1
ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
2 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
3
Voorwoord Heiloo is omzoomd door agrarisch gebied met landschappelijke waarden en landgoederen met cultuurhistorische waarden en stevige groenstroken met doorzichten op het open landschap. Het groene kader waarin het dorp ligt draagt in grote mate bij een het karakter van Heiloo. Het dorp is duidelijk herkenbaar en niet vergroeid met een ander dorp of stad. De ambtelijke diensten van Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo zijn per 01.01.2017 samengevoegd. De werkorganisatie zal zich de komende jaren verder ontwikkelen. Er is een kadernota Kunst en Cultuur vastgesteld medio 2016. Heiloo heeft een uitgebreide infrastructuur voor kunst en cultuur. Men wil het huidige hoge voorzieningenniveau in stand houden. De gemeente wil cultuurhistorie in het dorp fysiek en digitaal meer zichtbaar maken. (waar nodig zal men waardevolle monumenten restaureren). De gemeente bereidt de implementatie van de Omgevingswet voor. In de loop van 2017 is voor 1 van de BUCH gemeenten (Uitgeest) een omgevingsvisie opgesteld om ervaring op te doen met het nieuwe wettelijke instrumentarium. Het plangebied Nieuw Varne begint zijn voltooiing te bereiken. De stedenbouwkundigen zijn langs gekomen om de Adviescommissie in een vroeg stadium te informeren over het traject van de A-9 en de commissie te betrekken bij de plannen voor de volgende fasen in de ontwikkelingen in Zuiderloo en het nieuw te ontwikkelen gebied Zandzoom. Gezien de opgave in Zandzoom, met zijn vele verschillende eigenaren en ontwikkelaard, is het volgens de commissie aan te bevelen om op zeer korte termijn een kwaliteitsteam in te stellen om de plannen en processen te begeleiden.
In het verlengde van het advieswerk van de Adviescommissie heeft het gemandateerde architectlid samen met de stedenbouwkundige van de gemeente een aantal malen kwaliteitsgesprekken gehouden met planindieners. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij plannen voor Het Maalwater en plannen voor een woningbouwcomplex op het voormalige industrieterrein Oosterzij. In 2017 is sprake van een goede samenwerking met de plantoelichter, de heer Hopman. Ook is sprake van een blijvende constructieve samenwerking met de gemeentelijk stedenbouwkundigen, mevr. Van Latum en de heer Snieder. ir. Robbert Jan Wijntjes, voorzitter Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo
4 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
5
Inhoud 1.
Zorgvuldig werken aan de toekomst
6
2.
Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo
8
KLEIN PLAN Schuur, Heerenweg 21
14
3.
Adviezen; cijfers en effecten
16
GROOT PLAN 8 appartementen, Zevenhuizerlaan
20
4. Beoordelingskaders
23
HERBESTEMMING 13 appartementen, winkelcentrum ‘t Loo
24
5.
Op weg naar de Omgevingswet
26
GROOT PLAN Bedrijfspand, bedrijventerrein Boekelermeer
30
6.
Evaluatie en aanbevelingen
32
Colofon
34
6 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE HEILOO JAARVERSLAG 2017
7
Hoofdstuk 1 Zorgvuldig werken aan de toekomst van Heiloo Omgevingskwaliteit in uw gemeente In dit jaarverslag vertellen we hoe de advisering door de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo in 2017 is verlopen en bespreken we de hoofdlijnen uit projecten waar we als commissie en organisatie aan werken. We gaan ook in op de rol van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering in de komende Omgevingswet. In dit eerste hoofdstuk beginnen we met een aantal plannen die het jaar 2017 kenmerken. De plangebieden Nieuw Varne en Zuiderloo beginnen hun voltooiing te naderen. De laatste bouwvelden zijn in 2017 in ontwikkeling genomen, waarbij bij Zuiderloo opvalt dat er sprake is van een goede en intensieve samenwerking tussen de ontwikkelaars en de stedenbouwkundige. De verkavelingen zijn minutieus onderzocht en qua stedenbouwkundige detaillering en verkavelingstypologie ook met de commissie gewisseld. Met deze werkwijze is geanticipeerd op de actuele marktvraag en wordt naar de ontwikkelaars regelmatig een prikkel gegeven, om te voorzien in de beoogde ruimtelijke kwaliteit, zoals staat weergegeven in de daarvoor vastgestelde regie documenten. In het bouwveld Nieuw Varne ligt de verkaveling reeds vast en coacht de commissie de particuliere aanvragers om de beoogde diversiteit en samenhang in het plan gestalte te geven. Op enkele open bouwkavels na is het bouwveld nagenoeg gevuld. Vermeldenswaardig zijn de appartementengebouwen van BPD aan de noordzijde van het bouwveld, die daarmee beeldbepalend zijn aan de Omring (De Omloop). Op basis van een goede samenwerking met de stedenbouwkundige is de aanvrager gecoacht om tot een hogere ruimtelijke kwaliteit te komen dan aanvankelijk door de ontwikkelaar was voorgenomen.
Er zijn in 2017 nog enkele spraakmakende planinitiatieven aan de commissie voorgelegd. De transformatie van het Open Huis tot appartementen in winkelcentrumgebouw ’t Loo is door de commissie begeleid, zodat de beeldbepalende kap niet wordt ondermijnd en toch goede appartementen kunnen worden gerealiseerd. Aan de Zevenhuizenlaan hoek Kennemerstraatweg is na vele planinitiatieven eindelijk een plan doorontwikkeld en als vergunningsaanvraag ingediend. Het betreffende plan is eertijds intensief begeleid door de stedenbouwkundige in samenwerking met de commissie, waardoor deze beeldbepalende hoek op basis van een bouwenvelop met duidelijke randvoorwaarden is uitgewerkt. Het bouwplan heeft een moderne opzet, maar is volgens de commissie passend als overgang van het royale profiel van de Kennemerstraatweg naar het smalle dorpsprofiel van de “punthuisjes” aan de Zevenhuizenlaan.
8 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
9
Hoofdstuk 2 Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo 2.1 De rol van de commissie De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 4 Beoordelingskaders). Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstands- en monumentencommissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten). Klankbord ruimtelijke ontwikkelingen De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit adviseert uw gemeente ook over omgevingskwaliteit in brede zin en wordt ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteitsplannen en cultuurhistorische opgaven. Door de regelmatige samenwerking tussen de ambtelijke diensten van het domein Ruimte Ontwikkeling en de commissie kunnen aanvragers proactief worden ondersteund bij de ontwikkeling en uitwerking van hun plan. Deze samenwerking heeft ertoe geleid dat de ambtelijke medewerkers en de commissie elkaars werkveld kennen en daarmee een
goede samenhang in het ruimtelijk beleid is ontstaan. De ondersteuning van aanvragers en regie van de openbare ruimte krijgt daardoor steeds meer samenhang, waarmee ook naar de aanvragers en de gemeente sprake kan zijn van een consistente behandeling van aanvragen.
Maarten Overtoom
Marleen van Driel
Architect. Geboren en getogen in Heiloo.
Architect, is in 2016 aan haar eerste jaar
Als gemandateerde van de commissie kent
begonnen als commissielid van de
hij alle in’s en out’s van de gemeente.
Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit
Maarten heeft een eigen ontwerpbureau
Heiloo. Na ruim tien jaar als architect bij
dat een breed pakket aan opdrachten
Benthem Crouwel Architects te hebben
uitvoert, van woningbouw tot aan
gewerkt heeft zij haar eigen bureau
ruimtelijke onderbouwingen.
opgericht en is zij betrokken geweest bij diverse projecten in binnen- en buitenland.
2.2 Deskundige adviseurs Het goed beoordelen en afwegen van alle aspecten van een bouwplan vraagt vakmanschap. De Adviescommissie is, in overleg met uw gemeente, samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Heiloo. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en de bouwinitiatieven. De commissie is benoemd door de gemeenteraad. In 2017 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Marleen is ook lid van de commissie Kennemerland.
Robbert Jan Wijntjes
Cees Hooyschuur
Stedenbouwkundige en voorzitter van de
Restauratiearchitect. Heiloo kent een
commissie. Als ervaren stedenbouwkundige
geïntegreerde welstand- en
heeft hij verschillende grote projecten
monumentencommissie. Cees is het
begeleid. Zeker bij grootschalige projecten
erfgoedlid van deze commissie. Hij is
als Zuiderloo en de Zandzoom komt zijn
tevens lid van de erfgoedcommissie Heiloo,
expertise van pas. Voor MOOI Noord-
die toeziet op het beleid ten aanzien van
Holland is hij ook voorzitter van de
cultureel erfgoed. Zijn bureau specialiseert
commissie Kennemerland.
zich in restauratiewerk. Voor MOOI Noord-Holland heeft Cees zitting in diverse commissies, o.a. Velsen en Kennemerland.
Bon Hoetjes
Ingrid Völke
Sinds mei 2016 burgerlid van de
Is reserveburgerlid na een aantal jaren
Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit
burgerlid te zijn geweest bij de
Heiloo. Hij is geboren en getogen in Heiloo
Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit
en altijd werkzaam geweest in de bouw.
Heiloo. Zij heeft architectuurgeschiedenis
Begonnen als timmerman en met de jaren
gestudeerd. In opdracht werkt Ingrid voor
doorgegroeid naar hoofduitvoerder bij
het Stedelijk museum in Alkmaar. Als
Heijmans Bouw. In 2013 is Bon gestopt
vrijwilligster geeft zij rondleidingen op de
met werken. Hij zet zich nu in voor
buitenplaats Nijenburg te Heiloo.
ruimtelijke kwaliteit van Heiloo.
De commissie wordt ondersteund door: Emmy Kanon
Jim Hopman (foto) en Gerwin Twint
commissiecoördinator
plantoelichters gemeente Heiloo
MOOI Noord-Holland
10 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
Commissie met monumentenlid
11
2.3 Werkwijze De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit komt op maandag in de oneven weken van het jaar in Heiloo bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geĂŻnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. De plannen worden digitaal en analoog gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. In 51% van de planbehandelingen was dit het geval. Bij de grotere plannen schuiven de stedenbouwkundigen van de gemeente aan en informeren de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. Een keer in de maand komt de voltallige commissie bij elkaar. Dit is inclusief het monumentenlid. Plannen die monumenten betreffen worden dan in een gezamenlijke zitting beoordeeld. De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van Heiloo op www.mooinoord-holland.nl/gemeenten Opstellen van adviezen De commissie motiveert haar adviezen op basis van de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoĂśrdinator, onder de verantwoordelijkheid van voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig vakjargon. De plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden.
Gemandateerde commissie aan het werk
Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem genaamd CorSys. Zowel de commissiecoĂśrdinator als de plantoelichter en de gemandateerde architectleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2018 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadvies en collegiaal overleg De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeld stellende bouwplannen graag al voor de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt bijvoorbeeld binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies wordt bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt daarna een stuk sneller. Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Een architectlid van de adviescommissie is gemandateerd voor het behandelen van de kleinere plannen. In 2017 gebeurde dat in 44% van het aantal planbehandelingen. De gemachtigde van de commissie komt eens in de veertien dagen op locatie voor de planbehandeling. Een plantoelichter van de gemeente legt kleine plannen die niet ambtelijk afgehandeld kunnen worden voor. voor zoals verbouwingen, dakkapellen, schuttingen, kleine wijzigingen in
12 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
13
eerdere aanvragen. Ook in de gemandateerde vergadering zijn bezoekers welkom. Ervaring leert dat de ervaring door de aanvragers als positief wordt ervaren. Eventueel kunnen plannen door de gemandateerde van de commissie aangehouden worden en in de volledige commissie behandeld worden. Ambtelijke behandeling Sinds een paar jaar kan ook een toetsing door de ambtenaar plaatsvinden. Ambtelijke toetsing vindt plaats: • Bij aanvragen voor plannen die positief beoordeeld kunnen worden op basis van de (sneltoets)criteria, zoals omschreven in de welstandsnota.
Evaluatiegesprek met de wethouder over het jaar 2016
• Bij alle aanvragen gelijk aan een aangewezen trendsetter of standaardplan of gelijk aan een eerder op of bij hetzelfde bouwblok goedgekeurd plan • Bij alle aanvragen die door of namens de commissie eerder een ‘niet akkoord, tenzij’ advies hebben gekregen en conform de opmerkingen (absolute objectieve criteria) zijn uitgewerkt • Bij alle aanvragen die door of namens de commissie eerder een ‘akkoord op hoofdlijnen’advies hebben gekregen en identiek aan de tekeningen van de conceptaanvraag zijn uitgewerkt • Bij toezicht van welstandsaspecten die vallen binnen de sneltoetscriteria bij eerder afgegeven omgevingsvergunning • Bij toezicht van welstandsaspecten die vallen binnen vergunningsvrij bouwen bij eerder afgegeven Omgevingsvergunning
2.4 Contacten en activiteiten in de gemeente Overleg met de wethouder Op 8 mei had de commissie overleg met de wethouder, dhr Rob Opdam. Aan de hand van het jaarverslag 2016 werd aandacht besteed aan een aantal ontwikkelingen in de gemeente en de rol van de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit hierin.
15
14 PROJECT KLEIN PLAN
HEILOO
Schuur bij rijksmonument Heerenweg 21 Niet alleen grote plannen kennen een lang proces. De aanvraag voor een schuur komt in een tijdsbestek van twee jaar, tweemaal langs de Adviescommissie. De bouw van het schuurtje komt wel bij een rijksmonument, een eenvoudige boeren- of
Eerste ontwerp
visserswoning, met uitzondering van de voorgevel oorspronkelijk uit de tweede helft van de 17e eeuw. Het monument staat bekend als “de Hutkoffer”. Dit is een klein gebouw op een bijzondere zichtlocatie en de geïntegreerde commissie Welstand en Monumenten vraagt zich eerst af of de schuur van 30m2 daarom niet te groot is. De stedenbouwkundige zal trachten een stukje gemeente grond westelijk van de kavel bij de oplossing te betrekken, waardoor de kavel weer één lijn maakt met de belendingen aan de Heerenweg. De schuur kan dan meer naar achteren worden geplaatst. In architectuur kan het geheel soberder. In plaats van een geknikte vorm met luifel adviseert de commissie een eenduidige hoofdvorm (geen hoek) in een eenvoudig ingetogen ontwerp met zadeldakje dan wel lessenaarsdak met lage goot aanzet. Het bijgebouw blijft dan in beeld ondergeschikt aan het monument. In het tweede overleg is het ontwerp aangepast. Het gebouw is helder en eenvoudig van opzet. Belangrijk is om dit door te zetten in de materialen met zwarte houten gevelbekleding. De commissie adviseert om hiervoor fijn bezaagde planken toe te passen voor een beter onderhoud.
Westdijk
Aangepast ontwerp
Achterzijde De Hutkoffer eerste aanvraag
44.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
16 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
Hoofdstuk 3 Adviezen; cijfers en effecten 3.1 Cijfers In 2017 heeft de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo 139 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 13 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 225. Het aantal nieuwe plannen is met ca 9 % gestegen ten opzichte van 2016. Het aantal behandelingen steeg met ca 6 % ten opzichte van het vorige jaar. Het aantal herhalingen is dus minder.
grotere en meer complexe plannen (bijvoorbeeld Zuiderloo en Nieuw Varne) dat langs is gekomen. Dergelijke plannen behoeven een zorgvuldige afweging. Het aantal plannen dat in een preadvies fase een “akkoord op hoofdlijnen” heeft gekregen, is flink gestegen. Dergelijke plannen komen in principe niet meer terug bij de commissie, maar worden ambtelijk afgehandeld. Dit komt niet in de cijfers terug. Het aantal grotere plannen en de mogelijkheid tot een ambtelijke toetsing hebben wel geleid tot minder plannen die in de gemandateerde commissie zijn beoordeeld.
Het aantal plannen dat bij de eerste behandeling akkoord heeft gekregen, is minder. Dit heeft te maken met het aantal
Maar 3 plannen hebben een negatief eindadvies gekregen.
Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen Tabel 1 Aantal planbehandelingen SOORT Tabel 1 AANVRAAG
AANTAL AANVRAGEN
AANTAL BEHANDELINGEN
SOORT AANVRAAG Omgevingsvergunning
AANTAL AANVRAGEN 101
AANTAL BEHANDELINGEN 169
Omgevingsvergunning waarvan een monument
101
169
3
3
een monument waarvan nieuwbouw
3 37
3 81
nieuwbouw waarvan verbouwing
37 61
81 85
waarvan verbouwing Preadvies*
27
61
Preadvies* Reclameaanvraag
27 2
44 2
Reclameaanvraag Overige vergaderonderwerpen
29
210
Overige vergaderonderwerpen Totaal
9139
10 225
85
44
2016
2015
Nieuwe aanvragen
126
116
116
Aanvragen van voorgaande jaren
13
19
17
Herhalingen
86
78
76
Totaal behandelingen
225
213
209
2016
2015
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN
2017
Totaal behandelingen
225
213
209
Gemandateerd behandeld
44 %
54 %
46 %
In de welstandscommissie behandeld
52 %
45 %
50 %
4%
1%
4%
Hoe vaak behandeld? In de geïntegreerde commissie met monumentenleden Tabel 4 behandeld ADVIEZEN AAN B&W
Hoe vaak behandeld?2016 Totaal nieuwe aanvragen* Hoe vaak behandeld? Tabel 4 Bij eerste behandeling akkoord ADVIEZEN AAN B&W Bij eerste behandeling niet Bij eerstetenzij behandeling akkoord akkoord (kleine aanpassing nodig) Bij eerste behandeling niet
2015
2014
66
50
115
2017
34 %
2016
42 %
2015
58 %
30 % 9%
40 % 2%
42 % 0%
akkoord tenzij (kleine aanpassing Bij tweede behandeling akkoord nodig) (of niet akkoord tenzij)
7% 19 %
5% 11 %
1% 10 %
tweede akkoord Bij derde ofbehandeling verdere behandeling (of niet akkoord tenzij) akkoord (of niet akkoord tenzij)
21 % 9%
21 % 14
10 % 8%
8% 12 %
11 % 24 %
13 % 16 %
14 % 17 %
16 % 8%
25 % 8%
Bij derde of verdere of behandeling Nog in behandeling definitief akkoord (of niet akkoord tenzij) niet akkoord of aanvraag ingetrokken Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag Plan wel akkoord op hoofdlijnen ingetrokken maar nog geen aanvraag voor vergunning Plan wel akkoord op hoofdlijnen
* maar Dit zijnnog alle nieuwe aanvragen voor exclusief beleidsadviesaanvragen geen aanvraag 20 % en handhaving aanvragen. 7%
7%
vergunning
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
Aantal tenten opzichte voorgaande jaren: Aantalplanbehandelingen planbehandelingen opzichte van voorgaande jaren Tabel 2
2017 2017 126
2016 2016 116
2015 2015 116
Nieuwe aanvragen Aanvragen van voorgaande jaren Aanvragen van voorgaande jaren Herhalingen
126 13 13 86
116 19 19 78
116 17 17 76
Herhalingen Totaal behandelingen Totaal behandelingen
86 225 225
78 213 213
76 209 209
Vorm van behandelingen
2017
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. Erfgoedaanvragen
* Totaal Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen.225 Het totaal aantal preadviesaanvragen was 139 44. * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 44.
Tabel 2 AANVRAAG SOORT SOORT aanvragen AANVRAAG Nieuwe
Tabel 2 17 SOORT AANVRAAG
Erfgoedaanvragen Tabel 5
Erfgoedaanvragen
ERFGOEDAANVRAGEN Tabel 5 aantal Totaal ERFGOEDAANVRAGEN rijksmonumenten Totaal aantal gemeentelijke monumenten rijksmonumenten karakteristieke panden gemeentelijke monumenten gebied met cultuurhist. waarde karakteristieke panden
gebied met cultuurhist. waarde
2016
2015
2014
2 2017
4 2016
3 2015
6
0 1 3 1 2 0 1
0
2
1 0 0 1 1 2 1
5
0
Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlageheiloo2017 kunt u meer cijfers vinden.
1 1 2 1 0 0 1
2
18 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
19
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2017 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. In ĂŠĂŠn geval is het College contrair gegaan, bij de Lagelaan 5. Het College onderschrijft dat, conform het advies van de ARK, een meer optimale erfinrichting mogelijk is waarbij de woning meer prominent het aanzien vormt en het doorzicht vanaf de Nieuwe Lagelaan verbetert. Echter, vanwege het belang van de bedrijfsvoering, het toezicht vanuit de woning op het erf en de woon- en leef kwaliteit voor de bewoners, wordt besloten om het advies niet over te nemen. 3.3 Adviezen grote ruimtelijke plannen In 2017 zijn verschillende grote ruimtelijke plannen aan de orde geweest. Het plangebied Nieuw Varne begint zijn voltooiing te bereiken. De stedenbouwkundigen zijn langs gekomen om de Adviescommissie in een vroeg stadium te informeren over het traject van de A-9 en de commissie te betrekken bij de plannen voor de volgende fasen in de ontwikkelingen in Zuiderloo en het nieuw te ontwikkelen gebied Zandzoom. Gezien de opgave in Zandzoom, met zijn vele verschillende eigenaren en ontwikkelaars, is het volgens de commissie aan te bevelen om op zeer korte termijn een kwaliteitsteam in te stellen om de plannen en processen te begeleiden.
Zuiderloo
Maalwater
Oostweide
Kwaliteitsgesprekken In het verlengde van het advieswerk van de Adviescommissie heeft het gemandateerde architectlid samen met de stedenbouwkundige van de gemeente een aantal malen kwaliteitsgesprekken gehouden met planindieners. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij plannen voor Het Maalwater en plannen voor een woningbouwcomplex op het voormalige industrieterrein Oosterzij. Het doel van deze gesprekken was om samen met de stedenbouwkundige de aanvrager in een
vroegtijdig stadium te coachen bij de implementatie van ruimtelijke kwaliteit specifiek toegesneden op de opgave en de locatie. De welstandsnota wordt hierbij als uitgangspunt gehanteerd aangevuld met voorwaarden van de stedenbouwkundige. Deze wisselwerking met de aanvrager werkt zeer productief en een constructieve overdracht vanuit de stedenbouwkundige discipline gewaarborgd is. Wanneer de conceptaanvraag wordt voorgelegd aan de Adviescommissie, kan deze meestal reeds in eerste aanleg op hoofdlijnen akkoord worden bevonden. 3.4 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland De gemeente Heiloo heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland; een vraagbaak voor gemeenten met vragen over erfgoed, cultuurlandschap, omgevingswet en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en het RCE. Medewerkers van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft, om te sparren over ingewikkelde kwesties of om mee te lezen met nieuwe beleidsstukken. Ook kunnen gemeenten concrete cases voordragen voor een expertmeeting, onderzoek of als interessant voorbeeldproject.
21
21 PROJECT GROOT PLAN
HEILOO
8 appartementen Zevenhuizerlaan 2a t/m 2h Er zijn al meerdere plannen door verschillende architecten gemaakt voor deze locatie. Nu gaat het om een plan met een eigentijdse invulling voor een appartementengebouw. Het plan kent op verschillende aspecten geleding: zowel in de rooilijnen, de bouwmassa als de richting van de gekromde kapvorm. De stedenbouwkundige is positief. Er zijn een aantal vrijstellingen van het bestemmingsplan opgenomen zoals het verlengen van de ventweg (uitrit naar Zevenhuizerlaan), het gekromd dak, en het balkon aan de voorzijde. De locatie van de in-/ uitrit is bepaald vanuit het overleg met de buren en een onlosmakelijk onderdeel van het plan geworden. Het materiaalgebruik van de zinken kap is afwijkend, maar in de directe omgeving bestaan de daken voornamelijk uit zwarte pannen en zink past daarin temeer daar het niet al te prominent is. De commissie spreekt van een mooi ontwerp, met een eigen identiteit, goed passend op deze locatie. Door de gekozen complexiteit en uitbundige vormgeving is de detaillering kwetsbaar en ze is benieuwd naar de uitwerking. Aanpassingen die de commissie voorstelt, vooral ten aanzien van de samenhang en de overgangen tussen de diverse onderdelen worden meegenomen in gewijzigde tekeningen. De haag langs de gevel aan de Zevenhuizerlaan, die volgens de commissie een essentieel onderdeel van het plan, zal door een bredere stoep van de gemeente jammer genoeg minder breed worden, maar de commissie gaat er van uit dat de voorgestelde haag wel geplaatst wordt om zo de overgang naar het openbare gebied te verzachten.
Zevenhuizerlaan, Studio 72
Zevenhuizerlaan, Studio 72
22 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
23
Hoofdstuk 4 Beoordelingskaders 4.1 Welstandsbeleid De welstandsnota, vastgesteld in 2013 door de gemeenteraad, vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. 4.2 Monumentenbeleid De adviezen over ingrepen aan monumenten worden gebaseerd op de Nota Cultuurhistorie die op 9 mei 2011 is vastgesteld. De belangrijkste beleidsvoorstellen zijn er op gericht om bij nieuwe planvorming zoveel mogelijk rekening te houden met de historische kenmerken van Heiloo. In de opgestelde toekomstvisie 2030 wordt ook aangegeven dat de “cultuurhistorische rijkdommen de basis vormen voor het Heiloo van nu�. Cultuurhistorie is en blijft daarmee een zeer belangrijk uitgangspunt voor toekomstige ontwikkelingen. 4.3 Ruimtelijk beleid Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in beeldkwaliteitsplannen en stedenbouwkundige randvoorwaarden. Hierbij gaat het veelal om meer grootschalige projecten als Zuiderloo, Nieuw Varne. en (nog in ontwikkeling) Zandzoom. Ook voor het voormalige Campinaterrein en het oude industrieterrein Oosterzij zijn beeldkwaliteitsplan opgesteld. De beeldkwaliteitsplannen en stedenbouwkundige randvoorwaarden worden in een vroeg stadium voorgelegd aan de commissie.
24 PROJECT HERBESTEMMING
25
HEILOO
13 appartementen ‘t Loo Het plan voor het wijzigen van het ruimtegebruik en het realiseren van dertien appartementen in het winkelcentrum ’t Loo. Punt van aandacht is de kap die beeldbepalend is voor het winkelcentrum. Richtlijnen voor het beeld worden in samenspraak met de stedenbouwkundige opgesteld. In het eerste plan wordt de kap volgens de commissie teveel aangetast. Met name de overhoekse loggia’s zijn ongewenst. De loggia op de oostgevel is wel mogelijk. Het samenvoegen van loggia’s moet ook beperkt zijn. De daklichten aan weerszijden van de loggia’s doen teveel afbreuk aan de kapconstructie. Om zo min mogelijk op te vallen dienen de loggia’s uitgevoerd te worden in dezelfde kleuren als de kap. Aan de westzijde is een mogelijkheid gemaakt om een lift te plaatsen. Hiervoor wordt de kap bij de entree doorgezet boven een ronde aanbouw naast de entreepartij. Voordeel is dat hierdoor de hoek meer wordt geïntegreerd in het gebouw. De lift zal niet boven het dak uitsteken.
’t Loo, eerste ontwerp
Aangepast plan, impressie zuidoostzijde
26 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
27
Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet MOOIWAARTS MOOIWAARTS
Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit
5.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering. Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI NoordHolland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor
uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie. 5.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI Noord-Holland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd. In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt: 1. 2. 3. 4.
Voor en door mensen Publieke en private belangen Zorg voor cultureel erfgoed Zorg voor goede omgevingskwaliteit bestaande leefomgeving 5. Zorg voor goede omgevingskwaliteit nieuwe initiatieven 6. Doelen voor goede omgevingskwaliteit 7. Gebiedsgerichte kwaliteiten 8. Vergunningenstelsel 9. Interpretatie van open regels en beleidsregels 10. Per saldo meer waarde bij buitenplanse initiatieven De principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt. Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werkproces, het omgevingsplan en de omgevingsvisie. In elk veld kunnen door de gemeente zelf instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het
28 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
29
algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente. Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteitsstelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www. mooinoord-holland.nl. 5.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumentenen de welstandscommissie. In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit enkele deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her) ontwikkelingsgebieden of bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr. 3, p. 382).
In 2018 wil MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder werken aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. Zo’n brede commissie heeft deskundigheid in huis over verschillende aspecten van omgevingskwaliteit zoals erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte en is in staat is om complexe afwegingen te maken op deze aspecten. In maart 2018 organiseren we met ondersteuning van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en bureau Over Morgen de expertmeeting ‘Wie adviseert over goede omgevingskwaliteit’. Naar aanleiding daarvan werken we samen met geïnteresseerde gemeenten scenario’s uit die verschillende vormen van betrokkenheid van de adviescommissies tonen. We nodigen ook uw gemeente van harte uit om aan te haken bij dit project.
30 PROJECT GROOT PLAN
HEILOO
Bedrijfspand bedrijventerrein Boekelermeer
Impressie noordgevel, kdra architecten
Het nieuw te bouwen bedrijfsgebouw ligt op een markante positie op het bedrijventerrein De Boekelermeer. De stedenbouwkundige heeft overleg gepleegd met de architect over de uitgangspunten die gelden voor het gebied. Uitgangspunt is een sobere architectuur. Kantoren worden bij voorkeur geĂŻntegreerd in de massa.
Het plan betreft een groot alzijdig gebouw. Aan de zijkant komt een schijngevel als een voorportaal naar het kantorendeel. Het kantorendeel komt op de hoek aan de Kanaalweg en
Impressie westgevel, kdra architecten
krijgt een verbijzondering in de vorm van naar voren stekende doos. Qua materiaal wordt gedacht aan metselwerk, gevlochten staal en plaatwerk om een dynamisch gebouw te creĂŤren. De commissie is enthousiast over het plan. Het toont een hoge ambitie. Haar opmerkingen betreffen voornamelijk de hoek aan de Kanaalweg. Uitgangspunt is een sober, krachtig gebouw. Door de hoeveelheid aan elementen en materialen gaat op de hoek de eenvoud verloren. Het moet niet om de decoratieve middelen gaan. Samen met de architect kijkt de commissie naar de mogelijkheden. Een gewijzigd plan laat een krachtiger gebouw zien. De commissie geeft nog mee dat de reclame-uitingen zullen moeten voldoen aan de criteria uit de nota.
Impressie zuidgevel, kdra architecten
32 ADVIESCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT HEILOO JAARVERSLAG 2017
33
Hoofdstuk 6 Evaluatie en aanbevelingen 6.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 26 maart 2018 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2017. De gemeente Heiloo is een bijzondere gemeente waar veel moois tot stand wordt gebracht. Dit gebeurt in een constructief overleg tussen de gemeente en de Adviescommissie. Het vooroverleg van stedenbouwkundigen en gemandateerde uit de commissie wordt ook door initiatiefnemers positief beoordeeld. Iedereen is gebaat bij een versneld proces vooraf. Bij grote projecten zoals de Zandzoom kan het nodig zijn om een kwaliteitsteam in te richten waarin ook de stedenbouwkundige en een gemandateerde uit de commissie zitting hebben. De ontwikkeling van dergelijke projecten kan namelijk vele jaren in beslag nemen. De welstandsnota is aan een actualisatie toe. De vorm hiervan wordt in BUCH verband tot stand gebracht. Het is jammer dat de shortlist van objecten en gebieden met cultuurhistorische waarde en ruimtelijk beeldbepalende kwaliteit nog niet is opgesteld. Dit heeft te maken met een tekort aan ambtelijke capaciteit. De raadsleden worden van harte uitgenodigd om in een commissievergadering kennis te nemen van het werkt van de Adviescommissie. Een gezamenlijke fietstocht waarbij een aantal projecten wordt bezocht, behoort ook tot de mogelijkheden. Tot slot dankt de wethouder de Adviescommissie voor haar inzet.
6.2 Overige aanbevelingen door de commissie De ervaringen en inzichten die in 2016 zijn opgedaan, leiden tot de volgende aanbevelingen: • Heiloo kent een aantal grote projecten. De ontwikkeling van het project Zandzoom bevindt zich momenteel in een stroomversnelling. Het is van groot belang om zsm. bij dit project een kwaliteitsteam in te stellen, zodat deze aangehaakt wordt bij de planvorming, die op dit moment door de initiatiefnemers wordt uitgewerkt . Het kwaliteitsteam kan ook als klankbord dienen voor de ontwikkeling en de uitwerking van de plannen. • Organiseer in uw gemeente een maatschappelijk debat over de maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit. Wat verstaan burgers, ondernemers, bestuurders, maatschappelijke organisaties en deskundigen hieronder? Wat vindt men belangrijk? • Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit. • Bespreek de tien principes voor een omgevingsplan op kwaliteit en werk ze uit voor uw gemeente, als een ‘programma van eisen’ voor het omgevingsplan. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten.
Evaluatiegesprek met wethouder over het jaar 2017
6.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellenden uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.
“Toen ik een aantal jaren geleden als wethouder aantrad, was de relatie met de Adviescommissie moeizaam. Intussen ervaar ik de samenwerking als zeer constructief” Wethouder R. Opdam.
34
Colofon Auteur Emmy Kanon, coördinator Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo Met bijdragen van Robbert Jan Wijntjes, voorzitter Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo Maarten Overtoom, architectlid Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Marlous Ruiter, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, april 2018
MOOI NOORD-HOLLAND Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh