Wel. 24

Wel

24

magazine

VlaamsBrabant

bpost PB- PP B- 31991 BELGIE(N) - BELGIQUE

Dossier•Gezondheid In de Kijker•Psychiatrische hulp voor asielzoekers Het wereldje Wel•ZorgBrug

Provinciaal informatieblad voor de welzijnssector • juli-augustus-september 2016 Verschijnt vier keer per jaar. P911755 • dienst Welzijn, Provincieplein 1, 3010 Leuven

1

04 kort

12 het wereldje wel

Brochure Woningdelen De provincie in cijfers CAW en DMW: samen sterk Mannenklap Eerste rouwkamp in Vlaanderen

Zorgbrug tussen gehandicaptensector en ouderenzorg

06 dossier Gezondheid in Vlaams-Brabant

10 in de Kijker Sint-Alexius helpt asielzoekers met psychische problemen

13 het zorgberoep

Logopedist in een MS-kliniek

15 agenda Wat staat er de komende maanden op het programma?

16 goed gezien

Sterk netwerk

Š margie / photocase.com

in dit nr

“

Wie minder geld heeft en laagopgeleid is, leeft vaak ook minder gezond.

Vicky Heylen, Steunpunt Sociale Planning

06

2

06

13

Welkom Beste Vlaams-Brabander,

dossier

Zorgberoep: logopedist

Smakelijk daten!

Geen inspiratie voor het eten?

De dienst Welzijn brengt een foto-receptenboek uit, met bijbehorend inspiratiekoffertje om de tafel leuk te dekken. Beide zijn in de eerste plaats bedoeld voor kinderopvang en onthaalouders.

Smakelijk daten in de kinderopvang! inspireert iedereen om van het eetmoment een gezellig moment te maken. Voor veel ouders is goede voeding namelijk een belangrijk aandachtspunt. Alle tips om hun kroost beter, gevarieerder of meer te laten eten zijn dus welkom.

De auteurs vroegen kinderdagverblijven naar gerechten waar baby’s en peuters de vingers bij aflikken. Johan Engelen, beste hobbykok van Vlaanderen 2010,

De Vlaamse regering besliste recent dat de provincies hun persoonsgebonden bevoegdheden een jaar langer mogen uitvoeren, tot 1 januari 2018. Het betekent dat u een jaar langer een fervent pleitbezorger van de regionale context aan uw zijde houdt. Elke provincie heeft immers een andere eigenheid en noden.

Net zoals we nu doen met het dossier over Gezondheid in Vlaams-Brabant, hebben we enkele jaren geleden de Vlaams-Brabantse welzijnssectoren voor de eerste keer in kaart gebracht om aansluitend een gericht impulsbeleid te voeren. Dankzij het uitgebreide netwerk aan contacten dat we het voorbije decennium uitbouwden in de sector, hielden we een vinger aan de pols van nieuwe ontwikkelingen en noden en konden we regionale dynamieken ondersteunen.

Zo gaven we organisaties net dat duwtje in de rug dat nodig is om een werking uit te bouwen die broodnodig is voor een regio. Vaak zijn dat kleinschalige initiatieven, zoals Huize Levenslust in Linter (pagina 16) die een groot verschil kunnen maken in het leven van veel mensen. En laat dat net de taak zijn van een overheid: ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen aan boord blijven van onze maatschappij.

Wij blijven ons dit extra jaar even enthousiast inzetten voor uw werking als de jaren voordien.

maakte ze klaar voor de camera.

De recepten zijn op kindermaat, maar zijn even smakelijk voor volwassenen!

Het boek kwam er op initiatief van drie kinderdagverblijven uit Vlaams-Brabant die lekkers uit de opvang wilden bundelen om opvang, ouders en buurt te verenigen en te laten genieten van samen koken en eten. Niet alleen lekker eten, ook een mooie tafel nodigt uit tot gezellige eetmomenten. In het hoofdstuk Een smakelijke tafel geeft het boek tips om een tafel leuk aan te kleden. Van zeer basic tot een heuse party-tafel.

Meer info www.vlaamsbrabant.be/ smakelijkdaten

Ik wens u veel leesplezier,

Monique Swinnen Gedeputeerde voor welzijn

Wel. magazine

is een driemaandelijkse uitgave van de ­ rovincie Vlaams-Brabant met nieuws uit en voor de welzijnsp sector • Redactie en realisatie: Jansen & Janssen, www.jaja. be • Verantwoordelijke uitgever: Marc Collier, provincie­ griffier, Provincieplein 1, 3010 Leuven • Redactiecontact: wel@vlaamsbrabant.be • Wel.magazine wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier. Etikettering en verzending gebeuren in samenwerking met een beschutte werkplaats.

Hebt u ideeën om het blad nog beter te maken? Voorstellen voor een artikel, initiatieven die u in het zonnetje wilt zetten?

Laat het ons gerust weten op wel@vlaamsbrabant.be, en we gaan ermee aan de slag!

3

KORT

Brochure Woningdelen Woningdelen is in. Denk maar aan kangoeroewonen om je ouder wordende ouders dichter bij je te hebben, of die grote vierkantshoeve waarin enkele gezinnen een gemeenschappelijk woonproject hebben op­gestart.

Om iedereen te inspireren, heeft de provincie nu een brochure Woningdelen uitgebracht.

Help website dementie beter maken Het centrum voor Zorgon-

derzoek & Consultancy LUCAS KU Leuven heeft een website ontwikkeld voor mantelzorgers van personen met dementie. De website gaat over nachtelijke onrust bij dementie en geeft tips over hoe je ermee om kunt gaan.

Om de website goed te laten aansluiten bij de noden van de

GESPOT

De brochure bevat een korte voorstelling van de 19 projecten die de afgelopen jaren een provinciale subsidie kregen en een voorbeeld of stimulans kunnen zijn voor anderen.

Meer info www.vlaamsbrabant. be/ woningdelen

NEEM DEEL!

mantelzorgers, loopt nog tot eind augustus een piloot­studie.

Daarvoor is LUCAS KU Leuven op zoek naar mantelzorgers die de site willen uittesten en daar een vragenlijst over willen invullen, gevolgd door een kort gesprek.

Meer info en deelnemen: Marieke.vanvracem­@ kuleuven.be - 016 37 34 15.

© el_fabo / photocase.com

Catalogus

Kleinschalig Wonen Hoewel veel weekendverblijven en campings de voorbije jaren zijn omgevormd naar woonzone, wonen er ook vandaag nog mensen in caravans of vertimmerde chalets die een investering in verbouwing of renovatie niet waard zijn.

Daarom schreef de provincie VlaamsBrabant een oproep uit om kleinschalige woningen te ontwerpen: huizen met een oppervlakte tot 80 m² en met een basisprijs van minder dan 90.000 euro.

4

De catalogus Kleinschalig Wonen geeft een overzicht van de aangehouden projecten. Het resultaat is veel breder inzetbaar en vertaalbaar naar bijvoorbeeld zorgwonen. Wil u de woningen in het echt zien ? Neem een kijkje in Zemst, waar de provincie 10 kijkwoningen bouwt.

Meer info www.vlaamsbrabant.be/ kleinschaligwonen

Eerste rouwkamp in Vlaanderen De vzw Missing You is een organisatie die een luisterend oor wil bieden aan kinderen, jongeren en jongvolwassenen die te maken krijgen met een verlieservaring. Samen met Crejaksie, de jeugddienst van de Liberale Mutualiteit, slaat Missing You de handen in elkaar om het eerste rouwkamp van Vlaanderen te organiseren. Half juli 2016 zullen kinderen, jongeren en jongvolwassenen er samenkomen om te praten over en creatief aan de slag te gaan rond hun verlies. De doelgroep is van 6 tot 30 jaar oud.

In Amerika bestaat het concept van rouwkampen al sinds 2002. Naast de typische leuke kampactiviteiten wordt ook ruimte gemaakt voor rouweducatie en emotionele ondersteuning door professionelen en getrainde vrijwilligers. Rouwkampen zijn erg bekend geworden in Amerika. Het is de eerste keer in Vlaanderen dat een dergelijk rouwkamp wordt georganiseerd.

Naast tijd en ruimte om te rouwen, biedt het kamp ook de gelegenheid om leeftijdsgenoten te ontmoeten die

Mannenklap Huiselijk geweld is een groot probleem in onze maatschap-

pij. Leuven heeft nu als eerste stad in Vlaanderen een aanspreekpunt opgericht voor volwassen mannen die slachtoffer, getuige of pleger zijn van huiselijk geweld. De betrokkenen kunnen bij Mannenklap terecht voor een discreet en anoniem gesprek met een vrijwillige vertrouwenspersoon. Mannenklap wil voor mannen de drempel verlagen om voor dergelijke feiten hulp in te roepen. Het aanspreekpunt is een initiatief van de stad Leuven in samen­werking met de provincie en het CAW Oost-Brabant.

Meer info www.mannenklapleuven.be

80

%

hetzelfde meemaakten. Door te praten met lotgenoten ontdekken de deelnemers dat wat ze voelen normaal is. Ze leren ook hoe anderen met verlies omgaan, wat nieuwe perspectieven biedt.

Meer info Missing You, Molenstraat 39, 3078 Everberg www.missingyou.be Crejaksie, Gerselarendries 11, 1850 Grimbergen www.crejaksie.be

De provincie in cijfers De steunpunten

sociale planning van de 5 provincies bouwen samen aan de online databank provincies.incijfers.be. Je kan er statistische gegevens, kaarten en grafieken opvragen per gemeente, en vergelijken met gelijkaardige gemeenten of andere gebiedsafbakeningen.

De gegevens kunnen o ­ pgevraagd worden: • volgens thema: demografische

van de jongeren die een vereffenings­traject volgden, maakten dat traject ook af.

Het provinciale vereffeningsfonds is bedoeld voor

jongeren die een strafbaar feit hebben gepleegd en daardoor schade hebben berokkend aan een persoon of een organisatie. Ze hebben niet altijd de financiële mogelijkheden om de schade te vergoeden. Het vereffeningsfonds stelt het geld ter beschikking. In ruil presteert de jongere een aantal uren zelfgekozen vrijwilligerswerk in een humanitaire instelling of openbaar bestuur (zoals de groendienst van een gemeente).

80% afgewerkte trajecten is een duidelijk succes. Een bewijs dat jongeren wel degelijk hun leven weer op de rails kunnen krijgen!

gegevens, soci-economische context, onderwijs, wonen, bestaansonzekerheid, • per doelgroep: kinderen en jongeren, ouderen, gezinnen, personen met een handicap en personen van niet-Belgische afkomst.

Ook het aanbod in kinderopvang, ouderenzorg en onderwijs komen aan bod. Een rapport over kansarmoede per gemeente is in opbouw.

CAW en DMW:

samen sterk In Vlaams-Brabant willen

de CAW’s Oost-Brabant en Halle-Vilvoorde en de diensten maatschappelijk werk (DMW) van de mutualiteiten de samenwerking fors intensifiëren.

Beide organisaties hebben een brede welzijnsopdracht naar de bevolking.

DMW’s richten zich vooral op langdurig zieken, ouderen en mensen met een beperking. CAW’s richten zich onder meer op armoede, psychisch

onwelbevinden, huislijk geweld, wonen, relatiemoeilijkheden.

Om ieders expertise zo direct mogelijk in te zetten, spraken CAW’s en DMW’s af om cliënten rechtstreeks naar elkaars aanbod door te verwijzen. Ze fungeren dus als voordeur voor het eigen aanbod én voor het specifieke aanbod van de ander. Voor de hulpvrager alvast een deur minder!

40%

van de kinderen en jongeren gaat geregeld naar de tandarts Bij de 75-plussers is dat maar

10%

© margie / photocase.com

DOSSIER • GEZONDHEID

Gezondheid

in Vlaams-Brabant

Hoe gezond zijn we in Vlaams-Brabant, zijn er verschillen met de rest van Vlaanderen en zijn er verschillen binnen onze provincie zelf? Het dossier Gezondheid van de provinciale dienst Welzijn geeft een overzicht.

Als we het gezondheidsdossier goed lezen, lijkt het met de gezondheid van de Vlaams-Brabanders nog mee te vallen. Klopt dat?

Vicky Heylen (Steunpunt Sociale Planning): ‘In vergelijking met de rest van Vlaanderen scoort Vlaams-Brabant op zowat alle gezondheids­ indicatoren iets beter. Onze bevolking is gemiddeld iets jonger dan Vlaanderen, en leeftijd is uiteraard een belangrijke factor: wie jong is, heeft bijvoorbeeld minder chronische ziektes. Daarnaast zijn er in Vlaams-Brabant ook meer mensen met een hogere opleiding.

Ook dat speelt een rol.’

6

Hoezo?

‘Opleiding is een belangrijke factor bij persoonsgebonden risicofactoren als overgewicht, roken of alcoholgebruik. Wie hogeropgeleid is, krijgt meer informatie over dergelijke levensstijlgebonden elementen.

En je opleiding zegt ook iets over het milieu waarin je bent opgegroeid. Wie hoogopgeleide ouders heeft, heeft een veel grotere kans om zelf een hoog opleidingsniveau te behalen. Omdat je attitude tegenover beweging, roken en drinken vaak van in je jeugd wordt bepaald, maakt ook daar het opleidingsniveau een verschil.’

‘Daarnaast gebruiken we opleidingsniveau samen met inkomen vooral ook als een indicator voor sociaal-economische status. Wie minder geld heeft en laagopgeleid is, leeft vaak ook minder gezond. Dus: Vlaams-Brabant doet het als gemiddeld relatief rijke, jonge en hoogopgeleide provincie lichtjes beter dan Vlaanderen als geheel.’

Maar er zijn wel duidelijke verschillen binnen Vlaams-Brabant zelf.

‘Op de gezondheidskaarten van onze provincie zie je er altijd dezelfde gemeenten uitspringen, zowel in negatieve als in positieve zin. Het zijn de klassieke verschillen die we ook in andere welzijnsdossiers zien. Negatieve uitschieters vind je in het Hageland en de oude industriezone rond de Zennevallei: Sint-Pieters-Leeuw, Vilvoorde, Machelen. Positieve uitschieters zijn er in de zuidwestrand van Brussel, met rijke gemeenten als Tervuren en Overijse.’

‘Dat geldt niet alleen voor risicofactoren, maar ook voor het gebruik van preventie.

© margie / photocase.com

De belangrijkste doodsoorzaken in Vlaams-Brabant zijn hart- en vaatziekten, en kanker, samen bijna

60%

van de VlaamsBrabantse kinderen kampt met overgewicht

© margie / photocase.com

© margie / photocase.com

15%

OPVALLENDE CIJFERS In Vlaams-Brabant wordt een man gemiddeld 78,5 en een vrouw 81,1 jaar oud. In het Vlaamse Gewest is dat gemiddeld wat minder.

46% Preventieve borstonderzoeken worden vooral uitgevoerd in de rijkere en hoger opgeleide ­regio’s.’

Hoe zit het aan de aanbodzijde?

‘Qua eerstelijnszorg, zoals huisartsen of tandartsen, zijn er geen grote witte vlekken. Alle regio’s worden genoeg bediend. Wel zie je dat de mensen in de streek rond Brussel nog altijd sterk gericht zijn op de diensten en wijkgezondheidscentra van de hoofdstad. En uiteraard is het aanbod in Leuven een stuk groter dan in de omringende gebieden, door het grote aantal afgestudeerde artsen in de regio.’

Tot slot zijn er ook nog de milieufactoren die een risico vormen voor de gezondheid.

‘Daar is de luchthaven van Zaventem een uitschieter. Onze provincie is bovendien ook goed bedeeld met autosnelwegen en spoorlijnen, die geluidsoverlast en fijn stof produceren. Toch zou het verkeerd zijn om alleen te kijken naar de

De belangrijkste doodsoorzaken in Vlaams-Brabant zijn hart- en vaatziekten, en kanker, samen bijna 60%.

van de Vlaams-Brabanders kampt met overgewicht

snelwegen. Ook kleine wegen kunnen voor fijn stof en geluidsoverlast zorgen. En in stedelijke gebieden is die overlast nog een stuk groter.

Met zijn sterke verstedelijking doet VlaamsBrabant het hier dus minder goed.’

‘Tot slot heeft ook de huisvestingssituatie een invloed op onze gezondheid en ons welbevinden. Daar zien we dat de huizen zonder centrale verwarming vooral geconcentreerd zijn in het Pajottenland, het Hageland, en in de regio Vilvoorde-Machelen. Daar staan ook heel wat oude woningen. Vooral de woningen in een landelijke omgeving (Hageland, Pajottenland) zijn slecht geïsoleerd. Maar gemiddeld is de huisvestingssituatie in Vlaams-Brabant nog altijd beter dan in het Vlaamse Gewest.’

Meer info: Het dossier Gezondheid is te vinden op www.vlaamsbrabant.be/ dossiergezondheid

• Bij 75-plussers zijn hart- en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak, bij de jongere leeftijdsgroepen is dat kanker.

• Er zijn relatief weinig sterftes door kankers in residentiële gemeenten als Kraainem, Sint-Genesius-Rode en Wezembeek-Oppem. Er is opvallend veel sterfte door kanker in gemeenten als Liedekerke, Machelen en Kapelle-opden-Bos – vaak gemeenten met een industrieel verleden.

• Voor de hart- en vaatziekten als doodsoorzaak liggen de hoogste waarden meer in landelijk gebied, vooral in het Hageland 46% van de Vlaams-Brabanders kampt met overgewicht. Bij de kinderen is dat 15% – iets minder dan in het Vlaamse Gewest.

40% van de kinderen en jongeren gaat geregeld naar de tandarts voor een preventief onderzoek. Bij de 75-plussers is dat maar 10%.

7

DOSSIER • GEZONDHEID

“

Concentreren op de kerntaken Betere mond- en tandzorg in Leuven Zowel in Vlaanderen als in Vlaams-Brabant is het niet erg goed gesteld met de mond- en tandzorg.

De wijkgezondheidscentra De Ridderbuurt en Central, allebei in Leuven, hebben de handen in elkaar geslagen om daar iets aan te doen.

u

it een enquête blijkt dat voor veel Leuvense patiënten de drempel naar de tandarts te hoog blijft, zegt Nans Antheunis (WGC De Ridderbuurt). ‘Dat komt niet alleen doordat mensen niet graag naar de tandarts gaan of geen goed zicht hebben op de kostprijs. Tandzorg is voor een belangrijk deel van de bevolking ook moeilijk toegankelijk en bereikbaar – wat trouwens voor heel Vlaanderen geldt. Het duurt soms weken voor je een afspraak kunt maken. En het tekort aan tandartsen zal in de toekomst alsmaar nijpender worden.’

Omgekeerd zijn de tandartsen er niet zo gelukkig mee dat patiënten pas komen opdagen als ze al een probleem hebben, zegt Rebekka Schotte (Central). ‘Ze moeten dan dringend inspringen en kunnen eigenlijk alleen maar aan symptoombestrijding doen. Dat is frustrerend voor patiënt én tandarts, en het werkt niet op de lange termijn. Tandartsen zien liever hun patiënten voor regelmatige, preventieve tandzorg, want dat levert de beste resultaten op.’

VOOR IEDEREEN Met het project mond- en tandzorg, het

OVER DE WIJK­GEZONDHEIDSCENTRA Wijkgezondheidscentra zijn zeer toegankelijk. Patiënten zijn ingeschreven en betalen niet voor raadplegingen en huisbezoeken. Bovendien werken naast huisartsen ook verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, kinesitherapeuten, diëtisten, psychologen of gezondheidspromotoren in één team onder hetzelfde dak. Dat levert een geïntegreerde zorg op waarbij de problemen van de patiënt

8

vanuit verschillende invalshoeken worden aangepakt. Zeker voor kwetsbare groepen is dat een meerwaarde.

Wijkgezondheidscentrum De Central (Kessel-Lo) heeft momenteel 1.500 patiënten, een aantal dat over vijf jaar tot 2000 moet aangroeien. Wijkgezondheidscentrum Ridderbuurt heeft met 3.100 patiënten zijn maximumcapaciteit bereikt.

Rebekka Schotte (links) en Nans Antheunis

eerste in zijn soort in Vlaams-Brabant, willen de Leuvense wijkgezondheidscentra aan beide verzuchtingen tegemoetkomen, zegt Rebekka. ‘Tandzorg is immers een wezenlijk onderdeel van de gezondheidszorg. Veel maag- en darmproblemen hangen samen met een gebrekkige mondzorg.’

‘Ons project is nog maar pas opgestart, dus we tasten nog af hoe we een en ander gaan organiseren. We nodigen tandartsen uit om mee te zoeken naar een gepast samenwerkingsverband. Het doel is in elk geval dat onze cliënten aandacht hebben voor preventieve mondzorg, door thuis goed te poetsen en door een jaarlijks preventief tandartsbezoek.

Als wijkgezondheidscentrum zijn we goed geplaatst om dat te bereiken vanuit onze ervaring met multidisciplinair werken. Onze huisartsen en gezondheidswerkers kunnen mee de drempel verlagen en onze cliënten stimuleren om aan mondzorg te doen.’

Overigens geldt dat niet alleen voor kansengroepen, zegt Nans. ‘Cijfers tonen dat die doelgroep inderdaad te weinig de tandarts bezoekt, maar hoogopgeleiden doen het ook niet goed. Het grote succes van de wijkgezondheidscentra is altijd geweest dat we voor iedereen openstaan, met uiteraard proportionele aandacht voor bepaalde doelgroepen. We willen universeel tewerkgaan, niet categoriaal.’

praktisch.

Een ondersteuningsplan opmaken Mensen met een (vermoeden van) handicap moeten sinds kort een ondersteuningsplan opmaken om een persoonsvolgend budget (PVB) te verkrijgen.

Als welzijnswerker kun je ze daarbij helpen. Enkele tips.

TEAMWERK De andere kant van het verhaal is dat ook de tandartsen moeten worden ondersteund bij hun taken, zegt Nans. ‘Dat is tenslotte de vreugde van een huisarts in een wijkgezondheidscentrum. Je kunt je concentreren op je kerntaken en de complexere situaties, terwijl je de administratie aan anderen kunt toevertrouwen, en bijvoorbeeld diabeteszorg aan de verpleegkundigen. Je wordt ondersteund door een team, wat de werking een stuk eenvoudiger maakt.’

Rebekka: ‘Hetzelfde willen we bereiken voor de tandartsen. Zij richten zich op hun kerntaken, wij zorgen ervoor dat de administratie voor hen wegvalt en ondersteunen hen in het behandelen van moeilijk bereikbare doelgroepen door ze naar hen toe leiden. Op die manier wordt het voor iedereen een succesverhaal.’

DE PROVINCIE STEUNT De provincie steunde het project Mondzorg Van WGC De Ridderbuurt en De Central met 58.000 euro.

1

WIE MAAKT HET PLAN OP?

De persoon met een handicap kan het ondersteuningsplan zelf opmaken, met hulp van familie of vrienden. Maar meestal is het een goed idee om het plan samen met een zorgprofessional op te stellen: de dienst maatschappelijk werk van het ziekenfonds, een welzijnswerker van het CAW, een gebruikersvereniging, …

Een andere mogelijkheid is om een Dienst Ondersteuningsplan (DOP) in te schakelen. Die diensten zijn erin gespecialiseerd. Ze gaan uit van minimaal 4 gespreksmomenten om de kwaliteit van het proces en het ingevulde document te kunnen garanderen. Voor Vlaams-Brabant: www.dop-vbb.be • Team Brussel: 02 201 76 43 brussel@dop-vbb.be • Team Halle-Vilvoorde: 02 460 69 60 hallevilvoorde@dop-vbb.be • Team Leuven: 016 56 56 30 leuven@dop-vbb.be

2

WAT KOMT ER IN EEN ONDERSTEUNINGSPLAN?

Het formulier omvat vijf delen: • identificatiegegevens, • vragen over de huidige situatie,

• de

vraag naar zorg en ondersteuning van de persoon met een handicap, • een deel waarin de aanvrager moet uitleggen hoe hij of zij is tewerkgegaan, • informatie over de dringendheid van de vraag.

3

HOE BEGIN JE ERAAN?

De formulieren, handleidingen en berekeningsmodules zijn hier te vinden: VAPH> ondersteuning aanvragen> procedure meerderjarigen> persoonsvolgend budget

4

HOE INDIENEN?

De plannen kunnen worden ingediend via mijnvaph.be. Houd een identiteitskaart en een kaartlezer bij de hand.

5

WAT ZIJN DE VERDERE STAPPEN?

• Het

VAPH keurt het ondersteuningsplan al dan niet goed. Een Ondersteuningsplan dat is ingediend door een DOP, wordt automatisch goedgekeurd.

• Een multidisciplinair team onderzoekt of de gevraagde ondersteuning echt nodig is, kent een budgetcategorie toe en gaat na hoe dringend de ondersteuning is.

9

Sint-Alexius helpt asielzoekers met psychische problemen

“ 10

Vind maar eens een tolk Tari

IN DE KIJKER

De hoogste golf is voorlopig voorbij, maar nog steeds komen vluchtelingen uit Syrië en Afghanistan in ons land aan. Sommigen onder hen hebben psychische problemen, meestal verergerd door de doorstane ontberingen.

Het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Alexius in Grimbergen heeft een project opgestart om de zwaarst getroffenen te helpen.

s

int-Alexius is voorlopig de enige organisatie in Vlaanderen die, in samenwerking met Fedasil, instaat voor de opvang van asielzoekers met zware psychische problemen, zegt algemeen directeur Godfried Van Beuren. ‘Voor België-zuid, zoals Fedasil het noemt, is een Franstalige voorziening ingeschakeld. De plaatsen zijn er gekomen met Europese subsidies. Voorlopig loopt het project tot eind 2017, maar we hopen dat het wordt voortgezet.’

Waarom juist jullie?

‘We hebben al een zestal jaren een overeenkomst met de Dienst Vreemdelingenzaken om uitgeprocedeerde asielzoekers op te vangen als ze ernstige psychische problemen hebben, dus we hebben al wat ervaring met mensen uit Arabische culturen. En Grimbergen ligt vlak bij Brussel. Van de 180 gedwongen opnames in ons psychiatrisch ziekenhuis, heeft een derde van de patiënten een allochtone achtergrond.’

‘Natuurlijk is die situatie nauwelijks te vergelijken met de mensen uit Syrië en Afghanistan die hier nu aankomen. Een van onze patiënten is een vrouw uit Afghanistan wiens man twee jaar geleden werd gedood. Ze is gevlucht met haar vier kinderen, adolescenten, maar onderweg zijn twee van haar kinderen verdwenen. Leven ze nog? Ze weet het niet.

Zelf werd ze op haar tocht bedreigd, mishandeld en verkracht, en uit medische tests is gebleken dat ze zwaar ondervoed is. Vandaag is ze bij ons opgenomen.’

‘Trauma’s, oorlog, erbarmelijke levensomstandigheden: de kans is uiteraard groot dat je daardoor psychische klachten krijgt. Net als

bij autochtonen kunnen die klachten gaan van relatief licht, zoals angst- of slaapstoornissen, tot zeer ernstig. Het is die laatste categorie waar wij ons op richten. De caseload is ook beperkt: we hebben continu drie bedden voor deze cliënten. We mikken op 12 tot 16 patiënten per jaar.’

Wat houdt jullie project precies in?

‘In een eerste fase vangen we de mensen op in onze crisisinterventie-unit. Maar we zorgen ook voor het vervolg als de patiënt gestabiliseerd is. We kijken bijvoorbeeld naar huisvesting, eventueel arbeidstrajectbegeleiding.’

‘Natuurlijk blijven we al die zaken niet zelf opvolgen. Het is de bedoeling dat de reguliere

“

Om goed te kunnen helpen, moet je kennis hebben van de Arabische cultuur. zorg- en welzijnsactoren het na maximum een jaar overnemen. Maar om de overgang vlot te laten verlopen, blijven we hen een tijdje samen begeleiden, samen met een aantal zorgpartners in de regio. In principe doen we dus hetzelfde als met onze autochtone patiënten. In heel de geestelijke gezondheidszorg wordt het aantal bedden afgebouwd en gaan de uitgespaarde middelen naar ambulante teams die helpen om de patiënten weer in de maatschappij te integreren.’

Maar de integratie verloopt waarschijnlijk moeilijker dan met iemand die hier geboren is.

‘Wie hier geboren is, heeft altijd nog wel iets van een sociaal netwerk, ook al is het soms een puinhoop. Ze hebben nog vrienden, hebben ooit werk gehad, kennen de taal. Deze mensen moeten van nul af aan herbeginnen, zonder enig netwerk. Dat maakt het niet eenvoudig.’

‘Ook het eerste luik, de opname in ons psychiatrisch ziekenhuis, botst op taal- en cultuurverschillen. Als je psychofarmaca toedient, moet je als hulpverlener toch een minimum aan informatie kunnen meegeven.

Tachtig procent van de mensen die hier aankomen, kennen alleen de eigen taal. In het behandelende team zitten verschillende mensen die een Arabische achtergrond hebben, maar zelfs zij kunnen zich zelden verstaanbaar maken. Het Arabisch van Irak is heel anders dan dat van Marokko, en in Afghanistan heb je Pasjtoe en Tari, die zelfs geen Arabische talen zijn. We moeten dus vaak met tolken werken, maar probeer maar eens een tolk Tari te vinden – gesteld dat je de taal herkent, wat gelukkig het geval was.’

‘Om goed te kunnen helpen, moet je ook kennis hebben van de Arabische cultuur. Een rouwproces verloopt bijvoorbeeld heel anders dan bij ons. Ook posttraumatische stress wordt heel anders beleefd en verwerkt. De semantiek, de symboliek is anders.’

Jullie kunnen onmogelijk alle asielzoekers met psychische problemen helpen.

‘Daarom willen we de kennis en ervaring die ons team opdoet tijdens de behandelingen zo snel mogelijk doorgeven. Aan lokale partners zoals het OCMW of CAW, maar zeker ook aan andere ziekenhuizen en psychiaters.

Het uiteindelijke doel is om te komen tot een netwerk, zodat er minstens één punt is in elke provincie waarvan bijvoorbeeld spoeddiensten weten: daar kun je terecht met asielzoekers die psychische problemen hebben.’

11

HET WERELDJE WEL

Dat de samenleving vergrijst, is geen nieuws.

Daardoor worden steeds meer ouderen geconfronteerd met een of andere beperking, terwijl ook personen met een beperking steeds ouder worden. Beide sectoren kunnen van elkaar leren, maar het water is vaak nog diep. In Tienen is daarom ZorgBrug opgericht.

Zorgbrug tussen gehandicaptensector en ouderenzorg

z

orgBrug is een initiatief van het woonzorgcentrum Sint-Alexius en de vier grootste organisaties uit de Tiense gehandicaptensector: Stichting Delacroix, Huis in de Stad, Resonans en Begeleid Wonen Tienen.

‘De vaststelling was dat er steeds meer ouderen met een beperking zijn, en dat je daar op een andere manier mee moet omgaan dan met ouderen zonder beperking’, zegt Eva Zapata, zorgcoach van ZorgBrug.

BEGELEIDING ‘Neem nu een gezin dat een zoon heeft met het syndroom van Down. Het gezin ziet eerst niet in dat de zoon intussen ook dementeert.

ZorgBrug zal hen er dan voor sensibiliseren dat ouder worden anders verloopt bij mensen met Down, en kijken wat er moet gebeuren om hem zo lang mogelijk thuis te laten blijven. Om dan uiteindelijk, als dat niet langer kan, een plaats te zoeken in bijvoorbeeld een woonzorgcentrum.’

‘Mantelzorgers zitten vaak met de vraag: wat gebeurt er als ik er niet meer ben? Ide-

12

aal zou zijn om daar preventief een oplossing voor te vinden, een zorgplan op te stellen en mensen in te schrijven op de wachtlijst. De praktijk is helaas dat mensen pas actie ondernemen op een crisismoment.’

EXPERTISEUITWISSELING Het doel van ZorgBrug is om mensen ervan op de hoogte te brengen dat ze soms gebruik kunnen maken van beide sectoren. Soms, want wie na zijn 65ste niet is ingeschreven bij het VAPH, kan niet meer bij voorzieningen voor personen met een handicap terecht.

‘Maar omgekeerd kan wel. En soms is het ook gemakkelijker om opvang te vinden in een woonzorgcentrum, want in de sector van personen met een handicap zijn er, zoals bekend, wachtlijsten. Weinig mensen weten dat.’

Als iemand met een beperking in een woonzorgcentrum wordt opgenomen, is het wel handig dat de mensen daar kunnen omgaan met die beperking. Omgekeerd: een voorziening voor personen met een handicap kan heel wat leren van een ouderenvoorziening.

‘Dat is de tweede pijler van ZorgBrug: we stimuleren expertiseuitwisseling tussen de mensen op de werkvloer. Recent kreeg een cliënt van Huis in de Stad Alzheimer. Daarom zijn twee orthopedagogen van Huis in de Stad een halve dag komen meelopen met de mensen van woonzorgcentrum Sint-Alexius om te kijken hoe ze bijvoorbeeld met slikproblemen omgaan. Omgekeerd zijn dan twee mensen van het woonzorgcentrum bij Huis in de Stad gaan demonstreren hoe je bijvoorbeeld een pamper ververst bij iemand met spasmen.’

LEERRIJK Dergelijke uitwisselingen zijn bijzonder leerrijk én belangrijk, zegt Eva. ‘De mantelzorgers kunnen ervan op aan dat hun kind, broer, zus of ouder goed wordt opgevangen. Rusthuizen krijgen de expertise mee van voorzieningen voor personen met een handicap, en omgekeerd.’

Meer info: ZorgBrug brengt binnenkort een folder uit over haar werking. De folder is te verkrijgen via de zorgcoach van het project ZorgBrug en bij alle partners van het project.

DE PROVINCIE STEUNT De provincie steunde het project Zorgbrug met 42.000 euro.

HET ZORGBEROEP

Sofie Noë Logopedist Nationaal Multiplesclerosecentrum Melsbroek

Logopedist in een MS-kliniek Sofie Noë is afdelingshoofd logopedie in het MS-centrum van Melsbroek.

‘Een heel fijne job. Toen ik hier negen jaar geleden mijn stage deed, heb ik thuis onmiddellijk gezegd: Hier wil ik blijven. En kijk: een half jaar later kwam er een plaatsje vrij.’

v

ooral de sfeer en het contact met de patiënten beviel Sofie tijdens haar stage. ‘Het contact met de collega’s was heel goed. En ik heb toen ook gemerkt dat ik liever met volwassenen werk dan met kinderen. De dankbaarheid is groot. Mensen met multiple sclerose hebben soms slikproblemen. Als je er dan met wat tips en voedingsaanpassingen voor kunt zorgen dat ze zo lang mogelijk goed kunnen eten, geeft dat veel voldoening.’

MEER DAN LEERSTOORNISSEN Andere problemen waarmee MS-patiënten te maken krijgen, zijn articulatie-, stem- en ademhalingsproblemen. ‘Er zijn ook cognitieve problemen: Ze hebben vaak meer tijd nodig om informatie te verwerken of kunnen moeilijker uit hun woorden komen. De neuropsycholoog stelt vast waar precies de cognitieve problemen zitten, en daar werken wij dan aan. Daardoor kunnen onze patiënten zo lang mogelijk participeren aan de maatschappij.’

‘De variatie van problemen en behandelingen maakt het voor mij erg interessant. En het feit dat we met de neurologische kant van logopedie bezig zijn. Al van bij mijn studies lag vooral daar mijn interesse. De meeste mensen associëren logopedie met leer- en rekenstoornissen bij kinderen, maar het is dus wel degelijk meer dan dat.’

Ook het feit dat ze in een ziekenhuis werkt, spreekt Sofie erg aan. ‘Dat heb ik altijd gewild. Ik heb nog een tijdje getwijfeld of ik geen geneeskunde zou studeren in plaats van logopedie. Het teamwerk en de multidisciplinariteit spreken me aan – zelfstandig logopedist zijn is niets voor mij.’

13

HET ZORGBEROEP

NEUROLOGIE Haar interesse voor neurologie heeft Sofie ertoe aangezet om later een postgraduaat neurologische taal- en spraakstoornissen te volgen. ‘Echt noodzakelijk is dat niet voor mijn werk, maar voor mij was het zeker een meerwaarde.

Ik heb er veel van opgestoken, niet alleen over MS maar bijvoorbeeld ook over patiënten met een hersenbloeding, parkinson of dementie.’

‘Je komt veel meer te weten over hoe de hersenen en het centrale zenuwstelsel werken. En ik heb er ook de reflex geleerd om kritischer stil te staan bij mijn werk. Je hebt minder de neiging om in routine te vervallen. Je gaat je aanpak meer bevragen en bijsturen.’

PRAKTIJK Negen jaar na haar eerste contact met het MS-centrum is Sofie opgeklommen tot afdelingshoofd. ‘Dat betekent dat ik wat meer administratieve taken heb en een coachende rol vervul, maar ik probeer nog altijd om 70% van mijn tijd op de werkvloer aanwezig te zijn. Voor het patiëntencontact en om feeling te blijven hebben met de collega’s. En omdat ik de praktijk van logopedie nog altijd het prettigst vind!’

FOCUS OP THUISZORG

14 oktober 2016

Studiedag mantelzorg Op 14 oktober organiseert de

provincie een studiedag Mantelzorg.

Staat onder meer op het programma: de voorstelling van de mantelzorgorganisaties en het nieuw opgerichte mantelzorgoverlegcomité Mok. Komen ook aan bod: ondersteuning en tegemoetkomingen voor mantelzorgers, mogelijkheden om er als mantelzorger even tussenuit te kunnen, de overgang van thuiszorg naar woonzorgcentrum, en rouwverwerking.

De studiedag is bedoeld voor professionelen en beleidsverantwoordelijken, maar ook voor de mantelzorgers zelf. Wees erbij!

Meer info en inschrijving: www.vlaamsbrabant.be/ studiedagmantelzorg

14

Toveren met licht Mensen met dementie hebben vaak moei-

te om in beweging te blijven, waardoor hun gezondheid en welbevinden sneller achteruitgaan dan nodig is. De Tovertafel van het Nederlandse bedrijf ActiveCues brengt raad!

De Tovertafel is geniaal in zijn eenvoud: een monitor projecteert allerlei beelden op een tafel. De beelden reageren op hand- en armbewegingen.

Je kunt bijvoorbeeld bellen doorprikken, bladeren wegvegen, enzovoort. Daardoor worden mensen met dementie gestimuleerd om te bewegen, en omdat het een leuk spel is, stimuleert het ook de sociale interactie. Intussen zijn er ook al varianten voor mensen zonder dementie verkrijgbaar.

Het concept van de Tovertafel is nieuw en komt overgewaaid uit Nederland. NOAH Werchter, Kortenberg en Kampenhout – 3 van de 27 kleinschalige dagverzorgingscentra die Familiehulp uitbaat – kozen bewust om zich de projector aan te schaffen.

Hij zal afwisselend in elk van de NOAH’s worden

gebruikt. NOAH staat overigens voor Nabijheid, Opvang, Aandacht en Huiselijkheid.

Bart Tirez, directeur regio Leuven: ‘Uit intern onderzoek blijkt dat ongeveer 25% van de cliënten van onze dagverzorgingscentra te kampen heeft met lichte tot zwaardere vormen van dementie. Het is belangrijk om tijdens onze activiteiten bij die mensen extra aandacht te besteden aan het mentale, emotionele en fysieke welzijn. Anders krijgen ze snel last van stijve spieren, raken ze verveeld of zelfs depressief, en gaat het cognitieve vermogen te snel achteruit. Door de aankoop van de Tovertafel spelen we hierop in. Bovendien merken we dat onze andere cliënten het ook een leuke activiteit vinden. De Tovertafel vormt een echte meerwaarde!’

Meer info http://activecues.com Bart Tirez, directeur Familiehulp regio Leuven: bart.tirez@familiehulp.be, 016 29 81 30

agenda.

4 juli – 8 juli

Inclusieve speelpleinwerking voor kinderen en jongeren met en zonder handicap Zoutleeuw Info en Inschrijvingen: vandevelde.hilda@skynet.be

6 juli - 8 juli

Zomercursus Ethiek in de Dementiezorg Leuven Info en Inschrijvingen: www.cbmer.be

10 juli – 16 juli

DOSSIER • XXXXX

13 september

Leuven Info en inschrijvingen: www.monterosa.be

Overijse Info en Inschrijvingen: sofie.­ vanraemdonck@ocmw.overijse.be

Heikruis Info en inschrijvingen: sociale.dienst@materdei-wzc.be

27 september

13 oktober

Palliatieve zorg bij personen met dementie

13 september

Infomoment woningdelen, wonen van de toekomst Leuven Info en inschrijvingen: indra.vansteenbeeck@ vlaamsbrabant.be

Missing you rouwkamp voor 6-16 jarigen

15 september

Sint-Genesius-Rode Info en Inschrijvingen: www.missingyou.be

Theaterstuk over dementie Tienen Info en inschrijvingen: wzc.alexius@fracarita.org

13 juli – 16 juli

Missing you rouwkamp voor 16- 30 ­jarigen Sint-Genesius-Rode Info en Inschrijvingen: www.missingyou.be

1 – 5 augustus

Inclusieve speelpleinwerking voor kinderen en jongeren met en zonder handicap Zoutleeuw Info en Inschrijvingen: vandevelde.hilda@skynet.be

6 september

Va is koning Theatervoorstelling over dementie Kampenhout Info en Inschrijvingen: memo@dementie.be

9 september

Openingsweekend Wijkgezondheids­ centrum Caleido Leuven Info en Inschrijvingen: leen.vanbrussel@­ wgcridderbuurt.be

12 september

Medicatie: to do or not to do?

Praatcafé voor ouders van ­kinderen met autisme -12 jaar Vilvoorde Info en inschrijvingen: rasterpraatcafe@hetraster.be

Eufrasie

19 september

Medicatie: to do or not to do?

Praatcafé voor ouders van kinderen met autisme -12 jaar Vilvoorde Info en inschrijvingen: rasterpraatcafe@hetraster.be

19 september

Draagkracht/draaglast bij mantelzorgers van personen met dementie Praatcafé dementie Tielt-Winge Info en inschrijvingen: kathleen.andries@ ocmw.tielt-winge.be

20 september

Toneelvoorstelling rond dementie Haacht Info en inschrijvingen: kompas@dementie.be

28 september

Terug naar de eenvoud Muzikale voorstelling over dementie Bierbeek Info en Inschrijvingen: opname@deyckenbrug.be

26 september

Wanneer gedrag een uitdaging wordt Praatcafé dementie Aarschot Info en Inschrijvingen: memo@dementie.be

27 september 2016

Zelfzorg voor mantelzorgers

Praatcafé dementie Tervuren Info en Inschrijvingen: anja.­ michiels@sociaalhuistervuren.be

29 september 2016

Heeft het nog zin dat ik langs ga? Meerwaarde van een bezoek bij personen met dementie Praatcafé dementie Holsbeek Info en Inschrijvingen: OCMW Holsbeek

Met vallen en opstaan zorg dragen

6 oktober

Praatcafé dementie Londerzeel Info en inschrijvingen: WZC Herfstvreugde, 052-31 77 87

Provinciale netwerkdag sociale economie Leuven Info en Inschrijvingen: Sien.raskin@vlaamsbrabant.be

22 september

11 oktober

Communicatie: de juiste toon vinden in het omgaan met mensen met dementie Praatcafé dementie Zaventem Info en Inschrijvingen: memo@dementie.be

23 september

Infodag Monte Rosa

Werken op maat

Omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag Grimbergen Info en inschrijvingen: WZC Heilig Hart Grimbergen 02-270 19 00

11 oktober

Voorafgaande wilsverklaringen bij personen met dementie Praatcafé dementie

De prevalentie en beleving van jongdementie en de noden van de mantelzorgers Avondsymposium jongdementie Leuven Info en inschrijvingen: memo@dementie.be

14 oktober

Studiedag mantelzorg Leuven Info en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant.be/ studiedagmantelzorg

20 oktober

Wat is er van dementie?

Altijd opnieuw afscheid nemen Praatcafé dementie Asse Info en inschrijvingen: www.ocmw-asse.be

22 oktober 2016

YAR Afsluitingsceremonie Leuven Info en inschrijvingen: www.youthatrisk.be

16 november

Kiezen tussen residentiële zorg en thuiszorg Roosdaal Info en inschrijvingen: inge.vanderstappen@roosdaal.be

29 november

Keuzes maken in de zorg rond levenseinde voor personen met dementie Praatcafé dementie Sint-Pieters-Leeuw Info en inschrijvingen: sociale.dienst@stantonius.be

20 december

Presentatiemoment Samenwerking Verbind 2.0.

Leuven Info en inschrijvingen: www.dewissel.be

15

goed gezien

Sterk netwerk j

ongeren in de bijzondere jeugdbijstand hebben

vaak geen al te sterk netwerk waarop ze kunnen terugvallen. Huize Levenslust in Linter probeert daar iets aan te doen. Huize Levenslust is een residentiële voorziening voor jongeren uit de Bijzondere Jeugdbijstand. ‘Onze jongeren hebben in hun leven vaak al veel breuken opgelopen’, zegt Silke Willems, die het project coördineert. ‘Daardoor hebben ze weinig vaste steunfiguren en is hun sociaal netwerk beperkt.

Dat maakt het extra moeilijk als ze 18 worden en op eigen benen moeten staan.’

Daarom wil de vzw de kinderen en jongeren helpen om een steviger netwerk op te bouwen. ‘We doen dat door in te zetten op speelmogelijkheden. Dat kan bijvoorbeeld bij de reguliere scouts, maar ook via meer pedagogische vormen, zoals zorgen voor paarden. Daarbij leren ze stap voor stap werken aan hun zelfvertrouwen, weerbaarheid of sociale vaardigheden. Zo kunnen ze gemakkelijker contacten leggen en onderhouden.’

Een tweede manier is via steungezinnen uit de buurt.

‘De kinderen of jongeren kunnen dan bijvoorbeeld één dag per week langskomen. Vaak merken we dat er een band groeit, en dat ze ook eens mogen blijven logeren.

Alweer een stap naar een steviger netwerk!’

Meer info www.huizelevenslustvzw.be

16