MOOI Noord-Holland jaarverslag 2022

3

Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland Adviseurs Omgevingskwaliteit

Alkmaar, juni 2023

3

Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland Adviseurs Omgevingskwaliteit

5

Voorwoord We kijken terug op een bewogen jaar dat aan het begin kenmerken­­­had van een voorzichtige wederopbouw van onze organisatie. Dit had zijn oorzaak in het feit dat we in het eerste kwartaal de coronacrisis langzaam achter ons mochten laten.

Opmerkelijk genoeg is in deze periode een economische neergang­­­voor onze sector uitgebleven. MOOI Noord-Holland had zelfs wat betreft omzet en adviesaanvragen in het voorafgaande jaar (2021) een topjaar. We faciliteerden meer commissies­­­dan ooit en de projectenportefeuille werd nog groter, breder en diverser. We zagen spectaculaire effecten van het digitale vergaderen; het maakte de productiviteit op het eerste oog blijvend groter. We veerden op en keken positief vooruit.

De inval in de Oekraïne zette uiteraard de wereld op zijn kop.

Het bracht, los van de verontwaardiging, opeens wel de concrete­­­vrees voor een wereldwijde crisis en recessie.

Bovendien­­­kwamen al bekende, maar wat ondergesneeuwde zorgen als stikstof, schaarste aan vakmensen en torenhoge prijzen voor grondstoffen opeens weer vol op het netvlies.

6 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Het heeft de rest van het jaar nadrukkelijk gekleurd. Zeker in het laatste kwartaal kwam door stagnerende/dalende huizenprijzen en oplopende kosten en onzekerheid een flinke dip in het resultaat aan het licht: ruim 10% minder nieuwe plannen.

Dit tegen een achtergrond van een ongekende inflatie.

Ook in 2022 hebben we het gehele jaar optimistisch en voortvarend­­inzet gepleegd op de cultuurverandering Ondertussen worden de transities en opgaven als klimaatadap­ tatie, verduurzaming, energietransitie, woningbouw en de transitie­­van landbouw en voedselsysteem, herstel van biodiversiteit­­etc. steeds nijpender en neemt de druk op de leefomgeving toe. Circulair en biobased bouwen, verduurzaming van de bestaande­­­en nieuwe woningvoorraad en fabrieksmatige productie­­­van woningen vragen van ons om ons in nieuwe richtingen­­­te bekwamen. De druk vanuit gemeenten om te ondersteunen­­­onder andere bij de ontwikkeling van nieuw beleid neemt toe, waarbij de beschikbare capaciteit van (ervaren­­­) ambtelijke­­­ondersteuning bij gemeenten zorgwekkend is.

Ook in 2022 hebben we het gehele jaar optimistisch en voortva­rend­­inzet gepleegd op de cultuurverandering die de komst van

7

de Omgevingswet inluidt. We hebben alle aangesloten gemeenten­­­in Noord-Holland geholpen bij de implementatie, met name op het vlak van de inrichting van de nieuwe gemeentelijke­­­adviescommissie. Vrijwel alle gemeenten hebben mede met onze hulp de modelverordening van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) inmiddels in grote lijnen gereed en staan klaar om onze commissies na invoering van de wet in 2024 een stevige nieuwe rol te geven als (wettelijk) onafhankelijk adviesorgaan voor het gemeentebestuur. Dit onder het credo van breder en vroegtijdiger adviseren over alle relevante­­­­aspecten van omgevingskwaliteit. Dit is de kroon op onze inspanning in het afgelopen decennium. Hiermee gaat de stichting, zo is onze overtuiging, effectief bijdragen aan de cultuuromslag die de inrichting van onze leefomgeving vraagt en daarmee ook aan de kern van onze statutaire doelstelling.

Ons bestuur versterkten wij in 2022 met Freek Schmidt, hoogleraar­aan de VU Amsterdam. Aangevuld met bestuursvoorzitter Marian van der Weele, burgemeester van Waterland, is het bestuur vanaf 17 januari 2023 weer op volle kracht gebracht.

Jeanine van Pinxteren, voorzitter a.i. bestuur MOOI Noord-Holland (juli 2022 tot januari 2023)

VisKingloop Wieringermeer wint naast een juryprijs ook de Arie Keppler Publieksprijs 2022.

“ Voor de ruimtelijke opgaven die voor ons liggen bestaat niet één enkele oplossing, maar we moeten aan een veelheid van oplossingen werken. En al die oplossingen leggen een claim op de ruimte. Er is genoeg ruimte in Nederland, maar niet voor al die claims, dus we moeten moedige keuzes maken.” ijksbouwmeester Francesco Veenstra, in een interview R met Architectenweb (2021)

Inhoud 1. Over MOOI Noord-Holland

13

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

15 18 29 35 53 61

Over MOOI Noord-Holland Bestuur en organisatie Bijzondere activiteiten Adviseurs en adviesteams Projecten Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland

2. Kengetallen en financieel resultaat

67

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

69 69 70 71 72 73

Accountantsverklaring De organisatie en het advieswerk in cijfers Financiële kengetallen, baten en lasten Vermogensoverzicht Overzicht van baten en lasten Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling

Beeldkatern MOOI in beeld

75

13

1. Over MOOI Noord-Holland Voor u ligt het jaarverslag van MOOI Noord-Holland 2022.

15

1.1. Over MOOI-Noord-Holland Het citaat op pagina 10 is van Francesco Veenstra, de Rijksbouwmeester die op 18 januari 2022 de Jan Wilslezing hield. Een boeiende lezing over de ingrijpende transities­­­in de beperkt beschikbare ruimte in Nederland en het belang om bij deze transities altijd aandacht te hebben voor goede omgevingskwaliteit. Hij pleitte voor meer overheidsregie (ook op rijksniveau) en ook een langere tijdshorizon.

Inmiddels wordt een nationaal programma gelanceerd voor ieder belangrijk onderwerp in de Nationale Omgevingsvisie NOVI, de zogenoemde ‘prioriteiten’: ruimte voor klimaatadaptatie en energietransitie, duurzaam economisch groeipotentieel, sterke en gezonde steden en regio´s en toekomstbestendige ontwikkeling van het landelijk gebied. Het Nationaal Programma Landelijk gebied is hier een voorbeeld van. Hiervoor zijn inmiddels ook startpakketten richting de provincies verstuurd om te komen tot regionale doorvertalingen van het programma per provincie.

Het komende decennium staat in het teken van de grote verbouwing van Nederland, Europa, de wereld. Grenzen aan de groei en de opnamecapaciteit van onze planeet zijn nu echt manifest en tot in de haarvaten van de samenleving aan het doordringen.

In ons werk komen we uitingen van deze verbouwing van onze leefomgeving nu al iedere dag tegen. We zullen dit als vanzelfsprekend onderdeel van ons werk oppakken.

Het komende decennium staat in het teken van de grote verbouwing van Nederland Gemeenten De gemeenten waarvoor wij werken zijn, zonder uitzondering, de afgelopen jaren intensief bezig geweest met de voorbereiding op het nieuwe instrumentarium dat de Omgevingswet biedt. Nieuwe instrumenten als omgevingsvisie, omgevingsplan en omgevingsprogramma worden ontwikkeld, nieuwe processen van plan- en gebiedsontwikkeling dienen zich aan met procesvernieuwingen als de omgevingstafel en proactieve participatie van stakeholders. Onze commissies worden aan veel van deze nieuwe gesprekstafels om inbreng gevraagd. Door onze multidisciplinaire werkwijze blijken we dat goed te kunnen en we gaan daar dan ook voortvarend mee verder.

Veel gemeenten hebben een omgevingsvisie uitgebracht of in voorbereiding. Een aantal voorlopende gemeenten experimenteren al met het nieuwe omgevingsplan.

16 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Verder is er op tal van sectorale terreinen nieuw beleid vastgesteld of in voorbereiding­­­, bijvoorbeeld regionale woonvisies, regionale energie strategieën (RES) of groenbeleid. Gemeenten kampen echter geregeld ook met zorgelijke capaciteitsproblemen, juist op terreinen als planologie, stedenbouw, vergunningen en erfgoed. Dit betekent dat onze organisatie meer en meer wordt bevraagd op mee-inrichten van nieuw beleid en onderzoek en op het actief meewerken aan projecten aan de voorkant.

Constructieve en vroegtijdige bijdrage Naar aanleiding van de introductie in de wet van een nieuwe gemeentelijke adviescommissie is in de Tweede Kamer een motie aangenomen om deze nieuwe commissie een sterke positie te geven met als doel een brede en vroegtijdige inbreng van deskundigheid op het brede terrein van goede omgevingskwaliteit (aspecten van cultuurhistorie, landschap, stedenbouw, architectuur en natuur).

Het heeft ons in de positie gebracht om meer werk te maken van een constructievere en vroegtijdige bijdrage aan initiatieven en de meerwaarde van onze onafhankelijke positie en deskundige bijdrage centraal te stellen. En steeds te zoeken naar het juiste moment van adviseren. Het heeft ertoe geleid dat vanuit de rijksoverheid en vanuit de VNG heel actief is ingezet op het inrichten van een degelijk en democratisch en wettelijk gelegitimeerd gemeentelijk adviesstelsel. Als afgeleide daarvan is bovendien werk gemaakt van een stevig geprofileerde modelverordening voor gemeentelijke adviescommissies.

Een brede en vroegtijdige inbreng van deskundigheid op het brede terrein van goede omgevingskwaliteit Meer integraal (interdisciplinair) afwegen De afgelopen jaren is het adviseren van gemeentebesturen in het kader van wettelijke taken zoals ruimtelijke ordening, stedenbouw/landschap, inrichting van de openbare ruimte, monumentenbeleid en welstand steeds meer in elkaar geschoven. Minder sectoraal, meer interdisciplinair. Het zoeken naar afstemming tussen verschillende aspecten en hierbij een goede balans bepalen tussen privaat en publiek belang is niet makkelijk maar wel nodig om omgevingskwaliteit tot maatschappelijke meerwaarde te brengen.

Bensdorp in Bussum, winnaar van de Arie Keppler Prijs 2022 binnen het thema ' Geheugen en toekomst'.

18 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

1.2 Bestuur en organisatie Ontwikkeling van de organisatie en het team Het MOOI Noord-Holland-team is in 2022 verder gegroeid. In de geleidelijke aanloop naar de Omgevingswet bouwen we de beschikbare expertise in ons team langzaam maar zeker uit rondom het brede begrip goede omgevingskwaliteit.

In de memorie van toelichting op de wet wordt gesproken over aspecten als cultureel erfgoed, architectonische kwaliteit van bouwwerken, stedenbouwkundige kwaliteit en kwaliteit van natuur en landschap. Ook zien we de intensieve ontwikkelingen op het vlak van duurzaamheid, klimaatadaptatie, natuurinclusief en biobased bouwen.

Tegelijkertijd neemt in ons adviseurscollectief de breedte in vakdisciplines en de specialismen hierin verder toe.

De gevolgen van klimaatverandering worden steeds zichtbaarder in ons dagelijks leven en daarmee ook de impact op cultureel erfgoed Bijzondere nieuwe samenwerkingen Naast de reeds bestaande samenwerkingsverbanden met partners als Provincie Noord-Holland, de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en tal van lokale en regionale advies-, behouds- en belangenorganisaties, zijn we in 2022 samenwerkingen begonnen met twee bijzondere netwerken: de Organisatie van Provinciale Erfgoedhuizen­­­Nederland (OPEN) en het kortgeleden opgerichte platform Klimaat­­ en Erfgoed.

Klimaat en Erfgoed De gevolgen van klimaatverandering worden steeds zichtbaarder in ons dagelijks leven en daarmee ook de impact op cultureel erfgoed. Denk bijvoorbeeld aan de gevolgen van aanhoudende droogte voor groen erfgoed, houten funderingen en archeologische vindplaatsen. De vraag dringt zich op hoe houdbaar het idee is dat we alles op termijn kunnen­­­beschermen en hoe we kiezen wat we behouden.

Dit jaar is het platform Klimaat en Erfgoed opgericht om de discussie op gang te brengen over dit lastige onderwerp en de erfgoedsector beter voor te bereiden

19

op de toekomst. Het platform vertegenwoordigt een brede afspiegeling van de erfgoedsector, waaronder erfgoedprofessionals van Het Oversticht, Museum Catharijne­­­Convent, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Kenniscentrum Immaterieel­­­Erfgoed, Erfgoed Leiden en Omstreken, College van Rijks­adviseurs en MOOI Noord-Holland. De lancering van het platform vond plaats tijdens het Nationaal­­­Monumentencongres 2022, waar het platform enthousiast werd ontvangen­­­door een groot publiek van erfgoedprofessionals, beleidsmakers en wetenschappers. Inmiddels hebben zich meer dan tweehonderd geïnteresseerden aangemeld voor de nieuwsbrief en heeft het platform meer dan vijfhonderd volgers op LinkedIn. Meer informatie over het programma is te lezen op www.klimaatenerfgoed.nl.

Aansluiting bij OPEN De Organisatie van Provinciale Erfgoedhuizen Nederland (OPEN) verenigt provinciale erfgoedhuizen en stroomlijnt samenwerking tussen de regio’s.

MOOI Noord-Holland werd in 2022 gevraagd om Noord-Holland in dit samenwerkings­­verband te vertegenwoordigen. OPEN fungeert als schakel tussen nationaal en regionaal beleid en is een aanspreekpunt voor overheden, fondsen en andere organisaties op het gebied van erfgoedbeleid. De deelnemende partijen zijn heel divers, samen bestrijken ze het complete erfgoedveld: van archieven en bibliotheken tot landschapsorganisaties. De expertise van MOOI Noord-Holland op het vlak van ruimtelijke ontwikkeling, participatie bij beleidsvorming en de relatie met gemeenten vormde een welkome aanvulling binnen OPEN. Daarmee werden we direct actief op het platform www.erfgoedvrijwilliger.nl. Dit platform biedt kennis en informatie, netwerk en inspiratie. Daarnaast biedt OPEN ons een nieuw netwerk met alle bijbehorende actuele informatie en inspiratie.

20 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Bestuur, organisatie en ondersteunende adviseurs Het bestuur van MOOI Noord-Holland bestond in het jaar 2022 uit de volgende personen: - Ronald Vennik, voorzitter (tot juli 2022), griffier gemeente Dijk & Waard - Jeanine van Pinxteren, penningmeester en voorzitter a.i., voormalig dagelijks bestuurder stadsdeel centrum Amsterdam - drs. Irmgard van Koningsbruggen, lid (tot juli 2022), architectuurhistoricus - ir. Marc Reniers, lid, architect - ir. Rob van Leeuwen, lid, landschapsarchitect - Mariëtte Sedee, lid, wethouder gemeente Haarlemmermeer - Thijs Kroese, lid (per april 2022), wethouder gemeente Purmerend - Prof. dr. Freek Schmidt, lid (per juli 2022), architectuurhistoricus, hoogleraar geschiedenis van de architectuur en de leefomgeving aan de VU - Marian van der Weele, voorzitter (per januari 2023), burgemeester Waterland

Ronald Vennik

Jeanine van Pinxteren

drs. Irmgard van Koningsbruggen

ir. Marc Reniers

ir. Rob van Leeuwen

Mariëtte Sedee

Thijs Kroese

Prof. dr. Freek Schmidt

Marian van der Weele

21

Teamleden - drs. ing. Jef Mühren, directeur - drs. Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur - Richard Cabri, financial controller - Renate de Visser, BA, bureaumanager - Sander van Alphen, MA, commissiesecretaris en beleidsmedewerker erfgoed - ir. Sebas Baggelaar, commissiesecretaris en beleidsmedewerker - Nur Bezema, bureau assistent (per september 2022) - Rosanne Bruinsma, MA, beleidsadviseur erfgoed en duurzaamheid, stolpenconsulent - ir. Kees van Hoek, commissiesecretaris en beleidsadviseur (per november 2022) - Aniek de Jong, MA, commissiesecretaris en beleidsmedewerker erfgoed - Bo Jonk, MA, commissiesecretaris en beleidsmedewerker erfgoed - drs. Emmy Kanon, commissiesecretaris en beleidsadviseur (tot januari 2023) - drs. Ingrid Langenhoff, commissiesecretaris en beleidsadviseur - drs. Willy Meekes, commissiesecretaris - Reinier Mees, MA, commissiesecretaris Erfgoedcommissie en beleidsadviseur erfgoed - Primo Reh, MA, commissiesecretaris en beleidsadviseur erfgoed - Romy Schuit, Bsc MA, commissiesecretaris en beleidsmedewerker - Renee Stroomer, MA, commissiesecretaris, beleidsmedewerker erfgoed en stolpenconsulent - Lisa Timmerman, MA, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie - drs. Marrit van Zandbergen, beleidsadviseur en coördinator Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland - Sanne van Zoest, MA, communicatieadviseur - dr. Kim Zweerink, beleidsadviseur - Bram Kuiper, stage (februari tot juli 2022) - Stan Plomp, afstudeerstage (juni tot september 2022)

22 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Jef Mühren, directeur

drs. Dorine van Hoogstraten

Richard Cabri

Renate de Visser, BA

Sander van Alphen, MA

ir. Sebas Baggelaar

Nur Bezema

Rosanne Bruinsma, MA

ir. Kees van Hoek

Aniek de Jong, MA

Bo Jonk, MA

drs. Emmy Kanon

drs. Ingrid Langenhoff

drs. Willy Meekes

Reinier Mees, MA

Primo Reh, MA

23

Romy Schuit, Bsc MA

Renee Stroomer, MA

Lisa Timmerman, MA

drs. Marrit van Zandbergen

Sanne van Zoest, MA

dr. Kim Zweerink

Bram Kuiper

Stan Plomp

Aanvullend - ir. Debby Alferink, architect-secretaris - ir. Maud Aarts, MUrb, ervenconsulent (tot juli 2022) - drs. Marlies Buurman, projectleider Ongezouten - drs. Anna Groentjes, adviseur stolpen en erfgoed - Laura Simöes, communicatiemedewerker Ongezouten

ir. Debby Alferink

ir. Maud Aarts

drs. Anna Groentjes

Laura Simöes

24 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Omgevingsadviseurs MOOI Noord-Holland beschikt over een multidisciplinair netwerk van circa zestig adviseurs. Dit zijn stedenbouwkundigen, architecten, restauratie-architecten, bouwhistorici­­­, landschapsarchitecten en architectuurhistorici. Zij hebben zitting in één of meerdere gemeentelijke adviescommissies van MOOI Noord-Holland. Omdat onze adviseurs binnen hun eigen beroepspraktijk ook werken aan actuele opgaven, zijn zij goed geïnformeerd over landelijke vakinhoudelijke ontwikkelingen. Ongeveer drie tot vier keer per jaar brengen we deze groep adviseurs bij elkaar voor kennisontwikkeling, intervisie en kennisdeling. De onderwerpen die dit jaar aan bod kwamen zijn: - De nieuwe generatie (voor nieuwe adviseurs) - Duurzaamheid en advisering - MOOI Erfgoed Platform - De Adviescommissie van de toekomst (Omgevingswet) Een compleet overzicht van de adviseurs vindt u op onze website.

Afscheid en de komst van een vertrouwd en nieuw gezicht Een vertrouwd gezicht nam in december na 15 jaar afscheid: Emmy Kanon, beleids­ adviseur en gewaardeerd secretaris van diverse adviescommissies. Emmy wordt opgevolgd door een ander vertrouwd gezicht: Kees van Hoek. Kees was jarenlang adviseur en is per 1 november in vaste dienst getreden. Nur Bezema is een nieuwe medewerker op het secretariaat van MOOI Noord-Holland.

Afscheidsbijeenkomst Emmy Kanon.

Kennismaking met MOOI Noord-Holland voor nieuwe adviseurs en secretarissen.

De nieuwe bestuursvoorzitter van MOOI Noord-Holland (januari 2023) en burgemeester van gemeente Waterland, Marian van der Weele, over het vertrouwen tussen overheid, bewoners en uitvoerders bij ingrijpende ontwikkelingen.

Een ongezouten gesprek aan de dijk Voorzitter en burgemeester Marian van der Weele op de versterkte Markermeerdijk bij Uitdam.

Gemeenten aan de IJsselmeerkust zien zich geplaatst voor gedeelde uitdagingen, die soms tot conflicten leiden. De campagne Ongezouten zet vernieuwende werkvormen­­­in om vastgelopen gesprekken weer op gang te brengen en het gezamenlijke doel te herontdekken. Zo ook in Uitdam (gemeente Waterland), aan de historische Markermeerdijk.

Een van de uitdagingen in de gemeente Waterland is de Markermeerdijk. Die moet veel breder worden om met dezelfde hoogte de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden - een heikel punt voor de mensen die in Uitdam aan de dijk wonen.

Uitdam ligt aan een smalle strook land tussen de Uitdammer Die en het Markermeer.

De dijk voelt daar kwetsbaar. Hij is van grote waarde: behalve voor de waterveiligheid is de dijk ook van belang voor recreatie, cultuurhistorie, ecologie en ruimtelijke kwaliteit. Een structuur om zorgvuldig mee om te springen.

De Alliantie Markermeerdijken maakte plannen voor een functionele dijkversterking.

De Alliantie, een samenwerking tussen een consortium van marktpartijen en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, raakte daarbij in conflict met bewoners. Die volgden de plannen intensief omdat de dijk een prominente rol speelt in hun directe leefomgeving.

27

Het was een bekend beeld: bij een conflict veronderstellen partijen vaak dat de andere partij een tegengestelde motivatie heeft, zelfs als het doel gedeeld wordt.

In Uitdam wil iedereen een mooie, stevige, veilige, groene dijk. De bewoners die zich hadden zich verdiept in de talloze inhoudelijke dossiers voelden zich niet gehoord bij de planvorming. En zo waren de betrokken partijen pal tegenover elkaar komen te staan. De gemeente stond voor de vraag hoe dit conflict kon worden opgelost.

Perspectief van de toekomst Ruimtelijke ontwikkelingen zijn de afgelopen decennia steeds ingewikkelder geworden en vragen tegenwoordig om een integrale aanpak. Intussen zijn er allerlei media bijgekomen en hebben bewoners toegang tot veel meer kennis en wensen coproductie in plaats van door de gemeente gedicteerde inspraak. Als de overheid onvoldoende oog heeft voor de impact van een ingreep op het leven van mensen, voedt zij het gevoel dat de overheid op afstand staat en liggen conflicten op de loer.

In Uitdam bood de campagne Ongezouten­­­een manier om de problematiek van het leven bij het water met een stijgend peil te bezien in het perspectief van de toekomst van het gehele IJsselmeer. Ongezouten organiseerde een zogeheten ‘landing’, waar inspirerende verhalen en kunstprojecten werden ingezet om die perspectieven te verbeelden en verwoorden. Bewoners waren actief betrokken bij het maken van de agenda voor de landing. De Werkgroep Ongezouten Uitdammers sprak met kunstenaars, boeren en professionals vanuit allerlei vakgebieden. Door dat gesprek te voeren vanuit het perspectief van de kinderen van 2050, de bewoners van de toekomst, ging iedereen anders naar de ontwikkelingen kijken. Het gemeenschappelijke doel werd duidelijk: hoe zorgen we ervoor dat we ook op de lange termijn veilig in Waterland kunnen blijven leven – en wat is daarvoor nodig?

Vraagstuk extrapoleren Er is bestuurlijke moed en een grote dosis kennis nodig om alle ingewikkelde vraagstukken aan te pakken. Oplossen van die vraagstukken lukt niet als overheid en inwoners geen gezamenlijk doel herkennen. Duidelijke bestuurlijke processen vormen dan het kader voor de open verkenning van het gezamenlijke doel en het aanboren van onze praktische wijsheid. Praktische wijsheid is om vanuit het doen, vanuit de context, met hart en hoofd, moreel geladen vraagstukken te verkennen.

Albert Jan Kruiter van het Instituut voor Publieke Waarden ontwikkelde daar handvatten­­­voor. Door een vraagstuk groter te maken, te extrapoleren, kan worden ontdekt welke methode werkt om het op te lossen. Als overheid en inwoners dat samen ontdekken, herwinnen we het zicht op het gezamenlijk belang en worden de publieke zaak en het algemeen belang weer van ons allen in plaats van dat we het eigen belang nastreven. Een aanpak die voor elke gemeente interessant kan zijn.

Dit artikel van Marian van der Weele, voorzitter bestuur MOOI Noord-Holland, en Dorine van Hoogstraten verscheen eerder in de vierde editie van erfgoedmagazine ode (2023).

Spaardammerhart in Amsterdam, winnaar van de Arie Keppler Prijs 2022 binnen het thema 'Samen wonen'.

29

1.3 Bijzondere activiteiten Naast de reguliere advisering binnen de commissies voeren de medewerkers en adviseurs van MOOI Noord-Holland steeds meer bijzondere projecten uit.

Meestal in opdracht van een gemeente of provincie, soms op eigen initiatief.

Hieronder een greep uit de projecten van 2022 om een indruk te geven van de breedte van de portefeuille.

Jan Wilslezing 2022 Op dinsdag 18 januari 2022 vond de 22e Jan Wilslezing plaats. Vanwege de coronamaatregelen waren we genoodzaakt uit te wijken naar een grotere locatie: HAL25 in het ontwikkelingsgebied Overstad aan het Alkmaars Kanaal.

Te midden van het prachtige moderne glas-in-lood van de voormalige Don Boscokerk werden we op sleeptouw genomen door Rijksbouwmeester Francesco Veenstra (1973) langs de vele complexe vraagstukken waar we voor staan: de circulaire economie, de prangende woon- en werkopgave, de energietransitie, de transitie in ons voedsel- en landbouwsysteem, de waterbergings- en waterveiligheidsopgave, mobiliteit, biodiversiteit etc. Al deze onderwerpen dringen om voorrang en zijn het meest gediend bij een integrale benadering. Hoe geven we verder uitwerking aan de NOVI en de invulling van een nieuwe (Europese) Bouwcultuur? De Rijksbouwmeester gaf aan dat hij de intensieve samenwerking zoekt met zijn collega’s Rijksadviseurs Fysieke Leefomgeving Jannemarie de Jonge en Wouter Veldhuis. Meer focus op de praktische aanpak van concrete vraagstukken in samenwerking met het brede maatschappelijke werkveld maar ook - gelet op de aard van de klemmende vraagstukken - een sterkere focus op de lange termijn planning, het deels heruitvinden van een nationale ruimtelijke regie en het uitgangspunt van aansluiting bij bestaande natuurlijke processen, bodem en water.

Arie Keppler Prijs 2022 Om de twee jaar wordt de Arie Keppler Prijs uitgereikt door MOOI Noord-Holland.

De Arie Keppler Prijs is niet zomaar een architectuurprijs. Het is dé Noord-Hollandse omgevingsprijs voor ruimtelijke kwaliteit in de volle breedte: architectuur, stedenbouw, landschap, ruimtelijke ordening en cultuurhistorie. De prijs heeft tot doel initiatieven te belichten die de dagelijkse praktijk van planontwikkeling ontstijgen. Het gaat daarbij nadrukkelijk niet alleen om een hoogwaardig ontwerp, maar ook om een groot maatschappelijk bewustzijn.

30 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Rijksbouwmeester Francesco Veenstra tijdens de Jan Wilslezing.

Jurydag Arie Keppler Prijs 2022.

31

Op donderdag 29 september reikte gedeputeerde Cees Loggen van Provincie Noord-Holland tijdens een feestelijke uitzending in de Koningskerk de Arie Keppler Prijzen uit. Elke editie zijn er vier juryprijzen en één publieksprijs te winnen. Opvallend detail: het Noord-Hollandse publiek was het zeer eens met de vakjury, zo bleek. VisKringloop Wieringermeer won naast een juryprijs, met een ruime meerderheid van de stemmen, ook de publieksprijs.

Opvallend detail: het Noord-Hollandse publiek was het zeer eens met de vakjury, zo bleek Vier thema’s De Arie Keppler Prijs onderscheidt zich van architectuurprijzen omdat het een brede prijs voor ruimtelijke kwaliteit is. Voor het erfgoed in de breedste zin roept de jury het thema ‘geheugen en toekomst’ in het leven. Door bestaande identiteitsdragers een toekomst te geven, krijgen nieuwe ontwikkelingen betekenis. Een tweede thema hangt samen met de immense woningbouwopgave. Met ‘samen wonen’ zet de jury de beste voorbeelden van woningbouw in de schijnwerpers.

De jury huldigt projecten met ‘Noord-Hollands DNA’: met liefde en begrip in het rijke Noord-Hollandse landschap ingebed en tenslotte is ‘op maat gemaakt’ een regelrechte ode aan de kunst van het maken en de schoonheid van het ambacht.

Allesbehalve missverkiezing De naamgever van de Arie Keppler Prijs zag schoonheid – tegenwoordig spreken we over de neutralere term ‘ruimtelijke kwaliteit’ – als middel om verschillen tussen mensen weg te nemen en voor iedereen een goede omgevingskwaliteit te realiseren.

De Arie Keppler Prijs is allesbehalve een missverkiezing, maar ook bij deze editie blijkt schoonheid nog altijd een onmisbare troef om sociale en landschappelijke samenhang, duurzaamheid en woonplezier voor elkaar te krijgen.

De prijsuitreiking van de Arie Keppler Prijs 2022 is terug te kijken op onze website.

De vakjury heeft uit 87 inzendingen de onderstaande twaalf projecten genomineerd voor de Arie Keppler Prijs 2022.

32 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Winnaars Arie Keppler Prijs 2022: Geheugen en toekomst Bensdorp, Bussum Samen wonen Spaarndammerhart, Amsterdam Noord-Hollands DNA Wieringermeer VisKringloop, Wieringermeer Op maat gemaakt Gibbonpaviljoen ARTIS, Amsterdam Publieksprijs Wieringermeer VisKringloop, Wieringermeer Nominaties Arie Keppler Prijs 2022 De nominaties zijn in alfabetische volgorde: Beeldkwaliteitsplan Ringvaartzone, Buurtskap De Tuunen, De Koepel, EDGE Amsterdam, The British School of Amsterdam, Stories, Natuurcentrum De Marel, Nieuwbouwstolpboerderij Weltevreden.

Beeldkwaliteitsplan Ringvaartzone, Haarlemmermeer. © Feddes Olthof

Buurtskap de Tuunen, Den Burg. © Hans Peter Föllmi

De Koepel, Haarlem. © H. Kuiper

EDGE, Amsterdam. © Ernst van Raaphorst

33

Natuurcentrum De Marel, De Waal. © Gerard van Beek

Nieuwbouwstolpboerderij Weltevreden, Purmer. © Bastiaan Jongerius

Stories, Amsterdam. © Max Hart Nibbrig

The British School of Amsterdam, Amsterdam. © Eva Bloem

De Arie Keppler Prijs onderscheidt zich van architectuurprijzen omdat het een brede prijs voor ruimtelijke kwaliteit is

Locatiebezoek van de Erfgoedcommissie Schagen naar een stolp in Warmerhuizen die wordt verbouwd tot complex met zorgwoningen.

35

1.4 Adviseurs en adviesteams MOOI Noord-Holland faciliteert voor de volgende gemeenten adviescommissies (stand per 1-1-2022):

Aalsmeer Alkmaar Amstelveen Bergen Bloemendaal Castricum Den Helder Diemen Dijk & Waard Drechterland Edam-Volendam Enkhuizen Gooise Meren Haarlem Haarlemmermeer Heemskerk Heemstede Heiloo

Hollands Kroon Hoorn Koggenland Landsmeer Medemblik Oostzaan Opmeer Ouder-Amstel Purmerend Schagen Stede Broec Uitgeest Uithoorn Velsen Waterland Wijdemeren Wormerland Zaanstad

36 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Commissie Zitting

Welstands- en Monumentencommissie Alkmaar op donderdag in de oneven weken van het jaar in de Besognekamer van het Stadhuis Langestraat 97 te Alkmaar

Voorzitter Leden

ir. Dana Ponec, architect Kees Doornebal, restauratie-architect Hester Aardse, monumentenlid ir. Bastiaan Jongerius, architect ing. Sandra van Vuuren, burgerlid Harry Snellaars, burgerlid tot juni Ray Stofberg, burgerlid vanaf juni Jan de Lange, plv. burgerlid

Commissiesecretaris

Aniek de Jong, MA

Plantoelichter

R. Olthof, P. Vlaar, M. Admiraal

Commissie Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Bloemendaal Zitting op donderdag in de oneven weken van het jaar in het gemeentehuis van Bloemendaal, Bloemendaalseweg 158, te Overveen of online Voorzitter Leden

ir. Anke Zeinstra, plaatsvervangend voorzitter ir. Eddo Carels, architect ir. Daan Knijnenburg, architect

Commissiesecretaris

Primo Reh, MA

Plantoelichters M. van Oudenaarde, L. Schenk, H. van Wijk, L. Haan, E. de Boer, L. Gomes, K. Warmerdam

37

Commissie Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede Zitting op donderdag in de oneven weken van het jaar in het gemeentehuis van Heemstede, Raadhuisplein 1 te Heemstede of online

Voorzitter ir. Anke Zeinstra, plaatsvervangend voorzitter Leden ir. Eddo Carels, architect ir. Daan Knijnenburg, architect Hans van Zoest, burgerlid Commissiesecretaris

Primo Reh, MA

Plantoelichter

J. van Wanum, afdeling Bouw- en Woningtoezicht

Commissie Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Haarlem Zitting op maandag in de oneven weken op de Zijlpoort, gemeente Haarlem Voorzitter Drs. Dorine van Hoogstraten, voorzitter, architectuurhistoricus Leden ir. Miranda Reitsma, stedenbouwkundige ir. Debby Alferink, gemandateerd architect ir. Anouk Vermeulen, architect lid ir. Rob de Vries, restauratiearchitect Commissiesecretaris

Sander van Alphen, MA

Plantoelichter

A.van Enk

Commissie Welstandscommissie Haarlemmermeer Zitting op woensdag in de even weken van het jaar in het raadhuis van Haarlemmermeer, Raadhuisplein 1 te Hoofddorp en online

38 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Voorzitter Leden

ir. Judith Korpershoek, architect ir. Maarten Overtoom, architect ir. Willemien van Duijn, architect

Commissiesecretaris

drs. Emmy Kanon

Adviseurs

R. van den Aardweg, stedenbouwkundig adviseur

Plantoelichters C. Paarlberg, G. Karel, K. Klein, Groep Uitvoering, Team Vergunningen Commissie Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder Zitting donderdag in de oneven weken van het jaar in het Stadhuis van Den Helder, Drs. Bijlweg 20 te Den Helder Voorzitter Leden

ir. Robbert-Jan Wijntjes, stedenbouwkundige Marcel Heijmans, erfgoeddeskundige drs. ing. Natasja Hogen, architectuurhistoricus Marleen Poortvliet, burgerlid

Commissiesecretaris

ir. Sebas Baggelaar tot juni 2022 Bo Jonk, MA plaatsvervangend secretaris vanaf juni 2022 drs. Ing. Natasja Hogen plaatsvervangend secretaris vanaf juni 2022 Adviseurs

ir. Frits op ten Berg

Plantoelichters

A. Wessels, afdeling Vergunningen

Regio Team Kennemerland (Bergen, Heemskerk, Castricum, Uitgeest, Heiloo) Zitting op maandag in de oneven weken van het jaar in het gemeentehuis van Castricum, Raadhuisplein 1, te Castricum of online

39

Voorzitter Leden

Peter de Ruyter, landschapsarchitect ir. Willemien van Duijn, architect ir. Ron Baltussen, architect ir. Joost Buchner, monumentendeskundige AvB-arch. Hendrik Postuma, HMC Bon Hoetjes, burgerlid Ingrid Völke, plv. burgerlid

Commissiesecretaris

drs. Emmy Kanon tot november 2022 ir. Kees van Hoek per november 2022

Plantoelichters M. Wilms, R. Schuurman, Vergunningen-Erfgoed de BUCH gemeenten K. Cairo, P. Backer, Bureau Vergunning en Handhaving Heemskerk J. Perez-van Aken, R. Potma, O. Vink, J. Hopman, team Vergunningen Toezicht Handhaving de BUCH gemeenten

Commissie Adviseurs Ruimtelijke Kwaliteit Dijk & Waard Zitting op donderdag in de even weken van het jaar in het gemeentehuis van Heerhugowaard, Parelhof 1 te Heerhugowaard of online Voorzitter Leden

Ir. Jan-Richard Kikkert, architect Ir. Laura de Bonth, stedenbouwkundige Ir. Debby Alferink, architect

Plantoelichters

Anneke Westerhof-Sikma

Commissiesecretaris

Romy Schuit, BSc MA

Regio

Team Noord-Holland Noord Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen & Welstandscommissie Hollands Kroon Zitting op dinsdag in de oneven weken van het jaar in het gemeentehuis van Schagen, Laan 19 te Schagen

40 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Voorzitter Leden

ir. Robbert Jan Wijntjes, stedenbouwkundige ir. Eddo Carels, architect drs. ing. Natasja Hogen, architect, gemandateerde Eveline van Iterson, burgerlid

Commissiesecretaris ir. Sebas Baggelaar tot juni 2022 Bo Jonk, MA plaatsvervangend secretaris vanaf juni 2022 drs. Ing. Natasja Hogen plaatsvervangend secretaris vanaf juni 2022 Plantoelichters Guus Stam, E. Menzl, E. Blokker, A. Zwaag, M. Dudink, R. de Boer Commissie Erfgoedcommissie Schagen Zitting op dinsdag in de oneven weken van het jaar in het gemeentehuis van Schagen, Laan 19 te Schagen.

Voorzitter ir. Robbert Jan Wijntjes, stedenbouwkundige Leden Marcel Heijmans, erfgoeddeskundige drs. ing. Natasja Hogen, architect, gemandateerde Commissiesecretaris ir. Sebas Baggelaar tot juni 2022 Bo Jonk, MA plaatsvervangend secretaris vanaf juni 2022 drs. Ing. Natasja Hogen plaatsvervangend secretaris vanaf juni 2022 Regio Commissie Noord-Holland Zuid: Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel, Uithoorn en Wijdemeren Zitting op maandag in de oneven weken van het jaar online Voorzitter Leden

ir. Sophie van Ginneken, architectuurhistoricus ir. Daniel Peters, architect ir. Jeroen Hooyschuur, architect en erfgoedspecialist

41

Commissiesecretaris

ir. Sebas Baggelaar tot juni 2022 Romy Schuit BSc MA vanaf juni 2022

Plantoelichters

Willemijn Paijmans, adviseur cultureel erfgoed Jan Grupstra, stadsarchitect, adviseur welstand Lotte Kaaij, gemeente Ouder-Amstel en Uithoorn Bastiaan Kaiser, gemeente Diemen Roderick Baro, gemeente Wijdemeren

Regio

Team Laag Holland (Beemster, Landsmeer, Purmerend) Zitting op maandag in de oneven weken van het jaar in het Gemeentehuis van Purmerend, Purmersteenweg 42 te Purmerend Voorzitter Leden

ir. Ben Ewals, stedenbouwkundige ir. Belinda van Buiten, architect Jeroen Twisk, erfgoeddeskundige

Commissiesecretaris

Aniek de Jong, MA

Plantoelichters S. Melk, sector Grondgebied/Bouwzaken Landsmeer J. Kemper, Domein Ruimtelijk, Vergunningen, Beleid en Advies Purmerend J. van Zijp, Domein Ruimtelijk, Vergunningen, Beleid en Advies Beemster Commissie Monumenten- en Welstandscommissie Waterland Zitting op maandag in de even weken van het jaar in hetGemeente­huis van Waterland, Pierebaan 3 te Monnickendam Voorzitter

ir. Bastiaan Gribling, stedenbouwkundige

42 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Leden ir. Anke Zeinstra, architect ing. Hans Boonstra, monumentendeskundige ing. Lodewijk Duymaer van Twist, burgerlid Ver. Oud Monnickendam ir. Sjef Kwakman, burgerlid Ver. Oud Broek in Waterland Commissiesecretaris

Renee Stroomer, MA

Plantoelichters

S. Bruinsma, E. Everaardt

Commissie Welstands- en Monumentencommissie Edam-Volendam Zitting op maandag in de even weken van het jaar op de Mgr. C. Veermanlaan 1F te Volendam Voorzitter

Leden

ir. Bastiaan Gribling, stedenbouwkundige Marcel Heijmans, architect ir. Anke Zeinstra, architect Hans Boonstra, monumentendeskundige Jan Nieuweboer burgerlid, vereniging Oud Volendam Peter de Vries, burgerlid Vereniging Oud Edam Gerrit Kuijper, burgerlid Stichting Historisch Zeevang

Commissiesecretaris

Renee Stroomer, MA

Plantoelichters

M. Steur, Bouw- en Milieuzaken mr. A. Hoekstra, beleidsmedewerker monumenten

Commissie Zitting

Stedelijk Schoon Velsen op donderdag in de oneven weken van het jaar.

Dudokplein 1, 1971 EN IJmuiden

Voorzitter Leden

ing. Miranda Reitsma, stedenbouwkundige ir. Kees van Hoek, architect-secretaris ing. Cees Hooyschuur, restauratiearchitect

43

Stedenbouwkundigen T. Schlossmann, B. Kaptein Plantoelichters M. Gemser, L. Golverdingen, M. Leegwater, K. Toth, J. Kooij, R. van Heyst Regio Team West-Friesland (Stede Broec, Enkhuizen, Drechterland, Koggenland, Opmeer, Medemblik) Zitting op donderdag in de even weken van het jaar.

Voor Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland in het gemeentehuis van Drechterland, Raadhuisplein 1 te Hoogkarspel. Voor Koggenland en Opmeer in het gemeentehuis van Koggenland, Middenhof 2 te De Goorn. Voor Medemblik in het gemeentehuis van Medemblik, Dick Ketlaan 21 te Wognum Voorzitter dr. Kim Zweerink Leden ing. Nico Zimmermann, architect ing. Patrick van Emmerik, architect ir. Sandra van Assen, stedenbouwkundige Commissiesecretaris Bo Jonk, MA Plantoelichters H. Bleeker, Stede Broec B. Dekker, Opmeer M. Haakman, Koggenland P. Heilig, Enkhuizen R. Laan, Drechterland G. Wouda en J. Tromp, Medemblik Commissie Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn Zitting op woensdag in de oneven weken van het jaar in het Stadhuis­­­van Hoorn, kamer C010, Nieuwe Steen 1 te Hoorn; om de vier weken in plenair verband

44 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Voorzitter ir. Ron Baltussen, architect Leden Rob de Vries, plaatsvervangend architectlid ir. Ann-Katrin Adolph, monumentendeskundige vanaf 1 juli 2022 ing. Hans Boonstra, monumentenadviseur Frans van Iersel, adviseur monumenten tot 1 juli 2022 Piet Verhoeven, adviseur monumenten tot 1 juli 2022 Jaap van der Hout, adviseur namens Vereniging Oud Hoorn vanaf 1 juli 2022 Commissiesecretaris Renee Stroomer, MA Plantoelichters M. Dijkman, bureau VVH N. Happé, bureau Erfgoed Regio Team Zaanstreek (Oostzaan, Wormerland, Zaanstad) Zitting op dinsdag in de even weken van het jaar in het stadhuis van Zaanstad, Stadhuisplein 100, 1506 MZ te Zaandam Voorzitter Marlies van Diest, landschapsontwerper Leden Oostzaan ir. Bart Duvekot, architect drs. ing. Natasja Hogen, architectuurhistoricus Egon Kuchlein, architect Aanvullende leden Wormerland ir. Bart Duvekot, architect drs. ing. Natasja Hogen, architectuurhistoricus Egon Kuchlein, architect Aanvullende leden Zaanstad

ir. Bart Duvekot, architect drs. ing. Natasja Hogen, architectuurhistoricus Onno Vlaanderen, architect Ben Mendes, burgerlid Christiaan Homburg, burgerlid

Commissiesecretaris drs. Ingrid Langenhoff

45

Plantoelichters

A. Moenilall, W. Kieft

Commissie

Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en Erfgoed Gooise Meren op woensdag, in het gemeentehuis van Gooise Meren, Brinklaan 35, Bussum of online

Zitting Voorzitter Leden

drs. Irmgard van Koningsbruggen ir. Paul Kramer, architect ir. Oliver Ebben, architect ir. Simone Bleumink, architect (kleine plannen) ir. Alenca Mulder, restauratiearchitect

Commissiesecretaris

Margriet Slippens (ambtelijk secretaris grote plannen) Julia Broere (ambtelijk secretaris kleine plannen)

Commissie Erfgoedcommissie Zitting op woensdag volgens een aan het begin van het jaar vastgesteld schema op het bureau van MOOI Noord-Holland, Emmastraat 111 te Alkmaar Voorzitter

Karianne Vandenbroucke, restauratie-architect

Vast lid Roulerende leden

Kees Doornenbal, restauratie-architect Marcel Heijmans, restauratie-architect Rob de Vries, architect/ bouwhistoricus

Secretaris

Reinier Mees, MA, cultuur-/architectuurhistoricus

Commissie Commissie voor Second Opinions Zitting op een per case nader te bepalen datum; in principe op het bureau van MOOI Noord-Holland, Emmastraat 111 te Alkmaar Voorzitter

Onno Vlaanderen, architect

Coördinator

drs. Willy Meekes

Adviseursbijeenkomst MOOI Erfgoedplatform op een bijzondere en inspirerende plek: het Teylers Museum in Haarlem.

48 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Erfgoedcommissie De specialisten van de Erfgoedcommissie kregen dit jaar 159 adviesaanvragen door 10 verschillende gemeenten voorgelegd. Van industrieel tot religieus en van agrarisch tot militair erfgoed: de plannen verschilden enorm van karakter en impact. In een aantal gevallen werd in nauw overleg met de gemeente en de RCE geadviseerd over de herbestemming van een kerk en stolpen, het verplaatsen van een voormalige tramremise en het plaatsen van zonnepanelen op rijksmonumenten waarbij er gezamenlijk een locatiebezoek werd gebracht.

De adviesaanvragen voor zonnepanelen op monumenten nam wederom toe, met in totaal 30 adviesaanvragen. Ook nam het aantal aanvragen specifiek voor verduurzaming toe, waarbij de commissie nadrukkelijk inging op de detaillering en de bouwfysische impact van de ingrepen op het monument op langere termijn.

Er werden tevens innovatieve plannen voorgelegd, zoals aanvragen voor het vervangen van telefoonzendmasten op kerktorens, waarbij zij in beide gevallen positief adviseerde over het experimentele plan voor het vervangen van een deel van het dakbeschot en de leien door een kunststofbeplating met leipatroon.

Hierdoor konden de nieuwe zendmasten uit het zicht in de torenspits geplaatst worden. Naast de reguliere monumentenplannen adviseerde de commissie over initiatieven in beschermde gezichten, in de omgeving van monumenten, op locaties met een dubbelbestemming waarde cultuurhistorie en over aanwijzing van gemeentelijk monumenten.

De expertise van de adviseurs van de Erfgoedcommissie zal vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet voor gemeenten breder inzetbaar zijn op het moment dat er een specialistische, complexe of gevoelige plannen ter tafel komen.

De Erfgoedcommissie kan op verzoek in alle stadia van de planvorming adviseren en als klankbord fungeren in collegiaal overleg. De Erfgoedcommissie blijft daarnaast – net als nu – adviseren over zowel inhoudelijke als procedurele zaken.

De stolpenconsulent en ervenconsulent De stolpenconsulent begeleidt gemeenten en initiatiefnemers bij complexe en concrete veranderingen in en rondom stolpboerderijen zoals herbestemmingen en splitsingen. De stolpenconsulent brengt als onafhankelijk adviseur de publieke en particuliere belangen samen tijdens een keukentafelgesprek met eigenaren, ontwerpers, gemeenten en andere adviseurs en betrokkenen.

De stolpenconsulent heeft in 2022 drie keer het stolpenteam bij elkaar gebracht

49

en een advies uitgebracht, waaronder voor het splitsen van een boerderij in agrarische­­­functie en het realiseren van een kleinschalige tuinderij volgens de agro-ecologische benadering.

Daarnaast krijgt de stolpenconsulent regelmatig vragen binnen via het stolpenloket. De vragen lopen uiteen van ‘mag ik mijn boerderij slopen, splitsen of Herbestemmen?’ tot: ‘is mijn boerderij karakteristiek?’ en ‘in welke kleur mag ik mijn boerderij schilderen?’.

Ook de ervenconsulent bemiddelt tussen gemeente en eigenaar op basis van een keukentafelgesprek. In samenwerking met Landschap Noord-Holland zet MOOI Noord-Holland zich in om de typische landschapskenmerken van de erven bij ingrijpende ontwikkelingen herkenbaar te houden.

De ervenconsulent heeft in 2022 vier keer het erventeam bij elkaar gebracht en een advies uitgebracht, bijvoorbeeld voor de inrichting van het erf bij het splitsen van een boerderij in meerdere wooneenheden of een kleinschalige woningbouwontwikkeling.

Het stolpen- en ervenadviesdragen bij aan een soepel planproces, de versterking van de kernkwaliteiten van het landelijke gebied en de totstandkoming ­­­van voorbeeldprojecten­­­.

Planbegeleiding, kwaliteitsteams, supervisie, omgevingstafels Adviseurs van MOOI Noord-Holland zijn geregeld ook actief aan andere tafels dan die van de formele adviescommissie. Denk aan supervisie en aanzitten bij zogenoemde omgevingstafels. Vaak worden adviseurs door het gemeentebestuur gevraagd om onder mandaat van de commissie planprocessen en complexe initiatieven te begeleiden.

Deze vorm van planbegeleiding vindt vaak eerder in het planproces plaats en is meestal breder en vrijer van vorm dan de (vaak wettelijk gebonden) advisering in het kader van het vergunningstraject. Het gaat om constructieve hulp in het ontwerpproces. Ook deze adviezen moeten uiteraard deugdelijk geformuleerd en gemotiveerd worden en zo mogelijk openbaar zijn (dit in overleg met de betrokkenen)­­­. Het gaat niet alleen om ontwerpbegeleiding, maar ook om ondersteuning­­­bij het creëren van de kaders, het adviseren over goede processen, inspireren en het ontsluiten en delen van kennis.

Op de volgende pagina volgt een overzicht van dergelijke adviesrollen van MOOI Noord-Holland in 2022 die meer structureel van aard zijn.

50 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Bergen: Q-team Mooi Bergen (MOOI Noord-Holland: ir. Ron Baltussen, architect)

Castricum: Q-team Limmer Linten (MOOI Noord-Holland: ir. Willemien van Duin, architect)

Bergen: Q-team Schoorl Klopt (MOOI Noord-Holland: ir. Ron Baltussen, architect)

Diemen: Q-team Holland Park Diemen (MOOI Noord-Holland: Jeroen Hooyschuur, architect)

Egmond: Q-team Dorp en Duin en Watertorenterrein (MOOI Noord-Holland: ir. Ron Baltussen, architect)

Dijk en Waard: Supervisieteam de Vaandel en Breekland (MOOI Noord-Holland: het team wordt gevormd door de adviseurs van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Dijk en Waard)

Egmond aan de Hoef: Q-team Delversduin (MOOI Noord-Holland: ir. Ron Baltussen, architect) Bloemendaal: Kwaliteitsteam Bloemendaal aan Zee (MOOI Noord-Holland: ing. Nico Zimmermann, architect en ir. Richard Colombijn, landschapsarchitect en stedenbouwkundige) Bloemendaal: Beoordelingscommissie Park Brederode (MOOI Noord-Holland: ing. Nico Zimmermann, architect) Bloemendaal: Kwaliteitsteam Park Vogelenzang (MOOI Noord-Holland: ir. Anke Zeinstra, architect en ir. Daan Knijnenburg, architect) Castricum: K-team Duin en Bosch (MOOI Noord-Holland: ir. Willemien van Duin, architect)

Dijk en Waard: Supervisieteam De Draai(MOOI Noord-Holland: ir. Jan-Richard Kikkert, architect) Dijk en Waard: Supervisieteam Stationsgebied (MOOI Noord-Holland: Laura de Bonth MSc, stedenbouwkundige) Dijk en Waard: K-team Westerdel (MOOI Noord-Holland: ir. Debby Alferink, architect) Haarlem: Regieteam Schalkwijk Midden (MOOI Noord-Holland, ir. Anouk Vermeulen, architect) Haarlem: Q-team OV-hub Haarlem Nieuw-Zuid (MOOI Noord-Holland, ir. Miranda Reitsma, stedenbouwkundige) Heiloo: K-team Duin en Bosch (MOOI Noord-Holland: ir. Ron Baltussen, architect)

51

Hollands Kroon: Kwaliteitsteam Afsluitdijk (MOOI Noord-Holland: ir. Paul Kramer, architect)

Purmerend: Supervisie KopWest (MOOI Noord-Holland: ir. Dana Ponec, architect)

Hoorn: previsie Bangert en Oosterpolder (MOOI Noord-Holland: ir. Bart Duvekot, architect)

Waterland: Kwaliteitsteam Galgeriet (MOOI Noord-Holland: ir. Bastiaan Gribling, stedenbouwkundige)

Hoorn: previsie bedrijventerrein ’t Zevenhuis en Botlocatie (MOOI Noord-Holland: ir. Bart Duvekot, architect) Hoorn: previsie Holenkwartier (MOOI Noord-Holland: ir. Anouk Vermeulen, architect en ir. Ron Baltussen, architect) Hoorn: previsie Rozenbuurt (MOOI Noord-Holland: ir. Anouk Vermeulen, architect) Hoorn: supervisor hockeyvelden Nieuwe Steen (MOOI Noord-Holland: ir. Ron Baltussen, architect) Hoorn: K-team Poort van Hoorn (MOOI Noord-Holland: ir. Ron Baltussen, architect)

Waterland: Kwaliteitsteam Sportpark Marken (MOOI Noord-Holland: ing. Nico Zimmermann, architect) Waterland: Kwaliteitsteam Dijkversterking Marken (MOOI Noord-Holland: ing. Hans Boonstra, monumentenadviseur) Zaanstad: supervisieteam Hoogtij (MOOI Noord-Holland: Marlies van Diest, landschapsarchitect en ir. Bart Duvekot, architect) Zaanstad: Supervisieteam Kreekrijk (MOOI Noord-Holland: ir. Bart Duvekot, architect) Zaanstad: Supervisieteam MAAK. Centrum, MAAK.Midden en MAAK.Noord (MOOI Noord-Holland: Onno Vlaanderen, architect en drs. ing. Natasja Hogen inzake MENEBA, architectuurhistoricus)

Zaanstad: Supervisieteam team Purmerend: Supervisie Baanstee-Noord MAAK.Zuid (Hembrugterrein, Achtersluispolder en Poelenburg & Peldersveld) (MOOI Noord-Holland: (MOOI Noord-Holland: ir. Richard Colombijn, landschaps­Marlies van Diest, landschapsarchitect) architect en stedenbouwkundige)

Wieringermeer VisKringloop in Wieringermeer, winnaar van de Arie Keppler Prijs 2022 binnen het thema 'Noord-Hollands DNA' en de publieksprijs.

53

1.5 Projecten Klimaatverandering en het Noord-Hollandse erfgoed

Klimaatverandering zal op termijn gevolgen hebben voor het landelijk gebied, archeologie en gebouwd erfgoed. Om meer inzicht te krijgen in de impact van de klimaatverandering op het Noord-Hollandse erfgoed vroeg de provincie stichting Climate Adaptation Services (CAS) om samen met MOOI Noord-Holland een QuickScan uit te voeren. Dit had de volgende doelen: inzicht creëren, signaleren, capaciteit opbouwen, kennis verzamelen en bewustzijn vergroten. Daartoe hebben we twee bijeenkomsten gehouden. Eerst hebben we met tal van experts gekeken naar de fysieke effecten van klimaatverandering op de omgeving en de risico’s van deze effecten voor het erfgoed. CAS heeft de uitkomsten hiervan geanalyseerd. In een tweede workshop hebben we de analyses gevalideerd en hebben we aangegeven welke klimaatrisico’s de hoogste prioriteit moeten krijgen. De uitkomsten van de QuickScan heeft CAS vertaald naar een storymap.

Zonnepanelen in een cultuurhistorisch waardevolle context Het plaatsen van zonnepanelen op monumentale gebouwen en panden in beschermd­­­ stads- of dorpsgezicht vergt maatwerk. Omdat elk pand en elke situatie anders is, moet men elke keer zoeken naar het optimale evenwicht tussen het respecteren van monumentale waarden en de wens om hernieuwbare energie op te wekken.

Gemeenten willen echter vanwege de enorme vraag naar zonnepanelen zoveel mogelijk duidelijkheid bieden: wanneer heeft een eigenaar een vergunning nodig, aan welke criteria moet een plan voldoen en wanneer is het plaatsen van zonnepanelen niet toegestaan? De gemeenten Enkhuizen, Hoorn en Haarlem schakelden MOOI Noord-Holland in om over deze vraagstukken mee te denken. In Enkhuizen werkten we aan een beleidsnota met een kaart en voor gemeente Hoorn maakten we een brochure om het door de gemeente opgestelde beleid aan inwoners uit te leggen en te illustreren. Gemeente Haarlem vroeg de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit om mee te lezen met de concept beleidsnota en vervolgens om de enorme stroom van aanvragen te beoordelen op basis van het vastgestelde beleid.

Omdat veel gemeenten in Nederland met het bredere vraagstuk van het verduur­ zamen­­­van cultuurhistorisch waardevolle panden te maken hebben, inventariseerde­­­ MOOI Noord-Holland samen met de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit in opdracht van de RCE de adviespraktijk rond de verduurzaming van stedelijke beschermde gezichten. Dit onderzoek geeft een eerste indruk van de rol die de verschillende

54 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

De folder ‘Redengevende omschrijving, een onderzoek naar monumentale waarden’ wordt uitgereikt aan eigenaren van potentiële gemeentelijke monumenten waar MOOI Noord-Holland onderzoek naar doet.

De Post 65 wijk De Vier Vierkanten in Alkmaar.

55

Commissies voor Ruimtelijke Kwaliteit spelen bij het zorgvuldig inpassen van maatregelen voor verduurzaming in gevoelige historische steden en wijken.

Naoorlogs erfgoed Inmiddels krijgt het naoorlogse erfgoedop diverse plekken in Noord-Holland de nodige­­­aandacht. Sommige wederopbouwwijken hebben een waardevolle stedenbouwkundige structuur en bijzondere groenvoorzieningen, zoals in Amstelveen­­­­, of kennen architectonische pareltjes die de status van gemeentelijk monument kregen, zoals in de gemeenten Zaanstad en Bloemendaal. Tegelijkertijd schreeuwen veel naoorlogse wijken om beter beheer of om verduurzaming en verdichting. Dan is de vraag hoe je dat doet met behoud of verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Veel van onze commissies adviseren over deze vraagstukken.

Ondertussen dient zich ook de jongste generatie erfgoed aan. Hoe gaan we om met Post 65: architectuur en stedenbouw uit de periode 1965-1990? Hoe kunnen we deze relatief recente architectuur waarderen? Wat vinden de bewoners in die wijken van hun leefomgeving? Is deze jonge architectuur het beschermen waard of moeten weandere instrumenten uitvinden om de kwaliteit van Post 65 te waarborgen?

MOOI Noord-Holland deed onderzoek naar Post 65 wijken in Alkmaar en Den Helder respectievelijk de Vier Vierkanten en het Koggeschip. In beide gevallen waren de onderzoekers onder de indruk van de doordachte stedenbouwkundige opzet en zorgvuldige­­­uitwerking van de wijken. Met beide gemeenten hopen we in gesprek te blijven over de toekomst van Post 65 erfgoed.

Team Redengevende Omschrijvingen Omdat steeds meer gemeenten MOOI Noord-Holland vragen om redengevende omschrijvingen te maken van potentiële gemeentelijke monumenten, besloot het team dat daar aan werkte dat het tijd werd voor een interne ‘Handleiding Redengevende Omschrijvingen’ en een folder die onderzoekers aan eigenaren van deze panden kunnen­­­geven tijdens een bezoek. De handleiding heeft voor professionalisering gezorgd van onze redengevende omschrijvingen. Hierin wordt niet alleen beschreven welke afspraken de onderzoekers moeten maken met gemeenten voordat ze aan de slag gaan, maar ook waar ze op kunnen letten bij het locatiebezoek en hoe het document gestructureerd en geïllustreerd moet worden. De folder geeft antwoord op de meest gestelde vragen, onder andere over de gevolgen van eventuele bescherming en subsidiemogelijkheden. Zo kunnen bewoners na het bezoek nog eens rustig nalezen waar het bezoek over ging en bij wie ze terecht kunnen voor vragen.

56 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Participatie en erfgoedbeleid: Stede Broec Bij het opstellen van erfgoedbeleid voor Stede Broec konden de onderzoekers van MOOI Noord-Holland, voor het eerst sinds de coronabeperkingen waren opgeheven, weer live participatiebijeenkomsten organiseren. Zo werden maatschappelijke organisaties betrokken bij het bepalen wat de erfgoedthema’s van Stede Broec zijn en welke prioriteiten de gemeente zou moeten stellen. Inwoners konden via de lokale media hun input leveren en de beleidsmedewerkers van verschillende afdelingen en gemeenteraadsleden praatten live mee over de erfgoedthema’s die in de nota aan bod zouden komen. Ook de historische vereniging zette zich met veel enthousiasme in voor de beleidsvorming. Door betrokkenen werden onder andere het waterrijke landschap, de overhaal en de vroegere vaarveiling geroemd, maar ook de relatief grootschalige naoorlogse wijken zijn kenmerkend; hier is al een complete generatie Stedebroecers geboren en getogen. Deze inzichten zijn in de nota verwerkt en vertaald naar uitdagingen, ambities en acties.

ONGEZOUTEN Naar aanleiding van de IJsselmeeragenda 2050 organiseren MOOI Noord-Holland en Het Oversticht het project ONGEZOUTEN, een rondreizend activiteitenprogramma in het IJsselmeergebied. Mede mogelijk gemaakt door de Erfgoeddeal, de provincies Noord-Holland, Friesland, Overijssel en Flevoland creëert ONGEZOUTEN ruimte voor uitwisseling, inspiratie en verbinding tussen professionals, gebruikers en bewoners, alsmede tussen thema’s en gebieden en altijd met een brede blik naar het gebied én de toekomst. We gaan het gesprek aan over de (erfgoed)kwaliteiten van de omgeving en bespreken de grote opgaven die relateren aan bijvoorbeeld klimaat, energie, woningbouw, ecologie, recreatie en toerisme. In 2022 streek ONGEZOUTEN neer in Hindeloopen, Almere en Nationaal Park Weerribben-Wieden. Op elke locatie werd met de lokale gemeenschap landart gebouwd en vonden expedities, lezingen, toekomstgesprekken en werkateliers plaats.

ONGEZOUTEN heeft daarnaast een digitaal platform dat ruimte biedt aan kennisuitwisseling, inspiratie en verbinding, zie www.ongezouten.nu en is zichtbaar op LinkedIn, Facebook en Instagram. Op dit platform is ook de ONGEZOUTEN podcast te beluisteren die in september tijdens de Open Monumentendag werd gelanceerd. In de podcastserie ontrafelen de hosts Harm Edens en Lars Boon historische en hedendaagse verhalen over het leven met, op en in het water, waarin niet alleen ‘de IJsselmeercommunity’, maar ook het IJsselmeergebied zelf een stem krijgt. Voor 2023 staan de locaties Uitdam, Hoorn en een afsluitend programma op de Afsluitdijk op de agenda.

57

Participatie voor de erfgoednota van Stede Broec.

Het Palendorp in Petten. Dit kunstwerk symboliseert het oude dorp dat vanaf 1792 geheel verzwolgen werd door de golven.

Voor 2023 staan de locaties Uitdam (op deze foto), Hoorn en een afsluitend programma op de Afsluitdijk op de ONGEZOUTEN-agenda.

Gibbonpaviljoen ARTIS in Amsterdam, winnaar van de Arie Keppler Prijs 2022 binnen het thema 'Op maat gemaakt'.

61

1.6 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland heeft van de provincie en het rijk de opdracht gekregen om gemeenten te ondersteunen bij hun erfgoedtaken.

Vanaf de oprichting in 2017 ontwikkelen we projecten, bouwen we aan (kennis) systemen en investeren we vooral in een netwerk binnen de erfgoedwereld van Noord-Holland. De coronacrisis dwong ons om zaken anders aan te pakken dan daarvoor. We hielden er waardevolle digitale werkvormen met een breed bereik aan over. Het jaar 2022 was het eerste jaar na de coronacrisis dat we zonder beperkingen onze werkzaamheden uit konden oefenen. We optimaliseerden onze programma’s; ze kwamen als afzonderlijke onderdelen goed tot hun recht en de onderlinge wisselwerking leidde tot grote meerwaarde.

Loket Het loket is een kerntaak van het Steunpunt en wordt uitgevoerd door alle medewerkers van het Steunpunt. Het loket geeft invulling aan de ondersteuning van gemeenten bij ‘acute’ vragen en dilemma’s, bijvoorbeeld door middel van persoonlijk contact of een expertsessie. Sinds 2022 verzorgt het Steunpunt het stolpenloket, waar ambtenaren en stolpeneigenaren terecht kunnen met vragen over stolpen. Vragen die we in behandeling namen gingen over het splitsen van stolpen en stolpenerven, over kleurgebruik bij monumentale stolpen, over functiewijziging bij stolpen en dendrochronologisch onderzoek in het vierkant. In het verlengde van het stolpenloket is tevens een goed bezochte cursus planbeoordeling voor stolpen georganiseerd.

Het Erfgoedteam heeft een aanjaagfunctie en biedt de mogelijkheid om een actueel onderwerp te verkennen Erfgoedteam Het Erfgoedteam is de erfgoeddenktank van het Steunpunt. Het Erfgoedteam heeft een aanjaagfunctie en biedt de mogelijkheid om een actueel onderwerp te verkennen en uit te diepen en werkt agenderend. Niet zelden leidt het Erfgoedteam tot vervolgbijeenkomsten of -onderzoeken binnen het Steunpunt.

Voor de bijeenkomsten werden ook dit jaar weer actuele onderwerpen gekozen zoals erfgoedparticipatie en de effecten van klimaatverandering op erfgoed.

62 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

In 2022 verscheen de derde editie van erfgoedmagazine ode (rechtsonder).

Landschapstalk 2: De RES: energieopgave langs de A9.

63

Ode – omgevingskwaliteit door erfgoed In 2022 verscheen de derde editie van ons tijdschrift ode. Ode, Omgevingskwaliteit Door Erfgoed, is bedoeld als ode aan alle medewerkers van gemeenten die werken aan ons cultureel erfgoed, aan de schitterende landschappen, monumenten, ondergrondse­­­­schatten en historische structuren. Het thema van de derde editie van de Ode was ‘integraal werken’. Het is cruciaal voor het erfgoed dat we samen optrekken met andere sectoren. Alleen zo kunnen we de opgaven van de toekomst, zoals klimaatverandering, energietransitie en de woningbouwopgave aan. In de Ode verschenen artikelen over integraal erfgoedbeleid, een inclusiever erfgoedveld, erfgoed en participatie en over bestuurders die erfgoed als vliegwiel willen inzetten.

Vaak waren de auteurs of geïnterviewden aan ons verbonden geraakt via het Erfgoedteam; een mooie wisselwerking tussen twee activiteiten van het Steunpunt.

Landschapstalks Tijdens vier Landschapstalks, die georganiseerd werden in samenwerking met Ode aan het Landschap Noord-Holland hebben we verkend hoe het spanningsveld er uitziet tussen ons waardevolle cultuurlandschap en hedendaagse ontwikkelingen.

Tijdens de talkshow bespraken we welke rol de diverse overheden kunnen spelen bij het stimuleren van ruimtelijke kwaliteit en een zorgvuldige omgang met de cultuurhistorische waarden van het landschap. Wat kunnen we verwachten van rijk, provincie en gemeenten en hoe werken zij samen met andere stakeholders?

De landschapstalks vonden plaats op vier verschillende locaties in Noord-Holland: •Landschapstalk 1: Hart voor de stolp •Landschapstalk 2: Zonne-energie langs snelwegen •Landschapstalk 3: Overstromingen in de polder •Landschapstalk 4: 400 jaar Purmer Duurzaam erfgoed en energietransitie Ieder jaar is er binnen dit programma van het Steunpunt aandacht voor erfgoed in relatie tot duurzaamheid en de klimaatverandering. Samen met de RES en provincie Noord-Holland organiseerden we op 20 januari bijvoorbeeld de kennissessie ‘Kleine windturbines in Noord-Holland’. Tijdens de kennissessie bespraken we de kansen, aandachtspunten en oplossingen vanuit verschillende perspectieven, zoals cultuurhistorie, planologie, de RES, ruimtelijke kwaliteit en agrarische bedrijfsvoering.

In het kader van de week van het duurzaam erfgoed heeft het Steunpunt in samenwerking­­­met de Groene Grachten een stadswandeling door Haarlem

64 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

georganiseerd met het thema duurzaam erfgoed. De wandeling voerde langs verschillende locaties die betekenisvol zijn binnen dit thema. De wandeling werd goed bezocht, in totaal hebben we twee groepen van zestig personen rondgeleid.

Samen Slimmer De thematische serie van handreikingen over erfgoed in de Omgevingswet bevat inmiddels meerdere nummers en daarom hebben we het gebundeld en is deze door gedeputeerde Rosan Kocken aangeboden aan vertegenwoordigers van de Noord-Hollandse erfgoedambtenaren op de bijeenkomst Samen Slimmer. Dit symposium ging over integraal werken onder de Omgevingswet: Integraal werken, hoe pak je dat aan? De Omgevingswet streeft naar een integrale benadering van de leefomgeving en naar meer ruimte voor initiatieven. Maar hoe trek je werkelijk samen­­op bij ontwikkelingen? Ambtenaren van verschillende vakgebieden namen deel. Stedenbouwkundigen, vergunningverleners, Omgevingswetspecialisten en erfgoedspecialisten bogen zich over de praktijk van het integrale werken.

De Omgevingswet streeft naar een integrale benadering van de leefomgeving en naar meer ruimte voor initiatieven Verdiepende handreikingen Ieder jaar publiceert het Steunpunt verdiepende handreiking voor de gemeenteambtenaar. De handreiking ‘Aanwijzing gemeentelijk monument’ bijvoorbeeld gaat over de procedure voor het aanwijzen van gemeentelijke monumenten zoals deze onder de huidige wetgeving geschiedt. De handreiking was een samenwerking tussen programma Omgevingswet en programma Gebouwd Erfgoed. De handreiking ‘De landgoederenzone langs de kust van Holland in het omgevingsplan’ gaat over de waarden van de landgoederenzone in het omgevingsplan. Hoe borg je de cultuurhistorische waarden van een landgoed in het omgevingsplan? En wat als dat landgoed deel uitmaakt van een grensoverschrijdende landgoederenzone, met kilometers lange lanen en zichtlijnen? Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en Erfgoedhuis Zuid-Holland hebben samen een eerste handreiking ontwikkeld om tot antwoorden te komen.

65

Symposium Samen Slimmer: integraal werken onder de Omgevingswet.

De kennissessie Kleine windturbines in Noord-Holland werd online uitgezonden en werd door ruim 200 mensen bekeken.

67

2. Kengetallen en financieel resultaat In de volgende paragrafen treft u een samenvatting van de jaarrekening 2022 aan. Voor een volledig inzicht in de resultaten en de vermogenspositie dient kennis genomen te worden van de gehele jaarrekening van de stichting.

Zomerse stafvergadering van het MOOI Noord-Holland-team.

69

2.1 Accountantsverklaring De jaarrekening van Stichting MOOI Noord-Holland is gecontroleerd door Omnyacc, accountants en adviseurs. De jaarrekening is voorzien van een goedkeurende controleverklaring.

2.2 De organisatie en het advieswerk in cijfers Aantallen 2022

2021

2020

2019

Behandelende nieuwe plannen

4.902

5.466

5.350

4.812

Totaal behandelde plannen

8.639

9.405

8.919

8.069

Plannen met negatief advies

773

908

878

779

Aantal plannen met bezoek

3.678

3.661

2.826

2.502

Noord-Hollandse gemeenten

44

47

47

47

Aangesloten gemeenten (welstand)

36

35

35

35

Niet welstand maar wel monumenten

1

1

1

1

70 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

2.3 Financiële kengetallen, baten en lasten Activa en passiva, baten en lasten

In duizenden euro’s 2022

2021

2020

Eigen vermogen

1.661

1.730

1.694

Opbrengst verstrekte adviezen

1.937

1.937

1.799

Saldo baten en lasten na belastingen en inflatiecorrectie eigen vermogen

242-

9-

11

Financiële kengetallen 2022

2021

2020

Solvabiliteit

69,6%

69,0%

77,3%

Rentabiliteit van het eigen vermogen

-4,0%

2,1%

1,9%

2,4

2,4

3,1

Current Ratio

71

2.4 Vermogensoverzicht Activa Vaste activa Immateriële vaste activa

Bedragen in euro’s 31-12-2022

31-12-2021

100.235

111.887

Materiële vaste activa

26.289

24.865

Financiële vaste activa

521.847

515.000

Totaal vaste activa

648.371

651.752

1.095.386

1.161.247

Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen

643.408

694.616

Totaal vlottende activa

1.738.794

1.855.863

Totaal activa

2.387.165

2.507.615

Passiva

Eigen vermogen begin boekjaar Resultaat lopend boekjaar Eigen vermogen einde boekjaar Kortlopende Schulden+voorzieningen Totaal passiva

Bedragen in euro’s 31-12-2022

31-12-2021

1.730.148

1.693.828

68.722-

36.320

1.661.426

1.730.148

725.739

777.467

2.387.165

2.507.615

72 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

2.5 Overzicht baten en lasten Bedrijfsopbrengsten

Netto Omzet

Bedragen in euro’s 2022

2021

2020

3.050.469

3.027.928

2.575.974

Directe kosten

1.398.059

1.366.488

1.098.705

Bruto resultaat

1.652.410

1.661.440

1.477.269

Bedrijfslasten

Personeelskosten (inclusief bestuurskosten)

Bedragen in euro’s 2022

2021

2020

1.352.069

1.310.321

1.144.181

Huisvestingskosten

80.483

77.947

75.843

Bureaukosten

149.833

136.822

122.299

Vervoerskosten

28.704

27.659

20.969

Public relations

63.655

31.864

53.201

Algemene kosten

41.898

17.664

25.635

Afschrijvingen op materiële vaste activa

38.400

39.004

19.956

Totaal lasten

1.755.042

1.641.281

1.462.084

Bedrijfsresultaat

102.632-

20.159

15.185

Financiële baten en lasten

21.238

21.986

22.607

Saldo van baten en lasten vóór belastingen

81.394-

42.145

37.792

Vennootschapsbelasting

12.672-

5.825

5.082

Saldo van baten en lasten ná belastingen

68.722-

36.320

32.710

Inflatiecorrectie eigen vermogen

173.014

45.733

21.262

Saldo na inflatiecorrectie eigen vermogen

241.736-

9.413-

11.448

73

2.6 Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling Algemeen De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat berusten op grondslagen van verkrijgingsprijs of nominale waarde, tenzij hierna anders is vermeld. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben.

Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd op aanschafwaarde, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Immateriële vaste activa aangeschaft gedurende het boekjaar worden tijdsgelang afgeschreven en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming.

Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd op aanschafwaarde, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele restwaarde.

Materiële vaste activa aangeschaft gedurende het boekjaar worden tijdsgelang afgeschreven en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen.

Vorderingen, liquide middelen en kortlopende schulden De opgenomen posten zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.

Vennootschapsbelasting De belasting is gebaseerd op het resultaat in de jaarrekening met inachtneming van de permanente verschillen tussen de winstberekening volgens de jaarrekening en de fiscale winstberekening. De berekening vindt plaats tegen het actuele belastingtarief. Het tijdelijke verschil met de op basis van de fiscale winstberekening verschuldigde belasting komt tot uitdrukking in de voorziening voor latente belastingverplichtingen.

75

Beeldkatern MOOI in beeld Waar we 2020 en 2021 ons allemaal zullen herinneren als de jaren van lockdowns, Teams-meetings en thuiswerken, werd 2022 juist het jaar dat we weer ‘in het echt’ samen konden komen. En dat deden we met veel plezier.

In februari 2022 vergaderen diverse commissies voor het eerst weer op locatie.

Met de klok mee: ARK Haarlem, de commissies Alkmaar, Den Helder en Kennemerland.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor.

 Adviseursbijeenkomst Duurzaamheid & Advisering. Dakenspel door Pim de Haas van 

de Gemeente Haarlem.

Adviseurs gaan met elkaar in gesprek over openbare ruimte en verduurzaming tijdens de bijeenkomst over de nieuwe Gemeentelijke Adviescommissie Omgevingskwaliteit.

De eerste Landschapstalk van het Steunpunt van 2022: Hart voor de stolp.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor.

Teamuitje MOOI Ruhrgebied.  Kunstwerk Kunstsammlung NRW in Düsseldorf.

 Kolenmijn Lorem ipsum dolor en industriecomplex sit amet, consectetuer Zecheadipiscing Zollvereinelit. in Essen.

Aenean commodo ligula eget dolor.MOOI bij het Nationaal Monumentencongres 2022.  Team

82 Jaarverslag 2022 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit

Colofon Samenstellers Renate de Visser Sanne van Zoest Dorine van Hoogstraten Jef Mühren Met bijdragen van Sander van Alphen Marlies Buurman Richard Cabri Dorine van Hoogstraten Bo Jonk Jef Mühren Reinier Mees Romy Schuit Renee Stroomer Renate de Visser Marrit van Zandbergen

Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl Alkmaar, juni 2023 MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit MOOI Noord-Holland is de onafhankelijke en niet-commerciële adviesorganisatie op het gebied van landschap, stedenbouw, architectuur en cultuurhistorie in NoordHolland. Deskundig adviseur, creatief meedenker, procesbegeleider en grossier in ruimtelijke kennis.

MOOI Noord-Holland • ondersteunt gemeenten in Noord-Holland Beeldredactie • brengt een netwerk van deskundigen samen Aniek de Jong en Sanne van Zoest • faciliteert onafhankelijke adviescommissies • stimuleert het gesprek over Beeldverantwoording omgevingskwaliteit Loek Buter: p. 4, 14, LEVS Architecten: • begeleidt ontwerpprocessen en onderzoek p. 17, Max Hart Nibbrig: p. 28, Laura • helpt bij het opstellen van ruimtelijk beleid Zalenga: p. 60, André Russcher: cover, • organiseert lezingen, excursies en cursussen p. 8-9, p. 65 (boven), p. 62 (onder), 79, • denkt creatief mee bij ontwerp Els Zweerink: p. 26, Anna Groentjes: • grossiert in ruimtelijke kennis p. 57, Melanie Lemahieu: p. 30, Pieter Kers, HOSPER, Joop Beumer: p. 52, en doet dit betrokken en belangeloos.

Alliantie Markermeerdijken: p. 58-59.

Overige foto’s: MOOI Noord-Holland Nieuwsgierig wat MOOI Noord-Holland u kan bieden?

Ontwerp Bel ons kantoor in Alkmaar via Funcke T 072 520 44 59 Mail naar info@mooinoord-holland.nl Uitgave Of kijk op www.mooinoord-holland.nl MOOI Noord-Holland U kunt ons ook volgen op twitter via adviseurs omgevingskwaliteit @MOOI_NH

Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @MOOI_NH