63
nt Vlaams-Braba al klimaatneutra
?
Wie helpt mee
Proeven van nd het Pajottenla
delt men
Ssst, hier wan
G-sport voor iedereen
Info rm
ab e Vlaa m s- Br n de prov in ci va e in az ag atie m
‘ Zwemmen geeft mij energie’ Dossier 100 jaar WO I Oorlogsherinneringen in onze provincie
an t | ju ni 2014
Vooraf Beste Vlaams-Brabanders, Mooi, warm weer vindt iedereen lekker en aangenaam. Tot langdurige droogte, plotse stortregens of kwade stormen het plezier komen vergallen. Want dan wordt er gesneden in ons leefcomfort, lijden we schade, verliezen we geld en dat hebben we veel minder graag. Nochtans staat dat ons te wachten indien we de klimaatverandering geen halt toeroepen. Het klimaat verandert niet zomaar. Door de manier waarop wij met zijn allen zijn gaan leven, zijn wij het die het klimaat doen veranderen. En het zijn ook wij allen die de verdere opwarming van de aarde kunnen tegenhouden. Al is het zeker zo dat de ene daar meer toe kan bijdragen dan de andere, toch zijn we met zijn allen mee verantwoordelijk. Er zijn maatregelen van bovenaf nodig, maar er kan ook veel van onderuit groeien. Klimaatneutraliteit vraagt het engagement van velen. De voorbije maanden hebben het provinciebestuur, de meeste gemeentebesturen van VlaamsBrabant en veel verenigingen uit het middenveld een verklaring ondertekend dat ze zich engageren om in de komende tien jaar te zorgen dat de uitstoot van CO² sterk wordt verlaagd. In dit nummer kan je daar meer over lezen. We rekenen op alle inwoners om samen met hun besturen mee te werken aan klimaatneutraliteit. Veel leesgenot,
Lodewijk De Witte
Samen op stap in de streek van parelende geuze en glooiende landschappen.
Colofon de Vlaamse Brabander juni 2014 | nr. 63 Verschijnt 5 keer per jaar. Een uitgave van de communicatiedienst van de provincie Vlaams-Brabant in opdracht van de deputatie. Realisatie Jansen & Janssen, www.jaja.be Verantwoordelijke uitgever Provincie Vlaams-Brabant, Provincieplein 1, 3010 Leuven
2 | de Vlaamse Brabander
12 Redactieadres Provincie Vlaams-Brabant communicatiedienst Provincieplein 1, 3010 Leuven Contact 016-26 70 00 info@vlaamsbrabant.be www.vlaamsbrabant.be facebook.com/VlaamsBrabant @vlaams_brabant De gegevens worden verwerkt in overeen stemming met de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
Inhoud
Coverwedstrijd Onze lezers kozen de cover uit deze 2 opties. Word fan op Facebook en bepaal mee onze volgende cover! www.facebook.com/vlaamsbrabant
JUNI 2014
26
6 12 14
VOORUITKIJKEN
Klimaatneutrale provincie Waarom en hoe wil het provinciebestuur Vlaams-Brabant klimaatneutraal maken? En vooral: wat kan je zelf doen?
GENIETEN
Wandelnetwerk Pajottenland Een fluisterstille kennismaking met het uitgebreide wandelnetwerk dat maar liefst 760 kilometer wandelpaden omvat.
WEDSTRIJD
Win een stilteweekend in eigen streek Vraag van de lezer: Waar kan ik in open lucht zwemmen?
15 24 26
24
n, expo, boeken Luister verhale wandelingen …
Bezoek het Belevingscentrum ’14-‘18 Oorlogsgeschiedenis
Fietsen langs gevechtslinies
,
Ontdek de n Martelaarstede Leuven en Aarschot
WIN
SPECIAL
100 jaar WO I in Vlaams-Brabant KNOWHOW
G-sport voor iedereen Zo laat de provincie G-sporters ontdekken welke vorm van sporten hen het best ligt.
IN DE COULISSEN
Migratie in beeld Wie zijn de nieuwe Vlaamse-Brabanders? 4 infografieken tonen enkele kerncijfers.
15
SPECIAL
100 jaar WO I in Vlaams-Brabant | 3
KORT
De klimaatfabriek in jouw klas Ga jij volgend schooljaar naar het 5de of 6de leerjaar? Zitten er in jouw klas dromers, bedenkers, techniekers, presentatoren, …? Dan is jouw klas dé klas om mee te doen aan het nieuwe project ‘Klimaatfabriek’. De provincie daagt volgend schooljaar alle 5de en 6de leerjaren uit om de
klimaatverandering in VlaamsBrabant stop te zetten. Ontdek nu vlug hoe je kan meedoen op www.vlaamsbrabant.be/klimaatfabriek. Je weet wat je te doen staat in september! www.vlaamsbrabant.be/ klimaatfabriek
lekkers van de hoeve in vlaams-brabant
Proeven van Vlaams-Brabantse hoeves Op het Vlaams-Brabantse platteland valt er heel wat te beleven en te smullen. Wil je weten waar je verse hoeveproducten koopt? Waar je van een hoeve-ijsje geniet of een picknickmand bestelt? Waar je kan logeren bij de boer of andere leuke boerderijactiviteiten boekt? Vraag dan de nieuwe brochure ‘Hoeve proeven’ gratis aan: een handige leidraad voor iedereen die de Vlaams-Brabantse boerenbuiten wil verkennen. www.vlaamsbrabant.be/hoeveproeven
Straffe zomer promoties voor streekproducten Vanaf 19 juni* schenkt de vzw Streekproducten Vlaams-Brabant leuke extra’s zoals een glas, tas of gratis streekproducten bij de aankoop van streekproducten. Wie voor 15 euro aan streekproducten koopt in de deelnemende verkooppunten krijgt er bovendien gratis een exclusieve én herbruikbare draagzak in popartdesign bovenop. Ontdek alles over deze straffe zomerpromoties op www.straffestreek.be. Ook de verkooppunten die deelnemen aan de actie vind je terug op de website. *zolang de voorraad strekt
www.straffestreek.be
4 | de Vlaamse Brabander
Duurzame BBQ en klimmen in Hanenbos Wil je de zomervakantie met een feestje beginnen? Kom dan op donderdag 26 juni van een duurzame BBQ genieten in het provinciaal jeugd- en vormingscentrum. Lokale leveranciers zorgen er vanaf 17 uur voor een origineel en gevarieerd menu met vegetarisch lekkers. Je kan ook een kookdemonstratie meevolgen. Sportievelingen leven zich doorlopend uit op de Hanenbosklimmuur. En speurneuzen kunnen fijne prijzen in de wacht slepen door deel te nemen aan een zoektocht in het nabijgelegen bos. Vergeet je niet in te schrijven voor 23 juni via de website, waar je ook informatie vindt over de shuttlebusdienst die wordt ingelegd. www.hanenbos.be, 02 380 47 13
Gordelfestival duurt zomer lang Het Gordelfestival vindt dit jaar voor de tweede keer plaats. Het grote verschil met vorige editie: het duurt een hele zomer lang! Deze zomer ontdek je de leukste plekjes in de Groene Gordel rond Brussel. Een gratis Gordelfestival-app loodst je te voet of met de fiets langs de mooiste bezienswaardigheden. Er staan een hele reeks sportieve, culturele en streekgebonden evenementen op het programma, met als topdag 7 september. Noteer deze datum en verwacht geanimeerde wandelingen, culturele fietstochten en massa’s animatie in het Provinciedomein Huizingen en het Bloso-centrum Hofstade. Dit jaar vertrekken er ook wandel- en fietstochten vanuit de focusgemeente Vilvoorde.
Provincieraad heeft uitvoeringsplannen weekendverblijven klaar De provincieraad heeft een nieuwe stap gezet in de uitbouw van een duurzame toekomst voor permanent bewoonde weekendverblijven, campings en residentiële woonwagenterreinen. Er zijn zes voorlopige provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen opgesteld, voor Aarschot, Bijnendijk, Oud-Heverlee, Rotselaar,
Tielt-Winge en Tremelo. Voor alle sites loopt het openbaar onderzoek tot en met 19 augustus. Kom naar een van de infodagen en laat gerust je mening horen!
www.vlaamsbrabant.be/ weekendverblijven
www.gordelfestival.be
Artistika: gratis portfolio voor kunstenaars Ben jij een beeldend kunstenaar? Stel dan gratis je werk voor in de nieuwe stijlvolle Artistika-catalogus. Het project wil het repertoire van 15.000 tot 20.000 beeldende kunstenaars die in België actief zijn in 12 volumes bekendmaken. Voor elk van de tien provincies komt er één bundel, aangevuld met een Nederlandstalige en een Franstalige voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Afhankelijk van het aantal intekeningen door kunstenaars zal elk volume 600 à 700 pagina’s tellen. Artistika richt zich tot alle beeldende kunstenaars: kunstschilders, beeldhouwers, tekenaars, graveurs, fotografen, glasontwerpers enzovoort. Elke kunstenaar wordt voorgesteld met een biografische tekst en een afbeelding van een van zijn werken. Geef je gegevens gratis door op www.artistika-books.be
| 5
VOORUITKIJKENPROVINCIE ALE
KLIMAATNEUTR
Een
KLIMAATNEUTRALE PROVINCIE
Onze provincie wil haar impact op de klimaatverandering beperken. Als eerste stap moet de uitstoot van broeikasgassen zoals CO² in Vlaams-Brabant tegen 2020 minstens met 20 procent omlaag. Waarom is dat een goed idee en hoe gaan we dat doen?
A
ls iedereen voor zijn eigen deur veegt, is de hele straat schoon’, glimlacht Luc Robijns, gedeputeerde voor Milieu en Duurzaamheid. ‘Als provinciebestuur willen we binnen het klimaatdebat het goede voorbeeld geven en anderen inspireren. We beseffen dat onze bijdrage op wereldniveau best klein is. Maar vele kleine projecten kunnen samen wel iets groots op gang brengen. De provincie is het best geplaatst om die vele verhalen de nodige ondersteuning en aanmoediging te geven. Tegelijk leggen we met die acties een basis om ook op hogere niveaus in te grijpen.’
Handen in elkaar
SCHAKEL OVER OP GROENE STROOM
VERMINDER JE ENERGIEVERBRUIK THUIS EN BESPAAR GELD
6 | de Vlaamse Brabander
VRAAG MINDER ENERGIE
Wie de beelden van droogte, stormen of overstromingen ziet, beseft het pas goed:
HAAL ENERGIE UIT HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN GEBRUIK FOSSIELE BRANDSTOFFEN EFFICIËNT
de klimaatproblematiek is geen ver-vanons-bedshow. Wijzelf en onze kinderen worden hoe langer hoe meer met gevolgen van de opwarming van onze planeet geconfronteerd. Het heeft geen zin om bij de pakken te blijven zitten. Daarom probeert de provincie om samen met gemeenten, bedrijven, kennisinstellingen, middenveld en burgers de basis te leggen voor een klimaatneutraal Vlaams-Brabant.
Nulmeting en deadline De provincie klimaatneutraal maken is een werk van lange adem. Luc Robijns: ‘Als eerste stap hebben we de uitstoot van broeikasgassen op het grondgebied van de provincie berekend. Op basis daarvan weten we waar de pijnpunten zitten en waar kansen liggen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Een eerste
‘ De provincie is het best geplaatst om de vele kleine verhalen de nodige ondersteuning te geven.’ echte deadline is dat we tegen 2020 de uitstoot van broeikasgassen in onze provincie met minstens 20 procent willen inperken. Om dat te realiseren, overtuigden we minstens 40 Vlaams-Brabantse gemeenten om op 25 juni 2014 samen het Burgemeestersconvenant te onder-
tekenen. Vorig najaar onderschreven al 56 gemeenten en meer dan 25 organisaties het provinciaal klimaatengagement. Zij engageren zich om samen op zoek te gaan naar concrete ideeën en samenwerkingsverbanden. In juni maken ze dit engagement concreet.’
Klimaatplan Klimaatneutraliteit gaat nog verder. In een klimaatneutrale provincie is de uitstoot aan broeikasgassen in evenwicht met wat de natuur en bodem kunnen opnemen. Uit een grondige studie volgt begin 2015 het jaartal waarin de provincie Vlaams-Brabant klimaatneutraal wil worden. Samen met haar partners concretiseert de provincie die doelstelling verder in een provinciaal klimaatplan met specifieke doelen en gedetailleerde actieplannen.
Hoe zat dat ook weer?
1
OORZAKEN
Sinds de industriële revolutie is de concentratie van broeikasgassen fors gestegen. Dat versterkt het natuurlijk broeikaseffect en leidt tot een verhoging van de gemiddelde temperatuur.
2
GEVOLGEN
De opwarming verstoort wereldwijd het weerpatroon en zorgt voor een ingrijpende klimaatverandering. Ook in België verwachten we meer periodes van droogte en wateroverlast.
3
OPLOSSINGEN
Om dat proces te stoppen, moeten we ervoor zorgen dat we minder broeikasgassen uitstoten.
Luc Robijns, gedeputeerde voor Milieu en Duurzaamheid
Of nog beter: klimaatneutraal worden. In een klimaatneutrale provincie is de uitstoot aan broeikasgassen in evenwicht met wat de natuur en de bodem kunnen opnemen.
| 7
VOORUITKIJKENPROVINCIE ALE
KLIMAATNEUTR
Vele kleintjes maken groot
Onze provincie klimaatneutraal maken, lukt alleen met de hulp van zo veel mogelijk gemeenten, bedrijven, organisaties en gezinnen. Op de klimaatkaart vind je alle projecten die hun steentje bijdragen.
7% 10 % 15 %
30 % 38 %
Wie/wat veroorzaakt de CO2-uitstoot in Vlaams-Brabant? huishoudens
De huishoudens en het transport zijn samen goed voor een aandeel van liefst 68 procent. Ook als gezin of organisatie kan je dus de uitstoot voor een groot deel helpen beperken!
TEST
transport handel en diensten landbouw industrie
HOE
1. Het is maandagochtend en het regent
pijpenstelen. Hoe ga jij naar het werk?
• Ik trek mijn regenbroek en -jas aan en neem de fiets........................................ 4 • Ik neem mijn autosleutels en ga met de wagen......................................................... 0 • Ik bel naar mijn collega om te vragen of die mij komt oppikken..................................... 1 • Ik zoek de uurregeling van de bus op en laat voor één keer mijn fiets staan................2
2. Je hebt de maandagmorgen overleefd. Tijd voor een lunch met de collega's. Wat eet je?
• Ik kies zoals steeds voor de vegetarische maaltijd. ................................. 4 • Ik eet mijn lunchpakket op: zelfgebakken brood met kaas en
8 | de Vlaamse Brabander
een slaatje met radijzen uit mijn moestuin....... 4 • Ik eet graag vlees, maar beperk dit tot 1 à 2 keer per week. Vandaag ga ik voor vegetarisch........................................................2 • Mensen zijn vleeseters. Ik kies dus meestal voor een steak, saignant gebakken, met frieten en een stevige kwak mayonaise. De sla is voor konijnen.. ................................... 0
3. T ijdens de lunch gaat de discussie over de nieuwe wagen van een collega. Waarvan droom jij?
• Ik ga zonder twijfel voor een Duitse terreinwagen met een V6-benzine motor.......... 0 • Ik verkies een treinabonnement om de files te vermijden......................................... 4 • Ik ga voor een elektrische wagen. Die zijn binnenkort niet meer uit het straatbeeld weg te denken..........................2
J
awel: ook jij kan een verschil maken. Wist je dat de woningen van de Vlaams-Brabantse huishoudens samen verantwoordelijk zijn voor één derde van de totale CO²-uitstoot van onze provincie? En als ook nog eens de bedrijven op de kar springen, zijn we al een heel eind op de goede weg.
BEN • Ik schrijf me in voor autodelen. Het is een milieubewuste oplossing. Bovendien kan ik het geld dat ik hiermee uitspaar investeren in een nieuwe fiets. 2 in 1 dus.......... 3
4. J e komt thuis na de werkdag. Buiten is het koud. Hoe verwarm jij je huis?
• Mijn huis is zeer goed geïsoleerd. Ik hoef slechts minimaal te verwarmen, en dit gebeurt door middel van een warmtepomp. ........................................... 4 • Ik heb nog overal enkel glas. Ik draai de elektrische convectoren maximaal open. ............................................... 0 • Ik ben een echte koukleum. Hoewel mijn huis redelijk goed geïsoleerd is, staat mijn thermostaat geregeld op 24 graden. ................2 • Ik woon in een huis van twintig jaar oud. Het is geïsoleerd volgens de toen
Bron: www.vlaamsbrabantklimaatkaart.be
Voorbeeldprojecten in kaart Om zo veel mogelijk spelers mee op de kar te krijgen, brengt de provincie alle initiatieven van gemeenten, bedrijven en organisaties in kaart. Per project kan je in één oogopslag zien hoeveel ton CO² ermee wordt uitgespaard of hoeveel hernieuwbare energie er wordt opgewekt.. In Schoonhoven vind je bijvoorbeeld het watermolenproject van Ecopower. De watermolen van Schoonhoven is een beschermd monument. Wij hebben dat
JIJ?
gerestaureerd en ervoor gezorgd dat er elektriciteit geproduceerd wordt,' zegt Dirk Vansintjan van Ecopower. Sinds 2011 wekt de molen groene stroom op voor een tiental gezinnen.'
Netwerk en demonstratie 'Voor ons is de watermolen een demonstratieproject waarin zowel het economische, de erfgoedwaarde als het ecologische belangrijk zijn. Dankzij de klimaatkaart zie je duidelijk dat we een aanzienlijke bijdra-
OMCIRKEL WELKE STELLING HET BEST BIJ JOU PAST EN TEL JE PUNTEN OP.
geldende normen. Mijn verwarmingsinstallatie is wel dringend aan vernieuwing toe, hij verbruikt nogal veel energie..................... 3
5. N a het eten wil je de vaatwasmachine starten, maar er gebeurt niets. Stuk! Wat doe je?
• Ik bestel onmiddellijk een nieuwe. Liefst zo goedkoop mogelijk, ongeacht het energielabel................................ 0 • Ik kijk op een tweedehandssite of ik geen toestel van iemand kan overkopen............. 1 • Ik hoef voorlopig geen nieuw exemplaar, ik doe de afwas voortaan met de hand..................................................... 3 • Ik kies een nieuw toestel met een A+++-label. Die kleine meerinvestering haal ik er snel weer uit...................................... 4
ge leveren op het vlak van CO2-reductie. Ik vind de kaart een interessant initiatief. Ze zet inspirerende projecten in de kijker en brengt bedrijven of organisaties die op zoek zijn naar gelijkaardige oplossingen met elkaar in contact.'
Zet ook jouw project op de kaart: surf naar www.vlaamsbrabant.be/ klimaatkaart of bel 016 26 72 80.
RESULTAAT 0-5
Het klimaat en jij zijn geen beste vrienden. Enkele kleine inspanningen kunnen nochtans een heuse bijdrage leveren. Zo heeft veel vlees eten een enorme impact op het milieu en je gezondheid. Of neem eens je fiets i.p.v. de wagen om naar het werk of de sportclub te gaan?
6-10
Jij bent je bewust van de problematiek, maar je onderschat hoe belangrijk je eigen bijdrage kan zijn. Bijvoorbeeld door streekeigen producten te kopen, zorg je ook voor een lagere CO²-uitstoot.
11-15
Jij beseft goed dat we het tij moeten keren en je handelt ernaar. Toch kan je nog meer doen zonder aan levenskwaliteit in te boeten. Ontdek de tips op de volgende pagina’s en kijk hoe je jouw bijdrage kan vergroten.
16-20
Proficiat, jij doet enorm je best om zo klimaatneutraal mogelijk te leven. Doe zo voort, en overtuig anderen om jouw voorbeeld te volgen. Daag hen uit met eenvoudige dingen die jij al doet! Je score verbeteren? Ontdek onze tips op www.vlaamsbrabant.be/ klimaatneutraal
| 9
VOORUITKIJKENPROVINCIE ALE
KLIMAATNEUTR
Fiets vaker Gebruik de fietssnelwegen
Volg een Bouwteamcursus
WEES EEN AMBASSADEUR EN DEEL JE ERVARINGEN
PLANT BOMEN
Koop niet meer dan je nodig hebt Gebruik een herbruikbare boodschappentas
TRAP
STAP S
T
LEER MEER
PRAAT/STIMULEER VRIENDEN/SCHOOL/ WERK
JOUW STEM TELT: PRAAT MET LEDEN VAN DE GEMEENTERAAD/ VLAAMS PARLEMENT/KAMER/PROVINCIERAAD
Ga naar een gemeentelijke infoavond duurzaam bouwen Vraag advies aan het steunpunt duurzaam bouwen
1001 IDEEﾃ起 VOOR EEN KLIMAATNEUTRAAL VLAAMS-BRABANT #KLIMAATNEUTRAAL
HERGEBRUIK MATERIALEN OP EEN ZO HOOGWAARDIG MOGELIJKE MANIER
Sorteer papier Ga naar de kringloopwinkel
GEBRUIK MINDER
BEPERK MATERIAALVERSPILLING
EET SEIZOENSGEBONDEN EN STREEKEIGEN
KIES VOOR DUURZAAM HOUT MET EEN FSC OF PEFC-LABEL
Organiseer of ga naar een repaircafﾃｩ Geef en neem op een geefplein
FSC PEFC
EET MINDER VLEES
BIO
EET BIOLOGISCH
STAP IN EEN VOEDSELTEAM
10 | de Vlaamse Brabander
Neem de trein voor middellange afstanden (< 500 km) Neem de trams/snelbuslijnen
zuinige auto met hoge ecoscore hybrideauto
Koop een milieuvriendelijke auto
elektrische auto
Carpool
auto op aardgas (CNG)
Deel een auto (bv. Cambio) Rij energiezuinig
Volg een cursus Ecodriving
P
Koop CO2-credits Bouw of renoveer compact Breng zonnewering aan
VLIEG MINDER
PERSONENWAGENS
O
Isoleer je huis goed Check je energieverbruik
Vraag premies aan Eandis/Infrax en/of je gemeente en/of de provincie
Plaats zonnepanelen
SCHAKEL OVER OP GROENE STROOM
ENERGIE
DRINK KRAANWATER
VERBRUIK MINDER ENERGIE
VERVOER
OPENBAAR VERVOER
Check regelmatig (maandelijks) je bandenspanning
Neem een zonneboiler Plaats een warmtepomp Gebruik een Micro-warmtekrachtkoppeling
HAAL ENERGIE UIT HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN
Koop groene stroom bij je energieleverancier
GEBRUIK FOSSIELE BRANDSTOFFEN EFFICIﾃ起T Droog de was buiten
VOEDING
Wees zuinig met verlichting Gebruik energiezuinige apparaten Zet je verwarming een graadje lager
KOOP VERSE VOEDING IPV DIEPVRIES
Schakel apparaten en computers uit Installeer een hoogrendementsverwarmingsketel
KOOP RECHTSTREEKS VAN DE BOER
Beleidsverantwoordelijke: gedeputeerde Luc Robijns
WWW.VLAAMSBRABANT.BE/KLIMAATNEUTRAAL | 11
GENIETEN
ND K PAJOTTENLA
ER WANDELNETW
Ssst,
hier wandelt men Sinds juni is het Wandelnetwerk Pajottenland meer dan verdubbeld in omvang. Met zijn upgrade van 300 tot 760 kilometer is het netwerk het grootste in Vlaanderen. Het maakt het Pajottenland tot de perfecte streek voor een fluisterstil weekendje weg dichtbij huis.
12 | de Vlaamse Brabander
H
et Pajottenland is een voortreffelijk wandelgebied met een boeiende geschiedenis. Het is de regio van de parelende geuze, Brabantse trekpaarden en verrassende plattelandsdorpen in het glooiende landschap. Het is de streek waar charmante watermolens, vierkantshoeves, akkers en weiden Bruegel in de zestiende eeuw tot meesterlijke schilderijen inspireerden. Het is ook vandaag nog een streek waar de ongeschonden natuurpracht langs ontelbare wandelpaden je zalig tot rust laat komen.
Getjilp en wind Sinds 2010 vond je al een netwerk van meer dan 300 kilometer op elkaar aansluitende wandelpaden doorheen de gemeenten Gooik, Lennik, Pepingen, Roosdaal en Sint-Pieters-Leeuw. Sinds kort zijn daar nog eens 460 kilometer bewegwijzerde wandelroutes bijgekomen, verspreid over de gemeenten Galmaarden, Herne, Bever, Sint-Pieters-Leeuw, Dilbeek, Halle, Geraardsbergen en Ninove. Dat maakt het wandelnetwerk Pajottenland in één klap tot het grootste van Vlaanderen!
Uit het uitgebreide wandelnetwerk kiezen we voor een wandellus van 6,8 kilometer rondom het stiltegebied bij Galmaarden. De Vlaamse overheid riep de regio als eerste in Vlaanderen uit tot gebied waar de natuurlijke geluiden overheersen en beschermd moeten worden. We vertrekken vanaf het Baljuwhuis in het dorpscentrum en laten beetje bij beetje de bebouwing achter ons. Achter de koeienstal van boerderij De Calogne slaan we rechtsaf de velden in en we horen hoe dartel de wind door de bladeren ruist.
Bidden voor de boeren Een vrolijk lentezonnetje schittert boven een lappendeken van akkers en weiden. Bij de Sint-Leonarduskapel komen we weer in de bewoonde wereld. Als we rondom ons kijken, beseffen we dat de kapel niet toevallig naar de patroonheilige van de vele boeren in de streek genoemd is. We wandelen langs het Hof van Lummen, een karaktervolle maar wat vervallen boerderij uit de achttiende eeuw. Vanaf hier stappen we weer langs onverharde paadjes en opnieuw richting onverstoorbaar kabbelende Beverbeek.
WIN
20 wandelkaarten Kriebelt het om je stapschoenen aan te trekken? De Vlaamse Brabander geeft 20 kaarten met infogids van het vernieuwde wandelnetwerk Pajottenland weg. Beantwoord onderstaande vraag voor 30 juni door te surfen naar www. toerismevlaamsbrabant.be/pajottenland. Een onschuldige hand kiest de winnaar uit de juiste antwoorden.
Zellik
Sint-Ulriks-Kapelle
TERNAT
Groot-Bijgaarden
Sint-Katherina-Lombeek
LIEDEKERKE 40
Sint-MartensBodegem
20
67
20
40
40 40
40
40
42,
Wolsem
5
60
40
Hollebeek
Okegem
55
60
40
50
40
,5
40
40
40
67,5
Wambeek
60
40
40
Hoeveel kilometer nieuwe routes telt het wandelnetwerk Pajottenland? a. 460 b. 760 c. 300
60
40
Borchtlombeek
60
20
60
40
80
ra
0,9
rg
be Putt en
4
Pos twe g
Z e lli
1,3
60
Victor Nonnemanstraat
cht
alo
Vic tor M
40
60
1,1 0,5
weg
ses teen
Br
Holl es t raa t
0,9
Brus sel
al
60
0,8
1,1
115
381
0,9
estr aat
113
Auguste
erts
112
Demae gh
40
Be
HALLE
tla an
0,7
40
382
114
390
120
veld Wilgen
60
1,7
ngs Edi
este
Su
eg enw
6
0,
i aa rk ike
n
e
at tr a lles
1,9
dzo
40
Buizingen
116
325
tra at
Hon
n
1,3
tr. eks Elb
t
Velds
327
weg
Bruss elba an
0,4
0,2 str aa t
40 7
0,
0,9
Mierenb erg
0,8
Dae
He ikr uis est een
Ze
119
391
8
0,
1,2
384
383
t raa
118
Kape
0,
k ve l d
Ko
0,3
Brabant sebaan
W
4 0, S c heyssingen
Schey ssi ng e
0,2
0,7
Astr
380
at stra rtse
tr.
rts
ee
mst
at
0,9
1
0,4
40 2
0,
2
75
ns s
Do re ke
tho Kie
ra eertst
aat str lle pe Ka
Ke tel st ra
at
at
1,3 Eksterstraa
0,2
,5 67
Groenst
r. at
ke rs tra
7 t Boss traa tra at
ss
Fe
9 0,
1, 5
1,
t
E
Trapstraat
1,1
Nederb
6
40
40 1,5
eek
Za arb
0,4
0,5
Scheerwe at ide s t ra
Kr ui
1,1 at
Ro os tst ra
0,4
Kw ad es tr
st r a a t
Doo rn
1,3 0,2
gen
Elin
3
g op
1,
nwe
Stee
ter
kou
Ne er
0,3
e
eg
.
eg
R osw
2
1,4 sko uter st ra at
60
t
1,2
0,6
1,2 0,1
0,9
ae k Hoe
sn
Zen
Sint-Rochus
60
stra at
0,8
91
60
nge Edi
eg enw ste nse
80
40
gens tra a
Te r
0,1
Molenstraat
Groenstr aat
at tebr ug stra Bau
b
Essenbeek
29
traat
- E4
es ov
A8
Lembeek
100
60
80
80 60
102
60
120
60
100
80
60
60
0
,5
60
421 422
12
1,4
80
Saintes
60
60
Bierghes 80 40
80
9 EURO 60
60 75
ONTDEK DE
60
Groene Gordel Petit-Enghien
80
80
141
60
VLAAMS-BRABANT
60
www.toerismevlaamsbrabant.be/ ledroG eneorG routecontrole T 016 26 77 96, routecontrole@vlaamsbrabant.be ED KEDTNO
2014 | 2016 Wisbecq
0
80
60
100
80
ENGHIEN 60
10
60
0,9
60
Grotestraat
te
raa t
Oude Sc hap ens t
0,4
40 0,9
Ilinge nstr aat L o ss estraa t
1
e
n tj
1
enh uis st ra
ek Zi
a ut eb rg str a
0,
enstr. buizing
Opper
ois tra
0,
lo
6 0, Lange st ra at
0,5
st ra at
nc kx
pe n
0,9
W in ne
0,5
Pata ttes traa t attesstraatt 1,1 Pata Patattestraat
1
elbaan
Bruss
1 ud tst ra at ho
ck
3 1,
Ee
0,9
0,5
80
Wa
0,5
6
seste enwe g
Eding
be e
0,1
Heidestr
st ra at ge
ers tra a Ne
0,5
r s traat
te
8
1,
5
2
Bee
392
60
ef
67
1,3
Wolvendries 60
60
1,6
60
328
1,
Daal
0,6
idln .
23
70
1
1,3
s tr aat
t Tra at
Eiz eri ng es tra
0,6
Asses teenw eg
eidestraat Ter H
0,6 sestee nweg
ber gstra at
Eding
Safel n
g
seste enwe
Gooike
0,8 0,6
80
0,7
Ass e eg Ste enw
e
0,4
g Ass
Stee nwe
Ra n
0,2
80 0,3 1,3
40
Veldstraat
Eding
0,8
raa t
dst
Br
s berg stra at
Ste enw eg Ass e
9 0, Tem
Natte
0,9
1,1
0,3
60
1,3 efs tra t Dre
0,1
at stra
Rozenbroek
Bergen broekstraat
0,4
t
broe kst raa
Hoe len
0,9
0,4
Kastee lstraat
ek bro
0,8 ndrie s
ho ve nk Ra
0,6
0,
1,6 Lee ns traa t
0,1
0,4
1,4
0,7
ogbaan Ho
0,5
0,2
0,3 0,3
0,5
W itt ew
Kindekensstraat
60
heide
0,1
1
40 Plenskensveldstraat
at Lee ns tr
40 2
40 4 0, oe sm ol en st ra at
8 0,
ra at
7
0,
nd rie s Re
7 0, 2 0,
Te rre st
0,6 1
str aat ele Vol lez
1,1
t
Pr oc es sie str aa
Lo
ok
a
Vierbergenstr.
0,2 0,8 0,1
g Wi tte we
0,6
0 10 0,8
0,7
0,3
at
stra
ag
Ha
0,
60
m
Kwa te
0,7
0,1
1,1
Mon seb eek str.
40
ss eide
Ka
0,3
Steenhou t
1,8
Re pe ko
0,5
at
E rr ebeks tra
0,1
0,2
em er ke nd
8
N
40
stra at
Zeu ning en
1
St at ie
60
er ijk str aa t
Kr am
at ra st
0,1 0,4
Go
at
fst ra
ho
0,9
Ninoofse Steenweg
Rijs traa t
0,8
40
aat
or
el b
60
Gruns
5
1,
1,5
an
ba
ld
1,1
end Haz ries
0,1
1, 7
e er
80
60
st
1,4
dt
Puy
ms traa
80
0,5
Da alb
nde rstr aat
0,7
enbu Voss
0,1
0,5
90
raat test Bet
2,5
0,8
0,7
Ninoofse Steenweg
Kr e
0,6
40
1,1
1,5
0,9
0,6
g
2,9
Rod ewe
t
aks tr a a
Winter k
60
0,1
n s traat
0,8
60
0,6
at
Hoogst r
0,8
1
0,8
Werfstraa t
Gobz
Pi jp
Ninoofse Steenwe g
60
6
Ned e r
40
t aa str us ch
0,
385
1,8
1,9
t - Ro Sin
es t
0,4
40
20
He irb aa
80 Papenstra at
0,7
Wild ers tra at
ke
40
n
40
eg
60
eg rsw
0,5
0,3
80 at ks tra
40
60
0,3
0,6
Gr ots tra at
0,1
0,9
Berc 0,6 hem bo s
t
tr aa
20
0,6
lri jk
me
aa t
60 0,1
40
0,2
ee
20 20 Edingsesteenw eg
rstr aa t Stie
0,7
20 traat Kerings
sst raa t
sp
Ra
60
0
10
0,4
1,1
0,3
0,4
We
703
aat str gen llin Be
1,2
324
1,1
60
weg
393
hte
40
0,9
40
1,3
Bo ek ev i
40
Me ier ij
On ke rze les tra
40
9 0,
3 0,
Kru iwg e
0,4
olen Vosh
n
Pac
0,9
Ter meere
2,4
t aa tr
eg nw tee es
40
2,2
0,9
60
ens rg
Mekingen
60
Halleweg
92
40
an ala op Eur
5
0,
at
322
Kouter
40
t
0,7
traa
enw eg
w en te es
aat
60
60
Daele str a
1,1
2,8
Elswegs
Ste
Hoge
1,2
t
0,7
704 1
s
Mechelsgat
an ba
1
0,
3
0,
0,5
se
Beert
1,7
2
rstraat n-Nede
eg Elsw
Be
40
broek Pijn
tse an ab Br
traat Hoeves
96
a tra ns oe Gr
Klei
an ekla enbe Vlez
Impeleer
1,6
iks nn Le
332
40
1,3
an ntsteba
702
1,4
1,2
331
2
0,
oof
t
Mu yd t
tr. as
Braba
80
nt
1
0,8
ra at
Si
0,3
eg enw
en Booi
lst
0,2
1,1
0,3
tr. lrijks He m e
Den
Lennikse ste
Zave
eekstr.
t
an
394
Nin
aa
Akre nbos
Herdesb
0,4
aa str ijne
0,3
baan Braba ntse
Park Coloma
1,6
en ing Pep
388
st r
60
0,2
at estra Ped
Kon
1,1
ldba sve
387
aa
60
Poverstraat
traat ebeeks
2
Herd
g we ld ve ze an
mstr
Bo
386
23
dre en gal te ch
705
1,5
60
2,1
353
60
Armveldweg
at
oo elb
Mechelsgat
321
a
323 Galgenstr
1
128
t
80
60
420
60
0,5
n Baa ote Gr
336
329
tr a iks
E ik
Na
5
60
Marcq
at tra us
60
320
aat Beertstr
Lage
60
1,9
aa str Top
706
eg nw
111
701 127
1,2
eleerstraat J. De Dobb
0,
318
ek ro
Puttenberg
0,3
t
n
0,1
43
App
tee es
b ne Ma
ols traa t
2
at
enw eg
0,8
Terheuge n
f ee sdr
sje Sij
67,
60
iks nn Le
Ste
60
351
Bos Ter Rijst ef dre ken vin tel eef Dis ndr kke ebo Re
1,3
424
0,4
rg enbe a n s Wey
se
ra
389
0,3
Manebroek
str aa t
t ems ed
1,5
ss tra at
n eere rm Te
1
t raa gst ru
0,2
Kokiane
jkstra
t
Fr
1,1
ka ert
Ko ute rst r
T e rh eugen
eb ut Ba
60
350
r.
1,8 n
0,7
Cr oc
0,7
oof
ss tra at
713
712
1
80
t ss Bo
ber ghe laa
Doyli
aa str
0,3
at
Kattenhols tr.
3 1,
kh
1
Cau wen
eef sdr hui
e orr
0,6
0,9
40
317
en ng lli
94
80
60
cht Wa
stb
0,2
1,1
t
Be
707
2,1
rstraa Donke
op
t raa eel st Kar
349
Ba
Na
0,5
r
0,1
1
0,
0,3
0,9
at str a kse
t es ks aa en
0,3
g
Breedhout
108
traat Palokens
326
352
431 0,2 354
a na de Ou
ud
at
0,
348
0,7 i s es teenweg
60
356
60
0,6
0,6
aat
tra ses Los
117
7
0,
7
0,6
0,2
Park Ter Rijst
40
Nin
yse gom
40
700
0,
1,4
Smi
315
Hu
0,5
78
335
laere straa t
Nerebosstraat
c Ee
t es Terr
Kr
359
0,1
360
Kriek e
1
60
0,3
2
40
0,7
95
0,8
2,
He ikr u
dts tr.
eg
60
0,6
333
8
0,
0,
7
Bosstraat
0,4
80
ou
Onderst r
en rs e l
0,4
0,1
at ra
Tro p
80
n
jve Grote Vi
4
0,
0,6
Nin
st en m m ka
345 347 341 Bogaarden 346
7
u
357 358
334 Katt
Teleweide
1,
708
t r aat
1,4
1,1
0,
les tra at
Ou den ake ns
0,5
Ben jij een enthousiaste wandelaar? Toerisme Vlaams-Brabant zoekt vrijwilligers die peter of meter van een van de lussen van het wandelnetwerk Pajottenland willen worden. Je engageert je dan om op regelmatige basis – minstens twee keer per jaar – de bewegwijzering van een of meerdere lussen te controleren en daarover feedback te bezorgen. Wandelnetwerk Pajottenland strekt zich uit over Lennik, Pepingen, Gooik, Herne, Galmaarden, Bever, Roosdaal, Dilbeek, Sint-Pieters-Leeuw en Halle. enh
0,3 Mol
80
en w Ste
93
t aa tr
at
4
0,
Gras mee rstra
40
1
122
Pelikaan
314
Dr ee f
Bellingen
97
40
k nbe e
60
1,5
0,
103 361
G ro e
0,3
t
Zuu
0,5
3
1,
Plutsingen
271 0,1 104
t
ro n Korte T
0,4
g ber
Post
0,4
aa str
110
0,9
s
at
98
Ko
0,7
aat nstr
355
1
0,5
Schamelbeek
t
310
Pe tru s
t Belle straa
0,4
SINT-PIETERSLEEUW
1,5
77
4
1
714
n aa lb
1
316
338
0,4
e
tra les
t
inde Terl
339
330
272
107
448 364
stra at
101
kkestr aat
340
342 weid Tele T
0,1
ol
raa
Heikruis
Sch
72
gstr aat
710
leurus sF on Alf
0,9
Zaarbeek
Donker s t raa
lle
124
711
126 Beisberg
76
rgstr aat
aat str eek elb
at kstra
Beringen
Ste enw eg
tje aan
0,2
M
sst
aat str
1,4
0,1
den Paar
0,5
0,4
t
ek tbe
oo f se
Nerebosstraat
80
Terlinden
ing
r. Bru sselsest
0,5
Los ses traa
Pu
307
Zw
0,8
1
B
80
Tro nt
0,2
0,8
E
e
raat
1,6
0,
s
0,7
t raa itst
tr a
Bre e-
1,3
debe
75
enst
ken elde
t
5
1,5
5
73
1
Baasbe
am
57,5
0,
74
Geynsberg
109
9
362
0,
B ossu
0,6
0,7
1
at tra ks
Kwa
at ra st
ring
t
0,3 t
t gstraa ber en
0,4
at tra mbergs
aat str uw kla tte Ka 0,6
1,1
eg ldw
0,6
0,3
t
Gote
rsstraa Weve
str aa
0,3
Z w i jn
T
0,4
0,8
ive aa Kr
1,5
0,6
2
0,
t traa as 0,7 nn
0,9
straa Schepda e l
ld ek en
t
tsin PPlu
nstra a t ge in Pluts
60
47
60
at stra
at
t
0,7
1,3
a at
g
dstra at vel ns Plen s ke
Po
60
1,4
e Katt
tra ns
tra
at
ber g st r
we
0,2
en Ste
traat Wolvens
fse oo
Lom
Nin
0,6
kke nbe rg
344
Dreef
2
0,
2
0,
Populieren stra a t
enstraat Gro
0,5
aat tr str nnkks ilin iliin Ge
105
ijn W
,75
311
306
0,
40
0,7
40
71
str aa t
ee melb Scha
75 lix
736
traat E lswegs
1,6
Hoo
121
0,5
PEPINGEN
40
aa
1,8
1,7
49
1,5
0,3
t raa
g
0,3
416
417
1
60
425
at ra st el Da
1,8
40
Van 1 oktober tot 1 maart mogelijk afgesloten voor de jacht
48
0,3
0,7
we en Ste
46
1,3
53
50
411 415
Zw
8
80
270
tte
430 Van
35
at
429
60
4
Manhovebos
traat gens Terha
e ofs
0,2
1,
60
e Lookaits
ara
432 Warlo
ard est ra
e ov kh
60
0,5
itse
40
0,7
no
45
40
51
60
Ra
Markstraa
stra at
1
,5
1,5
Romont
2,3
60
0,8
40
428
Wa
72
Rooststraat
om
at
56
60 Mo
60
0,4
0,2
0,6
0,6
426
60
le
el ze
0,3
55
lle ke ns str aa t
0,
106
0,5
733
40
Oudenaken
1,1
0,8
40
al Rattenda
at tra ms
se us Br
0,7
40
t
716
739
Mo
735 732
0,9
99
aa
312
0,7
0,5
2 Mo
58
343
0,1
Gezocht: peters en meters
g
5
77,
80
rebeekstraat
rre tbo Pos
,5
0,2
1,4
72
ue
we
at tra es ss Lo
40
443
70
7
0,9
Rattendaal
737
raa t Mo lenst
O
0,
Breemput
125 1,
1
1,3
305
en
aat
80
269 ee
427
410 40
0,8
t
estraa Lind
Ste
60
4 1,
60
0,9
tra ers Mo
33
Ste enw eg
1,2
es
tra ws eu
B
433
t
Gh
0,4
e To r r
ssines
rdb erg se
303
se
t
265
267
t
447 Be
at
Ni
0,6
409
raa
1,6
KAART EN INFOGIDS
1, 3
te
2
0,
6
0,6
741
1
738
Sint-LaureinsBerchem
123
0,6
717
raat
1,2
1
1,
1,2 restraat bor len Mo
31
40
745 743 744 0,1
60 0,1
60
113
0,4
33
35
3
60
304
363
444
46
445
446
40
1,3
54
2
1,
0,8
40
1,2
Ger aa
414
60
59
1,2
52
503 40
0,6
413
1,8
2,8
He kst raa t
st r
Te r
266
Zwar
Zwarte Molenstraat
100
32
Domst
Vlezenbeek
740
133
0,6
Vog Plankvoetweg
1
at tra es 6 jn 0, ni
730
0,5
0,8
t aa
0,4
rre str
73
dest
60
60
1,6
60
Bo
126
weg Post
0,5
g stwe Po
Zwarte Molen
40
Domein van Gaasbeek
81
124
Hof ter Ram
Postweg
1,1
0,6
40
37 Elingen
Brandwacht
40
1
1,2
at tra ns re
435
1
0,5
40
le
36
at ra st
ue
se rg
es
502
2,4
ime
Ae
e straa t
40
Kestergat
ol en
0,2
112
0,7
gs tra
132
729
0,5
129
121
731
111
a at
742
0,4
129 0,4
Domein Groenenberg 0,5
1,5
t aa st r
1,3
300
at
1,6
M
117
114
0,7
38
0,4
ht dwac Bran
39
1,7
tr a ks
116
w
ru
at
Kapelleveld
t
g
e ad Kw
aat ustr
442
Herfelingen
449
1,4
es dri Ren
Sint-PietersKapelle
be ard
Gh
0,1
t
Pontembeek
Mu yd
ra
501
mijn Com
1,4
Vi
enw eg
41
t raa
1,2
0,4
Beve r
0,7
504
te ou
Ste
Kester
r Donke
Beersb
0,7
Kaste els tr.
t
ten s tra at
ebaan Lenniks Beer sb
-A nn
t ru g s
1
727
60
0,8 0,4
Koeivijv erstraa
1,3
ebaa n
726
728
122
Gaasbeek 40
Lenniks
718
40
130
8
0,5
123
82
115
0,1 136 135
Brandwachtstraat
ik
1,
1
oof
0,2
60
0,7
rgs e
60
nd
kst raa
en we
127
11
118
40 Ste
60 at
1
1,1
Bree-Eik
40
40
ofs
e
ra
0,7
34
ni
219
t
Trontinge nstraat
138
-E ik
Nin
45
408
1,4
40
Sm ey er ma r
Ni no
Lin
60
134
0,4
1,2
0,5
1,9
40
Dru
HERNE
400
De knooppunten voor deze wandeling zijn: 612, 611, 622, 621, 613, 612. Kom op zondag 15 juni het netwerk feestelijk inwandelen. Vertrek voor een tocht met allerhande animatie om 13 uur aan het Baljuwhuis, Kammeersweg 2, Galmaarden. Beleidsverantwoordelijke: gedeputeerde Monique Swinnen 500
ck
at tra -s en
Keystraat
Ge
Broe
Puydt
40
1,4
5
Brunea
d
440
40
450
1,1
t traa tes Gro
43
1,9
2,1
505
40
0,
212
0,9
1,1
0,4
719
60
1,4 t ra a Rinkels
721
Bie
2,5
134
1,
st
103
Vijversele
40
nik
1,5
720
at
1,2
104
t
w
se
Len
G
aat
stra
ijver straa
Pede b eek
t straa om Ro
ek
Mo
40
131
t
Do n
e-Eikweg Bre
130
262
Hondsberg
e -L in
aat str
80
512
em
42
2,4
513
1,3
e
34
1,8
aat str m
Da m
Bre
Ger aar dbe
75
1,7
Kesterbrugge
441
1,8
434
39
412
1,4
Bergem
60
aa str len Mo
407
38
. str
0,3
20
nckxstr. enni ep
L
0,
125
sselse B ru
Koev
2,3
be
len
40
136
aat estr Roll
190 4
196 1,1
Gusta nstraat a f van der Stee
88
137
60
Bree
2
0,1
Hon
42 40
406
ckx nin
60
eg sw Ro
0,7
0,8
1
148 1,1
0,
258
0,2
Lo ckxs traa t 0,6
lastraat Isabel
140
725
0,8
128
Weg kse en ni
traa t i ngens
139
Utve ld
60
56
1,9
438 0,2
436
Li
44
st r a at
0,6
Ka
3
0,6
1,1
t
re
ck
Eysbr oec k
57
straat
t aa str om 8 rgh 0, Be
60
251
t R aseveldstraa
Ekke lenb ergs traa t
405
pen ne
1,2
760KM WANDELPLEZIER
t ra a t
1,6
37
at tra ks
0,6
Rue N o
oe Br
0,2
Kam
58 5
1,4
lds
0,4
65
BEVER
511
1,5
Kamstr aat
4
5
ve
439
40
4
Win
263
260 261 259 0,1
437 Kle
1,2
Kamstraat
40
0,3
rg ho ms tra a
1
t traa Daals
Peverstr aa t
t
401
Leerbeek 0,1
nn Wi
aat n str Planke
722
Sint-Gertrudis-Pede
724
40
138
723
0,7
747
1,5
746
197
40
r vijve Slag
0,7
0,1
147 Frans
0,4
a kenbee
61
1,1
60
a
ek
44
2,7
40
510
s ng
Be
57
aat str Da al
247
142
193
0,7
133 132 Sint-KwintensLennik
Kwakenbeek
Kw
40
214
264
0,9
ldstraat eve Ass
se
80
0,7
1,3
2
re Lo
215
119
Slagvijver
131
141
Zwartenbroek
1
208
210
Lan
Spieringen
ibe
B
402
Haagstraat
0,2
0,4
Goteringen
str .
13
weg
256
209
205
t raa Klein Brusse l st
0,6
t aa
er Kest
at
E
Hey ma nss tr.
1,3
0,1
60
80
249
246
245
1,2
403
1,4
604
at ra
0,6
100
Pro f. F.
0,5
0,4 1
Boss t raat
255
257
59
0,5
250
Langestraat
404 41
nstr aat
48
Ninoofse Steen
0,6
254
eg
nt Si
en
102
337
1
40
32
,5
Sc
Pau slee nstr aat
60
ut ho Eeck
t
60
Burcht
1,4
Groe
at Fra rijkstra nk
1,3
601
60
2
0,5
514
0,8
ste rw
tr. Schavollies
1,4
he
Mark
H
67
40
639
60
at rstra Beve
3,9
rch Bu
Akrenbos
at ra st
49
1
aat str
603
60
253 Ke
0,7
248
638
aat Bontestr
1,1
30
60
ut
244
G atenstraat
Hey
0,7
ho
er
40
aa t
643
602
Kesterheide
53
0,3
0,8
40
27
Tollembeek
1
80
216
PAJOTTENLAND
641
600
1,
40
raat
Mark
9
5
95
252
1
straat ndij
243
Oetingen
60
640
40
raat
t aa str nte Bo
632
642
Hernestraat
Muylebe eks traa t
tra ns aa Zw
l
bos
515
0,8
r
606
0,9
Akren
1,1
Pepinges t
0,
47
77,5
rse
Kwakenbeekstra at
0,5
223
1,1
22
25
Vollezele
Ninoofse Steenweg
40
Bloemen d a e
ein
50
1,4
at
509
s Dom
ades traat
29
be
3,1
1,5
Domein Akrenbos
2,5
63
0,6
Ro de str aa t
Herhout
508
at
1
er
s bo ren Ak
0,6
1
Kw
60
18
1
608
1,5
605
Em
at tra ers Kout
du Bois
64
tra ers kk
26
Hollestraat
Pla ats stra at
40
t straa Rode
4
0, Ba
1
607
g
Viane
2,8
P ere baan
507
0,5
62
t
st raat
0,
Groene Jager
0,5
242
t
60
21
631
0,6
630
st lle
0,1
GALMAARDEN
62
n
65
rg
1,3
Hellebos
Ho
t aa str er Kout
s rie
1,5
22
40
Akr enbo
Vian
Ste enbe
at tra ies rd Ma
20
19
0,8
0,6
1,4
1,9
21
traat Akrens
Ed ing se we
0,7
ve
Hel leb oss traa
80
0,8
66
0,6
10
1,2
le n
28
635
633
1
17
0,8
1,2
Vianebaan
0,7
626
627
mstraat
Waran dest
63
241
239
238
0,5
Edingseweg
1,4
20
20
Lisière
20
2,7
ou t e r nsk Re
25
Mo
20
a at
20
rfstraat
6
tr gs Ber
61
ebaa
20
60
19
629
609
40
heerst raa t
1,1
Mark
Mark
9
De Rietbeemd
Cri jne
612
t
1
1,2
0,7
80
at
1,1
a stra elle Kap
1,5
20
11
40
31
Ke te lb aa n
uter
60
Kerkhof s traa
18
0,8
17
622
611
610
80
traa ses nik Len
206 60 Zijp
0,6
1
220
Lombergveld
1
207
at tra os ec
an eba Hall
WANDELNETWERK 1
240
ergstraat nsb Re
Hollebeekstraat
1,2
Sint-Le ona rdu s
lveld stra at
tra els ste
el dv ee
217
lst raa t
Se
1,3
GOOIK
52
0,
0,
pe
0,6
27
0,5
221
9
aat apstr
60
143 Ke
0,4
0,
Sint-A
237
55
54 51
. str ek Padden bro 4
218
1
1,1
86
Sint-MartensLennik
60
90
84 0,3
r.
weg Ros
192 191 0,1 0,4
0,7
101
t aa tr ns io Stat
83
Kroonstraa t
60
28
89
ra at
Saffelberg
e Kort
Koe straa
10
14
26
0,3
106 0,2 105 t
1,2
1,2
LENNIK
Proc essi estr aat weg Tram
60
at
0,5
19
194
0,2
Varenbergst
198
8
0, 0,6
0,3
1,1
Palokens
s
0,6
199
195
60
109 107
Ten Ham
Ek
60
6
0, 0,6
0,4
151
Neerbuzingen
80
ee
Terlo
222
152
80
203
Oude Plaats
Hee rbaan
0,9
Opl omb
188
Tomberg
1,5 nb un de rs
berg
0,7
153
Stuiven bergstraat
40
Steenberg
tr. rgs lbe
eg veldw Leeuw
rstr
139
Blaas
189
o
108
85
ks tra at
60
Terloststraat
1,1
224
60
634 Ka
0,4
2,4
60
Hon dens tr.
161
80
80
0,6
202
225
t Scha Zwar
236
22
8
0,
1
n
Ka
1,2
0,5
0,6
Moerbeke
0,5
16
1
67
Eze
0,7
65
1,8
1,3
baa
1
be st ra
Strijland
j l andstr.
1,5
24
636
628
1
Heerba an
rwe g
Steenhoutbos
80
1,2
Gr oe b
201
r.
Zwart Schaap
64
K
Bli jk
Hulstraat
0,3
indest
637
60
23
S tr i
162
2 50
21
Rozenbroek
235
80
0,6
233
tr. es gs er
Ne ge
25
226
40
raards b Ge
80
0,4
0,1
Opperbuzingen
144
29
204 L
Letterbeek
0,3
jlands tr.
de
lo
60
0,9
t sstraa
613
40
Sint-Paulus
0,9
gob erg str aa t
8
1,
stebo Opper
D a mstraat
40
Pauwelst raat
28
0,8
15
40
234
60
2
227
0,7
St r i
at
Heer
1,
t
an Hu ism
r st re
6
tra ns roo
80
at
154 182
0,7
60
Oplombeek
1
0,
1,8
Heuv e l st r aat
0,
9
Ve lds tra at
1,2
Watersc haapstraat
68
Con
625
aa str
621
614
40
6
0,2
1,
40
69
80
623 624
60
Bruinsbr aa oe kstr t
0,
llestraat nho ppe
60
26
0,
615
0,3
0
60
24
t
Achter den Bos
1
228
1,1
230
2
2,
K
9
40
7
e e l straat
60
ut ho
a
Bruinsbroek
616
Ko
eg gsew Edin
1,6
55
Op
eg lew Hol
Bergenbroek
Lingeren
1,4
60
80
1,1
f
4
g er nb
0,2
10
2,5
9
een St
0,4
40
ee St
0,9
30
617
Karboolbos
as tr aa t
n
1,1
0,5
0,6
40
Kas t
1,3
2
0,3
Moerbekebos
ho
62
61
2,4
1
1,6 Zik
baa gse ber
24
0,8
Ekelendries
5
om ck Vre
Steenberg
1,
e Dr
de Ou
ss tra at
2,1
0,
2,
1,6
58
0,4
63
l ae rd te Bo
2,5
40
0,9
59
618
at tra ns
1,5
0,1
Walles traat
62,5
60
at ra st m Da
50
80
14
40
8
Kelen bergst raat
40
o
Lieferinge
0,6
6
0,4
619
K ro
Ni
1
1,5
2
0,
10
1,6
sc
71
8
0,4
0,
56
0,2
nd Wi
40
2,2
60
51
57
1,3
1,3
40
g we gse Edin
13 14
8
ies idr Me
n
Waarbeke
13
60
e Stra at
0,6
n Minne
0,5
60 0,7
0,2
us sels
6
0,8
2,1
34
620
0,7
0,6 Br
0, ef
65
46
Na goed anderhalf uur stappen lijkt de drukte van onze weekdagen heel ver weg. In de hoge bomen rondom vierkantshoeve het Hof van Tasseniers tjilpen de Pajotse vogels alsof ze op de wei van Werchter spelen. Via de Damstraat komen we op een nieuwe onverharde weg die twee uitgestrekte velden doormidden snijdt. In de verte voor ons steken de eerste huizen de kop op. Het einde van onze wandeltrip is in zicht. Netjes op tijd om nog op een terrasje van een lekker glaasje geuze te genieten! 12
1,2
40
1,9
60
t
1,2
0,5
0,1
53
0,5
4
40
60
7
weg
Spekgatst r aat
0,7
35
Raspaillebos
lse st ra at
40
5
49
32
27
aa t
273
40
at tra ls pe
48 47 Nieuwenhove
0,4
52
1,4
10 1,2
traa t ps
bo aille
0,5
72,5
straat ring Ke
0,4
0,5
eB
rst
33
rst
15
Oud
54
1,9
0,9
0,6
6
us se
1,2
at
11 0,3
rus sel str aa
Zij
60
0,3
a osstr mb Le
Hoogvo
Hoogvorst
t raa sst Bo
gvo
Hoo
29
0,7
80
Br
e
2,4
38
20
0,3
traat pels Kre
k
0,8
40
5
at ra st
n baa ire He
45
at tra rs jve
39
0,2
at
0,7
le
66
40
Denderwindeke
2,1
at tra ds
Dij
1,1
1,8
4
1
2,2
rt
40
20
2,4
1
20
80
eg eveldw Windek
veld Kerk
Volcka
vel Lind e
De
1,2
Klakvijverst r aat
0,8
rze
67
69
G
4
60
en Nijk
Grimminge
40
3
Recreatiedomein De Gavers
Dender
Onke
rd
bo
0,
ds ar Gera
Linieberg
229
11
Neigem
0,5
60
67,5
Ou
0,5
80
16
ille s
Zwijnenberg
87
6
0,
Oude Bruss els e straat
15
0,6 Moe
0,5
Flieren Oechel
80
0,8
181
155
le
Nelleken
rgsestraat
kst bee
44
0,5
er
weg Heer se sel us Br
2,3
te d e
nd
Schendelbeke
2
Rendestede
des
De
Onkerzele
60
2,1 Drie Egyptenb a an
163
aweg Mari
m
raat
str rote
rst Lie
1,2
van
t
0,6
Hof
42
st r a a
R
en
1,1
ei
1,7
Ganze n
16
Bove nka ss
41
60
232
60
renbaan Egyp
166
Mo
79
174
0,5
1,1
80 Drie
67
211
0,1
ek eitse
1,3
81
s be Geraard
Wi jng aa
0,7
0,1
169
lmolenstraa Pe t
0,5
23
0,8
172
167
165 164
2
0,
0,3
be
eg
82
1,1
13
1 0,9
Zandbergen
20
20
2
74
1,5
815
0,
‘ De kapel is gewijd aan de patroonheilige van de boeren. Geen toeval, merken we als we rondom ons kijken.’ Idegem
12
0,3
0,5
12
1,3
20
2,1
14 1,9
Kleivelds traat
3
231
0,7
Sc he es tra at
60
Sint-Anna-Pede
137
0,8
168
177
aat lstr nse
84
95
183
0,8
n
83
80
800
268 b osstraat 0,4
0,4
0,1
1,1
Woestijn
0,4
d
ie
eld Bosv
Fl
rin ge
69
Wijn gaard
88
89
aat str
816 0,5 0,3
814
66
Hu
0,2
85
8
0,4
eg teenw ses
N
ev
Bosvel
70
68
s r endrie
k broe Lange
Vossenbunder
68
72
15
0,2
813
80
0,9
0,4
Hal
3
tr ls ie
0,3
Woestijnstr.
16
Win dm o lenstraat
m Lo
ken al
r
Dende
Br
801
Loveld
www. toerismevlaamsbrabant.be/ pajottenland 80
171
0,7
40
17 78
60
Kattenbos
F. Ba etensstraa t
weg Veld
7
Sc
20
80
811 Neigembos 1
Onze-LieveVrouw-Lombeek
73
0,5
810
812
60
2,6
s ken tte Pu
Tuitenberg
0,
gke ber
ns ee St
Palo ken
40
2
tr ts
Ten
h
Pollare 71
20
r be Al
2
t oo
f
3,2
77
sch tte
De Kloe
72
60
4
40
ts
20
1,8
Hertboomstra at
802
9
20
0,3
Hunsel
0,3
805
0,
He
0,4
0,3
0,3
t
n de ne Be
40
40
173 803
5
0,
804
80
Na
70
4
0,
807
75
Berchembos
eg enw
Appelterre-Eichem
ste lse
3
76
809
176
Hunselveld
t
0,
20
Ha
Ophasselt
n
traa ds el Poelkv
baa lare
0,4
0,2
Pol
0,3
808
Meerbeke 40
ROOSDAAL
aa
t traa gs er nb re pe Ke
60
80
IJsbergstraat
Eizeringen 1,2
175
g in
806
40
Voorde
n Ko
Brusselsesteenweg
Schepdaal at tra es he Sc
1,4
60
Dender 20 40
Itterbeek
80
Ninoofse Steenweg
60
Ninoofse Steenweg
Ka na
40
40
80
DILBEEK
60
60 20
Ba an
80
Goudveerdegem
NINOVE
Itt er be ek se
60
nd De
20
Steenweg
Ninoofse
er
20
40
Smeerbeke-Vloerzegem
60
60
Strijtem
40
40
80
weg
ne
20
Outer
20
80
Steen Ninoofse
60
60
les t raat
ize-Wijnhuize
60
ro i
Ledeberg
40
us se l-C ha rle
30
60
Pamel
40
Aspelare
60
60
80
Kattem
Nederhasselt 40
80
40
20
40
60
40
40
Sint-Antelinks 40
DILBEEK
60
20
40
est een we g
60
60
40
60
Clabecq
TNABARB-SMAALV
80
TUBIZE
80
60
60
60
80
| 13
BRAINE-LE-CHÂTEAU
VRAAG VAN DE LEZER
Waar kan ik deze zomer in open lucht zwemmen? In onze provincie heb je de keuze uit vier openluchtzwembaden en twee zwemplassen om op warme dagen afkoeling te zoeken. In de maanden juli en augustus kun je in Grimbergen naar het buitenbad De Lammekens. Vanaf mei tot midden september kun
je naar de grotere buitenzwembaden met glijbanen en speeltuigen in de provinciedomeinen De Halve Maan in Diest en in Huizingen. Een paradijs voor kinderen is ook het openlucht ploeterbad met familieglijbaan in het provinciedomein van Kessel-Lo. Heb je
Stel uw vraag aan de provincie Hebt u ook een prangende vraag waarbij de provincie u kan helpen? Mail dan naar: info@vlaamsbrabant.be
of schrijf naar: Provincie Vlaams-Brabant, Communicatiedienst Provincieplein 1, 3010 Leuven
WIN
het meer voor natuurlijk zwemwater, dan kun je vanaf april een duik nemen in het Bloso-domein in Hofstade of in het domein ‘Ter Heide’, beter gekend als ‘de Plas van Rotselaar’. Alle praktische gegevens, zoals adressen, openingsuren en toegangsprijzen, vind je op www.vlaamsbrabant.be/domeinen of op www.toerismevlaamsbrabant.be Beleidsverantwoordelijken: gedeputeerden Monique Swinnen en Walter Zelderloo
een stiltearrangement in B&B Rosario Voor twee personen, ter waarde van 190 euro, met: • Eén overnachting in een sfeervolle tweepersoonskamer in een voormalig klooster • Een kaart van het uitgebreide wandelnetwerk Pajottenland • Een diner van drie gangen voor twee personen Neem deel Beantwoord onderstaande vraag via de bon of stuur voor 30 juni een mailtje met het juiste antwoord, je naam en adres naar onderstaand adres. Een
WEDSTRIJDBON Naam: Adres: Telefoonnummer:
14 | de Vlaamse Brabander
onschuldige hand kiest de winnaar uit de juiste antwoorden. Naar welke patroonheilige van de boeren is in Galmaarden een kapel genoemd? a. Sint-Leonardus b. Sint-Pieter c. Sint-Joris
wedstrijd@vlaamsbrabant.be Provincie Vlaams-Brabant, Communicatiedienst Provincieplein 1, 3010 Leuven
10 K 0 AT jA e r Ar n W Oi
luisterverhalen, expo, boeken, wandelingen …
Bezoek het Belevingscentrum ’14-‘18 oorlogsgeschiedenis
Fietsen langs gevechtslinies
ontdek de martelaarsteden leuven en aarschot
de groote oorlog in vlaams-Brabant Op 4 augustus 1914 valt het Duitse leger ons land binnen. Het is het begin van meer dan vier jaar oorlogsellende. Ook bij ons, toen nog Brabant, wordt er hevig gevochten. Aarschot en Leuven branden, mensen leiden honger, er vallen doden.
Al op 10 augustus, zes dagen nadat ze de grens hebben overgestoken, staan de Duitsers in het Hageland. De Gete vormt een natuurlijke verdedigingslinie om de opmars van de Duitsers te hinderen. Op 10, 12 en 18 augustus wordt er hevig gevochten in de buurt van Orsmaal-Gussenhoven, Halen en Tienen. Er vallen honderden doden, vooral onder de Belgen. Maar het opzet lukt: de Duitsers lopen een week vertraging op en het Belgische leger kan zich helemaal terugtrekken tot in Antwerpen. VERGELDING IN AARSCHOT De weerstand van het Belgische leger bezorgt de Duitse troepen heel wat frustratie en hun zenuwen staan gespannen.
Ze vrezen bovendien vrijschutters of francstireurs. Deze paranoia eist veel burgerslachtoffers. In Aarschot wordt op 19 augustus de Duitse bevelhebber - kolonel Stenger - doodgeschoten op het balkon van het gemeentehuis op de Grote Markt. Door zijn eigen soldaten, zal later blijken. Uit wraak pakken de Duitsers 160 burgers op, waaronder de burgemeester en zijn zoon. Ze worden terechtgesteld. Op 20 augustus bezetten de Duitsers Brussel. De Brabantse Kouters vormen enkele weken lang niemandsland. De rest van wat vandaag Vlaams-Brabant is, is dan al bezet gebied. Intussen baant het Duitse leger zich een weg naar Parijs, maar bij Bergen bieden de Fransen weerwerk. Om hen te helpen en de Duit-
ŠJean en Isabelle Rigaux
Duitse ulanen (verkenningstroepen) namen positie in op de markt van Overijse (augustus 1914).
16 | de Vlaamse Brabander
W
plein - nemen de Duitse soldaten wraak op de stad Leuven. Ze vermoorden meer dan 200 burgers, slaan aan het plunderen en zetten de stad in lichterlaaie. Vele historische gebouwen blijven niet gespaard: de universiteitsbibliotheek aan de Naamsestraat wordt vernield, samen met 300.000 boeken en manuscripten.
LEUVEN BRANDT
OP DE VLUCHT
Uit frustratie voor deze uitval uit Antwerpen en na een schietincident aan het Stationsplein - vandaag Martelaren-
Tijdens die eerste weken van de oorlog slaan veel inwoners op de vlucht richting Oost- en West-Vlaanderen of zelfs verder.
Vluchtelingen
OVERZICHTSBOEK ‘GROOTE OORLOG IN VLAAMS-BRABANT’
1
De internationale context, de krijgsverrichtingen, de represailles, het dagelijkse leven tijdens de oorlogsjaren en de herdenking en heropbouw nadien. Het komt allemaal aan bod in het mooie overzichtsboek ‘Groote Oorlog in Vlaams-Brabant’ van auteurs Ruben Donvil en Herman Van de Vijver. Het boek is rijk geïllustreerd met foto’s, spotprenten, krantenartikels, dagboeken en ander erfgoedmateriaal.
Later in de oorlog ontstaat er een nieuwe migratiestroom: vanuit de Westhoek en Noord-Frankrijk sijpelen de vluchtelingen Brabant binnen. Zo belanden er liefst 1200 mensen uit Menen in Vilvoorde. Het leven tijdens de oorlog is zwaar. Voedsel wordt schaars, maar dankzij hulpacties van ‘The Commission for relief in Belgium’ – het ‘Hoovercomité’ – kunnen de inwoners overleven. Naarmate de oorlog aanhoudt, wordt het moeilijker. De Duitsers eisen voedsel, paarden en, vanaf oktober 1916, ook werkkrachten op. Reizen wordt een hele klus: voor de trein heb je een duur ‘Reiseschein’ nodig en wie een fiets wil kopen, moet toestemming vragen. Er is stil verzet en er ontstaan ondergrondse kranten, zoals De Vrijschutter uit Halle. Op 11 november 1918 is de oorlog gedaan, maar het leed nog niet. Er wordt gerouwd om de verloren soldaten en burgers, het puin wordt geruimd en stilaan kan de wederopbouw beginnen. Rond 1926, acht jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog, is de wederopbouw van de dorpen en steden in Brabant grotendeels voltooid.
BON BON VOOR EEN GRATIS BOEK ‘GROOTE OORLOG IN VLAAMS-BRABANT’
Bezoek het Belevingscentrum ‘14-’18 in Tildonk. In ruil voor deze bon ontvang je het boek ‘Groote Oorlog in Vlaams-Brabant’.
Te verkrijgen in het Belevingscentrum ‘14-’18 of op www.vlaamsbrabant14-18.be
4 augustus 1914 | Duitse inval in België
INSPIRATIEGIDS ‘OORLOG IN DE KLAS’ inspiratiegids voor het 4de, 5de en 6de leerjaar
Ben je leerkracht in het lager onderwijs en wil je werken rond WOI in de klas? Bestel dan de inspiratiegids ‘Oorlog in de klas’ op cultuur@vlaamsbrabant.be. of via www.vlaamsbrabant14-18.be
1
©Collectie Rigaux: collectie Jean en Isabelle Rigaux
©collectie Tienen
se troepen af te leiden, doen de Belgen een uitval uit Antwerpen. Van 24 tot en met 26 augustus raken ze tot in Zemst, Wespelaar en Imde bij Meise. Na schermutselingen in Zemst, nemen de Duitsers wraak op de burgerbevolking van het dorp. Huizen worden in brand gestoken, onschuldige burgers vermoord.
Er volgt een tweede uitval uit Antwerpen. Van 9 tot 13 september vechten de Belgen zich een weg richting Rotselaar en Aarchot. Tijdens de Slag aan de Molen in Rotselaar wordt hevig gevochten. Er sneuvelen meer dan driehonderd soldaten. Een derde uitval van het Belgische leger op 26 september mislukt. Na gevechten in onder meer Opwijk moeten de Belgen zich terugtrekken. Een dag later starten de Duitsers een offensief in de Brabantse Kouters om het niemandsland te veroveren. Op 10 oktober geven de Belgen Antwerpen op en trekken ze zich terug in de Westhoek.
Oi
Daarnaast kunnen alle scholen een boekentrolley over WOI lenen. Ideaal als aanvulling op de inspiratiegids. Meer info in de bibliotheek in je gemeente | 17
Het Belevingcentrum â&#x20AC;&#x2DC;14-â&#x20AC;&#x2122;18 geeft op een toeristische, speelse en interactieve manier een klare kijk op de doortocht van het Duitse leger en het leven in onze provincie onder de Duitse bezetter. Kortom een venster op WOI in Vlaams-Brabant. Gedeputeerden Monique Swinnen en Tom Dehaene
18 | de Vlaamse Brabander
W
op oorlogsvoet
volg de troepen naar het Belevingscentrum ‘14-’18 Oorlogstoerisme? Dat hoeft helemaal niet zo erg te zijn als het klinkt. Herdenk de Eerste Wereldoorlog met een toeristische uitstap in Vlaams-Brabant. Een beetje spannend, soms sportief en bovendien bijzonder leerrijk.
Hoe verliep de Eerste Wereldoorlog in onze provincie? Hoe gingen de mensen om met het geweld, de voedselschaarste, de onzekerheid? Waar werd gevochten en hoeveel doden vielen er? Een bezoek aan het Belevingscentrum ’14-’18 dompelt je onder in het leven tijdens de oorlog op een boeiende en interactieve manier. Getuigenissen leren je uit eerste hand hoe het dagelijkse leven er aan toe ging. Met foto’s, anekdotes en pakkende levensverhalen lijkt het of je er zelf bij was. Maar je krijgt ook the big picture te zien, de gevechten en de internationale context achter de oorlogsellende. Het Belevingscentrum ‘14-’18 is ondergebracht in het imposante ursulinenklooster van Tildonk, een historische en symbolische plek. Het was de uitvalsbasis van waaruit de Duitse generaal von Beseler de belegering van Antwerpen coordineerde. Na de Val van Antwerpen werd hier bovendien de overgave bezegeld. Het gedetailleerde oorlogsdagboek van de zusters ursulinen geeft een zeer goed beeld van hoe het leven in het klooster er aan toe ging.
Openingsuren: dinsdag-zondag van 10 tot 16.45 uur prijs: -12 jaar: gratis | 12-25 jaar: 1 euro vanaf 26 jaar: 3 euro | groepen vanaf 20 personen: 1 euro
Het Belevingscentrum ‘14-’18 opent op zaterdag 14 juni.
inFO: www.vlaamsbrabant14-18.be grooteoorlog@vlaamsbrabant.be | 19
Oi
Met de fiets langs sporen van de groote oorlog
Drie nieuwe fietsroutes ontrafelen de oorlogsgeschiedenis van Vlaams-Brabant en nemen je mee op een tocht langs veldslagen, heldendaden en vergeten verhalen. dijlelinie Fietsroute â&#x20AC;&#x201C; 91 km Volg de Dijlelinie door Aarschot, Rotselaar, Haacht, Herent, Kampenhout en Boortmeerbeek. Onderweg vertellen 29 infopanelen over het boeiende, soms gruwelijke oorlogsverleden van het mooie Dijleland.
getelinie Fietsroute â&#x20AC;&#x201C; 69 km Het Duitse leger werd flink gehinderd in zijn opmars tijdens de gevechten aan de Gete. Amper te geloven dat dit vredevolle, groene landschap het toneel was van fors oorlogsgeweld. De 25 infopanelen op je weg door Halen, Geetbets, Linter, Zoutleeuw en Tienen vertellen het hele verhaal.
BraBantse kouters Fietsroute
www.vlaamsbrabant14-18.be grooteoorlog@vlaamsbrabant.b e
20 | de Vlaamse Brabander
De Brabantse Kouters lagen tijdens de eerste oorlogsweken in niemandsland, geprangd tussen het Duitse en Belgische leger. Een gespannen situatie die de regio heeft getekend. Drie lussen op het Fietsnetwerk Vlaams-Brabant en een bijbehorende brochure doen die tijd herleven. De fietslussen gaan door Londerzeel, Machelen, Meise, Merchtem, Opwijk, Vilvoorde en Zemst.
W
op oorlogsvoet
oorlogsmars De GR-route ‘Door het Hageland en het Dijleland’ (110km) brengt de langeafstandswandelaar langs sporen van de Eerste Wereldoorlog. Het mooie, glooiende wandellandschap was een eeuw geleden een groot slagveld. In de bijbehorende wandelgids herbeleef je onder meer het geweld aan de oorlogslinies van Grimde en Sint-Margriete-Houtem, de strijd bij Orsmaal, de bloedige represailles in Aarschot, de Slag aan de Molen in Rotselaar en de Brand van Leuven. De meerdaagse tocht maakt deel uit van de themagids ‘Langs sporen van de Grote Oorlog’, een uitgave van de vzw Grote Routepaden.
www.groteroutepaden.be
| 21
Oi
nog meer te beleven... de oorlogscollectie Wil je je helemaal verdiepen in de Eerste Wereldoorlog? Duik dan het Documentatiecentrum Vlaams-Brabant in. De collectie van deze bewaarbibliotheek telt maar liefst 7000 boeken en tijdschriften over het Vlaams-Brabantse verleden en erfgoed, met aandacht voor het lokale niveau. Via het internet doorzoek je in een wip de hele collectie.
Documentatiecentrum, Vaartstraat 24, Leuven. surf naar docvlaamsbrabant. bibliotheek.be en zoek op ‘Wereldoorlog i’. Of doorloop de WOi-bibliografie op www.vlaamsbrabant14-18.be
Het digitale arcHieF van erFgoedplus Foto’s, brieven, medailles, voorwerpen en minder tastbare herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog zijn slechts een muisklik weg. De online databank van Erfgoedplus maakt openbare en particuliere collecties voor iedereen gratis beschikbaar. Je kan vrijuit surfen door deze collecties en het erfgoed in zijn historisch kader ervaren. Of het nu gewoon uit interesse, voor school of uit professioneel oogpunt is, je vindt er altijd meer dan je zoekt. www.erfgoedplus.be
moBiele eXpo in pajottenland & zennevallei De oorlogsverhalen en -beelden uit het Pajottenland en de Zennevallei reizen door de streek. De Erfgoedcel Pajottenland en Zennevallei ontwikkelde een mobiele expo die opduikt in gemeentehuizen, culturele centra, bibliotheken en andere openbare plekken in de zestien gemeenten van de regio. Het is een interactieve tentoonstelling met woord, klank, beeld en tastbare herinneringen aan de Groote Oorlog. www.erfgoedcelpz.be
22 | de Vlaamse Brabander
toen leven overleven Was Van augustus tot november 2014 reist de tentoonstelling ‘Toen leven overleven was’ door de elf gemeenten van de Brabantse Kouters: Vilvoorde, Grimbergen, Zemst, Machelen, Kapelle-op-den-Bos, Meise, Merchtem, Londerzeel, Affligem, Opwijk en Asse. Beklijvende, intense en soms ook mooie verhalen uit de oorlogstijd herleven en het dagelijkse leven van toen krijgt een gezicht. De tentoonstelling krijgt de toepasselijke naam ‘De Groote Oorlog in de Brabantse Kouters. Toen leven overleven was’. www.toenlevenoverlevenwas.be
luisteren naar de groote oorlog Bevlogen vertellers doen de verhalen uit de Groote Oorlog herleven. Niet de heroïsche avonturen op het slagveld, maar alledaagse verhalen van inwoners, slachtoffers en overlevenden die de oorlog pas echt tastbaar en herkenbaar maken. Met Rien Van Meensel (verhalenvoorhetleven.be) en Fred Versonnen (www.schobbejak.be) op verschillende locaties in Vlaams-Brabant. www.uitinvlaamsbrabant.be
W
aarscHot Op 13, 14 en 15 augustus kan je het oorlogsdrama van Aarschot herbeleven: de theaterevocatie Bloednacht neemt je mee naar de noodlottige dagen van 18, 19 en 20 augustus 1914. Op 15 augustus hangt er opnieuw een gloed over Aarschot, maar ditmaal van duizenden kaarsjes tijdens de jaarlijkse Sint-Rochusverlichting. Die staat dit jaar in het teken van 100 jaar Groote Oorlog. Een dag later, op 16 augustus, verwarmt het meisjeskoor Scala de stad met een optreden op de Grote Markt, gevolgd door een indrukwekkend klank- en lichtspel. leuven Nog de hele zomer lang kan je in Museum M - Leuven de tentoonstelling Ravage bezoeken. Een unieke tentoonstelling over kunst en cultuur in tijden van conflict, met een mix van schilderkunst, wandtapijtkunst, fotografie, video, grafiek en monumentale installaties. Vertrekpunt is de brand van Leuven en van de universiteitsbibliotheek. De toren van deze bibliotheek aan het Ladeuzeplein kan je trouwens beklimmen. Op je weg naar boven word je op een aangrijpende manier getuige van de verwoesting en wederopbouw van Leuven. Het letterlijke hoogtepunt is een adembenemend uitzicht over de stad vanaf het balkon. In heel de stad verschijnen levensgrote fotoâ&#x20AC;&#x2122;s die een beeld geven van de vernietiging van Leuven in de augustusdagen van 1914. Een overzichtelijk boekje leidt je door deze unieke openluchttentoonstelling. En van 23 tot 27 augustus klinkt er elke dag een herdenkingsconcert door de stad.
ontdek de martelaarsteden De zwartste bladzijden van de Eerste Wereldoorlog in Vlaams-Brabant werden geschreven in Leuven en Aarschot. Op 25 augustus 1914 verwoestte het Duitse leger de Leuvense binnenstad en in Aarschot gingen meer dan 300 huizen in de vlammen op. Er vielen honderden doden. Beide Martelaarsteden organiseren een aangrijpende herdenking van deze gruwel.
Het volledige programma en praktische info vind je op www.martelaarsteden.be
tip - Plan je bezoek aan de Martelaarsteden met de
gratis app. Te downloaden in de App Store of Google Play.
BlijF op de Hoogte! In heel de provincie herdenken lokale verenigingen de Eerste Wereldoorlog. Met vertellingen, tentoonstellingen, evocaties, bezoeken maar ook op andere soms heel originele manieren. Mis het niet en blijf op de hoogte via www.uitinvlaamsbrabant.be en www.vlaamsbrabant14-18.be | 23
Oi
KNOWHOW G-SPORT
Sport voor iedereen Een balletje slaan vanuit je rolstoel? Een wielertocht met je handbike? De provincie wil G-sport voor zo veel mogelijk mensen toegankelijk maken. ‘We ondersteunen clubs om zich open te stellen voor personen met een fysieke of verstandelijke handicap’, zegt Lieve Callens. ‘En we begeleiden G-sporters om de sporttak die bij hen past te vinden.’
Wegwijs in G-sport Ken jij alle uitleendiensten voor G-sportmateriaal? Zoek je een G-sportclub, een overzicht van initatiedagen, begeleidingscentra en adviesorganisaties? Je vindt het allemaal in de nieuwe brochure G-sport in Vlaams-Brabant en Brussel. www.vlaamsbrabant.be/ g-sportbrochure zoek op ‘sportkampen’
G-sportkampen Jongeren met een verstandelijke beperking kunnen zich deze zomer weer uitleven tijdens verschillende gespecialiseerde sportkampen. Begeleiders en/of G-sporttrainers bieden hen elke dag opnieuw een sportaanbod op hun maat aan. Wacht niet te lang om je zoon of dochter in te schrijven, de plaatsen zijn beperkt! www.gsportvlaanderen.be > zoek op ‘sportkampen’
24 | de Vlaamse Brabander
O
ok personen met een handicap kunnen tal van sporten beoefenen. Recreatief of competitief, individueel of in groep: je vindt wel een sportclub die je op het lijf geschreven is. Ook als je wordt geconfronteerd met een verstandelijke beperking, een fysieke handicap, een visuele, auditieve of een psychische beperking. ‘Als provincie willen we de drempel om te sporten voor iedereen verlagen,’ zegt Lieve Callens van de provinciale sportdienst. ‘Omdat G-sporters net iets moeilijker hun weg vinden, hebben we in 2014 opnieuw 35.000 euro steun toegekend aan 19 G-sportprojecten.’
Initiaties en netwerk De sportdienst van de provincie probeert potentiële G-sporters met zo veel mogelijk sportdisciplines in contact te brengen om hem of haar de smaak te pakken te laten krijgen. ‘We organiseren sportdagen, sportkampen en initiaties in verschillende sporten. Daarnaast ondersteunen we de
opstart van G-werkingen en initiatieven die het aanbod blijvend verruimen. De sportdienst zet ook sterk in op communicatie naar het brede publiek en op het uitbouwen van een netwerk van organisaties die personen met een handicap kunnen laten kennismaken met G-sportmogelijkheden.’
‘ Iedereen smelt voor de fonkeling in de ogen van de G-sporter.’ ‘Personen met een handicap vormen een heel verscheiden doelgroep die vaak moeilijk te bereiken is’, gaat Lieve Callens verder. ‘In veel gevallen speelt ook de vervoersproblematiek een rol.’ Drie centrale spelers in het G-sportnetwerk zijn het adviescentrum Pellenberg, het revalidatieziekenhuis Inkendaal en het MS Center. Zij brengen revaliderende patiënten en andere G-sporters met verschillende sporten en
Maarten Libin van G-sport Tienen sportclubs in contact. ‘Als G-sporter kan je zo ontdekken welke vorm van sporten je het best ligt. Rolstoelbasketbal, rolstoeltennis, golf, zwemmen, duiken, kajak, boogschieten, geocaching, oriëntatielopen, skiën, badminton, tafeltennis, …’
Boeiende dynamiek Om het G-sportaanbod uit te breiden, kijkt de provincie in de eerste plaats naar bestaande ‘valide’ clubs. Lieve Callens: ‘Zij hebben al een bestuur en een werkstructuur. Dat maakt het makkelijker om binnen een club een afdeling G-sport op te richten. De wisselwerking tussen de afdelingen van een club levert ook een boeiende dynamiek op. Sporten is een sociaal gebeuren. En iedereen smelt voor de fonkeling in de ogen van de G-sporter. Als club kan je voor de oprichting van een G-werking praktische en financiële ondersteuning krijgen bij de provincie. www.vlaamsbrabant.be/g-sport Beleidsverantwoordelijke: gedeputeerde Karin Jiroflée
‘Zwemmen geeft me energie’ ‘Na een ongeval zijn mijn beide onderbenen geamputeerd. Ik heb een tweetal maanden in het revalidatiecentrum Pellenberg verbleven om opnieuw te leren stappen met mijn prothesen. Daar heb ik tijdens de groepstherapie met verschillende G-sporten kennisgemaakt. Op het moment zelf had ik er niet altijd zin in, maar het was goed om het G-sportaanbod te leren kennen. Ik heb thuis ook een handbike staan, waarmee ik vorig jaar aan de 20 kilometer van Brussel heb deelgenomen. Kort daarna heb ik me volledig op het zwemmen geworpen.’ ‘Ik spendeer per week zo’n acht uur in het zwembad: een vijftal trainingen en daar komen nog de wedstrijden bij. Ik train twee keer per week in Leuven met een trainster van de organisatie Parantee en ben ingeschreven bij de club ‘G-sport in Tienen’. Ik train ook vaak mee met de Vrije Zwemmers Tienen, de club voor valide zwemmers waarmee we nauw samenwerken. Dat lukt perfect: ik kan zonder hulp tot aan het zwembad. Als ik mijn prothesen uitgedaan heb, rijd ik zelf met een rolstoel naar het water. Het is
altijd plezant om gezelschap te hebben in en rond het zwembad.’ ‘Lang voor mijn ongeval ben ik een paar jaar lid geweest van een zwemclub. Maar dat is lang geleden. Ik herinner me nog goed hoe moeizaam het ging toen ik na mijn ongeval de eerste keer ging zwemmen. Door de mensen rondom mij ben ik toch teruggekeerd en al snel kon ik in het G-zwemmen op competitieniveau meedraaien. Bij mijn eerste wedstrijd in Sint-Niklaas heb ik meteen een mooi resultaat neergezet. Nu ben ik mij aan het voorbereiden op het Belgisch kampioenschap.’ ‘Zwemmen is vandaag mijn grootste passie. In het zwembad krijg ik energie. Ik had vroeger geen idee dat je als G-sporter zo veel mogelijkheden hebt. Als je de juiste clubs en begeleiders vindt, kan je bijna alle sporten beoefenen. Bij mij heeft mijn trainster van de vzw Parantee me over de streep getrokken om te blijven zwemmen. En ik heb nog altijd enorm veel aan haar kennis en passie. Ik vind het dan ook belangrijk dat dit soort omkadering voldoende wordt ondersteund!’
| 25
EN
IN DE COULISS
ELD MIGRATIE IN BE
KLEURRIJKE GEZICHTEN Wie zijn de nieuwe Vlaams-Brabanders?
Herkomst: veel inwijkelingen uit de EU
Aantal personen met een niet-Belgische nationaliteit, uitgedrukt als percentage van de bevolking en opgesplitst naar herkomst. EU niet-EU (Maghreb, Turkije) niet-EU (rijke OESO-landen) niet-EU (andere landen)
Vlaams Brabant telt 93.000 of 8,5 procent inwoners met een niet-Belgische nationaliteit. De meeste daarvan komen uit EU-landen. In vergelijking met het Brussels Gewest is het aandeel mensen uit de regio Maghreb/Turkije erg klein.
Vlaams-Brabant (8,5%) Vlaams-Gewest (7,3%) Brussels Gewest (33,1%)
Bron: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning / ADSEI, FOD Economie
VLAAMS-BRABANT
1 2 3 4 5 Nederland
0
5
10
VLAAMS GEWEST
15
BRUSSELS GEWEST
12,2 %
27,3 %
15 %
8,2 %
6,4 %
11,1 %
7%
5,9 %
7,8 %
6,4 %
4,8 %
6,8 %
5,6 %
4,3 %
6,3 %
Italië
Frankrijk
Roemenië
VK
20
Marokko
Polen
25
30
35
Herkomst per land: 3 × topvijf Door haar kennis- en diensteneconomie trekt Vlaams-Brabant duidelijk andere nationaliteiten aan dan Vlaanderen en Brussel. De oppervlakte van de vlag geeft het percentage inwijkelingen uit een land weer.
xxxxx
Spreiding: niet-Belgen in kaart
|
xxxxxxxx
Personen met niet-Belgische nationaliteit uitgedrukt als % van de bevolking.
minder dan 2,5 %
Het gros van de niet-Belgen in VlaamsBrabant woont in de steden en gemeenten rond Brussel en in Leuven.
minder dan 5 % minder dan 10 % meer dan 10 %
Bron: Steunpunt sociale planning, Rijksregister, ADSEI, FOD Economie
Vlaams-Brabant groeit! In de periode van 2008 tot 2012 is het aantal inwoners van VlaamsBrabant met 38.176 toegenomen. Die trend zet zich waarschijnlijk ook de komende jaren door. Elk jaar komen er zoâ&#x20AC;&#x2122;n 9000 inwoners bij. Gelet op het profiel van de inwijkelingen in Vlaams-Brabant is dat een extra troef voor onze provinciale economie.
+ 9.037 + 11.201
migratiesaldo buitenlandse inwoners (inwijkelingen min vertrekkers)
+ 17.938
migratiesaldo binnenlandse inwoners (inwijkelingen min vertrekkers)
+ 38.176
inwoners op 5 jaar
25 = het aantal verschillende stockbeeld-portretten op deze 2 pagina's. Echte nieuwe Vlamingen ontmoeten? Neem dan een kijkje op www.fansofflanders.be
Beleidsverantwoordelijken: Karin JiroflĂŠe en Luc Robijns | 27
xxxxxxx | xxxxxxx
Een zomer vol plezier! Tijd voor jezelf, je gezin of voor vrienden? Kom dan lekker genieten en ontspannen in Vlaams-Brabant. De zomer is de ideale tijd voor een heerlijk dagje in onze provinciedomeinen. Ontdek ze op onderstaande adressen: Halve Maan: Omer Vanaudenhovelaan 48, 3290 Diest Open van 9 uur tot een uur voor zonsondergang. Huizingen: Torleylaan 100, 1654 Huizingen Open van 9 uur tot zonsondergang. Het Vinne: Ossenwegstraat 70, 3440 Zoutleeuw Open van zonsopgang tot zonsondergang. Kessel-Lo: Gemeenteplein 5, 3010 Kessel-Lo Open van 9 uur tot 21 uur.
www.vlaamsbrabant.be/provinciedomeinen Foto: Speeltuin provinciedomein Kessel-Lo
28 | de Vlaamse Brabander