Kinderjury Lesbrief groep 7
Inhoud Over dit project Leerdoelen Kerndoelen Materialen Zelf nog voor zorgen Werkwijze Voorbereiding
Werkinstructies September: De kick-off September t/m mei: Lezen en praten over boeken Februari t/m april: Afsluiting
4 5 5 5 6 7
8 10 12
Bijlagen 1. Bijklagen los Praten over boeken‌ meer leesplezier! 2. Bijlage los Kwestie van lezen deel 1 en 2
Colofon Redactie Marjolein Droog Elma Plaisier Birgit van Rens
Vormgeving Fay Huigen Marjolein Droog Kristel Huisman
Drukwerk Print, intern Oplage 100
Contact De Bibliotheek AanZet Groenmarkt 153 3311 BD Dordrecht 078 620 55 00
service@debibliotheekaanzet.nl www.debibliotheekaanzet.nl social media: @biebaanzet
Over dit project In dit project staat de Kinderjury centraal. Dit is een landelijk project van het CPNB, waarbij kinderen op de basisschool ieder jaar mogen stemmen op hun favoriete boek uit het voorgaande jaar. Alle informatie over dit landelijke project vind je op www.cpnb.nl. Het project van de Bibliotheek AanZet begint meteen al in september. Na de zomervakantie lezen de leerlingen elke dag minimaal 15 minuten in een boek naar eigen keuze in de klas en wordt er met elkaar over de gelezen of nieuwe boeken gepraat. De indrukken van deze boeken worden gedeeld. De leerlingen proberen het boek te begrijpen door erover te praten. Dit kan op een informele manier, op welk moment dan ook (‘boekenpraatjes’), of in een verdiepend gesprek in de boekenkring.
Leerdoelen Het voornaamste doel van dit lesprogramma is het plezier in lezen te stimuleren bij de leerlingen. Door samen meer te lezen en te praten over de boeken, raken de leerlingen vertrouwd met boeken en groeit het leesplezier vanzelf. Belangrijk is dat de leerkracht zijn of haar enthousiasme overbrengt. De leerlingen kunnen na de introductieles: • meedoen met de Kinderjury; • boeken selecteren om te lezen voor de Kinderjury. De leerlingen kunnen na het vrij lezen en de boekenkring: • boeken lezen voor de Kinderjury; • boeken vergelijken met elkaar; • een eigen smaak en voorkeur ontwikkelen voor boeken, genres of schrijvers; • de vrijleestijd op school doelgericht inzetten; • boeken reserveren om thuis te lezen; • leeservaringen delen met klasgenoten en de leerkracht; • reflecteren op de schrijfstijl, het taalgebruik en de tekenstijl van een boek.
4
De leerkracht heeft zich verschillende werkvormen eigen gemaakt om met de leerlingen over boeken te praten.
De leerlingen kunnen na de Kinderjuryles: • een boek beoordelen; • stemmen op het favoriete boek voor de Kinderjuryprijs; • leeservaringen klassikaal delen met klasgenoten en met de bibliotheekconsulent.
Wij helpen je graag om het beste uit kinderen te halen!
Kerndoelen
Materialen
Het project sluit aan bij kerndoel 9; De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten.
Wat geleverd is in het pakket • handleiding met de werkwijze van vrij lezen en praten over boeken.
Tevens sluit het project aan bij alle tussendoelen van beginnende geletterdheid, geformuleerd door het SLO: • boekoriëntatie; • verhaalbegrip; • alfabetisch principe; • relatie tussen gesproken en geschreven taal; • functioneel schrijven en lezen; • begrijpend lezen en schrijven; • taalbewustzijn.
Zelf nog voor zorgen Waar je zelf nog voor moet zorgen: • spullen die de leerlingen willen gebruiken in de boekenkring; • smartboard, Pennen, papier; • door de leerlingen zelf gekozen boeken en boeken uit 2014 in de klas gedurende het hele schooljaar1. 1.
Zie onder het kopje ‘boeken’ voor een toelichting
Opbouw van het project Periode
Tijd
Doel
Les
september
60 min
De leerlingen maken kennis met de bibliotheekconsulent en krijgen een introductie op het project.
Introductie aan het begin van de week.
Minimaal 5 x 15 min
De leerlingen lezen verschillende soorten teksten en lezen voor de Kinderjury.
Vrij lezen en mooie zinnen verzamelen.
15-20 min
De leerlingen lezen verschillende soorten teksten en lezen voor de Kinderjury.
Vrij lezen.
15 min
De leerlingen praten met elkaar over de gelezen boeken en delen hun leeservaringen.
Boekenkringen houden en boekbeoordelingen verzamelen op de poster. In de boekenkring is er regelmatig aandacht voor nieuw uitgekomen boeken.
60 min
De leerlingen leren hoe zij boeken kunnen beoordelen en hoe zij kunnen stemmen op hun favoriete boek.
Themales kinderjury: hoe stemmen?
september t/m mei
februari april
maart-mei
Stemmen op favoriete boek. 5
Werkwijze 1.
Kick-off De bibliotheekconsulent doet een kick-off in september, waarin zij de leerlingen uitlegt wat de Kinderjury is, en hoe de leerlingen en leerkracht te werk gaan het komende jaar.
2.
Vrij lezen Vrij lezen is een vast moment op het lesrooster waarop leerlingen en leerkracht zelfstandig kunnen lezen in een boek naar keuze. Vrij lezen is met name effectief als dit elke dag gedurende 15 tot 30 minuten gebeurt, en op een vast moment. De leerlingen en de leerkracht lezen in de periode september t/m maart boeken, waaronder boeken uit het huidige jaar die kunnen meedingen voor de Kinderjuryprijs.
3.
4. 5.
Praten over boeken in de boekenkring Gedurende het hele schooljaar houd je minimaal elke 2 weken, maximaal elke 5 weken een boekenkring in de klas. De boekenkring is het moment om leeservaringen uit te wisselen en te verdiepen, maar ook om vast te stellen aan welke instructie of ondersteuning een leerling nodig heeft. Kinderjuryles In de periode februari t/m april: de leerlingen gaan zich voorbereiden om te stemmen op hun favoriete boek. Stemmen Wie mag er stemmen? Iedereen tussen de 6 en 12 jaar kan meedoen aan de Nederlandse Kinderjury. Alle kinderen die hun stem uitbrengen vormen samen de Nederlandse Kinderjury.
Alle stemmen samen beslissen welke boeken uit het jaar ervoor de prijs winnen. Er zijn twee leeftijdsgroepen, die elk hun eigen winnaar kiezen: • 6 t/m 9 jaar (groep 3 t/m 5); • 10 t/m 12 jaar (groep 6 t/m 8). Leerlingen mogen ook stemmen op boeken uit andere leeftijdscategorieÍn. Wanneer mogen jullie stemmen? De stemperiode voor de Nederlandse Kinderjury is van begin maart t/m half mei. Hoe kunnen jullie stemmen? Stemmen kan via www.kinderjury.nl of door briefjes in een stembus. De bibliotheek levert een pakket aan, waar de stembus in zit.
6
Leren begint bij lezen!
Voorbereiding Bekijk de boeken en neem ze door. Kies de boeken die jij het mooist vindt, omdat je deze het best kunt promoten. Jouw eigen enthousiasme werkt het meest aanstekelijk! •
Vanaf het begin van het schooljaar tot en met mei lezen de leerlingen onder andere recente boeken die in 2014 zijn uitgekomen. Zorg ervoor dat de leerlingen regelmatig aan boeken kunnen komen. Dit kan door klassikaal lenen, door recente boeken te lenen op de lerarenpas (max 10) of door de leerlingen in hun eigen tijd naar de bibliotheek te sturen.
•
Plan elke dag tijd voor de leerlingen om te lezen. Het beste is om de leerlingen elke dag minimaal 15 minuten te laten lezen op een vast tijdstip.
•
Plan de boekenkring maximaal één keer in de 2 weken en minimaal één keer in de 5 weken.
•
Plan ruim van tevoren de afsluitende kinderjuryles met de bibliotheekconsulent.
•
Een overleg met de bibliotheekconsulent kan meer duidelijkheid bieden over het werken in de boekenkring. De Bibliotheek AanZet biedt tevens de workshop ‘Praten over boeken’ aan, waarover de bibliotheekconsulent meer informatie kan verschaffen.
•
Ook kan de bibliotheekconsulent adviseren over nieuwe boeken en deze in het lerarenteam presenteren of aan de leerlingen in een boekenkring. Plan desgewenst deze afspraken met de bibliotheekconsulent.
7
September: De kick-off De kick-off door de bibliotheekconsulent De bibliotheekconsulent geeft een introductie op het project en leert de leerlingen hoe ze aan boeken kunnen komen. Het is aan te raden om deze les in de dichtstbijzijnde bibliotheek te organiseren, zodat de leerlingen meteen weten waar ze geschikte boeken kunnen vinden.
Over de boeken De boeken die de leerlingen lezen, kiezen zij zelf. Er zijn dus geen boeken geleverd bij dit project. Hoe komen de leerlingen aan een boek? Leerlingen kunnen zelf een boek naar keuze zoeken in de bibliotheek (klassikaal lenen) en op deze manier regelmatig wisselen van boeken. Ook kunnen de leerlingen individueel (als huiswerk) naar de bibliotheek komen. Daarnaast is het wellicht aantrekkelijk voor de school om de tiplijst van 25 boeken op te nemen in de collectie van de schoolbibliotheek. Deze tiplijst wordt doorgaans in december bekend gemaakt. De keerkracht of de bibliotheekconsulent presenteert in de boekenkring regelmatig nieuw uitgekomen boeken en moedigt de leerlingen aan om deze te lezen voor de Kinderjury. Nieuwe boeken en boekentips zijn bijvoorbeeld vinden op: www.kinderboekwinkeldegiraf.nl/elke-dag-een-nieuw-verhaal Tip 1 : Ken je het boekwinkel-op-school-project van kinderboekwinkel De Giraf? Met dit project sparen kinderen om boeken te kunnen kopen. Van 10% van de omzet kunnen de scholen weer kinderboeken kopen om de schoolbibliotheek aan te vullen. Tip 2: Tegenwoordig zijn ook veel boeken beschikbaar voor een e-reader of Ipad. Dat scheelt aanzienlijk in de kosten.
8
Lesopbouw Tijd
Doel
Les
Materiaal
Kick-off
60 min
De leerlingen weten wat het project inhoudt en wat het doel is.
Introductie op het project door de bibliotheekconsulent.
Smartboard.
Week 1
Eigen tijd leerlingen
De leerlingen hebben allemaal een boek uit het betreffende jaar.
De leerlingen kiezen een boek in de schoolbibliotheek of halen een boek uit de bibliotheek.
Boeken. Bibliotheekpasjes.
9
September t/m mei: Lezen en praten over boeken Vrij lezen
Het boek is uit!
Vrij lezen is een vast moment op het lesrooster waarop leerlingen en leerkracht zelfstandig kunnen lezen in een boek naar keuze. Vrij lezen is met name effectief als het elke dag gedurende 15 tot 30 minuten gebeurt, en op een vast moment.
Om het lezen te stimuleren, kan de leerkracht gebruik maken van stempelkaartjes. Voor elk gelezen boek, krijgen de leerlingen een stempel op hun kaart. Ze kleuren het gezichtje in en onthouden zo wat ze over het algemeen vonden van het boek. Bij een volle stempelkaart krijgen de leerlingen van de leerkracht een presentje! Bij de winkel Leesletters in Dordrecht kun je bijvoorbeeld erg leuke presentjes vinden, van boekendrop tot leescomplimentje en boekenlegger.
Lezen en kijken zijn hierbij twee gelijkwaardige, elkaar aanvullende vaardigheden. Verhalende boeken vragen meer leestijd, de andere boeken kunnen in beperkte tijd bekeken of gelezen worden. Tijdens het vrij lezen wordt er in stilte, geconcentreerd gelezen. Tijdens de vrijleestijd leest de leerkracht ook of bereidt de boekenkring voor. De leerlingen en de leerkracht lezen in de periode september tot en met maart boeken, waaronder boeken uit het huidige jaar die kunnen meedingen voor de Kinderjuryprijs.
Wanneer een boek uit is, maken de leerlingen een beoordeling (zie werkblad) en plakken deze op de poster, die in de klas hangt. Op de poster staan voorkanten van boeken en beoordelingen van leerlingen. Jos Walta ‘Open Boek’, p. 100-101
2
De boekenkring De leerlingen en de leerkracht zitten in een kring zodat ze elkaar kunnen aankijken en het presenteren van een boek minder formeel wordt. Zowel de leerkracht als de leerlingen leveren een bijdrage aan de boekenkring. Een boek wordt onder de aandacht gebracht om te promoten dat anderen het ook gaan lezen. Uit de dagelijkse praktijk blijkt dat kinderen graag een boek willen lezen, dat gepromoot is door een medeleerling of door de leerkracht. Het gaat dus in de boekenkring duidelijk niet om het beoordelen van boekpresentaties maar om promotie. De boekenkring heeft drie functies: 1. boekpromotie; 2. het demonstreren van vaardigheden: presenteren, voorlezen, vertellen, declameren, toelichten, discussiĂŤren; 3. het verdiepen van kennis door het opnemen van een mondelinge presentatie.
10
Werkwijze Elke boekensoort kan in de boekenkring centraal komen te staan in een korte presentatie of activiteit. Per boekenkring worden circa vier activiteiten uitgevoerd. Tijdens het vrij lezen of het duolezen geeft de leerkracht enkele opdrachten voor de boekenkring.
organiserende, leidende en begeleidende rol. Hij moedigt aan om te zeggen wat de leerlingen écht vinden, maar neemt een terughoudende positie in het gesprek.
De namen van de leerlingen en de activiteit worden genoteerd. In de groep vraagt de leerkracht wie er een gelezen boek (van school of thuis) wil presenteren of een gedicht wil voordragen. Zelf bedenkt de leerkracht wat de eigen inbreng wordt.
Programmaonderdelen
Er kan ook een gast voor de boekenkring worden uitgenodigd om een onderdeel te verzorgen. De voorbereiding voor een presentatie in de boekenkring gebeurt tijdens de zelfstandige werklessen, al dan niet met begeleiding van de leerkracht. Zelf verzorgt de leerkracht twee onderdelen.
In bijlage 1 staat het artikel ‘Praten over boeken… meer leesplezier!’ In dit artikel staan mooie suggesties en tips voor de boekenkring.
Ook kan er in de boekenkring ‘een boekgesprek’ plaatsvinden, middels de aanpak ‘Vertel eens’. Wat dit precies is, lees je in de folder ‘Praten over boeken op de basisschool’ in de losse bijlage. Ook organiseert de Bibliotheek AanZet regelmatig een workshop ‘Praten over boeken’. Het programma van de boekenkring wordt van tevoren bekend gemaakt. De leerkracht speelt een
Tijdstip
Tijd
Doel
Les
Materiaal
Elke dag dezelfde tijd
5 x 15 minuten minimaal
De leerkracht en leerlingen ontwikkelen hun smaak en werken aan hun leesvaardigheid.
De leerlingen en leerkracht lezen.
Boeken.
De leerkracht en leerlingen delen hun reacties met elkaar en vergroten elkaars leesplezier. De leerkracht observeert hoe het staat met de leesvaardigheid van de leerlingen.
De leerlingen en leerkracht zitten met elkaar in een kring en praten over de boeken die gelezen worden. Soms presenteert iemand iets, soms worden er nieuwe boeken geïntroduceerd.
Boeken. wat verder nodig is.
Elke 2-5 weken
11
Afsluiting van de boekenkring De boekenkring wordt afgesloten met het maken van afspraken over de vervolgactiviteiten die er aan het boek zijn gekoppeld. Bijvoorbeeld: in de volgende boekenkring het informatieboek verder uitwerken in een mondelinge of schriftelijke presentatie; zoekopdrachten bedenken bij een kijk- en zoekboek; een fragment voorlezen; een gedicht voordragen bij de weeksluiting; een fragment uit een verhalend boek selecteren voor een discussie.
Suggesties voor de eerste boekenkring Tip Om de leerlingen te laten wennen aan de nieuwe werkvorm, kun je boekenkringen met een deel van de groep op de gang doen, terwijl de anderen aan het lezen zijn. Onderdeel 1: mooie zinnen Een leerling of de leerkracht trekt een mooie zin uit de pot. Praat over de zin en het boek waaruit de zin afkomstig is. Onderdeel 2: Opdrachten waaruit de leerlingen kunnen kiezen:
12
•
twee leerlingen met hetzelfde boek (of alleen voor de opdracht even samenwerken): Speel een scene na uit het boek, of maak een tekening bij een fragment uit het boek;
•
bedenk een nieuwe titel voor je boek;
•
kies een fragment uit het boek, dat je wilt voorlezen aan de anderen.
De boeken-tipposter Gedurende het hele jaar kan je een poster ophangen in de klas, met kopieën en tekeningen van kaften van de boeken die leerlingen gelezen hebben. Met een post-it of binnenin het dubbelgevouwen papier, schrijft de leerling zijn/haar mening over het boekop de poster. De poster dient als één van de middelen om te praten over de gelezen boeken. 3
Jos Walta, ‘Open Boek’ , p. 113-114
Februari t/m april: de afsluiting februari – april
Tijd
Doel
Les
Materiaal
Kinderjuryles
60 min
Boeken kunnen beoordelen, hoe stemmen?
Themales kinderjury: kennisquiz, hoe stemmen?
Smartboard met internetverbinding.
5. Stemmen
Stemmen op favoriete boek.
Stempakket Kinderjury.
Suggesties voor extra activiteiten De tiplijst van de Kinderjuryductie In december/januari wordt de tiplijst bekend gemaakt via www.kinderjury.nl. Op deze lijst staan boeken, die landelijk door boekenkenners worden aandragen als ‘kanshebber’. Het is een leuk idee om de boeken van eze tiplijst aan te schaffen voor de schoolbibliotheek. Landelijke activiteiten rondom de Kinderjury Alles over deelname van de leerlingen aan de landelijke senaat, het opzetten van eens schoolsenaat, een bezoek van de Kinderjurybus en lespakketten. www..cpnb.nl De Kinderjuryles De bibliotheekconsulent geeft in deze periode een les over de Kinderjury. Ze praat over de favoriete boeken van de leerlingen, praat over de tiplijst en moedigt de leerlingen aan om te gaan stemmen op hun favoriete boek. Stemmen Het Kinderjurypakket is aan te vraqen via het CPNB. Dit pakket bevat een stembus met stembriefjes en posters om in de school op te hangen om de kinderjury bij alle leerlingen onder de aandacht te brengen. De leerlingen kunnen ook stemmen via www.kinderjury.nl. In mei wordt de uitslag ook weer via deze website bekend gemaakt. Ook het jeugdjournaal besteedt hier aandacht aan. Het is leuk om hieromheen een boekenfeestje te organiseren in de klas.
13
Ik ♼ bieb
14