1
COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
2 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
3
Voorwoord Met veel genoegen bieden wij het gemeentebestuur van Hoorn het verslag aan van de werkzaamheden van de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn over 2017. De commissie, die bestaat uit door uw gemeenteraad benoemde leden, vervult de wettelijke adviestaak op grond van de Woningwet en de Monumentenwet. De commissie bestaat behalve uit twee erfgoedspecialisten en twee architect-leden ook uit een lid namens de historische vereniging Oud Hoorn. Tot voor kort was er een burgerlid in de commissie aangesteld. In het voorliggende jaarverslag 2017 komt, zoals de Woningwet dat voorschrijft, de wijze aan de orde waarop de commissie haar adviestaken heeft uitgevoerd. Hoe gebruikt de commissie de welstandscriteria bij de beoordeling van bouwvergunningaanvragen en hoe heeft de commissie geoordeeld over aanvragen voor wijziging van monumenten? Naast deze wettelijke taken adviseert de commissie graag de planindieners in een vroegtijdig stadium op welke wijze een plan aan de criteria kan voldoen voordat het definitieve advies naar het college gaat. Ook geeft de commissie gevraagd en ongevraagd adviezen over ruimtelijke kwaliteit in de gemeente. Er bestaat een nauwe samenwerking tussen de commissie en de ambtelijke afdelingen Stedenbouw en Erfgoed. Voor enkele ontwikkelingsgebieden zijn prévisoren aangesteld, die namens de commissie in een vroeg stadium met de ambtenaren en de initiatiefnemers meepraten over de planontwikkeling en de commissie tussentijds informeren over de voortgang. Een aandachtspunt daarbij is dat het uiteindelijke oordeel over het totaalplan alsnog door de voltallige commissie gegeven dient te worden. In de regel gaat het juist om belangwekkende plannen met een grote invloed op de openbare ruimte en is een onafhankelijk, breed gedragen oordeel
van de commissie noodzakelijk. Aangezien initiatiefnemers regelmatig zelf verzoeken om een prévisor om de welstandsbeoordeling soepel te laten verlopen, is het van belang dat vooraf duidelijkheid wordt gegeven over het (beperkte) mandaat van een prévisor. Over het algemeen is dat voor alle partijen duidelijk, maar onvermijdelijk leidt de betrokkenheid van een prévisor tot enige medeplichtigheid en verminderde onafhankelijkheid. Een open discussie in de commissie moet te allen tijde mogelijk blijven en als voorzitter, tevens zelf prévisor voor enkele ontwikkelingen in Hoorn, maak ik me daar nu en in de toekomst sterk voor. Ir. Anouk Vermeulen, Voorzitter Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn
4 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
5
Inhoud 1.
2017; een jaar van diversiteit
6
Belastingkantoor Nieuwe Steen
8
2.
Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn
10
Sam City
18
3.
Adviezen; cijfers en effecten
20
Holenkwartier
26
4. Beoordelingskaders
28
De woontoren aan de Maelsonstraat
30
5.
Op weg naar de Omgevingswet
32
Siriusstraat
36
6. Evaluatie en aanbevelingen Colofon
38 40
6 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
7
Hoofdstuk 1 Terugblikken op het jaar 2017 Omgevingskwaliteit in uw gemeente In dit jaarverslag beschrijven we hoe de advisering door de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn in 2017 is verlopen en bespreken we de hoofdlijnen uit projecten waar we als commissie en organisatie aan werken. We gaan ook in op de rol van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering in de komende Omgevingswet.
Ontwerp voor de nieuwe haltepalen voor de hop-on hop-off busjes in het centrum van Hoorn. We hechten waarde aan de uniciteit van het straatmeubilair in het historische centrum. Straatlantaarns, wegbewijzering en bankjes bijvoorbeeld, worden in één lijn ontworpen en uitgevoerd. Dit soort elementen worden afgewerkt in dezelfde kleur groen.
Aanvraag voor kerstversiering in de binnenstad. De commissie heeft negatief geadviseerd op de aanvraag om twee monumenten aan de Roode Steen met uitbundige kerstversiering aan te kleden. Het welstandsbeleid schrijft een terughoudende houding voor die de historische sfeer niet overstemt.
In 2017 heeft de commissie zich weer met veel plezier en toewijding ingezet voor kwaliteit in de openbare ruimte in Hoorn. De plannen die werden voorgelegd waren divers in soort en karakter. We hebben advies uitgebracht over de nieuwe ‘historische’ straatverlichting in de binnenstad, we dachten mee over bruggen, kerstverlichting en digitale reclameborden. Daarnaast nam het aantal aanvragen voor zonnepanelen in de historische binnenstad toe. De commissie heeft geadviseerd op een steeds breder wordend spectrum aan vraagstukken, een tendens die past in de aanloop naar de implementatie van de Omgevingswet. Het jaar 2017 werd naast de diversiteit gekenmerkt door complexiteit. Meerdere grote bouwplannen en restauratieprojecten werden aan de commissie voorgelegd. Dit waren plannen die veel invloed hebben op de omgevingskwaliteit in Hoorn. We adviseerden bijvoorbeeld over de ruimtelijke en architectonische kwaliteit van de nieuwe wijk Het Holenkwartier en we waren betrokken bij de nieuwbouwontwikkelingen in de Siriusstraat. Een andere opvallend project was de bouwvergunningaanvraag voor Sam City, een nieuwe trampolinehal die langs de A7 wordt gebouwd. De commissie is bijzonder positief over het architectonisch ontwerp, dat zij van hoge kwaliteit acht. Tot slot gaf de commissie advies bij de restauraties van meerdere monumenten. De herbestemming en restauratie van het Diaconiehuis bijvoorbeeld, die in dit jaarverslag wordt uitgelicht.
8 PROJECT
t
HOORN
Nieuwe Steen 2 Een transformatie van kantoor naar appartementencomplex Een voormalig kantorencomplex aan de Nieuwe Steen wordt getransformeerd tot appartementencomplex. Het pand zal gefaseerd opgeleverd worden waarbij de verschillende vleugels opeenvolgend verbouwd worden. Er wordt een ontwerpschets voor de transformatie van de eerste vleugel aan de commissie voorgelegd. Het voorstel is om de bestaande gevel met houten delen te bekleden. De commissie is verheugd over het feit dat dit gebouw een transformatie zal ondergaan. Zij heeft echter geen vertrouwen in het ontwerp, dat van onvoldoende kwaliteit is en geen relatie aangaat met de bestaande architectuur. Bovendien heeft de architect geen plan voor de transformatie van het gehele complex; er wordt uitsluitend gekeken naar de vleugel die verbouwd wordt tijdens fase één. Na enkele planbehandelingen, die zonder succes verlopen, neemt de projectontwikkelaar het besluit om een nieuwe architect in de hand te nemen.
Eerste revitalisatieplan Nieuwe Steen 2. Ontwerp: Pact3D B.V.
AANZICHT HOOFDENTREE
AANZICHT ENTREE
Het definitieve revitalisatieplan Nieuwe Steen 2. Ontwerp: Enzo Architectuur en Interieur.
Project: Revitalisering Nieuwe Steen 2
Een nieuw ontwerp wordt aan de commissie voorgelegd. Dit ontwerp gaat uit van de bestaande geleding van de gevels. De architect licht toe dat hij de sterke architectonische elementen van het bestaande pand benut en oplossingen zoekt voor de knelpunten en de gedateerde elementen. De gevels worden deels bekleed met steenstrips van 3 millimeter dik en bestaand metselwerk wordt gekeimd. De commissie ziet dat dit ontwerp een verbetering betekent ten opzichte van het bestaande gebouw en reageert positief op de aanvraag. Fase één van de renovatie is reeds opgeleverd en de vergunning voor fase twee is vergeven. Bij de begeleiding van dit traject heeft de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn aangestuurd op een goede balans tussen bestaande en nieuwe elementen en op voldoende duurzaamheid van de nieuwe materialen die op de gevels toegepast worden. Nieuwe Steen 2 na de oplevering van fase één
Projectnummer: 17330
Schaal: -
Datum: 01/03/2017
10 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
11
Hoofdstuk 2 Commissie
Bezoek aan het Holenkwartier
2.1 De rol van de commissie De Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 4 Beoordelingskaders). De ruimtelijke kwaliteit van een plan wordtniet alleen bepaald door de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar ook door de betekenis voor de plek. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen een rol. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente ziet onze organisatie dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld om vanaf een vroeg moment mee te denken. Dit doet zij samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstands- en monumentencommissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten). Klankbord ruimtelijke ontwikkelingen De Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn adviseert uw gemeente ook over omgevingskwaliteit in brede zin en wordt ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteitsplannen en cultuurhistorische opgaven. Zo zijn de commissieleden betrokken geweest bij de totstandkoming van het beeldkwaliteitsplan voor het Holenkwartier. Er is een prévisor aangesteld voor de nieuwbouw aan de Siriusstraat. Marina Roosebeek schreef een advies over omgevingskwaliteit voor de
linten. In het rapport Op weg naar een visie op de Linten zijn de gebiedskarakteristieken van de linten ingevuld op de zogeheten ordekaarten en worden aanbevelingen voor het welstandsbeleid gedaan. De commissie was nauw betrokken bij het traject en ging meerdere malen op excursie door de linten om mee te denken en bijgepraat te worden over dit onderwerp. 2.2 Deskundige adviseurs Het goed beoordelen en afwegen van alle aspecten van een bouwplan vraagt vakmanschap. De Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn is, in overleg met uw gemeente, samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Hoorn. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en de bouwinitiatieven. De commissie is benoemd door de gemeenteraad. In 2017 bestond de commissie uit de volgende adviseurs: • Anouk Vermeulen, architect en voorzitter van de commissie; • Ron Baltussen, architect; • Piet Verhoeven, monumentendeskundige; • Carlo Huijts, restauratiearchitect en monumentendeskundige; • Frans van Iersel, afgevaardigde van vereniging Oud Hoorn; • Ruud van Diepen, burgerlid. De commissie werd ondersteund door: • Marrit van Zandbergen, commissiecoördinator MOOI NoordHolland vanaf juli 2016; • Mariska Dijkman en Nico Happé, plantoelichters gemeente Hoorn. In 2017 namen we na 23 jaar trouwe dienst afscheid van Carlo Huijts. We brachten een bezoek aan het West-Fries Museum waar we de 3D-tour keken en teruggingen naar 17e
12 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
13
-eeuws Hoorn. Aansluitend genoten we van een heerlijk diner in de Hoofdtoren. We bedanken Carlo voor zijn jarenlange inzet en zijn waardevolle bijdrage aan de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn. Burgerlid Ruud van Diepen kondigde, na bijna drie jaar lang betrokken te zijn geweest, zijn afscheid aan. Hij heeft als stedenbouwkundige een aanstelling gekregen op het eiland Sint Maarten. Ruud van Diepen heeft als inwoner van Hoorn en als stedenbouwkundige een belangrijke bijdrage geleverd aan de commissie. We wensen hem alle goeds bij zijn avontuur op Sint Maarten, waar hij ondanks de enorme orkaanschade die het eiland trof vlak voor zijn geplande vertrek, vast van plan is alsnog naartoe te gaan.
Bezoek aan de Siriusstraat
Na het afscheid van Carlo Huijts mochten we Hans Boonstra als nieuw commissielid monumenten ontvangen. Hans Boonstra werkt als monumentendeskundige voor Bureau Monumenten Amsterdam en is een aanwinst voor de commissie. De gemeente heeft besloten om geen nieuw burgerlid aan te trekken, aangezien Frans van Iersel als afgevaardigde van Vereniging Oud Hoorn - naast zijn werkzaamheden als monumentendeskundige - ook de stem van de burger vertegenwoordigt. 2.3 Werkwijze De Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn komt op woensdag in de oneven weken van het jaar in Hoorn bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen digitaal gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de
ontwerper het plan verder toe. Bij de grotere plannen schuift de betrokken medewerker van de afdeling stedenbouw aan en informeert de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van Hoorn op www.mooinoord-holland.nl/gemeenten Opstellen van adviezen De commissie baseert haar adviezen op de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan, etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoördinator, onder de verantwoordelijkheid van voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen, dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. De plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. Zowel de commissiecoördinator als de plantoelichter en de gemandateerde architectleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2018 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI NoordHolland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing hiervan.
14 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
15
Preadvies De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeld stellende bouwplannen graag al voor de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies worden bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt dan namelijk een stuk sneller. Kleine commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. De kleine commissie bestaat uit de voorzitter of het architect-lid en een commissielid monumenten. Zij beoordelen de kleine plannen en de aanvragen die eerder door de grote commissie gezien werden en in een nader uitgewerkte vorm beoordeeld moeten worden. Bij twijfel wordt de grote commissie alsnog geraadpleegd.
Voormalig wethouder Monumenten en Erfgoed Judith de Jong overhandigt De Eenhoorn, een geschenk ter ere van het afscheid van Carlo Huijts.
Voor een gedegen advisering is het van belang om situaties ter plekke te beoordelen. Regelmatig brengt een van de commissieleden een bezoek aan een pand of een plek die op de agenda staat. Dit is de beste voorbereiding voor een gedegen planbehandeling. Bij monumentenplannen gaan onze monumentendeskundigen samen met de medewerkers van Team Erfgoed Hoorn het veld in. De situatie wordt door alle deskundigen beoordeeld en de medewerkers van Team Erfgoed nemen het advies van de commissieleden mee tijdens de bouwbegeleiding die zal volgen. Bij grote plannen kan het nodig zijn om de voltallige commissie op locatie te informeren. Op 15 februari bracht de commissie een bezoek aan het Holenkwartier. Ook brachten de commissieleden een bezoek aan de Siriusstraat, waar appartementencomplexen uit de jaren ’60 vervangen worden door nieuwe woningcomplexen. Dit jaar kwam het advies voor een ruimtelijk beleid op de linten gereed,
de commissie was nauw betrokken bij dit onderzoek en ging samen met auteur Marina Roosebeek op excursie door de linten.
De lijntjes met de commissie zijn kort. Tijdens het stedenbouwkundig half uurtje sparren we over nieuwe plannen of lastige kwesties. Deze samenwerking zorgt ervoor dat de commissie en Afdeling Stedenbouw dezelfde koers varen. In een later stadium van het ontwerpproces profiteren we hiervan. Tom Brons, medewerker afdeling stedenbouw gemeente Hoorn.
16 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
17
Commissie ir. Anouk Vermeulen, architect (voorzitter) Studeerde Bouwkunde aan de TU Delft, afgestudeerd in 1990. Van 1990 tot 1993 werkzaam bij Wytze Patijn architecten in Rotterdam. Sinds 1993 fulltime werkzaam als architect-directeur van het architectenbureau AG architecten bv in Haarlem. AG architecten wordt geleid door George Polman en Anouk Vermeulen en heeft 8 medewerkers. Het bureau houdt zich bezig met een grote diversiteit aan opdrachten in zowel woningbouw, utiliteitsbouw als gezondheidszorg. Per 1 september 2014 is zij architect-lid van de commissie Hoorn geworden, inmiddels is zij voorzitter en daarnaast prévisor voor de ontwikkeling van bedrijventerrein Schelpenhoek en de herontwikkeling van het Missiehuis. ir. Ron Baltussen, architect Opleiding: 1980–1988 Technische Universiteit Delft, afdeling Bouwkunde, vakgroep Architectuur. Architect en directeur/medeeigenaar van Hooyschuur architecten + adviseurs, gevestigd te Wormerveer. Ron is sinds 1999 aan MOOI Noord-Holland verbonden en heeft in die periode als architectlid en voorzitter deel uitgemaakt van diverse commissies in Noord-Holland. Tevens is hij gemandateerd lid van de Erfgoedcommissie van MOOI Noord-Holland. Vanaf april 2015 is hij lid van de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn. Hans Boonstra, monumentendeskundige Hans Boonstra is monumenten- en restauratieadviseur. Hij werkte bij diverse architectenbureaus in Amsterdam, voornamelijk gespecialiseerd in stadsvernieuwing, renovatie en restauratie. Vanaf 1995 heeft hij een eigen adviesbureau. Vanaf 2005 is hij werkzaam als senior monumentenadviseur bij Monumenten en Archeologie van de gemeente Amsterdam. In die hoedanigheid is hij betrokken bij grote restauraties in de stad Amsterdam, voornamelijk in de westelijke grachtengordel, stadsdeel West en stadsdeel Nieuw-West.
Frans van Iersel, adviseur monumenten en afgevaardigde Vereniging Oud Hoorn Heeft een bedrijfseconomische achtergrond en was in jaren zeventig en tachtig werkzaam in het openbaar bestuur en bij de Werkgroep 2000: een instituut op het terrein van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening. Is thans eigenaar/directeur van Raadgevend Bureau Forte BV te Hoorn. Het bureau is actief op gebied van subsidieverwerving, aanbestedingen en projectmanagement. Vanaf 2002 namens de Vereniging Oud Hoorn lid van de Commissie voor Monumenten van Hoorn, sinds 2007 in die hoedanigheid lid van de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn. Piet Verhoeven, monumentendeskundige Bouwkundige. Is 31 jaar in dienst van gemeente Alkmaar geweest. Vanaf 1988 als hoofd van de afdeling Monumentenzorg en Archeologie. Was medeoprichter van de stichting Monumentenwacht Noord-Holland, 20 jaar bestuurlijk secretaris en in die functie onder andere ook bestuurslid van de landelijke federatie. Maakt deel uit van diverse bestuursen adviesorganen op gebied van monumentenzorg. Is sinds 2007 lid van de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn. ing. Marina Roosebeek, arch. AVB Afgestudeerd in 1963 aan de HTS Bouwkunde Amsterdam en in 1982 aan de Academie van Bouwkunst te Amsterdam, afdeling architectuur. Sinds 1990 zelfstandig architect met eigen bureau onder de naam Marina Roosebeek architekt BNA met projecten op het gebied van nieuwbouw, restauratie en verbouw. Van 1997-2009 hoofd praktijkbureau aan de Academie van Bouwkunst te Amsterdam. Marina Roosebeek is één van de samenstellers van de zogeheten ordekaarten in Amsterdam, waarmee de architectonisch en stedenbouwkundige waarden van een bouwblok of gebouw wordt aangegeven. Marina Roosebeek is 6 jaar lid van de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn geweest en is nu nog prévisor voor de nieuwbouw in Bangert en Oosterpolder en doet onderzoek naar de ruimtelijke kwaliteit van de linten.
t
18 PROJECT
19
materialenstaat exter onderdeel
dakbedekking dakranden plafonds ramen / deuren ramen / deuren sandwichpaneel 1000/100 mm stalen gevelbekleding Tribune
HOORN
Sam City
vliesgevel dichte panelen vluchtdeur
gevelreclame LED aluminium blank geanodiseerd
m
bitumen 2 la kleur: zwart gezet staal kler: zwart ( stalen tranen kleur nature aluminium kleur: blank materiaal: A kleur: zwart kleur: matzw
stalen tranen kleur: nature betontreden kleur: nature geëmailleerd Colorbel 177 deur en kozi kleur conform
dakranden gezet staal kler: zwart (RAL n.t.b.)
5
dakranden gezet staal kler: zwart (RAL n.t.b.)
vliesgevel materiaal: Aluminium stijlen en dorpels binnen - blank geanodiseerd deklijsten - blank geanodiseerd
sandwichpaneel 1000/100 mm kleur: matzwart (RAL: n.t.b.) sandwichpaneel 1000/100 mm kleur: matzwart (RAL: n.t.b.) LED strook
5820 +
5820 +
o.k. tranenplaat plafond
o.k. tranenplaat plafond
3
LED strook
stalen gevelbekleding stalen tranenplaat kleur: naturel
2
Tribune betontreden kleur: naturel
1
Tribune betontrede 200x200 mm
vliesgevel dichte panelen geëmailleerd glaspaneel Colorbel 177
- (standaard) keerelementen - geheel gevuld met Bigbags - afwerking: gras
ramen / /deuren schuifdeur aluminium kleur: blank geanodiseerd
4
vliesgevel materiaal: Aluminium stijlen en dorpels binnen - blank geanodiseerd deklijsten - blank geanodiseerd
Tribune betontrede 200x200 mm
- (standaard) keerelementen - geheel gevuld met Bigbags - afwerking: gras
vliesgevel dichte panelen geëmailleerd glaspaneel Colorbel 177
Toegankelijkheid gebouw conform bouwbesluit artikel 4.27
Voorgevel
In 2018 zal op de Blauwe Berg de nieuwe evenementenhal Dam City verschijnen. In het grote complex, dat gebouwd wordt tussen het Van der Valk hotel en de schaatsbaan, komen onder andere een trampolinehal, indoor BMX en de mogelijkheid om te lasergamen. Initiatiefnemer en eigenaresse is Jitty Kroezen uit Medemblik, waar zij reeds eigenaresse is van een indoor speeltuin. Het ontwerp voor Sam City komt van ME2 Architecten uit Medemblik. Het ontwerp is ambitieus en kon op bijzonder positieve reacties van de commissie rekenen. Aanvankelijk was in het plan de ‘zwevende’ hal, die op een monumentale voet van trappen staat, zelfs met gemetselde gevels afgewerkt. Uiteindelijk moest het metselwerk wijken voor een minder kostbare afwerking. Mede door de advisering van de Commissie voor Monumenten en Welstand worden de gevels nu afgewerkt met Mircobel, een stalen gevelbeplating die door zijn verticale bevestiging minimale naadvorming zal vertonen. De platen zijn antraciet afgewerkt en de gevels zullen een prachtig monoliet karakter krijgen. Ondanks de noodzakelijke kostenbesparing kon het hoge afwerkingsniveau gehandhaafd blijven. Er zal in Hoorn een bijzonder gebouw verrijzen.
Linker zijgevel
vr. = ventilatierooster
dakranden gezet staal kler: zwart (RAL n.t.b.)
dakranden gezet staal kler: zwart (RAL n.t.b.)
projectomschrijving:
Evenementenhal Samcity aan de Westfrieseparkweg te Hoorn bouwlocatie:
sandwichpaneel 1000/100 mm kleur: matzwart (RAL: n.t.b.)
2x2m1 2x2m1 3x3m1
vr. 2x2m1
vr.
sandwichpaneel 1000/100 mm kleur: matzwart (RAL: n.t.b.)
Westfrieseparkweg te Hoorn Sectie: C Nummer: 3701 opdrachtgever:
3x3m1 2x2m1
Samcity Holding BV Randweg 3 1671 GG Medemblik
3x3m1
5820 + o.k. tranenplaat plafond
onderwerp:
LED strook
2x2m1
2x2m1
Definitief ontwerp Gevelaanzichten
2x2m1 3x3m1 3x3m1
datum:
13-09-2017
schaal:
1:100 PN
getekend:
A1_1260
formaat: ramen / deuren aluminium kleur: blank geanodiseerd
- (standaard) keerelementen - geheel gevuld met Bigbags - afwerking: gras
Achtergevel
ramen / deuren materiaal: Aluminium kleur: zwart (RAL n.t.b.)
Tribune betontreden kleur: naturel
Rechter zijgevel
datum gewijzigd:
Bouwtekening Sam City. Ontwerp: ME2 Architecten 16-1000 | Evenementenhal Westfrieseparkweg Hoorn | 24-10-2016 VERBEELDING EXTERIEUR
ONTWERP
Jitty Kroezen, eigenaresse Sam City
Impressies van het eerste ontwerp
E
A
22-09-2017
F
B
10-10-2017
G
C
16-1000 | Evenementenhal Westfrieseparkweg Hoorn | 24-10-2016
'Ondanks het feit dat we meerdere malen het ontwerp hebben moeten aanpassen, heb ik de commissie als enthousiast, positief en meewerkend ervaren. Ik ben ontzettend blij met het eindresultaat!'
T.: 0227-51 F.: 0227-51 E.: info@M I.: www.ME
ME-2 architecten bna Overleek 4 Postbus 23 1670 AA Medemblik
vluchtdeur deur en kozijn kleur conform gevelbeplating
H
D
I
16-1000
DO-06
20 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
21
Hoofdstuk 3 Adviezen; cijfers en effecten 3.1 Cijfers In 2017 heeft de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn 329 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 47 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 471.
VERDELING AANVRAGEN 2017 Vorm van behandelingen Totaal behandelingen VERDELING AANVRAGEN
471 2017
2015
527 2016
514 2015
Gemandateerd behandeld Totaal behandelingen
471 44 %
527 52 %
514 47 %
In de welstandscommissie Gemandateerd behandeld behandeld
44% % 12
52 5 %%
47 7 %%
12 % 44 %
5% 43 %
7% 46 %
44 %
43 %
46 %
In de welstandscommissie In de geĂŻntegreerde commissie behandeld met monumentenleden behandeld In de geĂŻntegreerde commissie met monumentenleden behandeld
Het aantal nieuwe plannen is met ca 12 % gedaald ten opzichte van 2016. Het aantal behandelingen daalde met ca 11 % ten opzichte van het vorige jaar.
2016
Hoe vaak behandeld?
Aantal planbehandelingen SOORT SOORT AANVRAAG AANVRAAG
AANTAL AANTAL AANVRAGEN AANVRAGEN
AANTAL AANTAL BEHANDELINGEN BEHANDELINGEN
Omgevingsvergunning Omgevingsvergunning
211 211
301 301
waarvan een een monument monument waarvan
23 23
31 31
waarvan waarvan nieuwbouw nieuwbouw
37 37
58 58
waarvan waarvan verbouwing verbouwing
151 151
212 212
Preadvies* Preadvies*
54 54
78 78
Reclameaanvraag Reclameaanvraag
12 12
18 18
Adviesaanvraag Adviesaanvraag handhaving handhaving
19 19
26 26
Advies ruimtelijke ruimtelijke plannen plannen Advies
9 9
18 18
Overige vergaderonderwerpen vergaderonderwerpen Overige
19 19
24 24
Totaal Totaal
324 324
465 465
Aantal planbehandelingen ten opzichte van voorgaande jaren
ADVIEZEN AAN B&W
2017
2016
2015
Totaal nieuwe aanvragen* ADVIEZEN AAN B&W
252 2017
318 2016
265 2015
Bij eerste behandeling akkoord Totaal nieuwe aanvragen*
252
Bij eerste behandeling niet Bij eerste behandeling akkoord akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig) Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine Bij tweede behandeling aanpassing nodig) akkoord (of niet akkoord tenzij) Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord Bij derde of verdere tenzij) behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet Nog in behandeling of akkoord tenzij) definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken Nog in behandeling of definitief niet akkoord of Plan wel akkoord op aanvraag ingetrokken Erfgoedaanvragen hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning Plan wel akkoord op ERFGOEDAANVRAGEN hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning Totaal aantal
45 %
318
43 %
265
40 %
45 % 14 %
43 % 11 %
40 % 11 %
14 %
11 %
11 %
15 %
14 %
11 %
15 %
14 %
11 %
4%
7%
9%
4%
7%
9%
15 %
20 %
18 %
15 %
20 %
18 %
6%
5%
11 %
2017
2016
6% 135
2015
5% 150
11 % 144
rijksmonumenten
32
17
24
gemeentelijke monumenten
14
33
31
beeldbepalende panden
36
37
15
50 50
panden in beschermd gezicht
38
34
46
162 162
186 186
provinciale monumenten
1
0
0
527 527
514 514
gebied met cultuurhist. waarde
14
29
28
SOORT AANVRAAG AANVRAAG SOORT
2017 2017
2016 2016
2015 2015
Nieuwe aanvragen aanvragen Nieuwe
282 282
319 319
278 278
Aanvragen Aanvragen van van voorgaande voorgaande jaren jaren
47 47
46 46
Herhalingen Herhalingen
142 142
Totaal behandelingen behandelingen Totaal
471 471
Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlagehoorn2017 kunt u meer cijfers vinden.
22 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
23
3.3 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2016 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.
Impressie van de nieuwe situatie van supermarkt Deen. Ontwerp: Architectenburo Rolf Botman
De commissie hecht bijzondere waarde aan de renovatie van gebouwen op prominente en centrale locaties. Wanneer zo’n gebouw aan verandering onderhevig is, doet de commissie haar uiterste best om het onderste uit de kan te halen. Er is in de commissie veel aandacht geweest voor de renovatie van het kantoorgebouw aan Nieuwe Steen 2. Daarnaast adviseerde de commissie over de revitalisatie van winkelcentrum de Grote Beer. Supermarkt Deen aan de Westerblokker 115 werd eveneens in een nieuw jasje gestoken. De commissie heeft toegezien op het ambitieniveau van deze projecten. De gevels van winkelcentrum de Grote Beer zijn transparanter geworden en er is meer samenhang in het ontwerp ontstaan. Ook bij supermarkt Deen wordt de voorgevel transparanter gemaakt en wordt er aan eenheid in de architectuur gewerkt door de diversiteit in materialen terug te brengen. De commissie hecht veel waarde aan de kwaliteit van dit soort revitalisaties, omdat het effect op de omgeving groot is. Een ander bijzonder project was de advisering aangaande Sam City, toen de commissie zich hard heeft gemaakt voor het behoud van het hoge ambitieniveau van het aanvankelijke ontwerp. Dit onderwerp is nader toegelicht in dit jaarverslag.
Supermarkt Deen, oude situatie
Er zijn in 2017 enkele restauratieprojecten tot stand gekomen. Een bijzonder voorbeeld is het rijksmonument Grote Oost 53 dat een ingrijpende restauratie tegemoet gaat. In dit pand bevinden zich een gaaf behouden gebleven 18e -eeuwse stijlkamer en de restanten van een 19e -eeuwse stijlkamer. De
commissieleden brachten een bezoek aan het pand en hebben gepleit voor het behoud en de restauratie van de stijlkamers. Met behulp van origineel behang dat in bezit is het West-Fries Museum zal een reconstructie gemaakt worden van de 19e -eeuwse stijlkamer. De commissie volgt het plan op de voet. 3.4 Adviezen grote ruimtelijke plannen In 2017 zijn meerdere grote ruimtelijke plannen aan de orde geweest. De ontwikkelingen aan de Siriusstraat en in het Holenkwartier zijn hier een voorbeeld van en worden in dit jaarverslag uitvoerig behandeld. Opmerkelijk ook was de sloop en herbouw van enkele jaren ’50 woningen aan de Johannes Poststraat. De commissie was graag betrokken geweest bij het verlenen van de sloopvergunning, mogelijk was de sloop dan voorkomen. Toen zij geconfronteerd werd met nieuwbouw op deze locatie heeft zij er alles aan gedaan om te streven naar een zo hoog mogelijk uitwerkingsniveau. De commissie is ervan overtuigd dat zorgvuldigheid geboden is wanneer nieuwbouw gerealiseerd wordt in een bestaande historische context. De oorspronkelijke stedenbouwkundige en architectonische situatie was het uitgangspunt van het beeldkwaliteitsplan. De commissie heeft aangestuurd op wijzigingen in het stedenbouwkundig plan en op wijzigingen in de gevelindelingen. Daarnaast heeft de commissie ernaar gestreefd dat in dit plan uitsluiten hoogwaardige materialen toegepast werden. 3.5 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De advieswerkzaamheden van MOOI NoordHolland voor behoud en ontwikkeling van omgevingskwaliteit in Noord-Holland gaat verder dan de gemeentelijke adviescommissies. Voor Gemeente Hoorn hebben wij verschillende ondersteunende activiteiten uitgevoerd. Voorzitter Anouk Vermeulen was als prévisor aangesteld voor de nieuwbouw aan de
24 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
25
1
De woningen aan de Johannes Poststraat zijn gebouwd in Delfste School stijl en worden gesloopt ten behoeve van nieuwbouw.
Nieuwe Stedenbouwkundige situatie Johannes Poststraat
Siriusstraat en het Holenkwartier. Marina Roosebeek was als supervisor betrokken bij de uitbreidingswijk Bangert en Oosterpolder. Tevens deed zij onderzoek naar omgevingskwaliteit in de Linten in Hoorn. Ron Baltussen was als prĂŠvisor aangesteld bij het projectteam Dijkverzwaring Westerdijk.
kwesties of om mee te lezen met nieuwe beleidsstukken. Ook kunnen gemeenten concrete cases voordragen voor een expertmeeting, onderzoek of als interessant voorbeeldproject
3.6 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland In 2017 werd het nieuwe Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland opgericht; een vraagbaak voor gemeenten met BKP 02appartementen - 06 - 2016 Architectonische kwaliteit / materiaal gebruik vragen over erfgoed, cultuurlandschap, omgevingswet en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI NoordHolland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en het RCE. Medewerkers van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft, om te sparren over ingewikkelde
Bouwtekening bij de bouwvergunning voor nieuw te bouwen woningen aan de Johannes Postsstraat. Het ontwerp is geĂŻnspireerd op de Delftse School. Ontwerp: SUM Architecten.
OA.931 | toelichting welstand | 02-08-2017
VOORBEELDVERKAVELING 1:1000
t
27
26 PROJECT
HOLENKWARTIER Holenkwartier
6
HOORN
HOORN
Op het voormalige Philipsterrein zal in de komende jaren een wijk met een stedelijk en industrieel karakter verrijzen. Zeeman Vastgoed en Stichting Intermaris introduceren met behulp Delva Landscape Architects Urbanism het nieuwe stedelijke wonen in Hoorn. Op verschillende plots worden door verscheidene architecten nieuw te bouwen wooneenheden, appartementencomplexen en rijwoningen ontworpen. De karakteristieke panden van de voormalige Philipsfabriek worden ingericht voor wonen, werken en andere voorzieningen. Zo komt er een foodhall en worden er kleine ondernemers naar het gebied getrokken. De initiatiefnemer heeft in 2017 het beeldkwaliteitsplan voor dit nieuwe gebied aan de commissie voorgelegd. De voltallige commissie bracht een bezoek aan de locatie en kreeg in de voormalige Philipsfabriek een presentatie van het beeldkwaliteitsplan. De commissie reageerde enthousiast op het hoge ambitieniveau. De karakteristieke gebouwen blijven behouden en zijn de spil van het plan. De voormalige fabriekshallen zijn zelfs de inspiratiebron voor de verdere uitwerking van de wijk. Onder de nieuw te realiseren appartementencomplexen wordt ondergrondsparkeren toegepast, waardoor een groot deel van het gebied vrij van parkeren blijft. Het bovengrondsparkeren is langs de voormalige Holenweg gepland. De commissie heeft de architect gewezen op het cultuurhistorisch belang van de oude Holenweg en het water dat hier oorspronkelijk liep en heeft aandacht hiervoor gevraagd. Daarnaast is er gesproken over de woontoren, die op advies van de commissie lager en bescheidener uitgevoerd wordt. Tot slot vroeg de commissie aandacht voor de afwerking van de gebiedsrand, aan de zijde van de Provincialeweg. In een schriftelijke notitie heeft de commissie een uitgebreid en gedetailleerd advies gegeven over de verdere uitwerking van het beeldkwaliteitsplan, dat in 2018 definitief gemaakt wordt. We volgen dit proces met belangstelling.
8
1 2 4 1 1 1
31
4
4
2
1
4
1
1
2 3 5
5 7 1
1
1
Voorbeeldverkaveling van nieuwbouwplan Holenkwartier
STEDENBOUWKUNDIG PLAN EN BEELDKWALITEITSPLAN
A
21 SEPTEMBER 2017
Impressie van het Holenkwartier
28 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
29
Hoofdstuk 4 Beoordelingskaders 4.1 Welstandsbeleid De welstandsnota vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen.
Zonder vergunning geplaatste zonnepanelen in de historische binnenstad van Hoorn. De nieuwe welstandsnota schrijft voor dat zonnepanelen in de binnenstad niet zichtbaar mogen zijn vanaf de openbare weg en niet op monumentale onderdelen geplaatst kunnen worden. De commissie krijgt steeds meer aanvragen voor vergunningen voor zonnepanelen en naar verwachting zullen er eveneens handhavingsaanvragen over dit onderwerp volgen.
Het jaar 2017 is een belangrijk jaar geweest voor de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn, want in 2017 werd de nieuwe welstandsnota vastgesteld door de gemeenteraad. De nota is bijgewerkt op basis van de nieuwste inzichten op welstandsgebied. Thema’s die steeds vaker aan de orde komen, zoals verduurzaming van ons woningbestand, zijn in de nota verwerkt. Zo ziet de nieuwe welstandsnota toe op beleid voor zonnepanelen in de historische binnenstad, dat nu voorschrijft dat zonnepanelen uit het zicht dienen te liggen en dat zonnepanelen niet op monumentale daken bevestigd mogen worden. Het is een actueel thema, de commissie krijgt steeds vaker aanvragen voor het plaatsen van zonnepanelen op daken in de historische binnenstad. De nieuwe beleidsregels zijn werkbaar en bieden de commissie een duidelijk en goed hanteerbaar kader. 4.2 Monumentenbeleid De adviezen over ingrepen aan monumenten worden gebaseerd op de redengevende omschrijvingen die bekend zijn. Daarnaast is er nauw overleg met de medewerkers van Team Erfgoed Hoorn en brengen de monumentenleden van de commissie zelf regelmatig een bezoek aan belangrijke restauraties of verbouwingen.
4.3 Aanvullingen op het huidige (ruimtelijke) beleid Naast de nieuwe vastgestelde welstandsnota, stond het jaar 2017 in het teken van de linten. De hoge omgevingskwaliteit in de linten van Hoorn en de toenemende druk op de kwaliteit in dit gebied gaven aanleiding tot nader onderzoek. De commissie heeft in samenwerking met Marina Roosebeek van MOOI Noord-Holland gewerkt aan een visie op de linten. Dit document is in de afrondingsfase en zal het kader zijn voor het bijzondere welstandsbeleid in de linten. Naast de ontwikkeling van bijzonder welstandsbeleid voor de linten vroeg de commissie aandacht voor de volgende onderwerpen: het bruggenbeleid, beleid voor led-schermen in de binnenstad en toetsingscriteria voor kunst in de openbare ruimte. De commissie heeft de gemeente verzocht om met betrekking tot voornoemde onderwerpen het beleid aan te passen of aan te vullen. De commissie ziet de bevindingen met belangstelling tegemoet.
t
31
30 PROJECT
HOORN
Woontoren aan de Maelsonstraat
35
In opdracht van Scholtens Groep BV ontwierp GeO Architecten uit Schagen een woontoren die op de hoek van de Provincialeweg en de Maelsonstraat zal verrijzen. De toren is 55 meter hoog en biedt ruimte aan 209 appartementen. De commissie heeft in de begeleiding van dit plan steeds gewezen op de discrepantie tussen de woondruk en de beschikbare ruimte. Het perceel van de woontoren is te klein en de parkeerdruk te groot. De hoge parkeerdruk heeft een nadelig effect op de omgevingskwaliteit. Samen met de architect is er alles aan gedaan om de leefomgeving van de woontoren groen en aangenaam te maken. De commissie wijst, zoals zij dat ook deed in het jaar 2016, op het gevaar van een tĂŠ grote woondruk voor de omgevingskwaliteit.
Eerste ontwerp voor de woontoren aan de Maelsonstraat
gebouw in omgeving > toren
Het architectonisch ontwerp is van een bijzonder hoge kwaliteit. Door de kwaliteit van het ontwerp heeft de commissie vertrouwen in het welslagen van dit project. Het uitgangspunt is een moderne architectuur met een verwijzing naar de historische bebouwing die het centrum van Hoorn kenmerkt. Dit heeft geresulteerd in een strak en duidelijk belijnd gebouw met details in hout en baksteen. Het kleurenpallet is modern van karakter en refereert tegelijkertijd aan de historische bebouwing van Hoorn. De bouw van dit bijzondere project heeft reeds aangevangen, de commissie kijkt met belangstelling uit naar het eindresultaat.
schetsonderzoek
Ontwerp
7
26
concept solid vs hof carrier concept
Schetsonderzoek woontoren
Definitieve ontwerp voor de woontoren aan de Maelsonstraat
32 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
33
Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet
MOOIWAARTS MOOIWAARTS
Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit
5.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering. Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI NoordHolland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog
maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie. 5.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI Noord-Holland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd. In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt: 1. 2. 3. 4.
Voor en door mensen Publieke en private belangen Zorg voor cultureel erfgoed Zorg voor goede omgevingskwaliteit bestaande leefomgeving 5. Zorg voor goede omgevingskwaliteit nieuwe initiatieven 6. Doelen voor goede omgevingskwaliteit 7. Gebiedsgerichte kwaliteiten 8. Vergunningenstelsel 9. Interpretatie van open regels en beleidsregels 10. Per saldo meer waarde bij buitenplanse initiatieven De principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt. Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werkproces, het omgevingsplan en de omgevingsvisie. In elk veld kunnen door de gemeente zelf instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het
34 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
35
algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente. Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteitsstelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www. mooinoord-holland.nl. 5.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumentenen de welstandscommissie. In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit enkele deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her) ontwikkelingsgebieden of bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr. 3, p. 382).
In 2018 wil MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder werken aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. Zo’n brede commissie heeft deskundigheid in huis over verschillende aspecten van omgevingskwaliteit zoals erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte en is in staat is om complexe afwegingen te maken op deze aspecten. In maart 2018 organiseren we met ondersteuning van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en bureau Over Morgen de expertmeeting ‘Wie adviseert over goede omgevingskwaliteit’. Naar aanleiding daarvan werken we samen met geïnteresseerde gemeenten scenario’s uit die verschillende vormen van betrokkenheid van de adviescommissies tonen. We nodigen ook uw gemeente van harte uit om aan te haken bij dit project.
t
36 PROJECT
37
HOORN
Nieuwbouw Siriusstraat
Siriusstraat blok 1 en 3. Ontwerp: M3H Architecten
Woningcorporatie Intermaris gaat de verouderde portiekflats en tussenliggende woningen aan de Siriusstraat, Steenbokstraat en Zuiderkruisstraat in Hoorn vervangen door nieuwe sociale huurwoningen. Intermaris heeft een stedenbouwkundig ontwerp laten maken, waarvan het uitgangspunt was, dat de nieuwe gebouwen in ontwerp en materiaal een harmonisch geheel vormen rondom een reeks groene hoven. De gebruikswaarde voor bewoners staat in deze groene wijk voorop en verkeer zal zich moeten aanpassen. Het plan bestaat uit vijf separate bouwblokken rond hoven en straatjes langs de Siriusstraat. De
Siriusstraat blok 5 en 6, Ontwerp: Faro Architecten
hoofdontsluiting van woonblokken bevindt zich aan de spoorzijde en in de tussenstraten. De commissie heeft in reactie op het beeldkwaliteitsplan en op het stedenbouwkundig ontwerp aandacht gevraagd voor de sociale veiligheid in de wijk en voor het behoud van het groene karakter van het gebied langs het spoor. Er was discussie in de commissie over de keuze voor het vrij massale parkeren aan de spoorzone. Het contrast tussen de groene hoven aan de straatzijde en de grote, verharde parkeerplaatsen aan de achterzijde is groot. Intermaris heeft verschillende architecten uitgenodigd om een ontwerp te maken voor de verschillende bouwblokken, te weten Faro Architecten, M3H Architecten en Heren 5 Architecten. Uitgangspunt is hoogwaardige baksteenarchitectuur, met variatie en bijzondere metselwerkverbanden. Er is daarbij extra aandacht voor karakteristieke, beeldbepalende details), zoals expressieve dakranden/gevelbeëindigingen, expressieve hoofdentree’s , dakrandbeëindigingen en toepassing van kunst. De commissie is verheugd over het plan, waarvan het ambitieniveau hoog is en dat voorziet in een verbetering van de omgevingskwaliteit in dit gebied.
Stedenbouwkundig plan voor de herontwikkeling van de Siriusstraat
38 COMMISSIE VOOR MONUMENTEN EN WELSTAND HOORN JAARVERSLAG 2017
39
Hoofdstuk 6 Evaluatie en aanbevelingen 6.1 Wat is omgevingskwaliteit? Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 14 maart 2018 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats. Tijdens de evaluatievergadering van het jaarverslag 2017 worden de volgende aanbevelingen gedaan en afspraken gemaakt: • In 2018 zal een gesprek tussen de gemeente en de ondernemers van de binnenstad georganiseerd worden om tot een gezamenlijk plan voor wintersfeerverlichting te komen. • Er zal een gesprek belegd worden tussen het bestuur van Gemeente Hoorn en Intermaris over het ambitieniveau van nieuwbouwplannen en revitalisatieplannen. • De commissie adviseert de gemeente/de ontwikkelaar om de naam van het Holenkwartier te wijzigen in de historisch correcte naam Holenwegkwartier. Dit naar aanleiding van opmerkingen van de bewoners van de wijk. • De commissie stelt voor om bouwen op de voordakvlakken (dakkapellen op voordakvlakken buiten de bijzondere welstandsgebieden) voortaan ambtelijk af te handelen. Voor de beschermde binnenstad is advies van de commissie wel wenselijk. Dit punt kan wat haar betreft worden aangepast in de nota. • De commissie benadrukt het belang van het naleven van handhavingszaken.
• De visie op de linten wordt verwerkt in een door de raad vast te stellen beleidsdocument, zodat het kan dienen als richtlijn bij de beoordeling van plannen en ontwikkelingen. • De commissie benadrukt het belang van complete bouwtekeningen bij vergunningaanvragen. Bij bouwaanvragen dienen belendingen op de tekeningen toegevoegd te worden om het ontwerp in de juiste context te kunnen beoordelen. 6.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit de ervaringen en inzichten doet de commissie voor Monumenten en Wekstand Hoorn nog de volgende aanbevelingen: • De commissie constateert dat eigenaren niet altijd op de hoogte zijn van het gevoerde welstandsbeleid. Ondernemers, zoals horecaondernemers en winkeliers maken doorgaans beslissingen op basis van functionele en zakelijke overwegingen en handelen vervolgens strijdig aan het welstandsbeleid. De gemeenteambtenaar en/of de commissie worden in een te laat stadium betrokken in het proces. Zodoende leidt het zelfs tot handhavingszaken, terwijl de eigenaar zich niet bewust is geweest van zijn overtreding. De commissie benadrukt het belang van actieve voorlichting vanuit het gemeentelijk apparaat over welstandsbeleid. Het verstrekken van een folder met informatie over bijvoorbeeld zonneschermen, reclamebeleid en verlichtingsregels in de binnenstad kan het aantal handhavingszaken doen afnemen. • De commissie is in 2017 verscheidene malen gevraagd om te adviseren over bijzondere objecten zoals kunst in de openbare ruimte, historische lantaarnpalen, digitale en analoge reclameborden en bruggen. We constateerden dat het
welstandsbeleid niet volledig toeziet op dit soort objecten. De commissie vraagt de gemeente om beleid voor dit soort bijzondere objecten op te stellen. Het lijkt ver weg, maar toch zal de omgevingswet binnen enkele jaren realiteit zijn. Daarom adviseren wij u in voorbereiding op dit moment het volgende: • Organiseer in uw gemeente een maatschappelijk debat over de maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit. Wat verstaan burgers, ondernemers, bestuurders, maatschappelijke organisaties en deskundigen hieronder? Wat vindt men belangrijk? • Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit. • Bespreek de tien principes voor een omgevingsplan op kwaliteit en werk ze uit voor uw gemeente, als een ‘programma van eisen’ voor het omgevingsplan. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten. 6.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor
inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellende uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.
40
Colofon Auteur Marrit van Zandbergen, coördinator Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn Met bijdragen van Anouk Vermeulen, voorzitter Commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Marlous Ruiter, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, maart 2018
MOOI NOORD-HOLLAND Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh