ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑ
Φροντίζω τον εαυτό μου
22001144 ΕΕΙΙΔΔΙΙΚΚΟΟ ΓΓΥΥΜ ΜΝ ΝΑΑΣΣΙΙΟ ΟΗ ΗΡΡΑΑΚΚΛΛΕΕΙΙΟΟΥΥ ΔΔΗΗΜ ΜΟ ΟΤΤΙΙΚΚΟ ΟΣ ΣΧΧΟΟΛΛΕΕΙΙΟΟ ΚΚΩΩΦΦΩΩΝΝ & & ΒΒΑΑΡΡΗΗΚΚΟΟΩΩΝΝ Η ΗΡΡΑΑΚΚΛΛΕΕΙΙΟΟΥΥ Ζξάθιεην 2014
2
Φροντίζω τον εαυτό μου
Πεπιεσόμενα Δηζαγσγή ζην Πξφγξακκα……………………………………3 Ζ Αγσγή Τγείαο ζην ζρνιείν…………………………………3 Θεσξεηηθή αλαζθφπεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο…………………4 θνπφο θαη ζηφρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο………………………..6 Γηάξθεηα θαη σξάξην πινπνίεζεο…………………………….8 πκκεηέρνληεο-επηινγή νκάδαο………………………………8 Μεζνδνινγία………………………………………………….9 πλεξγαζία κε θνξείο…………………………………………9 Υξνλνδηάγξακκα ηνπ πξνγξάκκαηνο- Γξαζηεξηφηεηεο………9 πκπεξάζκαηα – Πξνηάζεηο………………………………….23
3
Ειζαγυγή ζηο Ππόγπαμμα ην Δηδηθφ Γπκλάζην Ζξαθιείνπ θαη ζην Γεκνηηθφ ζρνιείν Κσθψλ θαη Βαξήθνσλ Ζξαθιείνπ πινπνηήζακε θαηά ην ζρνιηθφ έηνο 2013-2014 πξφγξακκα Αγσγήο Τγείαο κε ηίηιν «Φξνληίδσ ηνλ εαπηφ κνπ», γηα λα επαηζζεηνπνηήζνπκε ηνπο καζεηέο ζε ζέκαηα θξνληίδαο ηεο αηνκηθήο θαζαξηφηεηαο θαη ηεο πγηεηλήο δηαηξνθήο. Σν πξφγξακκα πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ζρεδηαζκνχ θαη πινπνίεζεο πξνγξακκάησλ ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο 2013-2014. πγθεθξηκέλα εληάζζεηαη ζηηο δξάζεηο Αγσγήο Τγείαο θαη Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο. Θεσξήζακε αλαγθαία θαη απηήλ ηελ ρξνληά ηελ πινπνίεζε ελφο πξνγξάκκαηνο αγσγήο πγείαο θαζψο νη πεξηζζφηεξνη καζεηέο ηνπ ζρνιείνπ πξνέξρνληαη απφ νηθνγέλεηεο κε ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν, ζπρλά κε ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο δπζρέξεηεο θαη κε ζέκαηα παξάιεηςεο ηεο θξνληίδαο ηεο αηνκηθήο πγηεηλήο. Παξ’ φιεο ηηο ζπλερείο ππνδείμεηο πξνο ηνπο καζεηέο αιιά θαη πξνο ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο πνιινί καζεηέο εξρφηαλ ζην ζρνιείν άπιπηνη, κε ιεξσκέλα ξνχρα, απεξηπνίεηα λχρηα θαη καιιηά. Σα πξνζσπηθά ηνπο αληηθείκελα επίζεο, ήηαλ βξψκηθα θαη αθαηάζηαηα.
Η Αγυγή Τγείαρ ζηο ζσολείο Δπηιέμακε ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα θαζψο ζεσξνχκε φηη ην ζρνιείν κπνξεί λα πεηχρεη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ θαη κε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο ζηφρνπο Αγσγήο Τγείαο ιφγσ ησλ παξαθάησ παξαγφλησλ : 1. Τηνζέηεζε ηππνπνηεκέλσλ θαη ιηγφηεξν νξγαλσκέλσλ κνξθψλ δξάζεο 2. Υξήζε ησλ θαηάιιεισλ κεζνδνινγηθψλ εξγαιείσλ 3. Τπνρξέσζε ησλ παηδηψλ λα εληαρζνχλ ζηε ζρνιηθή κνλάδα 4. Αλάπηπμε ςπρνθνηλσληθψλ δπλακηθψλ πνπ δηακνξθψλνπλ ην θαηάιιειν θιίκα κάζεζεο θαη θαιιηέξγεηαο ησλ αληηιήςεσλ, ζηάζεσλ, αμηψλ πνπ ε θνηλσλία ζεσξεί απαξαίηεηεο γηα ηελ θνηλσληθνπνίεζε θαη ηελ νκαιή έληαμε ηνπ παηδηνχ ζηνπο θφιπνπο ηεο. 5. Ύπαξμε δπλαηφηεηαο ηθαλνπνηεηηθνχ ειέγρνπ ηφζν ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ επηζηξαηεχεη, φζν θαη ησλ παξαγφκελσλ απνηειεζκάησλ. Όπσο αλαθέξεη ε Α. Φξαγθνπδάθε ην ζρνιείν είλαη ν «θνηλσληθφο ζεζκφο, ν επίζεκα θαη απνθιεηζηηθά επηθνξηηζκέλνο κε ηε κεηάδνζε θαη αλαπαξαγσγή ηεο γλψζεο, ν κφλνο ζεζκφο πνπ έρεη δηθαίσκα λα πηζηνπνηεί ηελ θαηνρή γλψζεσλ, άξα ν κφλνο πνπ ε ζθξαγίδα ηνπ επηζεκνπνηεί αιιά θαη λνκηκνπνηεί ηηο γλψζεηο ζε κηα θνηλσλία»1. Ζ Αγσγή Τγείαο ζην ζρνιείν παίξλεη ηε κνξθή κηαο παξάιιειεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Απνηειεί έλα ζχλνιν δξαζηεξηνηήησλ θαη πξνγξακκαηηζκέλσλ επηζηεκνληθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ επηζηξαηεχνληαη απφ ην ζρνιείν γηα λα κπνξνχλ νη καζεηέο λα ζπλδπάδνπλ ηηο γλσζηηθέο θαη εκπεηξηθέο παξακέηξνπο πνπ ην ζρνιείν ηνπο παξέρεη, ψζηε λα απνθαζίδνπλ ππεχζπλα θαη ζπλεηδεηά γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ πγεία ηνπο. Σν ζρνιηθφ ζχζηεκα βξίζθεηαη ζε ζπλάθεηα κε ηε δηαδηθαζία Αγσγήο Τγείαο γηα ηνπο εμήο ιφγνπο: 1. Σα παηδηά βξίζθνληαη ζε ειηθία δηακφξθσζεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο πνπ είλαη θξίζηκε γηα ηελ απφθηεζε ηεο θαηάιιειεο «ηζνξξνπίαο» γηα ηελ πγεία. Βηψλνπλ
1
Φξαγθνπδάθε Α (1985) Κνηλσληνινγία ηεο εθπαίδεπζεο, Αζήλα, Παπαδήζεο, ζ. 15.
4
Φροντίζω τον εαυτό μου
ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ην πεξηβάιινλ θαη καζαίλνπλ λα ην αληηκεησπίδνπλ ζσκαηηθά θαη λνεηηθά. 2. Σα παηδηά βξίζθνληαη ζε κηα ειηθία θξίζηκε γηα ηε δηακφξθσζε ζηάζεσλ πνπ κπνξεί λα επεξεάζνπλ ηελ πγεία. Ζ εθπαίδεπζε κπνξεί λα νδεγήζεη ην παηδί λα απνθηήζεη ζεηηθέο γηα ηελ πγεία ζπλήζεηεο ή λα αληηκεησπίζεη κε θξηηηθή αξλεηηθέο επηδξάζεηο. 3. Σν ζρνιείν εθαξκφδεη κεζφδνπο κάζεζεο πνπ βνεζάεη ηνπο καζεηέο λα αληηκεησπίζνπλ δηάθνξα πξνβιήκαηα θνηλσληθνπνίεζεο θαη βειηηψλεη ηηο δηαπξνζσπηθέο ηνπο ζρέζεηο2. Ζ ζρνιηθή Αγσγή Τγείαο κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε πσο έρεη δχν θχξηνπο ζηφρνπο : 1. Να απεπζπλζεί ζηνπο καζεηέο φισλ ησλ θνηλσληθψλ ηάμεσλ αλεμάξηεηα απφ ην θνηλσληθφ θαη πνιηηηζηηθφ επίπεδν ηεο νηθνγέλεηαο 2. Να κεηαδψζεη ην κήλπκα ηεο ζεκαζίαο ηεο πγείαο ζηνπο καζεηέο, ζε κηα πεξίνδν πνπ είλαη δεθηηθνί ζε πιεξνθφξεζε θαη πξηλ απνθηήζνπλ αθφκα αξλεηηθέο γηα ηελ πγείαο ηνπο ζπλήζεηεο. Ζ Αγσγή Τγείαο ζην ζρνιείν δελ πεξηνξίδεηαη ζε κηα απνθιεηζηηθά ζρνιηθή δξαζηεξηφηεηα. Πξφθεηηαη γηα ηελ εθαξκνγή ελφο επξχηεξνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο κε ζεκαληηθή θνηλσληθή ρξεζηηθφηεηα. Γελ εμαληιεί ηνπο ζηφρνπο ηεο κφλν ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ αιιά επηδηψθεη λα απεπζχλεηαη πξνο άιινπο θνξείο φπσο ε νηθνγέλεηα, ε θνηλφηεηα, ε πνιηηεία γεληθφηεξα. Απνηειεί έλα ζπλδεηηθφ θξίθν γηα ηελ αλάπηπμε ηεο απαξαίηεηεο ζπλείδεζεο θαη πγηεηλνχ ηξφπνπ δσήο.
Θευπηηική αναζκόπηζη ηος ππογπάμμαηορ χκθσλα κε ηνλ D. Lupton3 «Σηηο κέξεο καο ε αγσγή πγείαο, σο πνιηηηθή γηα ηελ πγεία, αλαπιαηζηώλεη θνηλσληνςπρνινγηθά κνληέια πξόιεςεο ηεο αζζέλεηαο θαη ηεο αιιαγήο ηεο ζπκπεξηθνξάο, κε ζηόρν ηελ ελδπλάκσζε ηνπ αηόκνπ πξνθεηκέλνπ λα είλαη απηόλνκν, λα ειέγρεη ην ίδην ηε δσή ηνπ θαη λα πξνβαίλεη ζε πγηεηλνύο ηξόπνπο δσήο, αμηώλνληαο παξάιιεια ηνλ κεηξηαζκό ησλ θνηλσληθώλ αληζνηήησλ ή ηεο ζρνιηθήο απνηπρίαο. Σηε βάζε απηήο ηεο επαιιειίαο κηαο γλώζεο γηα ηνλ πγηή εαπηό θαη ζπγθεθξηκέλσλ πνιηηηζκηθώλ θαη εζηθώλ αμηώλ, ε δηάθξηζε αλάκεζα ζηελ πγεία θαη ηελ αζζέλεηα θαηαξγείηαη θαη ηε ζέζε ηεο παίξλεη ε θαηεγνξία ηνπ ξίζθνπ θαη ε επηηήξεζε εθείλσλ νη νπνίνη εκπιέθνληαη ζε ξηςνθίλδπλεο γηα ηελ πγεία ηνπο ζπκπεξηθνξέο. Η δηάθξηζε πιένλ δελ αθνξά ηνπο πγηείο θαη ηνπο κε πγηείο πιεζπζκνύο αιιά ηηο νκάδεο πςεινύ θηλδύλνπ». Μπνξεί θαλείο λα αληηκεησπίζεη ηα Πξνγξάκκαηα Αγσγήο Τγείαο ηα νπνία εθαξκφδνληαη ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε ζαλ έλαλ ζρεκαηηζκφ κέζσ ηνπ νπνίνπ αξζξψλνληαη ηερληθέο γηα ηε δηακφξθσζε ελφο «ζψκαηνο γλψζεο» γηα ηελ πγηεηλή ηνπ αηνκηθνχ θαη θνηλσληθνχ ζψκαηνο. Αθνινπζψληαο κηα Οιηζηηθή ζεψξεζε ηεο πγείαο νη άμνλεο πνπ νξηνζεηνχλ θαη λνεκαηνδνηνχλ ηα πξνγξάκκαηα απηά δηαθαίλνληαη σο εμήο : 1. χκθσλα κε ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Τγείαο, ε πγεία δελ νξίδεηαη σο απνπζία αζζέλεηαο αιιά σο έλα γεληθφηεξν ςπρνζπλαηζζεκαηηθφ, ζσκαηηθφ θαη θνηλσληθφ επ δελ. 2. Ζ πγεία είλαη θάηη πνπ πξέπεη θαλείο λα επηδηψθεη λα πεηχρεη, πξνζηαηεχνληαο ηνλ εαπηφ ηνπ απφ ηνπο θηλδχλνπο πνπ βξίζθνληαη ζην θπζηθφ θαη θνηλσληθφ 2 3
Modolo A., Αγσγή Τγείαο: ζηφρνη θαη κέζνδνη, ΤΤΠ & ΤΝΓΑ, Αγσγή Τγείαο, Αζήλα, ζει. 15-16. D. Lupton, The Imperative of Health, Sage, Λνλδίλν, 1995, ζει.48
5 πεξηβάιινλ. πγθεθξηκέλα ε κφιπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, νη αλζπγηεηλέο ηξνθέο, ε βία, ε εγθιεκαηηθφηεηα θιπ. λνεκαηνδνηνχληαη σο ζπλζήθεο πνπ απεηινχλ ηελ πγεία . 3. Ζ αγσγή ηεο πγείαο σο δξάζε «απνζθνπεί ζηελ αλαβάζκηζε ηεο ζρνιηθήο δσήο, ζηελ πξναγσγή ηεο ζσκαηηθήο, ςπρηθήο θαη θνηλσληθήο επεμίαο, ζηελ πξόιεςε ηνπ ζρνιηθνύ θαη θνηλσληθνύ απνθιεηζκνύ, ζηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ θαη ζηε δηακόξθσζε αηόκσλ κε θξηηηθή ζθέςε»4. 4. Ζ δξάζε ηεο Αγσγήο Τγείαο ζηνρεχεη ζηελ πξφιεςε θαη δηακφξθσζε ζπκπεξηθνξψλ πνπ πξνάγνπλ ην ζσκαηηθφ θαη θνηλσληθφ επ δελ ησλ καζεηψλ. 5. Σα πξνγξάκκαηα Αγσγήο Τγείαο ζπληεινχλ ζηελ αλακφξθσζε ηνπ εζσηεξηθνχ θφζκνπ ησλ καζεηψλ θαζψο θαη ζηελ αιιαγή ηνπ ηξφπνπ δσήο ηνπο, ψζηε λα αληαπεμέιζνπλ ζηνπο θηλδχλνπο ηνπ πεξηβάιινληνο απέλαληη ζηνπο νπνίνπο είλαη επάισηνη ιφγσ ηεο θξίζηκεο πεξηφδνπ πνπ δηαλχνπλ ςπρνζπλαηζζεκαηηθά. Δλ νιίγνηο ε δξάζε ηεο Αγσγήο Τγείαο απνβιέπεη ζε κηα εζηθή αλακφξθσζε ησλ καζεηψλ, κέζσ ηεο αιιαγήο ησλ ζπλεζεηψλ θαη ηνπ ηξφπνπ δσήο ηνπο, ζην βαζκφ πνπ ην πεξηβάιινλ λνεκαηνδνηείηαη σο απεηιεηηθφ γηα απηνχο. Σν εξψηεκα πνπ ηίζεηαη ζηε ζπλέρεηα είλαη πνηεο πξαθηηθέο θαη ηερληθέο κπνξνχλ λα εθαξκνζζνχλ πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηε δηακφξθσζε ελφο ηξφπνπ δσήο πνπ δηαζθαιίδεη ηελ πγεία. Χο εθ ηνχηνπ ην Πξφγξακκα Αγσγήο Τγείαο πνπ εθαξκφζηεθε ζην ζρνιείν καο αλαπηχρζεθε γχξσ απφ ην εμήο θεληξηθφ ζεκείν: ηελ απνηειεζκαηηθή αιιειεπίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ην καζεηή. πγθεθξηκέλα, ηελ πξνηξνπή λα κηιήζνπλ νη «καζεηέο γηα ηε ζρέζε κε ηνλ εαπηφ ηνπο θαη κε ηνπο άιινπο». Παξάιιεια ηελ πξνηξνπή λα αληηκεησπίζεη ν εθπαηδεπηηθφο ηελ εθεβηθή ειηθία ησλ καζεηψλ, νη νπνίνη ραξαθηεξίδνληαη κάιηζηα απφ εηδηθέο αλάγθεο, σο κηα πεξίνδνο ηεο δσήο ηνπο πνπ ρξσκαηίδεηαη απφ ηελ εζσηεξηθή αλάγθε λα επαλαζηαηήζνπλ, λα δηαθνξνπνηεζνχλ, λα θαηαθηήζνπλ ηελ απηνλνκία ηνπο. Σέινο ηελ εγγξαθή κηαο ζπλαηζζεκαηηθήο ζρέζεο ζηελ παηδαγσγηθή ζρέζε καζεηή-εθπαηδεπηηθνχ. Έηζη, ε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο λνεκαηνδνηήζεθε απφ ηα παξαπάλσ ζελάξηα δξάζεο, φπνπ ν εθπαηδεπηηθφο αλαπαξίζηαηαη φρη σο απηφο πνπ θαηέρεη θαη κεηαθέξεη απνθιεηζηηθά ηε γλψζε αιιά θαη σο απηφο πνπ δηακεζνιαβεί θαη δηεπθνιχλεη. Απφ ηελ άιιε, νη καζεηέο νδεγνχληαη λα αλαθαιχςνπλ ηηο πξνζσπηθέο ηνπο αλάγθεο, λα πεξηγξάθνπλ ηηο εκπεηξίεο ηνπο, λα αλαιχζνπλ ηη ζεκαίλνπλ απηέο νη εκπεηξίεο. Ζ εθπαίδεπζε πνπ ελεξγνπνηείηαη επνκέλσο, είλαη ε βησκαηηθή εθπαίδεπζε θαη ν ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζα ιέγακε πσο νξίδεηαη σο εμήο : «Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ ζα εθαξκόζνπλ ηα ΠΑΥ ρξεηάδεηαη νη ίδηνη λα έρνπλ εμνηθεησζεί κε ζέκαηα όπσο ε δπλακηθή ηεο νκάδαο, αθνύ ε κεζνδνινγία ηνπ όινπ πξνγξάκκαηνο ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηελ αιιειεπίδξαζε, ζηε κεηάδνζε εκπεηξηώλ, ζηελ νκαδηθή θαη δπαδηθή ζπδήηεζε, ζηελ αλάιπζε ζπλαηζζεκάησλ θαη ηδεώλ θαη πνιύ ιηγόηεξν ζηε κεηαθνξά γλώζεσλ. Οη δάζθαινη πξέπεη πξώηα λα δηεξεπλήζνπλ θαη λα αμηνινγήζνπλ ηα δηθά ηνπο ζπλαηζζήκαηα, αμίεο θαη ζηάζεηο, ώζηε λα κπνξέζνπλ ζηε ζπλέρεηα ηόζν κε ηε ζηάζε ηνπο όζν θαη κε ηε δηδαζθαιία λα θαιιηεξγήζνπλ ζηνπο καζεηέο ηνπο ζπλαηζζήκαηα απηνεθηίκεζεο, απηναμηνιόγεζεο θαη απηνειέγρνπ. Φξεηάδεηαη λα κπνξνύλ λα ζέβνληαη ηνπο καζεηέο ηνπο θαη ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο θαη λα κπνξνύλ λα ζπλεξγαζηνύλ κε ηελ νκάδα γηα λα πξνάγνπλ ηνπο δηαπξνζσπηθνύο δεζκνύο ησλ καζεηώλ ηνπο»5. 4
Απφ ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα ηεο Αγσγήο Τγείαο (www.pi-schools.gr/dodwnload/programs/deppd/29deppsaps_AgogiYgeias.pdf) 5 Αγσγή Τγείαο. Φπρηθή πγεία, δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο 11-14 εηψλ. Δγρεηξίδην γηα εθπαηδεπηηθνχο, Δηαηξία ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο παηδηνχ θαη εθήβνπ, Αζήλα 2002, ζει.32
6
Φροντίζω τον εαυτό μου
Ζ αγσγή πγείαο δελ αθνξά ζηε κεηαβίβαζε θάπνηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Οη καζεηέο θαινχληαη λα είλαη απζφξκεηνη, λα κηιήζνπλ θαη λα επηθνηλσλήζνπλ. Οη εθπαηδεπηηθνί ηνπ πξνγξάκκαηνο θαινχληαη λα ρεηξηζηνχλ κε ζπγθεθξηκέλν ηξφπν ηηο εληππψζεηο ησλ καζεηψλ, λα «βνεζήζνπλ ηνπο καζεηέο λα κηιήζνπλ». Να ππνγξακκίζνπλ ηελ αθνζίσζε θαη ηελ πίζηε ηνπο ζε απηφ πνπ θάλνπλ, λα επηδείμνπλ απηνέιεγρν ζην ιφγν ηνπο ψζηε λα αθήζνπλ ζπκβνιηθά ρψξν γηα λα αλαδπζεί εθηελέζηεξα ν ιφγνο ησλ καζεηψλ. Ζ δηεπθξίληζε, ε αλαζθφπεζε, ε επαλάιεςε, ε αλαθεθαιαίσζε σο ηερληθέο, ζπκβάιινπλ ζε απηφ ην ρεηξηζκφ θαη αλαηξνθνδνηνχλ ηε δηαδηθαζία αιιειεπίδξαζεο καζεηή – εθπαηδεπηηθνχ. εκαζία έρεη λα αλαδπζεί ε ζεκαληηθφηεηα ηεο «ελεξγεηηθήο αθξφαζεο», ελφο πιαηζίνπ δειαδή φπνπ ηίζεληαη ζε αμία απηά πνπ ιέεη ν καζεηήο απέλαληη ζε θάπνηνλ πνπ «μέξεη» λα αθνχεη. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ε επηθνηλσλία αλάγεηαη φρη κφλν ζε κηα γισζζηθή ηθαλφηεηα αιιά θπξίσο ζε θνηλσληθή : «Η δηαπίζησζε όηη ππάξρεη θάπνηνο πνπ καο αθνύεη κε πιήξε θαη έθδειε πξνζνρή είλαη από κόλε ηεο κηα πνιύ επράξηζηε εκπεηξία θαη ζπρλά απνδεηθλύεηαη εμαηξεηηθά ρξήζηκε σο ηξόπνο επίιπζεο πξνβιεκάησλ. Έλαο άλζξσπνο κπνξεί λα κε ρξεηάδεηαη ζπκβνπιέο. Μπνξεί όκσο λα ρξεηάδεηαη έλαλ αθξναηή ν νπνίνο ζα ηνλ ελζαξξύλεη λα κηιήζεη. Γηαηί θαη κόλν πνπ αθνύεη ηνλ εαπηό ηνπ λα εθθξάδεη ηηο ζθέςεηο ηνπ είλαη ζπρλά αξθεηό γηα λα αηζζαλζεί θαιύηεξα κπξνζηά ζε κηα δπζθνιία ή λα βξεη δηέμνδν ζ’έλα πξόβιεκα»6. Ζ καζεζηαθή δηαδηθαζία εδψ εληάζζεηαη ζε έλα θιίκα εκπηζηνζχλεο, απνδνρήο, ελζάξξπλζεο. Δγγξάθεηαη ζε έλα πιαίζην φπνπ καζεηέο θαη εθπαηδεπηηθνί ζηξέθνληαη πξνο ηνλ εζσηεξηθφ ηνπο θφζκν, απην-πξνζδηνξίδνληαη, κηινχλ γηα ην επηηξεπηφ θαη ην απαγνξεπκέλν, νξηνζεηνχλ ην αιεζέο θαη ην ςεπδέο. Γίλεηαη ε δπλαηφηεηα παξαηήξεζεο θαη αλάιπζεο ησλ ζπλαηζζεκάησλ, ε δπλαηφηεηα παξνπζίαζεο θαη αθήγεζεο ηνπ εαπηνχ κέζσ φξσλ πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηε βησκαηηθή εθπαίδεπζε.
κοπόρ και ζηόσοι ηος ππογπάμμαηορ θνπφο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ λα επαηζζεηνπνηεζνχλ νη καζεηέο ζε ζέκαηα θξνληίδαο ηεο αηνκηθήο θαζαξηφηεηαο θαη πγηεηλήο δηαηξνθήο. Να κάζνπλ νη καζεηέο λα κεξηκλνχλ θαη λα αλαιακβάλνπλ πξσηνβνπιίεο φζνλ αθνξά ηελ πξνάζπηζε ηεο αηνκηθήο ηνπο πγείαο θαη ηελ ηήξεζε ησλ βαζηθψλ θαλφλσλ ζηνκαηηθήο θαη ζσκαηηθήο πγηεηλήο. Δπηπιένλ ζθνπφο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ε αλάπηπμε ηεο απηνεθηίκεζεο, ε θαιιηέξγεηα ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ, ε αλάπηπμε πξνζσπηθψλ δεμηνηήησλ, ε δηαρείξηζε ζπλαηζζεκάησλ ησλ καζεηψλ. Μέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηνρεχζακε ζηελ ελζάξξπλζε θαη θηλεηνπνίεζε ησλ καζεηψλ γηα ηελ πηνζέηεζε ελφο ηξφπνπ δσήο πνπ ζα ελζσκαηψλεη κηα ζσζηή θξνληίδα θαη πεξηπνίεζε ηνπ ζψκαηνο. ηνρεχζακε ζηελ εθκάζεζε δεμηνηήησλ απηνεμππεξέηεζεο θαη εθαξκνγή θαλφλσλ ζσκαηηθήο πγηεηλήο. Ζ βησκαηηθή πξνζέγγηζε ησλ ζεκάησλ πγηεηλήο ηνπ ζψκαηνο, ε ελεξγφο παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε «θεθαιαηνπνηεί ηνπο βαζηθνχο άμνλεο-ζηφρνπο» ηνπ πξνγξάκκαηνο, θαιιηεξγεί ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο, ην δηάινγν ησλ καζεηψλ, ηελ επηθνηλσλία, ηελ ππεπζπλφηεηα θαη ηε ζπλεξγαζία αλάκεζά ηνπο. Οη ζηφρνη πνπ ηέζεθαλ δηακνξθψζεθαλ σο εμήο : 1. Να κάζνπλ ηα παηδηά λα πιέλνπλ ηαθηηθά θαη ζσζηά ην πξφζσπφ ηνπο 6
K. Weare, G.Gray, Ζ πξναγσγή ηεο ςπρηθήο θαη ζπλαηζζεκαηηθήο πγείαο ζην ζρνιείν. Δγρεηξίδην γηα εθπαηδεπηηθνχο, κηθ. Κ. ψθνπ, Διιεληθά γξάκκαηα, Αζήλα 2000, ζει.112
7 2. Να δηαηεξνχλ θαζαξή ηε κχηε, ηα απηηά θαη ηα καιιηά ηνπο 3. Να ζπλεζίζνπλ λα πιέλνπλ θαζεκεξηλά ηα δφληηα ηνπο θαη λα κάζνπλ ην ζσζηφ ηξφπν βνπξηζίζκαηνο ησλ δνληηψλ 4. Να κάζνπλ λα πιέλνπλ ηαθηηθά θαη ζσζηά ηα ρέξηα ηνπο 5. Να κεξηκλνχλ κφλνη ηνπο γηα ηελ αηνκηθή ηνπο θαζαξηφηεηα θαη πγηεηλή 6. Να αγαπήζνπλ ην ζψκα ηνπο θαη λα ην θξνληίδνπλ ζσζηά 7. Να κάζνπλ γηα ηε ζσζηή δηαηξνθή θαη ηα γεχκαηα ηεο εκέξαο 8. Να ελεκεξσζνχλ γηα ηελ άζθεζε ηνπ ζψκαηνο 9. Να κάζνπλ γηα ηελ επαξθή θαζαξηφηεηα ηνπ ρψξνπ θαη λα επαηζζεηνπνηεζνχλ σο πξνο απηφ (θαζαξηφηεηα ηάμεο, πξνζσπηθνχ ηνπο δσκαηίνπ) 10. Να θξνληίδνπλ γηα ηελ θαζαξηφηεηα ησλ ξνχρσλ ηνπο 11. Να επαηζζεηνπνηεζνχλ ζηελ αλάπηπμε θαη βειηίσζε ησλ δηαπξνζσπηθψλ ηνπο ζρέζεσλ 12. Να εθθξάδνπλ ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο θαη λα θαιιηεξγήζνπλ κηα ζεηηθή απηφεηθφλα 13. Να επαηζζεηνπνηεζνχλ ζηε δηαρείξηζε ζπλαηζζεκάησλ ζπκνχ θαη βίαησλ ζπκπεξηθνξψλ Οη «δεμηφηεηεο δσήο» ηίζεληαη σο πξνυπνζέζεηο γηα λα επηηεπρζεί ε θεληξηθή ζέζε ηνπ πξνγξάκκαηνο, δειαδή, κηα αιιαγή ζπκπεξηθνξάο κε άμνλα ην επηζπκεηφ θαη ην κε επηζπκεηφ πνπ αξζξψλεη ην θάζε κέινο ηεο νκάδαο ζε ζπλδπαζκφ κε έλα ιφγν Αγσγήο Τγείαο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην πξφγξακκα απνβιέπεη λα κπνξέζνπλ νη καζεηέο λα πάξνπλ απνθάζεηο, λα πηνζεηήζνπλ ζηάζεηο πνπ αθνξνχλ πξαθηηθέο επηινγέο ηεο θνηλσληθήο ηνπο δσήο. Να κπνξέζνπλ λα πνπλ «φρη» ζηηο πηέζεηο ηεο παξέαο, λα απνθχγνπλ ηηο «απεηιέο ηνπ πεξηβάιινληνο», λα απνθηήζνπλ ηηο δεμηφηεηεο δσήο πνπ ζα ηνπο παξάζρνπλ ηα κέζα λα παίξλνπλ απνθάζεηο θαη λα ιχλνπλ ζπγθξνχζεηο. Όπσο εμ’ άιινπ γλσξίδνπκε, ηα πξνγξάκκαηα Αγσγήο Τγείαο αξζξψλνληαη φρη κφλν κε ηε δηαδηθαζία απφθηεζεο κηαο γλψζεο γηα ηελ πγεία αιιά ζεκαηνδνηνχλ κηα θαιχηεξε πξνζαξκνγή ηνπ αηφκνπ ζηελ θνηλσλία, ηελ απφθηεζε θξηηεξίσλ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ επηζπκεηνχ θαη ηνπ αλεπηζχκεηνπ. Έηζη δίλεηαη ζην καζεηή ε δπλαηφηεηα λα δηακνξθψζεη ηελ ππνθεηκεληθφηεηά ηνπ, λα αλαγλσξίζεη ηνλ εαπηφ ηνπ, ηελ πγεία, ηηο επηινγέο ηνπ : «Σα Πξνγξάκκαηα Αγσγήο Τγείαο δελ πξέπεη λα ζηνρεχνπλ κφλν ζηελ παξνρή γλψζεσλ θαη εκπεηξηψλ πάλσ ζην ζέκα πνπ επεμεξγάδεηαη θαλείο. Πξέπεη ηα άηνκα λα δηδάζθνληαη ηαπηφρξνλα θαη δεμηφηεηεο δσήο, φπσο λα βάδνπλ ζηφρνπο, γηα λα πεηχρνπλ απηφ πνπ ζέινπλ, πψο λα ππεξληθνχλ ηα εκπφδηα πνπ εκθαλίδνληαη θαηά ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπο, πψο λα ιχλνπλ απνηειεζκαηηθά δηαθσλίεο, πψο λα ιχλνπλ πξνβιήκαηα, πψο λα αληηζηέθνληαη ζηηο πηέζεηο ηνπ πεξηβάιινληνο, πψο λα παίξλνπλ απνθάζεηο θαη πψο λα επηθνηλσλνχλ απνηειεζκαηηθά κε ηνπο άιινπο»7.
7
Γ. Θενδσξάθε, Μ. Υαζάλδξα, ρεδηαζκφο πξνγξακκάησλ αγσγήο πγείαο, Υξηζηνδνπιίδεο, Θεζζαινλίθε 2006, ζει. 42.
8
Φροντίζω τον εαυτό μου
Διάπκεια και υπάπιο ςλοποίηζηρ Ζ δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ 7 κήλεο. Ξεθίλεζε απφ ην Γεθέκβξην ηνπ 2013 θαη νινθιεξψζεθε ην Μάην ηνπ 2014. Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζή ηνπ δηαηέζεθε εβδνκαδηαίσο έλα δίσξν θάζε Σξίηε θαη Παξαζθεπή, κέζα ζην πιαίζην ηνπ σξνινγίνπ πξνγξάκκαηνο ησλ καζεκάησλ. Ζ δηεμαγσγή ζπλαληήζεσλ κε απηή ηε ζπρλφηεηα «είλαη έλαο θαηάιιεινο ρξφλνο πνπ δελ αθήλεη κεγάια ρξνληθά θελά θαη επηηξέπεη ηελ εκπέδσζε ελφο πξνβιεκαηηζκνχ απφ ηελ πιεπξά ησλ καζεηψλ ην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ κεζνιαβεί ησλ δηαδνρηθψλ ζπλαληήζεσλ»8. Σν πξφγξακκα πινπνηήζεθε απφ κηα νκάδα ηεζζάξσλ αηφκσλ απφ ην Δηδηθφ Δθπαηδεπηηθφ Πξνζσπηθφ θαη ην Δθπαηδεπηηθφ Πξνζσπηθφ ηνπ Δηδηθνχ Γπκλαζίνπ. πγθεθξηκέλα ζπκκεηείραλ ε Φπρνιφγνο (ΠΔ23) ηνπ ζρνιείνπ, ε ρνιηθή Ννζειεχηξηα (ΠΔ25) θαη δχν Μαζεκαηηθνί (ΠΔ03) ηνπ ζρνιείνπ. Απφ ην Γεκνηηθφ ρνιείν Κσθψλ θαη Βαξήθνσλ Ζξαθιείνπ ζπκκεηείραλ Γηεπζπληήο ηνπ ζρνιείνπ ΠΔ70 θαη ηξεηο εθπαηδεπηηθνί, κηα δαζθάια ΠΔ70, κηα λεπηαγσγφο ΠΔ60 θαη κηα εθπαηδεπηηθφο θπζηθήο αγσγήο ΠΔ11.
ςμμεηέσονηερ – επιλογή ομάδαρ Οη καζεηέο πνπ ζπκκεηείραλ ζην πξφγξακκα ήηαλ κηα κεηθηή νκάδα είθνζη καζεηψλ, δεθαηεζζάξσλ αγνξηψλ θαη έμη θνξηηζηψλ απφ δηάθνξεο ηάμεηο ηνπ Δηδηθνχ Γπκλαζίνπ. Γηα λα είλαη πην απνηειεζκαηηθή ε ιεηηνπξγία ηεο νκάδαο θαη ιακβάλνληαο ππφςε ηηο εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πιεζπζκνχ νη καζεηέο ρσξίζηεθαλ ζε ηέζζεξηο ππννκάδεο. Βαζηθφ θξηηήξην επηινγήο ησλ καζεηψλ ήηαλ ην ρακειφ πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο, φπνπ ην αγαζφ ηεο πγείαο δελ θαιιηεξγείηαη, κε ζπλέπεηα ηελ παξακέιεζε ηεο θαζαξηφηεηαο ηνπ ζψκαηνο θαη ησλ βαζηθψλ θαλφλσλ πγηεηλήο. Οη αλάγθεο ησλ καζεηψλ αμηνινγήζεθαλ κέζσ εθαξκνγήο πξνθνξηθά ελφο εξσηεκαηνινγίνπ «θνηλσληθήο ιεηηνπξγηθφηεηαο» φπνπ θαηαγξάθεθαλ νη ειιείςεηο ησλ καζεηψλ ζην επίπεδν ηεο απηνλνκίαο θαη ηεο απηνεμππεξέηεζεο. Έηζη, έγηλε πξνζπάζεηα λα πξνζαξκνζηνχλ νη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηηο πξαγκαηηθέο δπζθνιίεο ησλ καζεηψλ. Απφ ην Γεκνηηθφ ζρνιείν Κσθψλ θαη Βαξήθνσλ Ζξαθιείνπ ζπκκεηείραλ επηά καζεηέο ηέζζεξα αγφξηα θαη ηξία θνξίηζηα, φινη φζνη, δειαδή, θνηηνχλ ζε απηφ. Πίλαθαο ζπκκεηερόλησλ καζεηώλ ηνπ Δηδηθνύ Γπκλαζίνπ αλά ηάμε Τάξειρ Πξνθαηαξθηηθή1 Πξνθαηαξθηηθή2 Α Σάμε Β Σάμε Γ Σάμε
8
Αγόπια 3 1 6 2 2
Κοπίτσια 0 3 1 2 0
Ε. Καζαπίδνπ, Γ. Λεθάθε, Μ. Μαξαγθίδε, Σπδεηήζεηο εθήβσλ. Χπρηθή πγεία, δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο. Δγρεηξίδην γηα ηνλ θαζεγεηή, Δξεπλεηηθφ Παλεπηζηεκηαθφ Ηλζηηηνχην Φπρηθήο Τγηεηλήο, Αζήλα 2000, ζει. 42.
9
Μεθοδολογία Όπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο εθαξκφζηεθε ε βησκαηηθή εθπαίδεπζε. Σα κέιε-ζπληνληζηέο ηνπ πξνγξάκκαηνο πξνζπάζεζαλ : 1. Να εθκαηεχζνπλ θαη λα βνεζήζνπλ ηνπο καζεηέο λα αλαθαιχςνπλ ηηο πξνζσπηθέο ηνπο αλάγθεο 2. Να εθαξκφζνπλ ηελ ελεξγεηηθή αθξφαζε αθνχγνληαο πξνζεθηηθά ηνπο καζεηέο θαη βνεζψληαο ηνπο λα πεξηγξάςνπλ ηηο εκπεηξίεο ηνπο 3. Να αλαιχζνπλ φζνλ ην δπλαηφ πεξηζζφηεξν ηηο εκπεηξίεο ησλ καζεηψλ 4. Να ελδηαθεξζνχλ γηα ηα εξσηήκαηα ησλ καζεηψλ θαη ηνπο ιφγνπο πνπ ηα ζέηνπλ 5. Να απνθχγνπλ λα δψζνπλ απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηα ησλ καζεηψλ, αθήλνληαο έηζη ρψξν γηα ηελ αλάδπζε πεξαηηέξσ πξνβιεκαηηζκψλ Ο ρψξνο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζε θάζε ζπλάληεζε ήηαλ κηα ζρνιηθή αίζνπζα θαηάιιεια δηακνξθσκέλε, φπνπ νη θαξέθιεο ήηαλ ηνπνζεηεκέλεο ζε θχθιν θαη ηα ζξαλία ζηελ άθξε. Ζ δηάηαμε απηή ησλ ζέζεσλ επέηξεπε ηελ θαιιηέξγεηα ηεο επηθνηλσλίαο ησλ κειψλ, ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ κελπκάησλ κε ιεθηηθήο επηθνηλσλίαο, ηελ παξαηήξεζε ησλ αιιειεπηδξάζεσλ ησλ κειψλ ζηελ νκάδα.
ςνεπγαζία με θοπείρ Καηά ηελ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπλεξγαζηήθακε κε ηνπο εμήο θνξείο, ησλ νπνίσλ νη παξεκβάζεηο ήηαλ θαηαιπηηθέο γηα ην έξγν καο : 1. Σ.Δ.Η. Ζξαθιείνπ, Σκήκα Κνηλσληθήο Δξγαζίαο 2. Δηδηθφ ΔΠΑΛ Ζξαθιείνπ 3. Οδνληηαηξηθφ χιινγν Ζξαθιείνπ 4. Γήκνο Ζξαθιείνπ 5. πκβνπιεπηηθφ ηαζκφ Νέσλ Ζξαθιείνπ 6. Παξαδνζηαθφ Κξεηηθφ Υσξηφ «Αξφιηζνο»
Υπονοδιάγπαμμα ηος ππογπάμμαηορ-Δπαζηηπιόηηηερ ςμβόλαιο Ομάδαρ-Γνυπιμία μαθηηών ζηην ομάδα-Καλλιέπγεια επικοινυνίαρ-Ανάπηςξη ζςναιζθημάηυν ηελ πξψηε ζπλάληεζε ηεο θάζε νκάδαο έγηλε αλαθνξά ζην πξφγξακκα θαζψο θαη κηα ζπλνπηηθή παξνπζίαζε ζηνπο καζεηέο ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζα αθνινπζήζνπλ. Οη ζπληνληζηέο ζπζηήζεθαλ ζηελ νκάδα, ελεκέξσζαλ γηα ηηο ζπλαληήζεηο αλαθέξνληαο ηε ζπγθεθξηκέλε εκέξα θαη ψξα. Σέζεθαλ νη θαλφλεο ηεο νκάδαο θαη δεκηνπξγήζεθε έλα «ζπκβφιαην» ιεηηνπξγίαο ηεο νκάδαο ψζηε λα ππάξμεη ζηαζεξφηεηα ησλ ζπλαληήζεσλ, δέζκεπζε ησλ κειψλ ηελ νκάδαο, απνηειεζκαηηθή επεμεξγαζία ησλ δξαζηεξηνηήησλ. Καηά ηε ζχληαμε ηνπ ζπκβνιαίνπ ζπδεηήζεθαλ νη θαλφλεο ηεο νκάδαο, φπσο γηα παξάδεηγκα ψξα πξνζέιεπζεο θαη ιήμεο ηεο νκάδαο, ππνρξεσηηθή παξνπζία ησλ κειψλ, θαλφλεο ζπκκφξθσζεο, ζεβαζκφο ηεο θαζαξηφηεηαο ηνπ ρψξνπ, ζεβαζκφο ηεο γλψκεο ησλ άιισλ, απνθπγή θνξντδίαο θαη εηξσληθψλ ζρνιίσλ, θαηαλφεζε ησλ άιισλ, ηήξεζε ερεκχζεηαο, πξνζδνθίεο ησλ κειψλ θαη ησλ ζπληνληζηψλ ηεο νκάδαο. Σν ζπκβφιαην είλαη έλα «ζπλαηζζεκαηηθφ ζπκβφιαην» θαη ιεηηνπξγεί σο ζεκείν αλαθνξάο θαζ’ φιε ηε δηάξθεηα ησλ ζπλαληήζεσλ ηεο νκάδαο. Καηέρεη κηα ζεκαληηθή εθπαηδεπηηθή αμία θαζψο εηζάγεη ηα κέιε ηεο νκάδαο ζε κηα απηφδέζκεπζε, ζε κηα ππεχζπλε ζπκπεξηθνξά θαη ζε κηα θνηλσληθή ζπλνρή.
I.
10
Φροντίζω τον εαυτό μου
ηηο επφκελεο δχν ζπλαληήζεηο έγηλαλ βησκαηηθέο αζθήζεηο κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ιεθηηθήο – κε ιεθηηθήο επηθνηλσλίαο θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο εκπηζηνζχλεο αλάκεζα ζηα κέιε ηεο νκάδαο. Ο «εαπηφο» είλαη ε βαζηθή ζπληζηψζα επάλσ ζηελ νπνία ηα κέιε ηεο νκάδαο θαινχληαη λα ζπγθξνηήζνπλ ηελ αθήγεζή ηνπο θαη λα ελεξγνπνηήζνπλ ην ξφιν ηνπο. Οη καζεηέο θαινχληαη λα παξνπζηάζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο αιιά θαη ηα άιια κέιε ηεο νκάδαο, λα πνπλ ιίγα ιφγηα γηα ηελ νηθνγέλεηά ηνπο, γηα ηα ελδηαθέξνληά ηνπο. Σα κέιε ινηπφλ εκπιέθνληαη σο νκηιεηέο ζε κηα δηαδηθαζία γλσξηκίαο θαη κέζσ ηεο αθήγεζεο ζηνράδνληαη επάλσ ζηνλ εαπηφ ηνπο, ζηηο πξνηηκήζεηο ηνπο, ζηελ εηθφλα ηνπο. ηηο επφκελεο δχν δίσξεο ζπλαληήζεηο ηα κέιε ηεο νκάδαο θιήζεθαλ λα κηιήζνπλ γηα ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο θαη λα ηα ζπδεηήζνπλ πάιη κέζσ εθαξκνγήο βησκαηηθψλ αζθήζεσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ σο δξάζεηο αλαζηνραζκνχ θαη απνθάιπςεο ηνπ ζπλαηζζεκαηηθνχ ηνπο θφζκνπ. ηε ζπλέρεηα νη νκάδεο, αλάινγα κε ηηο δεμηφηεηεο ησλ καζεηψλ, δηαρσξίζηεθαλ ζε δξαζηεξηφηεηεο επάλσ ζε δχν δηαθνξεηηθνχο άμνλεο : α) δχν νκάδεο εθάξκνζαλ βησκαηηθέο αζθήζεηο γηα ηελ Αλάπηπμε Κνηλσληθψλ Γεμηνηήησλ, β) δχν νκάδεο εθάξκνζαλ αζθήζεηο επάλσ ζηελ Πξνζσπηθή Αλάπηπμε. Κάζε ππννκάδα πξαγκαηνπνίεζε ζπλνιηθά δέθα ζπλαληήζεηο. ηελ ηειεπηαία ζπλάληεζε έγηλε ην «θιείζηκν ηεο νκάδαο» θαη ε αλαζθφπεζε ησλ πξνεγνχκελσλ ζπλαληήζεσλ. Σα κέιε ηεο θάζε νκάδαο εμέθξαζαλ ηη θέξδηζαλ ή φρη απφ απηήλ ηελ εκπεηξία, θαηέζεζαλ ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ ηνπο γελλάεη ε νκάδα θαη φζα δηεμήρζεζαλ ζε απηήλ. Οη αζθήζεηο πνπ πινπνηήζεθαλ ήηαλ απφ ην βηβιίν ηεο Ε. Αξρνληάθε – Γ. Φηιίππνπ, 205 Βησκαηηθέο αζθήζεηο γηα εκςύρσζε νκάδσλ ςπρνζεξαπείαο, θνηλσληθήο εξγαζίαο, εθπαίδεπζεο θαη απφ ην βηβιίν ηεο . Σξηιίβα, Σ.Αλαγλσζηνπνχινπ, .Υαηδεληθνιάνπ, Ούηε θαιύηεξνο, νύηε ρεηξόηεξνο, απιά δηαθνξεηηθόο, Gutenberg, 2008, θαζψο θαη ην βηβιίν ηεο Άιθεζηηο Η δξακαηηθή ηέρλε ζηελ εθπαίδεπζε, Διιεληθά Γξάκκαηα, 2000, απφ πιηθφ απφ ην δηαδίθηπν. Αηομική ςγιεινή-θέμαηα αςηοεξςπηπέηηζηρ Ζ αηνκηθή πγηεηλή είλαη ε πξσηνγελήο θξνληίδα ηνπ ζψκαηνο, ηελ νπνία πξέπεη λα εθαξκφδεη ζπζηεκαηηθά θάζε άηνκν. Έρεη σο ζηφρν ηελ πξφιεςε ηεο αζζέλεηαο, ηε δηαηήξεζε ηεο πγείαο θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο αηζζεηηθήο πνπ είλαη έκθπηε ζηνλ άλζξσπν. Ζ αηνκηθή πγηεηλή πεξηιακβάλεη ηελ θαζαξηφηεηα ηνπ ζψκαηνο, ηνλ πγηεηλφ χπλν, ηε ζηνκαηηθή πγηεηλή θαη άιιεο πγηεηλέο θαζεκεξηλέο ζπλήζεηεο. Ζ θαζαξηφηεηα ηνπ ζψκαηνο αιιά θαη ηνπ πεξηβάιινληνο, απνηεινχλ ζεκαληηθά ζηνηρεία γηα ηε ζσκαηηθή θαη ςπρηθή πγεία ηνπ αλζξψπνπ. Ζ θαζεκεξηλή θαζαξηφηεηα ηνπ ζψκαηνο είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ θαιή θπθινθνξία ηνπ αίκαηνο, ηελ απνθπγή δπζνζκίαο θαη ηελ απνκάθξπλζε κηθξνβίσλ απφ ην δέξκα. ηελ νκάδα εζηηάζακε, θαηά ηε δηάξθεηα πέληε δίσξσλ ζπλαληήζεσλ, ζηελ εθκάζεζε θαλφλσλ αηνκηθήο πγηεηλήο, ζε ηερληθέο γηα ην ληχζηκν, ζηε ζσζηή ζηάζε ζψκαηνο θαη ζηνλ πγηεηλφ χπλν. Οη καζεηέο ελεκεξψζεθαλ επάλσ ζε ζέκαηα αηνκηθήο πγηεηλήο απφ ηε ρνιηθή Ννζειεχηξηα κε ηε ζπκκεηνρή ησλ θνηηεηψλ ηνπ ηκήκαηνο Κνηλσληθήο Δξγαζίαο ηνπ ΣΔΗ Ζξαθιείνπ, νη νπνίνη πξαγκαηνπνηνχζαλ ηελ εξγαζηεξηαθή ηνπο άζθεζε ζην ρψξν ηνπ Δηδηθνχ Γπκλαζίνπ.
II.
11
Παξαζέηνπκε έλα ζρέδην ηεο δξαζηεξηφηεηαο επάλσ ζηε ζεκαηηθή ελφηεηα : «Αηνκηθή Υγηεηλή (καιιηά, απηηά, κάηηα)» ηφρνη ελφηεηαο : Να θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο ηε ζεκαζία ηεο αηνκηθήο πγηεηλήο Να γλσξίδνπλ ηνλ ηξφπν πιπζίκαηνο καιιηψλ-απηηψλ-καηηψλ Να πηνζεηήζνπλ ζπλήζεηεο πξνζσπηθήο θαζαξηφηεηαο ζε θαζεκεξηλή βάζε ρέδην καζήκαηνο : Σηάδην
Τξόπνο Γηδαζθαιίαο
Μέζα Γηδαζθαιίαο
1
Γηάινγνο
Πίλαθαο
2
Γηάινγνο
Πίλαθαο
3
Δηζήγεζε
Φσηνγξαθίεο Δηθφλεο
4
Οκαδηθή Δξγαζία
Γηαθάλεηεο Φπιιάδηα
5
Αμηνιφγεζε
Φχιια εξγαζίαο
6
Δηζήγεζε
Πίλαθαο
Πεξηγξαθή
Γηεξεχλεζε ησλ γλψζεσλ ησλ καζεηψλ ζρεηηθά κε ηελ έλλνηα ηεο αηνκηθήο πγηεηλήο θαη ηνλ ηξφπν πνπ απηή επηηπγράλεηαη πδήηεζε κε ηνπο καζεηέο ζρεηηθά κε παξνηκίεο πνπ αθνξνχλ ηελ αηνκηθή θαζαξηφηεηα Παξνπζίαζε ηεο δηαδηθαζίαο θαζαξηφηεηαο θαη θξνληίδαο ησλ καιιηψλ, απηηψλ, καηηψλ Οη νκάδεο καζεηψλ ζρνιηάδνπλ εηθφλεο επάλσ ζηε θξνληίδα καιιηψλ. πλζέηνπλ έλα θνιάδ Οη νκάδεο ζπκπιεξψλνπλ ηα θχιια εξγαζίαο επάλσ ζηελ αηνκηθή πγηεηλή θαη ζρνιηάδνπλ ηηο απαληήζεηο ηνπο Αλαθεθαιαίσζε ησλ βαζηθψλ ζεκείσλ ηεο ελφηεηαο.
12
Φροντίζω τον εαυτό μου
Κάπνηεο εηθφλεο απφ ην πιηθφ πνπ δφζεθε ζηε δηάξθεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ :
13
14
Φροντίζω τον εαυτό μου
ε απηήλ ηελ ελφηεηα έγηλαλ δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ, επίζεο, ζηελ θαζαξηφηεηα ησλ ξνχρσλ θαη ζηνλ πεξηβάιινληα ρψξν. Οη καζεηέο, κέζα πάληα απφ ηηο νκαδηθέο ζπλαληήζεηο ζπδήηεζαλ θαη επαηζζεηνπνήζεθαλ γηα ηελ αλαγθαηφηεηα θξνληίδαο ησλ ξνχρσλ θαη ησλ ππνδεκάησλ, ηεο ηαθηνπνίεζήο ηνπο, ηνπ πιπζίκαηφο ηνπο. Ζ θξνληίδα ησλ ξνχρσλ επεθηάζεθε ζηε θξνληίδα ηεο ληνπιάπαο, ηνπ δσκαηίνπ, ηνπ ζπηηηνχ αιιά θαη απηή ηεο ηάμεο. Έηζη, νη καζεηέο πήξαλ ηελ πξσηνβνπιία λα ηαθηνπνηήζνπλ θαη λα θαζαξίζνπλ ηελ ηάμε θαη ηα αληηθείκελά ηεο, πξνάγσληαο θαηά απηφλ ηνλ ηξφπν ηελ αγσγή ηνπ πεξηβάιινληνο. Η ζυζηή διαηποθή Καηά ηε δηάξθεηα ησλ επφκελσλ πέληε δίσξσλ ζπλαληήζεσλ, νη καζεηέο ελεκεξψζεθαλ κέζσ νπηηθν-αθνπζηηθνχ πιηθνχ θαη κε ηε ζπλεξγαζία ησλ ζπνπδαζηψλ ηεο Ννζειεπηηθήο ηνπ Σ.Δ.Η. Ζξαθιείνπ γηα ηε ζσζηή δηαηξνθή, ηηο βηηακίλεο θαη ηα ηξφθηκα. Σα ζέκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζηελ πγηεηλή δηαηξνθή αθνξνχλ ηε δίαηηα, ηηο δηαηξνθηθέο δηαηαξαρέο θαη ηελ εηθφλα ηνπ ζψκαηνο. Οη καζεηέο ρξεηάδνληαη θαζνδήγεζε ψζηε λα θάλνπλ ηηο θαιχηεξεο δηαηξνθηθέο επηινγέο. Υξεζηκνπνηψληαο ηηο πιεξνθνξίεο θαη ηηο νδεγίεο πνπ ηνπο πξνζθέξεη ε αγσγή πγείαο καζαίλνπλ λα εμεηάδνπλ νη ίδηνη ηηο δηαηξνθηθέο ηνπο επηινγέο, ψζηε λα επηιέγνπλ ηελ θαιχηεξε δπλαηή δηαηξνθή θαη γεληθά λα κπνξνχλ λα παίξλνπλ ζσζηέο απνθάζεηο θαη λα ζέηνπλ ηνπο θαηαιιειφηεξνπο ζηφρνπο. Δηδηθφηεξα νη επηκέξνπο ζηφρνη ηεο ελφηεηαο ήηαλ : Α) Να κπνξέζνπλ νη καζεηέο λα αλαγλσξίδνπλ ηηο ηξνθέο πνπ ζπλζέηνπλ κηα πγηεηλή δηαηξνθή Β) Να νλνκάδνπλ ηηο νκάδεο ηξνθίκσλ Γ) Να γλσξίδνπλ ηη είλαη ε δηαηξνθηθή ππξακίδα θαη πνηεο ηξνθέο πεξηιακβάλεη Γ) Να πηνζεηήζνπλ ζσζηέο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο
III.
Δλδεηθηηθά παξαηίζεληαη κεξηθέο απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ έγηλαλ ζε απηή ηε ζεκαηηθή ελφηεηα, φπσο έλα παηρλίδη γηα ηε ζσζηή δηαηξνθή, ε ππξακίδα ησλ ηξνθίκσλ θιπ. :
15 Υθερ δεν έπλςνερ ηα δόνηια ζος. Πήγαινε 5 ηεηπάγυνα πίζυ.
ΑΦΕΣΗΡΙΑ
ήμεπα έθαγερ ζπιηική πίηζα. Πήγαινε3 ηεηπάγυνα μπποζηά
ΣΕΡΜΑ Σπυρ πολλά θπούηα. Πήγαινε 5 ηεηπάγυνα μπποζηά
Σο ππυί ηπυρ δημηηπιακά ολικήρ άλεζηρ. Πήγαινε 3 ηεηπάγυνα μπποζηά...
Σπυρ κάθε βπάδς πποθιηεπόλ. Πήγαινε 4 ηεηπάγυνα
πίζυ Επειδή ηπυρ γύπο μέπα παπά μέπα, πήγαινε πίζυ ζηην αθεηηπία.
Σπυρ κάθε μέπα κποςαζάν. Πήγαινε 3 ηεηπάγυνα
Σπυρ ζςσνά παηαηάκια και γαπιδάκια. Πήγαινε πίζυ ζηην αθεηηπία.
πίζυ Σπυρ όζππια και λαδεπά γεμιζηά. Πήγαινε ένα ηεηπάγυνο μπποζηά
Έθαγερ γιαούπηι με μέλι, ανηί για γλςκό. Ξαναπαίξε. Επειδή ηπυρ ζςσνά τάπι πήγαινε 3 ηεηπάγυνα μπποζηά Πάλι έθαγερ σάμποςπγκεπ; Πήγαινε 3 ηεηπάγυνα πίζυ.
16
Φροντίζω τον εαυτό μου
ηα πιαίζηα απηήο ηεο ελφηεηαο πξνζθιήζεθε σο νκηιεηήο εθπαηδεηηθφο απφ ην Δηδηθφ ΔΠΑΛ Ζξαθιείνπ ν νπνίνο ελεκέξσζε ηνπο καζεηέο κε δηαθάλεηεο ζε power point γηα ηε ζσζηή δηαηξνθή, ηηο νκάδεο ηξνθίκσλ θαη ηελ ππξακίδα δηαηξνθήο.
17
Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ δφζεθε ζηνπο καζεηέο ηεο νκάδαο γηα λα ζπκπιεξψζνπλ θαηφπηλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ: A. Πξσηείλεο παίξλνπκε απφ: Σα θξνχηα Σα ιαραληθά B. Τδαηάλζξαθεο παίξλνπκε απφ: Σν ςάξη Σν ηπξί C. Σα ιίπε ρσξίδνληαη ζε: Καιά ιίπε Καθά ιίπε D. Βηηακίλεο ζπλαληάκε ζε: Φξνχηα Φάξηα
Σν θξέαο Σα φζπξηα Καη ηα δχν Αιιαληηθά
ε απηήλ ηελ ελφηεηα πινπνηήζακε δξάζε ζε ζπλεξγαζία κε ηελ νκάδα ειηθησκέλσλ ζπκβνχισλ πγηεηλήο δηαηξνθήο ησλ Κέληξσλ Κνηλνηηθήο ΦξνληίδαοΑλνηθηήο Πξνζηαζίαο Ζιηθησκέλσλ ηεο Γ/λζεο Κνηλσληθήο Αλάπηπμεο ηνπ Γήκνπ Ζξαθιείνπ. πγθεθξηκέλα επηζθέθζεθε ην ζρνιείν καο νκάδα γπλαηθψλ απφ ην Κέληξν Κνηλνηηθήο Φξνληίδαο Αλνηθηήο Πξνζηαζίαο Ζιηθησκέλσλ ηεο πεξηνρήο Αγ. Ησάλλε Ζξαθιείνπ γηα λα κηιήζνπλ γηα ηηο «πγηεηλέο ζρνιηθέο ιηρνπδηέο». ε ζπλεξγαζία κε ηνπο καζεηέο θαηνλφκαζαλ νκάδεο θξνχησλ, ηηο θαηέγξαςαλ ζε κεγάια ρξσκαηηζηά ραξηφληα, δηαρψξηζαλ ηα θξνχηα αλά ρξψκα, ππνγξάκκηζαλ ηηο βηηακίλεο πνπ δίλεη ην θάζε θξνχην θαζψο θαη ηε δηαηξνθηθή ηνπ αμία. Έθηηαμαλ θαηφπηλ καξκειάδα κε θξάνπιεο ηελ νπνία απφιαπζαλ νη καζεηέο ζην ηέινο αιείθνληαο ηελ ζε θξπγαληέο.
18
Φροντίζω τον εαυτό μου
Σέινο νη καζεηέο πξαγκαηνπνίεζαλ εθπαηδεπηηθή εθδξνκή ζην Παξαδνζηαθφ ρσξηφ «Αξφιηζνο» φπνπ είραλ ηελ επθαηξία λα γλσξίζνπλ θαη λα ελεκεξσζνχλ γηα ηα παξαδνζηαθά νηθηαθά ζθεχε πξνγελέζηεξσλ πεξηφδσλ, ηνλ ηξφπν δσήο θαη δηαηξνθήο παιαηφηεξσλ γελεψλ.
Παξαθνινχζεζαλ θαη ζπκκεηείραλ ζε εξγαζηήξην παξαζθεπήο ςσκηνχ, φπνπ ζε κηθξέο ππννκάδεο δχκσζε ν θάζε καζεηήο ην δηθφ ηνπ ςσκί, κε ηελ παιηά παξαδνζηαθή κέζνδν. ην ηέινο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ν θάζε καζεηήο πήξε καδί ηνπ ην ςσκί πνπ έθηηαμε θαη ην νπνίν ςήζεθε ζε θνχξλν. ηε δηάξθεηα απηήο ηεο επίζθεςεο νη καζεηέο επηζθέθζεθαλ ηνπο ρψξνπο ηνπ «Αξφιηζνπ», είραλ ηε δπλαηφηεηα λα παξαηεξήζνπλ έλαλ πην απιφ ηξφπν δσήο θνληά ζηε θχζε θαη ην πεξηβάιινλ. Ζ πξνβνιή βίληεν πνπ έγηλε ζε θαηάιιεια δηακνξθσκέλε αίζνπζα ζηνλ «Αξφιηζν» ζπκπιήξσζε ηηο πιεξνθνξίεο επάλσ ζηα θξεηηθά πξντφληα, ηελ θαιιηέξγεηα, ηελ παξαζθεπή θαη ηε δηαηξνθηθή ηνπο αμία.
19 ηομαηική ςγιεινή-Ιαηπικόρ πποληπηικόρ έλεγσορ ηελ επφκελε ζεκαηηθή ελφηεηα, γηα ηελ νπνία αθηεξψζεθαλ πέληε δίσξα, πξαγκαηνπνηήζεθαλ δξάζεηο γχξσ απφ ηελ ζηνκαηηθή πγεία ησλ καζεηψλ ηνπ ζρνιείνπ καο.
IV.
Παξαζέηνπκε έλα ζρέδην ησλ παξεκβάζεσλ επάλσ ζηε ζηνκαηηθή πγηεηλή: ηφρνη ελφηεηαο: Να αληηιεθζνχλ νη καζεηέο ηε ζεκαζία ηεο θξνληίδαο ηνπ ζηφκαηνο ησλ δνληηψλ Να θαηαλνήζνπλ ηνλ ηξφπν πιπζίκαηνο ησλ δνληηψλ Να νλνκάδνπλ ηηο ηξνθέο πνπ σθεινχλ ή βιάπηνπλ ηα δφληηα Να πηνζεηήζνπλ ηε ζπλήζεηα ηεο ζηνκαηηθήο θξνληίδαο ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο Σηάδην
Τξόπνο δηδαζθαιίαο
Μέζα δηδαζθαιίαο
Πεξηγξαθή
1
Γηάινγνο
Πίλαθαο
Γηεξεχλεζε ησλ απφςεσλ ησλ καζεηψλ ζε φηη αθνξά ηε ζηνκαηηθή πγηεηλή. Δλδεηθηηθέο εξσηήζεηο «πφζν ζπρλά πιέλεηε ηα δφληηα ζαο; πψο ηα πιέλεηε; πφζν ζπρλά επηζθέπηεζηε νδνληίαηξν;»
2
Δηζήγεζε
Γηαθάλεηεο Πίλαθαο
Δπεμήγεζε ηεο δηαδηθαζίαο πιπζίκαηνο ησλ δνληηψλ θαη αλαθνξά ζηηο ηξνθέο πνπ πξέπεη λα απνθεχγνληαη
3
Δπίδεημε
Σερλεηή ΟδνληνζηνηρίαΟδνληφβνπξηζα
Αλαπαξάζηαζε ζσζηνχ πιπζίκαηνο δνληηψλ
4
Δθαξκνγή
Σερλεηή ΟδνληνζηνηρίαΟδνληφβνπξηζα
Οη καζεηέο εθαξκφδνπλ ηηο θηλήζεηο ηνπ πιπζίκαηνο ησλ δνληηψλ κε επίβιεςε
5
Οκαδηθή Δξγαζία
Φπιιάδηα Δηθφλεο
Οη νκάδεο ζπλζέηνπλ έλα θνιάδ κε ηξνθέο πνπ βιάπηνπλ θαη κε ηξνθέο πνπ σθεινχλ ηα δφληηα
6
Αμηνιφγεζε
Φχιια Δξγαζίαο
Οη νκάδεο ζπκπιεξψλνπλ αζθήζεηο θαη απαληνχλ ζε εξσηήκαηα επάλσ ζηα ζέκαηα πνπ αλαπηχρζεθαλ. Αθνινπζεί ζρνιηαζκφο ησλ απαληήζεσλ ηεο θάζε νκάδαο
7
Οκαδηθή Δξγαζία
Δπηηξαπέδην Παηρλίδη
Οη νκάδεο παίδνπλ έλα απηνζρέδην επηηξαπέδην παηρλίδη γηα ηα δφληηα
8
Δηζήγεζε
Πίλαθαο Γηαθάλεηεο
Αλαθεθαιαίσζε ησλ βαζηθψλ ζεκείσλ ηεο ελφηεηαο
20
Φροντίζω τον εαυτό μου
Άζθεζε πνπ δόζεθε ζηνπο καζεηέο ζηα πιαίζηα απηήο ηεο ελόηεηαο: Δ ΚΑΘΔ ΔΡΧΣΖΖ ΚΤΚΛΧΔ ΣΖΝ ΑΠΑΝΣΖΖ ΠΟΤ ΔΗΝΑΗ ΧΣΖ
21 Παξάιιεια, έγηλε ελεκεξσηηθή επίζθεςε απφ κέινο ηνπ Οδνληηαηξηθνχ πιιφγνπ, φπνπ κε ηε ρξήζε νπηηθναθνπζηηθνχ πιηθνχ ελεκεξψζεθαλ νη καζεηέο γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο θαζεκεξηλήο πγηεηλήο ησλ δνληηψλ, ηνλ ηξφπν θξνληίδαο ηνπο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί ε παξακέιεζε ηεο πγηεηλήο ηεο ζηνκαηηθήο θνηιφηεηαο.
Σο ζώμα πος μεγαλώνει-εξοςαλική αγυγή Οη επφκελεο δξαζηεξηφηεηεο ηεο νκάδαο αθνξνχζαλ ηελ αλάπηπμε ηνπ ζψκαηνο θαη ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ αλζξψπνπ. Δλδεηθηηθά παξαηίζεληαη κεξηθέο άιιεο απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ έγηλαλ ζε απηή ηε ζεκαηηθή ελφηεηα, ε νπνία δηήξθεζε πέληε δίσξεο ζπλαληήζεηο κε ηνπο καζεηέο: Μνηξάζηεθαλ ζηα παηδηά ιεπθέο θφιεο θαη καξθαδφξνη θαη έπεηηα ηνπο δεηήζεθε λα ζρεδηάζνπλ έλαλ θχθιν, λα ηνλ ρσξίζνπλ ζε ηέζζεξα κέξε θαη ζηε ζπλέρεηα λα δσγξαθίζνπλ ζε θάζε ηεηαξηεκφξην ηνπ θχθινπ πσο θαληάδνληαη ηνλ εαπηφ ηνπο ζηα ηέζζεξα βαζηθά αλαπηπμηαθά ζηάδηα : κσξφ, παηδί, ελήιηθαο, ειηθησκέλνο. θνπφο απηήο ηεο άζθεζεο ήηαλ λα θαηαλνήζνπλ ην θχθιν ηεο δσήο θαη λα αλαθεξζνχκε ζε πξνβιεκαηηζκνχο γχξσ απφ ηε δσή θαη ην ζάλαην.
V.
22
Φροντίζω τον εαυτό μου
ε απηή ηε θάζε ηνπ πξνγξάκκαηνο πξνζθιήζεθε σο εμσηεξηθφο νκηιεηήο ςπρνιφγνο απφ ην πκβνπιεπηηθφ ηαζκφ Νέσλ Ζξαθιείνπ πξνθεηκέλνπ λα ελεκεξψζεη ηνπο καζεηέο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ αλάπηπμε ηνπ ζψκαηνο, ηηο δηαθνξέο ησλ δχν θχισλ, ηελ πξφιεςε θαη ζεμνπαιηθή αγσγή.
Οη καζεηέο κέζσ απηήο ηεο επίζθεςεο είραλ ηελ επθαηξία λα ζέζνπλ εξσηήζεηο θαη λα ιάβνπλ απαληήζεηο ζε ζεκαληηθά δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ αλαηνκία θαη ηε θπζηνινγία ηνπ γελλεηηθνχ ζπζηήκαηνο, ηελ πγηεηλή, ηελ αλαπαξαγσγή, ηε ζεμνπαιηθή επαθή, ηα ζεμνπαιηθψο κεηαδηδφκελα λνζήκαηα θαη ηηο αληηζπιιεπηηθέο κεζφδνπο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ. πδήηεζαλ γηα ηηο αλζξψπηλεο ζρέζεηο θαη ηα φξηα πνπ πξέπεη λα εθαξκφδνπλ γηα λα πξνθπιάμνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο φρη κφλν απφ έλα λφζεκα, αιιά θαη απφ κηα δπζάξεζηε ζεμνπαιηθή εκπεηξία, ή αθφκα θαη απφ κηα ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε. Ζ ζρνιηθή ζεμνπαιηθή αγσγή ζπκπιεξψλεη θαη κεζνδεχεη ηε ζεμνπαιηθή θνηλσληθνπνίεζε ηνπ καζεηή, κέζα απφ θαηάιιειεο θαη πξνζεθηηθέο δηδαθηηθέο κεζνδεχζεηο. Καζψο ην ζέκα είλαη ηδηαίηεξα επαίζζεην πξνζπαζήζακε λα δεκηνπξγήζνπκε ην θαηάιιειν θιίκα ψζηε νη πιεξνθνξίεο θαη ηα δεηήκαηα πνπ ηέζεθαλ λα ζπδεηεζνχλ ζε έλα θιίκα ακνηβαίνπ ζεβαζκνχ. Φπονηίδα ηος εαςηού «Μεγάιν βάξνο ζε φ,ηη αθνξά ζηελ Αγσγή Τγείαο ζα πξέπεη λα δίλεηαη ζηα πξψηα θαη ζηα κεζαία ρξφληα ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο. Ζ αγσγή ησλ κηθξψλ καζεηψλ ζε ζέκαηα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ πγεία είλαη απηφ πνπ ζα δπλακψζεη ηελ αληίζηαζή ηνπο ζε αξλεηηθέο επηδξάζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθεβείαο θαη ζα ηνπο βνεζήζεη λα απνθχγνπλ αξλεηηθέο ζπκπεξηθνξέο, φπσο ην θάπληζκα, ε θαηάρξεζε αιθνφι, ε ρξήζε θαξκαθεπηηθψλ νπζηψλ, ε επηπφιαηα θπθινθνξία ζην δξφκν θιπ.»9. Θεσξήζακε, ινηπφλ ζεκαληηθφ λα ζπκπεξηιάβνπκε ζηηο δξάζεηο καο κηα ελεκέξσζε ελάληηα ζηνλ εζηζκφ απφ ην θάπληζκα θαη ζηηο βιαβεξέο ζπλέπεηεο ηνπ θαπλίζκαηνο.
VI.
9
Πεξάθε Β. (1994), Αγσγή Τγείαο, Έλα φπιν ζηε κάρε γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ηνπ αλζξψπνπ – Ο ξφινο ηνπ ζρνιείνπ, χγρξνλε Δθπαίδεπζε, ηεχρνο 76, ζει.27.
23 Οη ζηφρνη απηήο ηεο ελφηεηαο ήηαλ : 1. Αλαθνξά ζηε ζσκαηηθή άζθεζε θαη ηε ζσζηή ζηάζε ηνπ ζψκαηνο 2. Αλαθνξά ζην θάπληζκα 3. Αλαθνξά ζηελ πξφιεςε ησλ βιαβεξψλ ζπλεπεηψλ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ηεο αληειηαθήο πξνζηαζίαο ηνπ ζψκαηνο 4. Αλαθνξά ζηελ πξφιεςε αηπρεκάησλ ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ. Οη καζεηέο παξαθνινχζεζαλ πξνβνιή βίληεν θαη δηαθαλεηψλ ζε power point, ηα νπνία είραλ σο ζεκαηηθφ αληηθείκελν ηα παξαπάλσ ζέκαηα. Αθνινχζεζε αλάιπζε ηνπ πιηθνχ θαη ζπδήηεζε.
ςμπεπάζμαηα – Πποηάζειρ Ζ δηαδηθαζία πξαγκαηνπνίεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ηδηαίηεξα επράξηζηε θαη επνηθνδνκεηηθή. Μέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο νη καζεηέο είραλ ηε δπλαηφηεηα λα γλσξίζνπλ θαιχηεξα ηηο αλάγθεο ηνπο θαη λα επαηζζεηνπνηεζνχλ ζε ζέκαηα θαζαξηφηεηαο θαη πξνζσπηθήο πγηεηλήο. Οη καζεηέο θηλεηνπνηήζεθαλ ζηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ γηα ηε θξνληίδα ηεο πξνζσπηθήο ηνπο πγηεηλήο. Έγηλαλ πξνζπάζεηεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο απηνλνκίαο ηνπο, γηα ηε βειηίσζε ησλ δηαπξνζσπηθψλ ηνπο ζρέζεσλ θαη γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ ζεβαζκνχ. Γηαπηζηψλνπκε πσο ε αγσγή πγείαο ζην ζρνιείν απνηειεί κηα εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ε νπνία δηαζέηεη ζπγθεθξηκέλν επηζηεκνληθφ πεδίν, γλσζηηθή χιε, δηδαθηηθή κεζνδνινγία. Καηαλννχκε ηε ζπκβνιή ηνπ Πξνγξάκκαηνο Αγσγήο Τγείαο ψζηε λα απνθηήζνπλ νη καζεηέο ζην Δηδηθφ Γπκλάζην ηηο θαηάιιειεο πιεξνθνξίεο θαη δεμηφηεηεο, απαξαίηεηεο γηα λα γίλνπλ πγηείο ελήιηθεο. Μέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο καζαίλνπλ λα δεκηνπξγνχλ θαη λα δηαηεξνχλ πγηείο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο. Αλαγλσξίδνπλ ηνπο παξάγνληεο ηνπ πεξηβάιινληνο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πγεία ησλ αλζξψπσλ, καζαίλνπλ λα βειηηψλνπλ ηελ θξηηηθή ηνπο ζθέςε θαη θαιιηεξγνχλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο αλάγθε γηα έξεπλα θαη πιεξνθφξεζε. Μαζαίλνπλ λα πξνζηαηεχνπλ φρη κφλν ηελ αηνκηθή ηνπο πγεία αιιά θαη απηή ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο. Μαζαίλνπλ ηέινο λα δηεξεπλνχλ ζέκαηα πγείαο ζην επίπεδν ηεο θνηλφηεηαο. Σν ζρνιηθφ ζχζηεκα αξζξψλεηαη κε ηε δηαδηθαζία αγσγήο πγείαο γηα ηνπο εμήο ιφγνπο : 1. Οη καζεηέο βξίζθνληαη ζε ειηθία δηακφξθσζεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπο. 2. Οη καζεηέο βξίζθνληαη ζε θξίζηκε ειηθία αλαθνξηθά κε ηε δηακφξθσζε ζηάζεσλ πνπ κπνξεί λα επεξεάζνπλ ηελ πγεία. 3. Οη καζεηέο βηψλνπλ ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ην πεξηβάιινλ θαη καζαίλνπλ λα ην αληηκεησπίδνπλ ηφζν λνεηηθά φζν θαη ζσκαηηθά. 4. Σν ζρνιείν παξέρεη ζηνπο καζεηέο κεζφδνπο κάζεζεο πνπ ζα ηνπο βνεζήζνπλ λα αληηκεησπίζνπλ δπζθνιίεο πνπ ζα ζπλαληήζνπλ θαηά ηε δηαδηθαζία θνηλσληθνπνίεζήο ηνπο. Ζ εηζαγσγή ηεο Αγσγήο Τγείαο ζην ζρνιείν καο επηηξέπεη λα εθκεηαιιεπηνχκε ηα πιενλεθηήκαηα ησλ παηδαγσγηθψλ κεζφδσλ γηα λα πεηχρεη ηνπο ζηφρνπο ηεο, ρσξίο λα πεξηνξίδεηαη ζηε κνξθή ηεο θιαζζηθήο ζρνιηθήο κάζεζεο. Ζ Αγσγή Τγείαο είλαη κηα παξάιιειε εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα ε νπνία δε δηαζέηεη αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ζπγθεθξηκέλα εγρεηξίδηα, εμεηάζεηο, βαζκνινγία. Σα ζηνηρεία απηά ηεο πξνζδίδνπλ κηα δηαθνξεηηθή ηαπηφηεηα απφ απηή ησλ άιισλ καζεκάησλ, ηαπηφηεηα ειθπζηηθή γηα ηνπο καζεηέο, φπσο ζπκπεξάλακε απφ ηελ αλαηξνθνδφηεζε πνπ πήξακε απφ ηνπο καζεηέο ηνπ ζρνιείνπ καο κε ηνπο νπνίνπο ζπλεξγαζηήθακε γηα ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα.
24
Φροντίζω τον εαυτό μου
Αμηνινγψληαο ην πξφγξακκα θξίλνπκε αλαγθαία ηε ζπλέρηζή ηνπ γηα ηελ αλάπηπμε δξάζεσλ ζε πεξεηαίξσ ζεκαηηθνχο (γηα παξάδεηγκα Πεξηβάιινλ θαη Τγεία, σκαηηθή άζθεζε, Υξήζε νπζηψλ, Άγρνο). Σα ζεηηθά ζρφιηα ησλ καζεηψλ θαηά ηελ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο καο ελζαξξχλνπλ κάιηζηα ζε απηήλ ηελ πξνζπάζεηα ζπλέρηζήο ηνπ. πλεηδεηνπνηψληαο κάιηζηα ηε ζεκαζία ηνπ, επεθηείλακε θάπνηεο δξάζεηο ζην ζχλνιν ησλ καζεηψλ ηνπ ζρνιείνπ. Ζ εθαξκνγή ελφο ηέηνηνπ πξνγξάκκαηνο ζην ρψξν ηεο Δηδηθήο Αγσγήο ελδπλακψλεη ηηο ζρέζεηο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο παξνρψλ θξνληίδαο ηεο πγείαο ζην ζρνιείν. Μέζα απφ ηηο εηδηθά ζρεδηαζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ηα παηδηά έξρνληαη ζε επαθή κεηαμχ ηνπο, επεμεξγάδνληαη ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ νιφπιεπξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπο, θαη ηελ νκαιή ηνπο έληαμε ζην θνηλσληθφ πιαίζην. Θεσξνχκε πσο ε Αγσγή Τγείαο ζα πξέπεη λα πξνάγεηαη ηδηαίηεξα ζην ρψξν ηεο Δηδηθήο Αγσγήο ιφγσ ηεο ζεηηθήο ηεο ζπκβνιήο, ηεο επραξίζηεζεο πνπ πξνζθέξεη ζηνπο καζεηέο, ηηο λέεο εκπεηξίεο ζηηο νπνίεο ηνπο εηζάγεη. πληζηά κηα πξφθιεζε γηα ην ζρνιείν θαη πηζηεχνπκε πσο ζα πξέπεη λα εληαρζεί ζην σξνιφγην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα ησλ καζεηψλ.
Οι ςπέςθςνοι ηος ππογπάμμαηορ : Βεξηγάθε Ισάλλα, ΠΔ23 Κνθνιάθεο Μηραήι, ΠΔ03 Κνπθάθεο Μαλώιεο, ΠΔ70 Ξαμίξε Αζπαζία, ΠΔ60 Πνπιή Δπγελία, ΠΔ11 Φαληδάξα Δπαγγειία, ΠΔ25 Φησηάθε Μαξία, ΠΔ03 Φξπζνρντδνπ Νόπε, ΠΔ70