1
ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
2 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
“Goed om te merken dat de commissie op basis van argumenten en een nadere, persoonlijke toelichting haar mening kan en wil veranderen.” Boswachter Natuurmonumenten bij beoordeling aanvraag borden
Cover: Zuiderloo, fase 2B, KVDK architecten
3
Voorwoord In het kader van de Omgevingswet zal ook in de gemeente Heiloo het komende jaar worden nagedacht over de inhoud en vorm van het 'kwaliteitsgesprek' als onderdeel van de gemeentelijke omgevingsvisie. De omgevingsvisie wordt gekenmerkt door haar integrale karakter; landschap, natuur, stedenbouw en architectuur worden in samenhang bekeken. Belangrijk voor een groene gemeente als Heiloo! De werkwijze en samenstelling van onze adviescommissie loopt op deze nieuwe manier van denken en samenwerken vooruit. Landschap, stedenbouw en architectuur zijn als complementaire disciplines vertegenwoordigd in onze commissie. Als werkwijze proberen we in een vroeg stadium (hoe eerder hoe beter) het gesprek aan te gaan met de klant over zijn of haar droom. Voor grote ingrepen vindt steeds vaker een vooroverleg met de stedenbouwkundige van de gemeente plaats in onze commissie. Een ontwikkeling die we toejuichen. Door op deze wijze te werken kan er vroegtijdig en integraal worden meegedacht over de ontwikkeling van omgevingskwaliteit in Heiloo. Voor de 'woonlandschappen' Zuiderloo en Zandzoom zijn plannen beoordeeld in samenhang met elkaar, veelal op basis van een beeldkwaliteitsplan. Voor de ontwikkeling Zandzoom is een kwaliteitsteam opgericht, waarin Ron Baltussen als lid van onze commissie heeft plaatsgenomen. In het afgelopen jaar was er sprake van een goede en prettige samenwerking met de plantoelichter, de heer Jim Hopman. Ook is sprake van een constructieve samenwerking met de gemeentelijk stedenbouwkundigen; mevrouw Jacqueline van Latum en de heer Jan Willem Snieder. Ir. Peter de Ruyter Voorzitter Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo
4 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
6
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
GROOT PLAN 49 woningen Zuiderloo, Heiloo
14
3.
Uw adviezen in 2019
16
KLEIN PLAN Twee informatieborden, Heiloo
20
KLEIN PLAN Schuurwoning, Heiloo
22
4. Evaluatie en aanbevelingen
24
26
HOE IS HET MET? Rijwoningen Noordergeeststraat
Colofon
28
6 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie. Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig of is inmiddels verschenen. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken. Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige commissie, de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo is
echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie. Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Voor zover wij weten wordt in uw gemeente al nagedacht over het nieuwe adviesstelsel, maar nog geen plan gemaakt voor de inrichting van de adviescommissie. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders (maart-april 2020) met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we – in samenspraak met onze ambtelijke contact-
7
personen – in de eerste helft van 2020 een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit, benoemingsvoorstel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst. De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Heiloo. Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en
vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Peter de Ruyter Vanaf 1 juli 2018 voorzitter van de commissies Kennemerland en de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo. Hij heeft een bureau voor landschapsarchitectuur in Haarlem. Hij werkt op verschillende schaalniveaus in het landelijk en stedelijk gebied.
Ron Baltussen Architect. Directeur/mede-eigenaar bij Hooyschuur architecten + adviseurs. Ron heeft deel uitgemaakt van diverse commissies in Noord-Holland. Ron is lid van de commissie Kennemerland en is gemandateerd lid van de Erfgoedcommissie van MOOI Noord Holland. Voor Heiloo is hij gemandateerd architectlid van de commissie.
Marleen van Driel Architect. Na ruim tien jaar als architect bij Benthem Crouwel Architects te hebben gewerkt heeft zij haar eigen bureau opgericht en is zij betrokken geweest bij diverse projecten in binnen- en buitenland. Marleen is ook lid van de commissie Kennemerland.
Cees Hooyschuur Restauratiearchitect. Heiloo kent een geĂŻntegreerde welstands- en monumentencommissie. Cees is het erfgoedlid van deze commissie. Hij is tevens lid van de Erfgoedcommissie Heiloo, die toeziet op het beleid ten aanzien van cultureel erfgoed. Zijn bureau specialiseert zich in restauratiewerk. Voor MOOI NoordHolland heeft Cees zitting in diverse commissies, o.a. Velsen en Kennemerland.
9
Bon Hoetjes Burgerlid van de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo. Hij is geboren en getogen in Heiloo en altijd werkzaam geweest in de bouw. Begonnen als timmerman en met de jaren doorgegroeid naar hoofduitvoerder bij Heijmans Bouw. Hij zet zich nu in voor een goede ruimtelijke kwaliteit in Heiloo.
Ingrid Vรถlke Reserveburgerlid, na een aantal jaren burgerlid te zijn geweest bij de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo. Zij heeft architectuurgeschiedenis gestudeerd. In opdracht werkt Ingrid voor het Stedelijk Museum in Alkmaar. Als vrijwilligster geeft zij rondleidingen op de buitenplaats Nijenburg te Heiloo.
De commissie werd ondersteund door: Emmy Kanon Commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Jim Hopman Plantoelichter gemeente Heiloo
10 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
Gemandateerd commissielid en plantoelichter aan het werk
11
2.2 Werkwijze De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. In 2019 was dit in 44% van het aantal planbehandelingen het geval. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. Een keer in de maand komt de voltallige commissie bij elkaar. Dit is inclusief het monumentenlid. Plannen die monumenten betreffen worden dan in een gezamenlijke zitting beoordeeld. Bij de grotere plannen schuiven de stedenbouwkundigen van de gemeente aan en informeren de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal
Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadviezen Veel plannen worden pas in het stadium van de vergunningverlening aan de commissie voorgelegd. Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt in het algemeen steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Een architectlid van de Adviescommissie is gemandateerd voor het behandelen van de kleinere plannen. In 2019 gebeurde dat bij 59% van het aantal planbehandelingen. De gemachtigde van de commissie komt eens in de veertien dagen op locatie voor de planbehandeling. Een plantoelichter van de gemeente legt kleine plannen die niet ambtelijk afgehandeld kunnen worden voor, zoals verbouwingen, dakkapellen, schuttingen en kleine wijzigingen in eerdere aanvragen. Ook in de gemandateerde vergadering zijn bezoekers welkom. Ervaring leert dat de ervaring door de aanvragers als positief wordt ervaren. Eventueel kunnen plannen door de gemandateerde van de commissie aangehouden worden en in de volledige commissie behandeld worden.
12 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
Toelichting door de voorzitter, foto Emmy kanon
Afscheid van commissieleden Robbert Jan Wijntjes en Maarten Overtoom, foto Emmy Kanon
13
Ambtelijke behandeling Sinds een paar jaar kan ook een toetsing door de ambtenaar plaatsvinden. Ambtelijke toetsing vindt plaats: • Bij aanvragen voor plannen die positief beoordeeld kunnen worden op basis van de (sneltoets)criteria, zoals omschreven in de welstandsnota; • Bij alle aanvragen die gelijk zijn aan een aangewezen trendsetter of standaardplan of aan een eerder op of bij hetzelfde bouwblok goedgekeurd plan; • Bij alle aanvragen die door of namens de commissie eerder een ‘niet akkoord, tenzij’-advies hebben gekregen en conform de opmerkingen (absolute objectieve criteria) zijn uitgewerkt; • Bij alle aanvragen die door of namens de commissie eerder een ‘akkoord op hoofdlijnen’ advies hebben gekregen en identiek aan de tekeningen van de conceptaanvraag zijn uitgewerkt; • Bij toezicht van welstandsaspecten die vallen binnen de sneltoetscriteria bij een eerder afgegeven omgevingsvergunning; • Bij toezicht van welstandsaspecten die vallen binnen vergunningsvrij bouwen bij een eerder afgegeven omgevingsvergunning. Beoordelingskaders Er zijn meerdere beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De welstandsnota, vastgesteld in 2013 door de gemeenteraad, is het belangrijkste. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. Ook bestaat er erfgoedbeleid. De adviezen over ingrepen aan monumenten worden gebaseerd op de Nota Cultuurhistorie die op 9 mei 2011 is vastgesteld. De belangrijkste beleidsvoorstellen zijn er op gericht om bij nieuwe planvorming zoveel mogelijk rekening te houden met de historische kenmerken van Heiloo.
In de opgestelde toekomstvisie 2030 wordt ook aangegeven dat de “cultuurhistorische rijkdommen de basis vormen voor het Heiloo van nu”. Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in beeldkwaliteitsplannen en beeldregieplannen. De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen. De nota is wel uit 2013 en kan geactualiseerd worden. De commissie heeft vernomen dat de opdracht hiertoe is gegeven. Ook een experiment met welstandsluwe gebieden wordt geëvalueerd. Het gemandateerd archtitectlid van de commissie zal hieraan een bijdrage leveren. Gezien de recente ontwikkelingen op het gebied van reclame en informatievoorziening in de openbare ruimte is het wellicht goed de criteria voor deze elementen tegen het licht te houden en te vernieuwen. Excursie Op 11 april heeft de commissie afscheid genomen van twee van haar leden. Het moment werd aangegrepen om een excursie te houden. Op de fiets werd een aantal projecten bezocht dat in de afgelopen jaren bij de commissie was langsgekomen. Ook werden locaties bezocht van nieuwe ontwikkelingen.
Vogelvlucht, KVDK architecten spread
15 PROJECT GROOT PLAN
HEILOO
Zuiderloo In Zuiderloo wordt flink gebouwd. In 2019 was fase 2B aan de beurt. Dit betreft het gebied ten noorden van de Vennewatersweg. De eerste overleggen zijn vooral stedenbouwkundig van aard. In overleg met de commissie worden rooilijnen vastgesteld. Aan de Vennewatersweg wordt gevraagd om wandvorming. Een ventweg wordt daarom afgeraden. De commissie stelt verder om het parkeren meer in koffers op te lossen. In het eerste plan lijkt het alsof het parkeren in restruimtes is ingevuld. Zeker als entree tot het gebied is een parkeerveld niet wenselijk. Het gebied kenmerkt zich door 3 soorten bebouwing. Er bestaan dus ook drie beeldregie kaders: voor het lint aan de westzijde van het plangebied, met vrijstaande bebouwing, twee- en driekappers aan de oostzijde en een tussen gebied met rijblokken. De ontwerpen worden hierop beoordeeld en enigszins aangepast naar aanleiding van opmerkingen van de commissie. Zo straalt het beeld aan de Vennewatersweg in een aangepast ontwerp meer rust uit door een meer logische structuur van woning en kleurschakering. De commissie vraagt om aandacht voor de houdbaarheid van de hagen. Dit zal geborgd moeten worden in het koopcontract. Het is namelijk niet de bedoeling om het geheel te laten verrommelen met houten schuttingen. Het plan wordt ambtelijk afgehandeld.
Impressie woningen Vennewatersweg, KVDK architecten
16 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Wat wij u adviseerden in 2019 3.1 Cijfers In 2019 heeft de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo 153 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 22 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 218. Het aantal nieuwe plannen is met ca 19 % gestegen ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen steeg met ca 8 % ten opzichte van het vorige jaar.
Aantal planbehandelingen
Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen Tabel 1 SOORT AANTAL AANVRAGEN Tabel 1 AANVRAAG
AANTAL BEHANDELINGEN
SOORT AANVRAAG Omgevingsvergunning
AANTAL 122 AANVRAGEN
AANTAL 175 BEHANDELINGEN
Omgevingsvergunning waarvan een monument
122
175
2
waarvan monument waarvaneen nieuwbouw
2 2
44
waarvan nieuwbouw
2 24 24
44
129
waarvan verbouwing
96
129
waarvan verbouwing
Preadvies*
96
Preadvies*
23
Overige vergaderonderwerpen
8
Overige vergaderonderwerpen Totaal
23
34
8
9
153
34 9 218
Totaal 153 218 * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was *41. Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 41.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
Aantal Tabel 2planbehandelingen t.o.v. voorgaande jaren Tabel 2 SOORTAANVRAAG AANVRAAG 2019 SOORT 2019
20182018
2017 2017
110 110
126 126
Aanvragenvan vanvoorgaande voorgaande jaren 22 22 Aanvragen jaren
17 17
13
13
Herhalingen Herhalingen
65 65
74 74
86
86
Totaalbehandelingen behandelingen Totaal
218218
201 201
225 225
2019 2019
20182018
2017 2017
218
201
Nieuweaanvragen aanvragen Nieuwe
131131
Vorm Vormvan vanbehandelingen behandelingen Tabel Tabel33
VERDELING VERDELINGAANVRAGEN AANVRAGEN Totaal behandelingen
Totaal behandelingen
Gemandateerd behandeld
Gemandateerd behandeld
In de welstandscommissie In de welstandscommissie behandeld
behandeld
In de geĂŻntegreerde commissie In demonumentenleden geĂŻntegreerde commissie met
218
59 %
59 %
225
201
55 %
55 %
225
44 %
36 %
39 %
52 %
5%
6%
4%
36 %
39 %
44 % 52 %
Overige vergaderonderwerpen
8
9
Totaal
153
218
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 41.
17 Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel 2 SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
Nieuwe aanvragen
131
110
126
Aanvragen van voorgaande jaren
22
17
13
Herhalingen
65
74
86
Totaal behandelingen
218
201
225
2018
2017
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3
VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen
2019 218
201
225
Gemandateerd behandeld
59 %
55 %
44 %
In de welstandscommissie behandeld
36 %
39 %
52 %
5%
6%
4%
In de geĂŻntegreerde commissie met monumentenleden behandeld Tabel 4
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? ADVIEZEN AAN B&W Hoe vaak behandeld?
2019 2018 Tabel 4 Totaal nieuwe aanvragen* 129 82 ADVIEZEN AAN B&W 2019 2018 Bij eerste behandeling akkoord 43 % 50 % Totaal nieuwe aanvragen* 129 82 Bij eerste behandeling niet Bij eerste behandeling akkoord 43 % 50 % akkoord tenzij (kleine aanpassing 12 % 1% Bij eerste behandeling niet nodig) akkoord tenzij (kleine aanpassing 12 % 1% Bij tweede behandeling akkoord nodig) 13 % 9% (of niet akkoord tenzij) Bij tweede behandeling akkoord 13 % 9% Bij derde of verdere behandeling (of niet akkoord tenzij) 9% 6% akkoord (of niet akkoord tenzij) Bij derde of verdere behandeling 9% 6% Nog in behandeling of definitief akkoord (of niet akkoord tenzij) niet akkoord of aanvraag 11 % 21 % Nog in behandeling of definitief ingetrokken niet akkoord of aanvraag 11 % 21 % Plan wel akkoord op hoofdlijnen ingetrokken maar nog geen aanvraag voor 12 % 13 % Plan wel akkoord op hoofdlijnen vergunning maar nog geen aanvraag voor 12 % 13 % * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. vergunning
2017 91 2017 91
42 % 42 % 3% 3% 19 % 19 % 9% 9% 15 % 15 %
12 % 12 %
Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen Tabel 5
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
ERFGOEDAANVRAGEN Tabel 5 Totaal aantal ERFGOEDAANVRAGEN rijksmonumenten Totaal aantal gemeentelijke monumenten rijksmonumenten karakteristieke panden gemeentelijke monumenten karakteristieke panden
2019
2018
2017
6 2019
8 2018
6 2017
6
2
8
2
6
3
1 2 3 1
2 2 4 2
2 3 1 2
3
4
1
Op de gemeentepagina van Heiloo op onze website zijn meer cijfers te vinden.
18 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
Boekelermeer, schets stedenbouwkundige JW Snieder
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. Het college is eenmaal contrair gegaan. Dit betrof de plaatsing van een erfafscheiding. De aanvrager was in de veronderstelling dat de erfafscheiding toegestaan was. 3.3 Adviezen ruimtelijke plannen Ook 2019 zijn verschillende grote ruimtelijke plannen voor volgende fasen Zuiderloo en Zandzoom aan de orde geweest. De commissie is verheugd dat een kwaliteitsteam voor Zandzoom is ingericht. Gezien de opgave in Zandzoom, met zijn vele verschillende eigenaren en ontwikkelaars, is het belangrijk om de plannen en processen te begeleiden. Op diverse beeldbepalende locaties van Heiloo wordt van de stedenbouwkundigen van de gemeente maatwerk gevraagd. Sinds enkele jaren vindt daarom op aanvraag van de stedenbouwkundigen ondersteunend overleg plaats met de commissie. Het
ondersteunend overleg mondt uit in een notitie, waarin ruimtelijke voorwaardelijke bepalingen voor de uitwerking van een locatie staan beschreven en/ of verbeeld. Dat is in aanvulling op de vigerende beleidskaders. Deze voorwaarden worden met de aanvrager besproken, maar zijn daarmee nog niet vastgelegd als beoordelingskader. Vanuit die ervaring is door de commissie voorgesteld om de notitie te formaliseren en op te nemen in het aanvraag- en/of ontwikkelingsdossier. Bij een substantiĂŤle afwijking van het vigerende beleidskader zou een bestuurlijk akkoord wenselijk zijn, zodat het beoordelingskader voldoende juridisch is gedekt. 3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Heiloo hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:
19
Procesbegeleiding: de stedenbouwkundigen van de BUCH schakelen regelmatig een adviseur van MOOI Noord-Holland in voor een zogenaamd Vooroverleg Omgevingskwaliteit (VOK). In de regel is dit de gemandateerde van de adviescommissie. Het gaat niet om een advies, maar om een gedachtewisseling waarbij de expertise van de adviseur wordt gevraagd. Voor de gemeente is het ook belangrijk dat het om iemand gaat die de gemeente wat beter kent. In 2019 betrof het onder andere ontwikkelingen in de Boekelermeer, aan de Vennewatersweg, aan de Stationsweg en de laatste ontwikkelingen in Zuiderloo. Ook de Kwaliteitsteams vallen onder de procesbegeleiding. De gemeente heeft in oktober 2019 het Q-team Zandzoom ingesteld. Ron Baltussen, als lid van de ARK Heiloo, heeft het lidmaatschap hierin. Periodiek wordt aan de voltallige commissie gerapporteerd en in geval van twijfel wordt deze geraadpleegd. In het laatste kwartaal van 2019 is het KTZ (Kwaliteitsteam Zandzoom) voor het eerst een aantal keren bij elkaar gekomen. Na een uitgebreide verkenning van het gebied, het Ruimtelijk Kwaliteits Kader en de overige toetsingskaders zijn de eerste stedenbouwkundige voorstellen langsgekomen. In deze startfase valt vooral op hoeveel tempo de verschillende partijen in het proces brengen. Het is duidelijk dat er met deze ontwikkeling een vraag wordt ingevuld. De verwachting is dat de grote invullingen in de eerste helft van 2020 allemaal al een of meerdere keren langs zullen zijn geweest. Beleidsontwikkeling: te denken valt aan ondersteuning in verschillende fasen van beleidsontwikkeling: agenderen, stimuleren, (ontwerpend) onderzoek, visievorming, regelgeving, beleidsnota’s, opstellen van procedures, evaluatie en actualisatie. De gemeente Heiloo heeft intussen de opdracht gegeven om de huidige welstandsnota te actualiseren tot een heldere, compacte en bruikbare nota, met een verglijkbare opzet en structuur als de nieuwe nota’s van de overige BUCH gemeenten.
Deelname van ambtenaren aan bijeenkomsten: de gemeente is aanwezig geweest bij de zomerbijeenkomst 2019 en een bijeenkomst over de Omgevingswet. Verdere ondersteunende activiteiten die door stichting MOOI Noord-Holland kunnen worden uitgevoerd zijn omgevingsgesprekken: bijvoorbeeld de ervenconsulent. De gemeente heeft in het verleden hier verschillende malen gebruik van gemaakt. 3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www. steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente. De gemeente Heiloo heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Ambtenaren zijn aanwezig geweest bij verschillende bijeenkomsten: “Erfgoed in de Omgevingswet”, “Gebiedsgeografie en omgevingsvisie”, “Historische verenigingen, gemeenten en de Omgevingswet” en “Toekomst van het religieus erfgoed”.
Impressie zuil met maatgeving, Reklaspits
Nachtbeeld, Reklaspits
21 PROJECT KLEIN PLAN
HEILOO
Twee informatieborden
Een aanvraag voor twee informatieborden op het terrein van een Rijksmonument wordt een aantal keren in de commissie behandeld. De monumentencommissie van de gemeente heeft onder een aantal voorwaarden geen bezwaar. De ARK Heiloo kan zich de behoefte naar meer bekendheid voorstellen, maar heeft wel bezwaren. De nota stelt dat om de rust in de openbare ruimte te bevorderen bewegende of daglicht reflecterende reclames, lichtkranten, en lichtreclame met veranderlijk of knipperend licht niet zijn toegestaan. Een uitzondering wordt gemaakt van speciaal daartoe door het gemeentebestuur aangewezen plaatsen. Dit is nu niet het geval. De commissie ziet geen reden om reden om af te wijken van de criteria. Het gaat om een parkachtig landschap bij een Rijksmonument. Plaatsing van de aangevraagde uitingen zou de kwaliteit van deze omgeving teveel aantasten. Verlichting is volgens haar niet nodig omdat er overdag genoeg aandacht besteed kan worden aan de teksten op de borden. Bovendien kan het een precedent scheppen voor overige gebruikers van het monument. De commissie vraagt of het niet mogelijk is om alle uitingen te bundelen en bij de entree tot het terrein te plaatsen. Ze geeft aan dat een kleinere variant, maximaal 1.50m hoog en in breedte in verhouding hiermee, loodrecht op de weg, terughoudend, onverlicht, een mogelijkheid zou kunnen zijn.
Impressie van een van de zuilen, Reklaspits
Bestaande situatie, Google Maps
23
23 PROJECT KLEIN PLAN
HEILOO
Schuurwoning Naast de nieuwe ontwikkeling op het Campina terrein staan een aantal woningen. Bij een van deze woning wordt de schuur omgebouwd tot woning. De architect geeft de toelichting aan de hand van een maquette. De woning krijgt een eigentijds uiterlijk. De commissie vindt dat het om een zorgvuldig ontwerp gaat. Ze doet de suggestie om het concept af te maken door op de kop van woning de houten gevel door te zetten. Een alternatief is om juist meer onderscheid te maken. Op de vraag van de architect of eventueel een houten gevelbekleding met een pannendak mogelijk is, wordt bevestigend geantwoord. De architect zal er uiteindelijk voor kiezen om de houten gevel door te trekken. De commissie heeft als enige aanbeveling nog om de opstand van de goot iets te verhogen om zo de capaciteit van de goot te verhogen.
Maquette nieuwe situatie, foto Emmy Kanon
24 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 7 april 2020 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. De belangrijkste uitkomsten van dat gesprek zijn:
beschikking stelling van de dossiers. Afgesproken wordt om hierover voor de zomer ambtelijk en met de commissie verder te praten en na de zomer een gezamenlijk portefeuillehoudersoverleg te organiseren.
In verband met het Coronavirus vindt het gesprek met wethouder Opdam via een videoverbinding plaats. De wethouder dankt de commissie voor de snelle omschakeling naar het digitale vergaderen. Een aantal zaken betreffende het werk van de commissie wordt doorgenomen. Het is de commissie opgevallen dat het aantal plannen terugloopt. De herziening van de welstandsnota is inmiddels in volle gang. Het gaat om een beleidsneutrale herziening waarbij de vier gemeentelijke BUCH-nota’s wat betreft systematiek wat meer op elkaar worden afgestemd. Eventueel nieuw beleid ten aanzien van reclame-uitingen of nieuw te ontwikkelen gebieden kan pas bij een eventuele vervolgstap in een toekomstige nota “uiterlijk van bouwwerken” worden opgenomen. De commissie prijst de aandacht voor het cultureel erfgoed in de gemeente. In dit kader is er ook een notitie over de historische houtwallen vastgesteld. Het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland zou kunnen meehelpen aan het bewustwordingsproces hieromtrent. De Omgevingswet is misschien uitgesteld, maar Heiloo houdt vast aan haar eerdere planning. De in dit jaarverslag (zie hoofdstuk 1) beschreven uitgangspunten voor een brede, integrale en vroegtijdige advisering door de gemeentelijke adviescommissie is in de commissie van Heiloo al geruime tijd aan de orde. Wel kan op termijn mogelijk een groter aandeel eenvoudige plannen ambtelijk worden afgedaan. Bij het inrichten van de zgn. omgevingstafels heeft MOOI Noord-Holland inmiddels de ervaring dat onze commissies (met een gemandateerde afvaardiging) op een constructieve manier aan deze tafels kan plaatsnemen. Wel is hierbij van belang een tijdige ter
• Beoordeel en vernieuw waar nodig de criteria ten aanzien van reclame en informatievoorziening in de openbare ruimte;
4.2 Overige aanbevelingen door de commissie De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo doet - vanuit haar ervaringen en inzichten - nog de volgende aanbevelingen:
• Bij het vernieuwen van de bestaande welstandsnota is het goed ook “Buchbreed” te kijken naar de invulling er van; • Het is van belang het contact tussen stedenbouwkundigen en commissie in een vroeg stadium te blijven stimuleren; • Sinds 1 juli 2018 zijn nieuwe bouwwerken in principe gasloos. De nota is hier nog niet op ingericht. Het valt aan te bevelen om hiervoor richtlijnen op te voeren of in ieder geval op te nemen dat dergelijke duurzaamheidsinstallaties een integraal onderdeel vormen van het architectonisch ontwerp; • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn;
25
Wethoudersgesprek Heiloo
• In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. Eind dit jaar brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gere-
lateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten. 4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2019 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie heeft mogen adviseren. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
26 PROJECT HOE IS HET MET?
HEILOO
Rijwoningen Noordergeeststraat De aanleiding van de bouw van 10 rijwoningen aan de Noordergeeststraat was een droevige. Op de locatie heeft een kerk gestaan die helaas is afgebrand. Uitgangspunt voor de architectuur is daarom om aan te sluiten bij de karakteristieken van de kerk, een voorbeeld van de Bossche School. Het is een architectuurstijl van eenvoud. Uitwerking van deze stijl is niet een kwestie van kostenverhogende ornamentiek, maar van aandacht voor verhoudingen in eenvoudig detaillering en materiaalgebruik. Er is flink geschaafd aan de eerste plannen. De woningen staan er inmiddels. Ze worden mooi opgenomen in het beeld van de omgeving. De korrel sluit goed aan bij de overige bebouwing. Door zijn referentie aan de oude kerk die er stond, is de architectuur afwijkend van de omgeving, maar detoneert het niet. De commissie constateert wel voortschrijdend inzicht van haar kant. Dit betreft de situering van de technische installaties. In 2018 werden deze nog niet bij de beoordeling meegenomen. Dat dit toch wel belangrijk is, laat de foto zien. De luchtwarmtepompen staan naast de voordeur en zijn zeer zichtbaar vanaf de openbare weg. Je kunt niet spreken van een mooi beeld. Inmiddels overlegt de commissie in dit soort gevallen of er niet een andere locatie is of dat de installaties meer kunnen worden weggewerkt.
Aanzicht rijwoningen Noordergeeststraat, foto Emmy Kanon
27
Technische installaties, foto Emmy Kanon Tijdens de bouw
28
Colofon Auteur Emmy Kanon, coördinator Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo Met bijdragen van Peter de Ruyter, voorzitter ARK Heiloo Ron Baltussen, architectlid ARK Heiloo Jim Hopman, plantoelichter ARK Heiloo José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, april 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh
