1
WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
2 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
3
Voorwoord 'Het gaat nu meer om het geheel. Klinkt misschien heel raar, maar we vinden het mooier geworden.' dhr. Santisi, aanvrager Zuidermaatweg na een aantal beoordelingen
De gemeente Heemskerk is een zelfstandige gemeente met diverse kleinschalige woonmilieus en relatief veel groen en water. Er wordt op (boven) regionaal niveau intensief samengewerkt. De gemeente ligt samen met Beverwijk, Uitgeest en Velsen in de sub regio IJmond. Heemskerk bestaat uit twee hoofdgebieden: een uniek natuur- en recreatiegebied (strand en Noord-Hollands duinreservaat) met aansluitend een landelijk gebied en een verstedelijkt woongebied met veel groen. Heemskerk vergrijst de komende jaren sneller dan het landelijk gemiddelde. De gemeente heeft na regionale afstemming op basis van woningbouwlocaties aangeven dat tot 2020 het aantal van 355 woningen te kunnen realiseren in Heemskerk. De gemeente wil naast adequate woningen voor ouderen ook starters en gezinnen aan zich binden. Op het moment dat de omgevingswet in werking treedt heeft de gemeente Heemskerk een viertal actuele bestemmingsplannen die worden samengevoegd tot een omgevingsplan. Elk bestemmingsplan heeft een eigen thema (gebiedstype): buitengebieden, centrum, woongebieden en bedrijventerreinen. Ook andere lokale beleidsnota’s zullen in het vervolg volgens dezelfde thematiek worden opgesteld. Welstandscriteria op een bedrijventerrein kunnen anders zijn dan in het centrum. Het bestemmingsplan Heemskerk Buitengebied is in 2015 vastgesteld. Het bestemmingsplan Centrum is in 2017 een begin gemaakt en met het bestemmingsplan Heemskerk Bedrijventerreinen is ook een start gemaakt.
In 2017 is de concept-nota “Uiterlijk bouwwerken Heemskerk 2017” opgesteld. Naast de bovengenoemde 4 gebiedstypen is in deze nota een vijfde gebiedstype toegevoegd: bijzondere gebieden (ringstructuren en cultuurhistorisch waardevolle gebieden). Na vaststelling door de gemeente zal deze welstandsnota vanaf 2018 het nieuwe kader gaan vormen voor de beoordeling van bouwplannen door de welstandscommissie. In dit jaarverslag worden enkele plannen nader toegelicht zoals de realisatie van zorgwoningen aan de Griegstraat en de schetsplannen voor “de Slotvrouwe” aan de Debora Bakelaan. Er is in 2017 sprake geweest van een goede samenwerking met de plantoelichters, de heren Dubbeld, Hobby en Backer. Daarnaast is er regelmatig sprake geweest van goed en constructief overleg met de gemeentelijk stedenbouwkundige, de heer de Bie. Ir. Robbert Jan Wijntjes, voorzitter welstandscommissie Heemskerk
4 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
5
Inhoud 1. Op zoek naar samenhang en draagvlak 2. Welstandscommissie Heemskerk
6 8
KLEIN PLAN Nieuwbouwwoning Stroomwal
14
3.
Adviezen; cijfers en effecten
16
GROOT PLAN Zorgwoningen Griegstraat
20
4.
Beoordelingskaders
22
HERBESTEMMING De Slotvrouwe Debora Bakelaan
24
5.
Op weg naar de Omgevingswet
27
BIJZONDER PLAN Stolp Zuidermaatweg
30
6.
Evaluatie en aanbevelingen
33
Colofon
34
6 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
7
Hoofdstuk 1 Op zoek naar samenhang en draagvlak Omgevingskwaliteit in uw gemeente In dit jaarverslag vertellen we hoe de advisering door de welstandscommissie Heemskerk in 2017 is verlopen en bespreken we de hoofdlijnen uit projecten waar we als commissie en organisatie aan werken. We gaan ook in op de rol van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering in de komende Omgevingswet Op zoek naar samenhang en draagvlak Het plan aan de Debora Bakelaan voor het project de Slotvrouwe en het BKP dat samen met betrokkenen is opgesteld voor de Oosterweg zijn voorbeelden van een aanpak, waarbij de samenhang (nu en in de toekomst) van een gebied wordt vormgegeven in goed overleg met de betrokkenen (hoge participatiegraad).
Overleg Debora Bakelaan
8 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
9
Hoofdstuk 2 Commissie 2.1 De rol van de commissie De commissie adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 4 Beoordelingskaders). Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstands- en monumentencommissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten). Klankbord ruimtelijke ontwikkelingen De welstandscommissie adviseert uw gemeente ook over omgevingskwaliteit in brede zin en wordt ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen en beeldkwaliteitsplannen.
2.2 Deskundige adviseurs Het goed beoordelen en afwegen van alle aspecten van een bouwplan vraagt vakmanschap. De welstandscommissie Heemskerk is, in overleg met uw gemeente, samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Heemskerk. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en de bouwinitiatieven. De commissie is benoemd door de gemeenteraad. In 2017 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Robbert Jan Wijntjes Stedenbouwkundige en voorzitter van de commissie. Als ervaren stedenbouwkundige heeft hij een grote hoeveelheid projecten begeleid. Hij heeft o.a. de supervisie gehad over grote uitbreidingsplannen en heeft een aantal herstructureringsprojecten begeleid. Voor MOOI Noord-Holland is hij voorzitter van de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo en voor de commissie Kennemerland.
Marleen van Driel Architect, is in 2016 aan haar eerste jaar begonnen als commissielid van de welstandscommissie Castricum. Na ruim 10 jaar als architect bij Benthem Crouwel Architects te hebben gewerkt heeft zij haar eigen bureau opgericht en is zij betrokken geweest bij diverse projecten in binnen- en buitenland. Marleen is lid van de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo en de commissie Kennemerland.
Ron Baltussen Architect. Directeur/mede-eigenaar bij Hooyschuur architecten + adviseurs. Ron heeft deel uitgemaakt van diverse commissies in Noord Holland. Ron is lid van de commissie Kennemerland en is gemandateerd lid van de Erfgoedcommissie van MOOI Noord Holland. Voor Heemskerk is hij gemandateerd architectlid van de commissie.
De commissie wordt ondersteund door: drs. Emmy Kanon Commissiecoรถrdinator Mooi Noord-Holland
Gijs Dubbeld (foto) plantoelichter gemeente Heemskerk
Arno Hobby plantoelichter gemeente Heemskerk
Peter Backer plantoelichter gemeente Heemskerk
10 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
Commissie en stedenbouwkundige Bob de Bie
11
2.3 Werkwijze De welstandscommissie komt op maandag in de oneven weken van het jaar in Heemskerk en/of Alkmaar bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers, ontwerpers maar ook belanghebbenden en geĂŻnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. In 2017 was bij 27% van de planbehandelingen de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig, een stijging van 10% ten opzichte van 2016. Dit is verheugend. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen analoog gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Bij de grotere plannen schuift de stedenbouwkundige van de gemeente aan en informeert de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van Heemskerk op www.mooinoord-holland.nl/gemeenten Opstellen van adviezen De commissie motiveert haar adviezen op basis van de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoĂśrdinator, onder de verantwoordelijkheid van voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig vakjargon. De plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden.
Gemandateerde commissie aan het werk
Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem genaamd CorSys. Zowel de commissiecoĂśrdinator als de plantoelichter en de gemandateerde architectleden hebben
toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2018 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van maken ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadvies De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeldstellende bouwplannen graag al voor de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies wordt bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt dan namelijk een stuk sneller. In 2017 was het totaal aantal preadvies aanvragen 15. Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. De meeste plannen in Heemskerk worden door een architectlid van de adviescommissie beoordeeld. Deze is gemandateerd voor het behandelen van de kleinere plannen. De gemachtigde van de commissie komt eens in de veertien dagen op locatie voor de planbehandeling. Een plantoelichter van de gemeente legt kleine plannen voor zoals verbouwingen, dakkapellen, schuttingen, kleine wijzigingen in eerdere aanvragen. In 2017 gebeurde dit in 76% van het aantal planbehandelingen. Dit is minder dan in 2016. Dit kan te maken hebben met het feit dat er meer grote en complexe plannen worden ingediend.
12 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
13
Eventueel kunnen plannen door de gemandateerde van de commissie aangehouden worden en in de volledige commissie behandeld worden. Per 1 januari 2018 zal de ambtelijke toetsing gaan plaatsvinden. Kleinere bouwplannen als reclame objecten, dakkapellen, gevelindelingen, perceelafscheidingen en aan- en bijgebouwen die aan de criteria uit de nieuwe nota voldoen zullen ambtelijk afgehandeld kunnen worden. Het plan kan bij afwijking of bij twijfel alsnog door de welstandscommissie worden beoordeeld. 2.4 Contacten en activiteiten in de gemeente
Wethoudersgesprek over 2016
Overleg met Op 11 mei had de commissie overleg met de wethouder over het jaar 2016. Er werd onder andere gesproken over de intentie om een beeldkwaliteitsplan voor de Oosterweg op te stellen, samen met de omwonenden en over de herziening van de welstandsnota. Beide zaken zijn in 2017 afgerond.
t
14 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
t
15 PROJECT KLEIN PLAN
HEEMSKERK
Nieuwbouwwoning Stroomwal De aanvraag wordt door het gemandateerde commissielid meegenomen naar de grote commissie. Het gaat om de bouw van een nieuwe woning. In het gebied zijn meerdere nieuwe woningen gebouwd. Het gaat om een woning opgebouwd uit vele elementen. Elk element is op zich voorstelbaar, maar bij elkaar wordt het een optelling van delen die een onsamenhangend beeld vormen. De commissie vraagt om minder elementen waardoor het geheel meer samenhang krijgt en krachtiger overkomt. Een toelichting met een 3D presentatie door de architect maakt duidelijk welk concept voor ogen staat, namelijk een krachtige kap die over delen van de woning komt. De commissie vraagt om het concept meer en consequent door te voeren. De commissie adviseert om voor 1 thema te kiezen en dit ontwerp consequent door te voeren. Het kan betekenen dat onderdelen (bijv. het stuukwerk) komen te vervallen. Het dak zelf wordt dan het leidende thema. Hierdoor wordt het geheel soberder, maar ook krachtiger. In een aangepast ontwerp worden de opmerkingen meegenomen.
Achterzijde, Swan art&build
Totaal
174
210
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 15.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 17 Tabel 2
16 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
Hoofdstuk 3 Adviezen; cijfers en effecten 3.1 Cijfers In 2017 heeft de Welstandscommissie Heemskerk 174 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 9 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 210.
Bij 63% van de aanvragen kon in ĂŠĂŠn keer een positief advies gegeven worden. Dit is minder dan in 2016. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het verminderde aantal plannen dat in de gemandateerde commissie wordt beoordeeld. Dit betreft namelijk vooral kleinere plannen. Grotere plannen kunnen meer behandelingen nodig hebben. Bij 27% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig.
Het aantal nieuwe plannen is met ca 12 % gestegen ten opzichte van 2016. Het aantal behandelingen steeg met ca 12 % ten opzichte van het vorige jaar
SOORT AANVRAAG
2017
2016
2015
Nieuwe aanvragen
165
147
139
Aanvragen van voorgaande jaren
9
9
4
Herhalingen
36
32
35
Totaal behandelingen
210
188
178
2016
2015
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN
2017
Totaal behandelingen
210
188
178
Gemandateerd behandeld
75 %
83 %
75 %
In de welstandscommissie behandeld
25 %
17 %
25 %
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4
Aantalplanbehandelingen planbehandelingen Aantal
ADVIEZEN AAN B&W
Aantal planbehandelingen Tabel Tabel 11 SOORTAANVRAAG AANVRAAG SOORT
Bij eerste behandeling akkoord
63 %
79 %
59 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
13 %
5%
11 %
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
8%
5%
3%
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
3%
2%
4%
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
8%
6%
15 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
5%
3%
9%
Omgevingsvergunning Omgevingsvergunning waarvaneen eenmonument monument waarvan
Totaal nieuwe aanvragen*
AANTAL AANVRAGEN AANTAL AANVRAGEN 134 134
AANTAL BEHANDELINGEN AANTAL BEHANDELINGEN 165165
3 3
3
waarvannieuwbouw nieuwbouw waarvan
2626
39 39
waarvanverbouwing verbouwing waarvan
105105
123 123
Preadvies* Preadvies*
99
12 12
Reclameaanvraag Reclameaanvraag
66
6 6
Adviesaanvraag Adviesaanvraaghandhaving handhaving
1818
19 19
Overige Overigevergaderonderwerpen vergaderonderwerpen
77
8 8
Totaal Totaal
174 174
210210
3
** Dit omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het Het totaal aantal preadviesaanvragen was was Ditzijn zijnde depreadviezen preadviezenwaarvoor waarvoornog noggeen geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. totaal aantal preadviesaanvragen 15. 15.
2017
2016
147
2015
147
140
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Aantal voorgaande jaren: Aantalplanbehandelingen planbehandelingenten tenopzichte opzichte voorgaande jaren:
Aantal planbehandelingen ten opzichte van voorgaande jaren Tabel Tabel22 SOORT AANVRAAG 2017 2016 SOORT AANVRAAG 2017 2016 Nieuwe aanvragen 165 147 Nieuwe aanvragen 165 147 Aanvragen van voorgaande jaren 9 9 Aanvragen van voorgaande jaren 9 9 Herhalingen 36 32 Herhalingen 36 32 Totaal behandelingen 210 188 Totaal behandelingen 210 188
Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlageheemskerk2017 kunt u meer cijfers vinden. 2015 2015 139 139 4 4 35 35 178 178
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3 Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN
VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen
2017 2017 210
2016 2016 188
2015 2015 178
18 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
19
3.3 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2017 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.
Overleg inrichting Debora Bakelaan
3.4 Adviezen grote ruimtelijke plannen In 2017 is een aantal grote ruimtelijke plannen aan de orde geweest. Samen met de stedenbouwkundige werden de mogelijkheden verkend. De commissie is blij dat dit soort plannen in een vroeg stadium met haar besproken worden. 3.5 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De advieswerkzaamheden van MOOI NoordHolland voor behoud en ontwikkeling van omgevingskwaliteit in Noord-Holland gaan verder dan de gemeentelijke adviescommissies. Voor Heemskerk hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:
Werkatelier BKP Oosterweg
• Beeldkwaliteitsplan Oosterweg. De Oosterweg is een belangrijk lint in het landelijk gebied van Heemskerk en de gemeente vindt het daarom van belang dat er zorgvuldig wordt gekeken naar de ruimtelijke inpassing van nieuwe ontwikkelingen. In een drietal werkateliers is samen met belanghebbenden gekeken naar wat wenselijk en onwenselijk is. Het beeldkwaliteitsplan is afgerond en het College heeft een aantal aanbevelingen gekregen voor het verdere proces. • Actualisatie van de welstandsnota. In 2017 is de welstandsnota herzien. Een werkgroep met raadsleden heeft hiervoor aantal aanbevelingen gedaan. Het geheel moest duidelijker en eenvoudiger. Gebiedsgerichte criteria konden geactualiseerd worden. Beeldkwaliteitsplannen dienden geïntegreerd te kunnen worden.
3.6 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland De gemeente Heemskerk heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland; een vraagbaak voor gemeenten met vragen over erfgoed, cultuurlandschap, omgevingswet en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en het RCE. Medewerkers van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft, om te sparren over ingewikkelde kwesties of om mee te lezen met nieuwe beleidsstukken. Ook kunnen gemeenten concrete cases voordragen voor een expertmeeting, onderzoek of als interessant voorbeeldproject. De gemeentelijke secretaris van de erfgoedcommissie heeft aan een van de netwerkbijeenkomsten deelgenomen.
t
20 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK PROJECT JAARVERSLAG GROOT PLAN 2017
21
HEEMSKERK
Zorgwoningen Griegstraat Een bestaand schoolgebouw is een aantal jaren geleden verbouwd tot woonruimte voor meervoudig gehandicapte kinderen. het bestaande complex wordt nu uitgebreid met een extra woonruimte voor 8 cliĂŤnten. Onderbouwd met een zorgvuldige analyse wordt een nieuw volume voorgesteld, twee lagen met kap, dat aansluit op het bestaande gebouw. De gevelsteen wordt transparant gekeimd uitgevoerd. Het bestaande schoolgebouw krijgt een zelfde geveluitstraling. Het dak wordt deels met zink (schuin) deels met groen bekleed (plat). De kozijnen van het gehele complex (oud en nieuw) worden in eenzelfde palet van grijstinten ingevuld. De bestaande entree van de voormalige school en de nieuwe entree van de toegevoegde woonruimte worden met gekleurde lat als accent ingevuld. De omwonenden zijn betrokken geweest bij de planvorming. De commissie is van mening dat er sprake is van een zorgvuldig uitgewerkt concept. Bestaand en nieuw vormen een mooie samenhangende compositie die als solitair gebouw in de stedenbouwkundige verkaveling goed tot zijn recht komt. Ook de inrichting van het erf, waarbij bestaande bomen gespaard worden, is zorgvuldig uitgewerkt.
Ons Huis achterzijde, ontwerp Lab03 & JoustraReid architecten, beeld 3D Studio Prins
Ons Huis voorzijde, ontwerp Lab03 & JoustraReid architecten, beeld 3D Studio Prins
22 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
23
Hoofdstuk 4 Beoordelingskaders 4.1 Welstandsbeleid De welstandsnota, vastgesteld in 2012 door de gemeenteraad, vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. In 2015 is in de gemeente een raadswerkgroep herziening welstandsnota een aantal malen bijeenkomen. Zij heeft uitgangspunten geformuleerd voor een nieuwe nota. Eind 2017 is de nieuwe welstandsnota vastgesteld. De leesbaarheid is verbeterd en een aantal welstandscriteria is verruimd. Vanaf 1 januari 2018 kunnen inwoners en bedrijven op de website terecht om op een makkelijke manier de nota te raadplegen. Ook de ambtelijke toetsing is geïntroduceerd. Als kleinere plannen voldoen aan de criteria “kleine bouwwerken” uit de nota, dan wordt het plan door de ambtenaar afgehandeld. Het plan kan bij afwijking of bij twijfel alsnog door de welstandscommissie worden beoordeeld.
4.2 Monumentenbeleid Het ruimtelijke beleid van Heemskerk wordt in belangrijke mate bepaald door de structuurvisie Heemskerk 2020, bestemmingsplannen en beeldkwaliteitsplannen. Tevens worden in het collegeprogramma speerpunten voor ruimtelijk beleid specifieker benoemd. Het is het kader voor ruimtelijke ontwikkelingen en benoemt de opgaven waar Heemskerk de komende jaren voor staat. De gemeente Heemskerk richt zich op het behoud en versterken van de kwaliteiten van het buitengebied en het optimaliseren en verbeteren van de bestaande stedelijke omgeving. Bij ingrepen binnen de bebouwde kom onderscheidt de gemeente de volgende 2 typen: 1. verdichten met respect voor de bestaande kwaliteiten 2. herstructurering om de kwaliteiten te optimaliseren Er is sprake van een gebiedsgericht herstructurerings- en herontwikkelingsprogramma voor woongebieden.
24 PROJECT HERBESTEMMING
25
HEEMSKERK
De Slotvrouwe Debora Bakelaan In september buigt de commissie zich over het project De Slotvrouwe, een ontwikkeling waarbij vier verouderde flatgebouwen worden gesloopt en de bouw van nieuwe volumes in het gebied tussen de Tolweg en de Debora Bakelaan wordt gerealiseerd. De commissie wordt in een vroeg stadium ingelicht over het ruimtelijk plan. Nieuwbouw heeft de voorkeur boven een renovatie. Er is veel overleg onder andere met een klankbord van bewoners. Uit de diverse bijeenkomsten en de studie van verschillende modellen is uiteindelijk gekozen om een parkachtige omgeving te creĂŤren en zodoende de bebouwing achter de appartementencomplexen aan de Debora Bakelaan te verbinden met de groene omgeving aan de overkant van de Tolweg. Dit heeft geresulteerd in een model met drie woontorens in plaats van vier. Dit betekent wel dat de torens hoger zijn geworden. Situering, massa, parkeren, bezonning/wind, inrichting van de openbare
Debora Bakelaan, overleg in commissie
ruimte en beeldkwaliteit komen tijdens het overleg aan bod. Het plan moet consequent zijn in de verhoudingen tussen bebouwingen, parkeren en groen. Het parkeren vormt een uitdaging. Verder is de inrichting van het (park) landschap met routes, beplanting, inpassing van infrastructuur van groot belang. De commissie geeft aan graag van gedachten te wisselen als er een concept van de beeldkwaliteitsparagraaf ligt. Ze doet alvast wat suggesties.
Debora Bakelaan, presentatiekaart, RRog stedenbouw en landschap
26 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
27
Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet 5.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering. Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI NoordHolland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor
uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie. 5.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI Noord-Holland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd. In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt: 1. 2. 3. 4.
Voor en door mensen Publieke en private belangen Zorg voor cultureel erfgoed Zorg voor goede omgevingskwaliteit bestaande leefomgeving 5. Zorg voor goede omgevingskwaliteit nieuwe initiatieven 6. Doelen voor goede omgevingskwaliteit 7. Gebiedsgerichte kwaliteiten 8. Vergunningenstelsel 9. Interpretatie van open regels en beleidsregels 10. Per saldo meer waarde bij buitenplanse initiatieven De principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt. Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werkproces, het omgevingsplan en de omgevingsvisie. In elk veld kunnen door de gemeente zelf instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het
28 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
29
algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente. Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteitsstelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www. mooinoord-holland.nl.
MOOIWAARTS MOOIWAARTS
Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit
5.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumentenen de welstandscommissie. In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit enkele deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her) ontwikkelingsgebieden of bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr. 3, p. 382).
In 2018 wil MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder werken aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. Zo’n brede commissie heeft deskundigheid in huis over verschillende aspecten van omgevingskwaliteit zoals erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte en is in staat is om complexe afwegingen te maken op deze aspecten. In maart 2018 organiseren we met ondersteuning van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en bureau Over Morgen de expertmeeting ‘Wie adviseert over goede omgevingskwaliteit’. Naar aanleiding daarvan werken we samen met geïnteresseerde gemeenten scenario’s uit die verschillende vormen van betrokkenheid van de adviescommissies tonen. We nodigen ook uw gemeente van harte uit om aan te haken bij dit project.
31
31 PROJECT BIJZONDER PLAN
HEEMSKERK
zuidwestgevel, MD Bouwadvies
Stolp Zuidermaatweg Op de plek staat een gemeentelijk monument. Het gaat om een voormalige boerderij uit 1910 die in 2009 tot monument is aangewezen met name vanwege de historische, landschappelijke en cultuurhistorische waarde in relatie tot het kasteel Assumburg. Door de aanleg van het omliggende park staat het monument in het water. Het monument is mede daardoor in een zodanige slechte staat, dat besloten is om het te slopen. De gemeente staat dit toe, maar stelt de voorwaarde dat er passende nieuwbouw voor terug dient te komen. Het plan is een aantal malen in de erfgoedcommissie van de gemeente besproken. In het laatste overleg is aangegeven om het plan bij nieuwbouw aan de welstandscommissie voor te leggen. Op verzoek van de gemeente wordt een geĂŻntegreerde welstand- en erfgoedcommissie vergadering gehouden. Het silhouet van het hoofdgebouw is daarbij het belangrijkste uitgangspunt. Het herbouwde volume krijgt de contouren van de te slopen stolp. De schuur erachter krijgt een woonfunctie. Het gaat om meer eigentijdse vormgeving. Er is voldoende contrast met het voormalig monument. Na flink wat behandelingen gaat de initiatiefnemer toch tevreden naar huis met het gevoel dat het plan verbeterd is. Daarbij zijn vooral de gevelindeling van het voormalige monument, de mate van transparantie en de positionering van een voordeur in het hoofdgebouw als verbeteringen doorgevoerd.
schetsimpressie, Wierenga architectenbureau
32 WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERK JAARVERSLAG 2017
33
Hoofdstuk 6 Conclusies en aanbevelingen 6.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 15 maart 2018 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2017. De belangrijkste uitkomsten van dat gesprek zijn: Voorafgaand aan de bespreking van het jaarverslag wordt gesproken over de nieuwe opgaves ten aanzien van energietransitie en duurzaamheid. Ook bij de woningbouw liggen uitdagingen en kansen. De omgevingskwaliteit blijft hierbij belangrijk. In het jaarverslag wordt een aantal grotere projecten beschreven. De commissie maakt zich zorgen over de stedenbouwkundige capaciteit. In het proces is het van belang de commissie in een vroeg stadium mee te nemen. Dit zou ook kunnen door een kwaliteitsteam voor een dergelijk project in te stellen waarin ook een lid van de commissie wordt benoemd. Een andere mogelijkheid is om een zogenaamde bouwenveloppe op te stellen met randvoorwaarden voor het project. Over de randvoorwaarden kan met de commissie overleg gevoerd worden. De commissie neemt graag kennis van het nieuwe bestemmingsplan (met toetsingscriteria) voor de locatie van de oude Seat garage. Het beeldkwaliteitsplan Oosterweg wordt binnenkort vastgesteld. Ook Heemskerk is bezig met de Omgevingswet. Dit wordt regionaal ingezet, samen met Beverwijk en Velsen. Er is een kwartiermaker ingesteld. In aansluiting op deze wet is de nieuw ingerichte nota “uiterlijk bouwwerken Heemskerk 2017” genoemd. Gezien de onbekendheid bij het publiek heeft de gemeente besloten om de nieuwe nota “welstandsnota” te blijven noemen.
6.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit de ervaringen en inzichten doet de welstandscommissie Heemskerk nog de volgende aanbevelingen: • In 2018 zal beoordeeld worden aan de hand van een nieuwe nota. Hierin zijn wijzigingen aangebracht. Goed is om de nieuwe nota in de loop van 2018 te evalueren. • olg de consequenties van de aanvragen van erfafscheidingen en bijgebouwen op zijerven (voor de voorgevelrooilijn van naastgelegen woningen) direct aan de openbare ruimte in het algemeen, en in het bijzonder indien er sprake is van de verkoop van snippergroen. • Er wordt aandacht gevraagd voor het continueren van de inzet van stedenbouwkundige deskundigheid, zoals dat tot op heden door de heer de Bie wordt ingevuld. • Organiseer in uw gemeente een maatschappelijk debat over de maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit. Wat verstaan burgers, ondernemers, bestuurders, maatschappelijke organisaties en deskundigen hieronder? Wat vindt men belangrijk? • Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit.
Wethoudersgesprek 15 maart 2018
• Bespreek de tien principes voor een omgevingsplan op kwaliteit en werk ze uit voor uw gemeente, als een ‘programma van eisen’ voor het omgevingsplan. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten.
6.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de welstandscommissie Heemskerk, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellende uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.
34
Colofon Auteur Emmy Kanon, coördinator welstandscommissie Heemskerk Met bijdragen van Robbert Jan Wijntjes, lid welstandscommissie Heemskerk Ron Baltussen, lid welstandscommissie Heemskerk José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Marlous Ruiter, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, april 2018
MOOI NOORD-HOLLAND Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh