Jaarverslag Den Helder 2017 | MOOI Noord-Holland by MOOI Noord-Holland

COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

2 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

Voorwoord Den Helder AHOI! Met dit zesde jaarverslag neem ik afscheid als voorzitter van de Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit (CRK)van de gemeente Den Helder. Zes jaar waarin ik Den Helder van haar beste kant heb leren kennen. Met Heldenaren die betrokken zijn bij hun stad, met Heldenaren die trots zijn op hun stad en met Heldenaren die oog hebben voor ruimtelijke kwaliteit in hun stad. In deze zes jaren heb ik Den Helder zien veranderen. Daar waar in 2011 nog een aarzelend begin werd gemaakt met de metamorfose van het stadshart Den Helder is anno 2018 sprake van levendigheid op Willemsoord, een geslaagde herprofilering van de Beatrixstraat en Middenweg en zijn er talrijke succesvolle inpassingsprojecten die de binnenstad sieren. Zowel theater de Kampanje als bibliotheek School 7 vormen hoogtepunten in de gebouwde kwaliteit die veel verder reiken dan de stadsgrenzen van Den Helder. Daarnaast staan zowel in het stadshart van Den Helder maar ook buiten het centrum van Den Helder: in Julianadorp, in Huisduinen en in Nieuw Den Helder, projecten in de steigers die heel veel beloven als het gaat om het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit in Den Helder. Projecten die aansluiten op gebiedsvisies waarin de specifieke ruimtelijke kwaliteit per gebied wordt beschreven en gedefinieerd.

Coverfoto: Bibliotheek (foto Kenneth Stamp)

Samen met de voltallige Commissie Ruimtelijke Kwaliteit kijk ik dan ook voldaan terug op de afgelopen zes jaren waarin de Commissie samen met plantoelichters, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, supervisoren en bestuurders een positieve bijdrage heeft kunnen leveren aan deze prachtige stad aan de Noordkaap van Holland. Een periode waarin enthousiaste opdrachtgevers en initiatiefnemers, particulieren en professionals, gesteund en soms een beetje gestuurd door de CRK ruimtelijke kwaliteit hebben weten te genereren die recht doet aan deze stoere stad aan zee. Een periode die voor mij persoonlijk voorbij is maar voor de Heldenaren zal blijven voortduren in het volharden van de ingezette koers naar kwaliteitsverbetering in hun stad. Ben Ewals, voorzitter Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit, Den Helder

4 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

Inhoud 1.

Kwaliteitssprong

Commissie CRK Den Helder

KLEIN PLAN Oostenrijkse woning Badhuisstraat 88, Huisduinen

Adviezen; cijfers en effecten

GROOT PLAN OSO-terrein, Huisduinen

Beoordelingskaders

MONUMENT OF HERBESTEMMING Gebouw 51 Willemsoord

Op weg naar de Omgevingswet

BIJZONDER PLAN Beatrixstraat, Kwaliteitsverbetering

Evaluatie en aanbevelingen

Colofon

6 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

Hoofdstuk 1 Kwaliteitsprong 1.1 Omgevingskwaliteit in Den Helder De commissie werkt mee aan de totstandkoming van en adviseert over de ruimtelijke kwaliteit in de stad. Voor 2017 kan de commissie terugkijken op een positief proces van advisering over omgevingskwaliteit. Initiatiefnemers, investeerders, supervisoren, architecten en belanghebbenden raadplegen de commissie veelal voor in het planproces. Hierdoor ontstaat veelal een open discussie over wat passend is op die betreffende locatie in de stad en wat minder passend is. Dit open plan- en adviesproces resulteert in mooie plannen die de stad verrijken. Plannen waar nauwelijks een advies voor nodig was en plannen waarbij meerdere keren is overlegd over de inpassing op de locatie. De commissie kijkt met een goed gevoel terug op de afgelopen periode. Daar waar Den Helder jarenlang heeft gezaaid om kwaliteit te genereren is de periode van oogsten van omgevingskwaliteit duidelijk ingezet. Ook als commissie blikken we terug en vooruit naar plannen die er mogen zijn!

1.2 Beatrixstraat e.o. Het stadshart van Den Helder ondergaat een ware metamorfose. Vele plannen zijn al of worden nog in het stadshart gerealiseerd. Het winkelgebied wordt compact vormgegeven en opgespannen tussen het station, het nieuw vorm te geven stadspark en Willemsoord. De Keizerstraat en Spoorstraat winnen aan betekenis. Waardevolle panden worden opgeknapt. De Beatrixstraat en een deel van de Middenweg is vanaf de watertoren tot aan de Zuidstraat opnieuw ingericht en voorzien van een aantrekkelijk laanprofiel met bomen en ruimte voor terrasjes. Aan de Beatrixstraat worden de panden mooi opgeknapt dan wel vervangen door fraaie nieuwe panden. Het project Beatrixstraat15 – 37 laat een dergelijke geslaagde invulling zien waarbij de Beatrixstraat pandsgewijs een gedaanteverwisseling ondergaat. Ook de

plannen voor Wienerhof zijn hierin veelbelovend. De nieuwe bibliotheek op de kop van de Beatrixstraat getuigt van een bijzondere omgevingskwaliteit waarbij nieuw en oud samensmelten in een prachtige bibliotheek. Dit gebouw met de naam school 7 is niet voor niets genomineerd voor de Arie Kepplerprijs 2016. 1.3 Willemsoord Deze kwaliteitsprong is ook goed merkbaar op Willemsoord. Het voormalige marinedok bruist meer en meer van leven. Restaurants, cafés, musea en innovatieve ondernemingen tieren welig naast de nieuwe schouwburg De Kampanje. Deze schouwburg is een bijzonder staaltje van herbestemming en geeft trots blijk van de geslaagde stedelijke transformatie van Willemsoord. Dit gebouw werd in 2016 zelf uitgeroepen tot de winnaar van de Arie Keppler prijs in de categorie utiliteitsbouw. Gebouw 51 is een andere vorm van herbestemming waarbij een bestaande werkplaats transformeert naar horecastrip. Het is niet verwonderlijk dat Den Helder, meer en meer bewust van zijn eigen kracht, binnen en buiten de Provincie Noord-Holland wordt gezien als een trotse stad die weloverwogen en bewust omgaat met zijn eigen kenmerkende maritieme cultuurhistorie. Een hoge omgevingskwaliteit speelt een belangrijke rol als het gaat om het etaleren van deze maritieme trots. De zomerfile naar Texel over de Weststraat wordt voortaan begeleidt door statige nieuwe panden tussen Westgracht en Keizersgracht. Meer dan een reden om de vakantie op Texel te verlengen met een paar dagen Den Helder. 1.4 Huisduinen Ook Huisduinen met de Lange Jaap, Fort Erfprins en Fort Kijkduin laat zich niet onbetuigd als het om een kwaliteitsimpuls in de gebouwde omgeving gaat. Het voormalige OS&O terrein krijgt een geheel nieuwe invulling. Dit terrein dat jarenlang verstoken was van publieke toegang wordt eindelijk

Stationsplein (fotograaf Bertil van Beek)

Willemsoord (fotograaf Bertil van Beek)

ontsloten. Het voormalige monumentale logementsgebouw dat bijna geheel is uitgebrand krijgt een passende bestemming als bezoekerscentrum voor de Atlantikwall. De grote centraal gelegen monumentale werkplaats wordt op een fraaie manier verbouwd tot woongebouw met behoud van de monumentale waarden. Het geaccidenteerde duinlandschap wordt op een passende manier ingevuld met vrijstaande villa’s. 1.5 Julianadorp en Nieuw Den Helder Bovenstaande betekent niet dat er elders in Den Helder geen kwaliteitsprong wordt gemaakt. Zo krijgt Julianadorp in de eigen

dorpse stijl met Julianadorp-Oost een hele nieuwe wijk die aansluit op de bestaande bebouwingsstructuur. Op de locatie ’s Heeren Loo worden nieuwe woningen ingepast in het landschap. In de wijk Nieuw Den helder zijn en worden verschillende inbreidingsprojecten gerealiseerd. Hierbij mag de bijzondere invulling van Kreekpark niet onvermeld blijven. Ook de andere buurten in Den Helder zijn onderwerp van kwaliteitsimpulsen en kwaliteitsverbetering. Ook hier tonen initiatiefnemers, bewoners, ontwerpers en ondernemers de ambitie om bij te dragen aan de ruimtelijke kwaliteit van hun stad.

8 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

Hoofdstuk 2 Commissie CRK Den Helder 2.1 Samenstelling De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 4 Beoordelingskaders). Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstands- en monumentencommissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten).

2.2 Deskundige adviseurs Het goed beoordelen en afwegen van alle aspecten van een bouwplan vraagt vakmanschap. De CRK is, in overleg met uw gemeente, samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Den Helder. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en de bouwinitiatieven. De commissie is benoemd door de gemeenteraad. In 2017 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:

Ir. Ben Ewals Stedenbouwkundige en mede directeur-eigenaar van BUROBEB gevestigd te Amsterdam. Naast de vaste bureauwerkzaamheden heeft hij meerdere nevenfuncties, zoals o.a. lid van de programmaraad voor het Podium van Architectuur Haarlemmermeer en Schiphol, supervisor voor Burggooi, gemeente Alphen aan den Rijn en lid van de adviesraad Ymere. Vanaf 1 januari 2012 is hij voorzitter van de CRK.

Ir. Paul Kramer Architect en directeur/mede-eigenaar bij Hooyschuur architecten + adviseurs gevestigd te Wormerveer. Ron is sinds 1999 aan MOOI Noord-Holland verbonden en heeft in die periode als architectlid en voorzitter deel uitgemaakt van diverse commissies in Noord Holland. Ron is tevens gemandateerd lid van de Erfgoedcommissie van MOOI Noord Holland. Vanaf 2011 is hij lid van de CRK.

Ing. Uda Visser Architect en sinds 2015 directeur en mede-eigenaar bij MEESVISSER in Amsterdam. Zij geeft diverse lezingen en is vanaf 2015 gastdocent aan de Academie van bouwkunst in Amsterdam. Uda is sinds 2015 verbonden aan MOOI Noord-Holland en is sindsdien architectlid van de CRK.

De commissie wordt ondersteund door: Mariette Bruin (foto)

Klankbord ruimtelijke ontwikkelingen De CRK adviseert uw gemeente ook over omgevingskwaliteit in brede zin en wordt ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteitplannen en cultuurhistorische opgaven.

Commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland

Richtsje de Boer Plantoelichter gemeente Den Helder

10 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

2.3 Werkwijze De CRK functioneert tevens als Erfgoedcommissie. In geval van specialistische bouwplannen kan vanuit de erfgoedcommissie van MOOI Noord-Holland kennis worden “ingevlogen”. De vergaderingen vinden plaats op de donderdag in de even weken van het jaar, in het gemeentehuis te Den Helder. De gemandateerde commissie vergadert één maal in de twee weken. De voltallige CRK vergadert één maal in de vier weken aansluitend. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen digitaal gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. Bij de grotere plannen schuift Frits op ten Berg, stedenbouwkundige van de gemeente, aan en informeert de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van Den Helder op www.mooinoord-holland.nl/gemeenten

korte proceduretijden is dit een voordeel. Het vergt wel meer discipline bij het inplannen van bezoekers bij de gemandateerde commissie. Daarnaast is het van belang dat de dossiers in Squit compleet worden gemaakt met vooral ook actuele en goede foto’s.

Opstellen van adviezen De commissie motiveert haar adviezen op basis van de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoördinator, onder de verantwoordelijkheid van voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig vakjargon. De plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden.

Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem genaamd CorSys. Zowel de commissiecoördinator als de plantoelichter en het gemandateerde architectlid hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2018 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van maken ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadvies De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeldstellende bouwplannen graag al voor de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies wordt bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt dan namelijk een stuk sneller. Digitaal gemandateerd werken Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Sinds 2016 is het op afstand digitaal werken door de gemandateerde architect van de CRK geïntroduceerd. De kleinere en herhalingsplannen worden door de gemandateerde rechtstreeks via de gemeentelijke administratie (Squit) ingevoerd. Voordeel van deze aanpak is dat de gemandateerde ook slechts één keer in de vier weken naar Den Helder hoeft te komen. Tevens is het mogelijk plannen snel tussendoor af te handelen. Zeker bij herhalingsplannen met

2.4 Contacten en activiteiten in de gemeente Excursie • In februari heeft de commissie een excursie gemaakt naar Duinpark. • Ter gelegenheid van het afscheid van Martine Loos en Ron Baltussen, na zes jaar zitting te hebben gehad In CRK werd eind februari een excursie gemaakt naar Schouwburg de Kampanje. Na een indrukwekkende rondleiding werd de avond afgesloten met een etentje in het theaterrestaurant STOOM.

'Den Helder heeft een Commissie Ruimtelijke Kwaliteit om onafhankelijk te kunnen adviseren over ruimtelijke kwaliteit bij bouwplannen, bij ruimtelijke plannen en bij monumenten. Den Helder oogst veel lof over de manier waarop het aanzien van de stad verbetert. Het imago-probleem dat Den Helder lang heeft gehad wordt op deze manier langzaam maar zeker opgelost. Dit is voor een groot deel te danken aan een vakkundige onafhankelijke advisering' Frits op ten Berg, stedenbouwkundige gemeente Den Helder

12 PROJECT KLEIN PLAN

DEN HELDER

Oostenrijkse woning Badhuisstraat 88 De 50 houten woningen zijn in 1947, toen Den Helder na de tweede wereldoorlog nagenoeg verwoest was, als noodwoningen neergezet. De woningen zijn een beeldbepalend ensemble geworden waarvan de kwaliteit algemeen ervaren wordt. De zogenaamde Oostenrijkse woning heeft een karakteristieke, robuuste verschijningsvorm met geknikt dak en gepotdekselde gevel en staat in een kenmerkende groene stedebouwkundige setting. In de loop der tijd zijn er allerlei uit- en aanbouwen gerealiseerd, zonder dat het karakter van het totaal verloren is gegaan. De woningen zijn bouwkundig gezien gedateerd, waardoor het verzoek kwam om een geheel nieuwe woning te bouwen, die moest voldoen aan de (duurzaamheids)eisen van deze tijd. De woning wordt iets groter, waardoor een minder steil dak voorgesteld werd. In samenspraak met de aanvragers, die veel oog hebben voor het bestaande karakter van de woning, is besloten om de hellingshoeken en verhoudingen van de kenmerkende kap â&#x20AC;&#x201C; die essentieel is voor de ruimtelijke kwaliteit van dit ensemble â&#x20AC;&#x201C; te handhaven en de nok iets te verhogen om dit mogelijk te maken. De commissie is van mening dat op deze manier met respect voor de bestaande kwaliteiten, een goede inpassing van een nieuwbouwwoning gerealiseerd gaat worden.

Overlay van de dakhellingen

Impressie van de aanvraag

Oostenrijkse woningen in Huisduinen

14 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

Hoofdstuk 3 Adviezen; cijfers en effecten 3.1 Cijfers De CRK heeft in 2017 advies uitgebracht over 312 aanvragen voor een omgevingsvergunning. Dat zijn er 14 meer ten opzichte Aantal planbehandelingen van 2016. Bij 49% van de aanvragen kon in Aantal planbehandelingen

één keer een positief advies gegeven worden. Bij 30% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig.

Aantal planbehandelingen

Tabel 1

SOORT AANTAL BEHANDELINGEN Tabel 1 AANVRAAG Aantal planbehandelingen AANTAL AANVRAGEN Tabel 1 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Omgevingsvergunning 224 351 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Omgevingsvergunning 224 351 waarvan een monument 10 21 Omgevingsvergunning 224 351 waarvan een monument 10 21 nieuwbouw 84 145 waarvan een monument 10 21 waarvan nieuwbouw 84 145 verbouwing 130 185 waarvan nieuwbouw 84 145 waarvan verbouwing 130 185 Preadvies* 32 46 waarvan verbouwing 130 185 Preadvies* 32 46 Reclameaanvraag 19 32 Preadvies* 32 46 Reclameaanvraag 19 32 Adviesaanvraag handhaving 26 31 Reclameaanvraag 19 32 Adviesaanvraag handhaving 26 31 Advies ruimtelijke plannen 2 3 Adviesaanvraag handhaving 26 31 Advies plannen 2 315 Overigeruimtelijke vergaderonderwerpen 9 Advies ruimtelijke plannen 2 3 Overige 9 15 Totaal vergaderonderwerpen 312 478 Overige vergaderonderwerpen 9 15 * Totaal Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen.478 Het totaal aantal preadviesaanvragen was 312 58. Totaal 312 478 * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 58. * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 58.

Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel Aantal2planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen ten opzichte van voorgaande jaren SOORT 2017 2016 Tabel 2 AANVRAAG Tabel 2 SOORT AANVRAAG 2017 2016 Nieuwe aanvragen 268 253 SOORT AANVRAAG 2017 2016 Nieuwe aanvragen 253 Aanvragen van voorgaande jaren 268 44 45 Nieuwe aanvragen 268 253 Aanvragen 45 Herhalingenvan voorgaande jaren 44 166 135 Aanvragen van voorgaande jaren 44 45 Herhalingen 166 135 Totaal behandelingen 478 433 Herhalingen 166 135 Totaal behandelingen 478 433 Totaal behandelingen 478 433

2015

2017

2016

2015

2017 478 2017 478 478

2016 433 2016 433 433

2015 497 2015 497 497

71 % 71 % 22 % 71 % 22 % 22 % 7% 7% 7%

82 % 82 % 12 % 82 % 12 % 12 % 6% 6% 6%

Tabel Hoe 4vaak behandeld? Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W 2017 2016 ADVIEZEN AAN B&W 2017 2016 Totaal nieuwe aanvragen* 243 250 Totaal nieuwe aanvragen* 243 250 Bij eerste behandeling akkoord 40 % 45 % Bij eerste behandeling akkoord 40 % 45 % Bij eerste behandeling niet Bij eerstetenzij behandeling niet akkoord (kleine aanpassing 9% 6% akkoord tenzij (kleine aanpassing 9% 6% nodig) nodig) Bij tweede behandeling akkoord 19 % 13 % Bij behandeling (of tweede niet akkoord tenzij) akkoord 19 % 13 % (of niet akkoord tenzij) Bij derde of verdere behandeling 9% 8% Bij derde(of of verdere behandeling akkoord niet akkoord tenzij) 9% 8% akkoord (of niet akkoord tenzij) Nog in behandeling of definitief Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag 15 % 23 % niet akkoord of aanvraag 15 % 23 % ingetrokken ingetrokken Plan wel akkoord op hoofdlijnen Plan op hoofdlijnen maarwel nogakkoord geen aanvraag voor 7% 5% maar nog geen aanvraag voor 7% 5% vergunning vergunning * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.

2015 2015 301 301

47 % 47 % 5% 5% 17 % 17 % 6% 6% 20 % 20 % 6% 6%

* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.

2015 303 2015 303 43 303 43 151 43 151 497 151 497 497

Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen

Tabel 5 Tabel 5 ERFGOEDAANVRAGEN ERFGOEDAANVRAGEN Totaal aantal Totaal aantal rijksmonumenten rijksmonumenten gemeentelijke monumenten gemeentelijke monumenten beeldbepalende panden beeldbepalende panden panden in beschermd gezicht panden in beschermd gezicht

Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3 van behandelingen Vorm VERDELING AANVRAGEN Tabel 3 Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen Gemandateerd behandeld Totaal behandelingen Gemandateerd behandeld In de welstandscommissie Gemandateerd behandeld behandeld In de welstandscommissie In de de geïntegreerde welstandscommissie behandeld In commissie behandeld met monumentenleden In de geïntegreerde commissie behandeld In demonumentenleden geïntegreerde commissie met met monumentenleden behandeld behandeld

Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld?

82 % 82 % 11 % 82 % 11 % 11 % 7% 7% 7%

2017 2017 15 15

7 7 4 4 2 2 2 2

2016 2016 19 19

9 9 6 6 1 1 3 3

2015 2015 23 23

12 12 5 5 3 3 3 3

Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlagedenhelder2017 kunt u meer cijfers vinden.

16 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2017 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W, alleen betreft het advies Complex 58 (verduurzaming van rijwoningen in de Schooten, waarbij niet alle woningen meedoen) is het college van B&W contrair gegaan. 3.3 Adviezen grote ruimtelijke plannen In 2017 zijn een aantal grote ruimtelijke plannen aan de orde geweest. • Uitwerking van ’t Laar • Volgende fase Willem Alexanderhof • Het Schuinepad op Willemsoord • Zonneparken

Netwerkbijeenkomst

3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De advieswerkzaamheden van MOOI NoordHolland voor behoud en ontwikkeling van omgevingskwaliteit in Noord-Holland gaat verder dan de gemeentelijke adviescommissies. Voor Den Helder hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd: • Bijeenkomst de Nieuwe Omgevingsambtenaar voor bouwtoetsers en beleidsmedewerkers ruimtelijke ordening van aangesloten gemeenten. Tijdens de bijeenkomst werd op interactieve wijze de nieuwe rol van de ambtenaar onderzocht onder de nieuwe Omgevingswet. Frits op ten den Berg en Ingmar Zwier namen deel aan de bijeenkomst. • Gesprek met de gemeente betreft kwaliteitstoetsing de Port of Den Helder. Ben Ewals, voorzitter CRK, nam deel aan het gesprek.

Interview met Frits op ten Berg (fotograaf Kenneth Stamp)

3.5 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland De gemeente Den Helder heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland. Eind maart werd de eerste netwerk bijeenkomst georganiseerd door het Steunpunt in Den Helder met inhoudelijke inbreng van de gemeente. Namens de gemeente namen deel: Henny Kaag, management ruimte/economie, Frits op ten Berg, stedenbouwkundige, Willem Stam, strategisch adviseur en Richtsje de Boer, casemanager afd VVH. Halverwege het jaar vond intern een interview plaats met Frits op ten Berg over het proces herbestemming in Den Helder. Over het Steunpunt Het Steunpunt is een vraagbaak voor gemeenten met vragen over erfgoed, cultuurlandschap, omgevingswet en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en het RCE. Medewerkers van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft, om te sparren over ingewikkelde kwesties of om mee te lezen met nieuwe beleidsstukken. Ook kunnen gemeenten concrete cases voordragen voor een expertmeeting, onderzoek of als interessant voorbeeldproject.

18 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER PROJECT JAARVERSLAG GROOT PLAN 2017

HUISDUINEN

OS&O terrein Diverse onderdelen In 2017 is het OS&O-terrein verder tot stand gekomen. Het plan voor het centraal gelegen â&#x20AC;&#x2DC;Logementsgebouwâ&#x20AC;&#x2122; tot bezoekerscentrum over de Atlantikwall is akkoord bevonden; de resten die na de felle brand in 2009 van het monumentale gebouw zijn overgebleven worden gerestaureerd en samengevoegd met een moderne invulling. De commissie kijkt uit naar de realisering van dit middelpunt in deze nieuwe woonwijk. Er omheen wordt ondertussen veel gebouwd. De CRK heeft afgelopen jaar dan ook diverse vrijstaande woningen mogen beoordelen. Het bestemmingsplan laat veel volume toe, waardoor de woningen dicht op elkaar komen te staan, omdat de aanvragers vaak het maximum opzoeken. De 3D-impressie van het gehele gebied die door Kapitein Jacobs Kapitein architecten wordt bijgehouden geeft een verhelderend beeld van die dichtheid en de aanwezige hoogteverschillen. Dit bureau is betrokken bij het ontwerpen van een aantal woningen op het terrein.

3D-impressie van schetsontwerp, Rietvink architecten

20 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

Hoofdstuk 4 Beoordelingskaders 4.1 Welstandsbeleid De welstandsnota, vastgesteld in 2015 door de gemeenteraad, vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. 4.2 Monumentenbeleid De adviezen over ingrepen aan monumenten worden aangevuld met specifieke criteria die zijn gebaseerd op de â&#x20AC;&#x153;10 uitgangspunten voor het omgaan met monumentenâ&#x20AC;&#x2122;(Federatie Ruimtelijke Kwaliteit 2009). In de welstandsnota is een overzicht van monumenten en beeldbepalende panden opgenomen. Bijeenkomst omgevingswet ambtenaar

4.3 Ruimtelijk beleid Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in vastgestelde beeldkwaliteitplannen. Daarnaast heeft de gemeente Den Helder een reclamenota vastgesteld om reclame-uitingen te reguleren. 4.4 Aanvullingen op het huidige beleid In de loop van 2017 bleek dat de commissie onvoldoende handvatten vond ten aanzien van afstemming supervisie op plantoetsing. Er wordt over een duidelijker taakverdeling nagedacht.

22 PROJECT MONUMENT OF HERBESTEMMING

DEN HELDER

Gebouw 51 Willemsoord In deze rijksmonumentale loods op Willemsoord worden vier horecagelegenheden ondergebracht. De horecagelegenheden worden als "doos-in-doos"-constructie in het monumentale casco geplaatst. Hiermee is de gewenste geluidsisolatie te bereiken voor de nachtcafé-zone. De zone voor de dagcafé’s heeft een minder hoge eis en is in de strook achter de

3D-impressie GeO, ontwerpconcept

entrees geplaatst: een twee meter brede strook voorzien van een glazen dak. De spantconstructie is door deze ingreep deels in het zicht. De zuidgevel heeft op een moderne wijze een aantrekkelijke uitstraling verkregen, door het plaatsen van stalen kaders met houten kozijninvullingen. De monumentale waarde wordt behouden, terwijl iedere horecagelegenheid zijn eigen entree krijgt. De reclame is in deze kaders gevat. Het plan heeft zich o.a via een aantal besprekingen met de CRK ontwikkeld tot een aantrekkelijke uitgaansgelegenheid in Den Helder.

Willemsoord 51 bestaand

Willemsoord 51 terras

24 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet

Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI NoordHolland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog

maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie.

MOOIWAARTS

5.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering.

5.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI Noord-Holland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd. In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt. Die principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt. Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werkproces, het omgevingsplan en de omgevingsvisie. In elk veld kunnen instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente. Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteitsstelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www.mooinoord-holland.nl. 5.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumentenen de welstandscommissie.

MOOIWAARTS

Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit

In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit enkele deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her) ontwikkelingsgebieden of bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr. 3, p. 382).

In 2018 wil MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder werken aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. Zo’n brede commissie heeft deskundigheid in huis over verschillende aspecten van omgevingskwaliteit zoals erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte en in staat is om complexe afwegingen te maken op deze aspecten. Onder de vlag ‘Menukaart voor kwaliteitsadvisering’ werken we samen met geïnteresseerde gemeenten scenario’s uit die verschillende vormen van betrokkenheid van de adviescommissies tonen.

26 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER PROJECT JAARVERSLAG 2017 BIJZONDER PLAN

DEN HELDER

Kwaliteitsverbetering Beatrixstraat Het stadshart van Den Helder is in ontwikkeling en de CRK kan daar regelmatig projecten begeleiden die een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit opleveren. De inrichting van de openbare ruimte van de Beatrixstraat is opnieuw vormgegeven en de afgelopen tijd uitgevoerd, waardoor een prettige

Impressie Kannonenpleintje de Kamerheer, Geurst & Schulze architecten bv

verblijfsruimte gerealiseerd is. Deze stadsruimte wordt omzoomd door diverse renovatie- en nieuwbouwprojecten, waarvan sommige ondertussen gerealiseerd zijn, sommige in uitvoering zijn en een aantal binnenkort wordt aangepakt. De nieuwe gevelwanden worden veelal gekarakteriseerd door het gebruik van ambachtelijk metselwerk. Vaak met een uitgewerkte textuur met reliĂŤf in baksteen. De commissie is verheugd dat de ruimtelijke kwaliteit van de Beatrixstraat zich sterk aan het verbeteren is en dat zij in die ontwikkeling een rol kon spelen; de diverse plannen zijn regelmatig besproken en verfijnd.

Beatrixstraat 15-37, Kapitein Jacobs Kapitein

28 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT DEN HELDER JAARVERSLAG 2017

Hoofdstuk 6 Evaluatie en aanbevelingen 6.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 12 april 2018 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2017. De belangrijkste uitkomsten van dat gesprek zijn; Begin februari is op verzoek van de Stadspartij een informele informatiebijeenkomst georganiseerd. Deze informatieavond staat in het teken van nut en noodzaak van een Welstandscommissie. De Stadspartij Den Helder heeft eerder aangegeven voorstander te zijn van het afschaffen van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en heeft het initiatief genomen voor deze informatieavond. Doel van de avond is de gemeenteraad te informeren over de keuzes die de raad inzake de welstand kan maken en welke overwegingen hierbij een rol kunnen spelen. Een succesvolle avond met positieve reactie van raadsleden. Het is aan het nieuw te vormen college om de discussie verder te voeren. De inzet van de CRK wordt positief ontvangen, aldus de wethouder. Als voorbeelden worden genoemd: de kwaliteitssprong van de Beatrixstraat; de Oostenrijkse woningen in Huisduinen; het OS&O terrein. Plannen voor opknapbeurt van Julianadorp. Als toonaangevend bureau wordt West8 genoemd. Zij hebben een warm hart voor Den Helder en zetten artistieke vaardigheden in. De voorzitter antwoordt hierop dat mede door de inspanning van de stedenbouwkundige en de plantoelichter een goede eenheid wordt gevormd. Door de hechte samenwerking en goede ondersteuning is er onderling vertrouwen, waardoor de plannen die

voorgelegd worden goed en transparant beoordeeld kunnen worden. Van belang is het om in een zo vroeg mogelijk stadium ingeschakeld te worden als het gaat om het tot stand brengen van ruimtelijke kwaliteit. Vanuit de gedachte van de Omgevingswet zal er een discussie op gang komen over het beleid van kwaliteit. De advisering van de commissie gaat steeds meer van toetsend naar begeleidend. Daarom zijn bezoekers zeer welkom. Een integrale afweging wordt belangrijker. Deze discussie zal over het zomerreces getild worden. De rol van een supervisor is in een voortraject van een ontwikkeling interessant voor de CRK. De connectie tussen de supervisor en de commissie moet een nauwe samenwerking zijn. Van tijd tot tijd verslag doen in de CRK wordt als wenselijk gezien. Betreft het Cultureel Erfgoed heeft Den Helder twee groeiperiodes gehad. De gemeente Den Helder hecht veel waarde aan haar cultureel erfgoed. Daarom is zij gestart met het opstellen van een beleidskader. Essentieel is te weten wat in de samenleving, en dan vooral vanuit deskundigheid, belangrijk gevonden wordt. Erfgoed in zijn totaliteit voor het voetlicht brengen wordt als optie genoemd. Als eerste aanzet is een Brainstormbijeenkomst Cultureel Erfgoed georganiseerd. Bij verdere ontwikkelingen zou de CRK ook graag betrokken willen worden. De Erfgoednota is door het college vastgesteld. 6.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit de ervaringen en inzichten doet de CRK nog de volgende aanbevelingen: • Continueer en intensiveer de samenwerking tussen de commissie en betrokken supervisoren om de advisering ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit nog eenduidiger te maken.

• Faciliteer het gesprek over ruimtelijke kwaliteit met commissie, politiek en burgers. Exposeer de sterk verbeterde ruimtelijke kwaliteit van Den Helder • Organiseer in Den Helder een maatschappelijk debat over de maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit. Wat verstaan burgers, ondernemers, bestuurders, maatschappelijke organisaties en deskundigen hieronder? Wat vindt men belangrijk? • Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten. 6.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de CRK, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellenden uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.

Colofon Auteur Commissieleden CRK, bureaucoördinator M. Bruin Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Marlous Ruiter, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit alkmaar, juni 2018

MOOI NOORD-HOLLAND Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh