1
COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
2 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
3
Voorwoord Voor u ligt het verslag van de werkzaamheden van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Aalsmeer & Amstelveen over 2018. De Commissie adviseert in opdracht van het gemeentebestuur ten aanzien van bouwplannen in Aalsmeer (welstand en monumenten) en Amstelveen (alleen monumenten). Met het doel mee te werken en bij te dragen aan de ruimtelijke kwaliteit van de leefomgeving. In 2018 zagen we enkele spraakmakende aanvragen voorbijkomen. In Aalsmeer bouwt de sierteeltsector een nieuw experience centre en bouwt de gemeente aan nieuwe projectlocaties, zoals Polderzoom en de Zwarteweg. In Amstelveen én Aalsmeer kwamen renovatieplannen van rijks- en gemeentelijke monumenten voorbij, niet zelden van beeldbepalende gebouwen zoals het Aalsmeerse gemeentehuis, de Oude Veiling, bruggen (Aardbeienbrug), buitenplaatsen (Wester-Amstel) en woonhuizen op prominente locaties. Het zijn plekken die in het collectieve geheugen van bewoners gegrift staan en de gemeente mede haar gezicht geven. In Aalsmeer zagen we daarnaast weer een aanzienlijke hoeveelheid aanvragen voorbijkomen voor nieuwe particuliere woonhuizen.
In alle gevallen keken we naar de ruimtelijke kwaliteit van het plan in relatie tot zijn omgeving. Dat kan iets zijn dat zich daar onopvallend naar voegt, of juist iets heel anders, dat ruimte maakt voor een mooie nieuwe ontwikkeling. Ruimtelijke kwaliteit ontstaat als nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen aansluiten op de huidige kwaliteiten van het landschap en de bebouwde omgeving. Bijna altijd zijn er meerdere mogelijkheden. Het ouderwetse grenzen stellen, zoals de welstand vroeger deed, wordt steeds meer in teamverband kijken naar oplossingen. Een prettige rol die, in het licht van de kwaliteitsadvisering ‘nieuwe stijl’ in de naderende Omgevingswet, steeds belangrijker wordt. Ook daarover leest u in dit jaarverslag. Wij danken de gemeente voor het vertrouwen en de prettige samenwerking. Sophie van Ginneken Voorzitter Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Aalsmeer & Amstelveen
4 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
5
Inhoud 1.
Ruimtelijke kwaliteitsadvisering: nu en straks
7
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
BIJZONDER PLAN: Floriworld, Aalsmeer
14
3.
Wat wij u adviseerden in 2018
18
MONUMENT: Clubgebouw Nieuwe Meer, Aalsmeer
28
4. Dilemma’s bij de kwaliteitsadvisering
30
KLEIN PLAN: Woonhuis, Kudelstaart
32
5.
Evaluatie en aanbevelingen
34
HOE IS HET MET? Marriot Hotel, Aalsmeer Colofon
36 38
6 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
7
Hoofdstuk 1 Ruimtelijke kwaliteitsadvisering: nu en straks In dit jaarverslag vertellen we hoe de advisering door de gecombineerde Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Aalsmeer & Amstelveen in 2018 is verlopen en waar we als Commissie – met ondersteuning van stichting MOOI Noord-Holland – aan werken. Dit eerste hoofdstuk gaat over de taak die wij voor u uitvoeren. Door de Omgevingswet gaat die taak veranderen. Hoe ziet de ruimtelijke kwaliteitsadvisering er nu en straks uit? 1.1 Nu Van oudsher voert de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit, ofwel welstandscommissie, een wettelijke taak uit. Maar in veel gemeenten is dat inmiddels anders. De afgelopen jaren heeft onze moederorganisatie MOOI Noord-Holland zichzelf heruitgevonden als adviseurs omgevingskwaliteit. Het werk is waar mogelijk integraler geworden.
Amstelzijde, Amstelveen
Veel gemeenten zijn overgestapt van sectorale welstands- en monumentencommissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid. De ruimtelijke kwaliteitsadvisering heeft zich ontwikkeld tot een constructieve dialoog. Het gesprek beperkt zich niet tot het uiterlijk van een bouwwerk maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek en voor de maatschappij. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. Niet alleen het uiterlijk of de schoonheid, maar de balans tussen belevingswaarde, gebruikswaarde en toekomstwaarde bepaalt de ruimtelijke kwaliteit. De afweging wordt gemaakt vanuit het publieke belang, waarbij zoveel mogelijk recht wordt gedaan aan private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien we het samenbrengen van publieke en private belangen als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken, samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Daarbij is het voeren van een constructief gesprek met de initiatiefnemer – gericht op het creëren van meerwaarde – eigenlijk belangrijker dan de finale (meer traditionele) beoordeling.
1.2 Straks Daarom is ‘nu’ eigenlijk al een beetje ‘straks’. Waar MOOI Noord-Holland als organisatie op heeft voorgesorteerd, wordt straks werkelijkheid. De Omgevingswet zal naar verwachting in 2021 worden ingevoerd. Dan zullen de vertrouwde kaders, posities en instrumenten verder veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en de daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte in onderlinge samenhang. Door ook duurzaamheid, en eventueel gezondheid, veiligheid en natuur toe te voegen worden het beleidsregels voor omgevingskwaliteit – nog integraler. Dit betekent natuurlijk nogal wat voor de uitvoering van de kwaliteitsadvisering. In hoofdstuk 4 zullen we dieper ingaan op enkele dilemma’s die kunnen ontstaan bij de ‘nieuwe’ ruimtelijke kwaliteitsadvisering.
8 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
9
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een ruimtelijke ingreep in de leefomgeving vraagt vakmanschap. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Aalsmeer & Amstelveen is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en
vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeenten Aalsmeer en Amstelveen. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisaties en de bouwinitiatieven. In 2018 bestond de Commissie uit de volgende adviseurs: De commissie werd ondersteund door:
drs. Sophie van Ginneken
Mariette Bruin
is architectuurhistoricus en sinds 1 januari 2017 voorzitter van de commissie. Sophie werkte aan publicaties over architectuur en stedelijke ontwikkeling, en schreef diverse cultuurhistorische adviesrapporten. Momenteel is zij onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam.
Commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Jan Grupstra stadsarchitect van Aalsmeer en adviseur van de Commissie
Egon Kuchlein architect AvB, is oprichter van Egeon Architecten. Daarnaast realiseerde hij een aantal eigen projecten en tentoonstellingen en werkte aan stedenbouwkundige studies. Tevens is hij als cultureel entrepreneur verantwoordelijk voor de organisatie van een reeks van culturele projecten en manifestaties en als adviseur beeldende kunst heeft hij diverse gemeente en provincie overheden van advies voorzien. Sinds 2007 is hij als architect verbonden aan MOOI Noord-Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.
ir. Hans Kodde (tot 1-1-2019) is in 1987 afgestudeerd aan de Technische Hogeschool te Delft, afdeling Bouwkunde. Sinds 1996 is hij eigenaar van Kodde Architecten te Amsterdam, een bureau met grote kennis op het gebied van restauratie en renovatie. Als bestuurslid van de Stichting De Oude Kerk heeft hij het oudste gebouw van Amsterdam onder zijn hoede. Per 1-1-2019 is hij, aan het einde van zijn zittingstermijn, vervangen door architect Jeroen Hooyschuur.
Willemijn Paijmans adviseur Cultureel Erfgoed
10 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
11
2.2 Werkwijze De Commissie komt op maandag in de oneven van het jaar in Aalsmeer bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De Commissie biedt een gespreksomgeving waarin de directbetrokkenen aan bod komen in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen digitaal en analoog gepresenteerd door de adviseur welstand van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. Bij de grotere plannen schuift Leo Kiep, de stedenbouwkundige van de gemeente Aalsmeer aan en informeert de Commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link.
De commissie aan het werk
De adviezen Van elke planbehandeling stelt de Commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem De adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw, verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2019 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.
Preadvies De Commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeldstellende plannen graag al vóór de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op maatschappelijke meerwaarde te verkennen. Dit wordt meestal aangeduid met de termen vooroverleg of preadvies. Op deze manier komt het advies van de Commissie op een logisch moment in het planproces en kan de inbreng van de Commissie nog relatief eenvoudig worden meegenomen. Dit bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Vooroverleg wordt door veel initiatiefnemers als een welkome inbreng ervaren. 2.3 Beoordelingskaders Er zijn meerdere beoordelingskaders waar de Commissie rekening mee houdt. De welstandsnota, vastgesteld in 2013 door de gemeenteraad, is het belangrijkste. Hier kunt u de welstandsnota voor uw gemeente inzien. Ook bestaat er erfgoedbeleid. Specifieke wijzigingen aan monumenten worden altijd gebaseerd op de redengevende omschrijvingen en eventuele cultuurhistorische en/of bouwhistorische rapporten van het desbetreffende object. Afhankelijk van de locatie, bijvoorbeeld in een beschermd dorpsgezicht, wordt daarbij (voor wat betreft Aalsmeer) ook de welstandsnota geraadpleegd (specifieke criteria die te maken hebben met het straatbeeld). De meeste aanvragen kunnen door de Commissie zelf worden afgehandeld. Voor meer gespecialiseerde vraagstukken kan de Commissie een plan doorverwijzen naar haar collega’s van de Erfgoedcommissie (vergadert maandelijks in Alkmaar). De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen.
12 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
De kernkwaliteiten en ontwikkelprincipes van de regio Aalsmeer (bron: Leidraad Landschap en Cultuurhistorie)
13
De kernkwaliteiten en ontwikkelprincipes van de regio Aalsmeer (bron: Leidraad Landschap en Cultuurhistorie)
Leidraad Landschap en Cultuurhistorie Verder is het, in het kader van de naderende Omgevingswet en de daarvoor benodigde aanpassing van de kaders, relevant te wijzen op de nieuwe Leidraad Landschap en Cultuurhistorie, die in 2018 werd opgesteld door de provincie. Middels heldere kaarten van kernkwaliteiten en ontwikkelprincipes biedt de Leidraad toepasbare informatie voor het inpassen van toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen, zoals bebouwing, rond agrarische bedrijven, infrastructuur of vormen van energieopwekking. Hiermee wil de provincie komende jaren, samen met gemeenten, ontwikkelaars en initiatiefnemers werken aan ruimtelijke kwaliteit in het landelijk gebied en het behoud van cultuurhistorie. De kernkwaliteiten en ontwikkelprincipes van de regio Aalsmeer (bron: Leidraad Landschap en Cultuurhistorie)
Floriworld Aalsmeer
impressie
15 PROJECT BIJZONDER PLAN
AALSMEER
‘Floriworld’
Sierteeltstraat 1 Opmerkingen:
21
© OZ | 13-262 | ECF-DO 10-09-2018
Deze tekening is enkel als inrichtingsvoorstel opgenomen in de documentenset voor de omgevingsaanvraag. Te zijner tijd zal hiervoor een separate aanvraag voor worden gedaan.
Impressie Floriworld, bron: OZ
Wijzigingen:
terreingrens
terreingrens
Klinkerbestrating gemeleerd Plantenbak met beplanting
terreingrens
Gras Terreingrens
Floriworld wordt het nieuwe belevingscentrum van de sierteeltsector. Het is een goed voorbeeld van een ambitieus project en een kwalitatief hoogwaardig ontwerp. Hier heeft de Commissie alleen op details en uitwerking geadviseerd, omdat zij van mening is dat een consistente, alzijdige uitwerking een voorwaarde is voor het realiseren van de verwachte architectonische ambitie.
opdrachtgever
Kondor Wessels Projecten B.V. dhr. R. Kersten Straatweg 2A 3604 BB Maarssen
088 1816500 www.kwp.nl
constructeur
Aveco de Bondt dhr. R. Voet Podium 9 3826 PA Amersfoort
139 parkeerplaatsen
088 186 60 10 www.avecodebondt.nl
Installaties
terreingrens
J. van Toorenburg B.V. dhr. Yasir Ahmead De Perponcherstraat 134-136 070 361 72 61 2518 TA Den Haag www.jvantoorenburgbv.nl adviseur brandveiligheid
AIVN dhr. A. Zantinga De Baander 2 9531 MC Borger
0599 235 528 www.aivn.nl
bouwkundig aannemer
Boele & van Eesteren B.V. dhr. S. Kuijper Laan van Vredenoord 14 2289 DJ Rijswijk (ZH)
parkeerterrein klinkerbestrating
06 22 27 14 75 www.boele.nl
Architect
OZ K. Zwitser Postbus 37697 1030 BH Amsterdam
+31 20 31 41 111 K.Zwitser@OZarchitect.nl
terreingrens
nieuwe bebouwing
terreingrens
gras
stallingsplekken voor fietsers [ rvs beugels ] [ 2xopstelling van 10 stuks]
terreingrens
gras
terreingrens
klinkerbestrating gemeleerd
plantenbak met beplanting
zitlementen
rijweg geasfalteerd
Experience Center FloriWorld
terreingrens
gras
gras
Aalsmeer 13-262sb Omgevingsaanvraag bladnummer:
90-021 versie:
Terreininrichting [ontwerpvoorstel]
Voorstel inrichtingsplan, bron: OZ
datum:
10-09-2018 onderwerp:
Terreininrichting schaal:
1 : 500 formaat:
A1
Alle werkzaamheden worden verricht onder toepasselijkheid van de DNR2011, inclusief wijziging 2013 waarin opgenomen een arbitraal beding, zoals gedeponeerd ter griffie van de Arrondissementsrechtbank te Amsterdam.
gras opstelplaats bussen personenvervoer [6 stuks]
Ze vroeg daarom in de uitwerking extra aandacht voor een drietal zaken: (1) de vormgeving en inrichting van de overgangszone van het gebouw naar de weg; (2) de inpassing van de installaties; en (3) de vormgeving van de ‘lace fence’ gevels. Nadere detailinformatie borgde de zorgvuldige uitwerking van het concept. Een nieuw inrichtingsplan voegde de gevraagde kwaliteit toe aan de entree en zorgde voor een goede aansluiting op de aangrenzende openbare ruimte.
16 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
Hoofdstuk 3 Wat wij u adviseerden in 2018 3.1 Cijfers
Aantal planbehandelingen
In 2018 heeft de Welstands- en Monumentencommissie Aalsmeer 81 vergunningaanvragen behandeld, waarvan Aalsmeer betrekking hadden op aanvragen met plannen die nodig meerdere behandelingen In4Aantal 2018 heeft de Welstandsenvan voorgaande jaren. In verband behandelingen hadden, was het totaal aantal planbehandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 106. Monumentencommissie Aalsmeer 81 planbehandelingen 106. Aantal planbehandelingen In 2018 heeft de WelstandsMonumentencommissie Aalsmeer vergunningaanvragen behandeld, waarvan Het aantal nieuwe plannen isen met ca 15 % gedaald ten opzichte van81 2017. Het aantal behandelingen daalde met In 2018 de Welstandsen Monumentencommissie Aalsmeer 81 vergunningaanvragen behandeld, waarvan vergunningaanvragen behandeld, waarvan vier Het aantal nieuwe plannen is met ca. 15% gedaald 4 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen ca 11 % heeft ten opzichte van het vorige jaar. 4nodig betrekking hadden op aanvragen voorgaande jaren. In verband plannen van die meerdere behandelingen hadden, was het totaal aantalvan planbehandelingen 106. betrekking hadden op aanvragen van voorgaande tenmet opzichte 2017. Het aantal behandelingen nodig wasplannen het totaal aantal planbehandelingen 106. van 2017. Het aantal behandelingen daalde met Het aantal nieuwe is met cadie 15 % gedaald ten opzichte Tabel 1hadden, jaren. In verband met plannen meerdere daalde met ca. 11% ten opzichte van het vorige jaar.
Het nieuwe plannen met cajaar. 15 % gedaald ten opzichte van 2017. Het aantal behandelingen daalde met ca 11aantal % ten opzichte van hetisvorige SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN ca 11 % ten opzichte van het vorige jaar. Omgevingsvergunning 51 70 Aantal Tabel 1 planbehandelingen Tabel 1 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN waarvan een monument 4 6
SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Omgevingsvergunning 51 70 waarvan nieuwbouw 28 41 Omgevingsvergunning 51 70 waarvan verbouwing 19 23 een monument 4 6 waarvan een monument 4 6 Preadvies* 27 33 waarvan nieuwbouw 28 41 waarvan nieuwbouw 28 41 waarvan verbouwing 19 23 Reclameaanvraag 1 1 waarvan verbouwing 19 23 Preadvies* Overige vergaderonderwerpen 227 233 Preadvies* 27 33 Reclameaanvraag 1 1 Totaal 81 106 Reclameaanvraag 1 Het totaal aantal preadviesaanvragen was * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen1omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Overige vergaderonderwerpen 2 2 33. Overige vergaderonderwerpen 2 2 Totaal 81 106 Totaal 106 Aantal voorgaande jaren: is ontvangen. * Dit zijnplanbehandelingen de preadviezen waarvoorten nog opzichte geen81 omgevingsvergunningaanvraag Het totaal aantal preadviesaanvragen was *33. Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 33. Tabel 2
Aantal planbehandelingen ten opzichte SOORT AANVRAAG 2018 voorgaande jaren:2017 Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen t.o.v.77voorgaande jaren 91 Nieuwe Tabel 2 aanvragen Tabel 2 SOORT AANVRAAG 2017 Aanvragen van voorgaande jaren 42018 SOORT AANVRAAG 2018 Nieuwe aanvragen 77 Herhalingen 25 Nieuwe aanvragen 77 Aanvragen van voorgaande jaren 4 Totaal behandelingen 106 Aanvragen van voorgaande jaren 4 *In 2016 was Aalsmeer niet bij MOOI Noord-Holland aangesloten Herhalingen 25 Herhalingen 25 Totaal behandelingen 106 Totaal 106 *In 2016behandelingen was Aalsmeer niet bij MOOI Noord-Holland aangesloten
Vorm van behandelingen *In 2016 was Aalsmeer niet bij MOOI Noord-Holland aangesloten
2016 0*
2017 91 28 91 119
2016 2016 0* 0* 0
28 28 119 119
0 0
Vorm van behandelingen Tabel 3
Vorm van behandelingen 2018 Vorm van behandelingen VERDELING AANVRAGEN
Totaal Tabel 3behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN Gemandateerd behandeld
VERDELING AANVRAGEN In de welstandscommissie Totaal behandelingen Totaal behandelingen behandeld Gemandateerd behandeld Gemandateerd behandeld In de geïntegreerde commissie In de welstandscommissie met monumentenleden In de welstandscommissie behandeld behandeld behandeld In de geïntegreerde commissie In demonumentenleden geïntegreerde commissie met met monumentenleden behandeld behandeld
2017
106 2018 2018 106 106
119 1% 76 % 1% 1% 76 % 23 76 % 23 % 23 %
2017 2017 119 119
0% 81 % 0% 0% 81 % 19 81 % 19 % 19 %
17
Amstelveen planbehandelingen InAantal 2018 heeft de Monumentencommissie Amstelveen In 2018 heeft de monumentencommissie vergunningaanvragen behandeld. In verband met 16 vergunningaanvragen behandeld.Amstelveen In verband16met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 20. Aantal planbehandelingen plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, In 2018 heeft de monumentencommissie Amstelveen 16 vergunningaanvragen behandeld. In verband met was aantal planbehandelingen 20. Aantal planbehandelingen Tabelhet 1 totaal
Aantal planbehandelingen
plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 20. In 2018 heeft de monumentencommissie Amstelveen 16 vergunningaanvragen behandeld. In verband met SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN In 2018 heeft de monumentencommissie Amstelveen 16 vergunningaanvragen behandeld. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 20. Tabel 1 Omgevingsvergunning 6 plannen die meerdere behandelingen5nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 20. SOORTplanbehandelingen AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Aantal Tabel 1 waarvan een monument 5 6 Tabel 1 AANVRAAG Omgevingsvergunning 5AANTAL AANVRAGEN 6 SOORT AANTAL BEHANDELINGEN Preadvies* 6 7 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN waarvan een monument 5 6 Omgevingsvergunning 5 6 Overige vergaderonderwerpen 5 7 Omgevingsvergunning 5 6 Preadvies* 6 7 waarvan een monument 5 6 Totaal 16 20 waarvan een monument 5 6 Overige vergaderonderwerpen 5 7 Preadvies* 7 Het totaal aantal preadviesaanvragen was * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen6omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Preadvies* 6 720 7. Totaal Overige vergaderonderwerpen 516 7 Overige vergaderonderwerpen 7 Het totaal aantal preadviesaanvragen was * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen5omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Totaal 16 voorgaande jaren: 20 Aantal planbehandelingen ten opzichte 7. Totaal 16 20Het totaal aantal preadviesaanvragen was * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. 7. * Dit zijn de preadviezen waarvoorten nog opzichte geen omgevingsvergunningaanvraag Tabel 2planbehandelingen Aantal voorgaande jaren: is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 7.
SOORT AANVRAAG 2018 2017 2016 Aantal Tabel 2 planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Nieuwe aanvragen 16 4 0* Aantal ten opzichte voorgaande2017 jaren SOORTplanbehandelingen AANVRAAG 2018 2016 Tabel 2 Herhalingen 4 1 Tabel 2 aanvragen Nieuwe 16 4 0* SOORT AANVRAAG 2018 2017 2016 Totaal behandelingen 20 5 0 SOORT AANVRAAG 2018 2017 2016 Herhalingen 4 1 Nieuwe aanvragen 16 4 0* *In 2016aanvragen was monumentencommissie Amstelveen niet bij MOOI Noord-Holland aangesloten 0* Nieuwe 16 4 Totaal behandelingen 20 51 0 Herhalingen 4 Herhalingen 4 1 *In 2016 was monumentencommissie Amstelveen niet bij MOOI Noord-Holland aangesloten Totaal behandelingen 20 5 0 Totaal behandelingen 20 5 0 *In 2016 was monumentencommissie Amstelveen niet bij MOOI Noord-Holland aangesloten *In 2016 was monumentencommissie Amstelveen niet bij MOOI Noord-Holland aangesloten Tabel 3
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? ADVIEZEN AANbehandeld? B&W 2018 2017 Hoe vaak Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren Tabel 3 vaak behandeld? Hoe Totaal nieuwe aanvragen* 16 4
2016
ADVIEZEN AAN B&W 2018 2017 Tabel 3 Bij eerste behandeling akkoord 6% 25 % Tabel 3 Totaal nieuwe aanvragen* 16 4 ADVIEZEN AAN B&W 2018 2017 Bij eerste eerste behandeling behandeling niet ADVIEZEN AAN B&Wakkoord 2018 2017 25 % Bij 6% Totaal nieuwe aanvragen* 16 4 akkoord tenzij (kleine aanpassing 6% 0% Totaal nieuwe aanvragen* 16 4 Bij eerste behandeling niet Bij eerste behandeling akkoord 6% 25 % nodig) akkoord (kleine aanpassing 6% 0% Bij eerstetenzij behandeling akkoord 25 % Bij eerste tweedebehandeling behandelingniet akkoord nodig) 6% 0% Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine 6% 0% (of niet akkoord tenzij)aanpassing Bij tweede behandeling akkoord akkoord tenzij (kleine aanpassing 6% 0% nodig) 6 % 0% Nogniet in behandeling of definitief (of akkoord tenzij) nodig) Bij behandeling akkoord niettweede akkoord of aanvraag 69 % 50 % 6% 0% Nog in behandeling of definitief Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) ingetrokken 6% 0% niet akkoord of aanvraag 69 % 50 % (of niet akkoord tenzij) Nog behandeling definitief Plan in wel akkoord opofhoofdlijnen ingetrokken Nog innog behandeling of definitief niet of aanvraag 69 50 maarakkoord geen aanvraag voor 13% % 25%% Plan wel akkoord op hoofdlijnen niet akkoord of aanvraag 69 % 50 % ingetrokken vergunning maar nog geen aanvraag voor 13 % 25 % ingetrokken * Dit zijn nieuwe op aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. Plan welalle akkoord hoofdlijnen vergunning Plan wel op hoofdlijnen maar nogakkoord geen aanvraag voor 13 % 25 % * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. maar nog geen aanvraag voor 13 % 25 % vergunning vergunning * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. Erfgoedaanvragen? Tabel 4 Erfgoedaanvragen ERFGOEDAANVRAGEN 2018 2017 Tabel 4 Erfgoedaanvragen Totaal aantal ERFGOEDAANVRAGEN Tabel 4 Tabel 4aantal rijksmonumenten Totaal ERFGOEDAANVRAGEN ERFGOEDAANVRAGEN gemeentelijke rijksmonumenten Totaal aantal monumenten Totaal aantal monumenten gemeentelijke karakteristieke panden rijksmonumenten rijksmonumenten karakteristieke panden gemeentelijke monumenten gemeentelijke monumenten karakteristieke panden karakteristieke panden
16 2018 16 2018 2018 16 16
4 2017
7 78 871 7 81 8 1 1
4 2017 2017 4 4
1 13 310 013 3 0 0
0 2016 0 2016 2016 0 0
0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0%
0% 0% 0% 0% 0 0%% 0% 0% 0% 0%
2016 0 2016 0 2016 2016 0 0
0 00 0 00 0 0 0 0 0 0
18 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
19
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2018 zijn alle adviezen van de Commissie overgenomen door het college van B&W. De adviezen van de Commissie hebben een uiteenlopend karakter en effect. Enkele voorbeelden:
Voorbeeld inrichtingsplan op de voormalige sportvelden aan de Zwarteweg (bron: gemeente Aalsmeer)
Monumenten: Pauluskerk Amstelveen Bij monumentplannen is het gebouw altijd het uitgangspunt. Een van de kernkwaliteiten van de Pauluskerk is haar stoere, heldere silhouet, gelegen op een terp, op een kruising. Dit wordt medebepaald door het vrije zicht op, en de vrije ligging van, het complex. Om die reden adviseert de Commissie negatief op een plan dat een nieuwe toevoeging en een fietsenstalling voorstelt in de oksel van het gebouw; tegen het monument aan. Dit verrommelt het beeld ter plaatse en is een daarom aantasting. Zij adviseerde hier de voorgestelde aanbouw ca. 30 cm terug te plaatsen ten opzichte van de bestaande zijgevel. Woonhuizen: Kudelstaart De Commissie krijgt veel aanvragen voor individuele woonhuizen. Het plan in Kudelstaart is een voorbeeld van een plan dat met een relatief eenvoudige aanpassing een veel hogere kwaliteit bereikt. In zijn oorspronkelijke opzet werd het zicht op het water genegeerd. De fraaie doorzichten op de Westeinderplassen zijn een belangrijke kwaliteit in de gemeente. De Commissie stuurt in zo’n geval aan op een herschikking van de volumes, waarmee onder andere het zicht op de plas kan worden verbeterd, zowel gezien vanaf de openbare weg als vanuit de woning.
Beeldkwaliteitsplan Aalsmeer Dorp: indeling in zones (bron: IMOSS)
De grens tussen privé en openbaar: Floriworld De grens tussen openbaar en privé is een kwetsbaar gebied: het is immers het einde van de verantwoordelijkheid van de eigenaar, en het begin van de ruimte die van iedereen is. Daarom ziet de Commissie toe op een zorgvuldige uitwerking van dit grensgebied. Maar al te vaak worden erfafscheidingen achterwege gelaten of wegbezuinigd. Het plan Floriworld is
een voorbeeld van zo’n advies, waarin we hebben aangedrongen op een inrichtingsplan. Het plan wordt besproken elders in het jaarverslag. 3.3 Adviezen ruimtelijke plannen In 2018 zijn er ook ruimtelijke plannen aan de orde geweest. De belangrijkste: Stedenbouwkundig plan voor het VVA terrein Het VVA terrein is gelegen aan de kruising Zwarteweg/Burgemeester Kasteleinweg. De Commissie adviseerde op basis van het beeldkwaliteitsplan dat door de gemeente is opgesteld. De Commissie uitte slechts een bezwaar tegen het plaatsen van losse bergingen, omdat hiervoor in het beeldkwaliteitsplan en het bestemmingsplan geen ruimte wordt geboden. Door het achterwege laten van de buitenbergingen kan bovendien de schijn van een voor- en achterzijde van de woningen worden vermeden. Beeldkwaliteitplan Aalsmeer Dorp Op 17 december 2018 lag het concept beeldkwaliteitsplan Stadshart voor. De Commissie juichte het toe dat er voor het stadshart een BKP is opgesteld, en had waardering voor het onderzoek. Zij adviseerde, onder andere, meer aandacht te besteden aan de beleving van het water en de uitstraling van de pleinen, die nu nog te monofunctioneel zijn ingericht als parkeerterreinen.
20 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
21
3.4 Activiteiten in de gemeente Excursie Op 18 september 2018 ging de Commissie op excursie langs enkele projectlocaties, samen met de stadsarchitect en de adviseur erfgoed. In Aalsmeer bezochten we met name nieuwe ontwikkellocaties (plassenlinten) en onlangs opgeleverde projecten (Marriot Hotel); in Amstelveen bekeken we onlangs gerenoveerde monumenten, nieuwe monumenten (de Oude Sjoel) en gebouwen die in aanmerking komen voor aanwijzing. De tour werd afgesloten aan de Amstelzijde.
De Commissie op excursie in Amstelveen
Advies op locatie Raadhuis Aalsmeer
Rondleiding Raadhuis Op 11 juni 2018 kreeg de Commissie een toelichting op de renovatie- en restauratieplannen voor het Raadhuis door de restauratie- en interieurarchitecten. Het betrof een on-site beoordeling van de plannen in aanwezigheid van de burgemeester van Aalsmeer. De Commissie zag bij veel ingrepen geen bezwaar. Wel droeg zij alternatieven aan voor de ingrepen aan het carillon en de plaatsing van de extra entree voor mindervaliden.
22 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
23
Bezoek Fort Kudelstaart Op 10 september 2018 ging de Commissie op bezoek bij Fort Kudelstaart. Ook hier ging het om een on-site beoordeling van de plannen, die tot voornemen hebben het rijksmonument te renoveren tot Zeilfort. Naast de aanvragers, de Commissie en de adviseur erfgoed van de gemeente was ook een vertegenwoordiger aanwezig namens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Gezien het zeer vroege stadium van de planvorming betrof het vooral een kennisneming van de plannen. Over het algemeen stond de Commissie positief tegenover de plannen, werkwijze en aanpak. Genoemde aandachtspunten waren de restauratie van het dak, het verwijderen van de grond, beplanting en aarden wallen (noodzakelijk voor de aanleg van de parkeergarage) die gedeeltelijke afbraak van het fort noodzakelijk maken. Ook vroeg zij aandacht voor de gewenste laagdrempeligheid ten behoeve van de toegankelijkheid van het fort. Bezoek en advies op locatie: bezoek aan Fort Kudelstaart
Bezoek en advies op locatie: bezoek aan Fort Kudelstaart
3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland De gemeente Aalsmeer/Amstelveen heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland; een vraagbaak voor gemeenten met vragen over erfgoed, cultuurlandschap, Omgevingswet, herbestemming en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van herbestemming of het inpassen in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www.steunpunterfgoednh.nl.
Dag van de Herbestemming Hoe breng je participatie in de praktijk en onder welke voorwaarden? Deze en andere vragen kwamen aan bod tijdens de Dag van de Herbestemming die op 20 september werd georganiseerd door het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het decor was de prachtige Sint-Annakerk in Amstelveen die voorlopig is herbestemd en die nu evenementen en sinds kort een heuse brouwerij huisvest. In de zaal zaten veel ambtenaren, stichtingen, historische verengingen, betrokken burgers en een enkele ondernemer. Enkele adviseurs van de gemeente Aalsmeer/Amstelveen waren hierbij aanwezig, waaronder de stadsarchitect Jan Grupstra en adviseur erfgoed Willemijn Paijmans.
24 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
25
Cultuurnetwerkdiner voor wethouders Wethouders van Cultuur en Ruimtelijke Ordening Noord-Hollandse gemeenten zijn uitgenodigd voor een cultuurnetwerkdiner op woensdag 5 september in de Grote Kerk in Naarden. Doel van de avond: kennismaking, netwerk, inspiratie en informatie. Thema: transformatie. Op gemeenten komen uiteenlopende transformatie-opgaven af, zoals bijvoorbeeld leegstand en herbestemming van (monumentaal) vastgoed, de energietransitie, de woningbouwopgave, klimaatadaptatie en massatoerisme. Cultureel erfgoed staat hierbij onder druk, maar kan ook als inspiratiebron en aanjager werken bij de aanpak van deze transformatieopgaven. Wat is provinciaal beleid op deze onderwerpen en hoe kunnen gemeenten omgaan met deze ingrijpende vraagstukken? De directeur van de Grote Kerk in Naarden benadrukte in haar welkomstwoord de functie van kerk als klankkast tijdens concerten. En ze trok de parallel met de functie van gemeentebestuurders als klankkast van de samenleving. Om haar beeldspraak kracht bij te zetten speelde het orgel vervolgens – een aangename verrassing. Wethouders van de gemeenten Aalsmeer/Amstelveen waren hierbij aanwezig.
Bezoek en advies op locatie: bezoek aan Fort Kudelstaart
26 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
Buitenplaats Wester-Amstel (Amstelveen) was een van de erfgoedaanvragen die in 2018 voorbij kwam. Het betrof enkele aanpassingen aan het hoofdvolume en het bouwen van een oranjerie.
27
Transformatie van twee voormalige arbeiderswoningen, Amstelzijde (Amstelveen). Dit is een voorbeeld van een erfgoedplan waar de Commissie negatief op adviseerde. De Commissie gaf aan dat de te handhaven kapvorm bepalend is voor de structuur van de beide panden. In het plan werd deze structuur ontkend.
28 PROJECT GEMEENTELIJK MONUMENT
AALSMEER
Watersportvereniging Nieuwe Meer
Stommeerweg 2
Het clubgebouw Nieuwe Meer werd gebouwd in 1926, op het moment dat de watersport op de Westeinderplassen in volle bloei was. Het karakteristieke gebouw is een ontwerp van de architect Dick Greiner (zelf fervent watersporter en lid van de vereniging) in Amsterdamse School-stijl. Greiner is bekend van vele volkshuisvestingscomplexen uit de jaren twintig in Amsterdam, waaronder Betondorp. Clubgebouw Nieuwe Meer werd in 1993 beschermd als gemeentelijk monument. Het gebouw heeft sinds 1926 vele aanpassingen ondergaan. De commissie had daarom geen bezwaar tegen veel voorstellen van de niet-originele, later aangebrachte onderdelen, zoals dakkapellen, de schoorsteen en de entree. Wat echter na bijna een eeuw nog overeind staat, is de karakteristieke horizontale belijning van de compositie, die wordt bekrachtigd door de lange luifels. Het restauratievoorstel tastte deze belijning aan. De Commissie gaf daarom alleen goedkeuring voor het aanbrengen van een luifel aan de voor- en achterzijde van het gebouw, mits deze de hoogte en de diepte (ook ter hoogte van de entree) van de bestaande luifels aanhoudt. Een idee waar de architect zich overigens goed in kon vinden.
Archieffoto van het gebouw uit de jaren 1920, naar ontwerp van Dick Greiner
Nieuw ontwerp van architect R. Pannekoek
30 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
Hoofdstuk 4 Dilemma’s bij de kwaliteitsadvisering. Wie adviseert over omgevingskwaliteit? De Omgevingswet draagt ons allen op om te zorgen voor goede omgevingskwaliteit. Het gaat om de kwaliteit van de ruimte waarin het leven van mensen zich afspeelt. Plannen met een goede omgevingskwaliteit zijn duurzaam en dragen bij aan de gezondheid en het welbevinden. In het ontworpen Nederland wordt het belang van cultureel erfgoed, architectonische en stedenbouwkundige kwaliteit en goede kwaliteit van natuur en landschap hooggewaardeerd. In de toelichting van de Omgevingswet worden deze aspecten dan ook benoemd als de pijlers van goede omgevingskwaliteit. Goede omgevingskwaliteit begint bij het agenderen van kwaliteit in alle plan- en ontwerpprocessen. Hoe doe je dat? Wie adviseert over omgevingskwaliteit? Welke vorm van advisering vinden gemeenten bij zich passen? Dat waren de hoofdvragen tijdens de expertmeeting die MOOI Noord-Holland en Over Morgen, ondersteund door het Ministerie van Binnenlandse Zaken, organiseerden op 17 april 2018. Het werd duidelijk dat er geen vaste receptuur meer bestaat voor de ruimtelijke kwaliteitsadvisering. Maar kunnen we dan wel een menukaart maken voor een goed gesprek over omgevingskwaliteit? Tijdens de expertmeeting werden de dilemma’s verkend die in het debat naar voren komen.
De komst van de Omgevingswet vraagt een cultuurverandering en vergt dat we gezamenlijk gaan nadenken over het ontrafelen van deze knoop van dilemma’s. De commissieleden willen graag met betrokkenen binnen de gemeente in gesprek om plannen te maken voor de kwaliteitsadvisering in de toekomst. Als we dan op goede ideeën komen stellen we ook voor om er – daar waar het kan – mee te gaan experimenteren. Op weg naar moderne kwaliteitsadvisering met nieuwe, uitnodigende wettelijke kaders. U kunt het hele pamflet ‘Dilemma’s bij de kwaliteitsadvisering. Wie adviseert over omgevingskwaliteit?’ via deze koppeling lezen.
31
DILEMMA 1 Advisering door deskundigen en/of maatschappelijke participatie? – Leidt maatschappelijke participatie tijdens het planproces vanzelfsprekend tot goede omgevingskwaliteit? Hebben we nog wel advies van deskundigen nodig? Het lijkt de kunst om maatschappelijk(e) initiatief en participatie te versterken door de advisering door deskundigen. Deskundigen brengen kennis, vaardigheden en kansen in. Zij hebben het vermogen om verder te kijken dan de initiatiefnemer en andere belanghebbenden, naar andere schaalniveaus en toekomstige omstandigheden.
DILEMMA 2 Advisering als proces en/of als momentopname aan het eind? – Sectoraal advies (zoals ruimtelijke ordening, welstand of monumenten) volstaat niet meer. Integrale advisering is het nieuwe devies en dat is gebaat bij vroege betrokkenheid bij de stedenbouwkundige en landschappelijke besluitvormingsprocessen. Maar daar zitten wel haken en ogen aan. Hoe waarborg je de onafhankelijkheid van het adviesteam? In welke fasen van het proces wordt geadviseerd? En hoe verhouden begeleiden en beoordelen zich tot elkaar? Deugdelijke advisering is continu, regelmatig en staat in verhouding tot de betekenis van een plan. De advisering moet helder, transparant, neutraal en gefundeerd zijn.
DILEMMA 3 Gemeentelijke adviescommissie en/of een andere constructie? – De Omgevingswet stelt een gemeentelijke adviescommissie verplicht die werkt volgens wettelijke vereisten. Het staat de gemeente vrij om ook andere adviesteams of adviseurs te benoemen. Die kunnen intern, gemengd of extern zijn. Het is belangrijk dat de adviescommissie of het adviesteam een duidelijke plek biedt voor het gesprek over ruimtelijke kwaliteit, en kennis van andere belangen en schaalniveaus inbrengt. Als de commissie of het team extern en onafhankelijk is, kan zij ook als derde neutrale partij fungeren. Maar hoe zorg je ervoor dat de advisering niet als extra drempel wordt gezien?
DILEMMA 4 Advies over grote ingrijpende plannen en/of kleine dagelijkse ingrepen? – De nieuwe ruimtelijke kwaliteitsadvisering is integraal en gaat altijd over het verbinden van de fysieke omgeving met sociaal-maatschappelijke vraagstukken. Die advisering kan een langdurig, allesomvattend proces zijn. Maar dat is niet altijd nodig. Het is het dilemma van proportionaliteit: hoe zorg je dat de advisering in verhouding staat tot de betekenis van een plan, zonder dat dit leidt tot rechtsongelijkheid? Hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? Wordt over kleine, veelvoorkomende gevallen even intensief geadviseerd als over grote ingrijpende plannen? Hoe leg je dat vast, en wie bepaalt dat?
DILEMMA 5 Regelen en/of anders kijken? – Meer regels leiden niet tot betere omgevingskwaliteit. Het doel van ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een interpretatie: wat draagt een ingreep in de leefomgeving bij aan de ruimtelijke doelstellingen van de gemeente? Hoe verhoudt die ingreep zich tot kernkwaliteiten, principes en potenties? Regels zijn slechts de (onmisbare) hefboom die leidt tot overleg. De ‘nieuwe adviseur’ vinkt geen criteriasets af, maar hanteert een constructieve gesprekstechniek op basis van inspiratie en vakmanschap. De burger én de bestuurder worden hiermee verleid tot goede omgevingskwaliteit.
32 PROJECT KLEIN PLAN
33
KUDELSTAART
Nieuwbouw Woonhuis De Commissie zag in 2018 veel aanvragen voor particuliere woonhuizen. Dit plan voor een villa aan het water in Kudelstaart is een goed voorbeeld van een aanvraag waarbij de Commissie stuurde op kleine zaken die een groot verschil kunnen maken, zoals massa-opbouw, oriĂŤntatie op de openbare weg en zicht op de plas. Het oorspronkelijke voorstel had een voorgevel bepaald door vooruitstekende dubbele garage-toegangen en een weinig karakteristieke kapvorm. Daarmee voldeed het niet aan de kwaliteitseisen, zoals vastgelegd in het Masterplan Herenweg (2011). De Commissie adviseerde de garages minder prominent in het plan op te nemen of de garages onder te brengen in een achter de voorgevelrooilijn gelegen bijgebouw.
Situatie tekening. Bron: H.W. van der Laan b.v.
Aanzichten. Bron: H.W. van der Laan b.v.
34 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT AALSMEER (WELSTAND EN MONUMENTEN) & AMSTELVEEN (MONUMENTEN) JAARVERSLAG 2018
35
Hoofdstuk 5 Evaluatie en aanbevelingen 5.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 8 mei vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2018. De belangrijkste uitkomsten van het gesprek waren: 1. De commissie geeft een toelichting op het jaarverslag. Zij geeft aan bijzonder tevreden te zijn over de samenwerking met de gemeentelijk adviseurs. Ook het regelmatig overleg met de stedenbouwkundige functioneert goed; 2. Teamleider Guus Koppenaal geeft een toelichting op het gemeentelijke transitieteam, dat werkt aan de transitie naar de Omgevingswet; 3. Jef Mühren geeft een toelichting op de Omgevingswet, en wat die betekent voor de kwaliteitsadvisering. Hij benadrukt dat het belangrijk is dat de gemeente Aalsmeer vóór 1 januari 2021 een besluit neemt over de wijze waarop de advisering over ruimtelijke kwaliteit is geregeld en geeft aan dat MOOI Noord-Holland in de loop van het jaar een model aanreikt, voorzien van keuze-opties m.b.t. de te volgen routes en procesregels; 4. Guus Koppenaal informeert naar de werkwijze van de commissie t.a.v. duurzaamheidsmaatregelen. De commissie benadrukt dat zij de aanvragen altijd integraal benadert; duurzaamheid hoort daarbij. Vaste oplossingen zijn er niet, en de ontwikkelingen gaan erg snel; 5. Wethouder Van Duijn geeft aan dat er onduidelijkheid bestaat bij de raad over de werkwijze en effecten van de CRK. Hier zou een excursie, wandeling of presentatie helderheid kunnen bieden; ook in het licht van de veranderende wetgeving door de Omgevingswet, en voor het
bevorderen van de betrokkenheid bij de ruimtelijke kwaliteit van Aalsmeer. MOOI Noord-Holland geeft aan dat zij dit vaker organiseert voor gemeenten. De commissie staat hier altijd voor open, en kijkt uit naar een dergelijk gesprek met de gemeente Aalsmeer. 5.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit haar ervaringen en inzichten doet de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Aalsmeer & Amstelveen nog de volgende aanbevelingen: • Denk na over de integraliteit van ruimtelijke opgaven en ruimtelijk beheer. Welke opgaven kunnen gekoppeld worden? Hoe kan het publieke domein zorgvuldig worden ingericht en onderhouden? Wat is een goede kwaliteit van de fysieke leefomgeving? • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Gebruik hierbij bijvoorbeeld de tien principes uit het Schetsboek voor een Omgevingsplan op Kwaliteit van Mooiwaarts. • Begin of continueer een gesprek over de dilemma’s bij de kwaliteitsadvisering (hoofdstuk 4). Welke gevolgen heeft de ‘nieuwe’ ruimtelijke kwaliteitsadvisering voor uw gemeente en hoe gaat u deze organiseren? Wij willen u hierbij graag ondersteunen. De tijd is kort: bij het inwerking treden van de Omgevingswet (verwacht op 1 januari 2021) moet dit geregeld zijn. De welstands- en monumentenadvisering valt namelijk niet onder de ‘bruidsschat’ van de Omgevingswet. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten.
Excursie Amstelzijde
5.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Commissie aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2018 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de Commissie heeft mogen adviseren. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. Wij nodigen u van harte uit om in 2019 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
36 PROJECT HOE IS HET MET?
AALSMEER
Marriot Hotel Jacq. Takkade Voor dit plan had de Commissie vanaf het begin waardering, maar ze miste de aansluiting tussen architectuur en het omringende landschap. Het is een belangrijke voorwaarde in de welstandsnota. Het betreft namelijk een zeer groot gebouw in een gebiedje dat wordt gekenmerkt door kleinschalige agrarische bebouwing. Verder is het ontwerp van het gebouw zeer generiek te noemen; het legt geen relatie met de plek en het landschap van dit deel van Aalsmeer. De materialisatie en detaillering waren weliswaar zorgvuldig uitgewerkt, maar niet voldoende om het gebouw als logische toevoeging te laten landen. Daarom heeft de Commissie gestuurd op een parcellering van het volume, het als het ware opdelen van het massieve blok in kleinere, behapbare deeltjes die het vriendelijker doen ogen. Aan de Ringvaart-zijde is de architect hieraan tegemoetgekomen door de ritmiek van deze gevel te doorbreken middels het aanbrengen van een grote opening in de gevel. Aan de zuidzijde is het advies voornamelijk
Bron: Mulderblauw
37
38
Colofon Auteurs Mariette Bruin, coördinator Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Aalsmeer & Amstelveen (Monumenten) Sophie van Ginneken, voorzitter Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Aalsmeer & Amstelveen (Monumenten) Egon Kuchlein, architect-secretaris Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Aalsmeer & Amstelveen (Monumenten) Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Renate de Visser, bureaucoördinator MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, augustus 2019
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh