1
WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
2 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
De Slotvrouwe, aanzicht, Groosman architecten
3
Voorwoord De welstandscommissie in Heemskerk zal op termijn onderdeel worden van de op te stellen gemeentelijke omgevingsvisie in het kader van de Omgevingswet. De omgevingsvisie wordt gekenmerkt door haar integrale karakter; landschap, stedenbouw en architectuur worden in samenhang bekeken. Aspecten als de kwaliteit van de openbare ruimte, ecologie en biodiversiteit zijn daarmee geĂŻncorporeerd. De werkwijze van onze adviescommissie loopt op deze nieuwe manier van denken, afwegen en samenwerken vooruit. Het integrale kader van de omgevingswet biedt de mogelijkheid om nog scherper en bewuster te bewegen tussen publieke en private belangen. De gemeente Heemskerk is een zelfstandige en aantrekkelijke gemeente met diverse kleinschalige woonmilieus en relatief veel groen en water. Juist in Heemskerk is een integrale planafweging dan ook voorwaarde om ook in de toekomst de unieke groene en blauwe kwaliteiten te behouden ĂŠn te ontwikkelen. In het afgelopen jaar is dat onder andere gebeurd in de definitieve planbeoordeling van de Slotvrouwe aan de Debora Bakelaan. Deze begeleiding van een grote bouwontwikkeling met herstructureringsopgave op een landschappelijk kwetsbare locatie, nabij slot Assumburg, was een afronding van de samenwerking in de afgelopen jaren. Ron Baltussen, als gemandateerd architect uit onze commissie, heeft dit proces zorgvuldig begeleid in een prettige samenwerking met gemeente, architect, stedenbouwkundige en projectontwikkelaar. Het resultaat - weliswaar nog op papier - mag er wezen! Er is in 2019 sprake geweest van een goede samenwerking met de plantoelichters, de heren Dubbeld, Hobby en Backer. Ir. Peter de Ruyter, landschapsarchitect Voorzitter welstandscommissie Heemskerk
4 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
7
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
GROOT PLAN De Slotvrouwe, Heemskerk
14
3.
Uw adviezen in 2019
16
GROOT PLAN Appartementencomplex, Heemskerk
20
KLEIN PLAN In de Kas, Heemskerk
22
4.
Evaluatie en aanbevelingen
24
HOE IS HET MET? OUD PLAN Jeugdcentrum en sportaccommodatie, Heemskerk
26
Colofon
28
6 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie. 1.1 Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft.
1.2 Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig of is inmiddels verschenen. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken. 1.3 Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige commissie, de Welstandscommissie Heemskerk, is echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie.
7
1.4 Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. 1.5 Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Voor zover wij weten is er in uw gemeente nog geen plan gemaakt voor het nieuwe adviesstelsel. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders (maart-april 2020) met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we – in samenspraak met onze ambtelijke contactpersonen – in de eerste helft van 2021 een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit, benoemingsvoorstel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst.
1.6 De inhoud van het kwaliteitsbeleid Voor Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De Welstandscommissie Heemskerk is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Heemskerk.
vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en
Peter de Ruyter landschapsarchitect en vanaf 1 juli 2018 voorzitter van de commissie Kennemerland en de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo. Hij heeft een bureau voor landschapsarchitectuur in Haarlem. Hij werkt op verschillende schaalniveaus in het landelijk en stedelijk gebied.
Ron Baltussen architect en directeur/mede-eigenaar bij Hooyschuur architecten + adviseurs. Ron heeft deel uitgemaakt van diverse commissies in Noord Holland. Hij is lid van de commissie Kennemerland en is gemandateerd lid van de Erfgoedcommissie van MOOI Noord Holland. Voor Heemskerk is hij gemandateerd architectlid van de commissie.
Marleen van Driel architect. Na ruim tien jaar als architect bij Benthem Crouwel Architects te hebben gewerkt, heeft zij haar eigen bureau opgericht en is zij betrokken geweest bij diverse projecten in binnen- en buitenland. Marleen is lid van de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo en de commissie Kennemerland.
9
De commissie werd ondersteund door: Emmy Kanon beleidscoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Arno Hobby plantoelichters gemeente Heemskerk
Peter Backer plantoelichters gemeente Heemskerk
10 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
Grote commissie met bezoek
11
2.2 Werkwijze De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. In 2019 was bij 29% van de planbehandelingen de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig, na een daling een stijging van 7% ten opzichte van 2018. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadviezen Veel plannen worden pas in het stadium van de vergunningverlening aan de commissie voorgelegd.
Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. In Heemskerk is in 14 van de 75 aanvragen eerst een preadvies gevraagd. Dit heeft inderdaad te maken met het grotere aantal kleine plannen. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. De meeste plannen in Heemskerk worden door een architectlid van de adviescommissie beoordeeld. Deze is gemandateerd voor het behandelen van de kleinere plannen. De gemachtigde van de commissie komt eens in de veertien dagen op locatie voor de planbehandeling. Een plantoelichter van de gemeente legt kleine plannen voor zoals verbouwingen, dakkapellen, schuttingen of kleine wijzigingen in eerdere aanvragen. In 2019 gebeurde dit bij 73% van het aantal planbehandelingen. Eventueel kunnen plannen door de gemandateerde van de commissie aangehouden worden en in de volledige commissie behandeld worden. Ambtelijke behandeling Sinds 1 januari 2018 bestaat er een ambtelijke toetsing. Kleinere bouwplannen, zoals reclameobjecten, dakkapellen, gevelindelingen, perceelafscheidingen en aan- en bijgebouwen die aan de criteria uit de nieuwe nota voldoen, kunnen ambtelijk afgehandeld worden worden. Het plan kan bij afwijking of bij twijfel alsnog door de Welstandscommissie worden beoordeeld.
12 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
Schets woning, Adek, bouwkundig teken- en adviesburo
“..achteraf blij met het advies, yes, wat fijn eigenlijk” Ontwerper woning Rendorppark
13
2.3 Beoordelingskaders Er zijn meerdere beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De welstandsnota, vastgesteld in 2018 door de gemeenteraad, is het belangrijkste. Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in beeldkwaliteitsplannen. Nieuwe of aanvullende criteria zijn wenselijk als: • Een ontwikkeling de bestaande fysieke structuur of het karakter doorbreekt; • Een ontwikkeling niet objectgericht is, maar van invloed is op een heel gebied; • Er sprake is van een stedenbouwkundig plan waarvoor veelal een nieuw bestemmingsplan nodig is. De beoordelingskaders zijn naar de mening van de Welstandscommissie over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen. Sinds 1 juli 2018 zijn nieuwe bouwwerken in principe gasloos. De nota is hier nog niet op ingericht. Het valt aan te bevelen om hiervoor richtlijnen op te voeren of in ieder geval op te nemen dat dergelijke duurzaamheidsinstallaties een integraal onderdeel vormen van het architectonisch ontwerp. Ze zouden toegevoegd kunnen worden aan de reeds bestaande criteria voor antenne installaties.
14 PROJECT GROOT PLAN
HEEMSKERK
De Slotvrouwe In 2017 hebben de eerste gesprekken plaatsgevonden. Dat is niet verwonderlijk, want het gaat om een voor de gemeente groot plan op een prominente locatie, in het gebied tussen de Tolweg en de Debora Bakelaan en tegenover Slot Assumburg. Het plan betreft de vervanging van vier gedateerde flatgebouwen door drie hogere woontorens. De commissie is zeer verheugd dat ze vanaf het begin is meegenomen in het proces. De reeks gebouwen moeten niet weer een gesloten wandvormen. Het plan moet consequent zijn in de verhoudingen tussen bebouwingen, parkeren en groen. De architectuur moet op deze belangrijke plek aandacht krijgen. Het is volgens de commissie ook belangrijk om de bewoners in het traject mee te nemen. Het gemandateerde architect lid van de commissie zal deel uitmaken van een architectenselectie. Het ontwerpidee dat het meest heeft voldaan aan de uitgangpunten is uiteindelijk gekozen. De drie torens krijgen elk een thema die refereert aan de geschiedenis van de omgeving: zaligheid, gerechtigheid en heerlijkheid. Een eigen plint en kroon vormen een wezenlijk onderdeel van alle drie woontorens. Verder zijn ze identiek of familie van elkaar. Het plan is intussen positief beoordeeld. De inrichting van het (park) landschap met routes, beplanting, inpassing van infrastructuur is van groot belang. Dit zal later ter beoordeling worden aangeboden.
1. Iconische waarde
Bij avond, Groosman architecten
DE ENTREE VAN HEEMSKERK
Aanzicht, Groosman architecten
16 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Wat wij u adviseerden in 2019 3.1 Cijfers In 2019 heeft de Welstandscommissie Heemskerk 96 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 6 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 122.
Het aantal nieuwe plannen is met ca 17 % gedaald ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen daalde met ca 12 % ten opzichte van het vorige jaar. Het jaar 2018 liet ook al een daling zien.
Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen
Aantal planbehandelingen Tabel 1
SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Tabel 1 Omgevingsvergunning 75 90 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN waarvan een monument 5 5 Omgevingsvergunning 75 90 waarvan nieuwbouw 24 33 waarvan een monument 5 5 waarvan verbouwing 46 52 waarvan nieuwbouw 24 33 Preadvies* 11 21 waarvan verbouwing 46 52 Reclameaanvraag 6 6 Preadvies* 11 21 Adviesaanvraag handhaving 1 1 Reclameaanvraag 6 6 Overige vergaderonderwerpen 3 4 Adviesaanvraag handhaving 1 1 Totaal 96 122 3 * Overige Dit zijn de vergaderonderwerpen preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen.4Het totaal aantal preadviesaanvragen was 14.
Totaal
96
122
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 14.
Tabel Aantal2 planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: SOORT AANVRAAG 2019 2018 Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel 2 Nieuwe aanvragen 90 108 SOORT AANVRAAG 2019 2018 Aanvragen van voorgaande jaren 6 11 Nieuwe aanvragen 90 108 Herhalingen 26 20 Aanvragen van voorgaande jaren 6 11 Totaal behandelingen 122 139 Herhalingen 26 20 Totaal behandelingen
122
210
2019
2018
2017
122 2019
139 2018
210 2017
Tabel 3 van behandelingen Vorm
VERDELING AANVRAGEN Gemandateerd behandeld Totaal behandelingen In de welstandscommissie
165 2017 9 165 36 9 210 36
139
Vorm van behandelingen VERDELING AANVRAGEN Tabel 3 behandelingen Totaal
2017
122
73 %
139
82 %
210
75 %
Totaal
96
122
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 14.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 17 Tabel 2 SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
Nieuwe aanvragen
90
108
165
Aanvragen van voorgaande jaren
6
11
9
Herhalingen
26
20
36
Totaal behandelingen
122
139
210
2018
2017
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen
Tabel 3
VERDELING AANVRAGEN
2019
Totaal behandelingen
122
139
210
Gemandateerd behandeld
73 %
82 %
75 %
In de welstandscommissie behandeld
27 %
18 %
25 %
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen*
2019
2018
89
2017
108
165
Bij eerste behandeling akkoord
64 %
62 %
59 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
9%
10 %
12 %
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
6%
7%
8%
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
4%
2%
2%
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
10 %
8%
15 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
7%
10 %
4%
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Op de gemeentepagina van Heemskerk op onze website zijn meer cijfers te vinden.
18 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
Burgemeester van Nielenplein en In de Kas, Jan de Wit architectenbureau
Overleg met bezoek en stedenbouwkundige van de gemeente
19
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. 3.3 Adviezen ruimtelijke plannen In 2019 is een aantal ruimtelijke plannen aan de orde geweest, zoals de Debora Bakemalaan, maar ook overleg binnen het centrumgebied van Heemskerk met de ontwikkelingen aan het Burgemeester van Nielenplein en aan de Maerten van Heemskerckstraat. 3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Te denken valt aan: • Omgevingsgesprekken: bijvoorbeeld de Ervenconsulent. De gemeente heeft hiervan in het verleden verschillende malen gebruik gemaakt; • Procesbegeleiding: supervisie, deelname aan een projectteam of werkgroep; • Beleidsontwikkeling: ondersteuning in verschillende fasen van beleidsontwikkeling; • Deelname van ambtenaren aan bijeenkomsten. Stedenbouwkundige van de gemeenten nemen geregeld deel aan dergelijke bijeenkomsten. In 2019 zijn ambtenaren aanwezig geweest bij de zomerbijeenkomst van MOOI Noord-Holland.
3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www.steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente. Ambtenaren van de gemeente Heemskerk hebben deelgenomen aan een aantal bijeenkomsten, zoals “Erfgoed in de Omgevingswet”, “Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie” en “Toekomst Religieus Erfgoed”.
Achterzijde, studioVLAAR
t
21 PROJECT GROOT PLAN
HEEMSKERK
Appartementencomplex Een tweede grote plan betrof de bouw van een appartementencomplex en winkels in de buurt van het kerkplein aan de rand van het centrum. Het oude gebouw, een voormalige bouwmarkt, wordt gesloopt. In de eerste plannen vond de commissie de beoogde verticale geleding nog niet voldoende uitgewerkt. De banden voor de reclame-uitingen konden ook meer op elkaar afgestemd worden. Een punt van aandacht was ook de achterkant van het gebouw. Het gaat namelijk om openbaar gebied. De vraag is hoe wordt de ruimtelijke kwaliteit wordt beleefd, vanuit de bewoner en vanuit de openbare ruimte. In het definitieve schetsplan is het metselwerk meer op elkaar afgestemd en is het beeld verticaler geworden. De ramen kennen meer samenhang. De begane grond komt iets naar voren ten opzichte van de verdiepingen erboven. De banden voor de reclame-uitingen komen nu op één lijn te liggen. Het volume met parkeren en bergingen aan de achterkant krijgt twee kleuren horizontaal metselwerk en wordt nog meer doorbroken met een horizontale band. Het volume krijgt een sedum dak. Buitenruimtes aan de galerij worden afgescheiden met groen en met een metselwerk afscheiding. Het geheel straalt volgens de commissie meer rust uit. Als suggestie geeft ze nog mee om het volume achter nog wat reliëf te geven of de band even hoog te leggen als het metselwerk van de lift. De commissie heeft de definitieve aanvraag nog niet gezien.
16650+P
16650+P
13650+P
13650+P
10500+P
10500+P
7350+P
7350+P
4200+P
4200+P
2800+P
2800+P
peil = 0
peil = 0
Tekening aangepast plan, studioVLAAR
Tekening definitieve schets, StudioVLAAR
s 1 · 200
2
4m
vooraanzicht | appartementen Maerten van Heemskerckstraat 8 Heemskerk
1 · 200
2 2019 · 03 4m · 18
#137
s s t u d i oVLAAR
vooraanzicht | appartementen Maerten van Heemskerckstraat 8 Heemskerk
2019 · 05 · 16
s t u d i oVLAAR
22 22 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK PROJECT JAARVERSLAG KLEIN PLAN2019
HEEMSKERK
In de Kas De commissie wordt in een vroeg stadium betrokken bij de ontwikkelingen. Het gaat niet alleen om de sloop en herbouw van een horecagelegenheid, maar ook de situering van de nieuwe gelegenheid in het gebied. In de eerste overleggen vindt daarom de ruimtelijke inpassing van het horecagebouw plaats. Het moet de beslotenheid van het burgemeester Nielenplein ten goede komen en tegelijk ruimte geven aan de Deutszstraat en het zicht op de rotonde en de kerk in de naaste omgeving. Het bestaande gebouw heeft namelijk zijn doelstellingen van transparantheid niet gerealiseerd en staat met zijn achterkant naar de rotonde en de Deutszstraat. De maquette die door de architect is gemaakt is van grote toegevoegde waarde. In een eerste reactie geeft de commissie aan dat het doorzicht naar de kerk vanuit de Deutzstraat nog teveel wordt belemmerd. Het volume bestaat ook nog teveel uit delen met hoeken. Liever gaat ze uit van een eenduidig volume met terras eromheen. Er moet een relatie met het plein zijn. Het volume mag wat haar betreft hoger zijn dan wat wordt voorgesteld. In een tweede fase wordt de architectuur besproken. Er is gekozen voor een paviljoenachtig gebouw van twee verdiepingen. In een aantal overleggen wordt het plan verder uitgewerkt. De commissie vindt het een mooi plan geworden. Ze heeft complimenten voor de stappen die genomen zijn.
23
In de Kas, bestaande situatie
In de Kas, nieuwe situatie, Jan de Wit architecten
24 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op Op 24 augustus 2020 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. De wethouder brengt complimenten over voor het jaarverslag: ‘een duidelijk en mooi verslag’. De commissie geeft aan dat het aantal adviezen lijkt af te nemen. Naast een groter aandeel plannen dat ambtelijk wordt afgedaan zorgt de landelijke impasse rond PAS en PFAS voor een lager aanbod en zijn er grote plannen zoals de Slotvrouwen die tot een afronding komen. De wethouder verwacht dat het komende jaar er weer meer projecten zullen zijn vooral voor woningbouw op de beperkte verdichtingsplekken die er nog binnen de gemeentegrenzen zijn. De VNG heeft een Handreiking en modelverordening voor de instelling van de (wettelijk verplichte) gemeentelijke adviescommissie uitgebracht. De meeste gemeentes lijken te kiezen voor een brede (multidisciplinaire) commissie ruimtelijke kwaliteit die bovendien, waar mogelijk, vroeger in het proces adviseert. Minder op toetsen gericht en meer op begeleiden van plannen. Ook Heemskerk is zich hierop aan het oriënteren. De manier waarop participatie zal plaatsvinden en de functie en samenstelling van de gemeentelijke adviescommissie zullen dit najaar met de Raad worden besproken. In Heemskerk is de omgevingsvisie in concept klaar. Daarin wordt het ook mogelijk gemaakt om te wonen op het bedrijfsterrein de Houtwegen. Daarnaast zal er in de toekomst wellicht bij nieuwbouw in de plinten bedrijvigheid mogelijk gemaakt gaan worden. Tegelijk wil men het dorpse karakter behouden zodat hoogbouw erg beperkt zal zijn. De samenwerking van de commissie met de plantoelichters en de stedenbouwkundige verloopt goed, de commissie benadrukt dat de beschikbaarheid van een
eigen gemeentelijk stedenbouwkundige erg belangrijk is. Ook geeft de commissie aan te beschikken over aanvullende vaardigheid om op verschillende schaalniveaus bij toekomstige ontwikkelingen mee te denken. De commissie heeft bovendien ervaring bij de samenwerking in het kader van de zogenaamde omgevingstafels en sluit daarbij graag aan. 4.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit haar ervaringen en inzichten doet de Welstandscommissie Heemskerk nog de volgende aanbevelingen: • Het afgelopen jaar heeft de commissie te maken gehad met verschillende plantoelichters. Voor de continuïteit in de plantoelichting en in de adviezen is het van belang dat er een vast aanspreekpunt komt; • De overleggen, in een vroeg stadium, samen met de stedenbouwkundige van de gemeente, hebben zijn vruchten afgeworpen. Ook de planindieners waarderen dit. De commissie hoopt dat deze wijze van vroege bespreking gecontinueerd wordt; • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn; • In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en
25
nog effectiever in te zetten. Eind dit jaar brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten. 4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstandscommissie Heemskerk, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
26 PROJECT HOE IS HET MET?
HEEMSKERK
Jeugdcentrum en sportaccommodatie Aan de rand van Heemskerk, in de buurt van Assumburg en Marquette, lag een braakliggend terrein. Voor dit gebied werden plannen gemaakt voor een kinder- en jeugdcentrum, woningbouw en een sportaccommodatie. Het totale plan is een aantal keren met de stedenbouwkundige besproken. in 2015 komt het plan voor het kinder- en jeugdcentrum bij de commissie ter beoordeling. Het schetsplan toont gevels in een metselwerk patroon en de openingen in een aantal gevels als wolken. De “wolken� zullen in de loop van het plan steeds meer gestileerd worden. De commissie geeft de gemeente mee dat het forse gebouw in een plangebied staat waar meer staat te gebeuren. Er zal daarom nagedacht worden over de inpassing en over de inrichting van het openbare gebied. Wat de architectuur betreft is vooral de zichtbaarheid van de entrees een punt van zorg. Deze dienen meer in het oog te springen. Dat wordt in een aangepast voorstel voor gezorgd; er komen drie verschillende, meer geprononceerde entrees. Alleen de entree aan de oostgevel, waar ook de dansschool staat, wordt bescheiden gehouden. Hier zijn namelijk nog toekomstige ontwikkelingen te verwachten. De commissie heeft deze ontwikkelingen, namelijk woningbouw, in een vooroverlegfase gezien, maar het traject lijkt nog niet verder te zijn gekomen
Een van de entrees (westgevel), foto Emmy Kanon
27
Noordwestgevel, foto Emmy Kanon
28
Colofon Auteurs Emmy Kanon, coördinator Welstandscommissie Heemskerk Met bijdragen van Peter de Ruyter, voorzitter Welstandscommissie Heemskerk Ron Baltussen, architectlid Welstandscommissie Heemskerk José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, oktober 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh
