1
WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
2 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
Cover: Woning Duin en Bosch, Min2 Bouw-Kunst b.v.
3
Voorwoord De Welstandscommissie Castricum zal op korte termijn onderdeel worden van de op te stellen gemeentelijke omgevingsvisie in het kader van de Omgevingswet. De omgevingsvisie wordt gekenmerkt door haar integrale karakter; landschap, stedenbouw en architectuur worden in samenhang bekeken. Aspecten als de kwaliteit van de openbare ruimte,overgangen tussen openbaar en prive en het belang van biodiversiteit zijn daarmee geĂŻncorpereerd. De werkwijze en samenstelling van onze adviescommissie loopt op deze nieuwe manier van denken, afwegen en samenwerken vooruit. Het integrale kader van de omgevingswet biedt de mogelijkheid om nog scherper en bewuster te laveren tussen publieke en private belangen. Juist in de 'Heerlykhyd' Castricum met zijn grote diversiteit aan landschapstypen en cultuurhistorische waarden is die integrale afweging voorwaarde om ook in de toekomst de unieke groene kwaliteiten te behouden ĂŠn te ontwikkelen. Daarbij is maatwerk vereist. De vijf dorpskernen: Akersloot, Bakkum, Castricum, Limmen en de Woude vragen elk om een eigen beoordeling passend bij de kernkwaliteiten van het specifieke dorp. In het afgelopen jaar is onder andere een aantal woningen beoordeeld in Akersloot en is meegedacht met de grote ontwikkeling van de Limmer Linten door onze gemandateerde architect Marleen van Driel, door zitting te nemen in het kwaliteitsteam. Ditzelfde geldt voor deelname aan het kwaliteitsteam Duin en Bosch. Marleen van Driel wordt met ingang van januari 2020 vervangen door architect Willemien van Duijn. Er is in 2019 op goede en bijzonder prettige wijze samengewerkt met de gemeentelijk plantoelichter, Onno Vink. Ir. Peter de Ruyter, voorzitter Welstandscommissie Castricum
4 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
6
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
KLEIN PLAN Recreatiewoningen, Castricum
14
3.
Uw adviezen in 2019
16
MONUMENT Woning, Duin en Bosch, Castricum
20
KLEIN PLAN Woning, Limmen
22
5.
Evaluatie en aanbevelingen
24
HOE IS HET MET? OUD PLAN Appartementen, Startingerhof, Akersloot
Colofon
26 28
6 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie.
1.2 Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig of is inmiddels verschenen. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken.
1.1 Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft.
1.3 Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige commissie, de Welstandscommissie Castricum, is echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie.
7
1.4 Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. 1.5 Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Voor zover wij weten is er in uw gemeente nog geen plan gemaakt voor het nieuwe adviesstelsel. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders (maart-april 2020) met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we – in samenspraak met onze ambtelijke contactpersonen – in de eerste helft van 2020 een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit, benoemingsvoorstel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst.
1.6 De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De Welstandscommissie Castricum is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Castricum. Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en vakmanschap.
De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Peter de Ruyter Vanaf 1 juli 2018 voorzitter van de commissies Kennemerland en de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo. Hij heeft een bureau voor landschapsarchitectuur in Haarlem. Hij werkt op verschillende schaalniveaus in het landelijk en stedelijk gebied. Tot 1 juli was hij voorzitter van de commissie Noord-Holland Noord
Marleen van Driel Architect, is in 2016 aan haar eerste jaar begonnen als commissielid van de Welstandscommissie Castricum. Na ruim 10 jaar als architect bij Benthem Crouwel Architects te hebben gewerkt heeft zij haar eigen bureau opgericht en is zij betrokken geweest bij diverse projecten in binnen- en buitenland. Marleen is lid van de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo en de commissie Kennemerland. Voor Castricum is zij gemandateerd architectlid en heeft zij zitting in de Kwaliteitsteams Duin en Bosch en de Limmer Linten
Ron Baltussen Architect. Directeur/mede-eigenaar bij Hooyschuur architecten + adviseurs. Ron heeft deel uitgemaakt van diverse commissies in Noord Holland. Ron is lid van de commissie Kennemerland en is gemandateerd lid van de Erfgoedcommissie van MOOI Noord Holland.
9
De commissie werd ondersteund door: Emmy Kanon Beleidscoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Onno Vink Plantoelichter gemeente Castricum
10 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
Gemandateerd architectlid en plantoelichter
11
2.2 Werkwijze De Welstandscommissie Castricum komt op maandag in de oneven weken van het jaar. Sinds januari 2019 is de vergaderlocatie standaard op het gemeentehuis van Castricum. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. In 2019 was bij 45% van de planbehandelingen de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig, een stijging van 16% ten opzichte van 2018. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen digitaal gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.
Preadviezen Veel plannen worden pas in het stadium van de vergunningverlening aan de commissie voorgelegd. Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. In 2019 werd in 50% van het aantal planbehandelingen de aanvraag door één commissielid uitgevoerd. Dit commissielid bepaalt ook of een plan in de voltallige commissievergadering beoordeeld dient te worden. Ambtelijke behandeling Sinds september 2013 worden in Castricum plannen ook ambtelijk beoordeeld. Dit geldt voor de categorie plannen die valt binnen het welstandsluwe gebied. Eventueel kan de ambtenaar terugvallen op de expertise van de commissieleden en het plan alsnog in de commissievergadering brengen. Dit is bijvoorbeeld in een aantal keren gebeurd met aanvragen voor het gebied de Limmer Linten, waar de grenzen tussen de verschillende welstandsniveaus zodanig door elkaar lopen, dat een zorgvuldige afweging nodig is. Erfgoedcommissie Plannen die over monumenten gaan, worden door de centrale erfgoedcommissie van MOOI Noord-Holland beoordeeld.
12
Exces
13 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
2.3 Beoordelingskaders De welstandsnota, vastgesteld in 2013 door de gemeenteraad, vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. Voor aparte gebieden zijn in de loop van de tijd criteria voor de beeldkwaliteit opgesteld. Deze worden na vaststelling door de Raad van Castricum toegevoegd aan de welstandsnota. De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen. Het afgelopen jaar heeft de gemeente vaak contact opgenomen om excessen en plannen in welstandsluwe gebieden te bespreken. Dit informele overleg is vaak kort en krachtig. Het draagt bij aan een betere kwaliteit. In de loop van 2019 zijn wij echter wel een aantal verbeterpunten tegen gekomen. De commissie mist specifieke uitgangspunten ten opzichte van reclame-uitingen. Een groeiend aantal aanvragen voor Led schermen komt voor een beoordeling bij de commissie. Dergelijke uitingen hebben wel een flinke impact op de ervaring vanaf het openbaar gebied. Sinds 1 juli 2018 zijn nieuwe bouwwerken in principe gasloos. De nota is hier nog niet op ingericht. Het valt aan te bevelen om hiervoor richtlijnen op te voeren of in ieder geval op te nemen dat dergelijke duurzaamheidsinstallaties een integraal onderdeel vormen van het architectonisch ontwerp.  
14 PROJECT KLEIN PLAN
CASTRICUM
Recreatiewoningen Als preadvies komt de aanvraag langs voor de bouw van drie vrijstaande identieke recreatiewoningen. De commissie heeft vragen over richting en situering. Het gaat om een boerenerf met een stolp. De commissie vraagt daarom om meer mee te gaan in het verkavelingsprincipe zodat meer van een boerenensemble wordt bereikt. Het gaat in principe ook om bijgebouwen, maar het lijkt nu teveel op woningen en niet meer ondergeschikt aan de stolp. Op voorstel van de commissie worden de recreatiewoningen- intussen vier- onder ĂŠĂŠn volume geplaatst dat ook meer de meer de uitstraling van een landelijke schuur krijgt. De commissie adviseert om dakrand, kozijnen en hemelwaterafvoer in een donkere kleur meer naar elkaar toe trekken in plaats van alle kozijnen en dakrand in een lichte kleur uit te voeren. De gevelopbouw wordt daarmee ook meer onderdeel van de kap. De commissie vraagt om na te denken over de inrichting voor de buitenruimtes. Zo kan er tussen het volume en het parkeren een haag komen. Er komen impressies om te laten zien wat het resultaat kan zijn. De commissie heeft het plan nog niet als definitieve aanvraag gezien.
Recreatiewoningen, eerste plan, Warmhus, tekening E. Warmerdam
Recreatiewoningen, aangepast plan met inrichting buitenruimtes, Warmhus, tekening E. Warmerdam
16 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Wat wij u adviseerden in 2018 3.1 Cijfers In 2019 heeft de Welstandscommissie Castricum 81 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 7 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 116.
Het aantal nieuwe plannen is met ca 4% gestegen ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen steeg met ca 6% ten opzichte van het vorige jaar.
Aantal planbehandelingen planbehandelingen Aantal
Aantal planbehandelingen Tabel 1 Tabel 1 SOORT AANVRAAG SOORT AANVRAAG Omgevingsvergunning Omgevingsvergunning waarvan een monument waarvan een monument waarvan nieuwbouw waarvan nieuwbouw waarvan verbouwing waarvan verbouwing Preadvies* Preadvies* Overige vergaderonderwerpen Overige vergaderonderwerpen Totaal Totaal
AANTAL AANVRAGEN AANTAL AANVRAGEN 68 68 6 6 21 21 41 41 11 11 2 2 81 81
AANTAL BEHANDELINGEN AANTAL BEHANDELINGEN 95 95 8 8 36 36 51 51 17 17 4 4 116 116
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 15. * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 15.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
Aantal t.o.v. voorgaande jaren Tabel planbehandelingen 2 Tabel 2 SOORT AANVRAAG 2019 SOORT AANVRAAG 2019 Nieuwe aanvragen 74 Nieuwe aanvragen 74 Aanvragen van voorgaande jaren 7 Aanvragen van voorgaande jaren 7 Herhalingen 35 Herhalingen 35 Totaal behandelingen 116 Totaal behandelingen 116
2018 2018 71 71 5 5 33 33 109 109
2017 2017 66 66 3 3 31 31 100 100
2018 2018 109 109
2017 2017 100 100
Vorm van van behandelingen behandelingen Vorm Tabel 3 Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen Totaal behandelingen Gemandateerd behandeld Gemandateerd behandeld In de welstandscommissie In de welstandscommissie behandeld behandeld
2019 2019 116 116
47 % 47 % 53 % 53 %
67 % 67 % 33 % 33 %
67 % 67 % 33 % 33 %
Overige vergaderonderwerpen
2
4
Totaal
81
116
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 15.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 17 Tabel 2 SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
Nieuwe aanvragen
74
71
66
Aanvragen van voorgaande jaren
7
5
3
Herhalingen
35
33
31
Totaal behandelingen
116
109
100
2018
2017
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen
2019 116
109
100
Gemandateerd behandeld
47 %
67 %
67 %
In de welstandscommissie behandeld
53 %
33 %
33 %
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4
ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen*
2019
2018
2017
74
71
66
Bij eerste behandeling akkoord
42 %
34 %
44 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
15 %
20 %
17 %
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
19 %
21 %
8%
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
5%
6%
9%
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
15 %
15 %
17 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
4%
4%
6%
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Op de gemeentepagina van Castricum op onze website zijn meer cijfers te vinden.
18 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
Duin en Bosch, vogelvlucht, Min2 Bouw-Kunst b.v.
3.2 Adviezen ruimtelijke plannen In 2018 zijn geen ruimtelijke plannen aan de orde geweest. 3.3 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in NoordHolland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Castricum hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd. Kwaliteitsteam Duin en Bosch In 2016 is Marleen van Driel vanuit de Welstandscommissie als gemandateerde architect benoemd. Zij heeft een volledig mandaat wat betreft de aanvragen voor een omgevingsvergunning. Ook voor andere plannen dan vergunningsaanvragen, zoals bijvoorbeeld beeldkwaliteitsplannen, heeft zij zitting in het Kwaliteitsteam. Plannen betreffende
monumenten zullen beoordeeld blijven door de Monumentenadviescommissie. Halverwege dit jaar werd het terrein van Duin en Bosch bestempeld als aardkundig monument. Meerdere projecten hebben hierdoor vertraging opgelopen, omdat er door deze status niet meer in de bodem gegraven mag worden. Onlangs heeft de provincie Noord-Holland het ontwerp Provinciale Omgevingsverordening 2020 gepubliceerd. Als deze wordt vastgesteld komen de beperkingen t.a.v. verstoren van het vermeend ‘aardkundig monument’ ter plaatse van Duin en Bosch te vervallen. In 2019 heeft Van Driel zeven vergaderingen van het gehele Kwaliteitsteam bijgewoond. Hierbij is vooral de ontwikkeling van zorgontwikkeling Philadelphia behandeld. Het ontwerp en het bijhorende landschapsontwerp is meerdere keren behandeld. Ook zijn er meerdere monumenten behandeld, zoals het Badhuis en Goudsbergen 2.
19
Dit jaar is er een klankbordgroep ingesteld. De groep bestaat uit bewoners en belanghebbenden van het Duin en Bosch terrein. Het doel van de klankbordgroep Duin en Bosch is om constructief mee te denken bij de ontwikkeling van de nieuwbouwlocaties op het terrein. De klankbordgroep vervult daarbij een adviserende rol naar het Kwaliteitsteam. Kwaliteitsteam Limmer Linten Het Kwaliteitsteam Limmer Linten is in 2018 maar een paar keer bij elkaar geweest. Het team bestaat uit twee adviseurs ter ondersteuning van de GEM. Marleen van Driel heeft namens MOOI NoordHolland zitting in het team en rapporteert periodiek aan de plenaire commissie. De GEM, het ontwikkelingsbedrijf, is gestart met de uitwerking van fase 3. Deelgebied K en G zijn meerdere malen besproken en verbeterd. Vanwege het welstandsluwe regime voor de betreffende bouwvelden, wordt de Welstandscommissie slechts spaarzaam gevraagd voor een beoordelingsadvies. Met de GEM en Welstandscommissie is overeengekomen om desondanks de commissie periodiek te informeren over de ontwikkelingen in de Limmer Linten. Verdere ondersteunende activiteiten die door stichting MOOI Noord-Holland kunnen worden uitgevoerd zijn: • Omgevingsgesprekken: bijvoorbeeld de Ervenconsulent. De gemeente heeft hiervan in het verleden verschillende malen gebruik gemaakt; • Beleidsontwikkeling: ondersteuning in verschillende fasen van beleidsontwikkeling. Agenderen, stimuleren, (ontwerpend) onderzoek, visievorming, regelgeving, beleidsnota’s, opstellen van procedures, evaluatie en actualisatie; • Deelname van ambtenaren aan bijeenkomsten. Zo is de stedenbouwkundige bij de zomerbijeenkomst aanwezig geweest.
3.4 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www.steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente. De gemeente Castricum heeft in het kader van de BUCH gemeente ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie NoordHolland. Ambtenaren zijn aanwezig geweest bij diverse bijeenkomsten: “Erfgoed in de Omgevingswet”, “Gebiedsgeografie en omgevingsvisie”, “Historische verenigingen, gemeenten en de Omgevingswet””. uitgevoerd:
20 PROJECT MONUMENT
CASTRICUM
Woning Duin en Bosch De woning (“Koetshuis�) komt te staan in het gebied Duin en Bosch, een Rijksmonument. Voor het gebied bestaat een Kwaliteitsteam, maar de architecten willen graag eerst de welstandscommissie raadplegen over de architectuur. Er is gekeken naar het uitgangspunt van het gebied om woningen in een zogenaamde chalet stijl te ontwerpen. Volgens de commissie is hierin verticaliteit een belangrijk element. Dit is in het ontwerp nog niet overal consequent toegepast. De deuren zijn mogelijk, maar dienen ook meer in de chaletstijl uitgevoerd te worden. Een aangepast plan wordt eerst in het kwaliteitsteam besproken. De aanpassingen die hieruit volgen, leiden volgens de commissie tot een mooi beeld. De dakopbouwen zijn smaller gemaakt en de schuurdeuren hebben een frame met lamellen en zijn aangepast aan de pui indelen. De zonnepanelen worden weggewerkt in het antracietkleurige dak. Naar aanleiding van een bezwaar tegen de voorgestelde materialen en kleuren zal de gemandateerde architect uit het kwaliteitsteam motiveren waarom de gekozen materialen en gedekte kleuren voldoen aan de richtlijnen die voor het gebied zijn opgesteld.
Een optie tijdens het vooroverleg, Min2 Bouw-Kunst b.v.
Aangepast plan, Min2 Bouw-Kunst b.v.
22 PROJECT KLEIN PLAN
CASTRICUM
Woning De aanvragers zijn aanwezig bij de beoordeling van het plan. Het gaat om de bouw van een nieuwbouw woning ter vervanging van een loods. Er is een bestemmingsplan voor het project opgesteld met een beeldkwaliteitskader. De hoofdvorm van de oude schuur is als uitgangspunt genomen. Daaraan zijn verschillende volumes toegevoegd met verschillende kappen. Ze zijn zo geplaatst dat ze een deel van het terrein “omarmen”. Op het dak ligt zink, gevels zijn van hout. De woning zal niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg. Het agrarisch landschap wordt tot natuur gebracht. Hiervoor is een plan opgesteld door Landschap Noord-Holland. De woning wordt in een keer door de welstandscommissie positief beoordeeld. Het sluit aan bij de kaders die zijn opgesteld. Het geheel ligt als een organisch element is het landschap. Er wordt ook geïnvesteerd in een nieuw landschap, hetgeen met zorg gebeurt.
Zicht vanaf de weg, bestaande situatie, Google Maps
23
Woning, impressie van boven, SeARCH.nl
24 WELSTANDSCOMMISSIE CASTRICUM JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 20 april 2020 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. De wethouder geeft complimenten voor zowel vorm als inhoud van het jaarverslag. Op zijn vraag waarom het grootste project (“Romeo en Julia”) er niet in staat, wordt aangegeven dat dit niet ter beoordeling bij de welstandscommissie is geweest, omdat het gebouw voor een deel in welstandsluw (ambtelijke toetsing) en voor een deel in welstandsvrij gebied staat. De commissie merkt op dat het in de toekomst, onder de Omgevingswet, wel aan te bevelen is om dergelijke projecten (in een vroeg stadium) aan de gemeentelijke adviescommissie voor te leggen. De VNG-handreiking voor een gemeentelijke adviescommissie wordt aan de orde gesteld. Hierin wordt o.a. gepleit voor een bredere en vroegtijdige advisering over ‘goede omgevingskwaliteit’. Zeker voor de meer complexe zaken en voor plannen met cultuurhistorische aspecten (een erfgoednota is in de maak) is dit van belang. In BUCH-verband wordt aan de inrichting van en opdracht aan deze commissie gewerkt. Afgesproken wordt om hierover voor de zomer ambtelijk en met de commissie verder te praten en na de zomer een gezamenlijk portefeuillehoudersoverleg te organiseren. MOOI Noord-Holland heeft intussen ook ervaring met het werken met een omgevingstafel. De welstandsnota wordt momenteel herzien, maar voorlopig gaat het om een beleidsneutrale herziening. De wens van de commissie om beoordelingskaders voor reclame-uitingen te maken (LED schermen komen steeds vaker voor), wordt nu nog niet meegenomen.
4.2 Overige aanbevelingen door de commissie De Welstandscommissie Castricum doet - vanuit haar ervaringen en inzichten - nog de volgende aanbevelingen: • De commissie is zeer positief over de ontwikkelingen van de ruimtelijke kwaliteit in Duin en Bosch. Dit is onder andere het gevolg van een goed beeld kwaliteitskader en het instellen van een kwaliteitsteam. Deze aanpak kan ook in andere gebieden van Castricum leiden tot een hogere kwaliteit. Publieke plekken zoals bijvoorbeeld delen van het centrum, zijn momenteel welstandsluw. Extra inspanning ten behoeve van behoud van kwaliteit is hier gewenst; • Reclame-uitingen zoals Led schermen hebben een grote impact op de omgevingskwaliteit. De commissie adviseert om hier uitgangspunten voor op te stellen; • De ontwikkeling van duurzaam bouwen is urgent. Veel ingediende plannen houden hier nog nauwelijks rekening mee. Denk na in uw gemeente hoe de bouw kan worden geïnspireerd en gemotiveerd om toekomstbestendig en groen te bouwen; • Nieuwe bouwwerken zijn al wel in principe gasloos. Het valt aan te bevelen om hiervoor richtlijnen op te voeren of in ieder geval op te nemen dat dergelijke duurzaamheidsinstallaties een integraal onderdeel vormen van het architectonisch ontwerp; • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige
25
beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn; • In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. Eind dit jaar brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten. 4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstandscommissie Castricum aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie in 2019 heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
26 PROJECT HOE IS HET MET?
AKERSLOOT
Appartementen Startingerhof Voor grote ontwikkelingen worden in Castricum beeldkwaliteitsplannen opgesteld. Op basis van de beeldkwaliteitsplannen worden welstandscriteria vastgesteld die, na vaststelling door de raad, als bijlage worden toegevoegd aan de gemeentelijke nota. Een van de grotere ontwikkelingen betrof de bouw van vier woningen aan de Heereweg in Bakkum-Noord. Door de initiatiefgroep is uiteindelijk als concept ‘woningen te gast in een natuurlijke omgeving’ gekozen. Er wordt dus veel aandacht besteed worden aan de terreininrichting. De korrel van de woningen zal aansluiten bij de bebouwing die in Bakkum voorkomt, maar de woningen zijn in afwijking van de bebouwing aan het lint verspreid gesitueerd. Qua bebouwingstypologie wordt gekozen voor een meer abstracte uitvoering van een woning onder een zadeldak. De vier woningen zijn intussen gerealiseerd. De commissie spreekt van een geslaagde uitvoering. De terreininrichting is op een natuurlijke manier gedaan en de oost-west doorzichten zijn gewaarborgd. De architectuur past goed bij de gekozen uitgangspunten om te harmoniëren met de natuurlijke omgeving.
De massa in de omgeving geplaatst, Swan Artbuild
27
28
Colofon Auteur Emmy Kanon, coördinator Welstandscommissie Castricum Met bijdragen van Peter de Ruyter, voorzitter Welstandscommissie Castricum Marleen van Driel, architectlid Welstandscommissie Castricum José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, juni 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh
