Wel
15
magazine
VlaamsBrabant
België – Belgique P.B. – PP 3000 Leuven Masspost BC 31991
Sociale campussen • Alle expertise onder 1 dak Reorganisatie Pleegzorg • Dit is er veranderd Inleefsessies sTimul • Wat is warme zorg?
Provinciaal informatieblad voor de welzijnssector • april – mei – juni 2014 Verschijnt vier keer per jaar. P911755 • Dienst Welzijn, Provincieplein 1, 3010 Leuven
1
06
in dit nr 04 kort
12 in de kijker
Vechtsport voor mensen met een handicap Senior Consultants bieden ervaring aan Het Huis van het Kind opent de deuren
Link stimuleert intersectorale samenwerking in de Jeugdhulp
06 Dossier De Sociale Campussen: alle expertise onder één dak
10 het Wereldje Wel Reorganisatie Pleegzorg Vlaams-Brabant & Brussel: Wat is er veranderd?
2
13 focus op thuiszorg sTimul: tweedaagse inleefsessies voor zorgverleners
“
De organisaties zijn duidelijker zichtbaar, op een centrale plaats, dicht bij de mensen.
15 agenda Wat staat er de komende maanden op het programma?
16 als ik baas was Brigiet Croes, voorzitter Domo Leuven
Bea Paternot van de Stad Halle over de gloednieuwe Sociale Campus
Welkom Beste Vlaams-Brabander, Vlaams-Brabant kampt met een structureel tekort aan welzijnsvoorzieningen. Er is een lager basisaanbod in verschillende sectoren, zodat er minder initiatieven en samenwerkingsverbanden tot stand kunnen komen. De hoge woning- en grondprijzen zijn eveneens problematisch voor voorzieningen.
Dossier
Focus op thuiszorg
13
Bent of kent u de ‘Strafste vrijwilliger’?
De provincie voert reeds jaren een innovatief-en impulsbeleid om de welzijnskloof met andere provincies te dichten. In deze editie kunt u ontdekken hoe dit beleid op het terrein zijn vruchten afwerpt. Zo is er de oprichting van sociale campussen in Halle, Dilbeek, Tildonk en Vilvoorde, dat welzijnsorganisaties de kans geeft om zich te clusteren. Dit biedt schaalvoordelen en bevordert de samenwerking aanzienlijk. We mogen ook de kwaliteit van het welzijnsaanbod niet uit het oog verliezen, en dus steunden we ook de oprichting van Stimul, het zorgethisch lab in Lubbeek, waar zorgverleners leren om aandacht te hebben voor de mens achter de patiënt en zo meer dan enkel ‘zorg’ te bieden. Misschien brengen deze initiatieven u wel op ideeën? Veel leesplezier,
Monique Swinnen Gedeputeerde voor welzijn
De Week van de Vrijwilliger liep dit jaar van 1 maart tot en met 7 maart
2014. Ook in Vlaams-Brabant zetten we vrijwilligers dan extra in de kijker. De provincie lanceerde tijdens die week de ‘Strafste vrijwilliger’, een wedstrijd waarmee we op zoek gaan naar vrijwilligers die iets uitzonderlijks hebben gedaan voor hun organisatie. Kent u iemand die zijn engagement met uitzonderlijk veel liefde en passie doet, al heel lang vrijwilligt, of dankzij zijn inzet een schijnbaar onhaalbare opdracht tot een goed einde bracht, … ? Laat het ons weten! Wij belonen de 10 organisaties met het strafste verhaal elk met 300 euro. Hun prijs ontvangen ze tijdens de Internationale dag van de vrijwilliger op 5 december 2014. Inzendingen sturen kan tot 30 juni.
Informatie en inzendingen: www.vlaamsbrabant.be/straf vrijwilligerswerk@vlaamsbrabant.be of 016 26 74 21.
.
Wel magazine is een driemaandelijkse uitgave van de provincie Vlaams-Brabant met nieuws uit en voor de welzijnssector. • Redactie en realisatie: Jansen & Janssen, www. jaja. be • Verantwoordelijke uitgever: Marc Collier, provinciegriffier, Provincieplein 1, 3010 Leuven • Redactiecontact: wel@vlaamsbrabant.be • Wel.magazine wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier. Etikettering en verzending gebeuren in samenwerking met een beschutte werkplaats. Hebt u ideeën om het blad nog beter te maken? Voorstellen voor een artikel, initiatieven die u in het zonnetje wilt zetten? Laat het ons gerust weten op wel@vlaamsbrabant.be, en we gaan ermee aan de slag!
3
KORT
Vechtsport ook voor mensen met een handicap Wie een fysieke handicap heeft, denkt er waarschijnlijk
niet meteen aan om karatelessen te gaan volgen. Toch is het mogelijk om ook dan een vechtsport te beoefenen, vinden ze bij de vechtsportvereniging SFdojo. Samen met de persoon met een handicap wordt gekeken wat de mogelijkheden zijn, en komen er oefeningen op maat.
52
Meer info: www.sfdojo.be
Welgeteld
Dat is het aantal Vlaams-Brabantse gemeenten dat dit jaar deelneemt aan de Week van
de Opvoeding. Een succes, als je weet dat Vlaams Brabant in totaal 65 gemeenten telt. Nog 13 te gaan! De Week van de Opvoeding loopt van 16 tot en met 23 mei. Tijdens de week worden overal initiatieven genomen rond opvoedingsondersteuning, van infoavonden tot samenspeelmiddagen. Op 21 mei nodigt de provincie jong en oud uit in het provinciedomein van Kessel-Lo (Leuven) voor originele activiteiten.
Meer info: www.vlaamsbrabant.be/weekvandeopvoeding
GESPOT
www.huisvanhetkindleuven.be Op 11 januari is in Leuven het Huis
van het Kind geopend. Ouders kunnen daar terecht met al hun vragen over de opvoeding van hun kinderen en over hun gezin, van zwangerschap tot puberteit. Het Huis van het Kind overkoepelt dertig organisaties die te maken hebben met opvoedingsondersteuning. Er is een consultatiebureau van Kind en Gezin waar de kinderen kunnen worden gewogen en gemeten, er zijn opvoedconsulenten, verpleegkundigen en artsen. De medewerkers geven informatie over kraamzorg, kinderopvang, speelpleinwerking, scholen, kinderoppas, en nog veel meer.
4
Het Huis van het Kind heeft voorts een opvoedbibliotheek met boeken, dvd’s en educatieve materialen. In de spel- en opvoedingsruimte kunnen ouders met hun kinderen (tot 4 jaar oud) komen spelen en even op adem komen bij een kopje koffie. Er zijn ook regelmatig ook infoavonden en workshops. Alles gratis.
Meer info: Huis van het Kind Savoyestraat 4 3000 Leuven 016 27 24 90 www.huisvanhetkind.be
Vecht mee tegen armoede Welzijnsschakels
zijn organisaties die vechten tegen armoede en sociale uitsluiting in de eigen buurt, stad of gemeente. Over heel Vlaanderen zijn er meer dan 110 lokale groepen. Elke groep bestaat uit vrijwilligers die via huisbezoeken mensen proberen te bereiken die er alleen voor staan, een beperkt netwerk hebben, een laag inkomen hebben. De organisaties wer-
ken onder meer samen met Welzijnszorg en de Centra Algemeen Welzijnswerk. De afdeling Leuven zoekt nog vrijwilligers, voor enkele uurtjes per week of per maand.
Meer info: Welzijnsschakel Leuven Naamsestraat 153 3000 Leuven 0476 624636 www.welzijnsschakels.be
Nooit te oud om te consulteren
Roze ballon
De vzw Senior Consultants Vlaanderen
v erenigt (brug)gepensioneerde kaderleden en CEO’s die hun ervaring ten dienste stellen van KMO’s, starters, scholen, rust huizen, NGO’s en VZW’s. Ze geven advies over o.m. verbetering van gebouwen qua geluid en luchtkwaliteit, juridische en financiële problemen, administratie, fiscaliteit en personeelsbeheer. De consultants zelf werken gratis. Verplaatsingskosten en uitgaven voor de uitvoering van de opdracht worden wel in rekening gebracht. De klanten betalen ook een vergoeding voor de werking van de vzw.
Seksualiteit bij personen met een mentale beper-
king is moeilijk bespreekbaar. Holebiseksualiteit is dat nog meer. Daarom heeft het Holebihuis Vlaams-Brabant de vereniging De Roze Ballon opgericht. De vereniging organiseert activiteiten waarop holebi’s met een mentale beperking in een veilige setting kennis kunnen maken met anderen – daten is zeker niet de eerste bekommernis. Instellingen en scholen kunnen ook een beroep doen op de expertise van De Roze Ballon.
Meer info: www.holebihuis.be/werkingen/derozeballon
Meer info: http://www.seniorconsultantsvlaanderen.be
De communicatiepas De communicatiepas is een
pas voor personen met een verstandelijke handicap en het ondersteunende team. De pas zorgt voor een vlotte en duidelijke communicatie met de omgeving. Zo kan de bezitter genieten van een vakantiekamp of een reisje, zonder steeds opnieuw een massa papieren te moeten invullen. Ook hulpverleners weten met de communicatiepas meteen waar ze
aan toe zijn: de kaart bevat noodtelefoonnummers en bijhorende adressen, medische gegevens, communicatie mogelijkheden… Wie een communicatiepas wil aan vragen, kan zich daarvoor laten registreren bij initiatiefnemer Inclusie Vlaanderen vzw.
Meer info: www.communicatiepas.be
5
DOSSIER • SOCIALE CAMPUS
“
Sterkere samen werkingsverbanden
In Halle is op 3 oktober 2013 de eerste steen gelegd van wat de eerste sociale campus in Vlaams-Brabant moet worden. De provincie heeft er hard aan gewerkt om dergelijke campussen van de grond te krijgen (zie kaderstukje). Wat is de bedoeling ervan en hoe kijkt het werkveld ertegenaan? Een gesprek met de partners in Halle. 6
d
e sociale campussen hebben een lange voorgeschiedenis, zegt Bea Paternot van de dienst Gelijke Kansen en Onderwijs van de stad Halle, de trekker van het project. ‘Het idee is in 2009 ontstaan uit de vaststelling dat de tekorten op vlak van welzijn en gezondheid in onze regio maar niet werden weggewerkt, ondanks de bereidheid van Vlaanderen om diensten in Halle-Vilvoorde bij voorrang subsidies toe te kennen bij aanvragen. De vraag in de welzijnssector blijft hier vele malen groter dan het aanbod,
DOSSIER • SOCIALE CAMPUS
DE PROVINCIE STEUNT
en dat aanbod zit heel erg verspreid over de volledige regio. De organisaties blijven relatief klein en versnipperd, en nieuwe initiatieven hebben het niet gemakkelijk, wegens de hoge grond- en huizenprijzen.’
De provincie Vlaams-Brabant nam in 2010 het initiatief om de sociale campussen op te richten. Naast Halle komen er ook campussen in Tildonk, Dilbeek en Vilvoorde. De provincie gaf elk project een opstartsubsidie voor de (complexe) voorbereiding, en per project ook een investeringssubsidie. Daarnaast heeft de provincie de vier campussen geassisteerd bij de opmaak van het subsidiedossier bij het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (Efro). De Efro-subsidies bedragen per project 275.000 €. ‘Europese subsidiedossiers zijn sowieso zeer ingewikkeld, en als stadsbestuur heb je niet de knowhow en ervaring in huis om dat helemaal op je eentje tot een goed einde
te brengen’ zegt Bea Paternot. ‘Alles moest ook in een recordtijd gebeuren. De hulp van de provincie was en is dus zeker welkom!’ ‘Tijdens de voorbereiding van de sociale campus kregen we de ruimte om ons eigen ding te doen, maar als er werkelijk zware problemen waren, sprong de provincie voor ons in de bres. Ze behartigde het dossier bij de Vlaamse overheid en de minister. Op cruciale momenten bracht ze de betrokkenen van de verschillende niveaus (gemeente, provincie, bouwmaatschappij, Vlaamse overheid) bijeen om te zorgen dat de neuzen allen in dezelfde richting bleven wijzen. Dankzij de provincie werd er snel en efficiënt gecommuniceerd en liep het dossier geen onnodige vertraging op.’
SCHAALVOORDELEN ‘Ere wie ere toekomt: gedeputeerde van Welzijn Monique Swinnen heeft goed naar de noden op het veld geluisterd. Uit onze verzuchtingen heeft ze het idee gedestilleerd van sociale campussen: plaatsen waar verschillende sociale en welzijnsdiensten kunnen worden geclusterd, in de eerste plaats in de regio’s die een centrumfunctie opnemen. Hier zijn de noden immers het hoogst en komen de meeste mensen naartoe voor onderwijs, ziekenhuizen, enzovoort.’ De sociale campussen bieden voldoende ruimte voor organisaties die anders zelf op zoek moeten gaan naar kleinere, versnipperde en dure accommodaties. ‘Je hebt ook schaalvoordelen doordat je onthaal, administratieve taken en ontvangst- en vergaderruim-
tes kunt delen. De organisaties zijn duidelijker zichtbaar op een centrale plaats dicht bij de mensen, en samenwerken wordt makkelijker omdat ze fysiek op dezelfde plaats zitten.’ Momenteel zijn er sociale campussen gepland in vier plaatsen: Tildonk, Dilbeek, Vilvoorde en Halle. Na een lang proces is er in Halle voor gekozen om de sociale campus te incorporeren in het nieuwbouwproject Nederhem, op de benedenverdieping van een woontoren. De campus krijgt een aparte ingang en wordt gegroepeerd rond een aparte binnenplaats, onder meer om de privacy van de cliënten te waarborgen.
‘Het leuke is dat we op termijn kunnen uitbreiden’, zegt Paternot. ‘Er zijn nog twee andere woontorens gepland, en daar krijgen we telkens het voorkooprecht op de benedenverdieping. Interesse is er zeker: verschillende organisaties zijn nu nog niet ingestapt omdat we voor de eerste campus alleen ruimte verkochten en niet verhuurden. In een volgende fase zal worden onderzocht of huren tot de mogelijkheden behoort.’
ZICHTBAARDER CAW Halle-Vilvoorde is een van de partners die zich in het project hebben ingeschreven.
» 7
DOSSIER • SOCIALE CAMPUS
‘De creatie van de campus loopt mooi parallel met onze doelstelling, die de nadruk legt op samenwerking om specifieke doelgroepen te bereiken’, zegt Shari Robijns, adjunctdirecteur voor de regio Halle. ‘CAW Delta en CAW Vilvoorde fusioneren tot één CAW Halle-Vilvoorde (zie Wel.magazine 14, nvdr). Het CAW heeft zich georganiseerd in 4 zorgregio’s, en Halle is daar één van. We willen onze dienstverlening hier verder uitbreiden en zichtbaarder maken, dus betaalbare ruimte op een centrale locatie vlak bij het station komt als geroepen.’ Het CAW is ook nu al in Halle aanwezig, zegt Robijns, ‘maar dan verspreid over de stad, niet altijd op de beste locaties en met de beste accommodatie, en niet erg zichtbaar. Op onze nieuwe locatie zetten we in op voldoende gespreksruimtes, zodat mensen elkaar niet hoeven te storen.’ ‘We hebben van de gelegenheid gebruikgemaakt om op de verdieping boven de campus een appartement te kopen dat we inrichten als tijdelijke verblijfplaats voor onze cliënten. Er is een enorm tekort aan residentiële opvangmogelijkheden in de regio Halle- Vilvoorde dat erg voelbaar is binnen de hulpverlening. Dat is ook wel een signaal aan de Vlaamse overheid om de specifieke problematiek in de Vlaamse Rand adequaat aan te pakken.’ CAW Halle-Vilvoorde kijkt in elk geval uit naar de verhuis. ‘Het zal onze werking een duw in de rug geven, ook al omdat we hier gaan samenzitten met heel wat andere organisaties die in het deel van de stad Halle ruimte huren of ter beschikking krijgen. De welzijnssector draait op mensen, en als je elkaar vaker persoonlijk ontmoet, geeft dat automatisch sterkere samenwerkingsverbanden.’
8
GLOBALE AANPAK Ook het Wit-Gele Kruis centraliseert zijn activiteiten in Nederhem. Directeur Griet Pitteljon: ‘In de eerste plaats waren we sowieso op zoek naar een nieuwe locatie. We hebben ervoor gekozen om onze afdelingsgrenzen te laten samenvallen met de lokale multidisciplinaire netwerken, en daardoor zijn onze afdelingen in de provincie wat groter geworden. Verschillende locaties waren aan vervanging toe omdat ze niet groot genoeg meer waren voor de nieuwe werking. De bouw van de campus kwam dus voor ons op een ideaal moment.’ ‘Onze mensen zijn natuurlijk veel op de baan, maar we hebben regelmatig vormingssessies, teamvergaderingen en besprekingen. Daarvoor hebben we hier nu ruimte genoeg. En we zitten op een goede locatie dicht bij het openbaar vervoer en dicht bij onze klanten. Dat maakt het gemakkelijker om onze
iensten te organiseren, en de mensen kund nen ons ook beter bereiken.’ Een pluspunt is ook de nabijheid van andere organisaties uit de welzijnssector, vindt Pitteljon. ‘Het is een bewuste politiek van het Wit-Gele Kruis om waar mogelijk met andere partners uit het werkveld samen te zitten. Veel mensen hebben daar een verkeerd beeld van: ze denken dat wij ons beperken tot de medische kant van de zaak. Dat is natuurlijk ook grotendeels zo, maar door ons werk komen we bij heel veel mensen langs waar er ook andere noden zijn dan louter het medische. Daar hoort een globale aanpak bij, en dan is het gemakkelijk als je dicht bij de andere organisaties zit om zaken door te geven en op te volgen. De samenwerking verloopt organischer als je effectief ook op één locatie zit.’
Meer info: www.caw.be
praktisch.
Zorgwonen:
hoe pak je het aan?
Zorgwonen of kangoeroe wonen is de toekomst. Maar veel mensen weten niet hoe ze een en ander moeten aan pakken, en waar ze op moeten letten. Zelfs bij de mensen uit de welzijnsssector heerst vaak nog veel onduidelijkheid, waardoor ze zorgwonen niet altijd durven aanraden. Daarom: de do’s en don’ts.
z
orgwonen is bedoeld om zorgbehoevende mensen zo lang mogelijk zelfstandig in hun vertrouwde omgeving te laten wonen. Oudere zorgvragers kunnen bijvoorbeeld intrekken bij hun kinderen of omgekeerd, of iemand met een handicap kan in huis worden opgevangen.
1 PROBLEMEN?
Vroeger kon zorgwonen problemen geven. De inwonende ouder werd beschouwd als deel van het gezin, wat fiscale gevolgen kon hebben. En bij een ingrijpende verbouwing was een bouwvergunning nodig, met alle administratieve rompslomp vandien. Om dergelijke moeilijkheden te vermijden, is zorgwonen nu als aparte categorie in de regel geving opgenomen.
2 VOORWAARDEN
Er is sprake van zorgwonen als in een bestaande woning één ondergeschikte wooneenheid wordt gecreëerd die: • één fysiek geheel vormt met de hoofdwooneenheid (dus geen apart huis), • ten hoogste een derde uitmaakt van het bouwvolume van de volledige woning (de gedeelde ruimten met de hoofdwooneenheid niet meegerekend). • gebruikt wordt voor: - ofwel 1 of 2 ouderen van 60 jaar of ouder, - ofwel 1 of 2 hulpbehoevende personen (personen met een handicap, personen die in aanmerking komen voor een vergoeding van de Vlaamse zorgverzekering, personen met een nood aan ondersteuning om zich in het thuismilieu te kunnen handhaven). Om van een zorgwoning te kunnen spreken, moeten dezelfde mens(en) (volle of naakte) eigenaar zijn van hoofd- en ondergeschikte woning.
3 VERGUNNING NODIG?
Om een zorgwoning te maken, moet je geen bouwvergunning meer aanvragen zolang je niet buiten het bestaande bouw volume gaat. • Zijn er geen constructieve werken (slopen van draagmuren, dakwerken, enzovoort), dan kun je gewoon aan de slag. • Zijn er wel constructieve werken binnen het bouwvolume, dan heb je evenmin een bouwvergunning nodig. Je moet de werken wel melden bij de gemeente. Een meldingsformulier is te vinden op www.ruimtelijkeordening.be/NL/Diensten/Formulieren/ Zorgwonen. • Ga je buiten het bestaande bouwvolume, dan heb je een bouwvergunning nodig. Stop je met zorgwonen en gebruik je de volledige woning weer voor je eigen gezin, dan moet je dat melden aan de gemeente, met hetzelfde formulier als hierboven. Stop je met zorgwonen en blijf je de ondergeschikte woning ter beschikking stellen aan iemand buiten het gezin (bijvoorbeeld om te verhuren als appartement of studio), dan moet je alsnog een bouwvergunning aanvragen.
4
FISCAAL
Mensen die op één huisnummer wonen, beschouwt de overheid normaal als samenwonend. Dat kan fiscaal nadelig zijn en kan ook gevolgen kan hebben voor de hoogte van uitkeringen en toelagen. Om dat te vermijden, moet de gemeente in het bevolkingsregister een ‘code 01’ toekennen aan de ouderen of zorgbehoevenden die aan zorgwonen doen. Op die manier weet de overheid dat er op dat ene adres twee gezinnen wonen in plaats van één, en zijn er geen fiscale gevolgen. Zelfs als je geen vergunnings- of meldingsplicht hebt voor de verbouwingen, doe je er dus goed aan om het zorgwonen te melden bij de gemeente. Anders word je beschouwd als samenwonend.
Meer info: Gemeente: • dienst Bevolking (voor het zorgwonen zelf), • dienst Ruimtelijke ordening (voor de eventuele bouwvergunning of -melding). Vlaanderen: • ruimtelijkeordening.vbr@rwo.vlaanderen.be Website: www.vlaanderen.be/nl/bouwenwonen-en-energie/alternatief-wonen/ zorgwonen-kangoeroewonen
9
IN DE KIJKER
“
Hoe brengen we de verschillende expertises in de teams samen? Hoe werken we de nieuwe pleegzorgvormen uit? Het wordt een interessante zoektocht. Frank Van Holen, directeur hulpverleningsbeleid voor de pleegzorg in Vlaams-Brabant en Brussel
10
“
Pleegzorg op nieuwe leest geschoeid
Boeiende uitdagingen
De pleegzorg in Vlaanderen ondergaat momenteel de grootste reorganisatie in jaren. Wat er precies verandert, vroegen we aan Frank Van Holen, directeur hulpverleningsbeleid voor de pleegzorg in Vlaams-Brabant en Brussel. WAT VERANDERT ER PRECIES? Van Holen: ‘Ten eerste worden de diensten pleegzorg vanaf nu per provincie georganiseerd. Tot nu toe waren er in Vlaams-Brabant bijvoorbeeld acht verschillende vzw’s die zich met pleegzorg bezighielden. Die smelten nu samen tot één provinciale pleegzorgdienst, met vier onderafdelingen. Dat moet de matching tussen pleeggezinnen en pleegkinderen een stuk efficiënter maken. Vroeger zocht iedere vzw apart pleeggezinnen, nu is er één organisatie die de volledige pool aan gezinnen kan overzien.’ ‘Tegelijk met de samensmelting kunnen we ook een betere inplanting uitwerken. Kernsteden als Halle en Tienen hadden tot nu toe geen organisatie die de pleeggezinnen opvolgde. Nu krijgen ze elk een afdeling. De andere twee zijn Leuven, en Brussel plus de noordrand, met onder meer Vilvoorde.’ ‘Tot slot verandert ook de aansturing van de pleegzorg. Vroeger waren er drie sectoren die elk hun eigen pleegzorgwerking uitbouwden: Kind & Gezin, het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), en het Agentschap Jongerenwelzijn. Nu is er nog één dienst voor pleegzorg, aangestuurd door het Agentschap Jongerenwelzijn.’
lieu. Dat gebeurt via een intensieve gezinsbegeleiding van zes maand, eventueel verlengbaar met zes maand. Pas als dat niets heeft opgeleverd, wordt overgegaan tot perspectiefbiedende pleegzorg, en wordt volop ingezet op het pleeggezin voor de lange termijn.’ ‘Binnen die perspectiefbiedende pleegzorg heb je dan nog een onderscheid tussen zorg met hoge frequentie, waarbij de pleeggast zo goed als continu in het gezin verblijft, en zorg met lage frequentie. Dat kan dan bijvoorbeeld een regeling zijn waarbij de gast alleen in de weekends bij het gezin is, en tijdens de week op internaat.’ ‘Een derde categorie is de ondersteunende pleegzorg, voor kortere periodes. Bijvoorbeeld wegens een tijdelijke crisis, of als een kind vooral thuis woont maar af en toe eens in de vakantie bij het pleeggezin logeert. In tegenstelling tot de perspectiefbiedende pleegzorg blijft hier het thuismilieu dus de hoofdrol spelen.’ ‘Tot slot is er het buitenbeentje: de behandelingspleegzorg. Dat is een vorm van extra begeleiding boven op de bovenstaande vormen. Als het bijvoorbeeld op een bepaald moment moeilijk gaat, kan de behandelingszorg het gezin een korte periode intensief begeleiden.’
VERANDERT ER OOK INHOUDELIJK IETS?
WAT IS HET VERSCHIL MET VROEGER?
‘Ook daar wordt het aanbod gestroomlijnd. Het decreet legt vier vormen van pleegzorg vast. Ten eerste is er de perspectiefzoekende pleegzorg. Als een jongere bijvoorbeeld naar een pleeggezin moet omdat de situatie thuis te moeilijk is, zegt het decreet dat er eerst maximaal moet worden ingezet op terugkeer naar het thuismi-
‘Je kunt veel meer maatwerk bieden, doordat er meer gradaties mogelijk zijn dan vroeger. De intensieve begeleiding van perspectiefzoekende pleegzorg, bijvoor beeld, bestond nog niet. En er is meer stroomlijning. V roeger legde elke dienst naar eigen inzicht en middelen andere accen-
ten, nu is er het kader van die vier, gradueel opgebouwde, zorgvormen.’
KLINKT ALLEMAAL ZEER POSITIEF, EIGENLIJK. ‘O, maar dat is ook zo. Dit decreet biedt ongelooflijk veel kansen. Alleen moet alles wel heel snel gaan. In een bijzonder korte periode moeten al die vzw’s fusioneren tot nieuwe diensten waar mensen uit verschillende disciplines en bedrijfsculturen met elkaar samenwerken. Zoals met elke vernieuwing zijn er ook onduidelijkheden die we gaandeweg zullen moeten oplossen. En, niet te vergeten: parallel met dit decreet start op 1 maart ook de integrale jeugdzorg, wat ook al een heel ingrijpende verandering is.’ ‘Het is voor de mensen op het veld dus zeker een zoektocht. Maar het is ook een interessante periode. Hoe we bijvoorbeeld de verschillende expertises in die teams samenbrengen, of hoe we die nieuwe pleegzorgvormen uitwerken en vormgeven: op zichzelf zijn dat boeiende uitdagingen.’
EN DE PLEEGOUDERS? ZULLEN DIE IETS VAN DE NIEUWE STRUCTUREN ONDERVINDEN? ‘De meesten waarschijnlijk niet. Alleen zullen gezinnen die tot nu toe begeleid werden door een dienst van buiten de provincie - en dat zijn er toch een tachtigtal - een nieuwe begeleider moeten krijgen. Voor wie al jaren met dezelfde begeleider werkt, kan dat heel ingrijpend zijn. Maar we proberen die overgang zo goed mogelijk te laten verlopen.’ ‘Voor de rest zijn er volgens mij alleen maar voordelen. Er komt een participatieraad waar vertegenwoordigers van alle betrokkenen zitting hebben. En jongeren in pleeggezinnen krijgen voortaan een volledige studiebeurs. Dat was vroeger niet het geval.’
Meer info: www.pleegzorgvlaamsbrabantenbrussel.be info@pleegzorgvlaamsbrabantenbrussel.be 0491 / 56 76 76
11
HET WERELDJE WEL
Link stimuleert intersectorale samenwerking in de jeugdzorg
‘Vermijden dat jongeren hulpeloos worden’ Het project Link richt zich naar alle hulpverleners in de jeugdzorg die op zoek zijn naar een sector overschrijdende visie omtrent complexe casussen. ‘We willen vooral vermijden dat kinderen en jongeren tussen de mazen van de hulpverlening vallen.’
l
ink is opgericht vanuit de vaststelling dat we bij een aantal kinderen en jongeren in de hulpverlening niet de verwachte resultaten of veranderingen bereiken’, zegt project coördinator Gunter De Kinder. ‘Vooral bij cliënten met een meervoudige of complexe problematiek zitten hulpverleners met vragen: “Zijn we wel goed bezig? Zit deze jongere bij ons op zijn plek? Is er niet eerder sprake van een psychiatrische problematiek?…”’
OUT OF THE BOX Binnen Link willen ze een forum aanbieden waar hulpverleners dergelijke vragen en twijfels kunnen delen met collega’s van andere voorzieningen en sectoren. In de eerste plaats kan
12
een netwerkoverleg opgestart, waarbij dan alle direct betrokkenen van die casus uitgenodigd worden, inclusief de ouders en de cliënt. Hoe vaak en hoe lang het netwerkoverleg wordt georganiseerd wordt casus per casus bekeken.’
SLUITENDE AANPAK Naast het aanbod van de Projectgroepen organiseert Link ook debatlunches rond bepaalde thema’s en studiedagen/ontmoetingsmomenten ter bevordering van intersectorale samenwerking. ‘Met ons aanbod trachten we ervoor te zorgen dat jongeren sneller een gepaste hulpverlening krijgen, dat ze een hulpverlening op maat krijgen, dat de hulpverlening beter op elkaar aansluit en dat er minder risico is dat jongeren tussen de mazen van het hulpverleningsnet vallen’, vat Gunter samen. ‘Samen zoeken naar creatieve oplossingen voor jongeren, daar waar het reguliere hulpverleningsaanbod in één sector tekortschiet: dat is het basisprincipe van Link.’
Meer info: www.wissel.be dat in de Projectgroepen, die om de zes weken bijeenkomen in Asse, Leuven of Brussel. Deelnemende partners, in elke regio een 12-tal, komen uit voorzieningen voor Bijzondere Jeugdzorg, de CGG’s en de kinder- en jongerenpsychiatrie. ‘Vanuit een concrete casus zoeken de deelnemers telkens opnieuw naar de meest passende vorm van hulpverlening’, legt Gunter uit. ‘Elk vanuit onze eigen achtergrond trachten we andere kennis en inzichten mee op tafel te leggen en tot een coherente analyse en aanpak te komen. Op het einde van de bespreking beslissen we wat er verder moet gebeuren: ofwel volstaat de bespreking en sluiten we de casus tijdelijk af. Ofwel herbespreken we de casus na enkele maanden. Ofwel wordt er
DE PROVINCIE STEUNT De provincie Vlaams-Brabant ondersteunt jaarlijks projecten uit de bijzondere jeugdbijstand. In 2013 gaf ze in het totaal 285.000 euro steun, waarvan 100.000 euro aan drie projecten voor intersectorale samenwerking in de jeugdhulpverlening. LiNK ontving 30.000 euro.
FOCUS OP THUISZORG
Hoe voelt het om als patiënt aan bed gekluisterd te zijn, je te laten wassen, in het ongewisse te blijven over je medische toestand? Die en nog veel andere situaties leren zorgverleners zelf aanvoelen, tijdens een tweedaagse inleefsessie bij sTimul in Lubbeek.
sTimul leert zorgverleners hoe het voelt om afhankelijk te zijn
Wat is
m
warme zorg?
aandagochtend, 11 u. In het psychiatrisch verzorgingstehuis Andreas, waar sTimul gevestigd is, is net een nieuwe inleefsessie van start gegaan. De 12 simulanten – allemaal professionele zorgverleners – kruipen in hun zelfgekozen patiëntenrol. De 10 zorgverleners – allemaal studenten Verpleegkunde – gaan de kamers af voor de opnamegesprekken van hun patiënten. De komende twee dagen en één
nacht zullen zij die rolverdeling aanhouden, beiden om een antwoord te vinden op de vraag: ‘wat is warme, menselijke zorg?’
BEKLIJVENDE ERVARING ‘sTimul is ontstaan vanuit de vaststelling dat veel zorgverleners onvoldoende stilstaan bij wat het werkelijk betekent om zorgafhankelijk te zijn’, zegt coördinator Katrien Cornette. ‘Een ervaringsgericht leertraject leek ons de
‘KEEP CALM AND CARRY ON’ Mario Stieners, student psychiatrische ver.pleegkunde aan de KHLimburg, blikt tevreden terug op zijn sessie. ‘Op zorgethisch vlak was het voor mij vooral een bevestiging dat een hulpverlener veel empathie, warmte, respect en nabijheid moet tonen. Want daar hecht een patiënt het meest aan, meer
zelfs dan aan de technische kwaliteit van de zorg. Gelukkig bleek dat bij mij wel goed te zitten.’ Meer verrast bleek hij door het belang van een goede organisatie. ‘Ik had nog nooit zonder bestaande structuur of cultuur gewerkt. In het begin heerste er dus wel wat chaos op de afdeling.
En de simulanten deden er natuurlijk graag een schepje bovenop (lacht). Die ervaring heeft me doen beseffen hoe belangrijk het is om niet te blokkeren of in paniek te schieten, maar, zoals de Engelsen zeggen ‘to keep calm and carry on’. Dat is een les die me gegarandeerd zal bijblijven.
beste methode om hen daar bewust van te maken. Zelf aan den lijve ondervinden hoe pijnlijk het is om de hele dag in een rolstoel te zitten, hoe intiem het is om niet zonder hulp naar het toilet te kunnen … Dat zijn ervaringen die een grote impact op je hebben en je levenslang bijblijven.’ 12u30, etenstijd. De zorgverleners serveren de patiënten hun maaltijd, elk volgens hun specifieke noden en verlangens. Na de maaltijd worden de zorg en de animatie weer opgepikt, allemaal georganiseerd door de studenten. Voor hen is dit de eerste keer dat ze de leiding hebben over een volledige afdeling. Katrien: ‘Ze beginnen eraan zonder instructies en zonder bestaande procedures of teamcultuur. Al snel leren ze dat goede zorg ook structuur en organisatie vergt. En duidelijke communicatie: soms kun je niet anders dan een patiënt even te laten wachten, maar dan is het wel belangrijk dat je dit laat weten.’
TIJD VOOR REFLECTIE 16u30. Aan het einde van de eerste dag is het tijd voor een time-out. Eerst worden alle studenten apart geroepen voor een reflectiemoment, daarna ook de simulanten. ‘Door
» 13
FOCUS OP THUISZORG
coördinator Katrien Cornette
» zichzelf twee dagen te laten verzorgen, staan de simulanten intensief stil bij de manier waarop zijzelf zorg verlenen’, legt Katrien uit. ‘Ze komen hier, zeg maar, ‘de-routiniseren’. Al hun ervaringen, gevoelens, bedenkingen en inzichten laten we hen bijhouden in een dagboek. Aan het einde van de sessie geven ze de studenten feedback over hoe zij de zorg beleefd hebben. Voor beide partijen is dat enorm verrijkend. Na vier weken voorzien we dan een terugkeermoment, om te zien wat er hen het meest is bijgebleven en wat ze met de voorgenomen werkpunten hebben gedaan.’ sTimul Lubbeek ging van start in oktober van vorig jaar, in navolging van de afdeling in het West-Vlaamse Moorsele die al 6 jaar bestaat. ‘We richten ons in de eerste plaats op organisaties’, legt Katrien uit. ‘Individuele zorgverleners – zowel paramedici, verpleegkundigen, artsen, als logistiek personeel – mogen zich ook aanmelden, maar ze moeten wel weten dat we ook hun organisatie uitnodigen. Het is de meest duurzame en effectieve manier om zichzelf in vraag te stellen en nieuwe vaardigheden te verspreiden, met als ultieme doel: bijdragen tot een warmere, menselijkere zorg.’
DE PROVINCIE STEUNT Meer info: www.uzleuven.be/stimul katrien.cornette@stimul.be lubbeek@stimul.be Adres Binkomstraat 2 3210 Lubbeek T 016 210 360
De provincie investeerde 80.000 euro in de oprichting van het zorg-ethisch lab sTimul in Lubbeek, een partnership van 3 zorgorganisaties ( UZ Leuven, UPC KULeuven, Familiehulp) en 3 scholen verpleegkunde (KHLeuven, KHLim en St.Franciscusinstituut voor verpleegkunde)
‘PATIËNT WIL ZICH BOVENAL MENS VOELEN’ Patrice Van der Taelen, verpleegkundige op de dienst Hematologie van het UZ Gasthuisberg, nam begin december als simulant deel aan een sTimul-sessie. Ze speelde een 50-jarige moeder die na een herseninfarct een halfzijdige verlamming had opgelopen. ‘Ik ervoer al snel hoe ingrijpend die aandoening wel was: ik kon mezelf niet draaien, wassen, laat staan zelf naar het toilet gaan.
14
Na een uur begon mijn zitvlak al pijn te doen van altijd in dezelfde positie te liggen of in de rolstoel te zitten! Daar zal ik zeker aan terugdenken als een van mijn patiënten voor de zoveelste keer over pijn klaagt.’ Al tijdens het opnamegesprek merkte ze hoe vreemd sommige zaken overkomen voor een patiënt, terwijl ze voor een zorgverlener vanzelfsprekend lijken: ‘Na mijn naam
vroeg de verpleegkundige naar mijn lengte. Absurd! Dat kwam natuurlijk door het gestandaardiseerde antwoordformulier, waarin gewicht en lengte belangrijk zijn met het oog op toedienen van medicatie. In een normaal gesprek zou je eerst vragen naar iemands werk of gezin.’ Een normaal gesprek, het is een onderwerp dat frequent terugkeert in de ervaringen van Patrice. ‘Ik heb
als verpleegkundige geleerd hoe belangrijk het is om naar iemands ‘verhaal’ te vragen én te luisteren, maar het is pas toen ik daar lag, dat ik besefte hoe belangrijk dat wel is. Je relatie verandert erdoor, er ontstaat een ‘klik’. Je wordt niet alleen patiënt, maar ook mens. Alleen al dat te voelen en opnieuw te beseffen, maakte het voor mij een meer dan geslaagde tweedaagse.’
agenda. 27 maart
Heppiemassage: Een aangepaste massagevorm voor mensen met ASS Vorming Kessel-Lo Info en inschrijvingen: www.vibeg.be
Woensdag 26 maart en 2 april SMOG-initiaties
DOSSIER • XXXXX
10 april
18 mei
Lezing Asse Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
Zoutleeuw Info en inschrijving: linda.rottiers@vlaamsbrabant.be
Politie en kansarmoede
22 en 29 april, 6 en 13 mei
Ontwikkeling Stimuleren
Zellik Info en inschrijvingen: gezinenhandicap@kvg.be
Cursus Leuven Info en inschrijvingen: gezinenhandicap@kvg.be
28 maart
24 april
Studiedag Leuven Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
Lezing Leuven Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
31 maart
7 mei
De impact van de Marokkaanse en Turkse diaspora op de positie van de vrouw
Talenten weerspiegelen. Ik ben goud waard. Studiedag Leuven Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
7 tem 11 april
Sportkamp voor jongeren met een verstandelijke beperking Glabbeek Info en inschrijvingen: patrick.frederix@vlaamsbrabant.be
1 & 29 april
Spiegeltje, spiegeltje aan de wand Vorming over begeleidersstijlen Kessel-Lo Info en inschrijvingen: www.vibeg.be
3 april
Maatwerk en lokale diensteneconomie
Superdiversiteit. Hoe migratie onze samenleving verandert
Succes met uw diversiteitsbeleid Lezing Leuven Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
9 mei
Spelen met muziek
19 mei 2014
Inspiratiedag sociale cohesie Leuven Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
21 mei
Opvoeden in beweging Activiteiten voor gezinnen Kessel-Lo Info en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant. be/weekvandeopvoeding
20 mei 2014
Vrouwenontmoetingsdag Haasrode Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
21 mei
Symposium jongdementie Leuven Info en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant.be/dementie
30 mei – 1 juni
Workshop rond muziekactiviteiten voor personen met een handicap Kessel-Lo Info en inschrijvingen: www.vibeg.be
Kunst in de Luwte
14 mei
Vorming Leuven Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
Psychische problemen en hulpverlening bij personen met een handicap Studiedag Kessel-Lo Info en inschrijvingen: gezinenhandicap@kvg.be
15 mei
Inforonde Leuven Info en inschrijvingen: www.werk.be
Meer dan 65 jaar vrouwenstemrecht
4 april
15 mei
Vorming Leuven Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
Lezing Haacht Info en inschrijvingen: welzijn@haacht.be of 016 269 438
Werken met sociaal tolken
Dag van het Park met toegankelijke rondleiding
Roosdaal Info en inschrijving: linda.rottiers@vlaamsbrabant.be
19 juni 2014
Interculturele communicatie
30 juni tem 4 juli
Sportkamp voor jongeren met een verstandelijke beperking Grimbergen Info en inschrijvingen: carine. moens@vlaamsbrabant.be
Leuven Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
Geluk in opvoeden Voor meer info surf naar:
www.vlaamsbrabant.be/ kalender
15
als ik baas was …
“ a
Niet kansarm, wel kansrijk Brigiet Croes, voorzitter Domo Leuven
ls ik de baas was zou ik alle beleidsmakers eens op inleefstage sturen bij kansarme en kwetsbare gezinnen. Zodat ze kunnen ervaren hoeveel ‘oerkracht’ er daar aanwezig is om zich in onze maatschappij proberen in te sluiten. In plaats van te focussen op het negatieve – wat doen ze niet goed? – stel ik voor dat we meer kijken naar de talenten binnen deze gezinnen en hoe we die samen kunnen ontwikkelen. Ik ben ervan overtuigd dat een meer positieve, inclusieve en langdurige aanpak ervoor zou zorgen dat kinderen uit kwetsbare gezinnen minder vroegtijdig uit het onderwijs stappen en meer gaan deelnemen aan sport-, kunst- en andere vrijetijdsactiviteiten. Ze doen er de basisvaardigheden op die later onmisbaar zijn bij hun zoektocht naar werk en meer algemeen, naar hun plaats in de samenleving.
16