1
WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
2 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
3
Voorwoord ‘Ik ben ervan overtuigd dat de ruimtelijke kwaliteit van nagenoeg elk plan, klein of groot, er toe doet. Juist de kwetsbare ligging in het buitengebied of de positie in een van de historische linten die Landsmeer rijk is vergen een zorgvuldige inpassing.' Ben Ewals, voorzitter Welstandscommissie Landsmeer
In dit jaarverslag vertellen we hoe de advisering door de Welstandscommissie Landsmeer verloopt en bespreken we de hoofdlijnen uit projecten waar we als commissie en organisatie aan werken. We gaan ook in op de rol van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering in de komende Omgevingswet. Vanaf januari 2018 ben ik aangetreden als voorzitter van de Welstandscommissie Laag Holland die behalve de gemeente Landsmeer ook de gemeenten Beemster en Purmerend adviseert op het gebied van ruimtelijke kwaliteit. Terugkijkend naar het jaar 2017 concludeer ik dat ten opzichte van het jaar 2016, het aantal planbehandelingen is afgenomen terwijl het aandeel gemandateerde planbehandelingen, in de regel kleine plannen, juist is toegenomen. Of deze trend zich voortzet in het jaar 2018 is nog ongewis. Echter onafhankelijk van de kwantiteit en omvang van de initiatieven en plannen ben ik ervan overtuigd dat de ruimtelijke kwaliteit van nagenoeg elk plan, klein of groot, er toe doet. Juist de kwetsbare ligging in het buitengebied of de positie in een van de historische linten die Landsmeer rijk is vergen een zorgvuldige inpassing. Gesteund door de plantoelichter van de gemeente Landsmeer, het secretariaat van MOOI Noord-Holland en in collegiaal overleg met de overige ervaren commissieleden ijveren we in ook 2018 wederom voor een passend en gedegen advies op het gebied van ruimtelijke kwaliteit in de gemeente Landsmeer. Ben Ewals, voorzitter welstandscommissie Landsmeer
4 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
5
Inhoud 1.
Commissie
6
GROOT PLAN Renovatie Gorteslootbuurt
10
2.
Adviezen; cijfers en effecten
12
3.
Beoordelingskaders
16
BIJZONDER PLAN Uitbreiding restaurant De Pepermolen
18
Op weg naar de Omgevingswet
20
CULTUURHISTORISCHE WAARDE Verbouwing woning Van Beekstraat 252
22
Evaluatie en aanbevelingen
24
Colofon
26
4.
5.
6 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
7
Hoofdstuk 1 Commissie 2.1 Samenstelling De commissie adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 3 Beoordelingskaders). Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstands- en monumentencommissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten).
2.2 Deskundige adviseurs Het goed beoordelen en afwegen van alle aspecten van een bouwplan vraagt vakmanschap. De Welstandscommissie Landsmeer is, in overleg met uw gemeente, samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Landsmeer. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en de bouwinitiatieven. De commissie is benoemd door de gemeenteraad. In 2017 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
ir. Miranda Reitsma, voorzitter (tot 1 januari 2018) Miranda Reitsma is stedenbouwkundig adviseur en was voorzitter van de commissie tot 1 januari 2018. Zij heeft haar eigen bureau Reitsma Stedenbouw, Visie en Strategie en was van 2007 tot 2011 Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Noord-Holland.
ir. Ben Ewals, voorzitter (vanaf 1 januari 2018) Ben Ewals is architect en stedenbouwkundige en mede directeur-eigenaar van BUROBEB gevestigd te Amsterdam. Naast de vaste bureauwerkzaamheden heeft hij meerdere nevenfuncties, zoals o.a. lid van de programmaraad voor het Podium van Architectuur Haarlemmermeer en Schiphol, supervisor voor Burggooi, gemeente Alphen aan den Rijn en lid van de adviesraad Ymere.
Marcel Heijmans, architectlid Marcel Heijmans is architect en monumentenadviseur. Met zijn eigen architectenbureau Studio Architectura heeft hij veel ervaring met het ontwerp en realisatie op diverse schaalniveaus. Marcel is al sinds 2006 verbonden aan MOOI Noord-Holland en beschikt daarom over ruime ervaring met het beoordelen van plannen in diverse commissies.
'De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt.'
ir. Willemien van Duijn, gemandateerd architectlid Willemien van Duijn is architect en is partner bij buro3 architecten. Daarnaast is zij gastdocent aan de TU-Delft en maakt zij deel uit van de Commissie Beroepservaringperiode die Bureau Architectenregister adviseert. Willemien is sinds 2015 als adviseur aan MOOI Noord-Holland verbonden en adviseert in die rol diverse gemeentelijke adviescommissies.
De commissie wordt ondersteund door: Marlous Ruiter Commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Sander Melk Plantoelichter gemeente Landsmeer
8 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
9
2.3 Werkwijze De Welstandscommissie Landsmeer komt op maandag in de oneven weken in het gemeentehuis van Purmerend. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen analoog gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe.
maken ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.
De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van Landsmeer op www.mooinoord-holland.nl/gemeenten
Gemandateerde commissie en ambtelijke behandeling Niet alle plannen worden door de commissie behandeld. Plannen met een bouwsom onder de €50.000,- worden ambtelijk afgehandeld. De plannen boven de €50.000,- worden door de plantoelichter ingedeeld in kleine plannen (zoals aanbouwen, dakkapellen, schuttingen of kleine wijzigingen ) voor de gemandateerde commissie en de meer omvangrijke plannen voor de grote commissie. Commissielid Willemien van Duijn is namens de welstandscommissie gemachtigd, en vormt de gemandateerde commissie. De gemandateerde commissie vindt voorafgaand aan de grote commissievergadering plaats. In 2017 gebeurde dit in 22% van het aantal planbehandelingen. Dat is een flinke stijging ten opzichte van vorig jaar, toen ging het om 11%. Zowel de gemandateerde als de behandeld ambtenaar kunnen terugvallen op de grote commissie voor overleg.
Opstellen van adviezen De commissie motiveert haar adviezen op basis van de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoördinator, onder de verantwoordelijkheid van de voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig vakjargon. De plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI NoordHolland ontwikkeld planregistratiesysteem genaamd CorSys. Zowel de commissiecoördinator als de plantoelichter en de gemandateerde architectleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2018 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van
Preadvies De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeldstellende bouwplannen graag al voor de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies wordt bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt dan namelijk een stuk sneller.
De commissievergadering in gemeentehuis Purmerend.
2.4 Contacten en activiteiten in de gemeente Overleg met de Monumentencommissie Landsmeer Op 23 oktober 2017 heeft de commissie op eigen verzoek een collegiaal overleg met de Monumentencommissie Landsmeer. De monumentencommissie wordt niet door MOOI Noord-Holland gefaciliteerd maar door de gemeente zelf. Er is vooralsnog geen contact tussen beide commissies. Zowel de Monumentencommissie als de Welstandscommissie geven aan behoefte te hebben aan inzicht in elkaars bevindingen als waardevolle informatie over het plan. In overleg met de secretaris van de Monumentencommissie Wietse Bulk wordt afgesproken het uitwisselen van adviezen wenselijk is. Aanwezigen bij het collegiaal overleg waren: Marlous Ruiter (commissiecoördinator Welstandscommissie Landsmeer,), Leen Eelman (voorzitter Monumentencommissie), Marijke Beek (architectlid Monumentencommissie) en Wietse Bulk (ambtelijk secretaris Monumentencommissie).
'Prettig samenwerking met vakbekwame commissieleden.' Sander Melk, plantoelichter
t
10 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER PROJECT JAARVERSLAG GROOT PLAN 2017
11
LANDSMEER
Nul-op-de-meter renovatie [Stroomversnelling] Gortesloot Huurwoningen Eigenhaard De wijk Gortesloot dateert uit de jaren ’50 en heeft de kenmerkende stedenbouwkundige opzet van strokenbouw met parallelle woonblokken. De woningen zullen grondig worden gerenoveerd onder het initiatief Stroomverstelling (nul-op-demeter); een compleet nieuwe schil met voorzetgevels en zonnepanelen dak. Elke woning krijgt een energiemodule (kast van 0,70 x 1,60 x 2,50m) met alle technische installaties. Conform het convenant tussen Stroomversnelling en het Team Ruimtelijke Kwaliteit is contact gelegd met de stroomversnellingscoördinator van MOOI NoordHolland.
Landsmeer bestaand
De commissie prijst de duurzame renovatie, maar vanuit het oogpunt van het ruimtelijk beleid, dat uitgaat van behoud van de bestaande karakteristieken, voldoet het plan niet. De nieuwe voorzetgevels hebben een gevelindeling die doet denken aan jaren ’80 rijwoning. Een nieuwe architectonische vormentaal vindt de commissie echter wel voorstelbaar als deze de duurzaamsheidsopgave dient. De uitwerking moet dan wel van zeer overtuigende kwaliteit zijn om te kunnen afwijken van het geldende beleid. De initiatiefnemer geeft aan de bestaande architectuur van lichte materialen, grote raamoppervlakten en een ritmiek van verticale (gemetselde) penanten als vertrekpunt te
Impressie van een tussentijdse planbehandeling waarbij de energiemodules goed zichtbaar zijn vanaf openbaar gebied en in grijs plaatmateriaal zijn uitgevoerd.
willen nemen. In een aantal collegiaal overleggen wordt gezocht naar de juiste uitwerking. Met name de positionering en de vormgeving van de energiemodule bleek een ingewikkelde opgave. Begin 2018 heeft de commissie een positief advies gegeven. Zij hoopt dat de kwaliteit voorbeeld stellend zal zijn voor toekomstige nul-op-de-meter renovaties. De commissie betreurt wel dat de gemeente niet tot een gezamenlijke aanpak is gekomen bij de herinrichting van de openbare ruimte.
Impressie van het goedgekeurde plan waarbij de energiemodules achter de bergingen wegvallen en meegenomen zijn in het gevelontwerp.
Totaal
18
28
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 6.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 13
12 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
Tabel 2
Hoofdstuk 3 Adviezen; cijfers en effecten 3.1 Cijfers In 2017 heeft de Welstandscommissie Landsmeer 18 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 2 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 28. Het aantal nieuwe plannen is met ca 50% gedaald ten opzichte van 2016. Het aantal behandelingen daalde met ca 52% ten opzichte van het vorige jaar. De verklaring voor de daling kan liggen aan de voltooiing van de nieuwbouwwijk Luijendijk-Zuid.
In 2017 zijn voor 4 aanvragen preadviezen ingezet; advisering door de commissie in vroeg stadium voor de vergunningsaanvraag.
SOORT AANVRAAG Omgevingsvergunning
AANTAL AANVRAGEN 14
AANTAL BEHANDELINGEN 19
Omgevingsvergunning waarvan nieuwbouw
14
19
8
11
86
Preadvies* Totaal
418
118
6
8
9 928
* Totaal Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen.28 Het totaal aantal preadviesaanvragen was 18 6. * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 6.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
Aantal tenopzichte opzichtevan voorgaande jaren: Aantal planbehandelingen planbehandelingen ten voorgaande jaren Tabel 2 Tabel 2 AANVRAAG SOORT SOORT AANVRAAG Nieuwe aanvragen
2017 2017 16
2016 2016 32
2015 2015 23
Nieuwe aanvragen Aanvragen van voorgaande jaren Aanvragen Herhalingenvan voorgaande jaren
16 2 210
32 4 422
23 2 216
Herhalingen Totaal behandelingen Totaal behandelingen
10 28 28
22 58 58
16 41 41
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3
Nieuwe aanvragen
16
32
23
Aanvragen van voorgaande jaren
2
4
2
Herhalingen
10
22
16
Totaal behandelingen
28
58
41
2017
2016
2015
28
58
41
Totaal behandelingen
AANTAL BEHANDELINGEN
4
2015
Vorm van behandelingen
AANTAL AANVRAGEN
waarvan verbouwing Preadvies*
2016
VERDELING AANVRAGEN
Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen
waarvan nieuwbouw verbouwing
2017
Vorm van behandelingen Tabel 3
De commissie juicht preadvisering van harte toe. Het biedt de aanvrager of ontwerper snel helderheid in de mogelijkheden binnen de beleidskaders.
Tabel 1 Aantal planbehandelingen SOORT Tabel 1 AANVRAAG
SOORT AANVRAAG
Gemandateerd behandeld
22 %
11 %
5%
In de welstandscommissie behandeld
78 %
89 %
95 %
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen*
2017
2016
2015
16
32
23
Bij eerste behandeling akkoord
44 %
38 %
39 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
6%
9%
22 %
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
19 %
22 %
22 %
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
0%
16 %
13 %
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
25 %
9%
0%
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
6%
6%
4%
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlagelandsmeer2017 kunt u meer cijfers vinden.
14 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
15
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2017 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. 3.3 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De advieswerkzaamheden van MOOI NoordHolland voor behoud en ontwikkeling van omgevingskwaliteit in Noord-Holland gaat verder dan de gemeentelijke adviescommissies.
Impressie nieuwbouwwoning aan het lint (Den Ilp 11,13,15) tijdens het eerste preadvies. De commissie vindt de woning wat robuust en grootschalig, maar de architectuurstijl passend in het straatbeeld en binnen de criteria in de nota. Zij adviseert de symmetrie en daarmee de grootschaligheid, te doorbreken door de twee volumes benaderen als zelfstandige volumes conform het Waterlands bouwen.
Nieuwbouw woning met bijgebouw te Den Ilp Perspectief voorgevel woning opdrachtgever familie E. Sneek werknummer 1170 schaal datum 18-12-2017 project
T. 033 455 95 99 E. info@atelier3.nl I. www.atelier3.nl formaat:
Onderzoek nieuwe ruimtelijke kaders Naar aanleiding van het jaarlijkse evaluatiegesprek met portefeuillehouder Nico van Baarsen en de Welstandscommissie Landsmeer is gesproken over mogelijke ondersteunende advisering door MOOI Noord-Holland: • aanvulling van het beleidsinstrumentarium om ongewenste ontwikkelingen van grote, gebiedsvreemde villa’s langs het lint tegen te gaan. • een argumentatiekader voor het Landsmeerderveld waarin de landschappelijk en cultuurhistorische kwaliteiten van het gebied worden onderzocht en geformuleerd. In de aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen van 2017 zijn de gesprekken voor deze opgave voorlopig stil komen te liggen. We adviseren deze onderwerpen in de nieuwe coalitieperiode weer op tafel te leggen gezien het belang voor de ruimtelijke kwaliteit van Landsmeer. Bijeenkomst De Nieuwe Omgevingsambtenaar MOOI Noord-Holland organiseert ook diverse bijeenkomsten en lezingen voor debat en kennisdeling. Op 28 maart organiseerde we de Bijeenkomst De Nieuwe Omgevingsambtenaar voor bouwplantoetsers en beleidsmedewerkers ruimtelijke ordening van aangesloten gemeenten. Tijdens de bijeenkomst werd op interactieve wijze de nieuwe rol van de ambtenaar onderzocht onder de nieuwe Omgevingswet. Sander Melk nam deel aan de bijeenkomst.
Impressie van de woning tijdens het tweede preadvies. De adviezen van de commissie zijn verwerkt. Een definitieve vergunningsaanvraag moet nog worden gedaan.
Nieuwbouw woning met bijgebouw te Den Ilp Perspectief voorgevel woning opdrachtgever familie E. Sneek werknummer 1170 schaal 19-06-2018 datum project
T. 033 455 95 99 E. info@atelier3.nl I. www.atelier3.nl formaat:
3.4 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland De gemeente Landsmeer kan ook gebruik maken van het vernieuwde Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland; een vraagbaak voor gemeenten met vragen over erfgoed, cultuurlandschap, omgevingswet en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en het RCE. Medewerkers van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft, om te sparren over ingewikkelde kwesties of om mee te lezen met nieuwe beleidsstukken. Ook kunnen gemeenten concrete cases voordragen voor een Het onderzoek naar de landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten van het Landsmeerderveld zou als interessante casus kunnen dienen. Door deze opgave onder te brengen bij het Steunpunt heeft de gemeente geen kosten aan het adviestraject. Alleen de inzet van ambtenaren en het mogen uitdragen van de resultaten in breder verband zijn vereist.
16 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
17
Hoofdstuk 4 Beoordelingskaders 4.1 Welstandsbeleid De Welstandsnota Landsmeer, opgesteld in samenwerking met MOOI Noord-Holland (toen nog onder de naam WZNH) en vastgesteld in 2012, vormt het beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. 4.2 Monumentenbeleid De beoordeling van bouwplannen ten aanzien van erfgoed worden behandeld door de eigen monumentencommissie van de gemeente Landsmeer.
Woningen aan de Kerkstraat; binnenkort grenzend aan de nieuwbouw van De Pepermolen.
Sander Melk tijdens de bijeenkomst De Nieuwe Omgevingsambtenaar over de rol van de gemeentelijke plantoetsers onder de nieuwe Omgevingswet.
4.3 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland De commissie heeft onvoldoende handvatten ten aanzien van de beoordeling van bouwplannen aan het lint. Hier zou een heldere visie met ruimtelijke kaders gewenst zijn. Wat is het gewenste toekomstbeeld van deze belangrijke ruimtelijke drager van Landsmeer? De commissie krijgt enerzijds plannen voor woningen die sterk afwijken van het Waterlands bouwen en in volume de doorzichten naar het achterliggende landschap dichtzetten. Het vigerend beleid geeft onvoldoende handvatten om dit tegen te gaan. Anderzijds zijn er grootschalige ontwikkelingen aan de Raadhuisstraat-Kerkstraat die het lint als primaire as lijken af te zwakken.
19
18 PROJECT GROOT PLAN
LANDSMEER
Uitbreiding De Pepermolen Dorpsstraat 38 Het restaurant De Pepermolen wil uitbreiden met hotelkamers. De Pepermolen is gevestigd in het voormalige raadhuis van Landsmeer en is voorbeschermd vanwege de cultuurhistorische waarden. Er ligt een plan voor waarbij op het voormalig raadhuis twee dakkapellen worden geplaatst en een nieuw volume aan de achterzijde (Kerkstraat) wordt gerealiseerd bestaande uit drie lagen met een schilddak. De nieuwbouw heeft de typologie van een stads herenhuis met onder andere een voornaam middenrisaliet en pilasters. De commissie is van mening dat de nieuwbouw, hoewel passend binnen bestemmingsplan, een fors volume heeft en een te prominente uitstraling. Het is niet ondergeschikt aan het voormalige raadhuis en aan het lint. Zij vraagt zich af of de nieuwbouw niet beter zou kunnen aansluiten bij de eengezinswoningen in Waterlandse bouwstijl aan de Kerkstraat. Het plan heeft ook de aandacht van omwonenden en zij vragen om inspraak bij de commissie. Uiteindelijk heeft de commissie niemand mogen ontvangen. Volgens de ontwerper is het ontwerp een uitwerking van de gemeentelijke plannen om van het Kerkplein een levendig plein te maken en van de Kerkstraat een belangrijke doorsteek. De commissie is hiervan niet op de hoogte. Zij adviseert in ieder geval de architectonische uitwerking beter te laten aansluiten op het dorpse karakter en sterk te versoberen. De commissie doet de suggestie de afmetingen van het volume te heroverwegen of tenminste de voorgevel iets terug leggen, waardoor de nieuwbouw zich ondergeschikt maakt. In de definitieve vergunningsaanvraag is het plan aanmerkelijk versoberd en tevens eigentijdser ingestoken. De commissie prijst deze aanpassingen. Ten aanzien van het volume en rooilijn is het plan ongewijzigd.
Het nieuwe bouwvolume in relatie tot de overige bebouwing in de Kerkstraat baart ons zorgen. Het leidt door zijn forsheid de aandacht af van de kerk en het bestaande pand van restaurant De Pepermolen. Dit zijn de visitekaartjes van de straat. Commissie Mooi aan de Breek
Impressie van het ontwerp door EWP ingenieurs tijdens de eerste planbehandeling.
20 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
21
Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet
Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI Noord-Holland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie.
5.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI NoordHolland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd. In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt:
MOOIWAARTS
5.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering.
1. Voor en door mensen 2. Publieke en private belangen 3. Zorg voor cultureel erfgoed 4. Zorg voor goede omgevingskwaliteit bestaande leefomgeving 5. Zorg voor goede omgevingskwaliteit nieuwe initiatieven 6. Doelen voor goede omgevingskwaliteit 7. Gebiedsgerichte kwaliteiten 8. Vergunningenstelsel 9. Interpretatie van open regels en beleidsregels 10. Per saldo meer waarde bij buitenplanse initiatieven De principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt. Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werkproces, het omgevingsplan en de omgevingsvisie. In elk veld kunnen door de gemeente zelf instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente. Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteitsstelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www.mooinoord-holland.nl.
MOOIWAARTS
Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit
5.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumenten- en de welstandscommissie. In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit enkele deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over
aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her)ontwikkelingsgebieden of bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr. 3, p. 382). In 2018 werkt MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. We nodigen ook uw gemeente van harte uit om aan te haken.
22 PROJECT CULTUURHISTORISCHE WAARDE
LANDSMEER
Verbouwing woning Van Beekstraat 252 Het plan voor de woning aan de Van Beekstraat is een mooi voorbeeld waarbij het streekeigen bouwen uitgangspunt is voor een eigentijds ontwerp. De gebouwen op het erf vormen een prachtig Waterlands ensemble; een traditioneel voorhuis met aangrenzend een oude stal en houten kaakberg. Naast de woning staat een melkhuisje en een vrijstaande stal. Het erf heeft geen agrarische functie meer en de gebouwen worden gebruikt als woning. In het voorliggende plan wordt het voorhuis volledig in oude luister hersteld waarbij de houten gevelbekleding in Waterlands grijs wordt teruggebracht. De aangrenzende oude stal krijgt een moderne ingreep door de westgevel open te werken met grote ramen tot aan maaiveld. Het voorhuis en de oude stal blijven duidelijk herkenbare volumes door een subtiele verbinding van glas en zink. Vanwege houtrot moet de originele kaakberg opnieuw worden opgebouwd. Dit gebeurt in de oorspronkelijk bouwstijl. De zichtgevel aan de westzijde blijft conform de typologie van een kaakberg gesloten. In de zuid- en oostgevel worden royale raamopeningen aangebracht voor voldoende lichtinval. De commissie prijst het zorgvuldige ontwerp. Zij is benieuwd naar de reden voor de keuze van bruinhouten kozijnen in de kaakberg. Uitvoering in zwart zal de kozijnen minder doen opvallen en onderdeel laten worden van de kaakberg. In de toelichting van de architect wordt duidelijk dat de kozijnen onderdeel zijn van de zogenaamde binnenschil van de kaakberg die zichtbaar wordt door het openwerken van de gesloten zwarthouten gevels. Het openwerken wordt letterlijk zichtbaar door de zwart houten lamellen en luiken.
Bestaande situatie
Impressie door Bastiaan Jongerius architecten.
24 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2017
25
Hoofdstuk 6 Conclusies en aanbevelingen 6.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. 6.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit de ervaringen en inzichten doet de commissie Landsmeer nog de volgende aanbevelingen: • Stel een integrale toekomstvisie op voor het lint Noordeinde – Den Ilp - Purmerland; welke basiskwaliteit wenst de gemeente ten aanzien van de bebouwing, landschap en openbare ruimte? Betrek hierin ook de wensen van de bewoners. Neem ook knooppunten als de kruising Dorpsstraat –Raadhuisstraat/Kerkstraat mee. • Stel de adviezen van de Monumentencommissie Landsmeer beschikbaar aan de Welstandscommissie. Inzicht in de monumentale waarden van een gebouw of gebied geeft de mogelijkheid een compleet advies te geven. Dit is in het belang van de aanvrager. Noordeinde, onderdeel van het lint van Landsmeer. De commissie pleit voor het behoud van de doorzichten naar het achterliggende land vanaf het lint.
• Organiseer in uw gemeente een maatschappelijk debat over de maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit. Wat verstaan burgers, ondernemers, bestuurders, maatschappelijke organisaties en deskundigen hieronder? Wat vindt men belangrijk? • Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit.
• Bespreek de tien principes voor een omgevingsplan op kwaliteit en werk ze uit voor uw gemeente, als een ‘programma van eisen’ voor het omgevingsplan. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten. 6.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstandscommissie Landsmeer, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellenden uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.
26
Colofon Auteur Marlous Ruiter, coördinator Welstandscommissie Landsmeer Met bijdragen van Ben Ewals, voorzitter Welstandscommissie Landsmeer José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, november 2018
MOOI NOORD-HOLLAND Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar 072-520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh