1
WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
2 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
3
Voorwoord Het zijn turbulente bouwtijden. Na jaren van voorzichtigheid zijn de plannen weer massaal van de grond gekomen. Dat is voelbaar, ook in Diemen. Niet zelden gaat het om enorme aantallen woningen, die de toegestane bouwhoogte tot het maximale benutten.
Voor u ligt het verslag van onze werkzaamheden. De hierin getoonde voorbeelden laten zien op welke manier de commissie een constructieve bijdrage heeft geleverd aan de kwaliteit van het plan. We hopen dat we, met elkaar, Diemen weer een klein beetje mooier hebben gemaakt.
De druk is groot. Meer geld betekent echter niet altijd meer kwaliteit, en gaat soms zelfs ten koste van het publieke domein. Aan de commissie de taak om, naast het private en bedrijfsbelang, ook het publieke belang te dienen: de ruimte van de buurt, van ons allemaal. De nieuwe wijken van nu zijn er over honderd jaar nog, en zullen de verdere ontwikkeling van de buurt, de wijk, de gemeente gaan bepalen. Een goede samenwerking met de stedenbouwkundige is daarbij van grote waarde.
We danken de gemeente voor het vertrouwen en de prettige samenwerking. We verheugen ons erop deze samenwerking in 2018 te kunnen voortzetten.
Willen al deze gebouwde plannen in de toekomst nog steeds gewaardeerd worden, dan moeten ze een ding gemeen hebben: ruimtelijke kwaliteit. Dat heeft niet alleen te maken met een goede woning, maar ook met een fijne buurt, een prettige straat, een mooie fietsroute, ruimte om te kunnen spelen, elkaar te ontmoeten. Een leefomgeving waar zorg aan is besteed, ook buiten de muren van het huis. Het is de optelsom van al deze plannen, groot en klein, die de ruimtelijke kwaliteit van de gemeente vormgeven. Daarom waren we blij met de vele aanvragers die afgelopen jaar in een vroeg stadium van de planvorming bij ons langskwamen. Om te sparren, samen naar de beste oplossing te zoeken. Een dergelijk proces levert doorgaans de beste plannen op, waarop iedereen tevreden kan terugkijken.
Drs. Sophie van Ginneken, Voorzitter Welstands- en Monumentencommissie Diemen
4 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
5
Inhoud 1.
Het jaar 2017
6
2.
Welstand en Monumenten Commissie Diemen
8
BIJZONDER PLAN - Wilhelminaplantsoen
14
3.
Adviezen; cijfers en effecten
16
GROOT PLAN - Muiderstraatweg, De Sniep
20
4.
Beoordelingskaders
22
PLAN VAN KWALITEITSTEAM - Holland Park
24
5.
Op weg naar de Omgevingswet
26
KLEIN PLAN - Jaap Havekottelaan 8, De Sniep
28
6.
Evaluatie en aanbevelingen
31
Colofon
32
6 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
7
Hoofdstuk 1 Het jaar 2017 1.1 Advisering Diemen is een uitzonderlijk gevarieerde gemeente, een collage van zeer uiteenlopende landschappen: bos en weides, bedrijven-terreinen, naoorlogse woonwijken en tuindorpen. Het wordt doorsneden door water, spoortaluds, tramlijnen en asfalt. De veelzijdig-heid van Diemen is terug te zien in de plannen die we het afgelopen jaar behandelden. Veel ontwikkelingen zijn spannend en ambitieus, zoals De Sniep en Holland Park. Ook kwamen een aantal beeldbepalende gebouwen langs, waaronder het Wilhelminaplantsoen, de Diemerdammersluis, de brandweerkazerne aan de D.J. den Hartoghlaan, en een plan voor een toekomstige Brede School de Kersenboom (Sportlaan). En tot slot veel kleine plannen, zoals erfafscheidingen, gevelwijzigingen en reclameborden. Voor alle plannen geldt dat ze een grote impact uitoefenen op de leefomgeving. Steeds zochten we samen met de aanvragers naar de beste oplossing. In de afgelopen jaren is Diemen steeds centraler komen te liggen. Onder de rook van Amsterdam en uitstekend bereikbaar in de regio is het een hotspot voor woning-zoekenden, en daarmee ook voor ontwikkelaars. Veel aandacht van de commissie is daarom uitgegaan naar de plannen voor de Sniep: de punt Sniep (KCAP), woonblokken aan de Muiderstraatweg en de Bottelarij (beide door Rutten van der Weijden) en de eerste fase ontwerpen voor het noordelijk deel van De Sniep (M3H). 1.2 Gemandateerde behandeling Een deel van de plannen is behandeld op het gemeentehuis door de gemandateerde architect Egon Kuchlein, op de donderdagen voorafgaand aan de commissievergadering. Dit betrof overzichtelijke plannen met een relatief voorspelbaar advies, zoals dakkapellen en reclame-uitingen (waar in de welstandsnota duidelijke richtlijnen voor zijn opgesteld). Het bleek een prettige werkwijze, omdat zo meer tijd overbleef voor de complexere plannen tijdens de reguliere vergaderingen, waarin bezoekers meer ruimte kon worden geboden hun plannen toe te lichten.
In dit jaarverslag vertellen we hoe de advisering door de welstandscommissie Diemen in 2017 is verlopen en bespreken we de hoofdlijnen uit projecten waar we als commissie en organisatie aan werken. We gaan ook in op de rol van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering in de komende Omgevingswet.
8 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
9
Hoofdstuk 2 Welstand en Monumenten Commissie Diemen 2.1 Samenstelling De adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 4 Beoordelingskaders). Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belang-rijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstands- en monumenten-commissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten). Klankbord ruimtelijke ontwikkelingen De welstands- en monumentencommissie Diemen adviseert uw gemeente ook over omgevingskwaliteit in brede zin en wordt ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteitplannen en cultuurhistorische opgaven.
2.2 Deskundige adviseurs Het goed beoordelen en afwegen van alle aspecten van een bouwplan vraagt vakmanschap. De welstands- en monumenten-commissie Diemen is, in overleg met uw gemeente, samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Diemen. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeente-lijke organisatie en de bouwinitiatieven.
Drs. Sophie van Ginneken
De commissie is benoemd door de gemeenteraad. In 2017 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Egon Kuchlein
Architectuurhistoricus en voorzitter van de commissie. Architectuurhistoricus, is sinds 1 januari 2017 voorzitter van de commissie. Sophie werkte aan publicaties over architectuur en stedelijke ontwikkeling, en schreef diverse cultuurhistorische adviesrapporten. Daarnaast is zij docent en onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam.
architect AvB, is oprichter van Egeon Architecten. Daarnaast realiseerde hij een aantal eigen projecten en tentoonstellingen en werkte aan stedenbouwkundige studies. Tevens is hij als cultureel entrepreneur verantwoordelijk voor de organisatie van een reeks van culturele projecten en manifestaties en als adviseur beeldende kunst heeft hij diverse gemeente en provincie overheden van advies voorzien. Sinds 2007 is hij als architect verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.
Ir. Hans Kodde Is in 1987 afgestudeerd aan de Technische Hogeschool te Delft, afdeling Bouwkunde. Sinds 1996 is hij eigenaar van Kodde Architecten te Amsterdam, een bureau met grote kennis op het gebied van restauratie en renovatie. Als bestuurslid van de Stichting De Oude Kerk heeft hij het oudste gebouw van Amsterdam onder zijn hoede.
De commissie wordt ondersteund door: Mariette Bruin (foto) commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Ewald Linger plantoelichter gemeente Diemen
Ferdi Ramdien plaatsvervangend plantoelichter gemeente Diemen
10 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
11
2.2 Werkwijze De welstands- en monumentencommissie komt op maandag in de oneven weken van het jaar in Diemen bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belang-hebbenden en geĂŻnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen digitaal gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. Bij de grotere plannen schuift de [invullen: de afdeling stedenbouw of de stedenbouwkundige van de gemeente] aan en informeert de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium.
Commissie aan het werk
De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van Diemen op www.mooinoord-holland.nl/gemeenten Opstellen van adviezen De commissie motiveert haar adviezen op basis van de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoĂśrdinator, onder de verantwoorde-lijkheid van voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig vakjargon. De plantoe-lichter zorgt voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI NoordHolland ontwikkeld planregistra-tiesysteem genaamd CorSys. Zowel de commissiecoĂśrdinator als de plantoelichter en de gemandateerde architectleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig
digitaal werken te kunnen maken. In 2018 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van maken ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadvies De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeldstellende bouwplannen graag al voor de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies wordt bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt dan namelijk een stuk sneller. Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Sinds de 2e helft van dit jaar bestaat de mogelijkheid de kleinere plannen in een vergadering met de geman-dateerde architect af te handelen. Deze vergadering vindt plaats voorafgaand aan de reguliere vergadering zodat plannen die meer aandacht vragen daarheen doorgeschoven kunnen worden.
12 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
13
2.4 Contacten en activiteiten in de gemeente Advisering Monumenten Binnen de gemeente Diemen wordt MOOI NoordHolland op diverse manieren betrokken bij vraagstukken omtrent de kwaliteit van de leefomgeving. De meeste aanvragen voor monumenten kunnen door de commissie zelf worden afgedaan. Voor meer gespecialiseerde vraagstukken kan ze een plan doorverwijzen naar haar collega’s van de Erfgoedcommissie. Dit was in 2017 het geval bij de herbouw van het rijksmonument aan de Overdiemerweg 13. Het betreft een stal uit 1885, onderdeel van het complex van dwarshuisboerderij 'Jacht- en Vislust’. Onder begeleiding van de erfgoedcommissie zal het plan in de loop van 2018 verder worden ontwikkeld. Overleg met de stedenbouwkundige In de commissie schuift zo nu en dan de stedenbouwkundige van de gemeente aan om bepaalde bijzondere ontwikkelingen te bespreken. Dat ervaart de commissie als zeer waardevol omdat zij dan al vroeg bij de planvorming betrokken wordt, wat leidt tot constructieve discussies waarbij soms belangrijke kwalitatieve uitgangspunten nog besproken kunnen worden. Dit was het onder meer het geval bij de brandweerkazerne, de plannen in de Sniep, en advies inzake een reclamemast aan de A1. Halverwege het jaar vertrok Tijl de Jonckheere. Zijn rol is overgenomen door Marijke Bruinsma.
Holland Park
t
14 WELSTANDSEN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN PROJECT JAARVERSLAG 2017 BIJZONDER PLAN
DIEMEN
Wilhelminaplantsoen Ouddiemerlaan Sinds het najaar van 2014 is één van onze commissieleden, Hans Kodde, betrokken bij de planvorming van het Holland Park. Hij is één van de leden van het kwaliteitsteam Holland Park, welke tot taak heeft om in een vroeg stadium de geplande ontwikkelingen te toetsen aan het vastgestelde beeldkwaliteitsplan. In het kwaliteitsteam hebben de verschillende partijen zitting met ieder zijn of haar eigen expertise. In het afgelopen jaar zijn er tien zittingen geweest waarbij zowel de stedenbouwkundige opzet, de openbare ruimte als de verschillende gebouwen aan de orde zijn gekomen. Door deze toetsing in een apart geformeerd team wordt een beoordeling van een plan in een te laat stadium door de Welstands- en Monumentencommissie vermeden. Mede door deze opzet zijn in 2016 de eerste omgevingsvergunningen afgegeven, en is de bouw nu in volle gang. De verwachting is dat de gemeente Diemen medio 2020 een levendige en spraakmakende buurt rijker zal zijn.
15
16 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
Hoofdstuk 3 Adviezen
SOORT AANVRAAG
AANTAL AANVRAGEN
AANTAL BEHANDELINGEN
Omgevingsvergunning
77
120
waarvan nieuwbouw
23
44
waarvan verbouwing 17 Preadvies*
54
76
11
14
Reclameaanvraag
7
9
Adviesaanvraag handhaving
4
4
Overige vergaderonderwerpen
1
1
Totaal
100
148
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 17.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel 2
3.1 Cijfers In 2017 heeft de Welstands- en Monumentencommissie Diemen 100 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 8 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met herhalingen was het totaal aantal planbehandelingen 148.
Dat zijn er 29 meer ten opzichte van 2016. Bij 50% van de aanvragen kon in één keer een positief advies gegeven worden. Bij 35% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig.
Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen Tabel 1 Tabel 1 AANVRAAG SOORT
SOORT AANVRAAG Omgevingsvergunning Omgevingsvergunning waarvan nieuwbouw waarvanverbouwing nieuwbouw waarvan waarvan verbouwing Preadvies* Preadvies* Reclameaanvraag Reclameaanvraag Adviesaanvraag handhaving Adviesaanvraag handhaving Overige vergaderonderwerpen Overige vergaderonderwerpen Totaal
2015
Nieuwe aanvragen
92
83
103
Aanvragen van voorgaande jaren
8
8
3
Herhalingen
48
28
17
Totaal behandelingen
148
119
123
2016
2015
AANTAL AANVRAGEN AANTAL AANVRAGEN 77
AANTAL BEHANDELINGEN AANTAL BEHANDELINGEN 120
VERDELING AANVRAGEN
77
23 23 54
120
44 44 76
Gemandateerd behandeld
7%
0%
4%
11 711
54
14 914
76
In de welstandscommissie behandeld
93%
100 %
96 %
47 14
SOORTaanvragen AANVRAAG Nieuwe Nieuwe aanvragen Aanvragen van voorgaande jaren
2017 92 892
2016 83 883
Aanvragen van voorgaande jaren Herhalingen Herhalingen Totaal behandelingen
8 48 48 148
8 28 28 119
Totaal behandelingen
148
119
Totaal behandelingen
148
119
123
Hoe vaak behandeld? Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen*
2017
2016
2015
88
83
94
Bij eerste behandeling akkoord
35 %
42 %
63 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
15 %
17 %
6%
2015 2015 103
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
15 %
13 %
6%
3103 3 17
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
8%
5%
2%
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
23 %
19 %
17 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
5%
4%
5%
17 123 123
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
2017 2017 148 148
2017
Hoe vaak behandeld?
49 14
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel 2 Aantal planbehandelingen ten opzichte van voorgaande jaren Tabel 2 AANVRAAG SOORT 2017 2016
Gemandateerd behandeld In de welstandscommissie behandeld In de welstandscommissie behandeld
2016
Vorm van behandelingen Tabel 3
17. * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 17.
VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen Totaal behandelingen Gemandateerd behandeld
2017
Vorm van behandelingen
1 1 100 148 * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het Totaal 100 148totaal aantal preadviesaanvragen was
Tabel 3 Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN
SOORT AANVRAAG
2016 2016 119 7% 7% 93% 93%
119
2015 2015 123 0% 0% 100 % 100 %
123
Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlagediemen2017 kunt u meer cijfers vinden. 4% 4% 96 % 96 %
18 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
19
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2017 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W Een aanzienlijk effect heeft de commissie weten te bereiken in De Sniep, waar steeds gestuurd is op een gevarieerd, stedelijk gevelbeeld met hoogwaardige materialen en levendig gebruik van de straat en de collectieve ruimtes binnen de open bouwblokken. Bij nieuwe uitbreidingen, zoals terrassen en dakkapellen, miste zij nog wel aanvullende kaders (zie aanbevelingen). Het project Wilhelminaplantsoen heeft, mede door de adviezen, gewonnen aan eenheid.
School Sniep
Tot slot, en wellicht ten overvloede kan worden opgemerkt dat veel adviezen onzichtbaar zijn. Het overgrote deel van de adviezen beoogt namelijk een zekere ‘eenheid in verscheiden-heid’. Zeker bij kleine, particuliere aanpassingen, valt het juist op wanneer dit niet het geval is. Hierbij valt te denken aan het vermijden van hoge schuttingen, veel te grote dakkapallen, afwijkend of laagwaardig materiaalgebruik, fel kleurgebruik, grote lichtreclames, dichte gevelwanden, enzovoort, en juist het aanmoedigen van hoogwaardig materiaalgebruik, bescheiden reclame-uitingen, open gevels en met zorg ontworpen erfafscheidingen. Door middel van heldere kaders en goed overleg tussen commissie en aanvrager, worden deze adviezen doorgaans overgenomen, naar volle tevredenheid van de aanvragers.
t
20 WELSTANDSEN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN PROJECT JAARVERSLAG GROOT PLAN 2017
DIEMEN
Woningen Muiderstraatweg
De Sniep
Deelplan 10 is een van de laatste grote bouwvelden van het uitbreidingsplan De Sniep. Het grenst aan een zijde aan de Muiderstraatweg en maakt onderdeel uit van een oplopende reeks bebouwing richting spoorlijn. De bebouwing, in een doorsneden carré-vorm, bestaat uit grondgebonden woningen. Aan de Muiderstraatweg zijn deze 4,5 bouwlaag hoog met een beletage en wordt met een halfverdiepte parkeerkelder, het parkeren voor het blok opgelost. Deze zijde is voorzien van verschillende geveltypes, kap, dwarskap, plat dak, en gevelsprongen van max. 60 cm. De beletage sluit aan op het dak van de achterliggende parkeergarage en geeft zo ruimte voor een daktuin. De andere zijden van het carré bestaan uit verschillende types van 2/ 3 bouwlagen in kleinere blokken en in het bebouwde binnenhof twee blokken van 5 woningen. Voor de ontsluiting hiervan wordt een doorgaande voetgangers route getekend en een aantal kleinere ‘achterommetjes’. De commissie heeft waardering voor de diverse en afwisselende invulling van het blok, maar constateert dat er door de hoge bebouwingsdichtheid grote druk ligt op de openbare ruimte. Ze vraagt aandacht de afwisseling en uitwerking van de verschillende types en de aansluiting op elkaar, de inrichting van het maaiveld, de erfafscheidingen en aansluiting op de openbare ruimte, met name de koppen van de blokken. In een aantal sessies worden deze zaken besproken en uitgewerkt. De commissie gaat 25 september akkoord op hoofdlijnen.
21
22 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
23
Hoofdstuk 4
Beoordelingskaders 4.1 Welstandsbeleid De welstandsnota, vastgesteld in 2012 door de gemeenteraad, vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstands-gebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. 4.2 Monumentenbeleid De adviezen over ingrepen aan monumenten worden gebaseerd op de Beleidsnota Cultuurhistorie Diemen (2003). Specifieke wijzigingen aan monumenten worden altijd gebaseerd op de redengevende omschrijvingen en eventuele cultuurhistorische rapporten van het desbetreffende object.
Sniep
4.3 Ruimtelijk beleid Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in het beelkwaliteitsplan Holland Park. 4.4 Aanvullingen op het huidige beleid In de loop van 2017 bleek dat de commissie onvoldoende handvatten vond ten aanzien van de beoordeling van dakkapellen in De Sniep, en bij de gecombineerde bedrijfsbebouwing op Verrijn Stuart. Het is aan te bevelen hier, eventueel in samenwerking met de commissie, werkbare kaders voor op te stellen.
t
24 PROJECT KWALITEITSPLAN
DIEMEN
Kwaliteitsteam
Holland Park Sinds het najaar van 2014 is één van onze commissieleden, Hans Kodde, betrokken bij de planvorming van het Holland Park. Hij is één van de leden van het kwaliteitsteam Holland Park, welke tot taak heeft om in een vroeg stadium de geplande ontwikkelingen te toetsen aan het vastgestelde beeldkwaliteitsplan. In het kwaliteitsteam hebben de verschillende partijen zitting met ieder zijn of haar eigen expertise. Inmiddels zijn de eerste woningen opgeleverd en is een aanvang gemaakt met de infrastructuur en de aanleg van het aanliggende park. Wie in de buurt rond riidt kan het niet ontgaan dat, gezien het aantal bouwkranen, het hier gaat om één van de grootste ontwikkelingen die momenteel in Diemen plaatsvindt. In het totaal zullen er tegen het einde van 2019 ongeveer 3500 woningen opgeleverd zijn , waarbij op dit moment sprake is van een verdere uitbreiding van deze geheel nieuwe woonwijk.
25
26 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
27
Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet
Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI Noord-Holland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie.
5.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI NoordHolland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd. In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt. Die principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt.
MOOIWAARTS
5.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering.
Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werk-proces, het omgevingsplan en de omgevings-visie. In elk veld kunnen instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente. Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteits-stelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www.mooinoord-holland.nl. 5.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumenten- en de welstandscommissie. In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit enkele deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat
MOOIWAARTS
Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit
gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her)ontwikkelingsgebieden of bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr. 3, p. 382). In 2018 wil MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder werken aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. Zo’n brede commissie heeft deskundigheid in huis over verschillende aspecten van omgevingskwaliteit zoals erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte en is in staat is om complexe afwegingen te maken op deze aspecten. Onder de vlag ‘Menukaart voor
kwaliteitsadvisering’ werken we samen met geïnteresseerde gemeenten scenario’s uit die verschillende vormen van betrokkenheid van de adviescommissies tonen.
28 PROJECT KLEIN PLAN
DIEMEN
Hekwerk en balkon
Jaap Havekottelaan 8 Een mooi voorbeeld van het effect van welstand bij kleine aanvragen is het plan voor een hekwerk en balkon op een uitbouw aan de Jaap Havekottelaan 8. Op een aanbouw bij een woning in een kenmerkende architectuur met een traditionele referentie wordt een gematteerd glazen hekwerk voorgesteld gevat met metalen balusters welke aan de buitenzijde van de onderbouw zijn bevestigd. De welstandscommissie geeft aan een dergelijk hekwerk transparant zou dienen te zijn en aangepast op de architectuur. In een volgend overleg met de aanvrager passeren een aantal mogelijkheden. Hij stelt aan de hand van het gesprek een variant voor met een zwart spijlenhekwerk met ballusters binnen de dakrand. De commissie is van mening dat hiermee goed wordt aangesloten op de architectuur en tegemoet gekomen is aan haar vraag en gaat akkoord.
29
30 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE DIEMEN JAARVERSLAG 2017
31
Hoofdstuk 6 Evaluatie en aanbevelingen 6.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatief-nemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 4 juli 2018 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2017. De belangrijkste uitkomsten van dat gesprek zijn: 1. Wethouder Lex Scholten heeft vragen bij de aanbevelingen, in het bijzonder de suggestie van de commissie om vanuit de gemeente nieuwe handvatten te formuleren voor De Sniep en Verrijn Stuart. De commissie geeft aan dat De Sniep een nieuwe fase is ingegaan (er worden allerlei uitbreidingen gerealiseerd); Verrijn Stuart is een gebied in transitie, waar een kwaliteitsslag gaande is. Richard Bosman erkent dat het beeldkwaliteitsplan voor De Sniep heel goed heeft gewerkt om de woningen te realiseren, maar dat het voor de huidige uitbreidingen (dakkapellen, erfafscheidingen) niet meer toereikend is. Scholten stelt voor vanuit de gemeente gezamenlijke uitgangspunten te formuleren, met als doel te komen tot een geactualiseerde welstandsparagraaf voor beide uitleglocaties. 2. De commissie geeft aan dat zij regelmatig overleg met de stedenbouwkundige waardevol vindt. De afgelopen maanden heeft het overleg minder frequent plaatsgehad o.m. doordat er sprake was van kleinere plannen. Desondanks is een regelmatig overleg van belang, de commissie zal hiervoor contact opnemen met Marijke Bruinsma. 3. De gemeente bereidt zich voor op de Omgevingswet. Richard Bosman geeft aan dat er vanuit DUO+ kwartiermakers zijn aangesteld die hierin samen optrekken. Dorine van Hoogstraten adviseert te kijken naar de nieuwe welstandsnota
van de gemeente Waterland: deze geeft een goed beeld van de ‘uitnodigingsplanologie’ die met de naderende Omgevingswet beoogd wordt. De nieuwe nota van Waterland is te downloaden via https://www.mooinoordholland.nl/portfolio-items/nota-uiterlijkebouwwerken-waterland-2018/ 4. Lex Scholten geeft een toelichting op het nieuwe coalitieakkoord. Belangrijke thema’s voor de komende jaren zijn duurzaamheid, klimaatadaptatie (hitte, water, groen), inbreiden en verdichten binnen het bebouwde gebied. Daarnaast wordt gestreefd naar een hoger percentage sociale woningbouw (die nu nog zo’n 23 % van de woningvoorraad beslaat). Het beoogde aantal nieuwe woningen zal in zijn totaliteit ongeveer 3200 bedragen verspreid over diverse grote en kleine locaties. De belangrijkste nieuwbouwlocatie voor de komende jaren is Holland Park West. 5. Richard Bosman geeft aan dat sommige welstands-adviezen op juridische bezwaren zijn gestuit. Egon Kuchlein, die namens de commissie de adviezen formuleert, geeft aan dat de adviezen een vast (juridisch) format volgen, dat voor alle gemeentes in Noord-Holland wordt gebruikt. Desondanks erkent hij dat het van groot belang is dat de adviezen juridisch houdbaar zijn. Ook is het belangrijk te vermelden dat Diemen werkt met een beperkter set adviesuitspraken dan in de meeste andere gemeenten (plannen mogen bijv. niet worden ‘aangehouden’ of beoordeeld met ‘niet akkoord, nader overleg’, wat vaker dan nodig leidt tot een ‘niet akkoord’). Egon Kuchlein stelt voor na de zomer de adviezen te bespreken met de juridisch medewerker van de gemeente en waar mogelijk af te stemmen op de specifieke vraag vanuit de gemeente Diemen. Tegelijkertijd wordt de opzet van de huidige adviezen besproken met de juridisch medewerker van MOOI NoordHolland.
6.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit de ervaringen en inzichten doet de commissie Diemen nog de volgende aanbevelingen: • Er zijn onvoldoende handvatten ten aanzien van de beoordeling van dakkapellen in De Sniep, en bij de gecombineerde bedrijfsbebouwing op Verrijn Stuart. Het is aan te bevelen hier, eventueel in samenwerking met de commissie, werkbare kaders voor op te stellen teneinde eensluidend en helder te kunnen adviseren. • Organiseer in uw gemeente een maatschappelijk debat over de maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit. Wat verstaan burgers, ondernemers, bestuurders, maatschappelijke organisaties en deskundigen hieronder? Wat vindt men belangrijk? • Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit. • Bespreek de tien principes voor een omgevingsplan op kwaliteit en werk ze uit voor uw gemeente, als een ‘programma van eisen’ voor het omgevingsplan. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten. 6.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstand- en Monumenten-commissie Diemen, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor inzetten en aan bijdragen. In het
jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellende uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.
32
Colofon Auteur Mariette Bruin, bureaucoördinator Welstand en Monumenten Commissie Diemen Met bijdragen van Sophie van Ginneken, lid Welstand en Monumenten Commissie Diemen Egon Kuchlein, lid Welstand en Monumenten Commissie Diemen Welstand José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Marlous Ruiter, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, oktober 2018
MOOI NOORD-HOLLAND Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh