De Vlaamse Brabander nr. 63

63

nt Vlaams-Braba al klimaatneutra

?

Wie helpt mee

Proeven van nd het Pajottenla

delt men

Ssst, hier wan

G-sport voor iedereen

Info rm

ab e Vlaa m s- Br n de prov in ci va e in az ag atie m

‘ Zwemmen geeft mij energie’ Dossier 100 jaar WO I Oorlogsherinneringen in onze provincie

an t | ju ni 2014

Vooraf Beste Vlaams-Brabanders, Mooi, warm weer vindt iedereen lekker en aangenaam. Tot langdurige droogte, plotse stortregens of kwade stormen het plezier komen vergallen. Want dan wordt er gesneden in ons leefcomfort, lijden we schade, verliezen we geld en dat hebben we veel minder graag. Nochtans staat dat ons te wachten indien we de klimaatverandering geen halt toeroepen.

Het klimaat verandert niet zomaar. Door de manier waarop wij met zijn allen zijn gaan leven, zijn wij het die het klimaat doen veranderen. En het zijn ook wij allen die de verdere opwarming van de aarde kunnen tegenhouden. Al is het zeker zo dat de ene daar meer toe kan bijdragen dan de andere, toch zijn we met zijn allen mee verantwoordelijk. Er zijn maatregelen van bovenaf nodig, maar er kan ook veel van onderuit groeien. Klimaatneutraliteit vraagt het engagement van velen. De voorbije maanden hebben het provinciebestuur, de meeste gemeentebesturen van VlaamsBrabant en veel verenigingen uit het middenveld een verklaring ondertekend dat ze zich engageren om in de komende tien jaar te zorgen dat de uitstoot van CO² sterk wordt verlaagd. In dit nummer kan je daar meer over lezen. We rekenen op alle inwoners om samen met hun besturen mee te werken aan klimaatneutraliteit.

Veel leesgenot,

Lodewijk De Witte

Samen op stap in de streek van parelende geuze en glooiende landschappen.

Colofon de Vlaamse Brabander juni 2014 | nr. 63 Verschijnt 5 keer per jaar.

Een uitgave van de communicatiedienst van de provincie Vlaams-Brabant in opdracht van de deputatie.

Realisatie Jansen & Janssen, www.jaja.be Verantwoordelijke uitgever Provincie Vlaams-Brabant, Provincieplein 1, 3010 Leuven

2 | de Vlaamse Brabander

12 Redactieadres Provincie Vlaams-Brabant communicatiedienst Provincieplein 1, 3010 Leuven Contact 016-26 70 00 info@vlaamsbrabant.be www.vlaamsbrabant.be facebook.com/VlaamsBrabant @vlaams_brabant De gegevens worden verwerkt in overeen­ stemming met de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Inhoud

Coverwedstrijd Onze lezers kozen de cover uit deze 2 opties. Word fan op Facebook en bepaal mee onze volgende cover! www.facebook.com/vlaamsbrabant

JUNI 2014

26

6 12 14

VOORUITKIJKEN

Klimaatneutrale provincie Waarom en hoe wil het provinciebestuur Vlaams-Brabant klimaatneutraal maken?

En vooral: wat kan je zelf doen?

GENIETEN

Wandelnetwerk Pajottenland Een fluisterstille kennismaking met het uitgebreide wandelnetwerk dat maar liefst 760 kilometer wandelpaden omvat.

WEDSTRIJD

Win een stilteweekend in eigen streek Vraag van de lezer: Waar kan ik in open lucht zwemmen?

15 24 26

24

n, expo, boeken Luister verhale wandelingen …

Bezoek het Belevingscentrum ’14-‘18 Oorlogsgeschiedenis

Fietsen langs gevechtslinies

,

Ontdek de n Martelaarstede Leuven en Aarschot

WIN

SPECIAL

100 jaar WO I in Vlaams-Brabant KNOWHOW

G-sport voor iedereen Zo laat de provincie G-sporters ontdekken welke vorm van sporten hen het best ligt.

IN DE COULISSEN

Migratie in beeld Wie zijn de nieuwe Vlaamse-Brabanders?

4 infografieken tonen enkele kerncijfers.

15

SPECIAL

100 jaar WO I in Vlaams-Brabant | 3

KORT

De klimaatfabriek in jouw klas Ga jij volgend schooljaar naar het 5de of 6de leerjaar? Zitten er in jouw klas dromers, bedenkers, techniekers, presentatoren, …?

Dan is jouw klas dé klas om mee te doen aan het nieuwe project ‘Klimaatfabriek’. De provincie daagt volgend schooljaar alle 5de en 6de leerjaren uit om de

klimaatverandering in VlaamsBrabant stop te zetten. Ontdek nu vlug hoe je kan meedoen op www.vlaamsbrabant.be/klimaatfabriek. Je weet wat je te doen staat in september!

www.vlaamsbrabant.be/ klimaatfabriek

lekkers van de hoeve in vlaams-brabant

Proeven van Vlaams-Brabantse hoeves Op het Vlaams-Brabantse platteland valt er heel wat te beleven en te smullen. Wil je weten waar je verse hoeveproducten koopt? Waar je van een hoeve-ijsje geniet of een picknickmand bestelt? Waar je kan logeren bij de boer of andere leuke boerderijactiviteiten boekt? Vraag dan de nieuwe brochure ‘Hoeve proeven’ gratis aan: een handige leidraad voor iedereen die de Vlaams-Brabantse boerenbuiten wil verkennen. www.vlaamsbrabant.be/hoeveproeven

Straffe zomer promoties voor streekproducten Vanaf 19 juni* schenkt de vzw Streekproducten Vlaams-Brabant leuke extra’s zoals een glas, tas of gratis streekproducten bij de aankoop van streekproducten. Wie voor 15 euro aan streekproducten koopt in de deelnemende verkooppunten krijgt er bovendien gratis een exclusieve én herbruikbare draagzak in popartdesign bovenop. Ontdek alles over deze straffe zomerpromoties op www.straffestreek.be. Ook de verkooppunten die deelnemen aan de actie vind je terug op de website. *zolang de voorraad strekt

www.straffestreek.be

4 | de Vlaamse Brabander

Duurzame BBQ en klimmen in Hanenbos Wil je de zomervakantie met een feestje beginnen?

Kom dan op donderdag 26 juni van een duurzame BBQ genieten in het provinciaal jeugd- en vormingscentrum. Lokale leveranciers zorgen er vanaf 17 uur voor een origineel en gevarieerd menu met vegetarisch lekkers. Je kan ook een kookdemonstratie meevolgen. Sportievelingen leven zich doorlopend uit op de Hanenbosklimmuur. En speurneuzen kunnen fijne prijzen in de wacht slepen door deel te nemen aan een zoektocht in het nabijgelegen bos. Vergeet je niet in te schrijven voor 23 juni via de website, waar je ook informatie vindt over de shuttle­busdienst die wordt ingelegd. www.hanenbos.be, 02 380 47 13

Gordelfestival duurt zomer lang Het Gordelfestival vindt dit jaar voor de tweede keer plaats. Het grote verschil met vorige editie: het duurt een hele zomer lang!

Deze zomer ontdek je de leukste plekjes in de Groene Gordel rond Brussel. Een gratis Gordelfestival-app loodst je te voet of met de fiets langs de mooiste bezienswaardigheden. Er staan een hele reeks sportieve, culturele en streekgebonden evenementen op het programma, met als topdag 7 september. Noteer deze datum en verwacht geanimeerde wandelingen, culturele fietstochten en massa’s animatie in het Provinciedomein Huizingen en het Bloso-centrum Hofstade.

Dit jaar vertrekken er ook wandel- en fietstochten vanuit de focusgemeente Vilvoorde.

Provincieraad heeft uitvoeringsplannen weekendverblijven klaar De provincieraad heeft een nieuwe stap gezet in de uitbouw van een duurzame toekomst voor permanent bewoonde weekendverblijven, campings en residentiële woonwagenterreinen. Er zijn zes voorlopige provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen opgesteld, voor Aarschot, Bijnendijk, Oud-Heverlee, Rotselaar,

Tielt-Winge en Tremelo. Voor alle sites loopt het openbaar onderzoek tot en met 19 augustus. Kom naar een van de infodagen en laat gerust je mening horen!

www.vlaamsbrabant.be/ weekendverblijven

www.gordelfestival.be

Artistika: gratis portfolio voor kunstenaars Ben jij een beeldend kunstenaar? Stel dan gratis je werk voor in de nieuwe stijlvolle Artistika-catalogus. Het project wil het repertoire van 15.000 tot 20.000 beeldende kunstenaars die in België actief zijn in 12 volumes bekendmaken. Voor elk van de tien provincies komt er één bundel, aangevuld met een Nederlandstalige en een Franstalige voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Afhankelijk van het aantal intekeningen door kunstenaars zal elk volume 600 à 700 pagina’s tellen. Artistika richt zich tot alle beeldende kunstenaars: kunstschilders, beeldhouwers, tekenaars, graveurs, fotografen, glasontwerpers enzovoort. Elke kunstenaar wordt voorgesteld met een biografische tekst en een afbeelding van een van zijn werken.

Geef je gegevens gratis door op www.artistika-books.be

| 5

VOORUITKIJKENPROVINCIE ALE

KLIMAATNEUTR

Een

KLIMAATNEUTRALE PROVINCIE

Onze provincie wil haar impact op de klimaatverandering beperken. Als eerste stap moet de uitstoot van broeikasgassen zoals CO² in Vlaams-Brabant tegen 2020 minstens met 20 procent omlaag. Waarom is dat een goed idee en hoe gaan we dat doen?

A

ls iedereen voor zijn eigen deur veegt, is de hele straat schoon’, glimlacht Luc Robijns, gedeputeerde voor Milieu en Duurzaamheid.

‘Als provinciebestuur willen we binnen het klimaatdebat het goede voorbeeld geven en anderen inspireren.

We beseffen dat onze bijdrage op wereldniveau best klein is. Maar vele kleine projecten kunnen samen wel iets groots op gang brengen. De provincie is het best geplaatst om die vele verhalen de nodige ondersteuning en aanmoediging te geven. Tegelijk leggen we met die acties een basis om ook op hogere niveaus in te grijpen.’

Handen in elkaar

SCHAKEL OVER OP GROENE STROOM

VERMINDER JE ENERGIEVERBRUIK THUIS EN BESPAAR GELD

6 | de Vlaamse Brabander

VRAAG MINDER ENERGIE

Wie de beelden van droogte, stormen of overstromingen ziet, beseft het pas goed:

HAAL ENERGIE UIT HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN GEBRUIK FOSSIELE BRANDSTOFFEN EFFICIËNT

de klimaatproblematiek is geen ver-vanons-bedshow. Wijzelf en onze kinderen worden hoe langer hoe meer met gevolgen van de opwarming van onze planeet geconfronteerd. Het heeft geen zin om bij de pakken te blijven zitten. Daarom probeert de provincie om samen met gemeenten, bedrijven, kennisinstellingen, middenveld en burgers de basis te leggen voor een klimaatneutraal Vlaams-Brabant.

Nulmeting en deadline De provincie klimaatneutraal maken is een werk van lange adem. Luc Robijns: ‘Als eerste stap hebben we de uitstoot van broeikasgassen op het grondgebied van de provincie berekend. Op basis daarvan weten we waar de pijnpunten zitten en waar kansen liggen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Een eerste

‘ De provincie is het best geplaatst om de vele kleine verhalen de nodige ondersteuning te geven.’ echte deadline is dat we tegen 2020 de uitstoot van broeikasgassen in onze provincie met minstens 20 procent willen inperken. Om dat te realiseren, overtuigden we minstens 40 Vlaams-Brabantse gemeenten om op 25 juni 2014 samen het Burgemeestersconvenant te onder-

tekenen. Vorig najaar onderschreven al 56 gemeenten en meer dan 25 organisaties het provinciaal klimaatengagement.

Zij engageren zich om samen op zoek te gaan naar concrete ideeën en samenwerkingsverbanden. In juni maken ze dit ­engagement concreet.’

Klimaatplan Klimaatneutraliteit gaat nog verder. In een klimaatneutrale provincie is de uitstoot aan broeikasgassen in evenwicht met wat de natuur en bodem kunnen opnemen. Uit een grondige studie volgt begin 2015 het jaartal waarin de provincie Vlaams-Brabant klimaatneutraal wil worden. Samen met haar partners concretiseert de provincie die doelstelling verder in een provinciaal klimaatplan met specifieke doelen en gedetailleerde actieplannen.

Hoe zat dat ook weer?

1

OORZAKEN

Sinds de industriële revolutie is de concentratie van broeikasgassen fors gestegen.

Dat versterkt het natuurlijk broeikaseffect en leidt tot een verhoging van de gemiddelde temperatuur.

2

GEVOLGEN

De opwarming verstoort wereldwijd het weerpatroon en zorgt voor een ingrijpende klimaatverandering. Ook in België verwachten we meer periodes van droogte en wateroverlast.

3

OPLOSSINGEN

Om dat proces te stoppen, moeten we ervoor zorgen dat we minder broeikasgassen uitstoten.

Luc Robijns, gedeputeerde voor Milieu en Duurzaamheid

Of nog beter: klimaatneutraal worden.

In een klimaatneutrale provincie is de uitstoot aan broeikasgassen in evenwicht met wat de natuur en de bodem kunnen opnemen.

| 7

VOORUITKIJKENPROVINCIE ALE

KLIMAATNEUTR

Vele kleintjes maken groot

Onze provincie klimaatneutraal maken, lukt alleen met de hulp van zo veel mogelijk gemeenten, bedrijven, organisaties en gezinnen. Op de klimaatkaart vind je alle projecten die hun steentje bijdragen.

7% 10 % 15 %

30 % 38 %

Wie/wat veroorzaakt de CO2-uitstoot in Vlaams-Brabant? huishoudens

De huishoudens en het transport zijn samen goed voor een aandeel van liefst 68 procent. Ook als gezin of organisatie kan je dus de uitstoot voor een groot deel helpen beperken!

TEST

transport handel en diensten landbouw industrie

HOE

1. Het is maandagochtend en het regent

pijpenstelen. Hoe ga jij naar het werk?

• Ik trek mijn regenbroek en -jas aan en neem de fiets........................................ 4 • Ik neem mijn autosleutels en ga met de wagen......................................................... 0 • Ik bel naar mijn collega om te vragen of die mij komt oppikken..................................... 1 • Ik zoek de uurregeling van de bus op en laat voor één keer mijn fiets staan................2

2. Je hebt de maandagmorgen overleefd.

Tijd voor een lunch met de collega's.

Wat eet je?

• Ik kies zoals steeds voor de vegetarische maaltijd. ................................. 4 • Ik eet mijn lunchpakket op: zelfgebakken brood met kaas en

8 | de Vlaamse Brabander

een slaatje met radijzen uit mijn moestuin....... 4 • Ik eet graag vlees, maar beperk dit tot 1 à 2 keer per week. Vandaag ga ik voor vegetarisch........................................................2 • Mensen zijn vleeseters. Ik kies dus meestal voor een steak, saignant gebakken, met frieten en een stevige kwak mayonaise.

De sla is voor konijnen.. ................................... 0

3. T ijdens de lunch gaat de discussie over de nieuwe wagen van een collega.

Waarvan droom jij?

• Ik ga zonder twijfel voor een Duitse terreinwagen met een V6-benzine motor.......... 0 • Ik verkies een treinabonnement om de files te vermijden......................................... 4 • Ik ga voor een elektrische wagen.

Die zijn binnenkort niet meer uit het straatbeeld weg te denken..........................2

J

awel: ook jij kan een verschil maken. Wist je dat de woningen van de Vlaams-Brabantse huishoudens samen verantwoordelijk zijn voor één derde van de totale CO²-uitstoot van onze provincie? En als ook nog eens de bedrijven op de kar springen, zijn we al een heel eind op de goede weg.

BEN • Ik schrijf me in voor autodelen. Het is een milieubewuste oplossing. Bovendien kan ik het geld dat ik hiermee uitspaar investeren in een nieuwe fiets. 2 in 1 dus.......... 3

4. J e komt thuis na de werkdag. Buiten is het koud. Hoe verwarm jij je huis?

• Mijn huis is zeer goed geïsoleerd.

Ik hoef slechts minimaal te verwarmen, en dit gebeurt door middel van een warmtepomp. ........................................... 4 • Ik heb nog overal enkel glas.

Ik draai de elektrische convectoren maximaal open. ............................................... 0 • Ik ben een echte koukleum. Hoewel mijn huis redelijk goed geïsoleerd is, staat mijn thermostaat geregeld op 24 graden. ................2 • Ik woon in een huis van twintig jaar oud.

Het is geïsoleerd volgens de toen

Bron: www.vlaamsbrabantklimaatkaart.be

Voorbeeldprojecten in kaart Om zo veel mogelijk spelers mee op de kar te krijgen, brengt de provincie alle initiatieven van gemeenten, bedrijven en organisaties in kaart. Per project kan je in één oogopslag zien hoeveel ton CO² ermee wordt uitgespaard of hoeveel hernieuwbare energie er wordt opgewekt..

In Schoonhoven vind je bijvoorbeeld het watermolenproject van Ecopower.

De watermolen van Schoonhoven is een beschermd monument. Wij hebben dat

JIJ?

gerestaureerd en ervoor gezorgd dat er elektriciteit geproduceerd wordt,' zegt Dirk Vansintjan van Ecopower. Sinds 2011 wekt de molen groene stroom op voor een tiental gezinnen.'

Netwerk en demonstratie 'Voor ons is de watermolen een demonstratieproject waarin zowel het economische, de erfgoedwaarde als het ecologische belangrijk zijn. Dankzij de klimaatkaart zie je duidelijk dat we een aanzienlijke bijdra-

OMCIRKEL WELKE STELLING HET BEST BIJ JOU PAST EN TEL JE PUNTEN OP.

geldende normen. Mijn verwarmingsinstallatie is wel dringend aan vernieuwing toe, hij verbruikt nogal veel energie..................... 3

5. N a het eten wil je de vaatwasmachine starten, maar er gebeurt niets. Stuk!

Wat doe je?

• Ik bestel onmiddellijk een nieuwe.

Liefst zo goedkoop mogelijk, ongeacht het energielabel................................ 0 • Ik kijk op een tweedehandssite of ik geen toestel van iemand kan overkopen............. 1 • Ik hoef voorlopig geen nieuw exemplaar, ik doe de afwas voortaan met de hand..................................................... 3 • Ik kies een nieuw toestel met een A+++-label. Die kleine meerinvestering haal ik er snel weer uit...................................... 4

ge leveren op het vlak van CO2-reductie.

Ik vind de kaart een interessant initiatief.

Ze zet inspirerende projecten in de kijker en brengt bedrijven of organisaties die op zoek zijn naar gelijkaardige oplossingen met elkaar in contact.'

Zet ook jouw project op de kaart: surf naar www.vlaamsbrabant.be/ klimaatkaart of bel 016 26 72 80.

RESULTAAT 0-5

Het klimaat en jij zijn geen beste vrienden.

Enkele kleine inspanningen kunnen nochtans een heuse bijdrage leveren. Zo heeft veel vlees eten een enorme impact op het milieu en je gezondheid. Of neem eens je fiets i.p.v. de wagen om naar het werk of de sportclub te gaan?

6-10

Jij bent je bewust van de problematiek, maar je onderschat hoe belangrijk je eigen bijdrage kan zijn. Bijvoorbeeld door streekeigen producten te kopen, zorg je ook voor een lagere CO²-uitstoot.

11-15

Jij beseft goed dat we het tij moeten keren en je handelt ernaar. Toch kan je nog meer doen zonder aan levenskwaliteit in te boeten.

Ontdek de tips op de volgende pagina’s en kijk hoe je jouw bijdrage kan vergroten.

16-20

Proficiat, jij doet enorm je best om zo klimaatneutraal mogelijk te leven. Doe zo voort, en overtuig anderen om jouw voorbeeld te volgen. Daag hen uit met eenvoudige dingen die jij al doet!

Je score verbeteren?

Ontdek onze tips op www.vlaamsbrabant.be/ klimaatneutraal

| 9

VOORUITKIJKENPROVINCIE ALE

KLIMAATNEUTR

Fiets vaker Gebruik de fietssnelwegen

Volg een Bouwteamcursus

WEES EEN AMBASSADEUR EN DEEL JE ERVARINGEN

PLANT BOMEN

Koop niet meer dan je nodig hebt Gebruik een herbruikbare boodschappentas

TRAP

STAP S

T

LEER MEER

PRAAT/STIMULEER VRIENDEN/SCHOOL/ WERK

JOUW STEM TELT: PRAAT MET LEDEN VAN DE GEMEENTERAAD/ VLAAMS PARLEMENT/KAMER/PROVINCIERAAD

Ga naar een gemeentelijke infoavond duurzaam bouwen Vraag advies aan het steunpunt duurzaam bouwen

1001 IDEEﾃ起 VOOR EEN KLIMAATNEUTRAAL VLAAMS-BRABANT #KLIMAATNEUTRAAL

HERGEBRUIK MATERIALEN OP EEN ZO HOOGWAARDIG MOGELIJKE MANIER

Sorteer papier Ga naar de kringloopwinkel

GEBRUIK MINDER

BEPERK MATERIAALVERSPILLING

EET SEIZOENSGEBONDEN EN STREEKEIGEN

KIES VOOR DUURZAAM HOUT MET EEN FSC OF PEFC-LABEL

Organiseer of ga naar een repaircafﾃｩ Geef en neem op een geefplein

FSC PEFC

EET MINDER VLEES

BIO

EET BIOLOGISCH

STAP IN EEN VOEDSELTEAM

10 | de Vlaamse Brabander

Neem de trein voor middellange afstanden (< 500 km) Neem de trams/snelbuslijnen

zuinige auto met hoge ecoscore hybrideauto

Koop een milieuvriendelijke auto

elektrische auto

Carpool

auto op aardgas (CNG)

Deel een auto (bv. Cambio) Rij energiezuinig

Volg een cursus Ecodriving

P

Koop CO2-credits Bouw of renoveer compact Breng zonnewering aan

VLIEG MINDER

PERSONENWAGENS

O

Isoleer je huis goed Check je energieverbruik

Vraag premies aan Eandis/Infrax en/of je gemeente en/of de provincie

Plaats zonnepanelen

SCHAKEL OVER OP GROENE STROOM

ENERGIE

DRINK KRAANWATER

VERBRUIK MINDER ENERGIE

VERVOER

OPENBAAR VERVOER

Check regelmatig (maandelijks) je bandenspanning

Neem een zonneboiler Plaats een warmtepomp Gebruik een Micro-warmtekrachtkoppeling

HAAL ENERGIE UIT HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN

Koop groene stroom bij je energieleverancier

GEBRUIK FOSSIELE BRANDSTOFFEN EFFICIﾃ起T Droog de was buiten

VOEDING

Wees zuinig met verlichting Gebruik energiezuinige apparaten Zet je verwarming een graadje lager

KOOP VERSE VOEDING IPV DIEPVRIES

Schakel apparaten en computers uit Installeer een hoogrendementsverwarmingsketel

KOOP RECHTSTREEKS VAN DE BOER

Beleidsverantwoordelijke: gedeputeerde Luc Robijns

WWW.VLAAMSBRABANT.BE/KLIMAATNEUTRAAL | 11

GENIETEN

ND K PAJOTTENLA

ER WANDELNETW

Ssst,

hier wandelt men Sinds juni is het Wandelnetwerk Pajottenland meer dan verdubbeld in omvang. Met zijn upgrade van 300 tot 760 kilometer is het netwerk het grootste in Vlaanderen. Het maakt het Pajottenland tot de perfecte streek voor een fluisterstil weekendje weg dichtbij huis.

12 | de Vlaamse Brabander

H

et Pajottenland is een voortreffelijk wandelgebied met een boeiende geschiedenis. Het is de regio van de parelende geuze, Brabantse trekpaarden en verrassende plattelandsdorpen in het glooiende landschap. Het is de streek waar charmante watermolens, vierkantshoeves, akkers en weiden Bruegel in de zestiende eeuw tot meesterlijke schilderijen inspireerden. Het is ook vandaag nog een streek waar de ongeschonden natuurpracht langs ontelbare wandelpaden je zalig tot rust laat komen.

Getjilp en wind Sinds 2010 vond je al een netwerk van meer dan 300 kilometer op elkaar aansluitende wandelpaden doorheen de gemeenten Gooik, Lennik, Pepingen, Roosdaal en Sint-Pieters-Leeuw. Sinds kort zijn daar nog eens 460 kilometer bewegwijzerde wandelroutes bijgekomen, verspreid over de gemeenten Galmaarden, Herne, Bever, Sint-Pieters-Leeuw, Dilbeek, Halle, Geraardsbergen en Ninove. Dat maakt het wandelnetwerk Pajottenland in één klap tot het grootste van Vlaanderen!

Uit het uitgebreide wandelnetwerk kiezen we voor een wandellus van 6,8 kilometer rondom het stiltegebied bij Galmaarden.

De Vlaamse overheid riep de regio als eerste in Vlaanderen uit tot gebied waar de natuurlijke geluiden overheersen en beschermd moeten worden. We vertrekken vanaf het Baljuwhuis in het dorpscentrum en laten beetje bij beetje de bebouwing achter ons. Achter de koeienstal van boerderij De Calogne slaan we rechtsaf de velden in en we horen hoe dartel de wind door de ­bladeren ruist.

Bidden voor de boeren Een vrolijk lentezonnetje schittert boven een lappendeken van akkers en weiden.

Bij de Sint-Leonarduskapel komen we weer in de bewoonde wereld. Als we rondom ons kijken, beseffen we dat de kapel niet toevallig naar de patroonheilige van de vele boeren in de streek genoemd is. We wandelen langs het Hof van Lummen, een karaktervolle maar wat vervallen boerderij uit de achttiende eeuw. Vanaf hier stappen we weer langs onverharde paadjes en opnieuw richting onverstoorbaar kabbelende Beverbeek.

WIN

20 wandelkaarten Kriebelt het om je stapschoenen aan te trekken? De Vlaamse Brabander geeft 20 kaarten met infogids van het vernieuwde wandelnetwerk Pajottenland weg. Beantwoord onderstaande vraag voor 30 juni door te surfen naar www. toerismevlaamsbrabant.be/pajottenland.

Een onschuldige hand kiest de winnaar uit de juiste antwoorden.

Zellik

Sint-Ulriks-Kapelle

TERNAT

Groot-Bijgaarden

Sint-Katherina-Lombeek

LIEDEKERKE 40

Sint-MartensBodegem

20

67

20

40

40 40

40

40

42,

Wolsem

5

60

40

Hollebeek

Okegem

55

60

40

50

40

,5

40

40

40

67,5

Wambeek

60

40

40

Hoeveel kilometer nieuwe routes telt het wandelnetwerk Pajottenland? a. 460 b. 760 c. 300

60

40

Borchtlombeek

60

20

60

40

80

ra

0,9

rg

be Putt en

4

Pos twe g

Z e lli

1,3

60

Victor Nonnemanstraat

cht

alo

Vic tor M

40

60

1,1 0,5

weg

ses teen

Br

Holl es t raa t

0,9

Brus sel

al

60

0,8

1,1

115

381

0,9

estr aat

113

Auguste

erts

112

Demae gh

40

Be

HALLE

tla an

0,7

40

382

114

390

120

veld Wilgen

60

1,7

ngs Edi

este

Su

eg enw

6

0,

i aa rk ike

n

e

at tr a lles

1,9

dzo

40

Buizingen

116

325

tra at

Hon

n

1,3

tr. eks Elb

t

Velds

327

weg

Bruss elba an

0,4

0,2 str aa t

40 7

0,

0,9

Mierenb erg

0,8

Dae

He ikr uis est een

Ze

119

391

8

0,

1,2

384

383

t raa

118

Kape

0,

k ve l d

Ko

0,3

Brabant sebaan

W

4 0, S c heyssingen

Schey ssi ng e

0,2

0,7

Astr

380

at stra rtse

tr.

rts

ee

mst

at

0,9

1

0,4

40 2

0,

2

75

ns s

Do re ke

tho Kie

ra eertst

aat str lle pe Ka

Ke tel st ra

at

at

1,3 Eksterstraa

0,2

,5 67

Groenst

r. at

ke rs tra

7 t Boss traa tra at

ss

Fe

9 0,

1, 5

1,

t

E

Trapstraat

1,1

Nederb

6

40

40 1,5

eek

Za arb

0,4

0,5

Scheerwe at ide s t ra

Kr ui

1,1 at

Ro os tst ra

0,4

Kw ad es tr

st r a a t

Doo rn

1,3 0,2

gen

Elin

3

g op

1,

nwe

Stee

ter

kou

Ne er

0,3

e

eg

.

eg

R osw

2

1,4 sko uter st ra at

60

t

1,2

0,6

1,2 0,1

0,9

ae k Hoe

sn

Zen

Sint-Rochus

60

stra at

0,8

91

60

nge Edi

eg enw ste nse

80

40

gens tra a

Te r

0,1

Molenstraat

Groenstr aat

at tebr ug stra Bau

b

Essenbeek

29

traat

- E4

es ov

A8

Lembeek

100

60

80

80 60

102

60

120

60

100

80

60

60

0

,5

60

421 422

12

1,4

80

Saintes

60

60

Bierghes 80 40

80

9 EURO 60

60 75

ONTDEK DE

60

Groene Gordel Petit-Enghien

80

80

141

60

VLAAMS-BRABANT

60

www.toerismevlaamsbrabant.be/ ledroG eneorG routecontrole T 016 26 77 96, routecontrole@vlaamsbrabant.be ED KEDTNO

2014 | 2016 Wisbecq

0

80

60

100

80

ENGHIEN 60

10

60

0,9

60

Grotestraat

te

raa t

Oude Sc hap ens t

0,4

40 0,9

Ilinge nstr aat L o ss estraa t

1

e

n tj

1

enh uis st ra

ek Zi

a ut eb rg str a

0,

enstr. buizing

Opper

ois tra

0,

lo

6 0, Lange st ra at

0,5

st ra at

nc kx

pe n

0,9

W in ne

0,5

Pata ttes traa t attesstraatt 1,1 Pata Patattestraat

1

elbaan

Bruss

1 ud tst ra at ho

ck

3 1,

Ee

0,9

0,5

80

Wa

0,5

6

seste enwe g

Eding

be e

0,1

Heidestr

st ra at ge

ers tra a Ne

0,5

r s traat

te

8

1,

5

2

Bee

392

60

ef

67

1,3

Wolvendries 60

60

1,6

60

328

1,

Daal

0,6

idln .

23

70

1

1,3

s tr aat

t Tra at

Eiz eri ng es tra

0,6

Asses teenw eg

eidestraat Ter H

0,6 sestee nweg

ber gstra at

Eding

Safel n

g

seste enwe

Gooike

0,8 0,6

80

0,7

Ass e eg Ste enw

e

0,4

g Ass

Stee nwe

Ra n

0,2

80 0,3 1,3

40

Veldstraat

Eding

0,8

raa t

dst

Br

s berg stra at

Ste enw eg Ass e

9 0, Tem

Natte

0,9

1,1

0,3

60

1,3 efs tra t Dre

0,1

at stra

Rozenbroek

Bergen broekstraat

0,4

t

broe kst raa

Hoe len

0,9

0,4

Kastee lstraat

ek bro

0,8 ndrie s

ho ve nk Ra

0,6

0,

1,6 Lee ns traa t

0,1

0,4

1,4

0,7

ogbaan Ho

0,5

0,2

0,3 0,3

0,5

W itt ew

Kindekensstraat

60

heide

0,1

1

40 Plenskensveldstraat

at Lee ns tr

40 2

40 4 0, oe sm ol en st ra at

8 0,

ra at

7

0,

nd rie s Re

7 0, 2 0,

Te rre st

0,6 1

str aat ele Vol lez

1,1

t

Pr oc es sie str aa

Lo

ok

a

Vierbergenstr.

0,2 0,8 0,1

g Wi tte we

0,6

0 10 0,8

0,7

0,3

at

stra

ag

Ha

0,

60

m

Kwa te

0,7

0,1

1,1

Mon seb eek str.

40

ss eide

Ka

0,3

Steenhou t

1,8

Re pe ko

0,5

at

E rr ebeks tra

0,1

0,2

em er ke nd

8

N

40

stra at

Zeu ning en

1

St at ie

60

er ijk str aa t

Kr am

at ra st

0,1 0,4

Go

at

fst ra

ho

0,9

Ninoofse Steenweg

Rijs traa t

0,8

40

aat

or

el b

60

Gruns

5

1,

1,5

an

ba

ld

1,1

end Haz ries

0,1

1, 7

e er

80

60

st

1,4

dt

Puy

ms traa

80

0,5

Da alb

nde rstr aat

0,7

enbu Voss

0,1

0,5

90

raat test Bet

2,5

0,8

0,7

Ninoofse Steenweg

Kr e

0,6

40

1,1

1,5

0,9

0,6

g

2,9

Rod ewe

t

aks tr a a

Winter k

60

0,1

n s traat

0,8

60

0,6

at

Hoogst r

0,8

1

0,8

Werfstraa t

Gobz

Pi jp

Ninoofse Steenwe g

60

6

Ned e r

40

t aa str us ch

0,

385

1,8

1,9

t - Ro Sin

es t

0,4

40

20

He irb aa

80 Papenstra at

0,7

Wild ers tra at

ke

40

n

40

eg

60

eg rsw

0,5

0,3

80 at ks tra

40

60

0,3

0,6

Gr ots tra at

0,1

0,9

Berc 0,6 hem bo s

t

tr aa

20

0,6

lri jk

me

aa t

60 0,1

40

0,2

ee

20 20 Edingsesteenw eg

rstr aa t Stie

0,7

20 traat Kerings

sst raa t

sp

Ra

60

0

10

0,4

1,1

0,3

0,4

We

703

aat str gen llin Be

1,2

324

1,1

60

weg

393

hte

40

0,9

40

1,3

Bo ek ev i

40

Me ier ij

On ke rze les tra

40

9 0,

3 0,

Kru iwg e

0,4

olen Vosh

n

Pac

0,9

Ter meere

2,4

t aa tr

eg nw tee es

40

2,2

0,9

60

ens rg

Mekingen

60

Halleweg

92

40

an ala op Eur

5

0,

at

322

Kouter

40

t

0,7

traa

enw eg

w en te es

aat

60

60

Daele str a

1,1

2,8

Elswegs

Ste

Hoge

1,2

t

0,7

704 1

s

Mechelsgat

an ba

1

0,

3

0,

0,5

se

Beert

1,7

2

rstraat n-Nede

eg Elsw

Be

40

broek Pijn

tse an ab Br

traat Hoeves

96

a tra ns oe Gr

Klei

an ekla enbe Vlez

Impeleer

1,6

iks nn Le

332

40

1,3

an ntsteba

702

1,4

1,2

331

2

0,

oof

t

Mu yd t

tr. as

Braba

80

nt

1

0,8

ra at

Si

0,3

eg enw

en Booi

lst

0,2

1,1

0,3

tr. lrijks He m e

Den

Lennikse ste

Zave

eekstr.

t

an

394

Nin

aa

Akre nbos

Herdesb

0,4

aa str ijne

0,3

baan Braba ntse

Park Coloma

1,6

en ing Pep

388

st r

60

0,2

at estra Ped

Kon

1,1

ldba sve

387

aa

60

Poverstraat

traat ebeeks

2

Herd

g we ld ve ze an

mstr

Bo

386

23

dre en gal te ch

705

1,5

60

2,1

353

60

Armveldweg

at

oo elb

Mechelsgat

321

a

323 Galgenstr

1

128

t

80

60

420

60

0,5

n Baa ote Gr

336

329

tr a iks

E ik

Na

5

60

Marcq

at tra us

60

320

aat Beertstr

Lage

60

1,9

aa str Top

706

eg nw

111

701 127

1,2

eleerstraat J. De Dobb

0,

318

ek ro

Puttenberg

0,3

t

n

0,1

43

App

tee es

b ne Ma

ols traa t

2

at

enw eg

0,8

Terheuge n

f ee sdr

sje Sij

67,

60

iks nn Le

Ste

60

351

Bos Ter Rijst ef dre ken vin tel eef Dis ndr kke ebo Re

1,3

424

0,4

rg enbe a n s Wey

se

ra

389

0,3

Manebroek

str aa t

t ems ed

1,5

ss tra at

n eere rm Te

1

t raa gst ru

0,2

Kokiane

jkstra

t

Fr

1,1

ka ert

Ko ute rst r

T e rh eugen

eb ut Ba

60

350

r.

1,8 n

0,7

Cr oc

0,7

oof

ss tra at

713

712

1

80

t ss Bo

ber ghe laa

Doyli

aa str

0,3

at

Kattenhols tr.

3 1,

kh

1

Cau wen

eef sdr hui

e orr

0,6

0,9

40

317

en ng lli

94

80

60

cht Wa

stb

0,2

1,1

t

Be

707

2,1

rstraa Donke

op

t raa eel st Kar

349

Ba

Na

0,5

r

0,1

1

0,

0,3

0,9

at str a kse

t es ks aa en

0,3

g

Breedhout

108

traat Palokens

326

352

431 0,2 354

a na de Ou

ud

at

0,

348

0,7 i s es teenweg

60

356

60

0,6

0,6

aat

tra ses Los

117

7

0,

7

0,6

0,2

Park Ter Rijst

40

Nin

yse gom

40

700

0,

1,4

Smi

315

Hu

0,5

78

335

laere straa t

Nerebosstraat

c Ee

t es Terr

Kr

359

0,1

360

Kriek e

1

60

0,3

2

40

0,7

95

0,8

2,

He ikr u

dts tr.

eg

60

0,6

333

8

0,

0,

7

Bosstraat

0,4

80

ou

Onderst r

en rs e l

0,4

0,1

at ra

Tro p

80

n

jve Grote Vi

4

0,

0,6

Nin

st en m m ka

345 347 341 Bogaarden 346

7

u

357 358

334 Katt

Teleweide

1,

708

t r aat

1,4

1,1

0,

les tra at

Ou den ake ns

0,5

Ben jij een enthousiaste wandelaar? Toerisme Vlaams-Brabant zoekt vrijwilligers die peter of meter van een van de lussen van het wandelnetwerk Pajottenland willen worden. Je engageert je dan om op regelmatige basis – minstens twee keer per jaar – de bewegwijzering van een of meerdere lussen te controleren en daarover feedback te bezorgen. Wandelnetwerk Pajottenland strekt zich uit over Lennik, Pepingen, Gooik, Herne, Galmaarden, Bever, Roosdaal, Dilbeek, Sint-Pieters-Leeuw en Halle. enh

0,3 Mol

80

en w Ste

93

t aa tr

at

4

0,

Gras mee rstra

40

1

122

Pelikaan

314

Dr ee f

Bellingen

97

40

k nbe e

60

1,5

0,

103 361

G ro e

0,3

t

Zuu

0,5

3

1,

Plutsingen

271 0,1 104

t

ro n Korte T

0,4

g ber

Post

0,4

aa str

110

0,9

s

at

98

Ko

0,7

aat nstr

355

1

0,5

Schamelbeek

t

310

Pe tru s

t Belle straa

0,4

SINT-PIETERSLEEUW

1,5

77

4

1

714

n aa lb

1

316

338

0,4

e

tra les

t

inde Terl

339

330

272

107

448 364

stra at

101

kkestr aat

340

342 weid Tele T

0,1

ol

raa

Heikruis

Sch

72

gstr aat

710

leurus sF on Alf

0,9

Zaarbeek

Donker s t raa

lle

124

711

126 Beisberg

76

rgstr aat

aat str eek elb

at kstra

Beringen

Ste enw eg

tje aan

0,2

M

sst

aat str

1,4

0,1

den Paar

0,5

0,4

t

ek tbe

oo f se

Nerebosstraat

80

Terlinden

ing

r.

Bru sselsest

0,5

Los ses traa

Pu

307

Zw

0,8

1

B

80

Tro nt

0,2

0,8

E

e

raat

1,6

0,

s

0,7

t raa itst

tr a

Bre e-

1,3

debe

75

enst

ken elde

t

5

1,5

5

73

1

Baasbe

am

57,5

0,

74

Geynsberg

109

9

362

0,

B ossu

0,6

0,7

1

at tra ks

Kwa

at ra st

ring

t

0,3 t

t gstraa ber en

0,4

at tra mbergs

aat str uw kla tte Ka 0,6

1,1

eg ldw

0,6

0,3

t

Gote

rsstraa Weve

str aa

0,3

Z w i jn

T

0,4

0,8

ive aa Kr

1,5

0,6

2

0,

t traa as 0,7 nn

0,9

straa Schepda e l

ld ek en

t

tsin PPlu

nstra a t ge in Pluts

60

47

60

at stra

at

t

0,7

1,3

a at

g

dstra at vel ns Plen s ke

Po

60

1,4

e Katt

tra ns

tra

at

ber g st r

we

0,2

en Ste

traat Wolvens

fse oo

Lom

Nin

0,6

kke nbe rg

344

Dreef

2

0,

2

0,

Populieren stra a t

enstraat Gro

0,5

aat tr str nnkks ilin iliin Ge

105

ijn W

,75

311

306

0,

40

0,7

40

71

str aa t

ee melb Scha

75 lix

736

traat E lswegs

1,6

Hoo

121

0,5

PEPINGEN

40

aa

1,8

1,7

49

1,5

0,3

t raa

g

0,3

416

417

1

60

425

at ra st el Da

1,8

40

Van 1 oktober tot 1 maart mogelijk afgesloten voor de jacht

48

0,3

0,7

we en Ste

46

1,3

53

50

411 415

Zw

8

80

270

tte

430 Van

35

at

429

60

4

Manhovebos

traat gens Terha

e ofs

0,2

1,

60

e Lookaits

ara

432 Warlo

ard est ra

e ov kh

60

0,5

itse

40

0,7

no

45

40

51

60

Ra

Markstraa

stra at

1

,5

1,5

Romont

2,3

60

0,8

40

428

Wa

72

Rooststraat

om

at

56

60 Mo

60

0,4

0,2

0,6

0,6

426

60

le

el ze

0,3

55

lle ke ns str aa t

0,

106

0,5

733

40

Oudenaken

1,1

0,8

40

al Rattenda

at tra ms

se us Br

0,7

40

t

716

739

Mo

735 732

0,9

99

aa

312

0,7

0,5

2 Mo

58

343

0,1

Gezocht: peters en meters

g

5

77,

80

rebeekstraat

rre tbo Pos

,5

0,2

1,4

72

ue

we

at tra es ss Lo

40

443

70

7

0,9

Rattendaal

737

raa t Mo lenst

O

0,

Breemput

125 1,

1

1,3

305

en

aat

80

269 ee

427

410 40

0,8

t

estraa Lind

Ste

60

4 1,

60

0,9

tra ers Mo

33

Ste enw eg

1,2

es

tra ws eu

B

433

t

Gh

0,4

e To r r

ssines

rdb erg se

303

se

t

265

267

t

447 Be

at

Ni

0,6

409

raa

1,6

KAART EN INFOGIDS

1, 3

te

2

0,

6

0,6

741

1

738

Sint-LaureinsBerchem

123

0,6

717

raat

1,2

1

1,

1,2 restraat bor len Mo

31

40

745 743 744 0,1

60 0,1

60

113

0,4

33

35

3

60

304

363

444

46

445

446

40

1,3

54

2

1,

0,8

40

1,2

Ger aa

414

60

59

1,2

52

503 40

0,6

413

1,8

2,8

He kst raa t

st r

Te r

266

Zwar

Zwarte Molenstraat

100

32

Domst

Vlezenbeek

740

133

0,6

Vog Plankvoetweg

1

at tra es 6 jn 0, ni

730

0,5

0,8

t aa

0,4

rre str

73

dest

60

60

1,6

60

Bo

126

weg Post

0,5

g stwe Po

Zwarte Molen

40

Domein van Gaasbeek

81

124

Hof ter Ram

Postweg

1,1

0,6

40

37 Elingen

Brandwacht

40

1

1,2

at tra ns re

435

1

0,5

40

le

36

at ra st

ue

se rg

es

502

2,4

ime

Ae

e straa t

40

Kestergat

ol en

0,2

112

0,7

gs tra

132

729

0,5

129

121

731

111

a at

742

0,4

129 0,4

Domein Groenenberg 0,5

1,5

t aa st r

1,3

300

at

1,6

M

117

114

0,7

38

0,4

ht dwac Bran

39

1,7

tr a ks

116

w

ru

at

Kapelleveld

t

g

e ad Kw

aat ustr

442

Herfelingen

449

1,4

es dri Ren

Sint-PietersKapelle

be ard

Gh

0,1

t

Pontembeek

Mu yd

ra

501

mijn Com

1,4

Vi

enw eg

41

t raa

1,2

0,4

Beve r

0,7

504

te ou

Ste

Kester

r Donke

Beersb

0,7

Kaste els tr.

t

ten s tra at

ebaan Lenniks Beer sb

-A nn

t ru g s

1

727

60

0,8 0,4

Koeivijv erstraa

1,3

ebaa n

726

728

122

Gaasbeek 40

Lenniks

718

40

130

8

0,5

123

82

115

0,1 136 135

Brandwachtstraat

ik

1,

1

oof

0,2

60

0,7

rgs e

60

nd

kst raa

en we

127

11

118

40 Ste

60 at

1

1,1

Bree-Eik

40

40

ofs

e

ra

0,7

34

ni

219

t

Trontinge nstraat

138

-E ik

Nin

45

408

1,4

40

Sm ey er ma r

Ni no

Lin

60

134

0,4

1,2

0,5

1,9

40

Dru

HERNE

400

De knooppunten voor deze wandeling zijn: 612, 611, 622, 621, 613, 612. Kom op zondag 15 juni het netwerk feestelijk inwandelen. Vertrek voor een tocht met allerhande animatie om 13 uur aan het Baljuwhuis, Kammeersweg 2, Galmaarden.

Beleidsverantwoordelijke: gedeputeerde Monique Swinnen 500

ck

at tra -s en

Keystraat

Ge

Broe

Puydt

40

1,4

5

Brunea

d

440

40

450

1,1

t traa tes Gro

43

1,9

2,1

505

40

0,

212

0,9

1,1

0,4

719

60

1,4 t ra a Rinkels

721

Bie

2,5

134

1,

st

103

Vijversele

40

nik

1,5

720

at

1,2

104

t

w

se

Len

G

aat

stra

ijver straa

Pede b eek

t straa om Ro

ek

Mo

40

131

t

Do n

e-Eikweg Bre

130

262

Hondsberg

e -L in

aat str

80

512

em

42

2,4

513

1,3

e

34

1,8

aat str m

Da m

Bre

Ger aar dbe

75

1,7

Kesterbrugge

441

1,8

434

39

412

1,4

Bergem

60

aa str len Mo

407

38

. str

0,3

20

nckxstr. enni ep

L

0,

125

sselse B ru

Koev

2,3

be

len

40

136

aat estr Roll

190 4

196 1,1

Gusta nstraat a f van der Stee

88

137

60

Bree

2

0,1

Hon

42 40

406

ckx nin

60

eg sw Ro

0,7

0,8

1

148 1,1

0,

258

0,2

Lo ckxs traa t 0,6

lastraat Isabel

140

725

0,8

128

Weg kse en ni

traa t i ngens

139

Utve ld

60

56

1,9

438 0,2

436

Li

44

st r a at

0,6

Ka

3

0,6

1,1

t

re

ck

Eysbr oec k

57

straat

t aa str om 8 rgh 0, Be

60

251

t R aseveldstraa

Ekke lenb ergs traa t

405

pen ne

1,2

760KM WANDELPLEZIER

t ra a t

1,6

37

at tra ks

0,6

Rue N o

oe Br

0,2

Kam

58 5

1,4

lds

0,4

65

BEVER

511

1,5

Kamstr aat

4

5

ve

439

40

4

Win

263

260 261 259 0,1

437 Kle

1,2

Kamstraat

40

0,3

rg ho ms tra a

1

t traa Daals

Peverstr aa t

t

401

Leerbeek 0,1

nn Wi

aat n str Planke

722

Sint-Gertrudis-Pede

724

40

138

723

0,7

747

1,5

746

197

40

r vijve Slag

0,7

0,1

147 Frans

0,4

a kenbee

61

1,1

60

a

ek

44

2,7

40

510

s ng

Be

57

aat str Da al

247

142

193

0,7

133 132 Sint-KwintensLennik

Kwakenbeek

Kw

40

214

264

0,9

ldstraat eve Ass

se

80

0,7

1,3

2

re Lo

215

119

Slagvijver

131

141

Zwartenbroek

1

208

210

Lan

Spieringen

ibe

B

402

Haagstraat

0,2

0,4

Goteringen

str .

13

weg

256

209

205

t raa Klein Brusse l st

0,6

t aa

er Kest

at

E

Hey ma nss tr.

1,3

0,1

60

80

249

246

245

1,2

403

1,4

604

at ra

0,6

100

Pro f. F.

0,5

0,4 1

Boss t raat

255

257

59

0,5

250

Langestraat

404 41

nstr aat

48

Ninoofse Steen

0,6

254

eg

nt Si

en

102

337

1

40

32

,5

Sc

Pau slee nstr aat

60

ut ho Eeck

t

60

Burcht

1,4

Groe

at Fra rijkstra nk

1,3

601

60

2

0,5

514

0,8

ste rw

tr.

Schavollies

1,4

he

Mark

H

67

40

639

60

at rstra Beve

3,9

rch Bu

Akrenbos

at ra st

49

1

aat str

603

60

253 Ke

0,7

248

638

aat Bontestr

1,1

30

60

ut

244

G atenstraat

Hey

0,7

ho

er

40

aa t

643

602

Kesterheide

53

0,3

0,8

40

27

Tollembeek

1

80

216

PAJOTTENLAND

641

600

1,

40

raat

Mark

9

5

95

252

1

straat ndij

243

Oetingen

60

640

40

raat

t aa str nte Bo

632

642

Hernestraat

Muylebe eks traa t

tra ns aa Zw

l

bos

515

0,8

r

606

0,9

Akren

1,1

Pepinges t

0,

47

77,5

rse

Kwakenbeekstra at

0,5

223

1,1

22

25

Vollezele

Ninoofse Steenweg

40

Bloemen d a e

ein

50

1,4

at

509

s Dom

ades traat

29

be

3,1

1,5

Domein Akrenbos

2,5

63

0,6

Ro de str aa t

Herhout

508

at

1

er

s bo ren Ak

0,6

1

Kw

60

18

1

608

1,5

605

Em

at tra ers Kout

du Bois

64

tra ers kk

26

Hollestraat

Pla ats stra at

40

t straa Rode

4

0, Ba

1

607

g

Viane

2,8

P ere baan

507

0,5

62

t

st raat

0,

Groene Jager

0,5

242

t

60

21

631

0,6

630

st lle

0,1

GALMAARDEN

62

n

65

rg

1,3

Hellebos

Ho

t aa str er Kout

s rie

1,5

22

40

Akr enbo

Vian

Ste enbe

at tra ies rd Ma

20

19

0,8

0,6

1,4

1,9

21

traat Akrens

Ed ing se we

0,7

ve

Hel leb oss traa

80

0,8

66

0,6

10

1,2

le n

28

635

633

1

17

0,8

1,2

Vianebaan

0,7

626

627

mstraat

Waran dest

63

241

239

238

0,5

Edingseweg

1,4

20

20

Lisière

20

2,7

ou t e r nsk Re

25

Mo

20

a at

20

rfstraat

6

tr gs Ber

61

ebaa

20

60

19

629

609

40

heerst raa t

1,1

Mark

Mark

9

De Rietbeemd

Cri jne

612

t

1

1,2

0,7

80

at

1,1

a stra elle Kap

1,5

20

11

40

31

Ke te lb aa n

uter

60

Kerkhof s traa

18

0,8

17

622

611

610

80

traa ses nik Len

206 60 Zijp

0,6

1

220

Lombergveld

1

207

at tra os ec

an eba Hall

WANDELNETWERK 1

240

ergstraat nsb Re

Hollebeekstraat

1,2

Sint-Le ona rdu s

lveld stra at

tra els ste

el dv ee

217

lst raa t

Se

1,3

GOOIK

52

0,

0,

pe

0,6

27

0,5

221

9

aat apstr

60

143 Ke

0,4

0,

Sint-A

237

55

54 51

. str ek Padden bro 4

218

1

1,1

86

Sint-MartensLennik

60

90

84 0,3

r.

weg Ros

192 191 0,1 0,4

0,7

101

t aa tr ns io Stat

83

Kroonstraa t

60

28

89

ra at

Saffelberg

e Kort

Koe straa

10

14

26

0,3

106 0,2 105 t

1,2

1,2

LENNIK

Proc essi estr aat weg Tram

60

at

0,5

19

194

0,2

Varenbergst

198

8

0, 0,6

0,3

1,1

Palokens

s

0,6

199

195

60

109 107

Ten Ham

Ek

60

6

0, 0,6

0,4

151

Neerbuzingen

80

ee

Terlo

222

152

80

203

Oude Plaats

Hee rbaan

0,9

Opl omb

188

Tomberg

1,5 nb un de rs

berg

0,7

153

Stuiven bergstraat

40

Steenberg

tr. rgs lbe

eg veldw Leeuw

rstr

139

Blaas

189

o

108

85

ks tra at

60

Terloststraat

1,1

224

60

634 Ka

0,4

2,4

60

Hon dens tr.

161

80

80

0,6

202

225

t Scha Zwar

236

22

8

0,

1

n

Ka

1,2

0,5

0,6

Moerbeke

0,5

16

1

67

Eze

0,7

65

1,8

1,3

baa

1

be st ra

Strijland

j l andstr.

1,5

24

636

628

1

Heerba an

rwe g

Steenhoutbos

80

1,2

Gr oe b

201

r.

Zwart Schaap

64

K

Bli jk

Hulstraat

0,3

indest

637

60

23

S tr i

162

2 50

21

Rozenbroek

235

80

0,6

233

tr. es gs er

Ne ge

25

226

40

raards b Ge

80

0,4

0,1

Opperbuzingen

144

29

204 L

Letterbeek

0,3

jlands tr.

de

lo

60

0,9

t sstraa

613

40

Sint-Paulus

0,9

gob erg str aa t

8

1,

stebo Opper

D a mstraat

40

Pauwelst raat

28

0,8

15

40

234

60

2

227

0,7

St r i

at

Heer

1,

t

an Hu ism

r st re

6

tra ns roo

80

at

154 182

0,7

60

Oplombeek

1

0,

1,8

Heuv e l st r aat

0,

9

Ve lds tra at

1,2

Watersc haapstraat

68

Con

625

aa str

621

614

40

6

0,2

1,

40

69

80

623 624

60

Bruinsbr aa oe kstr t

0,

llestraat nho ppe

60

26

0,

615

0,3

0

60

24

t

Achter den Bos

1

228

1,1

230

2

2,

K

9

40

7

e e l straat

60

ut ho

a

Bruinsbroek

616

Ko

eg gsew Edin

1,6

55

Op

eg lew Hol

Bergenbroek

Lingeren

1,4

60

80

1,1

f

4

g er nb

0,2

10

2,5

9

een St

0,4

40

ee St

0,9

30

617

Karboolbos

as tr aa t

n

1,1

0,5

0,6

40

Kas t

1,3

2

0,3

Moerbekebos

ho

62

61

2,4

1

1,6 Zik

baa gse ber

24

0,8

Ekelendries

5

om ck Vre

Steenberg

1,

e Dr

de Ou

ss tra at

2,1

0,

2,

1,6

58

0,4

63

l ae rd te Bo

2,5

40

0,9

59

618

at tra ns

1,5

0,1

Walles traat

62,5

60

at ra st m Da

50

80

14

40

8

Kelen bergst raat

40

o

Lieferinge

0,6

6

0,4

619

K ro

Ni

1

1,5

2

0,

10

1,6

sc

71

8

0,4

0,

56

0,2

nd Wi

40

2,2

60

51

57

1,3

1,3

40

g we gse Edin

13 14

8

ies idr Me

n

Waarbeke

13

60

e Stra at

0,6

n Minne

0,5

60 0,7

0,2

us sels

6

0,8

2,1

34

620

0,7

0,6 Br

0, ef

65

46

Na goed anderhalf uur stappen lijkt de drukte van onze weekdagen heel ver weg.

In de hoge bomen rondom vierkantshoeve het Hof van Tasseniers tjilpen de Pajotse vogels alsof ze op de wei van Werchter spelen. Via de Damstraat komen we op een nieuwe onverharde weg die twee uitgestrekte velden doormidden snijdt. In de verte voor ons steken de eerste huizen de kop op. Het einde van onze wandeltrip is in zicht. Netjes op tijd om nog op een terrasje van een lekker glaasje geuze te genieten!

12

1,2

40

1,9

60

t

1,2

0,5

0,1

53

0,5

4

40

60

7

weg

Spekgatst r aat

0,7

35

Raspaillebos

lse st ra at

40

5

49

32

27

aa t

273

40

at tra ls pe

48 47 Nieuwenhove

0,4

52

1,4

10 1,2

traa t ps

bo aille

0,5

72,5

straat ring Ke

0,4

0,5

eB

rst

33

rst

15

Oud

54

1,9

0,9

0,6

6

us se

1,2

at

11 0,3

rus sel str aa

Zij

60

0,3

a osstr mb Le

Hoogvo

Hoogvorst

t raa sst Bo

gvo

Hoo

29

0,7

80

Br

e

2,4

38

20

0,3

traat pels Kre

k

0,8

40

5

at ra st

n baa ire He

45

at tra rs jve

39

0,2

at

0,7

le

66

40

Denderwindeke

2,1

at tra ds

Dij

1,1

1,8

4

1

2,2

rt

40

20

2,4

1

20

80

eg eveldw Windek

veld Kerk

Volcka

vel Lind e

De

1,2

Klakvijverst r aat

0,8

rze

67

69

G

4

60

en Nijk

Grimminge

40

3

Recreatiedomein De Gavers

Dender

Onke

rd

bo

0,

ds ar Gera

Linieberg

229

11

Neigem

0,5

60

67,5

Ou

0,5

80

16

ille s

Zwijnenberg

87

6

0,

Oude Bruss els e straat

15

0,6 Moe

0,5

Flieren Oechel

80

0,8

181

155

le

Nelleken

rgsestraat

kst bee

44

0,5

er

weg Heer se sel us Br

2,3

te d e

nd

Schendelbeke

2

Rendestede

des

De

Onkerzele

60

2,1 Drie Egyptenb a an

163

aweg Mari

m

raat

str rote

rst Lie

1,2

van

t

0,6

Hof

42

st r a a

R

en

1,1

ei

1,7

Ganze n

16

Bove nka ss

41

60

232

60

renbaan Egyp

166

Mo

79

174

0,5

1,1

80 Drie

67

211

0,1

ek eitse

1,3

81

s be Geraard

Wi jng aa

0,7

0,1

169

lmolenstraa Pe t

0,5

23

0,8

172

167

165 164

2

0,

0,3

be

eg

82

1,1

13

1 0,9

Zandbergen

20

20

2

74

1,5

815

0,

‘ De kapel is gewijd aan de patroonheilige van de boeren. Geen toeval, merken we als we rondom ons kijken.’

Idegem

12

0,3

0,5

12

1,3

20

2,1

14 1,9

Kleivelds traat

3

231

0,7

Sc he es tra at

60

Sint-Anna-Pede

137

0,8

168

177

aat lstr nse

84

95

183

0,8

n

83

80

800

268 b osstraat 0,4

0,4

0,1

1,1

Woestijn

0,4

d

ie

eld Bosv

Fl

rin ge

69

Wijn gaard

88

89

aat str

816 0,5 0,3

814

66

Hu

0,2

85

8

0,4

eg teenw ses

N

ev

Bosvel

70

68

s r endrie

k broe Lange

Vossenbunder

68

72

15

0,2

813

80

0,9

0,4

Hal

3

tr ls ie

0,3

Woestijnstr.

16

Win dm o lenstraat

m Lo

ken al

r

Dende

Br

801

Loveld

www. toerismevlaamsbrabant.be/ pajottenland 80

171

0,7

40

17 78

60

Kattenbos

F. Ba etensstraa t

weg Veld

7

Sc

20

80

811 Neigembos 1

Onze-LieveVrouw-Lombeek

73

0,5

810

812

60

2,6

s ken tte Pu

Tuitenberg

0,

gke ber

ns ee St

Palo ken

40

2

tr ts

Ten

h

Pollare 71

20

r be Al

2

t oo

f

3,2

77

sch tte

De Kloe

72

60

4

40

ts

20

1,8

Hertboomstra at

802

9

20

0,3

Hunsel

0,3

805

0,

He

0,4

0,3

0,3

t

n de ne Be

40

40

173 803

5

0,

804

80

Na

70

4

0,

807

75

Berchembos

eg enw

Appelterre-Eichem

ste lse

3

76

809

176

Hunselveld

t

0,

20

Ha

Ophasselt

n

traa ds el Poelkv

baa lare

0,4

0,2

Pol

0,3

808

Meerbeke 40

ROOSDAAL

aa

t traa gs er nb re pe Ke

60

80

IJsbergstraat

Eizeringen 1,2

175

g in

806

40

Voorde

n Ko

Brusselsesteenweg

Schepdaal at tra es he Sc

1,4

60

Dender 20 40

Itterbeek

80

Ninoofse Steenweg

60

Ninoofse Steenweg

Ka na

40

40

80

DILBEEK

60

60 20

Ba an

80

Goudveerdegem

NINOVE

Itt er be ek se

60

nd De

20

Steenweg

Ninoofse

er

20

40

Smeerbeke-Vloerzegem

60

60

Strijtem

40

40

80

weg

ne

20

Outer

20

80

Steen Ninoofse

60

60

les t raat

ize-Wijnhuize

60

ro i

Ledeberg

40

us se l-C ha rle

30

60

Pamel

40

Aspelare

60

60

80

Kattem

Nederhasselt 40

80

40

20

40

60

40

40

Sint-Antelinks 40

DILBEEK

60

20

40

est een we g

60

60

40

60

Clabecq

TNABARB-SMAALV

80

TUBIZE

80

60

60

60

80

| 13

BRAINE-LE-CHÂTEAU

VRAAG VAN DE LEZER

Waar kan ik deze zomer in open lucht zwemmen?

In onze provincie heb je de keuze uit vier openluchtzwembaden en twee zwemplassen om op warme dagen afkoeling te zoeken. In de maanden juli en augustus kun je in Grimbergen naar het buitenbad De Lammekens.

Vanaf mei tot midden september kun

je naar de grotere buitenzwembaden met glijbanen en speeltuigen in de provinciedomeinen De Halve Maan in Diest en in Huizingen. Een paradijs voor kinderen is ook het openlucht ploeterbad met familieglijbaan in het provinciedomein van Kessel-Lo. Heb je

Stel uw vraag aan de provincie Hebt u ook een prangende vraag waarbij de provincie u kan helpen?

Mail dan naar: info@vlaamsbrabant.be

of schrijf naar: Provincie Vlaams-Brabant, Communicatiedienst Provincieplein 1, 3010 Leuven

WIN

het meer voor natuurlijk zwemwater, dan kun je vanaf april een duik nemen in het Bloso-domein in Hofstade of in het domein ‘Ter Heide’, beter gekend als ‘de Plas van Rotselaar’.

Alle praktische gegevens, zoals adressen, openingsuren en toegangsprijzen, vind je op www.vlaamsbrabant.be/domeinen of op www.­toerismevlaamsbrabant.be Beleidsverantwoordelijken: gedeputeerden Monique Swinnen en Walter Zelderloo

een stiltearrangement in B&B Rosario Voor twee personen, ter waarde van 190 euro, met: • Eén overnachting in een sfeervolle tweepersoonskamer in een voormalig klooster • Een kaart van het uitgebreide wandelnetwerk Pajottenland • Een diner van drie gangen voor twee personen Neem deel Beantwoord onderstaande vraag via de bon of stuur voor 30 juni een mailtje met het juiste antwoord, je naam en adres naar onderstaand adres. Een

WEDSTRIJDBON Naam: Adres: Telefoonnummer:

14 | de Vlaamse Brabander

onschuldige hand kiest de winnaar uit de juiste antwoorden.

Naar welke patroonheilige van de boeren is in Galmaarden een kapel genoemd? a. Sint-Leonardus b. Sint-Pieter c. Sint-Joris

wedstrijd@vlaams­brabant.be Provincie Vlaams-Brabant, Communicatiedienst Provincieplein 1, 3010 Leuven

10 K 0 AT jA e r Ar n W Oi

luisterverhalen, expo, boeken, wandelingen …

Bezoek het Belevingscentrum ’14-‘18 oorlogsgeschiedenis

Fietsen langs gevechtslinies

ontdek de martelaarsteden leuven en aarschot

de groote oorlog in vlaams-Brabant Op 4 augustus 1914 valt het Duitse leger ons land binnen. Het is het begin van meer dan vier jaar oorlogsellende. Ook bij ons, toen nog Brabant, wordt er hevig gevochten. Aarschot en Leuven branden, mensen leiden honger, er vallen doden.

Al op 10 augustus, zes dagen nadat ze de grens hebben overgestoken, staan de Duitsers in het Hageland. De Gete vormt een natuurlijke verdedigingslinie om de opmars van de Duitsers te hinderen. Op 10, 12 en 18 augustus wordt er hevig gevochten in de buurt van Orsmaal-Gussenhoven, Halen en Tienen. Er vallen honderden doden, vooral onder de Belgen.

Maar het opzet lukt: de Duitsers lopen een week vertraging op en het Belgische leger kan zich helemaal terugtrekken tot in Antwerpen.

VERGELDING IN AARSCHOT De weerstand van het Belgische leger bezorgt de Duitse troepen heel wat frustratie en hun zenuwen staan gespannen.

Ze vrezen bovendien vrijschutters of francstireurs. Deze paranoia eist veel burgerslachtoffers. In Aarschot wordt op 19 augustus de Duitse bevelhebber - kolonel Stenger - doodgeschoten op het balkon van het gemeentehuis op de Grote Markt. Door zijn eigen soldaten, zal later blijken. Uit wraak pakken de Duitsers 160 burgers op, waaronder de burgemeester en zijn zoon. Ze worden terechtgesteld.

Op 20 augustus bezetten de Duitsers Brussel. De Brabantse Kouters vormen enkele weken lang niemandsland. De rest van wat vandaag Vlaams-Brabant is, is dan al bezet gebied. Intussen baant het Duitse leger zich een weg naar Parijs, maar bij Bergen bieden de Fransen weerwerk. Om hen te helpen en de Duit-

ŠJean en Isabelle Rigaux

Duitse ulanen (verkenningstroepen) namen positie in op de markt van Overijse (augustus 1914).

16 | de Vlaamse Brabander

W

plein - nemen de Duitse soldaten wraak op de stad Leuven. Ze vermoorden meer dan 200 burgers, slaan aan het plunderen en zetten de stad in lichterlaaie. Vele historische gebouwen blijven niet gespaard: de universiteitsbibliotheek aan de Naamsestraat wordt vernield, samen met 300.000 boeken en manuscripten.

LEUVEN BRANDT

OP DE VLUCHT

Uit frustratie voor deze uitval uit Antwerpen en na een schietincident aan het Stationsplein - vandaag Martelaren-

Tijdens die eerste weken van de oorlog slaan veel inwoners op de vlucht richting Oost- en West-Vlaanderen of zelfs verder.

Vluchtelingen

OVERZICHTSBOEK ‘GROOTE OORLOG IN VLAAMS-BRABANT’

1

De internationale context, de krijgsverrichtingen, de represailles, het dagelijkse leven tijdens de oorlogsjaren en de herdenking en heropbouw nadien. Het komt allemaal aan bod in het mooie overzichtsboek ‘Groote Oorlog in Vlaams-Brabant’ van auteurs Ruben Donvil en Herman Van de Vijver. Het boek is rijk geïllustreerd met foto’s, spotprenten, krantenartikels, dagboeken en ander erfgoedmateriaal.

Later in de oorlog ontstaat er een nieuwe migratiestroom: vanuit de Westhoek en Noord-Frankrijk sijpelen de vluchtelingen Brabant binnen. Zo belanden er liefst 1200 mensen uit Menen in Vilvoorde.

Het leven tijdens de oorlog is zwaar.

Voedsel wordt schaars, maar dankzij hulpacties van ‘The Commission for relief in Belgium’ – het ‘Hoovercomité’ – kunnen de inwoners overleven. Naarmate de oorlog aanhoudt, wordt het moeilijker.

De Duitsers eisen voedsel, paarden en, vanaf oktober 1916, ook werkkrachten op. Reizen wordt een hele klus: voor de trein heb je een duur ‘Reiseschein’ nodig en wie een fiets wil kopen, moet toestemming vragen. Er is stil verzet en er ontstaan ondergrondse kranten, zoals De Vrijschutter uit Halle. Op 11 november 1918 is de oorlog gedaan, maar het leed nog niet. Er wordt gerouwd om de verloren soldaten en burgers, het puin wordt geruimd en stilaan kan de wederopbouw beginnen. Rond 1926, acht jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog, is de wederopbouw van de dorpen en steden in Brabant grotendeels voltooid.

BON BON VOOR EEN GRATIS BOEK ‘GROOTE OORLOG IN VLAAMS-BRABANT’

Bezoek het Belevingscentrum ‘14-’18 in Tildonk.

In ruil voor deze bon ontvang je het boek ‘Groote Oorlog in Vlaams-Brabant’.

Te verkrijgen in het Belevingscentrum ‘14-’18 of op www.vlaamsbrabant14-18.be

4 augustus 1914 | Duitse inval in België

INSPIRATIEGIDS ‘OORLOG IN DE KLAS’ inspiratiegids voor het 4de, 5de en 6de leerjaar

Ben je leerkracht in het lager onderwijs en wil je werken rond WOI in de klas? Bestel dan de inspiratiegids ‘Oorlog in de klas’ op cultuur@vlaamsbrabant.be. of via www.vlaamsbrabant14-18.be

1

©Collectie Rigaux: collectie Jean en Isabelle Rigaux

©collectie Tienen

se troepen af te leiden, doen de Belgen een uitval uit Antwerpen. Van 24 tot en met 26 augustus raken ze tot in Zemst, Wespelaar en Imde bij Meise. Na schermutselingen in Zemst, nemen de Duitsers wraak op de burgerbevolking van het dorp. Huizen worden in brand gestoken, onschuldige burgers vermoord.

Er volgt een tweede uitval uit Antwerpen.

Van 9 tot 13 september vechten de Belgen zich een weg richting Rotselaar en Aarchot. Tijdens de Slag aan de Molen in Rotselaar wordt hevig gevochten. Er sneuvelen meer dan driehonderd soldaten. Een derde uitval van het Belgische leger op 26 september mislukt. Na gevechten in onder meer Opwijk moeten de Belgen zich terugtrekken. Een dag later starten de Duitsers een offensief in de Brabantse Kouters om het niemandsland te veroveren. Op 10 oktober geven de Belgen Antwerpen op en trekken ze zich terug in de Westhoek.

Oi

Daarnaast kunnen alle scholen een boekentrolley over WOI lenen.

Ideaal als aanvulling op de inspiratiegids. Meer info in de bibliotheek in je gemeente | 17

Het Belevingcentrum â&#x20AC;&#x2DC;14-â&#x20AC;&#x2122;18 geeft op een toeristische, speelse en interactieve manier een klare kijk op de doortocht van het Duitse leger en het leven in onze provincie onder de Duitse bezetter. Kortom een venster op WOI in Vlaams-Brabant.

Gedeputeerden Monique Swinnen en Tom Dehaene

18 | de Vlaamse Brabander

W

op oorlogsvoet

volg de troepen naar het Belevingscentrum ‘14-’18 Oorlogstoerisme? Dat hoeft helemaal niet zo erg te zijn als het klinkt. Herdenk de Eerste Wereldoorlog met een toeristische uitstap in Vlaams-Brabant. Een beetje spannend, soms sportief en bovendien bijzonder leerrijk.

Hoe verliep de Eerste Wereldoorlog in onze provincie? Hoe gingen de mensen om met het geweld, de voedselschaarste, de onzekerheid?

Waar werd gevochten en hoeveel doden vielen er?

Een bezoek aan het Belevingscentrum ’14-’18 dompelt je onder in het leven tijdens de oorlog op een boeiende en interactieve manier. Getuigenissen leren je uit eerste hand hoe het dagelijkse leven er aan toe ging. Met foto’s, anekdotes en pakkende levensverhalen lijkt het of je er zelf bij was. Maar je krijgt ook the big picture te zien, de gevechten en de internationale context achter de oorlogsellende.

Het Belevingscentrum ‘14-’18 is ondergebracht in het imposante ursulinenklooster van Tildonk, een historische en symbolische plek. Het was de uitvalsbasis van waaruit de Duitse generaal von Beseler de belegering van Antwerpen coordineerde. Na de Val van Antwerpen werd hier bovendien de overgave bezegeld. Het gedetailleerde oorlogsdagboek van de zusters ursulinen geeft een zeer goed beeld van hoe het leven in het klooster er aan toe ging.

Openingsuren: dinsdag-zondag van 10 tot 16.45 uur prijs: -12 jaar: gratis | 12-25 jaar: 1 euro vanaf 26 jaar: 3 euro | groepen vanaf 20 personen: 1 euro

Het Belevingscentrum ‘14-’18 opent op zaterdag 14 juni.

inFO: www.vlaamsbrabant14-18.be grooteoorlog@vlaamsbrabant.be | 19

Oi

Met de fiets langs sporen van de groote oorlog

Drie nieuwe fietsroutes ontrafelen de oorlogsgeschiedenis van Vlaams-Brabant en nemen je mee op een tocht langs veldslagen, heldendaden en vergeten verhalen. dijlelinie Fietsroute â&#x20AC;&#x201C; 91 km Volg de Dijlelinie door Aarschot, Rotselaar, Haacht, Herent, Kampenhout en Boortmeerbeek.

Onderweg vertellen 29 infopanelen over het boeiende, soms gruwelijke oorlogsverleden van het mooie Dijleland.

getelinie Fietsroute â&#x20AC;&#x201C; 69 km Het Duitse leger werd flink gehinderd in zijn opmars tijdens de gevechten aan de Gete. Amper te geloven dat dit vredevolle, groene landschap het toneel was van fors oorlogsgeweld. De 25 infopanelen op je weg door Halen, Geetbets, Linter, Zoutleeuw en Tienen vertellen het hele verhaal.

BraBantse kouters Fietsroute

www.vlaamsbrabant14-18.be grooteoorlog@vlaamsbrabant.b e

20 | de Vlaamse Brabander

De Brabantse Kouters lagen tijdens de eerste oorlogsweken in niemandsland, geprangd tussen het Duitse en Belgische leger. Een gespannen situatie die de regio heeft getekend. Drie lussen op het Fietsnetwerk Vlaams-Brabant en een bijbehorende brochure doen die tijd herleven. De fietslussen gaan door Londerzeel, Machelen, Meise, Merchtem, Opwijk, Vilvoorde en Zemst.

W

op oorlogsvoet

oorlogsmars De GR-route ‘Door het Hageland en het Dijleland’ (110km) brengt de langeafstandswandelaar langs sporen van de Eerste Wereldoorlog.

Het mooie, glooiende wandellandschap was een eeuw geleden een groot slagveld. In de bijbehorende wandelgids herbeleef je onder meer het geweld aan de oorlogslinies van Grimde en Sint-Margriete-Houtem, de strijd bij Orsmaal, de bloedige represailles in Aarschot, de Slag aan de Molen in Rotselaar en de Brand van Leuven.

De meerdaagse tocht maakt deel uit van de themagids ‘Langs sporen van de Grote Oorlog’, een uitgave van de vzw Grote Routepaden.

www.groteroutepaden.be

| 21

Oi

nog meer te beleven... de oorlogscollectie Wil je je helemaal verdiepen in de Eerste Wereldoorlog? Duik dan het Documentatiecentrum Vlaams-Brabant in. De collectie van deze bewaarbibliotheek telt maar liefst 7000 boeken en tijdschriften over het Vlaams-Brabantse verleden en erfgoed, met aandacht voor het lokale niveau. Via het internet doorzoek je in een wip de hele collectie.

Documentatiecentrum, Vaartstraat 24, Leuven. surf naar docvlaamsbrabant. bibliotheek.be en zoek op ‘Wereldoorlog i’.

Of doorloop de WOi-bibliografie op www.vlaamsbrabant14-18.be

Het digitale arcHieF van erFgoedplus Foto’s, brieven, medailles, voorwerpen en minder tastbare herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog zijn slechts een muisklik weg.

De online databank van Erfgoedplus maakt openbare en particuliere collecties voor iedereen gratis beschikbaar. Je kan vrijuit surfen door deze collecties en het erfgoed in zijn historisch kader ervaren. Of het nu gewoon uit interesse, voor school of uit professioneel oogpunt is, je vindt er altijd meer dan je zoekt. www.erfgoedplus.be

moBiele eXpo in pajottenland & zennevallei De oorlogsverhalen en -beelden uit het Pajottenland en de Zennevallei reizen door de streek. De Erfgoedcel Pajottenland en Zennevallei ontwikkelde een mobiele expo die opduikt in gemeentehuizen, culturele centra, bibliotheken en andere openbare plekken in de zestien gemeenten van de regio. Het is een interactieve tentoonstelling met woord, klank, beeld en tastbare herinneringen aan de Groote Oorlog. www.erfgoedcelpz.be

22 | de Vlaamse Brabander

toen leven overleven Was Van augustus tot november 2014 reist de tentoonstelling ‘Toen leven overleven was’ door de elf gemeenten van de Brabantse Kouters: Vilvoorde, Grimbergen, Zemst, Machelen, Kapelle-op-den-Bos, Meise, Merchtem, Londerzeel, Affligem, Opwijk en Asse. Beklijvende, intense en soms ook mooie verhalen uit de oorlogstijd herleven en het dagelijkse leven van toen krijgt een gezicht. De tentoonstelling krijgt de toepasselijke naam ‘De Groote Oorlog in de Brabantse Kouters. Toen leven overleven was’. www.toenlevenoverlevenwas.be

luisteren naar de groote oorlog Bevlogen vertellers doen de verhalen uit de Groote Oorlog herleven. Niet de heroïsche avonturen op het slagveld, maar alledaagse verhalen van inwoners, slachtoffers en overlevenden die de oorlog pas echt tastbaar en herkenbaar maken. Met Rien Van Meensel (verhalenvoorhetleven.be) en Fred Versonnen (www.schobbejak.be) op verschillende locaties in Vlaams-Brabant. www.uitinvlaamsbrabant.be

W

aarscHot Op 13, 14 en 15 augustus kan je het oorlogsdrama van Aarschot herbeleven: de theaterevocatie Bloednacht neemt je mee naar de noodlottige dagen van 18, 19 en 20 augustus 1914.

Op 15 augustus hangt er opnieuw een gloed over Aarschot, maar ditmaal van duizenden kaarsjes tijdens de jaarlijkse Sint-Rochusverlichting. Die staat dit jaar in het teken van 100 jaar Groote Oorlog. Een dag later, op 16 augustus, verwarmt het meisjeskoor Scala de stad met een optreden op de Grote Markt, gevolgd door een indrukwekkend klank- en lichtspel. leuven Nog de hele zomer lang kan je in Museum M - Leuven de tentoonstelling Ravage bezoeken. Een unieke tentoonstelling over kunst en cultuur in tijden van conflict, met een mix van schilderkunst, wandtapijtkunst, fotografie, video, grafiek en monumentale installaties. Vertrekpunt is de brand van Leuven en van de universiteitsbibliotheek. De toren van deze bibliotheek aan het Ladeuzeplein kan je trouwens beklimmen. Op je weg naar boven word je op een aangrijpende manier getuige van de verwoesting en wederopbouw van Leuven. Het letterlijke hoogtepunt is een adembenemend uitzicht over de stad vanaf het balkon.

In heel de stad verschijnen levensgrote fotoâ&#x20AC;&#x2122;s die een beeld geven van de vernietiging van Leuven in de augustusdagen van 1914. Een overzichtelijk boekje leidt je door deze unieke openluchttentoonstelling. En van 23 tot 27 augustus klinkt er elke dag een herdenkingsconcert door de stad.

ontdek de martelaarsteden De zwartste bladzijden van de Eerste Wereldoorlog in Vlaams-Brabant werden geschreven in Leuven en Aarschot. Op 25 augustus 1914 verwoestte het Duitse leger de Leuvense binnenstad en in Aarschot gingen meer dan 300 huizen in de vlammen op. Er vielen honderden doden. Beide Martelaarsteden organiseren een aangrijpende herdenking van deze gruwel.

Het volledige programma en praktische info vind je op www.martelaarsteden.be

tip - Plan je bezoek aan de Martelaarsteden met de

gratis app. Te downloaden in de App Store of Google Play.

BlijF op de Hoogte!

In heel de provincie herdenken lokale verenigingen de Eerste Wereldoorlog. Met vertellingen, tentoonstellingen, evocaties, bezoeken maar ook op andere soms heel originele manieren.

Mis het niet en blijf op de hoogte via www.uitinvlaamsbrabant.be en www.vlaamsbrabant14-18.be | 23

Oi

KNOWHOW G-SPORT

Sport voor iedereen Een balletje slaan vanuit je rolstoel? Een wielertocht met je handbike? De provincie wil G-sport voor zo veel mogelijk mensen toegankelijk maken. ‘We ondersteunen clubs om zich open te stellen voor personen met een fysieke of verstandelijke handicap’, zegt Lieve Callens. ‘En we begeleiden G-sporters om de sporttak die bij hen past te vinden.’

Wegwijs in G-sport Ken jij alle uitleendiensten voor G-sportmateriaal? Zoek je een G-sportclub, een overzicht van initatiedagen, begeleidingscentra en adviesorganisaties? Je vindt het allemaal in de nieuwe brochure G-sport in Vlaams-Brabant en Brussel. www.vlaamsbrabant.be/ g-sportbrochure zoek op ‘sportkampen’

G-sportkampen Jongeren met een verstandelijke beperking kunnen zich deze zomer weer uitleven tijdens verschillende gespecialiseerde sportkampen.

Begeleiders en/of G-sporttrainers bieden hen elke dag opnieuw een sportaanbod op hun maat aan. Wacht niet te lang om je zoon of dochter in te schrijven, de plaatsen zijn beperkt! www.gsportvlaanderen.be > zoek op ‘sportkampen’

24 | de Vlaamse Brabander

O

ok personen met een handicap kunnen tal van sporten beoefenen. Recreatief of competitief, individueel of in groep: je vindt wel een sportclub die je op het lijf geschreven is. Ook als je wordt geconfronteerd met een verstandelijke beperking, een fysieke handicap, een visuele, auditieve of een psychische beperking. ‘Als provincie willen we de drempel om te sporten voor iedereen verlagen,’ zegt Lieve Callens van de provinciale sportdienst. ‘Omdat G-sporters net iets moeilijker hun weg vinden, hebben we in 2014 opnieuw 35.000 euro steun toegekend aan 19 G-sportprojecten.’

Initiaties en netwerk De sportdienst van de provincie probeert potentiële G-sporters met zo veel mogelijk sportdisciplines in contact te brengen om hem of haar de smaak te pakken te laten krijgen. ‘We organiseren sportdagen, sportkampen en initiaties in verschillende sporten. Daarnaast ondersteunen we de

opstart van G-werkingen en initiatieven die het aanbod blijvend verruimen. De sportdienst zet ook sterk in op communicatie naar het brede publiek en op het uitbouwen van een netwerk van organisaties die personen met een handicap kunnen laten kennismaken met G-sportmogelijkheden.’

‘ Iedereen smelt voor de fonkeling in de ogen van de G-sporter.’

‘Personen met een handicap vormen een heel verscheiden doelgroep die vaak moeilijk te bereiken is’, gaat Lieve Callens verder.

‘In veel gevallen speelt ook de vervoersproblematiek een rol.’ Drie centrale spelers in het G-sportnetwerk zijn het adviescentrum Pellenberg, het revalidatieziekenhuis Inkendaal en het MS Center. Zij brengen revaliderende patiënten en andere G-sporters met verschillende sporten en

Maarten Libin van G-sport Tienen sportclubs in contact. ‘Als G-sporter kan je zo ontdekken welke vorm van sporten je het best ligt. Rolstoelbasketbal, rolstoeltennis, golf, zwemmen, duiken, kajak, boogschieten, geocaching, oriëntatielopen, skiën, badminton, tafeltennis, …’

Boeiende dynamiek Om het G-sportaanbod uit te breiden, kijkt de provincie in de eerste plaats naar bestaande ‘valide’ clubs. Lieve Callens: ‘Zij hebben al een bestuur en een werkstructuur. Dat maakt het makkelijker om binnen een club een afdeling G-sport op te richten.

De wisselwerking tussen de afdelingen van een club levert ook een boeiende dynamiek op. Sporten is een sociaal gebeuren.

En iedereen smelt voor de fonkeling in de ogen van de G-sporter. Als club kan je voor de oprichting van een G-werking praktische en financiële ondersteuning krijgen bij de provincie. www.vlaamsbrabant.be/g-sport Beleidsverantwoordelijke: gedeputeerde Karin Jiroflée

‘Zwemmen geeft me energie’ ‘Na een ongeval zijn mijn beide onderbenen geamputeerd. Ik heb een tweetal maanden in het revalidatiecentrum Pellenberg verbleven om opnieuw te leren stappen met mijn prothesen. Daar heb ik tijdens de groepstherapie met verschillende G-sporten kennisgemaakt. Op het moment zelf had ik er niet altijd zin in, maar het was goed om het G-sportaanbod te leren kennen.

Ik heb thuis ook een handbike staan, waarmee ik vorig jaar aan de 20 kilometer van Brussel heb deelgenomen. Kort daarna heb ik me volledig op het zwemmen geworpen.’

‘Ik spendeer per week zo’n acht uur in het zwembad: een vijftal trainingen en daar komen nog de wedstrijden bij. Ik train twee keer per week in Leuven met een trainster van de organisatie Parantee en ben ingeschreven bij de club ‘G-sport in Tienen’. Ik train ook vaak mee met de Vrije Zwemmers Tienen, de club voor valide zwemmers waarmee we nauw samenwerken.

Dat lukt perfect: ik kan zonder hulp tot aan het zwembad. Als ik mijn prothesen uitgedaan heb, rijd ik zelf met een rolstoel naar het water. Het is

altijd plezant om gezelschap te hebben in en rond het zwembad.’

‘Lang voor mijn ongeval ben ik een paar jaar lid geweest van een zwemclub. Maar dat is lang geleden. Ik herinner me nog goed hoe moeizaam het ging toen ik na mijn ongeval de eerste keer ging zwemmen. Door de mensen rondom mij ben ik toch teruggekeerd en al snel kon ik in het G-zwemmen op competitieniveau meedraaien. Bij mijn eerste wedstrijd in Sint-Niklaas heb ik meteen een mooi resultaat neergezet. Nu ben ik mij aan het voorbereiden op het Belgisch kampioenschap.’

‘Zwemmen is vandaag mijn grootste passie. In het zwembad krijg ik energie. Ik had vroeger geen idee dat je als G-sporter zo veel mogelijkheden hebt. Als je de juiste clubs en begeleiders vindt, kan je bijna alle sporten beoefenen. Bij mij heeft mijn trainster van de vzw Parantee me over de streep getrokken om te blijven zwemmen. En ik heb nog altijd enorm veel aan haar kennis en passie. Ik vind het dan ook belangrijk dat dit soort omkadering voldoende wordt ondersteund!’

| 25

EN

IN DE COULISS

ELD MIGRATIE IN BE

KLEURRIJKE GEZICHTEN Wie zijn de nieuwe Vlaams-Brabanders?

Herkomst: veel inwijkelingen uit de EU

Aantal personen met een niet-Belgische nationaliteit, uitgedrukt als percentage van de bevolking en opgesplitst naar herkomst.

EU niet-EU (Maghreb, Turkije) niet-EU (rijke OESO-landen) niet-EU (andere landen)

Vlaams Brabant telt 93.000 of 8,5 procent inwoners met een niet-Belgische nationaliteit. De meeste daarvan komen uit EU-landen. In vergelijking met het Brussels Gewest is het aandeel mensen uit de regio Maghreb/Turkije erg klein.

Vlaams-Brabant (8,5%) Vlaams-Gewest (7,3%) Brussels Gewest (33,1%)

Bron: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning / ADSEI, FOD Economie

VLAAMS-BRABANT

1 2 3 4 5 Nederland

0

5

10

VLAAMS GEWEST

15

BRUSSELS GEWEST

12,2 %

27,3 %

15 %

8,2 %

6,4 %

11,1 %

7%

5,9 %

7,8 %

6,4 %

4,8 %

6,8 %

5,6 %

4,3 %

6,3 %

Italië

Frankrijk

Roemenië

VK

20

Marokko

Polen

25

30

35

Herkomst per land: 3 × topvijf Door haar kennis- en diensteneconomie trekt Vlaams-Brabant duidelijk andere nationaliteiten aan dan Vlaanderen en Brussel.

De oppervlakte van de vlag geeft het percentage inwijkelingen uit een land weer.

xxxxx

Spreiding: niet-Belgen in kaart

|

xxxxxxxx

Personen met niet-Belgische nationaliteit uitgedrukt als % van de bevolking.

minder dan 2,5 %

Het gros van de niet-Belgen in VlaamsBrabant woont in de steden en gemeenten rond Brussel en in Leuven.

minder dan 5 % minder dan 10 % meer dan 10 %

Bron: Steunpunt sociale planning, Rijksregister, ADSEI, FOD Economie

Vlaams-Brabant groeit!

In de periode van 2008 tot 2012 is het aantal inwoners van VlaamsBrabant met 38.176 toegenomen. Die trend zet zich waarschijnlijk ook de komende jaren door. Elk jaar komen er zoâ&#x20AC;&#x2122;n 9000 inwoners bij. Gelet op het profiel van de inwijkelingen in Vlaams-Brabant is dat een extra troef voor onze provinciale economie.

+ 9.037 + 11.201

migratiesaldo buitenlandse inwoners (inwijkelingen min vertrekkers)

+ 17.938

migratiesaldo binnenlandse inwoners (inwijkelingen min vertrekkers)

+ 38.176

inwoners op 5 jaar

25 = het aantal verschillende stockbeeld-portretten op deze 2 pagina's. Echte nieuwe Vlamingen ontmoeten? Neem dan een kijkje op www.fansofflanders.be

Beleidsverantwoordelijken: Karin JiroflĂŠe en Luc Robijns | 27

xxxxxxx | xxxxxxx

Een zomer vol plezier!

Tijd voor jezelf, je gezin of voor vrienden? Kom dan lekker genieten en ontspannen in Vlaams-Brabant. De zomer is de ideale tijd voor een heerlijk dagje in onze provinciedomeinen.

Ontdek ze op onderstaande adressen: Halve Maan: Omer Vanaudenhovelaan 48, 3290 Diest Open van 9 uur tot een uur voor zonsondergang.

Huizingen: Torleylaan 100, 1654 Huizingen Open van 9 uur tot zonsondergang.

Het Vinne: Ossenwegstraat 70, 3440 Zoutleeuw Open van zonsopgang tot zonsondergang.

Kessel-Lo: Gemeenteplein 5, 3010 Kessel-Lo Open van 9 uur tot 21 uur.

www.vlaamsbrabant.be/provinciedomeinen Foto: Speeltuin provinciedomein Kessel-Lo

28 | de Vlaamse Brabander