De waarde van onze edele denksport is in dit boek op een gevoelige manier vastgelegd en vereeuwigd.
2 x 24 Schaakstukken Een portret van een schaakvereniging in beeld en woord
Mladen ÄŒiÄ?ek
© 2013, Mladen Čiček Uitgegeven in eigen beheer ✉ info@mcxc.nl Titel boek : 2x24 Schaakstukken, Een portret van een schaakvereniging in beeld en woord Fotografie, opmaak: Mladen Čiček Tekstredactie: Theo Calis, Emilie Peters, Han Carpay, Ine Čiček, Mladen Čiček Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voorwoord Dit fotoboek is bij uitstek geschikt voor alle partners van schakers die zich hoofdschuddend afvragen: “Wat doet hij/zij toch iedere week? Waar gaat het over?” Schaken heeft iets mystieks voor buitenstaanders: urenlang turen naar houtjes, hoe zinloos wil je het leven maken? Wij weten beter, het onbegrip van buiten deert ons niet en we willen het ook niet meer uitleggen. Dit boek brengt ons schakers op een volwaardige manier in beeld. Maar de ware kracht van dit boek is dat de schaaksport boven zichzelf uitstijgt. De waarde van onze edele denksport is op een gevoelige manier vastgelegd en vereeuwigd. De mensen die we gaan zien zijn stuk voor stuk boeiend om naar te kijken. Ze stralen passie uit en plezier. Dat moet ook te maken hebben met de fotograaf die de ruimte biedt voor de eigen lichaamstaal, de sfeer schept waarin het masker valt en het vertrouwen geeft dat het wel goed komt. Het is een eer om door jou gefotografeerd te worden, Mladen.
Hans Böhm internationaal schaakmeester
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
5 !
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
!6
Inhoudsopgave De loper ........................................................................................................................................8 Afgegeven zet .......................................................................................................................... 10 Donald Duck .............................................................................................................................12 Een verhaal over de koning en de prins .................................................................................14 Vliegend paard (en andere stukken) .....................................................................................16 Schobbejak ................................................................................................................................18 Hans Böhm - Ik: 1-1 ....................................................................................................................20 Gelukzaligheid ...........................................................................................................................22 Konings overgave ......................................................................................................................24 Nooit te oud om te leren ..........................................................................................................26 Verhuizingen ...............................................................................................................................28 25ste zet principe .......................................................................................................................30 MAT!!!...........................................................................................................................................32 Slap handje ................................................................................................................................34 Slechtste zet ...............................................................................................................................36 Lub ...............................................................................................................................................38 Ik kon niet winnen van... ...........................................................................................................40 Wilde pot ....................................................................................................................................42 Het ‘troostmeisje’ .......................................................................................................................44 Bekerwedstrijd ............................................................................................................................46 Perikelen van een clubverslaggever ......................................................................................48 Openingstheorie herschreven .................................................................................................50 Grote stukken .............................................................................................................................52 Flipperkast ...................................................................................................................................54 De geportretteerden zijn... .................................................................................................56 De verhalen zijn opgeschreven uit het geheugen van… ..............................................58 Tot slot ...................................................................................................................................60
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
7 !
De loper Het valt niet mee om in een verhaal alle emoties weer te geven die het schaken bij mij (soms) teweeg brengt. De baalmomenten, omdat ik in de euforie van een aanstaande overwinning alvast aan het bier begonnen was en toen, na een paar slokken, toch de boel weggaf door een draak van een zet. Ook de verbazing over het valsspelen van mijn tegenstander, die terwijl ik even wat te drinken ging halen, er ineens een loper bij had! Hetgeen mij opviel doordat zijn lopers op dezelfde veldkleur stonden. Echt gebeurd! Het beste voelen de emoties rond overwinningen op spelers met een veel hogere ranking. Die wedstrijden waarbij ik zit te bibberen van de adrenaline gedurende het gehele eindspel! De wedstrijden waarna ik, ondanks de vreugdebiertjes, na afloop toch de slaap niet kan vatten. Heeeerlijk! Hoe dan ook, het schaakspel is voor mij een van de betere manieren om mijn gedachten over de dagelijkse beslommeringen te verzetten.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
!8
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
9 !
Afgegeven zet Het gebeurde jaren geleden, een wedstrijd tegen Tom, toen we nog 40 zetten in twee uur deden. Wanneer de twee uren bedenktijd verstreken waren, kreeg iedere speler een uur extra voor de volgende 20 zetten. Of je kon de partij afbreken en de eerstvolgende zet werd ongezien in een verzegelde envelop bewaard, totdat de wedstrijd op een later tijdstip uitgespeeld ging worden. Aangezien Tom en ik om acht uur begonnen waren en we allebei onze tijd verbruikt hadden, moest het wel na twaalven geweest zijn, dus we besloten om de wedstrijd af te breken. Omdat Tom aan zet was, moest hij een zet afgeven. Daarna eindelijk naar de bar. Proost! Die week heb ik Tom, tegen beter weten in, meerdere malen naar die zet gevraagd. Het enige wat hij zei was dat het een heel verrassende zet was. Thuis heb ik alle mogelijke stellingen bekeken. Elke dag weer. Elke keer weer een andere variant. 's Nachts kon ik niet slapen. Ik moest en zou die partij winnen. Maar wat zou die afgebroken zet zijn? Welke zet had Tom afgegeven? Weken later was het zover. De partij zou uitgespeeld worden. Ik zat heel gespannen aan de schaaktafel. Het bord werd neergezet. De voorzitter kwam met de envelop. De stelling werd neergezet. De klokken werden gezet. Ik zat met het zweet in mijn handen. Wat was de afgegeven zet? De zet werd voorgelezen. Tom deed zijn zet... en hij gaf gelijk op! De afgegeven zet was de slechtste van alle mogelijke zetten die hij kon doen.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 10
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
1 ! 1
Donald Duck Een aantal jaren geleden schaakten we bij 't Kalende Pionnetje nog voor de Leidse SchaakBond, wat ons vele leuke en spannende avonden heeft gebracht. Eén avond zal me altijd bijblijven. We moesten die avond 'uit'. We vertrokken een half uurtje eerder, omdat we tegen een jeugdteam van een vereniging uit Leiden moesten schaken, de naam is me ontgaan. Daar aangekomen zagen we dat het een echt jeugdteam was. Jongens en meisjes, sommige nog geen drie turven hoog! Dat we het niet makkelijk zouden krijgen hadden we al in de stand gezien; deze jeugdige schakers hadden al menige wedstrijd gewonnen. Nadat de indeling bekend was gemaakt, gingen we naar het zaaltje en namen plaats achter de borden. Naast mij zat Leo Straathof, die op dat moment ons oudste lid was. Groot was dan ook de consternatie toen zijn tegenstander aanschoof, een jongetje van net 6 jaar, die een kussentje nodig had om boven de tafel uit te komen. Met in zijn ene hand zijn notitieblok en in de andere een uitgave van Donald Duck, stelde hij zich voor en de partij kon beginnen. De resultaten waren wisselend en na zo'n anderhalf uur stonden we 3½-3½ en was alleen Leo nog bezig. Het jongetje had meer oog voor zijn Donald Duck dan voor de partij tegen Leo en waarschijnlijk brak dat hem ook op. Leo haalde één van zijn trucjes uit en kon de partij naar zich toetrekken! Zo konden we toch nog met een redelijk goed gevoel de bar opzoeken en ons de donderdag erop ‘gewoon’ vertonen bij de rest van de club, al werd er nog lang nagepraat over deze avond.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 12
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
1 ! 3
Een verhaal over de koning en de prins Op 5 september 1988 werd er een schaaksimultaan georganiseerd tussen ´t Kalende Pionnetje en andere schaakliefhebbers tegen grootmeester John van der Wiel in een tent op het voormalige RKDES-terrein. Ondanks de verpletterende collectieve nederlaag, was het heel gezellig. Van der Wiel lust er ook wel een paar. Enigszins aangeschoten keerde ik om twee uur 's nachts huiswaarts. Mijn hoogzwangere vrouw was niet blij met mij: “Hoe kan je nou dronken thuiskomen? Stel je voor dat we naar een ziekenhuis moesten!” Om half vier braken de vliezen en ik was in één klap nuchter. Die dag om half vijf werd onze zoon Erik geboren. Deze avond met ´t Kalende Pionnetje zal ik nooit meer vergeten.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 14
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
1 ! 5
Vliegend paard (en andere stukken) Op een avond moest onze club tegen een vereniging uit Amsterdam spelen. Het bleek een team jeugdige spelers te zijn, vooral studenten. Mijn ervaring met dergelijke teams is: bijzonder goed op mijn tellen passen! Helaas, na een zet of tien deed ik een paard (of loper, dat weet ik niet meer) in de aanbieding, zonder er ook maar enige compensatie voor te krijgen. Verbijsterd overzag ik de ontstane situatie en besloot om maar gelijk op te geven. Toen hoorde ik mijn jeugdige tegenstander tegen zijn buurman zeggen: “Dat zo’n oude zak nou niet opgeeft!” Nota bene, ik was toen een jaar of 40! Enigszins geïrriteerd, deed ik nog net een zet. Om te treiteren. Mijn tegenstander deed zijn zet er vlot achterna, te vlot... Ik kon gratis zijn dame slaan. Verbijsterd overzag ik de ontstane situatie en besloot om maar gelijk de dame te slaan! Woedend pakte mijn jonge tegenstander de stukken van het bord op, gooide die naar mij toe en zei: “Als je zo wilt winnen, hier heb je alles!” Veel later op de avond heeft hij nog wel zijn excuses aangeboden, maar ik weet niet of dat voor zijn beledigende woorden was, of voor zijn actie met bord en schaakstukken. In ieder geval gaf hij wel direct op!
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 16
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
1 ! 7
Schobbejak Elke bond heeft zijn eigen schobbejak. In de Schaakbond Groot Amsterdam was dat indertijd de heer S. Afgezien van een paar louche vrienden had iedereen, binnen en buiten zijn eigen club, een hekel aan hem. Naast het feit dat hij met zekere regelmaat ronduit vals speelde, had hij gewoon een zeer onaangename persoonlijkheid - daar was ieder het over eens. Tijdens het jaarlijkse snelschaakkampioenschap van de SGA werd ik een keer tot mijn schrik tegen S. ingedeeld. Voor aanvang van de partij zag ik dat de koning en de dame van mijn tegenstander verkeerd om stonden. Ik dacht: Weet je wat, ik zeg lekker niks. De klokken werden aangezet, en ja hoor, na een zet of vijf rokeerde S. kort met zijn dame en voltooide zijn zet door de klok in te drukken. Alsof het de gewoonste zaak van de wereld was om met de dame te rokeren. Met een brede grijns zette ik de klok stil en merkte ik op: “Dat mag niet.” S. keek even schaapachtig naar het bord, ontdekte zijn fout, verwisselde doodleuk zijn koning en dame, bracht de klok weer aan de gang en verwachtte kennelijk dat ik verder zou spelen. Maar dan had hij toch de verkeerde voor zich. Ik vertelde hem dat het zo echt niet werkte en ik eiste (uiteraard) de partij op wegens het voltooien van een onreglementaire zet. Zelden heb ik in de schaakwereld iemand zóóó kwaad gezien. S. raasde en tierde en verweet me onder andere dat ik zo onsportief was ervan te profiteren dat hij zijn bril thuis had laten liggen en dat ik... blablablablabla. Ondanks S.' misbaar kon de toegesnelde arbiter uiteindelijk niet anders dan mij het punt toekennen en hij trachtte S. zo goed en kwaad als het ging tot bedaren te brengen. Zelden heb ik met zo veel plezier een punt geïncasseerd. Ieder ander dan S. zou ik voor de partij gewaarschuwd hebben om de stukken juist op te stellen. Maar ik vind nog steeds dat er voor de heer S. andere maatstaven golden. Het is heerlijk om heel af en toe namens de schaakwereld wraak te kunnen nemen op mensen zoals hij.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 18
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
1 ! 9
Hans Böhm - Ik: 1-1 Hans Böhm is bekend als schaker, schrijver, journalist en presentator en in al deze disciplines heeft hij zich onderscheiden. Van zo iemand winnen is voor een doorsnee clubschaker een vaak gedroomde droom... Mijn droom kwam uit. Weliswaar in een simultaan, maar toch. Voor alle duidelijkheid: ik gaf niet de simultaan, Hans deed dat. Tegen zo'n 40 schaakstervelingen, waaronder ik. Ik won niet van Hans. Hij verloor van zichzelf, door een knudde zet, waardoor ik zijn koningin kon pennen. Nadat Hans, na zijn zettenrondje langs alle andere tegenstanders, mijn 'geweldige antwoord' op zijn blunder zag, gaf hij meteen op. Resultaat uiteindelijk: 48 gewonnen, een remise die hij coulant aan de laatst overgebleven tegenspeler gaf en een verlies waarmee hij zichtbaar moeite had... En ik, ik voelde me de koning te rijk!!! Een paar jaar later, op een huishoudbeurs, zag ik Hans Böhm weer. Hij speelde snelschaakpartijtjes tegen alle echtgenoten die zich op de desbetreffende huishoudbeurs verveelden. Zoiets als een ballenbak bij IKEA, maar dan voor volwassen mannen. Mijn vrouw vond het nodig om te vermelden dat ik van Hans ooit in een simultaan gewonnen had. Dus ik werd ingeschreven en de aankondiging van de omroeper loog er niet om: “De volgende schaker heeft eerder in een simultaan van Hans gewonnen! Dit belooft wat!” Hans kreeg een minuut op zijn klok en ik kreeg er vijf, met wit. De partij begon: 1. e4 e6 2. d4 Qh4 3. g3 Qxe4+ en ik gaf dus na een paar seconden op. Mijn plezier duurde een paar jaar en een paar seconden lang. Totaalstand Hans Böhm - ik is: 1-1. Niet velen kunnen dat claimen...
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 20
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
2 ! 1
Gelukzaligheid In 'n externe wedstrijd speelde ik eens 'n ingewikkelde partij waarbij ik na verloop van tijd duidelijk op verlies kwam te staan. Tegen mijn gewoonte in had ik mij zonder enige compensatie de dame laten ontfutselen. Terwijl mijn tegenstander in het zicht van de naderende overwinning zich al verkneukelde, leverde de complexiteit van de stelling voor mij onverwachts een leuke truczet op. Hij trapte er in, werd zonder omhaal ineens mat gezet en bleef vervolgens een minuut lang verstijfd zitten. Plotseling drong de bittere werkelijkheid tot hem door en werden zijn emoties hem de baas; met een grote vloek maaide hij in ĂŠĂŠn armbeweging alle stukken van het bord, beende stampend en grommend de zaal uit en smeet de deur met een enorme klap dicht. Hij liet mij zonder meer in 'gelukzaligheid' achter, de omstanders waren zeer verbouwereerd. De partijnotatie heb ik niet meer. Ik weet alleen dat het ergens bij IJmuiden was zo'n 25 jaar geleden.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 22
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
2 ! 3
Konings overgave We speelden externe competitie. Twee keer acht spelers plus wedstrijdleider. In ons kleine zaaltje. Wedstrijd halverwege, spanning alom. Toen gebeurde het. Een van onze tegenspelers, op bord vier of vijf (dat weet ik niet meer) zakte in, hevig zwetend. Men riep: “Z'n hart!” Reanimatie, ambulance, niks kon de arme man meer helpen. De wedstrijd werd niet afgemaakt, de sfeer was bedrukt. Later hoorden we dat de man een hartpatiënt was. Hij scheen aan zijn vrouw te hebben toevertrouwd: “Als ik toch dood moet, dan graag achter het schaakbord.” Als we dat die bewuste avond hadden geweten, dan hadden we onze wedstrijd moeten vervolgen. En na afloop flink wat bier... Dit ter wille van de 'gevallen koning' en zijn laatste wens die in vervulling is gegaan. Iedereen gaat een keer dood, maar niet iedereen op de wijze zoals hij dat zelf heeft gewild.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 24
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
2 ! 5
Nooit te oud om te leren Helaas is mijn vader veel te jong overleden. Ik was zes jaar. Hij hield ook veel van schaken, maar heeft me dat nooit kunnen leren. Later vond ik zijn schaakboeken en besloot ze te gaan bestuderen: boeken zoals ‘Handleiding tot het schaakspel’ van Neumann Schelffhout, met bladzijden vol openingen en varianten met ellenlange vertakkingen. Verder ‘Meester tegen amateur’, waarin Max Euwe & Walter Meiden fijntjes wisten uit te leggen hoe zij de amateurs verpletterden. Het boek staat vol prachtige onderwerpen, zoals ‘Handhaving van het initiatief door een preventieve zet’ of ‘De strategie van het mat ontwerp’ of ‘Doelmatig verantwoord vergrijp tegen de schaakwetten’. Weer van Dr. Max Euwe ‘Praktische schaaklessen 2’, met bijna onleesbare teksten als: “...minder goed is 11…, Ld6 wegens 12.Dd7, daarop is echter 12. …, Pg4 zeer kansrijk,… enz.,enz.,enz.” Het zal me nooit duidelijk worden hoe men vroeger, zonder computerhulp bij het naspelen van de verschillende vertakkingen, elke keer weer naar het begin van de vertakking terug kon gaan. Ik vond ook een compleet verslag van de wereldkampioenschappen van Euwe tegen Aljechin: ‘Zoals ik het zag’, met daarin alle gespeelde partijen met commentaar. Wat een enthousiasme! Schaken was populair in die tijd. Ik was toe aan wat modernere literatuur: bijvoorbeeld Hans Bohm ‘Schaken van huisschaker tot clubschaker’. Dat was het natuurlijk helemaal. Op aanraden werd een Chessica CD aangeschaft en op verjaardagen kreeg ik deel een tot en met vijf van ‘Lekker schaken’. Ik probeerde steeds bijzondere openingen en varianten te vinden, waardoor ik soms snel kon winnen, maar ook makkelijk kon verliezen. De schaak-'traps' van YouTube geven me veel plezier en aardig wat varianten, maar met weinig praktische waarde. Je moet het toch allemaal zelf bedenken. Het laatste wat ik vond was op Wikipedia: van Cor van Wijgerden, met zinvolle overzichten van moderne openingen. Alle studies hebben het mogelijk gemaakt om met steeds meer plezier te schaken. Al komt het toch nog vaak voor dat ik me afvraag: “Hoe kon hij nu mijn pion pakken? Waarom heb ik dat niet gezien? Nu staat mijn paard ook nog ongedekt, wat ben ik toch aan het klungelen!” Het komt ook steeds vaker voor dat ik mooie combinaties zie zoals: “Als ik mijn toren offer, door die op zijn koningin te zetten, kan ik daarna met mijn koningin schaak geven en met behulp van mijn pion op d6 zal hij de daarop volgende zet mat gaan. Maar als hij dat niet doet en de toren niet slaat, zijn koningin terugtrekt en zijn toren dekt, kan ik met mijn koningin zijn toren pakken en vervolgens met mijn toren schaak geven, gedekt door de vooruitgeschoven pion. Hij verliest dan de koningin, ik promoveer en hij is alsnog mat.” Wat geeft dat, na 50 jaar schaakstudie, toch een heerlijk gevoel… 2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 26
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
2 ! 7
Verhuizingen Op een dag kwam mijn buurjongen, mijn beste vriend, me vragen of ik met hem wilde schaken. “Dan zul je me dat eerst moeten leren”, zei ik en dat werd mijn eerste kennismaking met het schaakspel. Ik was toen tien jaar. Al snel vond ik dat ik het heel goed kon. Ik had immers vaak veel meer stukken van hem geslagen dan hij van mij. Later leerde hij mij dat het alleen maar om de koning ging. Helaas moest ik de lessen afbreken, omdat we van Den Haag naar Nijmegen verhuisden. Er zouden nog twee verhuizingen overheen gaan, voordat een nieuwe buurman mij vroeg of ik kon schaken. Ik was eerlijk en vertelde hem dat ik wist waar de stukken moesten staan, hoe je moest rokeren, en passant moest slaan e.d. Hij had hoofdklasse in Indonesië gespeeld en heeft me veel geleerd over de strategieën en tactieken van het spel. We speelden zeker één keer in de week en ik gaf hem steeds beter partij, maar winnen bleef vrijwel onmogelijk. Als ik hem dan toch onder druk wist te zetten, begonnen zijn longen te fluiten, dat kwam door zijn handicap als gevolg van zijn roken. Maar ik verloor alsnog! Op een goede dag kwam er aan de andere kant een nieuwe buurman die ook kon schaken. Daar kon ik wel van winnen, al duurden de partijen soms meer dan vier uur. Na drie jaar moest het er weer van komen: een verhuizing naar Wychen. Daar geen schaakmogelijkheden, behalve dan die enkele keer met mijn zwager die op bezoek kwam. Het was een treurige tijd daar in Gelderland. Weer een verhuizing, nu naar Haarlem, met uitzicht op de Meerwijkplas. Ik besloot om naar de schaakclub te gaan. Toen ik daar binnen kwam, werd het blauw voor mijn ogen. In die tijd waren de meeste schakers verstokte rokers! Proestend ben ik, als niet roker, weer naar buiten gegaan. De jaren daarop ben ik weer met mijn zwager gaan schaken. En dan weer twee verhuizingen, eerst naar Hoofddorp en vervolgens naar Kudelstaart. Door mijn huidige schaakvriend Jasper (elke dinsdagmorgen spelen we al jarenlang circa vier partijtjes) werd ik gevraagd om eens mee te gaan naar de Kudelstaartse schaakvereniging ‘t Kalende Pionnetje. De naam was passend, de sfeer beviel me en er werd niet gerookt. Zo zie je maar. Na vele omzwervingen eindelijk mijn schaakrust in Kudelstaart gevonden! Ik vraag me af waar die buurjongen gebleven is.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 28
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
2 ! 9
25ste zet principe Op mijn 65ste ben ik gaan schaken bij ‘t Kalende Pionnetje waar ik nu met veel plezier speel. Schaken is een spel dat je lang kan spelen. De ene keer speel ik een verkeerde zet, de andere keer doet je tegenstander het. In schaken geldt: diegene die de laatste fout maakt, heeft verloren! Ik speelde meerdere partijen tegen Peter, een van onze topspelers. Een set partijen blijft me bij door de opmerking van mijn tegenstander na onze 22ste zet.
Peter Verschueren - Wim de Hertog (1-0) De stand na Peter’s 22ste was zoals hier afgebeeld. Om een voor mij niet helemaal duidelijke reden speelde Peter 22 Te1xe5. Ik nam de aangeboden toren 22 … ,Dxe5!, waardoor ik een heel stuk voor kwam te staan. Ik dacht: hij geeft de partij wel op! Maar in plaats daarvan zei Peter: “Ik geef nooit op voor de 25ste zet!” Dus we speelden verder. Peter gaf me ‘de gelegenheid’ om een cruciale fout te maken: ik ging in de aanval met mijn dame alleen. Zo won Peter het alsnog.
De volgende partij was de revanche, Peter werd volkomen overspeeld!
Wim de Hertog - Peter Verschueren (1-0) De stand na 22ste zet was intussen voor wit niet heel rooskleurig. Ik speelde 23. Pf6. Ondanks zijn eerdere uitspraak gaf Peter de partij na mijn 23ste zet op. Gerechtigheid bestaat!
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 30
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
3 ! 1
MAT!!! Begin jaren tachtig begon ik te schaken met mijn toenmalige buurman Jan Holla. Een à twee keer per week speelden we onder het genot van een biertje en een sigaretje. Meestal verloor ik. Naar mijn idee kwam dat door het langere denken van Jan (eerlijk gezegd, hij was gewoon beter). De schaakklok moest voor mij dus de oplossing zijn. In overleg met Jan gingen we op vrijdagavond naar de Sportlaan, waar een schaakvereniging was, om daar een schaakklok te lenen. We werden te woord gestaan door Jan van der Laarse, de toenmalige voorzitter of was hij de secretaris? We konden komen schaken, maar een klok kregen we niet mee. Zo kunnen nieuwe leden ook geworven worden! Een paar maanden later werd Jan lid, een jaar later volgde ik. Een gezellige vereniging met markante mensen, zoals o.a. Wim Neefjes, Toon Raman, Mladen en Frans Chalet. Lange avonden met de nodige biertjes volgden. De moppen van Appelman en Huug zijn mij bijgebleven, maar ook de slapeloze nachten na een zwaarbevochten overwinning of, veel erger: een kansloze nederlaag! Na verloop van jaren werd de animo toch minder, mede doordat er leden afvielen. De verhuizing van de speelavond van de maandag naar de vrijdag kwam mij ook niet echt goed uit. Zeker toen mijn kameraad Leo Buis ook in Kudelstaart ging spelen. Na een paar maanden ben ik ook naar 't Kalende Pionnetje gegaan. Nu alweer drie jaar geleden. Gezellige mensen, leuke locatie, het kannetje bier, plankje met kaas of garnituur, ik wist niet wat ik meemaakte. De muziek, voetbal kijken of tijdens de avond iemand horen roepen: “MAT!” beantwoord door: “Ja, maar ik sta geeneens schaak!” Een ongedwongen sfeer, die mij aanspreekt en hopelijk nog vele jaren zal duren.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 32
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
3 ! 3
Slap handje Het was mijn eerste seizoen bij 't Kalende Pionnetje en ook onze eerste onderlinge partij. Mijn tegenstander was, naar later blijkt, een kerel met een grote mond en een klein hartje. Na het lezen van dit verhaal zal ieder lid van 't Kalende Pionnetje hem feilloos kunnen aanwijzen. Ik zat voor mijn gevoel de hele wedstrijd onder druk. In het eindspel lukte het me toch de torens op de zevende rij te dubbelen waardoor ik uiteindelijk won. Tijdens de 'nabeschouwing' zei ik nog dat hij nooit mocht toestaan dat ik de torens op de zevende rij ging dubbelen. Ik kreeg na afloop een niet te beschrijven slap handje! Na later bleek, een aan alle ingewijde clubleden reeds goed bekende slappe handdruk. Het was of je een handdruk kreeg van een natte vaatdoek. Ja, zijn hand was inderdaad ook bezweet... meen ik me te herinneren. Toch vond ik hem vanaf begin sympathiek. Want welke schaker kan tegen zijn verlies? En wie stapt vervolgens binnen vijf minuten over zijn verlies heen? Vanaf die dag begon met wat biertjes in de hand, de 'slappe-handje-plagerij'. Met veel gelach en afleidingsmanoeuvres van ons 'slachtoffer', die hiervoor steevast de tegenstellingen tussen Ajax en Feyenoord gebruikte. Nu, jaren later, speel ik nog steeds erg graag tegen de bewuste speler. Ik krijg niet meer dat slappe handje. Niet omdat ik niet meer van hem win; we zijn best aan elkaar gewaagd. Nee, dat slappe handje is een stevige handdruk geworden, telkens begeleid met een brede, betekenisvolle lach. Nog dit: het is me nooit meer gelukt om mijn torens op de zevende rij te dubbelen...
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 34
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
3 ! 5
Slechtste zet Er wordt vaak gediscussieerd over de vraag wat de slechtste zet zou zijn die ooit op een schaakbord is uitgevoerd. Daar heb ik natuurlijk geen antwoord op, maar wat de slechtste zet is die ooit in mijn bijzijn uitgevoerd is, herinner ik mij als de dag van gisteren. Tijdens een snelschaakkampioenschap voor de jeugd stond ik jaren geleden eens te kijken bij een bord waarop het volgende gebeurde. De witspeler had een prachtige vrijpion op de zevende rij, die gedekt werd door een witte toren. Zo gauw de gelegenheid zich voordeed, schoof wit deze pion met een glorieus gezicht één veld naar voren en verwisselde hem voor een dame. Altijd lekker, zou je zeggen, niets aan de hand. Maar wat de witspeler in zijn enthousiasme overzien had, was dat de nieuwe dame niet wit maar zwart was. De tegenstander, jong dus brutaal en rap van geest, bedacht zich geen ogenblik en greep de onverwacht in zijn schoot geworpen dame beet en sloeg in één vloeiende beweging de witte toren van het bord die zojuist nog de opmars van de vrijpion mogelijk had gemaakt. De onthutste witspeler protesteerde natuurlijk, eerst bij de tegenstander en daarna bij de arbiter, maar zeker onder de destijds geldende regels had hij geen poot om op te staan. Dus: doei vrijpion, doei eerlijk verdiende dame, en tot overmaat van ramp ook nog eens doei toren. Je kunt je afvragen hoeveel punten dit ene moment van onbezonnenheid de arme witspeler gekost heeft. Als je de dame als tien punten telt, de toren als vijf, en meerekent dat je niet alleen een nieuwe dame verspeeld hebt, maar dat de tegenstander volkomen ten onrechte een nieuwe dame in de schoot geworpen kreeg, kun je stellen dat één blundertje wit maar liefst vijfentwintig punten kostte. Ik denk niet dat dit een record is, maar ik hoop het wit nooit na te doen.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 36
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
3 ! 7
Lub 't Kalende Pionnetje heeft door de jaren naar schatting al zo'n 100 leden gekend. Sommigen bleven wat langer, anderen wat korter, een man of acht spelen nog steeds, van de Hoge Raad tot de hoek van de straat. Maar er was er één die - in elk geval op mij - een onvergetelijke indruk maakte en dat was Lub. Lub was een prachtkerel met prachtige verhalen, maar niet de beste onder de schakers. Als hij ervoor ging zitten en dat deed hij in de regel, kon hij iedereen partij geven. In 't Kalende Pionnetje jargon ben je pas verslagen als je aan de bar hangt. “Met opgeven heeft nog nooit iemand gewonnen!” leek hij te denken en hij schoof door. Lub had daarbij één groot talent: hij was pat-koning! De keren dat hij ervoor zorgde dat de stelling toch nog in pat eindigde waren niet te tellen. Historisch was zijn partij tegen Peter de Jong, die in zijn beste tijd een geheid topdrieklantje was. Lub had ‘een half bord achterstand’ en toch heeft hij zich naar pat gecombineerd. De avond kon niet meer stuk, nog jaren over gelachen...keer op keer, want de verhalen werden herhaald. Wie van de oude garde kent niet het verhaal uit Lubs jeugd toen hij nog een korte broek aanhad. Samen met zijn broertje had hij het schaken opgepakt en moeder dacht dat de mannen voor Sinterklaas wel een mooi schaakspel konden gebruiken. Ze toog met de bus naar Leiden om in de speelgoedwinkel voor haar mannen een schaakspel te kopen. Na wat uitzoekwerk, zei ze tegen de verkoper: “Doe alleen die zwarte stukken maar, want die witte maken ze toch maar vies”. Je hoefde echt geen bier op te hebben om om Lub te lachen. De verhalen werden vaak verteld, vaak gehoord en er werd vaak om gelachen. Elke ontmoeting was het raak. We liepen elke donderdag met zijn vieren naar de wekelijkse schaakpot: beregezellig. Misschien moet je wel oud geworden zijn om ernaar terug te verlangen. Het was een prachtkerel met prachtige verhalen. Lub was niet weg te denken uit ‘t Kalende Pionnetje en het leek onbestaanbaar dat hij er niet zou zijn. Toch bleek dat hij, na aanvankelijk die afgrijselijke kanker te hebben bedwongen, alsnog ten prooi gevallen was aan die ploert. Lub stierf begin juli 2012 en het nieuwe seizoen begon zonder hem en iedereen mist hem. Lub Straathof was een prachtkerel.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 38
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
3 ! 9
Ik kon niet winnen van... In mijn jonge schaakjaren speelde ik eens met mijn tiental een uitwedstrijd tegen VKVC in Amsterdam-Noord. Vanaf het begin van het treffen zat mijn tegenstander, een oudere heer, vervaarlijk boven het bord te hoesten en te proesten en te rochelen. Ik keek er niet van op, want hij rookte zwaar en continu - dat mocht in die dagen nog. Na verloop van tijd nam het gerochel dusdanige vormen aan dat ik dacht: dit gaat niet goed. En inderdaad, om een kort verhaal nog korter te maken: vóór het einde van de partij werd mijn tegenstander per ambulance afgevoerd naar het ziekenhuis. Wat nu? De wedstrijdleider, van VKVC, die de hele match kort had laten onderbreken, besloot de overige negen partijen te laten hervatten. Wat mijn bord betrof stelde hij voor de partij af te breken - ook dat gebeurde toen nog - en af te wachten of deze op een andere dag voortgezet kon worden. Ik was in die dagen nog jong en goedgelovig en gevoelig voor bluf, dus ik ging schouderophalend akkoord. Een datum zou later wel vastgesteld worden. Weken later werd ik opgebeld door diezelfde wedstrijdleider met het bericht dat mijn tegenstander nog altijd in het ziekenhuis lag, en met het voorstel om uit piëteit de afgebroken partij maar als een gelijkspel aan de bond door te geven. Wat moest ik anders zeggen dan 'okee'? Ik was in die tijd nog jong, en aardiger dan nu. Einde verhaal, zou je denken, maar nee. Vele jaren daarna sprak ik iemand die bekend was met Noord en wie ik het voorval als aardige anekdote vertelde. Tot mijn verbazing wist hij te melden dat hij de oude rochelende heer goed gekend had en dat hij zich met zekerheid herinnerde dat de man kort na aankomst in het ziekenhuis overleden was. Het was dus onmogelijk dat mijn tegenstander nog in leven was toen de wedstrijdleider mij opbelde met het remisevoorstel. Ik was uiteraard verbluft toen ik dit hoorde. Niet eens zozeer om het gegeven dat ze in Amsterdam-Noord blijkbaar over lijken gingen om een half puntje binnen te slepen, want ik was een stuk ouder inmiddels, en allang doordrongen van de doortraptheid van de mens. Nee, wat me trof als een baksteen midden in mijn gezicht was de ontmoedigende gedachte dat ik waarschijnlijk de enige schaker in de lange geschiedenis van het schaakspel was wie het niet gelukt was van een dooie te winnen...
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 40
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
4 ! 1
Wilde pot Op de OBS in Kudelstaart kreeg ik mijn eerste schaakles van meester Jan van Veen. We maakten een schaakbord en ook de schaakstukken knipten we uit papier. Jaren later vertelde ik Jan dat ik op schaken zat. Hij kon het niet geloven. Ik lette nooit op in de klas. Een jaar of 14 jong, zat ik op voetbal in Aalsmeer. Een van mijn teamgenoten zat ook op schaken, Marco heette hij. Hij vroeg me een keer mee en dat heb ik gedaan en ik bleef. De schaakles was op vrijdagavond in de Oude Veiling. Ik haalde het toren- en koningsdiploma, mijn enige diploma’s tot nu toe. Na twee jaar ging ik op zaalvoetbal, dat ook op vrijdagavond was. Ik moest kiezen en heb toen het schaken laten vallen. Jaren later heb ik (gelukkig) met een aantal jongens het schaken weer opgepakt. Peter, Fred en ik zijn volgens mij de enigen die sinds 1976 lid zijn van 't Kalende Pionnetje. ‘t Kalende Pionnetje is een erg gezellige vereniging, met heel veel heel aardige mensen, die ik anders nooit had leren kennen. Iedereen wordt opgenomen in onze club. Altijd lekker dollen achter de bar. Ik weet zeker dat iedereen met plezier bij ons schaakt, ook al ben je een van de tegenstanders in een bondswedstrijd. Zoals die ene keer tegen Philidor uit Leiden. Ik speelde tegen Eduard Pot. Het was spannend. Stand: gelijk, 3 1⁄2 : 3 1⁄2! We waren de enigen die nog bezig waren. Onze partij, dat was waar het om ging! Het initiatief lag bij hem, maar ik nam het over. Ik stond op winst! Ik wachtte op zijn hand, zijn overgave, maar die kwam maar niet. Iedereen stond om ons heen. Maar hoe meer mensen om ons heen gingen staan, hoe minder ik zag. Ik werd schaakblind en ik leek Sinterklaas wel. Ik gaf het ene na het andere stuk weg en uiteindelijk verloor ik de partij waardoor ons team ook verloor. Later zei hij tegen me: “Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt! De stukken vlogen gratis door de lucht!” Edward bleef die avond lang hangen. We hebben veel gepraat en gelachen. Uiteindelijk moesten we hem naar huis tillen, omdat hij niet meer kon lopen. Hij vond het zo gezellig bij ons dat hij nog een aantal jaren onze toernooien bleef bezoeken. En als ik hem tegenkom, dan hebben we het altijd over onze partij. Ik vergeet zijn naam nooit meer!
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 42
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
4 ! 3
Het ‘troostmeisje’ Het eerste jaar dat ik bij ‘t Kalende Pionnetje schaakte, viel het mij direct op dat er een zeer goede sfeer en gezelligheid heerste. Het is een club waar zetten noteren niet verplicht is en waar elke week diverse 'openingsnieuwtjes' te bewonderen zijn. Tijdens mijn eerste seizoen kwam Mladen met het idee om clubleden te portretteren. Op een zekere avond was het zover. De een na de ander verdween in een soort darkroom waar de foto’s gemaakt werden. Juist deze avond speelde ik een lange, uitputtende doch interessante partij tegen een plaatselijke ‘crack’. Na veel en lang zwoegen besloot ik uiteindelijk om op te geven. Het was al half twaalf geweest, maar in plaats van dat ik even rustig aan de bar kon bijkomen met een biertje, werd ik in vliegende vaart door Mladen meegenomen voor de fotosessie. Na een verloren wedstrijd nog voor de camera! Niet leuk! Gelukkig had Mladen een toevallig passerende mooie dame met drankjes bereid gevonden om even op m’n knie plaats te nemen als een soort ‘troostmeisje’. Ik moet toegeven dat je daar als afgematte schaker toch van opkikkert! Schaken bij ‘t Kalende Pionnetje saai? Dacht het niet!
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 44
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
4 ! 5
Bekerwedstrijd Schaken in teamverband is een van de leukere dingen in het leven die ik ken. Je bent niet alleen bezig met je schaakstukken en 64 velden, maar ook met je medespelers. De ontwikkelingen in het team beïnvloeden de gebeurtenissen op je eigen bord en dat geeft een extra dimensie. Soms is ergens komen echter een groter avontuur dan de wedstrijd zelf. Op een koude winteravond zouden we met ons viertal voor de bekercompetitie spelen in Hoogwoud tegen de altijd goed gemutste en gezellige heren van SC Aartswoud. Zelf was ik met de motor naar het verzamelpunt gekomen. Ik weet nog dat ik onderweg dacht: “Had ik niet met de auto moeten komen? Nee vast niet, de anderen zijn vast en zeker met de auto.” We hadden om zeven uur afgesproken, maar om vijf over zeven was ik de eerste. Vervolgens kwam eerst de een met de fiets en om kwart over zeven ook nummer drie op de fiets. Wachten dus op nummer vier die vast met de auto zou zijn. Om tien voor half acht toch maar even gebeld. Nummer vier was al halverwege naar de Hoogwoud en te ver om nog terug te keren. Oeps... De vriendelijke heren van SC Aartswoud maar gebeld dat we wat later waren. “Geen probleem”, was het antwoord. Dus hup op de fiets naar het huis van nummer drie, daar in de auto gestapt naar het verre Hoogwoud. Veel te laat (kwart voor negen) kwamen we aan in het sfeervolle clublokaal alwaar ons een vrolijk onthaal wachtte. Het werd een gezellige en spannende wedstrijd die we nog wisten te winnen ook, al hadden de heren van Aartswoud uiteraard de wedstrijd kunnen claimen door het niet op tijd verschijnen van de tegenstander. Ze waren echter zo fideel om gewoon de wedstrijd te spelen.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 46
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
4 ! 7
Perikelen van een clubverslaggever Elk club heeft een ‘selfmade’ verslaggever. Iemand die ‘aangewezen’ is maar het stiekem ook leuk vindt om de club zichtbaar te maken in de plaatselijke media. Zo is het schrijven van mijn stukjes ontstaan doordat iemand van de club vroeg of ik iets in de Nieuwe Meerbode kon schrijven. Om de stukjes voor eenieder interessant te maken, dien je de gemiddelde lezer niet veel met schaaktermen zoals e2-e4 te bestoken. Ik heb getracht een voorval, of een schaker, in een humoristisch stukje om te zetten. Een tweetal voorbeelden… TBS’er Marco van N. periodekampioen! Marco van N. is afgelopen donderdag periodekampioen geworden door Jurgen van der Zwaard te verslaan. Nu is het woord TBS de laatste tijd erg negatief in het nieuws geweest. Maar om u uit de droom te helpen: in dit geval staat TBS voor Totaal Bezeten Schaker. Marco van N. is letterlijk en figuurlijk bezeten van schaken. Dit uit zich bijvoorbeeld in het feit dat hij zijn hoofd heeft kaalgeschoren om zoveel mogelijk op een pion te lijken. Verder heeft hij thuis zijn plafond geschilderd als een schaakbord. Om niet nagewezen te worden op straat heeft Marco van N. gevraagd om niet met volledige naam en foto in de krant te komen. Van Marco had ik begrepen dat hij hier veelvuldig op was aangesproken.
Dorpshuis zit zonder kaas! Na een zware schaakpartij is er niets lekkerder dan een goed glas koud bier met blokjes kaas. Wat schetst onze verbazing: bij het bestellen van de kaas kregen we de mededeling dat de kaas op was! Tot in Japan en Rusland kan je Hollandse kaas kopen, maar in het dorpshuis van Kudelstaart was de kaas op! Nu was het wel opgevallen dat Cor, de beheerder van het dorpshuis, op donderdagavond vaak in de keuken was te vinden. Zou je de conclusie kunnen trekken dat Cor ‘onze’ kaas opgegeten zou hebben? Als schakers van ’t Kalende Pionnetje gaan we er maar vanuit dat het kaasgebrek eenmalig was en dat het een inkoopfoutje van Cor was. Sindsdien is de kaas in het dorpshuis steeds verkrijgbaar.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 48
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
4 ! 9
Openingstheorie herschreven Elk boek over het schaken is vaak vol met diagrammen, analyses, varianten. Dit boek niet. Een partij die integraal in dit boek opgenomen wordt, moet wel heel bijzonder zijn.
Heel bijzonder is hoe Clemens op spectaculaire wijze de taaie Caro-Kann verdediging in de bondswedstrijd tegen De Haarlemse Jopen aanpakte. De naam van Clemens wordt daar alleen nog maar met hoofdletters geschreven. Het nieuwtje op de 4de zet getuigde al van inzicht in de stelling. De wijze waarop vervolgens met een ware ‘pionnenstorm’ de tegenstander overrompeld werd, is om stil van te worden. Tegen alle schaakwetten in kon Clemens het negen zetten lang alleen af met pionnen en toch stond hij goed! Dit verdient een diagram. Hoe moeten we zoiets toch aan de jeugd uitleggen, waar we steeds tegen zeggen dat ze hun stukken moeten ontwikkelen?
Voor de liefhebber: Pak snel het bord en de stukken erbij en geniet van deze partij! Clemens speelt met wit; 1. e4 c6 2. d4 d5 3. e5 Bf5 4. b4 ??!! Daar is het nieuwtje. Twee uitroeptekens omdat het de winnende zet uit deze partij is. Wit verhindert c5, de normale zet van zwart. Zwart slaagt niet om ‘iets’ zinvols te verzinnen, waardoor hij verpletterd wordt. Twee vraagtekens omdat bij goed spel van zwart c5 toch niet te verhinderen is en wit zijn stelling verzwakt. Als zwart nu a5 had gedaan, had wit de pion op b4 niet kunnen handhaven. 4. …, e6 5. a3 Ne7 6. h4 h6 7. g4 Bh7 8. h5 Nd7 9. f4 Qc7 10. Bd3 Bxd3 11. Qxd3 O-O-O 12. Rh3 f5 13. g5 hxg5 14. fxg5 Kb8 15. g6 Nb6 16. Nf3 Nc4 17. Ng5 Rc8 Nu is het niet alleen psychologisch, maar ook schaaktechnisch uit. De zwart stelling doet pijn aan je ogen. Clemens maakt er korte metten mee! 18. Nxe6 Qd7 19. Ng5 Re8 20. Bf4 Nc8 21. Nd2 N8b6 22. Kf2 Ka8 23. e6 Qd8 24. Nf7 Qf6 25. Nxh8 Nb2 26. Qc3 N6a4 27. Qe3 Rxe6 28. Be5; 1-0
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 50
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
5 ! 1
Grote stukken Tijdens onze eerste vakantie in KroatiĂŤ op een net geopende camping Monsena vlak bij Rovinj, zag ik vakantiegangers schaken met grote stukken van circa 60 cm hoog. Na een paar keer toegekeken te hebben, durfde ik het aan om ook te gaan spelen. Vele grote successen heb ik daar behaald. Wellicht kon ik beter, of moet ik zeggen langer, tegen de hitte dan mijn tegenstanders. In ieder geval kwam ik zelf aardig rood verbrand weer bij de tent terug, na een te lange partij. Vluggertjes, daar had ik nog nooit van gehoord. De mogelijkheid om op een groot bord met grote stukken te schaken, is jarenlang mijn motivatie geweest om daar op vakantie te gaan. Ik was inmiddels zo verliefd geworden op het spelletje dat ik in mijn achtertuin een groot schaakbord had gemaakt, maar ik miste de grote stukken. In een project van een jaar heb ik die maar zelf gedraaid van essenhout op een zelfgemaakte draaibank. Het stond prachtig in de achtertuin in Haarlem, maar het trok helaas alleen aandacht en geen echte schakers. Ook in Kudelstaart heb ik in de achtertuin weer een groot schaakbord van twee bij twee meter gemaakt. In 20 jaar heb ik daar ongeveer net zoveel keer op geschaakt. Alle hoop is daarom gevestigd op mijn kleinkinderen. Ik ben dan ook druk begonnen om ze schaken te leren. Als ze allemaal kunnen schaken en ze komen logeren, zullen de grote stukken nog vaak gebruikt gaan worden, want ik heb inmiddels negen kleinkinderen.
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 52
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
5 ! 3
Flipperkast Schakers zijn denkers. Tenminste dat zeggen ze, de mensen die denken dat je veel moet denken om goed te kunnen schaken. Maar teveel denken neigt naar dromen en van dromen krijg je nooit de droomstelling waarvan je hebt gedroomd. Met de schaakklok erbij kan de schaker van al dat denken ook in tijdnood komen. Van alle betere tot gewonnen stellingen zijn er door de jaren heen in alle hectiek van het tijdnoodduel heel wat verprutst. Soms lijkt het wel een flipperkast van rondvliegende en omgevallen stukken, waarbij de spelers met hun rode en verhitte hoofden de zetten proberen bij te houden. Voor mij als jeugdspeler bij Schaak Club Aalsmeer - we speelden in de inmiddels legendarisch te noemen ‘Oude Veiling’ in de Marktstraat - was er ook nog een andere tijdnood. Na de schaaklessen, de schaakpartij, de onvermijdelijke analyse en de snelschaakpotjes, liep onze weg naar huis via het café met een flipperkast. Samen met Wim en Ad en anderen hebben we daar met veel plezier de vrije ballen en extra spellen verdiend, de tijd uit het oog verliezend. En mijn ouders dachten: “Wat denken die schakers toch lang na…”
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 54
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
5 ! 5
De geportretteerden zijn...
Jaap van Staaveren #
Fred Buskermolen #
Paul de Haan #
Peter de Jong
Gerard Verlaan
#
Jaap van den Bergen (Piet)
#
#
Mladen ÄŒiÄ?ek #
Henk Raadschelders
Peter Buis
#
Gerard van Beek
Leo Buis
Wim de Hertog
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
#
#
#
#
! 56
Jos Bakker #
Fred Klijn #
Harry Buskermolen #
Peter Verschueren #
Adri Meijhuis
Richard Piller #
Leo Buis/Bianca #
#
Martijn Baars
JĂźrgen van der Zwaard
#
#
Kees van der Weijden
Theo Baars
#
Martin Poortvliet
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
#
#
5 ! 7
De verhalen zijn opgeschreven uit het geheugen van…
De loper
Jaap van Staaveren
Afgegeven zet
Fred Buskermolen
Donald Duck
Paul de Haan
Een verhaal over de koning en de prins
Peter de Jong
Vliegend paard (en andere stukken)
Gerard Verlaan
Schobbejak
Huup Joosten
Hans Böhm - Ik: 1-1
Mladen Čiček
Gelukzaligheid
Clemens Koster
Konings overgave
Mladen Čiček
Nooit te oud om te leren
Gerard van Beek
Verhuizingen
Gerard van Beek
25ste zet principe
Wim de Hertog
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 58
MAT!!!
Jos Bakker
Slap handje
Mladen Čiček
Slechtste zet
Huup Joosten
Lub
Peter Verschueren
Ik kon niet winnen van...
Huup Joosten
Wilde pot
Richard Piller
Het ‘troostmeisje’
Leo Buis
Bekerwedstrijd
Vincent Jongkind
Perikelen van een clubverslaggever
Jürgen van der Zwaard
Openingstheorie herschreven
Erik Korenwinder
Grote stukken
Gerard van Beek
Flipperkast
Rik Könst
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
5 ! 9
Tot slot Toen ik het idee naar buiten bracht om mijn schaakvrienden te portretteren, was de consternatie alom groot. Schroom, verlegenheid, een afhoudende houding, maar ook het gevoel van: waarom niet? Spannend!
Alle foto’s werden tijdens een reguliere speelavond in een provisorische studio gemaakt. De schakers werden een voor een ‘van het bord gehaald’. Ik gaf mijzelf niet meer dan tien minuten per persoon. Een paar minuten om te lachen, een paar om te kletsen en maar een paar minuten om de foto’s te maken om zo de spontaniteit te vangen. Achteraf vonden de geportretteerden de ondergane ‘photoshoot‘ leuk. Achteraf betekende vooral: nadat men de resultaten - de foto’s - gezien had. Pas toen kwamen de opmerkingen, de commentaren, de lach en het onderlinge geplaag. Eén opmerking is me goed bijgebleven. Een van de toeschouwers zei: “Dat zijn ze! Het is niet alleen dat ze lijken, dat zijn ze!” Dit is het grootste compliment dat je, als fotograaf, kunt krijgen.
Om al deze individuele portretten om te vormen tot een portret van de schaakvereniging, ging ik op zoek naar verhalen met de herinneringen als bindmiddel. Alhoewel ik mensen niet ‘van het bord moest halen’, was het verzamelen van de herinneringen een duidelijk moeilijkere opgave dan portretten maken. Uiteindelijk, na veel gebedel, gezeur en vleierij, kreeg ik het voor elkaar. Het werken aan dit boek heeft mij veel voldoening gegeven. Ik hoop dat iedereen die aan dit boek meewerkte het ook zo heeft ervaren. Iedereen die aan dit boek heeft meegewerkt en iedereen die aan de positieve sfeer binnen onze verenigingen bijdraagt door gewoon ‘te zijn’, wil ik van harte bedanken. Het is ons boek geworden. Ook mijn oprechte dank aan de tekstredactie voor hun ‘correcties’ en aan Hans Böhm voor zijn bereidheid om het voorwoord voor dit boek te schrijven.
Mladen Čiček
2x24 schaakstukken, een portret van een schaakvereniging
! 60