1
WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
2 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
“Uit ervaring weet ik hoe complex bouwopgaven zijn. Ik vind het daarom belangrijk dat het gesprek over ruimtelijke kwaliteit in een zo vroeg mogelijk stadium wordt gevoerd.” Yvonne Roos-Bakker, wethouder Ruimtelijke ordening en Volkshuisvesting
3
Voorwoord - Bai oos op ’t durp, ja, we hewwe hier alles wat 'n bedelaar toekomt West-Friesland is een taalgebied, er wonen misschien wel een paar Friezen maar de Westfriese taal wordt nog door tienduizenden gesproken tot in de kop van Noord-Holland en op Texel. Er bestaat zelfs een woordenboek, het Pannekeet Westfries Woordenboek. Wat heeft dit alles te maken met het werk van de welstandscommissie, zult u zich afvragen. Het beoordelen van bouwplannen wordt voor een belangrijk deel ingegeven door wat ‘streekeigen’ heet. Het behoud en versterken van regionale architectuur draagt bij aan de herkenbaarheid van de omgeving waarin iemand zich bevindt. Zo vindt men een stelphoeve in Friesland en een vierkantshoeve vooral in Zuid-Limburg. Waar lokale gemeenschappen zich in vroeger tijden geborgd voelden in een omgeving met bepaalde bouwtradities, staat in onze tijd de ‘eigenheid’ van een streek onder druk. We laten onze smaak bepalen door wat we zien in films, tijdens het reizen in de wereld en wat de bouwmarkten ons bieden, maar de aandacht voor de schoonheid van de eigen bouwtraditie, die wordt gekenmerkt door eenheid in verscheidenheid, wordt daarbij vaak veronachtzaamd. Het resultaat is vaak opvallend eenduidig. Zo valt het de commissieleden op dat in veel bouwaanvragen donkergekleurde gevelkozijnen worden gewenst. Ook wordt de courante roodbruine baksteen van Nederlandse rivierklei vaak vervangen door spierwitte, grijze of zwarte gevels. Donkere bakstenen gevels in historiserend vormgegeven woningen met donkergrijze kozijnen leveren een somber beeld op in een straatbeeld en slaan gaten in de samenhangende straatbeelden.
Daarom acht de commissie het van belang om in sommige gevallen met de aanvrager in gesprek te gaan om te zien of er een passend resultaat kan worden bereikt, bijvoorbeeld door te wijzen op de mogelijkheden die moderne architectuur biedt. Ook in 2019 hebben deze gesprekken plaatsgevonden met een opvallend positief resultaat. Desgevraagd bleek de aanvrager blij met de planverbeteringen. Natuurlijk verandert onze leefomgeving. Sinds 1950 is het aantal inwoners in Nederland bijna verdubbeld en dat heeft z’n weerslag op onze woon- en werkomgeving. De commissie welstand waakt voor al te grote transformaties in de publieke ruimte zodat de charme van de eigen woonomgeving niet verloren gaat door de waan van de dag. Ing. Nico Zimmermann, plaatsvervangend voorzitter
4 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
Doorkijk naar het landschap met zonne- en windenergie, gezien vanaf de dr. Nuijensstraat in Westwoud
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
7
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
BIJZONDER/GROOT PLAN - Herbestemming Zuivelfabriek in Wijdenes
12
3.
Uw adviezen in 2019
14
MONUMENT OF HERBESTEMMING - Renovatie Stolp in Oosterleek
20
KLEIN PLAN - Kitesurfschool aan de dijk in Schellinkhout
22
4. Evaluatie en aanbevelingen HOE IS HET MET? OUD PLAN - Moderne stolp in Westwoud Colofon
24 26 28
6 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie. Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft. Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een
handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken. Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige Welstandscommissie Drechterland is echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie. Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei
7
Het gemeentehuis van Drechterland in Hoogkarspel. De vergaderlocatie van de Welstandscommissie Drechterland
naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Voor zover wij weten is er in uw gemeente nog geen plan gemaakt voor het nieuwe adviesstelsel. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we – in samenspraak met onze ambtelijke contactpersonen – een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit, benoemingsvoor-
stel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst. De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De Welstandscommissie Drechterland is benoemd door de gemeenteraad. Dit is sinds 2008 gedelegeerd aan het college van Burgemeester en Wethouders. De commissie is samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Drechterland. Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten
van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
ing. Nico Zimmermann, architect en plv. voorzitter van de commissie
ing. Patrick van Emmerik, architect en lid van de commissie
ir. Dana Ponec, architect en stedenbouwkundige en lid van de commissie
9
De commissie werd ondersteund door:
Kim Zweerink Commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Rob Laan Plantoelichter gemeente Drechterland.
10 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
2.2 Werkwijze De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. Bij grotere plannen is de afdeling ruimtelijke ordening van de gemeente aanwezig om de commissie te informeren. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig ingewikkeld vakjargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.
Preadviezen Veel plannen worden in het stadium van de vergunningverlening aan de commissie voorgelegd. Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Ambtelijke behandeling Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Voor veel voorkomende kleine plannen zijn in de welstandsnota zo vast mogelijk omlijnde criteria opgenomen. Deze plannen worden door de gemeentelijke ambtenaren getoetst aan de welstandsnota. In het geval de plannen afwijken van de criteria voor kleine bouwwerken of als de aanvrager zijn bouwplan graag door de commissie behandeld wil zien, wordt deze alsnog voorgelegd aan de commissie. Ook grotere bouwplannen die qua architectuur vergelijkbaar zijn met al eerder gerealiseerde bouwwerken en door de welstandscommissie positief zijn beoordeeld, kunnen ambtelijk worden beoordeeld. Het beleid ambtelijke welstandstoets Drechterland 2014 is te downloaden via deze link. In 2019 zijn volgens de gemeente ca 20% van de aanvragen ambtelijk beoordeeld. 2.3 Beoordelingskaders Er zijn meerdere gemeentelijke beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De Welstandsnota Drechterland vastgesteld in 2011 door
11
de gemeenteraad, is het belangrijkste kader. Via deze link kunt u de welstandsnota voor uw gemeente inzien. Ook bestaat er erfgoedbeleid. Dit is opgenomen in de monumentenverordening Drechterland 2011. Via deze link kunt u lezen welk erfgoedbeleid uw gemeente voert. Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in het beeldkwaliteitsplan Reigersborg. In veel gevallen zijn ook het bestemmingsplan en ander ruimtelijke ordeningsbeleid voor de commissie relevant. De bestemmingsplannen kunt u via deze link vinden. De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen. In de loop van 2019 zijn wij enkele verbeterpunten tegen gekomen: • De duurzaamheidsopgave zal effect hebben op de kwaliteit van de openbare ruimte. De commissie adviseert na te denken hoe zonnepanelen en dergelijke vanuit de openbare ruimte zichtbare installaties geïntegreerd kunnen worden in het architectonisch, stedenbouwkundig of landschappelijk ontwerp. Zijn er manieren om collectief zonne-energie op te wekken? • Ruimtelijke kwaliteit gaat niet alleen over het ontwerp van de bebouwing. Het gaat ook over de situering van de bebouwing in de omgeving en de vormgeving van de plek. De commissie adviseert hierover mogelijkheden op te nemen in de welstandsnota; • In de welstandsnota zijn de criteria voor het kleurgebruik beperkt voor wat betreft de reguliere welstandsgebieden. Ruimtelijke kwaliteit zit soms juist in kleine details. De kleurstelling van kozijnen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op de expressie van de voorgevel en de samenhang tussen de bebouwing.
12 BIJZONDER/GROOT PLAN
WIJDENES
Herbestemming Zuivelfabriek De voormalige zuivelfabriek in Wijdenes bestaat uit twee delen: de in 1913 gebouwde zuivelfabriek en het later aangebouwde sobere kaaspakhuis. De zuivelfabriek is tot 1945 in werking geweest en heeft daarna als huisvesting voor verschillende functies gediend. Nu wordt het verbouwd tot appartementencomplex. De commissie heeft waardering voor de wijze waarop de architect de karakteristieken van het pand heeft weten te behouden en de doorzichten naar het polderlandschap heeft hersteld. In het ontwerp wordt uitgegaan van vier heldere volumes: de fabriek, het pakhuis, en twee aanbouwen van één laag aan de achterzijde. De voorgevels van de fabriek en het pakhuis worden behouden, de overige gevels worden opnieuw opgebouwd in de stijl van het bestaande gebouw. Bij de zuivelfabriek komt de detaillering terug, bij het kaaspakhuis wordt de sobere verticale geleding versterkt. De aanbouwen worden in dezelfde kleur als het metselwerk uitgevoerd om het volume rustig te houden. De commissie merkte op dat door het balkon aan de voorzijde meer in de oksel te situeren, de heldere scheiding tussen fabriek en pakhuis beter tot zijn recht zou komen. Voorts merkte ze op dat donkergrijze kozijnen niet pasten bij de zuivelfabriek en dit een ongewenste gesloten uitstraling veroorzaakte. De opmerkingen zijn in het plan verwerkt. De kozijnen van zowel de zuivelfabriek als het kaaspakhuis worden nu uitgevoerd in wit.
“Bedankt voor het constructieve meedenken met het plan. Wij hebben de opmerkingen goed kunnen verwerken.” Initiatiefnemer
13
De voorgevel van de Zuivelfabriek in Wijdenes, met links de zuivelfabriek en rechts het kaaspakhuis (JOP design)
De westgevel van de Zuivelfabriek in Wijdenes (JOP design)
14 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Uw adviezen in 2019 3.1 Cijfers De Welstandscommissie Drechterland heeft in 2019 advies uitgebracht over 74 aanvragen voor een omgevingsvergunning. In 2019 waren er 106 uitgebrachte adviezen. Bij 42% van de aanvragen kon in één keer een positief advies gegeven worden. Bij 32% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig. Het aantal preadviezen was in 2019 29 gevallen ten opzichte van 26 gevallen in 2018.
Naast het percentage plannen dat in één keer akkoord wordt bevonden, zijn er nog de plannen: • waarop bij een preadvies 'akkoord op hoofdlijnen' wordt geadviseerd; • die worden 'aangehouden', omdat ze niet voldoen aan de indieningsvereisten; • met een 'niet akkoord, tenzij', die met een kleine wijziging akkoord zijn; • die vallen onder de kleine bouwinitiatieven en die amtelijke worden getoetst. De complexe plannen worden aan de commissie voorgelegd.
Jaarcijfers 2019 Welstandscommissie Drechterland Aantal planbehandelingen
In 2019 heeft de Welstandscommissie Drechterland 74 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 5 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met herhalingen was het totaal aantal planbehandelingen 106. Deze zijn als volgt verdeeld:
Aantal planbehandelingen
SOORT AANVRAAG
AANTAL AANVRAGEN
AANTAL BEHANDELINGEN
PERCENTAGE HERHALINGEN T.O.V. DE AANVRAGEN
Omgevingsvergunning
52
80
54 %
waarvan nieuwbouw
29
43
48 %
waarvan verbouwing
23
37
61 %
Preadvies*
17
20
18 %
Reclameaanvraag
1
1
0%
Adviesaanvraag handhaving
1
1
0%
Overige vergaderonderwerpen
3
4
33 %
Totaal
74
106
43 %
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 23.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
Nieuwe aanvragen
69
65 %
69
59 %
108
62 %
Aanvragen van voorgaande jaren
5
5%
7
6%
13
8%
Herhalingen
32
30 %
40
34 %
52
30 %
Totaal behandelingen
106
100 %
116
100 %
173
100 %
waarvan préadviezen
29
27 %
26
22 %
24
14 %
waarvan reclameaanvraag
1
1%
0
0%
0
0%
waarvan handhaving
1
1%
0
0%
0
0%
Aantal aanvragen per soort bouwwerk:
SOORT AANVRAAG
AANTAL AANVRAGEN
AANTAL BEHANDELINGEN
HERHALINGEN T.O.V. DE AANVRAGEN
Bezoek
52
80
54 %
Omgevingsvergunning
15
nieuwbouw 29in aanwezigheid van architecten 43 48 % Dit is Erwaarvan hebben dit jaar 34 behandelingen plaatsgevonden en/of de planindieners. 32% van het totaal aantal behandelingen. waarvan verbouwing 23 37 61 %
Preadvies*
Adviezen
17
20
18 %
Reclameaanvraag 1 De adviezen over het totaal aantal planbehandelingen zijn als volgt1 verdeeld: Adviesaanvraag handhaving 1 1
0%
ADVIEZEN AAN B&W Overige vergaderonderwerpen
2017 33 %
2019 3
0%
2018 4
Akkoord 44 42 % 49 42 % 71 41 % Totaal 74 106 43 % *Akkoord Dit zijn de waarvoor nog geen 7omgevingsvergunningaanvraag was oppreadviezen hoofdlijnen 7% 12 is ontvangen. 10Het % totaal aantal 13 preadviesaanvragen 8% 23.
Niet akkoord, tenzij
21
20 %
Aantal planbehandelingen Niet akkoord, nader overleg ten opzichte 10 voorgaande 9 %jaren:
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
17
15 %
36
21 %
11
9%
21
12 %
Niet akkoord 12 11 % 17 15 % 8 5% SOORT AANVRAAG 2019 2018 2017 Aanhouden 7 7% 10 9% 23 13 % Nieuwe aanvragen 69 65 % 69 59 % 108 62 % Andere adviezen 5 5% 0 0% 1 1% Aanvragen van voorgaande jaren 5 5% 7 6% 13 8% Totaal 106 100 % 116 100 % 173 100 % Herhalingen 30 % 52 wordt met positief 30 % advies Akkoord wil zeggen: het plan voldoet op basis32 van de welstandscriteria aan40 redelijke eisen 34 van%welstand; het aan hetbehandelingen college van B&W voorgelegd. Bij ‘niet106 akkoord tenzij‘100 wordt geformuleerd.100 % Totaal % een duidelijk 116 omschreven 100voorwaarde % 173
waarvan préadviezen
Hoe vaak behandeld?
29
27 %
26
22 %
24
14 %
waarvan reclameaanvraag 1 1% 0 0% 0 0% Het aantal keren dat een nieuwe aanvraag ´terug´ komt bij de welstandscommissie geeft een indicatie van het effect van het gemeentelijke Het is0 een indicatie; werking waarvan handhaving welstandsbeleid op 1de bouwproductie. 1% 0 % de preventieve 0 0 % (het anticiperen op het beleid vóór de aanvraag wordt ingediend) wordt hiermee bijvoorbeeld niet zichtbaar gemaakt. In 2019 werden 68 nieuwe aanvragen* beoordeeld. Het aantal keren dat deze aanvragen behandeld werden tot een Aantal aanvragen per soort bouwwerk: eindadvies is als volgt:
Hoe vaak behandeld?
SOORT BOUWWERK ADVIEZEN AAN B&W Individuele woningen Bij eerste behandeling akkoord Woningcomplexen (geen interventie van de commissie)
2019 2019 22
30 %
2018 2018 32
27 2
40 3 %%
Bedrijfsgebouwen Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig) Agrarische gebouwen
8 14 13
Bij tweedeen behandeling Openbare bijzondereakkoord (of niet akkoord tenzij) bouwwerken Bij derde behandeling akkoord (of Kleine bouwwerken niet akkoord tenzij) Overige plannen Bij een vierde of verdere Stolp behandeling akkoord (of niet akkoordaanvragen tenzij) Totaal Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
42 %
2017 2017 40
33 %
31 1
45 1 %%
40 5
37 % 4%
11 % 21 % 18 %
7 13 8
9% 19 % 11 %
20 28 12
17 % 26 % 10 %
10 9
15 12% %
56
78% %
812
710 %%
214 3
319%% 4%
516 3
721 %% 4%
927 1
822 %% 1%
33 74
% 44 % 100 %
13 76
% 14% 100 %
44 121
% 43% 100 %
10
15 %
10
14 %
12
11 %
2
3%
4
6%
6
6%
68
100 %
69
100 %
107
100 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen
Uitgave MOOI Noord-Holland maar nog geen aanvraag voor
1
vergunning Totaal nieuwe aanvragen*
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
.
Gebruik welstandscriteria De behandelingen worden steeds beoordeeld op grond van vastgestelde welstandscriteria, welke in een welstandsnota of in aanvullingen in de op vorm beeldkwaliteitplannen opgenomen. Voor de gemeente Op de gemeentepagina van Drechteland onzevan website zijn meer cijfers tezijn vinden. Drechterland is het gebruik van de verschillende soorten criteria als volgt: Uitgave MOOI Noord-Holland
2
16 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
Het beeldkwaliteitsplan voor Reigersborg Zuid V met de stedenbouwkundige opzet en de indeling in zeven deelgebieden
17
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. Bij twee plannen is het college van B&W contrair gegaan. In 2019 heeft de commissie advies gegeven over het bouwplan voor de Winterkoning. Dit plan is in 2020 afgerond. De commissie kon zich niet vinden in de toepassing van minerale steenstrips. Niet alleen omdat in het beeldkwaliteitsplan is opgenomen dat gebakken materialen moeten worden toegepast, maar vooral omdat deze minerale steenstrips een vlekkerig motief op de gevel veroorzaken en snel verouderen waardoor op termijn een armoedig resultaat dreigt. Als oplossingsrichting heeft de commissie aangegeven om keramische steenstrips toe te passen of om de gehele gevel in een gedekte kleur te keimen of stuken. Bij besluit van 10 maart 2020 heeft het college van burgemeester en wethouders besloten af te wijken van het advies. Het college begrijpt de welstandscommissie maar maakt in dit geval de afweging om de Woningstichting tegemoet te komen om betaalbare, duurzame sociale huurwoningen te bouwen. Daarom wordt afgeweken van het advies en een minerale steenstrip toegepast. De commissie adviseerde bij het plan voor een vrijstaande woning aan de Koggeweg in Hem om lichte kozijnen toe te passen in plaats van donkere kozijnen. Bij de typologie van een traditioneel Hollands woonhuis hoort een lichte kleurstelling. Dat wordt onderbouwd met de algemene welstandscriteria. Het traditioneel kleurgebruik verwijst naar de ontstaansgeschiedenis van het gebied en levert zo een bijdrage aan de gewenste versterking van de architectonische en stedenbouwkundige samenhang. Na overleg met de wethouder is besloten om in dit specifieke geval af te wijken van het advies van de Welstandscommissie. Het perceel Koggeweg 51 in Hem is gelegen op een bedrijventerrein. Voor het gebiedstype – Bedrijventerrein - geldt een regulier welstandsgebied. In de criteria is niets opgenomen over de kleurstelling van kozijnen en de gemeente vindt het toepassen van donkergrijze aluminium kozijnen voor de woning hier niet onoverkomelijk. Bij de herziening van de welstandsnota zal de kleurstel-
ling van kozijnen een aandachtspunt zijn. Bij het plaatsen van een sportkooi aan de Kerkbuurt in Wijdenes besloot de gemeente af te wijken van het welstandsadvies omdat de sportkooi al besteld was. De sportkooi zou worden uitgevoerd in roestvrij staal. De commissie was van mening dat dit veel aandacht trekt, terwijl een kooi in een donkere kleur meer wegvalt. 3.3 Adviezen ruimtelijke plannen De stedenbouwkundige opzet is van grote invloed op de ruimtelijke kwaliteit en de leefomgeving. Ruimtelijke kwaliteit gaat niet alleen om de bouwkundige uitwerking van bouwwerken, maar juist ook over de situering van bouwwerken in de omgeving, en de vormgeving van de openbare ruimte. De commissie gaat daarom graag al in een vroeg stadium met de gemeente en initiatiefnemers in gesprek over ruimtelijke initiatieven. In 2019 zijn drie ruimtelijke plannen aan de orde geweest, te weten het Beeldkwaliteitsplan Reigersborg Zuid V, het Programma van Eisen voor ’t Weijver en de herontwikkeling van de Hemschoollocatie. Het uitgangspunt voor Reigersborg Zuid V is het creëren van een rustige en ruim opgezette wijk met variatie in het woningaanbod. In het beeldkwaliteitsplan zijn zeven verschillende gebieden onderscheiden, waar in schaal, dichtheid, materialisatie en kleur een gefaseerde overgang van stedelijk naar landelijk gebied wordt gerealiseerd. De commissie was positief over de ambities in het document. Naast een klein aantal inhoudelijke opmerkingen, merkte ze vooral op dat het belangrijk is dat de gestelde ambities ook werkelijk worden gerealiseerd en dat de uitgangspunten van het beeldkwaliteitsplan worden vertaald naar de regels in het bestemmingsplan. De inhoudelijke opmerkingen van de commissie zijn niet meer verwerkt in het plan.
18 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
De bebouwingstypologieën voor ’t Weijver
De bebouwingstypologieën voor ’t Weijver
De ontwikkeling van de Hemschoollocatie
19
De commissie vond het programma van eisen voor ’t Weijver buitengewoon sympathiek. De buurt is ruim opgezet met veel openbaar groen, is goed verweven met de bestaande dorpse structuur en heeft een bebouwingstypologie die goed past bij Venhuizen. De commissie uitte haar zorgen of deze kwaliteit realistisch is en het plan wel op deze manier kan worden uitgevoerd. Ze adviseerde om de rekenmodellen en de kwalitatieve uitgangspunten samen in het Programma van Eisen op te nemen en deze gezamenlijk door de gemeenteraad vast te laten stellen. Om de kwaliteit te kunnen borgen adviseerde ze daarnaast om afspraken te maken over het proces en deze vast te leggen. De herontwikkeling van de Hemschoollocatie is in samenwerking met de buurt tot stand gekomen. De school zal worden gesloopt en ervoor in de plaats zullen zes woningen worden gerealiseerd, met parkeerplekken en een speelveldje. De gemeente wil graag vooraf de kaders meegeven om aan de voorkant helderheid te verschaffen aan de ontwikkelaar. De commissie had enkele stedenbouwkundige opmerkingen, zoals de situering van het speelveldje en ze merkte onder meer op de bebouwing in te passen in de context en de zichtlijnen naar de kerk in het plan goed te borgen. 3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor de gemeente Drechterland hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd. De Stolpenconsulent heeft een quickscan uitgevoerd naar de stolp aan de Hout 58 in Hem. EÊn keer per jaar organiseert MOOI Noord-Holland voor betrokkenen de zomerbijeenkomst. Dit jaar vond deze plaats op 7 juni in een oude stolpboerderij en had als thema de problematiek in de landbouw aan de orde te stellen. De wethouder Jeroen Broeders was hierbij aanwezig.
3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www. steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente. De gemeente Drechterland heeft gebruikgemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. De SED organisatie was bij diverse bijeenkomsten aanwezig. Bij de cursus over de omgevingswet op 14 mei, het erfgoedteam over bouwhistorisch onderzoek op 27 maart, het erfgoedteam over de toekomst van de openbare ruimte op 30 oktober, de bijeenkomst over historische verenigingen en de omgevingswet op 27 mei in de Beurs van Berlage, en de sessie over gezamenlijk beleid voor de Westfriese Omringdijk op 11 december.
20 PROJECT MONUMENT OF HERBESTEMMING
OOSTERLEEK
Renovatie Stolp De commissie noemt dit plan graag in haar jaarverslag, omdat dit een goed voorbeeld is van de renovatie van een stolp op een karakteristieke wijze. De stolp is gelegen in het hart van het dorp. Aan de voorzijde wordt een stolpeigen dakopbouw gemaakt en de kozijnen worden vervangen. De zijgevel van de stolp wordt voorzien van verduurzaamde zwart geborstelde gepotdekselde delen. Aan de linker zijkant wordt een binnentuin gemaakt. Voor het zicht op de binnentuin wordt de gevel voorzien van een glazen pui. De vlakke dakpannen, die er in de jaren ’20 zijn opgelegd, worden vervangen door gesmoorde OVH pannen. De commissie achtte deze dakpannen niet passend bij het karakter van de stolp, maar kon er in dit geval mee akkoord gaan, omdat het een verbetering is ten opzichte van de vlakke, egale mulden pannen en het dak met de OVH pannen meer textuur krijgt. Ze ziet het ontwerp van de stolp en de binnentuin als een aanwinst voor de ruimtelijke kwaliteit in het dorp.
21
Voorgevel bestaand en gewijzigd
Zijgevel bestaand en gewijzigd
22 PROJECT KLEIN PLAN
SCHELLINKHOUT
Kitesurfschool aan de dijk Aan de dorpsweg van Schellinkhout is een plan gemaakt voor het realiseren van een kitesurfschool met een dakterras en een bed and breakfast in de schuur. De woning met schuur ligt op een belangrijke plek aan het karakteristieke dorpslint en aan de Westfriese omringdijk. Inpassing in de omgeving was dan ook essentieel. In het eerste ontwerp was nog sprake van een veelheid aan bouwdelen, en de opgave was om het geheel zoveel mogelijk als ĂŠĂŠn toegevoegd object uit te werken. Belangrijk was dat er bij de schuur een logische overgang zou komen tussen de bestaande en nieuwe delen. Naar het advies van de commissie is bij de ingekorte kap een duidelijke cesuur gemaakt en is de uitbouw geheel in hout uitgevoerd zodat hier een meer informele uitstraling is ontstaan. De dakopbouw is ondergeschikt aan het hoofdvolume. Voor wat betreft de gevel van de schuur aan de zijde van het dorpslint is de karakteristiek van het bedrijfsgebouw gehandhaafd en ondergeschikt aan de woning vormgegeven.
Zicht op de kitesurfschool gezien vanaf de dijk. Het geheel bestaat uit twee duidelijk van elkaar te onderscheiden volumes (studio Floris)
De bestaande situatie. De woning en de bedrijfshal zijn goed zichtbaar vanaf de dijk
23
De schuur heeft aan de zijde van het lint een ingetogen karakter, ondergeschikt aan dat van de woning inzet
24 WELSTANDSCOMMISSIE DRECHTERLAND JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 18 augustus 2020 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. In dit gesprek is het jaarverslag behandeld en is vooruit gekeken naar de komst van de Omgevingswet en de rol van de wettelijke gemeentelijke adviescommissie. Er is stilgestaan bij de VNG handreiking welke in februari is verschenen en de VNG model-verordening voor deze commissie waaraan MOOI Noord-Holland heeft meegewerkt. Er wordt afgesproken samen op te trekken richting invoering en de lijnen kort te houden. 4.2 Overige aanbevelingen door de commissie De Welstandscommissie Drechterland doet - vanuit haar ervaringen en inzichten - nog de volgende aanbevelingen: • Het is van belang dat voor nieuwe ontwikkelingen vroegtijdig overleg plaats vindt. Op deze wijze is het mogelijk een breed gedragen planontwikkeling op gang te brengen; • Beleg een paar keer per jaar een integraal moment voor de afdelingen ruimte, erfgoed en de commissie om (complexe) ontwikkelingen binnen de gemeente met elkaar voor te bespreken; • De commissie adviseert ook voor inrichtingsadviezen voor de openbare ruimte gebruik te maken van de kennis en ervaring van de commissie en voor stedenbouwkundige zaken haar eveneens als klankbord uit te nodigen; zij bepleit een goede periodieke afstemming met de stedenbouwkundig adviseur van de gemeente en de afdeling die verantwoordelijk is voor het ruimtelijke beleid;
• De commissie merkt dat de karakteristieken van de dorpse en landelijke linten onder druk staan. De in het bestemmingsplan opgenomen bebouwingsvlakken en -hoogten stroken veelal niet met de ambities die de gemeente verwoordt in de welstandsnota; • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn; • In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. Eind dit jaar brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten.
25
4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstandscommissie Drechterland, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
26 PROJECT HOE IS HET MET?
WESTWOUD
Moderne stolp De Dr. Nuijensstraat is een waardevol, karakteristiek lint die een sterke relatie heeft met de ontstaansgeschiedenis van het gebied. Het lint is een lineaire structuur waar sprake is van een zeer afwisselend bebouwingsbeeld met individuele gebouwen, maar waarbij de stolpdaken dominant zijn. Er zijn grotere panden en kleine arbeiderswoningen, historische panden, recente woonhuizen en stolpen. Daarnaast heeft het lint open zichtrelaties met het achterliggende agrarische gebied. De welstandsnota legt de nadruk aan het lint op het handhaven van het kenmerkende silhouet van waardevolle en beeldbepalende gebouwen. De typologie van de hoofdvorm is gebiedseigen en traditioneel of hier sterk op gebaseerd, daarnaast hebben de woningen een individuele uitstraling en een gebiedseigen en traditionele of hier sterk op gebaseerde architectuur. Er werd een ontwerp voor een vrijstaande villa met aanbouwen voorgesteld, waarbij de voorzijde is geĂŻnspireerd op een stolp. De villa heeft een rieten kap die gedeeltelijk naar beneden is doorgetrokken. De commissie achtte het voorgestelde ontwerp goed denkbaar op deze locatie en heeft waardering voor de kwaliteit van het plan. Echter, de aanbouwen worden door de commissie als te fors ervaren ten opzichte van de kap van het hoofdvolume. De commissie adviseerde de kap van het hoofdvolume te verhogen en de aanbouw meer terug te plaatsen. Een gewijzigd plan werd voorgelegd waarbij de voorgevel van het hoofdvolume breder is gemaakt omdat de verhoging van de kap niet mogelijk was binnen de bestemmingsplanbepalingen en de aanbouw is meer naar achteren gezet.
Ontwerp voor de stolpwoning aan de dr. Nuijensstraat in Westwoud.
27
Wogmeerdijk 15, Hensbroek
Het ontwerp in aanbouw.
28
Colofon Auteurs Kim Zweerink, coördinator Welstandscommissie Drechterland Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, oktober 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh