1
ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
2 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
3
Voorwoord 'Ik vond het een prettig gesprek en het is fijn te merken dat de commissie meedenkt en op maat adviseert.' Aanvrager
Tijdens commissievergaderingen in Heemstede worden regelmatig plannen voorgelegd die te maken hebben met intensivering van het ruimtegebrek binnen de gemeente. We zien het vooral in de hoeveelheid aanvragen voor uitbreidingen van bestaande gebouwen, complexen en woningen. In de ruimtelijke opzet van een omgeving betekent dit in de praktijk vaak verdichting. Ruimte die lange tijd onbebouwd bleef, wordt ingevuld met nieuwe functies. Vaak is de behoefte aan uitbreiding van de woningvoorraad de aanleiding, maar ook de groeiende lokale nijverheid, het bedrijfsleven en recreatievoorzieningen eisen binnen de gemeentegrenzen steeds meer ruimte op. In Heemstede is intensivering van het bestaande door verdichting vooral duidelijk herkenbaar in de vorm van uitbreiding van gebouwen, met name woonhuizen. Vooral daar is de dynamiek van verandering groot en staat die soms op gespannen voet met behoud van de aanwezige ruimtelijke kwaliteit en monumentale waarden van gebouw, landschap en ensemble. Zelfs in het zo ruim opgezette Heemstede komt men daardoor steeds dichter op elkaar te zitten. Die ontwikkeling raakt aan de aanwezige ruimtelijke kwaliteit in de omgeving, die iedereen aangaat, en daarmee het particuliere belang overstijgt. Die kwaliteit is immers voor zowel de geboren en getogen Heemsteder, als voor de nieuwkomer de grote aantrekkingskracht van de gemeente. De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit heeft hierover het afgelopen jaar veelvuldig geadviseerd, niet alleen bij de talrijke individuele aanvragen, maar ook in overleg met specialisten binnen de gemeente, om te komen tot een helder, zorgvuldig en transparant beleid.
In dit jaarverslag komen het behoud en de versterking van de ruimtelijke kwaliteit in Heemstede aan de orde en wordt speciaal stilgestaan bij het actuele thema van de dynamiek van verandering. dr. Freek Schmidt, voorzitter Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede
4 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
5
Inhoud
Commissie op locatie: De Posterij
1.
Thema 2017: De dynamiek van verandering
6
2.
Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede
10
BIJZONDER PLAN: Nieuwbouw Stichting Meer en Bosch
18
3.
Adviezen; cijfers en effecten
20
GROOT PLAN: Nieuwe wijk Slottuin
26
4. Beoordelingskaders
22
MONUMENT: Glipperpad
30
5.
Op weg naar de omgevingswet
32
KLEIN PLAN: Uitbreiding van een ensemble
36
6. Conclusies en aanbevelingen
38
Colofon
40
6 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
7
Hoofdstuk 1 De dynamiek van verandering Omgevingskwaliteit in uw gemeente In dit jaarverslag vertellen we hoe de advisering door de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede in 2017 is verlopen en bespreken we de hoofdlijnen uit projecten waar we als commissie en organisatie aan werken. We gaan ook in op de rol van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering in de komende Omgevingswet. In dit eerste hoofdstuk beginnen we met voorbeelden die het jaar 2017 kenmerken.
De Posterij
Wat is jouw mooiste plek in NoordHolland? Uitbreiding en verdichting In Heemstede is intensivering van het bestaande in de vorm van uitbreiding en verdichting duidelijk herkenbaar. Die uit zich met name in de vorm van vergrotingen en uitbreidingen van bestaande gebouwen, complexen en woningen. De dynamiek van verandering is overal waarneembaar. Vaak is de behoefte aan uitbreiding van de woningvoorraad de aanleiding, maar er lijken weinig plekken binnen de gemeente die nog voor langere tijd ongemoeid worden gelaten. De vele activiteiten die worden ontplooid binnen de Heemsteedse gemeentegrenzen, staan soms op gespannen voet met behoud van de aanwezige ruimtelijke kwaliteit en monumentale waarden van gebouw, landschap en ensemble. De commissie helpt de gemeente om in deze situatie de beste beslissingen te nemen, waarbij transparantie, zorgvuldigheid en consequente argumentatie van groot belang zijn. Monumenten in de dynamiek van verandering Ook monumenten worden in Heemstede geconfronteerd met de dynamiek van verandering. Heemstede kent vele monumenten die een transformatie ondergaan, omdat ze van functie veranderen. Een van de in het oog springende voorbeelden is het voormalige post- en telegraafkantoor ‘De Posterij’ in de
Raadhuisstraat, waar de transformatie al in 2015 begon. In het gebouw zouden appartementen worden ondergebracht en er zou een nieuwe vleugel aan worden toegevoegd. Bij een dergelijke verandering van een monument is het belangrijk om niet alleen de architectuur van het gebouw, voor zover belangwekkend, te bewaren, maar tegelijkertijd wel duidelijk te maken dat het een andere functie heeft gekregen. Dit had wat voeten in de aarde. Het monumentenbelang vroeg om het zorgvuldig afstemmen van wijzigingen op de bestaande karakteristieken van het monument, en nieuwe elementen zoveel mogelijk toe te passen conform de bestaande. Tegelijkertijd waren er vanuit de woonfunctie andere wensen met betrekking tot isolatie, transparantie en zonwering. Uiteindelijk is in nauw overleg met de commissie gekozen voor het zoveel mogelijk bewaren van het historische karakter van de zichtbare gevels van het gebouw, en hedendaagse woonwensen vooral in het interieur en in de niet vanaf de openbare weg zichtbare gevels te faciliteren. Dit betekende dat een overdosis aan zichtbare zonweringen en moderne vensterindelingen konden worden voorkomen waardoor het gebouw zijn oorspronkelijke karakter zou hebben verloren. De zorgvuldig herstelde originele detaillering van de gevels, met name in de toepassing van de karakteristieke roedeverdeling van de vensters en hun kozijnen, waarborgen de uniforme uitstraling die het fraaie en historisch belangrijke gemeentelijke postgebouw verdient. Een ander voorbeeld van de dynamiek van verandering betreft eveneens een gemeentelijk monument, dat van een uitbreiding werd voorzien. De Adviescommissie heeft zich uitgebreid gebogen over de mogelijkheid om het bijzondere hoekpand Roemer Visscherplein, momenteel in gebruik als restaurant en gebouwd in 1928, uit te breiden met een aantal woningen op een toe te voegen verdieping. Gezien de aard van de ingreep vroeg de commissie advies van de centrale
8 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
9
Erfgoedcommissie, die aangaf dat een ingetogen vormgegeven, teruggezette opbouw van geringe hoogte mogelijk zou kunnen zijn, en suggereerde daarbij dat restauratie van het gehele pand dringend gewenst is. Vervolgens heeft de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit zich gebogen over de vormgeving en de materiaalkeuze van de opbouw, waaruit voortkwam dat de opbouw de ronde vorm van de bestaande hoofdmassa zou volgen, ook in geleding, maar in een afwijkend materiaal. Daarmee wordt duidelijk dat het hier om een latere toevoeging gaat die niettemin een relatie aangaat met het oorspronkelijke ontwerp en de samenhang tussen oud en nieuw gewicht geeft zonder het contrast teveel op te zoeken.
Maquette hoekpand Roemer Visscherplein
Advisering door de commissie De commissie werd ook dit jaar weer gevraagd om regelmatig adviezen over ruimtelijke kwaliteit uit te brengen die op een of andere manier raken aan het woongenot van de Heemsteder. Daar is de dynamiek van verandering misschien wel het duidelijkst zichtbaar. Net als in veel andere gemeenten is de vraag naar woningen in Heemstede momenteel groot. Daarbij is vooral het maximaliseren van de persoonlijke woonruimte een wens die de commissie terugziet in een groeiend aantal aanvragen voor uitbreidingen, opbouwen en dergelijke. Een relatief kleine financiĂŤle investering levert in vierkante meters direct voordeel op. Maar ook op langere termijn lijkt het rendement van een verbouwing met de almaar stijgende huizenprijzen veel hoger dan met spaargeld te behalen valt. De gevolgen hiervan zijn voor iedereen waarneembaar. De commissie wordt veelvuldig gevraagd om te adviseren, daar waar bestemmingsplannen en verordeningen tekort schieten, en het risico bestaat dat ruimtelijk kwaliteit omslaat in wanorde, verrommeling of kakofonie, die de Heemsteder pijn aan de ogen doen.
Zo is de Adviescommissie veelvuldig bezig om te kijken hoe de wens van de Heemsteder om zijn woning te vergroten, verenigd kan worden met een acceptabele ruimtelijke kwaliteit in de gemeente van nu en morgen. Dat betekent dat niet elke uitbreiding van het woonoppervlak bij elke woning de goedkeuring van de gemeente ontvangt. Het is zaak om op dit punt zo helder en consistent mogelijk te adviseren, juist omdat de individuele burger zijn eigen woongenot soms belangrijker vindt dan het koesteren van de eenheid van het daklandschap, een evenwichtig straatbeeld of een uitgebalanceerde aanblik van de buurt. Bij elk advies is de vraag: Hoe de burger te faciliteren zonder de ruimtelijke kwaliteit te verliezen ? Zo is er in overleg met de stedenbouwkundige van de gemeente onder meer speciaal overleg gepleegd in verband met de wens om bij bepaalde woningen met een hoog dakvlak of een lage dakvoet onder bepaalde voorwaarden het plaatsen van dakkapellen in de tweede lijn mogelijk te maken, wanneer die aan redelijke eisen van welstand voldoen. Ook heeft de commissie veelvuldig geadviseerd over de plaatsing van dakkapellen aan de voorzijde (achterzijde is meestal vergunning vrij). Inzet is daarbij om zoveel mogelijk in te zetten op trendsetters, waarbij de eerste kapel van een rijwoning in een eerder ononderbroken dakvlak op de ideale, in de welstandsnota genoemde maten en met de best mogelijke materiaalkeuze wordt uitgevoerd. Bij de toevoeging van nieuwe dakkapellen in een buurt, straat, blok of rij van gelijkvormige huizen wordt ernaar gestreefd om een bestaande kapel als trendsetter aan te wijzen, die eveneens zoveel mogelijk aansluit op de richtlijnen van de welstandsnota. Zo blijven particuliere woonwensen en ruimtelijke kwaliteit van de omgeving in balans.
10 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
11
Hoofdstuk 2 Adviescommissie 2.1 De rol van de commissie De Adviescommissie adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 4 Beoordelingskaders). Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstands- en monumentencommissies naar brede adviescommissies met
meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten). Klankbord ruimtelijke ontwikkelingen De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede adviseert uw gemeente ook over omgevingskwaliteit in brede zin en wordt ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteitplannen en cultuurhistorische opgaven. 2.2 Deskundige adviseurs Het goed beoordelen en afwegen van alle aspecten van een bouwplan vraagt vakmanschap. De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede is, in overleg met uw gemeente, samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Heemstede. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en de bouwinitiatieven. De commissie is benoemd door de gemeenteraad. In 2017 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
mr. Jacob Ouderkerken
Egon Kuchlein Architectlid van de commissie en oprichter van Egeon Architecten. Daarnaast realiseerde hij een aantal eigen projecten en tentoonstellingen en werkte aan stedenbouwkundige studies. Tevens is hij als cultureel entrepreneur verantwoordelijk voor de organisatie van een reeks van culturele projecten en manifestaties en als adviseur beeldende kunst heeft hij diverse gemeente en provincie overheden van advies voorzien. Sinds 2007 is hij als architect verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.
ing. Maarten Fritz Architectlid van de commissie en architect/directeur van architectenbureau Fritz te Bussum, gespecialiseerd in restauratie en verbouwingen. Daarvoor 10 jaar als bouwkundige werkzaam geweest bij Vereniging Hendrick de Keyser te Amsterdam. Gastdocent aan de Vrije Universiteit Amsterdam en aan de Hogeschool Utrecht. Bestuurslid (tot 2014) en medeoprichter Vereniging van Architecten Werkzaam in de Restauratie. Architectenbureau Fritz en IAA wonnen in 2011 de Gulden Feniks. Hij is sinds 2015 verbonden aan MOOI Noord- Holland als monumentendeskundige voor diverse gemeentelijke adviescommissies.
ir. Anke Zeinstra Architectlid van de commissie en medeoprichter van Van der Waals/Zeinstra architekten, gespecialiseerd in woningbouw, zorg- en stedenbouw. Zij heeft ervaring als docent aan de Academie van Bouwkunst te Amsterdam en is jurylid geweest van enkele architectuurprijzen. Daarnaast is zij lid geweest van diverse welstandscommissie in het land. Sinds 2010 is zij als architect verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.
Nico Zimmermann Directeur / eigenaar van ITZ-Architecten BV. Daarnaast is hij actief als adviseur vormgeving voor de Provincie Noord- Holland en in die hoedanigheid betrokken bij multidisciplinair overleg met betrekking tot het realiseren van grote infrastructurele projecten. Hij is bestuurslid van KIVI afdeling bouw. Ook is hij auteur en redactielid van het architectuurtijdschrift FORUM en Jellema Hogere Bouwkunde, het Nederlandse standaardwerk voor bouwkundigen. Sinds 2007 is hij als architect en als monumentendeskundige verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.
Tot 1 juni 2017 voorzitter van de commissie, actief geweest als wethouder in de gemeente Heiloo en belast met de portefeuilles RO, Verkeer en vervoer, Onderwijs, Welzijn en Cultuur. Zorg en projectwethouder van de decentralisatie van de Jeugdzorg ZWBZ begeleiding en de Participatiewet. Sinds 2014 is hij als voorzitter verbonden geweest aan MOOI Noord-Holland.
Brigit de Werd
Dr. Freek Schmidt
De commissie wordt ondersteund door:
Voorzitter van de commissie sinds 1 juni 2017, architectuurhistoricus, geeft als universitair hoofddocent momenteel leiding aan Architectuurgeschiedenis & Erfgoedstudies aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij heeft daarvoor gewerkt bij Monumenten en Archeologie van de gemeente Amsterdam en was eerder lid van de provinciale monumentencommissie Noord-Holland en de commissie Welstand Amsterdam. Daarnaast verricht hij onderzoek binnen het VU onderzoeksinstituut CLUE+ en schrijft hij regelmatig over architectuur en erfgoed.
Werkzaam geweest in de projectontwikkeling op het gebied van koop/huur, nieuwbouw, renovatie en herontwikkeling. Zij heeft ervaring in marketing, marktonderzoek, productontwikkeling en productadviezen gedurende het gehele ontwikkelingsproces. Sinds juni 2015 is zij als burgerlid verbonden aan MOOI NoordHolland.
Willy Meekes (foto) Architectuurhistoricus en commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland
John van Wanum Senior medewerker bouw- en woningtoezicht van de gemeente Heemstede
12 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
13
2.3 Werkwijze De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede komt op donderdagmorgen in de oneven weken van het jaar in het Raadhuis van Heemstede bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen digitaal gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. Bij de grotere plannen schuift een van de stedenbouwkundigen van de gemeente aan en informeert de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van Heemstede op www. mooinoord-holland.nl /gemeenten Opstellen van adviezen De commissie motiveert haar adviezen op basis van de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoördinator, onder de verantwoordelijkheid van voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig vakjargon. De plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het College, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden.
Commissie bij de Irenekapel op het terrein van Meer en Bosch
Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem genaamd CorSys. Zowel de commissiecoördinator als de plantoelichter en de gemandateerde architectleden hebben
toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2019 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van maken ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadvies De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeld stellende bouwplannen graag al voor de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies wordt bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt dan namelijk een stuk sneller. Kleine commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Egon Kuchlein vormt, als gemandateerd architectlid van de commissie samen met het burgerlid Brigit de Werd de kleine commissie. Zij behandelen de zogenaamde kleine plannen. Als er enige reden tot twijfel is, of als er bezwaar is dan worden de aanvragen doorgeschoven naar de reguliere Adviescommissie. 2.4 Contacten en activiteiten in de gemeente Excursie Op 6 juli 2017 werd een excursie georganiseerd naar aanleiding van het aftreden van de voorzitter van de commissie en het aantreden van de nieuwe voorzitter. Tijdens deze excursie zijn de werkzaamheden aan De Posterij in ogenschouw genomen en is zij op
14 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
15
het terrein van Meer en Bosch geweest. Ook heeft zij een bezoek gebracht aan het grafmonument van de familie Van Vollenhove, een gemeentelijk monument waar een restauratieplan voor opgesteld is. Locatiebezoek Onder leiding van de heer Molenkamp van de afdeling Bouwkunde van de gemeente is de commissie op het dak van het Raadhuis geweest om het nieuw geplaatste torentje te bekijken. De commissie heeft, onder andere advies uitgebracht over de kleur van het schilderwerk van de toren. Vanwege de aanvraag voor het funderingsherstel en de restauratie van de tuinmuur van Meerzicht, een restant van het 17de -eeuwse huis Meer en Berg heeft de monumentendeskundige van de commissie een bezoek ter plaatse gebracht. De tuinmuren wijken deels en vertonen grote scheuren in het metselwerk. Boek van de Namen
Winkelpui Raadhuisstraat
Overleg met De heer Schoonderbeek van de afdeling Bouwkunde is in de vergadering geweest voor overleg over een aanpassing aan de trappartij in het Raadhuis. De stedenbouwkundigen van de gemeente hebben een toelichting gegeven over het stedenbouwkundige plan voor het project Slottuin en zij hebben het bestemmingsplan van het voormalige gebouw van de Irenekapel op het terrein van Meer en Bosch met de commissie besproken. Ook zijn de stedenbouwkundigen aanwezig geweest voor overleg in verband met de regelmatige verzoeken voor het plaatsen van een dakkapel in de tweede lijn en tevens werd het inrichtingsplan van het plein voor het station Heemstede- Aerdenhout aan de commissie voorgelegd. In het nieuws Verbinden heden en verleden Op 11 april 2017 is door de Provincie NoordHolland en het Nationaal Comité 4 en 5 mei het ‘Compliment voor een oorlogsmonument
2017’ toegekend aan Het Boek van de Namen bij het Vrijheidsbeeld aan de Vrijheidsdreef. De jury is onder de indruk van de combinatie van het oudere oorlogsmonument, het Vrijheidsbeeld van Mari Andriessen en het nieuwe Boek van de Namen. “Deze beelden staan op zichzelf maar versterken elkaar op de serene plek in het groen”. De jury beoordeelde de inzendingen op de wijze waarop het monument ‘levend’ wordt gehouden en op de originaliteit van het verhaal. Daarnaast is gekeken hoe het beheer en behoud van het monument is georganiseerd, voor nu en de toekomst. De commissie is in 2014 nauw betrokken geweest bij de plaatsing van het monument. Zo werd ter plekke met de ontwerper, aan de hand van een mock-up op ware grootte, gesproken over de omvang, de symboliek en de positie van het monument. Met een medewerker van de afdeling Voorbereiding Openbare Ruimte is het inrichtingsplan besproken. Zeldzame pui aan de Raadhuisstraat Op de voorjaarsbijeenkomst van de Historische Vereniging Heemstede- Bennebroek (juni 2017) is de ‘Burgemeester David Eliza van Lennep Erfgoedprijs’ uitgereikt aan de eigenaren van het winkelpand aan de Raadhuisstraat (Gemeentelijk monument). De prijs is een stimulans voor initiatieven op het gebied van cultureel erfgoed in Heemstede en Bennebroek. De uitgereikte penning symboliseert de zorg voor erfgoed en de stevigheid en stabiliteit ervan. In de voorgevel van het winkelpand zijn nog de originele keramische belettering en details aanwezig. De huidige ingreep heeft bijgedragen aan de beeldkwaliteit van Heemstede en is een parel voor de winkelstraat, zoals die er niet veel meer zijn, aldus de jury. In 2015 is aan de commissie de aanvraag voor het vervangen van de winkelpui ter advisering voorgelegd. Het pand is in 1930 gebouwd als
16 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
17
winkel met pakhuis en bovenwoning met een karakteristieke omlijsting van de winkelpui bestaande uit zeegroen, geglazuurd sieraardewerk met bloemmotieven. Er is met de architect een aantal keren gesproken over de juiste detaillering zoals de profilering, de materiaalkeuze en de houtafmetingen passend bij een restauratieve aanpak van de winkelpui. Stadsherstel Amsterdam aan de slag met het Wapen van Heemstede Tijdens de halfjaarlijkse vergadering van de Historische Vereniging Heemstede- Bennebroek kreeg de directeur van Stadsherstel Amsterdam de Burgemeester David Eliza van Lennep Erfgoedprijs 2017 uitgereikt voor de goed geslaagde restauratie van het Wapen van Heemstede aan het Wilhelminaplein. Het gebouw, dat uit ongeveer 1570 dateert is een van de eerste stenen gebouwen in het dorp en fungeerde onder meer als schoutenhuis, rechtbank, gemeentehuis en als restaurant. Stadsherstel Amsterdam heeft de panden Wilhelminaplein 4 en 6 na jarenlange verwaarlozing en leegstand aangekocht. Het gebouw wordt nu in oude luister hersteld en voor appartementen bruikbaar gemaakt. De niet-originele aan- en uitbouwen zijn verwijderd en de bestaande doorbraken voorzien in daglichttoetreding waardoor het monumentale casco behouden kan blijven. De aanvraag voor de restauratie is eind 2013 aan de Adviescommissie voorgelegd, zij constateerde dat de structuur nog helder zichtbaar zou blijven en waardeerde de opzet van het plan. Bij de prijsuitreiking gaf de restauratie architect aan dat een aantal historische kenmerken, constructies, bouwmaterialen en onderdelen na de verbouwing nog te zien zijn. De binnentuin en het trappenhuis zijn toegankelijk en geven een mooi beeld van het bijzondere van het pand. Werkzaamheden bij het Wapen van Heemstede
t
18 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE PROJECT JAARVERSLAG 2017 BIJZONDER PLAN
19
HEEMSTEDE
Nieuwbouw polikliniek Stichting Meer en Bosch Kon. Emmakliniek
Op het terrein van het instituut voor epilepsie bestrijding wordt de Irene Kapel uit 1902 gesloopt ten behoeve van een nieuwe polikliniek. De stedenbouwkundige van de gemeente de projectontwikkelaar, de architect en een belangstellende van de HvHB zijn bij de planbehandelingen aanwezig geweest. Het nieuwe gebouw heeft met een L-vormige plattegrond met een grotere footprint dan de kapel. In het plan spelen de rode en groene contouren een grote rol. Ook de ruimtelijke onderbouwing geeft de Adviescommissie een aantal belangrijke randvoorwaarden mee, zoals het afstemmen op de Amsterdamse School architectuur van de nabijgelegen Kon. Emmakliniek, de afstand tot de bestaande tuinmuur met de
Glas-in-lood van de vm. Kapel worden hergebruikt in de nieuwe kliniek
achterliggende woningen en het bestaande laantje dat de verbinding vormt tussen de clusters. De verbinding van de entreepartij met het laantje is van cruciaal belang waarbij de verlenging van de ‘groene’ route naar de hoge hal zowel aan de voorzijde als aan de achtergevel als één ontwerpopgave gezien dient te worden, aldus de Adviescommissie. In een volgend stadium wordt nogmaals gewezen op het laantje als krachtige drager van het plan. De entreepartij wordt verschoven zodat het laantje in een rechte lijn doorloopt waardoor het ontwerp meer recht doet aan de bestaande omgeving en waarbij de entree is toegespitst op de stedenbouwkundige wens.
Impressie polikliniek
Contour bestaand en nieuw
Totaal
135
209
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 34.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 21 Tabel 2
20 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
Hoofdstuk 3 Adviezen, cijfers en effecten 3.1 Cijfers De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede heeft in 2017 advies uitgebracht over 135 aanvragen voor een omgevingsvergunning waarvan 14 voor een monument. Bij bijna de helft van de aanvragen kon in één keer (of met een kleine aanpassingen) een positief advies gegeven worden.
'In 2017 werden 34 preadviezen voorgelegd.’
AANTAL AANVRAGEN AANTAL AANVRAGEN 95 95 14 14 5 5 76 76 20 20 11 11 1 1 8 8 135 135
AANTAL BEHANDELINGEN AANTAL BEHANDELINGEN 151 151 28 28 7 7 116 116 27 27 16 16 1 1 14 14 209 209
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 34. 34.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen ten opzichte van voorgaande jaren Tabel 2 Tabel 2 SOORT AANVRAAG 2017 2016 SOORT AANVRAAG 2017 2016 Nieuwe aanvragen 124 179 Nieuwe aanvragen 124 179 Aanvragen van voorgaande jaren 11 11 Aanvragen van voorgaande jaren 11 11 Herhalingen 74 80 Herhalingen 74 80 Totaal behandelingen 209 270 Totaal behandelingen 209 270
Tabel 3
2016
2015
Nieuwe aanvragen
124
179
157
Aanvragen van voorgaande jaren
11
11
22
Herhalingen
74
80
85
Totaal behandelingen
209
270
264
2016
2015
Vorm van behandelingen VERDELING AANVRAGEN
Aantal planbehandelingen planbehandelingen Aantal
Vorm van van behandelingen behandelingen Vorm
2017
Vorm van behandelingen Tabel 3
Bij 41% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig.
Aantal Tabel 1 planbehandelingen Tabel 1 SOORT AANVRAAG SOORT AANVRAAG Omgevingsvergunning Omgevingsvergunning waarvan een monument waarvan een monument waarvan nieuwbouw waarvan nieuwbouw waarvan verbouwing waarvan verbouwing Preadvies* Preadvies* Reclameaanvraag Reclameaanvraag Advies ruimtelijke plannen Advies ruimtelijke plannen Overige vergaderonderwerpen Overige vergaderonderwerpen Totaal Totaal
SOORT AANVRAAG
Totaal behandelingen
209
Gemandateerd behandeld
270 67 %
264 79 %
70 %
33 % 21 % behandeld Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W 2017 2016 Hoe 4vaak behandeld? Tabel Totaal nieuwe aanvragen* 120 179 ADVIEZEN AAN B&W 2017 2016 Bij eerste behandeling akkoord 32 % 45 % Totaal nieuwe aanvragen* 120 179 Bij eerste behandeling niet Bij eerste behandeling akkoord 32 % 45 % akkoord tenzij (kleine aanpassing 14 % 20 % Bij eerste behandeling niet nodig) akkoord tenzij (kleine aanpassing 14 % 20 % Bij tweede behandeling akkoord 18 % 16 % nodig) (of niet akkoord tenzij) Bij tweede behandeling akkoord 18 % 16 % Bij derde of verdere behandeling (of niet akkoord tenzij) 10 % 6% akkoord (of niet akkoord tenzij) Bij derde of verdere behandeling 10 % 6% Nog in behandeling of definitief akkoord (of niet akkoord tenzij) niet akkoord of aanvraag 24 % 12 % Nog in behandeling of definitief ingetrokken niet akkoord of aanvraag 24 % 12 % Plan wel akkoord op hoofdlijnen ingetrokken 3% 1% maar nog geen aanvraag voor Plan wel akkoord op hoofdlijnen vergunning maar nog geen aanvraag voor 3% 1% * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. vergunning
30 %
In de geïntegreerde commissie Hoe vaak behandeld?
Hoe vaak behandeld?
2015 157 2015 157
45 % 45 % 15 % 15 % 11 % 11 % 12 % 12 % 17 % 17 %
0% 0%
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen Tabel 5 ERFGOEDAANVRAGEN Tabel 5
2015 2015 157 157 22 22 85 85 264 264
2017
2017
Totaal aantal ERFGOEDAANVRAGEN
23 2017
Totaal aantal rijksmonumenten
23
2016
2015
15 2016 9
19 2015 9
15
15
19
rijksmonumenten gemeentelijke monumenten
910
94
15 4
gemeentelijke monumenten karakteristieke panden
101
40
4 0
karakteristieke panden provinciale monumenten
13
02
0 0
provinciale monumenten
3
2
0
Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlageheemstede2017 kunt u meer cijfers vinden.
22 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
23
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het College van B&W. In het jaar 2016 zijn vier adviezen betreffende een spandoekreclame niet door het College van B&W overgenomen. Het welstandsbeleid geeft slechts de mogelijkheid van één reclame-uiting aan de gevel, uitgevoerd in losse letters met een maximale hoogte van 60cm. De commissie heeft de aanvragen daarom afgewezen. Het College heeft op grond van het gelijkheidsbeginsel de omgevingsvergunningen verleend. In de nieuwe welstandsnota zijn spandoekreclames, onder bepaalde voorwaarden wel toegestaan.
De Commissie bij het grafmonument
Door middel van afbeeldingen wordt in dit jaarverslag een aantal opvallende plannen uit de commissievergaderingen van het vorige jaar toegelicht: voorbeeld stellende plannen van hoge kwaliteit, plannen waarbij de commissie een duidelijke rol heeft gespeelt of plannen met een interessant proces. 3.3 Adviezen grote ruimtelijke plannen De commissie wordt ook ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteitplannen en cultuurhistorische opgaven binnen de gemeente. In 2016 zijn onder andere een AED kast voorgelegd, een tweetal rookgasafvoeren, het plaatsen van infopanelen bij bushaltes aan de Heemsteedse Dreef, het plaatsen van lichtmasten op een sportaccommodatie en het plaatsen van een observatiecamera/mast bij een kruispunt.
Tuinmuur en toegangshek Meer en Berg
3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De advieswerkzaamheden van MOOI NoordHolland voor behoud en ontwikkeling van omgevingskwaliteit in Noord-Holland gaat verder dan de gemeentelijke adviescommissies. Voor de gemeente Heemstede hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:
• In maart is Bob ter Haak, stedenbouwkundige van de gemeente in de commissie vergadering aanwezig geweest met het verzoek een algemeen oordeel te geven op de mogelijkheid van het plaatsen van een dakkapel in de tweede lijn. Regelmatig krijgt de gemeente een aanvraag voor het plaatsen van een dakkapel ter hoogte van de vliering, boven een reeds bestaande dakkapel voorgelegd. Volgens het geldende bestemmingsplan is het plaatsen van een dergelijke dakkapel niet mogelijk behoudens bij drie aangewezen locaties. In het huidige welstandsbeleid wordt het plaatsen van een dakkapel boven een bestaande dakkapel niet genoemd. Het beleid ten aanzien van dakkapellen in de tweede lijn en het vastleggen van standaard criteria werd besproken en een aantal aandachtspunten werden vastgelegd. • De commissie heeft gereageerd op het binnengekomen verzoek van het Buurtcomité Nova betreffende de nokhoogtes van de woningen uit het project Slottuin. In verband met het ruime profiel kon de commissie zich de opgegeven nokhoogte aan de ir. Lelylaan wel voorstellen. De 10.7m die in het bestemmingsplan als accent wordt aangegeven geeft ook enige differentiatie cq. verfijning aan het plan.
24 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
25
3.5 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland De gemeente Heemstede heeft geen gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland; een vraagbaak voor gemeenten met vragen over erfgoed, cultuurlandschap, omgevingswet en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en het RCE. Medewerkers van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft, om te sparren over ingewikkelde kwesties of om mee te lezen met nieuwe beleidsstukken. Ook kunnen gemeenten concrete cases voordragen voor een expertmeeting, onderzoek of als interessant voorbeeldproject.
Plantoelichting Kadijk
t
26 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE PROJECT JAARVERSLAG GROOT PLAN 2017
27
HEEMSTEDE
Nieuwe wijk Slottuin In maart werd een nieuw plan voor de herontwikkeling van het terrein voorgelegd. Het gebied is verdeeld in twee stedenbouwkundige blokken die door middel van een groene landschappelijke structuur van elkaar zijn gescheiden: rijen grondgebonden woningen en een appartementencomplex. Langs de ir. Lelylaan komt als buffer een ‘groene’ laan met langsparkeren en langs de Cruquiusweg komt het appartementencomplex. In het midden komt een parkeerhof. De rijen woningen aan de oever van de Ringvaart maakt dat de oever niet meer helemaal openbaar toegankelijk is. In eerste instantie stelde de commissie vragen over de afmeting en de locatie van de parkeerhof, de invulling van de oever, de locaties van de bergingen en de uitwerking van de lange gevel aan de Cruquiusweg: de entree van Heemstede. Bij een tweede overleg waren ook vertegenwoordigers van de Historische vereniging Heemstede- Bennebroek en van het Buurtcomité Nova aanwezig. Na overleg wordt langs de ir. Lelylaan een dubbele laag ‘groen’ uitgewerkt waardoor de uitstraling van een laan versterkt wordt. Aan de waterkant wordt op een gebouwde wijze vorm gegeven aan de overgang privé / openbaar door middel van vlonders met bergingen. Het appartementencomplex wordt als solitair gebouw ontwikkeld met aandacht voor de twee voorgevels en het parkeerplein wordt compacter.
Impressie grondgebonden woningen Slottuin
Slottuin, poster welstand
28 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
29
Hoofdstuk 4 Beleidskaders 4.1 Welstandsbeleid De gemeentelijk welstandsnota, vastgesteld in 2016 door de gemeenteraad, vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. 4.2 Monumentenbeleid De adviezen over ingrepen aan monumenten worden gebaseerd op hoofdstuk 2 uit de gemeentelijke welstandsnota, “Welstand op hoofdlijnen”, onderdeel “welstand en erfgoed”.
Ontwerptekening De Posterij, gevel Postlaan
30 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE PROJECT JAARVERSLAG MONUMENT 2017
31
HEEMSTEDE
Restauratie en uitbreiding rijksmonument aan het Glipperpad
Glipperpad oud
Het huis Glipperpad 1 is gelegen in het voormalige buurtschap ‘De Glip’, ook wel ‘Princenbuurt’ genoemd. Aanvankelijk vormde De Glip de kern van Bennebroek, dat deel uitmaakte van de heerlijkheid Heemstede. Het huis is zowel van belang als voorbeeld van een 17de-eeuws huis, als van historisch belang als een van de oudste huizen in Heemstede. Het huis heeft een tuitgevel met aan de rechter zijgevel een overhangende kap en aan de linker zijgevel een aangebouwd volume met topgevel. Aan de hand van een bouwhistorisch onderzoek wordt het huis gerestaureerd en aan de achterzijde voorzien van een uitbreiding. Er wordt een slank, transparant en plat afgedekt volume toegevoegd, aansluitend op de hoogte van de bestaande uitbouw. In de zij- en achtergevel worden bestaande gevelopeningen vergroot tot inloopdeuren. In eerste instantie werd de uitbreiding door de commissie als te dominant ten opzichte van het monument beschouwd. Ook de positie van de entree was een aandachtspunt.
15-912 | NIEUWBOUW WONINGEN HOOGEGEEST AKERSLOOT SCHETSONTWERP| PLATTEGROND 1:500
De indeling van de woning werd aangepast waardoor de entree in de oorspronkelijke positie in de voorgevel kon worden teruggeplaatst. Hiermee werd de samenhang in het gevelbeeld van het monument en de oriëntatie van de woning op de weg hersteld. Door een meer eenvoudig programma werd de uitbreiding aan de achterzijde eenduidiger van vorm: een enkele,
stolp kapberg
rechthoekige vorm met een glazen serre als ‘glazen doosje’. Door de aanpassingen heeft het ontwerp aan helderheid gewonnen en kan de
schuur schuur
schuur
schuur
uitbreiding als een ondergeschikte toevoeging aan het monument gezien worden.
kapberg
Glipperpad voorgevel bestaand (afb. HvHB)
32 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
33
Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet MOOIWAARTS MOOIWAARTS
Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit
5.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering. Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI NoordHolland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor
uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie. 5.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI Noord-Holland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd. In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt: 1. 2. 3. 4.
Voor en door mensen Publieke en private belangen Zorg voor cultureel erfgoed Zorg voor goede omgevingskwaliteit bestaande leefomgeving 5. Zorg voor goede omgevingskwaliteit nieuwe initiatieven 6. Doelen voor goede omgevingskwaliteit 7. Gebiedsgerichte kwaliteiten 8. Vergunningenstelsel 9. Interpretatie van open regels en beleidsregels 10. Per saldo meer waarde bij buitenplanse initiatieven De principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt. Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werkproces, het omgevingsplan en de omgevingsvisie. In elk veld kunnen door de gemeente zelf instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het
34 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
35
algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente. Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteitsstelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www. mooinoord-holland.nl.
Werkzaamheden aan het Wilhelminaplein
5.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumentenen de welstandscommissie. In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit enkele deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her) ontwikkelingsgebieden of bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr. 3, p. 382).
De gemeentelijke Adviescommissie
In 2018 wil MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder werken aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. Zo’n brede commissie heeft deskundigheid in huis over verschillende aspecten van omgevingskwaliteit zoals erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte en is in staat is om complexe afwegingen te maken op deze aspecten. In maart 2018 organiseren we met ondersteuning van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en bureau Over Morgen de expertmeeting ‘Wie adviseert over goede omgevingskwaliteit’. Naar aanleiding daarvan werken we samen met geïnteresseerde gemeenten scenario’s uit die verschillende vormen van betrokkenheid van de adviescommissies tonen.
36 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE PROJECT JAARVERSLAG 2017 KLEIN PLAN
37
HEEMSTEDE
Uitbreiding van een woning deel uitmakend van een ensemble In 2017 zijn regelmatig advies aanvragen voor dakopbouwen en nokverhogingen aan de commissie voorgelegd. In veel gevallen maakt het bestemmingsplan een dergelijke volumevergroting mogelijk en de vraag uit de markt is groot. Zo is in juni een aanvraag behandeld voor het verhogen van de kap en het ophogen van de zijgevels van een woning. De woning maakt deel uit van een ensemble van drie vrijstaande woningen. Een vergelijkbare aanvraag wordt gedaan voor de naastliggende woning. Met deze uitbreiding ontstaat de mogelijkheid voor een volwaardige zolderverdieping op deze met een flauw zadeldak gedekte woning. De commissie kan zich in het principe van de uitbreiding vinden en is geporteerd voor de samenwerking met de buren. Maar zij vraagt met het nieuwe
2100 2100
270 270
CV CV CV
2.01
deze vragen uitgewerkt, de detaillering en de materiaalkeuze worden
slaapkamer 1.535 270
22,20 m2
afschot afschot afschot
kamer
slaapkamer slaapkamer slaapkamer 44 4
D
DD
D
DD
D
DD
D
DD
3,65 m2
54,45 54,4554,45 mm22 m2
D
DD
2.03
D
DD
D
DD
D
750
DD
745 3.620
2.04 2.01 2.01 2.01
MK MK MK
berging
1.100320
6,50 m2
2.05
2.06
33
3
44
4
55
44 4 55 5 77 7
88 8 66 6
2.000
100 5.957 9.000
33
+10.785 +10.785 +10.785
b.k. b.k.daknok daknok b.k. daknok
+5.700 +5.700 +5.700
b.k. b.k.vloer vloer b.k. tweede vloer tweede tweede verdieping verdieping verdieping
3
44
4
33
SCHETSONTWERP| PLATTEGROND 1:500
L
270
L
LL 985 100
1.300
950100
1.522
15-912 | NIEUWBOUW WONINGEN HOOGEGEESTTWEEDE AKERSLOOT EERSTE EERSTE EERSTE VERDIEPING VERDIEPING VERDIEPING TWEEDE TWEEDE VERDIEPING VERDIEPING VERDIEPING
5
BEGANE BEGANE BEGANE GROND GROND GROND
1540
droogruimte
14,36 m2
L
LL
L
100 1.522 270 270 270
LL
2.02
badkamer DR
100 3010
toilet WM
LL
besproken en in augustus geeft de commissie een positief advies af.
L
LL
L
LL P = 1500 + vloer
P = 2000 + vloer
P = 2000 + vloer
L
LL
P = 1500 + vloer
interactie met de omgeving. In een aantal sessies met de architect worden
LL
kwaliteiten. Opvallend vindt zij de gesloten gevels, hier vraagt zij meer
L
ontwerp op eigentijdse wijze een aansluiting te zoeken bij de bestaande
3
44
4
33
3
44
4
DAK DAKDAK
11 1
8500+P
99 9 22 2
5950+P
+5.150 +5.150 +5.150
33 3
b.k. b.k.MSW MSW b.k. MSW
+3.950 +3.950 +3.950
b.k. b.k.dak dak b.k.garage garage dak garage
+2.900 +2.900 +2.900
b.k. b.k.vloer vloer b.k. eerste vloer eerste eerste verdieping verdieping verdieping
±0 ±0 ±0
peil peil peil
BELENDING BELENDING BELENDING
CC
ZUIDGEVEL ZUIDGEVEL ZUIDGEVEL
C
BB
B
AA
A
AA
WESTGEVEL WESTGEVEL WESTGEVEL 23 23 23
A
BB
B
OOSTGEVEL OOSTGEVEL OOSTGEVEL
NOORDGEVEL NOORDGEVEL NOORDGEVEL
stolp kapberg
schuur schuur
jochemsenthani jochemsenthani jochemsenthani AR ARAR
schuur
jochemsenthani jochemsenthani jochemsenthani AR ARAR architectuur architectuur architectuur regie regie regie architectuur architectuur architectuur regie regie regie
schuur project: project: project:
datum: datum: datum:
Verbouwing Verbouwing Verbouwing woonhuis woonhuis woonhuis Jeroen Jeroen Jeroen Boschlaan Boschlaan Boschlaan 23 2323 te te te Heemstede Heemstede Heemstede
07-06-2017 07-06-2017 07-06-2017
opdrachtgever: opdrachtgever: opdrachtgever:
schaal: schaal: schaal:
fam. fam. fam. Oddens Oddens Oddens
1:100 1:1001:100
gewijzigd: gewijzigd: gewijzigd:
04-08-2017
tekenaar: tekenaar: tekenaar:
MV MV MV
formaat: formaat: formaat: fase: fase: fase:
DOORSNEDE DOORSNEDE DOORSNEDE DD D
AA
A
DOORSNEDE DOORSNEDE DOORSNEDE LL L
BB
B
onderwerp: onderwerp: onderwerp:
NIEUWE NIEUWE NIEUWE SITUATIE SITUATIE SITUATIE (( huisnummer: huisnummer: ( huisnummer: 23) 23)23) kapberg
Ontwerptekening
A1 A1 A1
omgevingsvergunningaanvraag omgevingsvergunningaanvraag omgevingsvergunningaanvraag projectcode: projectcode: projectcode:
tekeningnummer: tekeningnummer: tekeningnummer:
17-001 17-001 17-001
V100 V100 V100
38 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEEMSTEDE JAARVERSLAG 2017
39
Hoofdstuk 6 Evaluatie en aanbevelingen 6.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. 6.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit de ervaringen en inzichten doet de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede nog de volgende aanbevelingen:
Raadhuis Heemstede (afb. DOK architecten)
• Voor een vloeiend proces in de behandeling van bouwplannen is vroegtijdig vooroverleg met de Adviescommissie over projecten, zoals steeds vaker gebeurt, nuttig. Overleg in een voorstadium voorkomt mogelijke ruis later in het traject en leidt doorgaans eerder tot consensus, met name rondom complexe bouwopgaven, omgevingsplannen en beeldkwaliteitplannen. • De commissie ziet de toenemende druk op de huizenmarkt terug in een neiging de dichtheid van het wonen op te voeren waar dat maar kan. Dit vraagt om principiële keuzes met betrekking tot het behoud van de hoge ruimtelijke, landschappelijke en monumentale kwaliteiten die nu nog aanwezig zijn in grote delen van de gemeente. • Bij het evalueren van de gemeentelijke welstandsnota zal de Adviescommissie graag vanuit haar ervaringen bijdragen en suggesties aanreiken. • Organiseer in uw gemeente een maatschappelijk debat over de
maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit. Wat verstaan burgers, ondernemers, bestuurders, maatschappelijke organisaties en deskundigen hieronder? Wat vindt men belangrijk? • Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit. • Bespreek de tien principes voor een omgevingsplan op kwaliteit en werk ze uit voor uw gemeente, als een ‘programma van eisen’ voor het omgevingsplan. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten. 6.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellende uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.
40
Colofon Auteur Willy Meekes, coördinator Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heemstede Met bijdragen van Freek Schmidt, voorzitter Egon Kuchlein, architectlid José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Marlous Ruiter, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, juli 2018
MOOI NOORD-HOLLAND Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh