1
COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
2 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
“Het is fijn om met de CRK in een vroeg stadium van projecten en initiatieven te kunnen sparren om een hogere ruimtelijke kwaliteit te bereiken en dit meegeven aan de initiatiefnemers. De meerwaarde van een kritisch meedenkende blik uit verschillende disciplines en diverse invalshoeken.” Melle Jagersma, stedenbouwkundige gemeente Langedijk
3
Voorwoord Thema van dit jaarverslag is SAMEN. Ook de commissie heeft dit jaar een begin gemaakt met de samenwerking tussen Langedijk en Heerhugowaard. De karakteristiek van Langedijk wordt voor een groot deel bepaald door het landschap en de bebouwingslinten van de dorpen. Niet alleen de bebouwing, maar vooral de landschappelijke structuren en de cultuurhistoristorische waarden bepalen de ruimtelijke kwaliteit. Heerhugowaard, van oorsprong ook een agrarische gemeenschap, kwam in de zestiger jaren tot grote bloei als woningbouwlocatie voor bewoners, overgelopen uit de grote steden. Een stedelijke ontwikkeling die tot op heden gaande is met een eigen karakteristiek. Sloop en nieuwbouw zijn aan de orde van de dag. Je kunt zeggen dat beide gemeenten complementair zijn, waar Heerhugowaard de oude cultuurhistorische structuren ontbeert zijn ze te vinden in de gemeente Langedijk. Samen een rijke gemeente met historische ontwikkelingen en grootschalige bebouwing uit de 21ste eeuw. Het thema 'Samen' is voor ons de afgelopen periode ook een uitdaging geweest. Door omstandigheden is ook de samenstelling van de commissie ruimtelijke kwaliteit al een samenwerking tussen beide commissies. Jan-Richard Kikkert verving Marina Roosebeek als voorzitter en Maud Aarts en Debby Alferink namen ook zitting in de commissie van Heerhugowaard. Vooruitlopend op het gezamenlijk op te stellen omgevingsplan, is dit een stap in de goede richting. We dringen er daarbij op aan om de karakteristieken van de belangrijke structuren te versterken, zodat ĂŠĂŠn gevarieerde nieuwe gemeente ontstaat, waarop iedereen trots kan zijn.
Onze adviezen waren het afgelopen jaar uiteenlopend, van dakkapel tot grotere bebouwing zoals bijvoorbeeld een vooroverleg voor een groot nieuw kantoor aan de Dorpsstraat. We namen ook deel aan de kwaliteitsteams van Westerdel en Breekland voor advisering in een vroeg stadium. Met plezier ontvingen we veel initiatiefnemers van plannen om gezamenlijk over de kwaliteit van de plannen te spreken. Wij denken graag mee aan nieuwe vormen van advisering, zoals deze zich aandienen bij klimaatadaptatie, en andere nieuwe ontwikkelingen. Tot slot bedanken wij de gemeente en alle betrokkenen bij de bouwplannen voor het vertrouwen en de prettige samenwerking. Ook het komende jaar zetten wij ons graag in voor professionele advisering van omgevingskwaliteit. Marina Roosebeek, voorzitter en Jan-Richard Kikkert, plaatsvervangend voorzitter Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Langedijk
4 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
7
2.
BIJZONDER PLAN: Lepelaar 11 – Broek op Langedijk
8
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
10
GROOT PLAN: Westerdel
14
3.
Uw adviezen in 2019
16
DORPSHART : De linten
22
HOE IS HET MET?: Herinrichting MAVO terrein - Noord Scharwoude
24
4.
Evaluatie en aanbevelingen
26
Colofon
28
6 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie. Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft. Kijk Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking voor het adviesstelsel onder de Omge-
vingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken. Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige Commissie Ruimtelijke Kwaliteit is echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie. Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangeno-
7
Westerdel in aanbouw
men motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Uw gemeente bereidt zich al voor op het nieuwe adviesstelsel. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders (juni-juli 2020) met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we – in samenspraak met onze ambtelijke contactpersonen – in de eerste helft van 2020 een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit,
benoemingsvoorstel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst. De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 PROJECT BIJZONDER PLAN
BROEK OP LANGEDIJK
Renovatie van een woning Het plan betreft een ingrijpende en duurzame verbouwing van een bestaande woning in het Oosterdelgebied waarbij gevels worden voorzien van een nieuwe bekleding en de woning een groot nieuw zadeldak krijgt. Het nieuwe dak overkapt naast de hoofdwoning ook de aanbouw en een grote buitenruimte. In het dak komt een opvallend ovaal gat die naast het kenmerkende moderne uiterlijk ook zorgt voor de daglichttoetreding van de slaapvertrekken op de eerste verdieping. De materialen van het nieuwe dak (aluminium golfplaten) en gevels (aluminium strekmetaal) zijn gekozen om de woning door weerspiegeling van de groene omgeving en de grijze lucht op te laten gaan in zijn omgeving. De commissie heeft waardering voor de heldere vormgeving en het eigentijds toepassen van karakteristieke woning elementen uit de wijk. Ze is van mening dat de eigentijdse vormgeving met respect voor de karakteristieke vormgeving in de wijk is uitgevoerd en dat de samenhang van de woning in totaal sterk is verbeterd. Ze vindt met name de integratie en aansluiting van de woning bij de voor de wijk zo beeldbepalende en belangrijke groen goed geslaagd!
9
10 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Langedijk is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Langedijk. Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en
vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Marina Roosebeek Architect en voorzitter van de Commissie en tevens lid van het Kwaliteitsteam Westerdel. Sinds 1990 heeft zij als zelfstandig architect een eigen bureau met projecten op het gebied van nieuwbouw, restauratie en verbouw.
Jan-Richard Kikkert Architect en plaatsvervangend voorzitter van de Commissie sinds oktober. Jan-Richard is tevens voorzitter van de adviseurs Ruimtelijke kwaliteit Heerhugowaard, hoofd van de afdeling architectuur van de academie van Bouwkunst Amsterdam en directeur van een architectenbureau.
ir. Maud Aarts MUrb Stedenbouwkundige van de Commissie en lid van het Kwaliteitsteam voor Breekland. Ze is tevens stedenbouwkundige van de adviseurs Ruimtelijke kwaliteit Heerhugowaard, gastdocent aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam, directeur van de Buitenwerkplaats en sinds november 2018 als ervenconsulent van MOOI Noord-Holland betrokken bij de transformatie van erven in het landelijk gebied.
11
ir. Debby Alferink Architect-secretaris en gemandateerd architect van de Commissie. Ze is tevens architect-secretaris van de adviseurs Ruimtelijke Kwaliteit Heerhugowaard, gemandateerd architect van de interim Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Haarlem en sinds 2003 zelfstandig architect met een eigen bureau.
Johan Schuijt, burgerlid Is als burgerlid in 2015 begonnen. Als geboren en getogen Langedijker is hij nog steeds woonachtig in de gemeente en heeft daarom veel lokale kennis. Johan is werkzaam geweest in diverse functies in de gemeente Obdam en Hoorn en heeft daar als ambtenaar samengewerkt met de toenmalige welstandscommissie.
De commissie werd ondersteund door: Klaas Tijssen Plantoelichter gemeente Langedijk
12 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
2.2 Werkwijze De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. Bij de grotere plannen is de stedenbouwkundige van de gemeente aanwezig om de commissie te informeren. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadviezen Veel plannen worden pas in het stadium van de vergunningverlening aan de commissie voorgelegd.
Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Kleine plannen en plannen die met een duidelijk richtinggevend advies in de voltallige commissie zijn behandeld, worden tussentijds door een gemandateerde commissie, bestaande uit de architect-secretaris en het burgerlid, behandeld. Voor de ontwikkel-gebieden Westerdel en Breekland is één adviseur als gemandateerde namens het team betrokken bij de advisering van de plannen in deze ontwikkel-gebieden. Op deze wijze is een efficiënte en snelle planbehandeling en ontwikkeling mogelijk. Dit jaar heeft een adviseur als gemandateerde namens de commissie plaatsgenomen in de selectiecommissie voor de ontwikkeling van het plan de Overbrugging. Deelname op deze wijze bevordert een efficiënte beoordeling van het plan in de commissie bij een verdere uitwerking. 2.3 Beoordelingskaders Er zijn meerdere beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De Welstandsnota 2013 gemeente Langedijk vastgesteld in 2013 door de gemeenteraad, is het belangrijkste. Via deze link kunt u de welstandsnota voor uw gemeente inzien. Ook bestaat er erfgoedbeleid. Via deze link kunt u lezen welk erfgoedbeleid de gemeente voert. Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria
13
Jan Richard bij planbeoordeling
opgenomen in het Beeldkwaliteitsplan van Westerdel. De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen. In de loop van 2019 zijn wij echter wel een aantal verbeterpunten tegengekomen. • Ook In 2019 bleek dat het Kwaliteitsteam onvoldoende handvatten vond ten aanzien van Breekland. Het verouderde beeldkwaliteitsplan voldoet niet meer en de gebiedsgerichte welstandscriteria staan op gespannen voet met het beoogde ambitieniveau van het bedrijventerrein. Er zijn door de commissie in samenwerking met het Kwaliteitsteam nieuwe criteria opgesteld met als basis de algemene criteria van de welstandsnota. Ze adviseert hier een kwaliteitsslag te maken en samen met Heerhugowaard integraal een plan op te stellen voor alle bedrijventerreinen te samen en daarbij ook de energietransitie en biodiversiteit een plaats te geven. • Ook in 2019 vraagt de commissie aandacht voor de erfafscheidingen grenzend aan de openbare ruimte. Met name in Westerdel maar ook in de
dorpslinten zijn diverse openbare binnengebieden met parkeerplaatsen en toegangen tot bergingen in de achtertuinen van de woningen. In het stedenbouwkundige ontwerp zijn hier vaak bergingen met daartussen open delen ontworpen. In de praktijk worden deze open delen met schuttingen dicht gezet. Het ongewenste resultaat is dat het binnenterrein een onaantrekkelijk en afgesloten gebied wordt zonder sociale controle. Aan de buitenkant van de schuttingen, dus in het zicht van de openbare ruimte, worden al snel vuilcontainers en diverse rommel geplaatst. Deze zijn dan uit het zicht van de tuin van de bewoners zelf, maar verrommelen daarmee de openbare ruimte van het binnengebied. • Gebruik maken van de Kan-bepaling is een effectieve manier om kleine bouwplannen als dakkapellen en aanbouwen ambtelijk te toetsen. MOOI Noord-Holland heeft daarvoor indertijd een leidraad geschreven met aandachtspunten en tips indien een gemeente voornemens is van de Kanbepaling gebruik te maken. Wij gaan graag met u in gesprek met de ervaring die MOOI Noord-Holland hiermee in diverse gemeentes heeft, om hier op een effectieve manier invulling aan te geven.
De straatjes, M3-architecten
15 PROJECT LANGJARIGE ONTWIKKELING
LANGEDIJK
Westerdel Het stedenbouwkundig ontwerp van Westerdel is er op gericht om de woonwijk een vanzelfsprekend onderdeel te laten zijn van Langedijk. Dit komt tot uiting in een goede verankering in de omgeving en het aansluiten bij de dorpse sfeer van Langedijk. Kortom het Langedijks DNA. De vaarcultuur is diep geworteld in het Langedijkse, daarom is de wijk aangelegd op grote en minder grote eilanden. De doorvaarbaarheid is daarbij een belangrijk onderdeel. De plannen komen in nauw overleg met de gemeente, de ontwikkelaars en het kwaliteitsteam tot stand; van verkavelingopzet tot en met de sfeer van de architectonische eenheid. Het kwaliteitsteam bestaat uit de gemeentelijk projectleider Harold Ebels, de gemeentelijke stedenbouwkundige Gonny Ursem en de gemandateerde van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit, Marina Roosebeek. Het uiteindelijke plan wordt voorgelegd aan de Commissie voor ruimtelijke kwaliteit die kijkt of het architectonisch concept consequent is uitgewerkt tot en met de detaillering. De bebouwing op het westelijke eiland van buurt de Straatjes is ontworpen door 3 architecten. Zij hebben op eigen wijze invulling gegeven aan de dorpse verscheidenheid. Tegelijkertijd zijn de woningen familie van elkaar. De toepassing van metselwerk, betimmeringen met rabatdelen in diverse tinten, sluit aan op de dorpse verscheidenheid. Ook in de uitwerking van de openbare ruimte wordt daarop ingespeeld door groene hagen. De oevers hebben een groen en natuurlijk karakter.
16 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Uw adviezen in 2019 3.1 Cijfers De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Langedijk heeft in 2019 advies uitgebracht over 137 aanvragen voor een omgevingsvergunning. In 2018 waren er 127 3uitgebrachte Uw adviezen in 2019 adviezen. Bij 35% van de aanvragen kon in3.één 1 Cijfkeer ers een positief advies gegeven worden. Bij 24% van de planbehandelingen was de De Commissie Kwaliteit Langedijk heeft in 2019 advies uitgebracht over 137 aanvragen voor een 3initiatiefnemer Uw adviezen in 2019 of Ruimtelijke ontwerper aanwezig. Het aantal omgevingsvergunning. In 2018 waren er 127 uitgebrachte adviezen. Bij 35% van de aanvragen kon in één preadviezen was in 2019 28 gevallen, gelijk ten keer advies gegeven worden. Bij 24% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of 3 .1 Ceen ijferpositief s opzichte van 2018. OpHetdeaantal gemeentepagina ontwerper aanwezig. preadviezen was invan 2019 28 gevallen, gelijk ten opzichte van 2018. Op de De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Langedijk heeftzijn 2019 adviesteuitgebracht Langedijk op onze website zijnopmeer cijfers tein vinden. gemeentepagina van Langedijk onze website meer cijfers vinden. over 137 aanvragen voor een omgevingsvergunning. In 2018 waren er 127 uitgebrachte adviezen. Bij 35% van de aanvragen kon in één
Tabel 1keer een positief advies gegeven worden. Bij 24% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of
ontwerper aanwezig. Het aantal preadviezen was in 2019 28 gevallen, gelijk ten opzichte van 2018. Op de
AANTAL gemeentepagina op onze website zijn meer cijfers te vinden. SOORT AANVRAAGvan LangedijkAANTAL AANVRAGEN BEHANDELINGEN Tabel 1 planbehandelingen Aantal Omgevingsvergunning 123 171 AANTAL SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN BEHANDELINGEN waarvan een monument 2 2 Omgevingsvergunning waarvan nieuwbouw
123
waarvan een monument verbouwing
171
59
82
2 62
2 87
waarvan nieuwbouw Preadvies*
10
59
23
82
waarvan verbouwing Reclameaanvraag
2
62
2
87
Preadvies* Adviesaanvraag handhaving
10 2
23 5
Reclameaanvraag Totaal
2137
2202
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 16.
Adviesaanvraag handhaving
2
5
Totaalplanbehandelingen ten 137 opzichte voorgaande jaren: 202 Aantal * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 16.
Tabel 2 planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
122
108
105
SOORT AANVRAAG Aanvragen van voorgaande jaren Nieuwe aanvragen Herhalingen Aanvragen van voorgaande jaren Totaal behandelingen
2019 16
2018 19
2017 17
122 64
108 59
105 39
16 202
19 186
17 161
Herhalingen
64
59
39
Totaal behandelingen
202
186
161
Nieuwe Tabel 2 aanvragen
11
17
Vorm van behandelingen Tabel 3
Vorm van behandelingen VERDELING AANVRAGEN
2019
Vorm3 van behandelingen: Tabel Totaal behandelingen 202 VERDELING AANVRAGEN 2019 Gemandateerd behandeld 23 % Totaal behandelingen 202 In de welstandscommissie 77 % behandeld Gemandateerd behandeld 23 % In de welstandscommissie behandeld
2018
2017
186 2018
161 2017
77 %
Hoe vaak behandeld
38 %
186
41 %
161 62 % 38 %
59 % 41 %
62 %
59 %
Tabel Hoe 4vaak behandeld?
Hoe vaak behandeld
ADVIEZEN AAN B&W Tabel 4 Totaal nieuwe aanvragen* ADVIEZEN AAN B&W Bij eerste behandeling akkoord Totaal nieuwe aanvragen*
2019
2018
2017
121 2019
109 2018
105 2017
121
35 %
109
40 %
105
Bij eerste behandeling niet 35 % 40 % akkoord 20 % 13 % akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig) Bij eerste behandeling niet Bij tweede behandeling akkoord tenzij (kleine 20 % 13 % akkoord (of nodig) niet akkoord 11 % 19 % aanpassing tenzij) Bij tweede behandeling Bij derde(of of verdere akkoord niet akkoord 11 % 19 % behandeling akkoord (of 7% 9% tenzij) niet akkoord tenzij) Bij derde of verdere Nog in behandeling behandeling akkoordof(of 7% 9% definitief niettenzij) akkoord of 23 % 16 % niet akkoord aanvraag ingetrokken Nog in behandeling of Plan wel akkoord op of definitief niet akkoord 23 % 16 % hoofdlijnen maar nog 4% 3% aanvraag ingetrokkengeen aanvraag voor vergunning Plan wel akkoord op * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. hoofdlijnen maar nog geen 4% 3% Erfgoedaanvragen Tabel 5 aanvraag voor vergunning
Erfgoedaanvragen
* ERFGOEDAANVRAGEN Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving 2019 2018aanvragen.
Totaal aantal
Erfgoedaanvragen
2
1
46 %
46 % 17 %
17 % 14 %
14 % 6%
6% 9%
9% 9%
9%
2017 2
rijksmonumenten
1
0
0
gemeentelijke monumenten
1
1
2
3.2 Effect van de adviezen
De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn alle Op de gemeentepagina van Langedijk op onze website zijn meer cijfers te vinden. adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.
Voorbeeld van een advies van de commissie ter illustratie van het effect van de advisering:
12
12
1
18 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
Het plan in 2017
COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2017
Het plan – huidige situatie
19
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. Voorbeeld van een advies van de commissie ter illustratie van het effect van de advisering Erfafscheiding Kerklaan 8 - Noord-Scharwoude De kerk aan de Kerklaan 8 is een aantal jaren geleden verbouwd tot woning onder zorgvuldige begeleiding van de commissie. Dit jaar is er, zonder omgevingsvergunning, rondom de kerk een hoge erfafscheiding gebouwd rondom het monument. De erfafscheiding onttrekt de kerk aan het zicht. Het plan is ter beoordeling voorgelegd aan de commissie. Hieronder het advies: Advies commissie Er is bezwaar tegen het plan op grond van de plaatsing, hoogte en het materiaalgebruik. Motivering De erfafscheiding is goed zichtbaar en van betekenis voor de ruimtelijke kwaliteit in deze omgeving, met cultuurhistorische waarde voor Noord Scharwoude. De commissie is van mening dat het beeld van het gemeentelijk monument gezien vanuit de openbare ruimte ernstig wordt verstoord. In de criteria over erfafscheidingen staat o.a.: • samenhang wordt niet verstoord; • hoogte maximaal 1.00 m.; • hoogte maximaal 2.00 m. achter de voorgevelrooilijn op het erf of perceel waar het hoofdgebouw staat; • vormgeving afgestemd op erfafscheiding van naburig perceel of karakter omgeving; • extra zorg voor erfafscheidingen direct gelegen aan openbaar toegankelijk gebied. • geen opvallend en/of contrasterend kleurgebruik.
De erfafscheiding voldoet niet aan deze criteria uit de nota; omdat de erfafscheiding voor de voorgevelrooilijn is geplaatst, te hoog is, de vormgeving en materiaalgebruik zijn niet afgestemd op en te contrasterend met het karakter van het monument en zijn omgeving en omdat onvoldoende zorg aan deze erfafscheiding is geschonken terwijl deze direct aan openbaar gebied ligt, de samenhang tussen monument, erfafscheiding en de openbare ruimte is ernstig verstoord. De commissie ziet geen reden af te wijken van deze criteria en vindt dat het zicht op monument vanuit de straat behouden dient te blijven. Het plan voldoet, naar de mening van de commissie, niet aan redelijke eisen van welstand. de commissie adviseert om niet mee te werken aan een afwijking van het bestemmingsplan. Overweging ten overvloede De commissie is van mening dat andere oplossingen denkbaar zijn, bijvoorbeeld een erfafscheiding door middel van een lage groene haag of een laag slank spijlen hekwerk.
20 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
gzaamverkeersbruggen Westerdel
ri 2020
Bruggen in Westerdel
21
3.3 Adviezen ruimtelijke plannen In 2019 zijn er meerdere ruimtelijke plannen aan de orde geweest, zoals de herontwikkeling van het Mavoterrein tussen de Oostelijke Randweg en de dr. Wilminkstraat, drie bruggen in Westerdel, “de overbrugging�, ontwikkeling Spoorstraat (inbreidinglocatie) en een appartementencomplex in Noord Scharwoude, ontwikkeling gezondheidscentrum Voorburggracht in Broek op Langedijk en diverse grote plannen in Westerdel. Twee plannen worden in dit jaarverslag getoond. De samenwerking met de gemeente verloopt zeer prettig en constructief. Daarbij draagt het vooroverleg met de stedenbouwkundige bij aan een betere integrale kwaliteit en een versoepeling van het proces. De Commissie wil graag het belang benadrukken van vroegtijdig advies over ruimtelijke plannen. Dit komt de inpassing van het plan in zijn omgeving ten goede zoals bij plan Bosgroet, een voornemen om naast de Binding een nieuwe sporthal te bouwen. Stedenbouwkundig gezien dient de nieuwe sporthal niet te concurreren met de Binding en tevens ook voor de buurt te zijn ingepast. Een moeilijke opgave maar met collegiaal advies van de commissie lijkt er een goede inpassing te zijn gevonden.
22 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
23 PROJECT DORPSHART
LANGEDIJK
Dorpslinten De commissie vraagt ook dit jaar nadrukkelijk aandacht voor de dynamiek van de linten in Langedijk, aangezien de dorpslinten de belangrijkste ruimtelijke structuur en ook de identiteit van de gemeente Langedijk vormen. Ze vertellen het verhaal over het ontstaan en de ontwikkeling van het gebied en zijn daarmee ook vanuit cultuurhistorisch oogpunt van belang. De centrumfunctie die de linten lange tijd hadden is langzaam aan het verdwijnen. De winkels en voorzieningen verdwijnen steeds meer uit de straat en maken plaats voor woningen.
187
Ook in 2019 heeft de Commissie een reeks aan plannen in de dorpslinten voorbij zien komen. Soms laten de wensen van de eigenaar zich moeilijk rijmen met de karakteristieke bebouwing, zoals originele woningen die vaak erg klein zijn naar de maatstaven van hedendaagse bewoning. Panden worden daarom samengetrokken, flink verbouwd of verdwijnen helemaal. Er zijn ook bijzondere initiatieven waarbij eigenaren de historische kenmerken specifiek inzetten bij een verbouwing. Bij de transformatie van bijvoorbeeld een kerk of voormalig gemeentehuis. Elk project wordt door de Commissie met extra aandacht bekeken, zodat ook de gemeenschap zich blijft herkennen in de linten en deze als cultuurhistorische drager van de geschiedenis van dit gebied niet verloren gaan.
Voorgevel 1 : 50
140
Bij de verbouw van de woning van de Fam Huibers aan de Dorpsstraat 442 is het de bedoeling dat we zoveel mogelijk de oorspronkelijke gevel terug gaan brengen. Hierbij passen we de verhoudingen aan van de archieffoto op deze tekening (B−05). Bij de opbouw van de nieuwe gevel gaan we wel uit van de nieuw te hanteren Rc−waarde van minimaal 4,5 m2K/W volgens bouwbesluit. De verhoudngen zijn bepaald aan de lage en koppematen van het oorspronkelijk gebouw. Hier kunnen minimale verschillen in zitten omdat de nieuwe stenen zullen afwijken dan het oorspronkelijke. Wat betreft het "bijzondere" karakter die de welstand opmerkt is het huidige ontwerp alléén maar een verbetering voor het gebied als gekeken wordt naar wat er al staat. Het terug brengen naar het oorspronkelijk historisch karakter en straatbeeld is het mooiste wat een welstand aangeboden kan worden!
187
23
Alle maten in het werk nameten en controleren Status: Bouwaanvraag Fase: Definitief Ontwerp Datum: 12-08-2019 Wijzigingsdatum: Gewijzigd door:
architecten
140
Projectomschrijving: Verbouw woning Dorpstraat 442, 1722 EJ Zuid-Scharwoude Onderdeel Voorgevelcompositie Opdrachtgever: Dhr. & Mvr. Huijbers Getekend: R. Bhagwandas Schaal:
Wijziging: Architect: Afm.: A2
\\192.168.178.200\Data_BT\000 - PROJECTEN\2018\186378 Herinrichten woning Dorpsstraat 442 te Zuid-Scharwoude\001 TEKENWERK\186378_B01_20190718.rvt
Project:
R. Bhagwandas
186378
Tekeningnummer:
B-05
NIETS UIT DEZE TEKENING MAG GEHEEL OF GEDEELTELIJK WORDEN OVERGENOMEN EN VERMENIGVULDIGD ZONDER VOORAFGAANDE SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN BT-ADVIESBUREAU
25
25 PROJECT GROOT PLAN
NOORD SCHARWOUDE
Herinrichting Mavo-terrein
Het voormalig Mavo-terrein in Noord Scharwoude wordt ontwikkeld tot een woongebied met een aantal twee onder ĂŠĂŠn kap woningen en een appartementencomplex. Het originele plan dateerde uit 2014, een tijd waarin veel bezuinigd werd in de bouw en de rol van Welstand nog heel anders was. In die tijd is het plan door de toenmalige commissie reeds op hoofdlijnen akkoord bevonden. In 2019 werd het plan opnieuw ingediend, in die tijd is er in het proces het nodige veranderd en waren er nog een aantal uitwerkingen van de architectuur die nog moesten plaatsvinden. Om in gezamenlijk overleg met de architect tot een passende oplossing te komen was een uitdaging, maar is uiteindelijk goed gelukt.
26 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT LANGEDIJK JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijke adviescommissie dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in Langedijk. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen de gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. In het kader van de toekomstige fusie tussen de gemeente Heerhugowaard en Langedijk tot de gemeente Dijk en Waard, werd op 26 augustus het jaarverslag gezamenlijk besproken met de wethouders Ruimtelijke Ordening van beide gemeenten, dhr. Ad Jongenelen en mevr. Annette Groot. Er werd terug gekeken op het jaar 2019 en vooruit: wat zijn de verwachtingen voor de toekomst en hoe bereidt de gemeente zich voor op de komende Omgevingswet. Dit jaar is de nadruk meer komen te liggen op samenwerking en deze dynamiek wordt gewaardeerd door zowel de gemeente als indieners en ontwikkelaars. Benadrukt wordt dat vroegtijdig overleg over grotere plannen en beeldkwaliteitsplannen de beoordeling soepel doet verlopen. Beide wethouders onderschrijven de aanbeveling van de commissie om de Dorpslinten goed te beschermen aangezien zelfs een kleine wijziging een grote impact kan hebben op de identiteit en het bijzondere karakter ervan. Ook in nieuw te ontwikkelen wijken en gebieden is het belangrijk de kwaliteit te borgen door een Kwaliteitsteam of commissie. Kleine plannen buiten deze wijken kunnen daarnaast goed ambtelijk worden getoetst (KAN bepaling, de commissie kan daarbij eventueel sturen bij eventuele dilemma’s. Op het moment zijn de gemeenten, in het kader van de Omgevingswet, bezig met een onderzoek naar een nieuwe adviesstelsel voor omgevingskwaliteit. Het onderzoek richt zich op borging van de ruimtelijke kwaliteit door ambtelijke toetsing wat betreft de kleine plannen, plenaire toetsing door de commissie Ruimtelijke kwaliteit wat betreft grote en complexe plannen en een aparte erfgoedcommissie voor de erfgoedplannen van de gemeente.
Aangezien er bij MOOI Noord Holland veel expertise is wat betreft het borgen van omgevingskwaliteit in het kader van de Omgevingswet, biedt Jef Mühren aan actief mee te denken over de opzet van een dergelijk nieuw adviesstelsel. Hij wil daarbij benadrukken dat rechtstreeks aanstellen van de commissieleden door de raad de onafhankelijke kwaliteitsadvisering optimaal borgt en een heldere juridische en legitieme onderbouwing biedt, m.n. grote en of controversiële plannen. Afgesproken wordt dat de voorzitter met de wethouders in contact blijft en dat de gemeente contact opneemt met MOOI Noord Holland als het onderzoek is afgerond. 4.2 Overige aanbevelingen door de commissie De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Langedijk doet - vanuit haar ervaringen en inzichten - nog de volgende aanbevelingen: • De Commissie vraagt mede in het kader van de (ambtelijke) samenvoeging met Heerhugowaard nadrukkelijk aandacht voor een visie op de linten. De dorpslinten vormen de belangrijkste ruimtelijke structuur en ook de identiteit van de gemeente Langedijk. Ze vertellen het verhaal van het ontstaan en de ontwikkeling van het gebied en zijn voor alle inwoners en bezoekers van de gemeente een belangrijk goed. De transformatie aan de linten is vaak positief beoordeeld, maar er zijn ook trends die de historische structuur geweld aan doen. Het is nodig dat de gemeente de ruimtelijke structuur en de kernkwaliteiten onderzoekt, bespreekt en een visie ontwikkelt voor de toekomst. We kunnen hieraan als Commissie een bijdrage leveren door kennis en inspiratie aan te dragen; • De commissie maakt zich zorgen over de transformatie van het stationsgebied Heerhugowaard en de effecten die dit zou kunnen hebben op de ecologische en recreatieve leefbaarheid van het Oosterdelgebied. Ze vraagt aandacht voor de zone rondom het kanaal en de drukke
27
provinciale weg N242, het raakgebied tussen beide gemeenten en geeft aan dat het een moeilijke opgave is om de stedelijke weefsels van beide gemeenten goed te verknopen; • De Commissie is blij dat dit jaar vroegtijdig overleg heeft plaatsgehad met zowel indieners als de stedenbouwkundige van de gemeente en wil daarvan zeker in het licht van de omgevingswet graag nogmaals het belang van het vroegtijdig overleg aangaan met de planindiener of gemeente benadrukken. De Commissie streeft daarbij naar een goed en constructief gesprek waardoor de kwaliteit van de omgeving en het plan beter kan worden gewaarborgd en kostbare aanpassingen in een laat stadium kunnen worden vermeden; • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn; • In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. In 2020 brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van
het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten. 4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Langedijk, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
28
Colofon Auteur Debby Alferink, coördinator Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Langedijk Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Langedijk, december 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh