειών

Έννοια της θρησκείας

Θρησκειολογία : είναι ο κλάδος της θεολογίας που ασχολείται με το φαινόμενο της θρησκείας γενικά, αλλά και με κάθε θρησκεία ξεχωριστά. Πολλές απόπειρες έχουν γίνει για να δοθεί ένας ορισμός της θρησκείας αλλά δεν είναι εύκολο για πολλούς λόγους.

Το κεντρικό αντικείμενο της θρησκείας μπορεί να έχει διάφορες μορφές (Θεός, Μπράχμαν ή θεοί, πνεύματα κ.ά) τόσο στον ενικό όσο και στον πληθυντικό αριθμό. Μπορεί να είναι προσωπικό (συγκεκριμένος θεός ) ή απρόσωπο. Αρσενικό, θηλυκό ή ουδέτερο. Να ανήκει σε αυτό τον κόσμο ή να είναι υπερβατικό. Πως μπορεί να δοθεί ένας ορισμός που περιλαμβάνει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά;

Τι σημαίνει τελικά θείο, απόλυτο, ιερό; Ο κάθε άνθρωπος το αντιλαμβάνεται με τρόπο διαφορετικό. Γι' αυτό οι ορισμοί που δίνονται δεν περιγράφουν τόσο το ίδιο το απόλυτο, όσο το πως το βιώνει ο άνθρωπος, ποια είναι η εμπειρία του από τη σχέση του με αυτό.

Θρησκεία είναι η πίστη στην οποία καταλήγει ο άνθρωπος με τη βοήθεια της νόησης, της αίσθησης, της επιθυμίας, της πράξης για την ύπαρξη υπερφυσικών, προσωπικών ή απρόσωπων δυνάμεων, από τις οποίες αισθάνεται ότι εξαρτάται και τις οποίες επιδιώκει να εξευμενίσει (Χέλμουτ ντε Γκλάζεναπ)

Αν κάποιος από σας νομίζει ότι θρησκεύει αλλά δε βάζει χαλινάρι στη γλώσσα του, αυτός εξαπατάει τον εαυτό του και η θρησκεία του δεν έχει περιεχόμενο. Θρησκεία καθαρή και αμόλυντη για το Θεό και Πατέρα είναι αυτή : να συμπαραστέκεστε στα ορφανά και στις χήρες όταν υποφέρουν και να διατηρείτε αγνό τον εαυτό σας από την επιρροή του αμαρτωλού κόσμου (Ιακώβου 1, 26-27)

Πηγές Της Θρησκείας Κάποιοι αναζητούν την πηγή της θρησκείας στο μακρινό παρελθόν του ανθρώπου. Η θρησκεία σύμφωνα με τη θεωρίας αυτή ακολούθησε μια εξέλιξη ανάλογη με αυτή του ανθρώπου (εξελικτική θεωρία). Ελάχιστες όμως είναι οι πληροφορίες που έχουμε για μια τόσο παλιά εποχή και γι' αυτό τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουμε είναι αρκετά επισφαλή.

Κάποιοι αναζητούν την πηγή της θρησκείας μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο (φιλοσοφικές, κοινωνιολογικές και ψυχολογικές θεωρίες). Συχνά λέγεται ότι η θρησκεία εμφανίστηκε ως αποτέλεσμα της άγνοιας των ανθρώπων που θεοποίησαν όσα δε μπορούσαν να κατανοήσουν.

Ο άνθρωπος όπως έχει αποδειχθεί διψάει για το απόλυτο ανεξάρτητα από καταστάσεις φόβου ή άγνοιας. Για το Χριστιανισμό ο άνθρωπος διψά να έρθει σε επαφή με το Θεό που τον δημιούργησε, και ο Θεός έβαλε στην ψυχή του ανθρώπου την ανάγκη να Τον αναζητήσει.

Η καθολικότητα του θρησκευτικού φαινομένου

Όλοι οι λαοί της γης και σε όλες τις εποχές πίστευαν σε κάποια ανώτερη δύναμη. Όσοι ήρθαν σε επαφή με πρωτόγονους λαούς διαπίστωσαν την έντονη θρησκευτικότητά τους- μάλιστα μερικές φορές μέσα από τον πολυθεϊσμό τους εκδηλώνουν και τάσεις μονοθεϊστικές.

Ο άνθρωπος είναι ον θρησκευτικό (homo religiosus). Η θρησκεία επηρεάζει τη ζωή του, τον τρόπο σκέψης, τον πολιτισμό και τις σχέσεις του.

Όταν το θρησκευτικό βίωμα είναι μια προσωπική και λυτρωτική βίωση της παρουσίας του Θεού τότε αποτελεί την πιο ουσιαστική πτυχή της ζωής του ανθρώπου. Όταν ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με το Θεό νιώθει δέος και κατανοεί τη μηδαμινότητα της ύπαρξής του και την απόσταση που τον χωρίζει από Αυτόν.

Η επαφή με το Θεό όμως οδηγεί στην αγάπη, τη γαλήνη και τη μακαριότητα. Ο άνθρωπος βρίσκει νόημα στη ζωή του και συνειδητοποιεί την αποστολή του σε αυτή τη γη. Τη θέση του φόβου παίρνει το αίσθημα ασφάλειας και οικειότητας με τον Δημιουργό.

Σκοπός και αναγκαιότητα της θρησκείας

Σκοπός της θρησκείας είναι η δημιουργία σχέσης με αυτό που η κάθε θρησκεία θεωρεί απόλυτο και η απαλλαγή από το κακό. Κάθε θρησκεία προσφέρει διαφορετική λύτρωση ανάλογα με το τι θεωρεί απόλυτο και τι κακό.

Έτσι προσφέρεται, κατά περίπτωση, αποκατάσταση της επικοινωνίας με το Θεό, ευτυχία και υλικά αγαθά στην παρούσα ζωή, καλή μετά θάνατον ζωή, απαλλαγή όλου του κόσμου από το κακό. Στο Χριστιανισμό προσφέρεται αποκατάσταση των σχέσεων με το Θεό, το συνάνθρωπο και τον κόσμο, και τελικό σκοπός είναι η Βασιλεία του Θεού, ένας κόσμος απαλλαγμένος από το κακό και το θάνατο τον οποίο προγεύεται ήδη ο χριστιανός και θα απολαύσει πλήρως στο τέλος της ιστορίας.

Επομένως η θρησκεία: ● Είναι βασικό στοιχείο του πολιτισμού και τον επηρεάζει ● Δίνει νόημα, περιεχόμενο και σκοπό στην ανθρώπινη ύπαρξη ● Δίνει απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα που απασχολούν τον άνθρωπο ● Τον βοηθά στην επικοινωνία του με αυτό που ονομάζεται απόλυτο ● Καθοδηγεί την ουσιαστική και προσωπική σχέση ανθρώπου και Θεού ● Είναι η ελεύθερη απάντηση του ανθρώπου στο κάλεσμα του Θεού για σωτηρία και λύτρωση