1
ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
2 ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
3
Voorwoord Met veel genoegen, maar ook weemoed schrijf ik dit voorwoord. Met genoegen omdat 2019 weer een inspirerend jaar was met vele plannen en initiatieven om Heerhugowaard weer een beetje mooier te maken. Weemoed, in het besef dat dit mijn laatste voorwoord is. Eind 2019 heb ik afscheid genomen van de commissie en daarmee ook een beetje van Heerhugowaard. Voor mij geen reden om achterom te kijken, maar juist vooruit. Heerhugowaard gaat een toekomst tegemoet samen met Langedijk. Een samengaan waarbij wij als commissie ruimtelijke kwaliteit veel kansen zien. Want eenmaal samen wordt de fusiegemeente alleen maar interessanter. Langedijk en Heerhugowaard zijn complementair als het gaat om ruimtelijke kwaliteit: historie, dorps karakter en buitengebied bij Langedijk, versus nieuwstad, OV-knooppunt en grote ontwikkelingen van Heerhugowaard. Zeker, wij waren de afgelopen tijd getuige van een stevig meningsverschil tussen beide gemeenten over de omvang en kwaliteit van de Stationsomgeving. Een ontwikkeling die wij ook als commissie kritisch hebben gevolgd. Maar wel in de overtuiging dat er voor Heerhugowaard en óók voor Langedijk een uitgelezen kans ligt om met dit gebied een ontwikkeling tot stand te brengen, die de ruimtelijke kwaliteit van de regio aanzienlijk kan verbeteren. Als de inpassing van de plannen zorgvuldig en met gevoel voor de kwaliteiten van de directe omgeving gebeurt, kan deze ontwikkeling juist zorgen voor verbinding: de bereikbaarheid van Langedijk wordt vergroot, Heerhugowaard wordt verrijkt met natuur en historie (Oosterdel en Veiling) en de fusiegemeente mag zich verheugen op een kwalitatief hoogwaardig en duurzaam stadsdeel. Rest mij u veel leesplezier met dit jaarverslag te wensen. Het ga u goed en hopelijk tot spoedig! Remco Reijke, voorzitter Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Heerhugowaard
4 ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
6
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
GROOT PLAN Lapis Lazuli, Parelhof
12
3.
Uw adviezen in 2019
14
BIJZONDER PLAN De Draai
18
KLEIN PLAN Patiowoningen, Land van Luna
20
4.
Evaluatie en aanbevelingen
22
HOE IS HET MET? Het Erf, De Draai Colofon
24 26
6 ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie.
Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig of is inmiddels verschenen. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken.
Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft.
Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige adviseurs ruimtelijke kwaliteit zijn echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie.
7
Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Uw gemeente bereidt zich al voor op het nieuwe adviesstelsel. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders (juni-juli 2020) met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we – in samenspraak met onze ambtelijke contactpersonen – in de tweede helft van 2020 een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit, benoemingsvoorstel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst.
De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De adviseurs ruimtelijke kwaliteit zijn samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Heerhugowaard. Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur.
De gemeente Heerhugowaard werkt sinds enige tijd samen met de gemeente Langedijk. In de loop van 2019 zijn de ambtenaren van de gemeente Langedijk in het gemeentehuis van Heerhugowaard ingetrokken en dit was de reden om beide commissies ruimtelijke kwaliteit samen te voegen, waarbij alle plannen van beide gemeentes in ĂŠĂŠn vergadering worden afgehandeld.
Tot september 2019: Remco Reijke stedenbouwkundige en voorzitter
Jan-Richard Kikkert architect; tevens gemandateerd adviseur voor de Draai en de Vaandel
Kees van Hoek architect-secretaris.
Vanaf september 2019 gecombineerd met CRK Langedijk: Marina Roosebeek architect en voorzitter
9
Jan-Richard Kikkert architect; tevens gemandateerd adviseur voor de Draai, de Vaandel en Land van luna
Maud Aarts stedenbouwkundige
Debby Alferink, architect-secretaris
De commissie werd ondersteund door: Dick Kooij Plantoelichter gemeente Heerhugowaard
“Kwaliteit komt niet vanzelf. Daar werken we samen met de commissie aan, in verschillende samenwerkingsvormen en ieder vanuit een eigen rol. Niet door enkel te toetsen maar vooral ook door te adviseren, uit te dagen en te stimuleren. En dat werkt.� Hans Visscher, stedenbouwkundige, gemeente Heerhugowaard
10 ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
2.2 Werkwijze De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. Bij de grotere plannen is de stedenbouwkundige van de gemeente, Hans Visscher, aanwezig om de commissie te informeren. Dat gebeurt over het algemeen in een vroeg stadium. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2021 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.
Preadviezen In het verleden werden veel plannen pas in het stadium van de vergunningverlening aan de adviseurs voorgelegd. Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dat meestal geen probleem. Veel van dergelijke plannen worden nu ambtelijk afgehandeld; in twijfelgevallen wordt het alsnog aan de adviseurs voorgelegd. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie over het algemeen in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de adviseurs, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Gemandateerde adviseur, klein team en ambtelijke behandeling Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Afhankelijk van het soort plan en de grootte ervan wordt het team met adviseurs samengesteld. Daarbij vindt in Heerhugowaard, zoals gezegd, al jaren plantoetsing door ambtenaren plaats. Heerhugowaard was hierin voorloper in het gebruik maken van de zogenaamde Kan-bepaling, die de gemeente de mogelijkheid geeft om plannen ambtelijk te toetsen. In geval van twijfel of bij controversiële plannen leggen de plantoelichters in dat geval een plan dat normaal gesproken ambtelijk getoetst zou worden, voor aan de adviseurs. Voor de ontwikkelgebieden de Draai en de Vaandel is één adviseur als gemandateerde namens het team betrokken bij de advisering van de plannen in deze ontwikkelgebieden. Op deze wijze is een efficiënte en snelle planbehandeling en -ontwikkeling mogelijk.
11
Brug van Karres en Brands in de Draai.
2.3 Beoordelingskaders Er zijn meerdere gemeentelijke beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De Nota Ruimtelijke Kwaliteit vastgesteld in 2016 door de gemeenteraad, is het belangrijkste. Via deze link kunt u de welstandsnota voor uw gemeente inzien. De adviezen over ingrepen aan monumenten worden voorgelegd aan de Erfgoedcommissie van MOOI Noord-Holland. De adviseurs worden hierover indien van toepassing geĂŻnformeerd. De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen. In de loop van 2019 zijn wij echter wel een verbeterpunt tegen gekomen. Wij adviseren om de bedrijventerrein integraal te bekijken met Langedijk. Het samengaan van beide gemeenten is aanleiding om de Beeldkwaliteitsplannen hiervoor te actualiseren. Ook geeft de samenwerking aanleiding om het
beleid voor energietransitie, biodiversiteit en natuur inclusief bouwen te actualiseren als het gaat om ruimtelijke ordening en omgevingskwaliteit.
12
Binnentuin
Toegangspoort
13
13 PROJECT BIJZONDER/GROOT PLAN
HEERHUGOWAARD
Lapis Lazuli
Woon-/winkelgebouw, Parelhof In het centrum van Heerhugowaard, wordt het Stadhuisplein een klassiek omsloten plein door de bouw van een appartementencomplex op de kop van het plein. Het is een stoer stadsblok waarvan de grote binnenplaats op de 1e verdieping met veel groen wordt ingericht. Ogenschijnlijk maakt deze binnenplaats deel uit van de openbare ruimte doordat deze met een grote, openbare trap vanaf het Stadhuisplein bereikt kan worden. De trap zou ook als tribune gebruikt kunnen worden. De architectuur en grootte van het blok zijn grootstedelijk. Het overleg met de architect en ontwikkelaar was er dan ook op gericht om het voldoende aan te laten sluiten op het karakter en de schaal van Heerhugowaard.
Stadsplein bij avond
14 ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Uw adviezen in 2019 3.1 Cijfers De commissie ruimtelijke kwaliteit Heerhugowaard betekent dat aanvragen vaak om een vooroverleg heeft in 2019 advies uitgebracht over 27 aanvragen gaan en waar eigenlijk in alle gevallen meerdere voor een omgevingsvergunning. In 2019 waren er 60 overleggen wenselijk zijn om te komen tot passende uitgebrachte Zoals eerder uitgelegd zijn en effectieve advisering. Bij veel overleggen de In 2019 heeftadviezen. de adviseurs ruimtelijke kwaliteit Heerhugowaard 60 vergunningaanvragen behandeld,iswaarvan 11 In 2019 de adviseurs ruimtelijke Heerhugowaard 60 vergunningaanvragen behandeld, waarvan bijna alleheeft aanvragen of aanvragen grote, ingewikkelde plannen of plannen ontwerper namelijk 54% 11 betrekking hadden op vankwaliteit voorgaande jaren.initiatiefnemer In verband met dieaanwezig, meerdere behandelingen betrekking hadden aanvragen vanplanbehandelingen voorgaande In met plannen die Het meerdere of kleine plannen dieop lastig of controversieel zijn en jaren. van de planbehandelingen. aantalbehandelingen preadviezen nodig hadden, was het totaal aantal 99.verband nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 99. niet kunnenplannen wordenisafgehandeld. Dit was in 2019 gevallen, gelijkbehandelingen aan 2018. steeg met Hetambtelijk aantal nieuwe met ca 23 % gestegen ten opzichte van25 2018. Het aantal Het plannen is vorige met cajaar 23 % gestegen ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen steeg met ca 21aantal % tennieuwe opzichte van het ca 21 % ten opzichte van het vorige jaar Tabel 1planbehandelingen Aantal Tabel 1 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Omgevingsvergunning 27 43 Omgevingsvergunning 27 43 waarvan nieuwbouw 13 21 waarvan nieuwbouw 13 21 waarvan verbouwing 14 22 waarvan verbouwing 14 22 Preadvies* 24 42 Preadvies* 24 42 Reclameaanvraag 3 5 Reclameaanvraag 3 5 Adviesaanvraag handhaving 2 2 Adviesaanvraag handhaving 2 2 Advies ruimtelijke plannen 3 6 Advies ruimtelijke plannen 3 6 Overige vergaderonderwerpen 1 1 Overige vergaderonderwerpen 1 1 Totaal 60 99 Totaal 60 99
Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was *25. Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 25.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen t.o.v. voorgaande jaren Tabel 2 Tabel 2 SOORT AANVRAAG 2019 2018 SOORT AANVRAAG 2019 2018 Nieuwe aanvragen 49 40 Nieuwe aanvragen 49 40 Aanvragen van voorgaande jaren 11 14 Aanvragen van voorgaande jaren 11 14 Herhalingen 39 28 Herhalingen 39 28 Totaal behandelingen 99 82 Totaal behandelingen 99 82
2017 2017 38 38 6 6 35 35 79 79
Vorm van van behandelingen behandelingen Vorm Tabel 3 Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen Totaal behandelingen Gemandateerd behandeld Gemandateerd behandeld In het team ruimtelijke kwaliteit In het team ruimtelijke kwaliteit behandeld behandeld
2019 2019 99 99
2018 2018 82 82
2017 2017 79 79
57 % 57 %
69 % 69 %
54 % 54 %
43% % 43
31% % 31
46 %% 46
Totaal
60
99
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 25.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 15 Tabel 2 SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
Nieuwe aanvragen
49
40
38
Aanvragen van voorgaande jaren
11
14
6
Herhalingen
39
28
35
Totaal behandelingen
99
82
79
2019
2018
2017
99
82
79
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen Gemandateerd behandeld
57 %
69 %
54 %
In het team ruimtelijke kwaliteit behandeld
43 %
31 %
46 %
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen*
2019
2018
2017
47
23
27
Bij eerste behandeling akkoord
0%
22 %
7%
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
17 %
9%
19 %
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
11 %
13 %
7%
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
11 %
9%
22 %
Nog in behandeling of ambtelijk afgewerkt
43 %
39 %
37 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
19 %
9%
7%
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Op de gemeentepagina van Heerhugowaard op onze website zijn meer cijfers te vinden.
16 ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
17
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. 3.3 Adviezen ruimtelijke plannen In 2019 zijn 60 ruimtelijke plannen aan de orde geweest. Zoals gezegd worden vooral grote of ingewikkelde plannen vooruitlopend op een vergunningsaanvraag aan de adviseurs voorgelegd voor overleg en advies. De samenwerking met de gemeente verloopt zeer prettig en constructief. Daarbij draagt het vooroverleg met de stedenbouwkundige bij aan een betere integrale kwaliteit en een versoepeling van het proces. De commissie waardeert dat zij betrokken is bij de verdere uitwerking van het Masterplan voor het Stationsgebied en op de hoogte gehouden wordt van de ontwikkelingen. Zo kan de commissie zo vroeg mogelijk collegiaal advies geven. 3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Heerhugowaard hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd: • Deelname kwaliteitsteam de Draai, de Vaandel en Land van luna door gemandateerde namens de adviseurs. • Bijeenkomsten die door ambtenaren van Heerhugowaard bezocht zijn voor verbreding van kennis en de mogelijkheid met ambtenaren en beleidsmakers van andere gemeenten kennis te maken, zoals Netwerkbijeenkomst (16 april 2019) die door Gerlof Kloosterman bezocht werd en de Zomerbijeenkomst MOOI Noord-Holland (7 juni 2019) die door Dick Kooij werd bijgewoond.
3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www.steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente. De gemeente Heerhugowaard heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Zo was op de bijeenkomst ‘Erfgoedteam Toekomst van de historische openbare ruimte’ (30 oktober 2019) Gerlof Kloosterman aanwezig en bezochten hij en Astrid Breetveld-Quispel de ‘Cursus Erfgoed in de Omgevingswet’ dat i.s.m. RCE op14 mei 2019 werd georganiseerd.
18
19
19 PROJECT LANGJARIGE ONTWIKKELING
HEERHUGOWAARD
De Draai
Van nieuwbouwwijk naar bestaande stad De ontwikkeling en bouw van de nieuwe wijk De Draai, is al bijna twintig jaar bezig. Elke nieuwbouwwijk heeft tijd nodig om haar karakter te ontwikkelen. Wat langzamerhand zichtbaar begint te worden is de hoge kwaliteit van het stedenbouwkundig ontwerp. Belangrijk hierin is de beleving van de straat en andere openbare ruimtes, zoals het park ter plaatse van het hoogspanningstracĂŠ. De openbare ruimte blijkt een sterke stedenbouwkundige drager te zijn voor de uiteenlopende architectonische kwaliteiten van de bebouwing. Om dit mogelijk te maken is het belangrijk dat er niet alleen een goed stedenbouwkundig ontwerp is, maar dat de realisatie die jaren duurt, continu begeleid wordt door een supervisieteam. De leden van dit team, waarin onder anderen de stedenbouwkundige ontwerper en een gemandateerde namens de commissie Ruimtelijke Kwaliteit zitting hebben, zijn goed op elkaar ingespeeld. Het resultaat wordt langzaam zichtbaar: er groeit een mooie nieuwe wijk aan de rand van Heerhugowaard.
21
21 PROJECT KLEIN PLAN
HEERHUGOWAARD
Patiowoningen
Land van Luna In het land van Luna in Heerhugowaard-Zuid, wordt het laatste deel van de nieuwe wijk ontwikkeld. In het plan is er binnen de kaders van het stedenbouwkundige plan veel vrijheid om de woningen te ontwerpen. Het plan voor de patiowoningen valt op, omdat het zowel qua woningtype, als qua proces afwijkend is. Het zijn patiobungalows die ontworpen zijn in nauw overleg met de toekomstige bewoners. Alhoewel elke plattegrond anders is, ogen de woningen van buitenaf duidelijk als ĂŠĂŠn familie. Het resultaat is een smaakvol ogend ensemble van woningen in een ontspannen en ruime stedenbouwkundige opzet.
22 ADVISEURS RUIMTELIJKE KWALITEIT HEERHUGOWAARD JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 26 augustus 2020 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. In het kader van de toekomstige fusie tussen de gemeente Heerhugowaard en Langedijk tot de gemeente Dijk en Waard, werd op 26 augustus het jaarverslag gezamenlijk besproken met de wethouders Ruimtelijke Ordening van beide gemeenten, dhr. Ad Jongenelen en mevr. Annette Groot. Er werd terug gekeken op het jaar 2019 en vooruit: wat zijn de verwachtingen voor de toekomst en hoe bereidt de gemeente zich voor op de komende Omgevingswet. Dit jaar is de nadruk meer komen te liggen op samenwerking en deze dynamiek wordt gewaardeerd door zowel de gemeente als indieners en ontwikkelaars. Benadrukt wordt dat vroegtijdig overleg over grotere plannen en beeldkwaliteitsplannen de beoordeling soepel doet verlopen. Beide wethouders onderschrijven de aanbeveling van de commissie om de Dorpslinten goed te beschermen aangezien zelfs een kleine wijziging een grote impact kan hebben op de identiteit en het bijzondere karakter ervan. Ook in nieuw te ontwikkelen wijken en gebieden is het belangrijk de kwaliteit te borgen door een Kwaliteitsteam of commissie. Kleine plannen buiten deze wijken kunnen daarnaast goed ambtelijk worden getoetst (KAN bepaling, de commissie kan daarbij eventueel sturen bij eventuele dilemma’s. Op het moment zijn de gemeenten, in het kader van de Omgevingswet, bezig met een onderzoek naar een nieuwe adviesstelsel voor omgevingskwaliteit. Het onderzoek richt zich op borging van de ruimtelijke kwaliteit door ambtelijke toetsing wat betreft de kleine plannen, plenaire toetsing door de commissie Ruimtelijke kwaliteit wat betreft grote en complexe
plannen en een aparte erfgoedcommissie voor de erfgoedplannen van de gemeente. Aangezien er bij MOOI Noord Holland veel expertise is wat betreft het borgen van omgevingskwaliteit in het kader van de Omgevingswet, biedt Jef Mühren aan actief mee te denken over de opzet van een dergelijk nieuw adviesstelsel. Hij wil daarbij benadrukken dat rechtstreeks aanstellen van de commissieleden door de raad de onafhankelijke kwaliteitsadvisering optimaal borgt en een heldere juridische en legitieme onderbouwing biedt, m.n. grote en of controversiële plannen. Afgesproken wordt dat de voorzitter met de wethouders in contact blijft en dat de gemeente contact opneemt met MOOI Noord Holland als het onderzoek is afgerond. 4.2 Overige aanbevelingen door de commissie De commissie ruimtelijke kwaliteit doet - vanuit haar ervaringen en inzichten - nog de volgende aanbevelingen: • De samenwerking met de gemeente Langedijk maakt het mogelijk en belangrijk om enkele ruimtelijke ontwikkelingen te versterken en te combineren. Hierbij gaat het met name om de ontwikkelingen van het stationsgebied, de energietransitie, natuur inclusief bouwen en nieuwe bedrijventerreinen; • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn;
23
• In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. Eind dit jaar brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten. 4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de commissie ruimtelijke kwaliteit van de gemeente Heerhugowaard aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
24 PROJECT HOE IS HET MET?
HEERHUGOWAARD
Dagbesteding Het Erf De Draai De ontwikkeling en bouw van de nieuwe wijk De Draai vordert gestaag en daar is eerder in het jaarverslag al aandacht aan besteed. Niet alleen de wijk wordt bijzonder, maar er zijn ook verschillende opvallende gebouwen met bijzondere functies. Aan de noordzijde grenst de wijk aan een groot oud complex Van Esdégé Reigersdaal. Vroeger lag dit complex buiten de stad. Tegenwoordig worden deze functies geïntegreerd in wijken. Zo zijn er in De Draai ook enkele voorzieningen voor Esdégé Reigersdaal opgenomen. Zoals de dagbesteding "Het Erf" dat prominent in het hart van de wijk ligt. De architectuur is open en de gebouwen lijken op boerenschuren. Dit is niet alleen een verwijzing naar het verbouwen van groente, maar verwijst ook naar de geschiedenis van dit gebied dat ooit boerenland is geweest. Zo is de integratie compleet: functioneel, historisch en stedenbouwkundig.
Beelden: © fotograaf Luuk Kramer
25
26
Colofon Auteur Kees van Hoek, commissie ruimtelijke kwaliteit Heerhugowaard Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, december 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh