1
WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
2 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
Zicht op het landschap vanaf de Veken
Cover: Stolpenlint in Hoogwoud  
3
Voorwoord - Bai oos op ’t durp, ja, we hewwe hier alles wat 'n bedelaar toekomt West-Friesland is een taalgebied, er wonen misschien wel een paar Friezen maar de Westfriese taal wordt nog door tienduizenden gesproken tot in de kop van Noord-Holland en op Texel. Er bestaat zelfs een woordenboek, het Pannekeet Westfries Woordenboek. Wat heeft dit alles te maken met het werk van de welstandscommissie, zult u zich afvragen. Het beoordelen van bouwplannen wordt voor een belangrijk deel ingegeven door wat ‘streekeigen’ heet. Het behoud en versterken van regionale architectuur draagt bij aan de herkenbaarheid van de omgeving waarin iemand zich bevindt. Zo vindt men een stelphoeve in Friesland en een vierkantshoeve vooral in Zuid-Limburg. Waar lokale gemeenschappen zich in vroeger tijden geborgd voelden in een omgeving met bepaalde bouwtradities, staat in onze tijd de ‘eigenheid’ van een streek onder druk. We laten onze smaak bepalen door wat we zien in films, tijdens het reizen in de wereld en wat de bouwmarkten ons bieden, maar de aandacht voor de schoonheid van de eigen bouwtraditie, die wordt gekenmerkt door eenheid in verscheidenheid, wordt daarbij vaak veronachtzaamd. Het resultaat is vaak opvallend eenduidig. Zo valt het de commissieleden op dat in veel bouwaanvragen donkergekleurde gevelkozijnen worden gewenst. Ook wordt de courante roodbruine baksteen van Nederlandse rivierklei vaak vervangen door spierwitte, grijze of zwarte gevels. Donkere bakstenen gevels in historiserend vormgegeven woningen met donkergrijze kozijnen leveren een somber beeld op in een straatbeeld en slaan gaten in de samenhangende straatbeelden.
Daarom acht de commissie het van belang om in sommige gevallen met de aanvrager in gesprek te gaan om te zien of er een passend resultaat kan worden bereikt, bijvoorbeeld door te wijzen op de mogelijkheden die moderne architectuur biedt. Ook in 2019 hebben deze gesprekken plaatsgevonden met een opvallend positief resultaat. Desgevraagd bleek de aanvrager blij met de planverbeteringen. Natuurlijk verandert onze leefomgeving. Sinds 1950 is het aantal inwoners in Nederland bijna verdubbeld en dat heeft z’n weerslag op onze woon- en werkomgeving. De commissie welstand waakt voor al te grote transformaties in de publieke ruimte zodat de charme van de eigen woonomgeving niet verloren gaat door de waan van de dag. Ing. Nico Zimmermann, plaatsvervangend voorzitter
4 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
Arbeidshuisvesting in Gouwe
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
6
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
BIJZONDER/GROOT PLAN Transformatie winkels naar woningen, Herenweg in Spanbroek
12
3.
Uw adviezen in 2019
14
MONUMENT OF HERBESTEMMING Fietsbrug Westfriesedijk Aartswoud
18
KLEIN PLAN Woning aan de Herenvest in Spanbroek
20
4. Evaluatie en aanbevelingen
22
24
HOE IS HET MET? OUD PLAN Stolp aan de Herenweg in Hoogwoud
Colofon
26
6 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningsprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie. Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft.
Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken. Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige welstandscommissie Opmeer is echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie.
7
Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Voor zover wij weten is er in uw gemeente nog geen plan gemaakt voor het nieuwe adviesstelsel. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we in 2020 een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit, benoemingsvoorstel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst.
De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een ruimtelijke ingreep in de leefomgeving vraagt vakmanschap. De Welstandscommissie Opmeer is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Opmeer. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en de bouwinitiatieven. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Naast het percentage plannen dat in één keer akkoord wordt bevonden, zijn er nog de plannen: • waarop bij een preadvies 'akkoord op hoofdlijnen' wordt geadviseerd; • die worden 'aangehouden', omdat ze niet voldoen aan de indieningsvereisten; • met een 'niet akkoord, tenzij', die met een kleine wijziging akkoord zijn; • die vallen onder de kleine bouwinitiatieven en die ambtelijk worden getoetst. De complexe plannen worden aan de commissie voorgelegd.
ing. Nico Zimmermann architect en plaatsvervangend voorzitter van de commissie
ing. Patrick van Emmerik architect en lid van de commissie
ir. Dana Ponec architect en lid van de commissie
9
De commissie werd ondersteund door: Kim Zweerink Commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Matty Groeneveld Plantoelichter gemeente Opmeer
10 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
2.2 Werkwijze De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig ingewikkeld vakjargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de gemandateerde commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.
Preadviezen Veel plannen worden pas in het stadium van de vergunningverlening aan de commissie voorgelegd. Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Ambtelijke behandeling Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Voor veel voorkomende kleine plannen zijn in de welstandsnota zo vast mogelijk omlijnde criteria opgenomen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om dakkapellen en erfafscheidingen. Deze plannen worden door de gemeentelijke ambtenaren getoetst aan de welstandsnota. In het geval de plannen afwijken van de criteria voor kleine bouwwerken of als de aanvrager zijn bouwplan graag door de commissie behandeld wil zien, wordt deze alsnog voorgelegd aan de commissie. In 2019 zijn in Opmeer geen aanvragen ambtelijk beoordeeld.
11
“Ik licht de plannen tijdens de vergadering toe, zodat de commissie kundig een advies kan geven. De gesprekken verlopen soepel en vlot.� Matty Groeneveld, plantoelichter gemeente Opmeer
2.3 Beoordelingskaders Er zijn meerdere gemeentelijke beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De Welstandsnota Opmeer vastgesteld in 2011door de gemeenteraad, is het belangrijkste. Via deze link kunt u de welstandsnota voor uw gemeente inzien. Ook bestaat er erfgoedbeleid. Via deze link kunt u lezen welk erfgoedbeleid uw gemeente voert. Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in het beeldkwaliteitsplan voor Heerenweide. In veel gevallen is ook het bestemmingsplan en ander ruimtelijke ordeningsbeleid voor de commissie relevant. Informatie over de bestemmingsplannen van de gemeente Opmeer kunt u via deze link vinden. De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen. In 2019 is gestart met de actualisatie van de welstandsnota. De herziene nota wordt eenvoudiger en overzichtelijker, en speelt alvast in op de Omgevingswet, die waarschijnlijk vanaf 2021 in werking zal treden. De actualisatie van de welstandsnota zal naar verwachting in 2020 gereed zijn.
12 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER PROJECT JAARVERSLAG BIJZONDER PLAN 2019
HERENWEG, SPANBROEK
Transformatie van winkels naar woningen Vanwege de terugloop van het winkelbestand wordt een deel van het blokje winkels aan de Herenweg in Spanbroek getransformeerd tot woningen. De opgave was om het blokje woningen een eigen woonsfeer en identiteit te geven, maar wel aan te laten sluiten op het bestaande winkelblok. In het eerste ontwerp vertoonde het geheel nog weinig samenhang. Tijdens de vergadering is er over gesproken dat de samenhang niet wordt bepaald door de doorlopende luifel, maar door de heldere ordening van gemetselde gevels met grote puien. Daar is in het tweede ontwerp op passende wijze op gereageerd. De samenhang werd bereikt doordat de verticale geleding van de transparante puien meelopen in het ritme van de winkelpuien. De doorlopende luifel is boven de winkels behouden en boven de woningen verwijderd. De gevel wordt uitgevoerd in metselwerk en afgesloten met een donker boeiboord. Het is goed mogelijk dat in de toekomst meerdere winkels in dit blokje een woonbestemming krijgen. Van belang is dat de ontwerpen van de naastgelegen panden op elkaar aansluiten en er afstemming met de openbare ruimte plaatsvindt, zodat de eenheid in het gehele blok behouden blijft.
Het blokje met winkels is gesitueerd rondom een plein
13
De westgevel, bestaande situatie. De karakteristiek van het bestaande blokje wordt bepaald door transparante winkelpuien met erboven een forse luifel
Het blokje woningen sluit aan op de nog aanwezige winkels. De luifel is weggehaald, de ritmiek van de grote gevelopeningen is bepalend voor de samenhang. Voor de woningen zijn kleine tuinen met een lage haag gecreĂŤerd
14 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Uw adviezen in 2019 3.1 Cijfers Naast het percentage plannen dat in één keer De Welstandscommissie Opmeer heeft in 2019 akkoord wordt bevonden, zijn er nog de plannen: advies uitgebracht over 50 aanvragen voor een omgevingsvergunning. In 2019 waren er 69 uitge• waarop bij een preadvies 'akkoord op hoofdlijbrachte adviezen, tegenover 99 in 2018. Bij 35% van nen' wordt geadviseerd; de aanvragen kon in één keer een positief advies • die worden 'aangehouden', omdat ze niet gegeven worden. Bij 28% van de planbehandelingen voldoen aan de indieningsvereisten; was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig. Het • met een 'niet akkoord, tenzij', die met een kleine aantal preadviezen was in 2019 21 gevallen ten wijziging akkoord zijn; opzichte van 32 gevallen in 2018. • die vallen onder de kleine bouwinitiatieven en In In 2019 2019 heeft heeft de de Welstandscommissie Welstandscommissie Opmeer Opmeer 50 50 vergunningaanvragen vergunningaanvragen behandeld, behandeld, waarvan waarvan 6 6 betrekking betrekking die ambtelijk worden getoetst. De complexe hadden hadden op op aanvragen aanvragen van van voorgaande voorgaande jaren. jaren. In In verband verband met met plannen plannen die die meerdere meerdere behandelingen behandelingen nodig nodig plannen worden aan de commissie voorgelegd. hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 69. hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 69. Het Het aantal aantal nieuwe nieuwe plannen plannen is is met met ca ca 27 27 % % gedaald gedaald ten ten opzichte opzichte van van 2018. 2018. Het Het aantal aantal behandelingen behandelingen daalde daalde met met ca 30 % ten opzichte van het vorige jaar. ca 30 % ten opzichte van het vorige jaar.
Aantal Aantal planbehandelingen planbehandelingen
Aantal planbehandelingen Tabel Tabel 11 SOORT SOORT AANVRAAG AANVRAAG Omgevingsvergunning Omgevingsvergunning waarvan waarvan nieuwbouw nieuwbouw waarvan waarvan verbouwing verbouwing Preadvies* Preadvies* Overige Overige vergaderonderwerpen vergaderonderwerpen Totaal Totaal
AANTAL AANTAL AANVRAGEN AANVRAGEN 28 28
AANTAL AANTAL BEHANDELINGEN BEHANDELINGEN 42 42
14 14 14 14
18 18 24 24
21 21 11
25 25 2 2
50 50
69 69
* * Dit Dit zijn zijn de de preadviezen preadviezen waarvoor waarvoor nog nog geen geen omgevingsvergunningaanvraag omgevingsvergunningaanvraag is is ontvangen. ontvangen. Het Het totaal totaal aantal aantal preadviesaanvragen preadviesaanvragen was was 24. 24.
Aantal Aantal planbehandelingen planbehandelingen ten ten opzichte opzichte voorgaande voorgaande jaren: jaren: Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel Tabel 2 2 SOORT 2019 2018 SOORT AANVRAAG AANVRAAG 2019 2018 Nieuwe Nieuwe aanvragen aanvragen Aanvragen Aanvragen van van voorgaande voorgaande jaren jaren
44 44 6 6
60 60 9 9
Herhalingen Herhalingen Totaal Totaal behandelingen behandelingen
19 19 69 69
30 30 99 99
2017 2017 64 64 13 13 50 50 127 127
Hoe Hoe vaak vaak behandeld? behandeld? Tabel Tabel 4 4 ADVIEZEN ADVIEZEN AAN AAN B&W B&W Totaal Totaal nieuwe nieuwe aanvragen* aanvragen* Bij Bij eerste eerste behandeling behandeling akkoord akkoord Bij Bij eerste eerste behandeling behandeling niet niet
2019 2019 44 44
2018 2018 60 60 34 34 % %
2017 2017 65 65 37 37 % %
17 17 % %
Totaal
50
69
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 24.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 15 Tabel 2 SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
Nieuwe aanvragen
44
60
64
Aanvragen van voorgaande jaren
6
9
13
Herhalingen
19
30
50
Totaal behandelingen
69
99
127
2019
2018
2017
44
60
65
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen* Bij eerste behandeling akkoord
34 %
37 %
17 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
14 %
18 %
22 %
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
11 %
18 %
8%
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
9%
7%
18 %
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
14 %
8%
18 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
18 %
12 %
17 %
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Op de gemeentepagina van Opmeer op onze website zijn meer cijfers te vinden.
16 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
17
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. 3.3 Adviezen ruimtelijke plannen In 2019 zijn geen ruimtelijke plannen aan de orde geweest. 3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Opmeer hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd. Op 1 mei 2019 heeft een gemandateerde van de commissie zitting genomen in de beoordelingscommissie voor een prijsvraag voor Heerenweide fase 2 en 3. Het betrof een ontwerp voor 20 beneden/ bovenwoningen en 27-30 appartementen langs de AC de Graafweg. Vanwege de prominente locatie als entree tot de wijk een belangrijke opgave. In het advies zijn opmerkingen gemaakt over de uitstraling van het gebouw. Een galerij aan de straatzijde draagt niet bij aan de ruimtelijke kwaliteit en de bergingen aan de straatzijde dienden nog mee ontworpen te worden. Voorts heeft MOOI Noord-Holland meegedacht over de regels voor het splitsen van stolpen in het bestemmingsplan voor Aartswoud, De Weere en De Gouwe. De mogelijkheid om een stolp op te delen kan helpen om de stolp bewoonbaar te houden. Van belang is echter wel dat de stolp en het erf als ĂŠĂŠn geheel zichtbaar blijven.
3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www.steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente.
18 PROJECT MONUMENT OF HERBESTEMMING
AARTSWOUD
Fietsbrug Westfriesedijk De bouwplannen voor rijks- provinciale en gemeentelijke monumenten in Opmeer worden beoordeeld in de erfgoedcommissie. Afgelopen jaar kreeg de Welstandscommissie enkele plannen vanwege de welstandsaspecten ter advisering voorgelegd en die betrekking hebben op een monument. Een daarvan was de fietsbrug over de Westfriesedijk in Aartswoud. Bij de kruising van de N239 en de Westfriese Omringdijk over de Ringsloot wordt naast de betonnen verkeersbrug een fietsersbrug geplaatst. De nieuwe brug wordt voorzien van een eigen overspanning. De vraag was hoe de fietsbrug het best kon worden gepositioneerd en gematerialiseerd, zodat de dijk zoveel mogelijk werd gerespecteerd. Om de fietsbrug niet een object op zichzelf te laten zijn en de lange lijn van de dijk te volgen, werd er in het eerste plan voor gekozen om het fietspad zo dicht mogelijk tegen de autoweg aan te leggen. De commissie vond dat de fietsbrug hierdoor teveel schaduw wierp op het dijktalud en de fietsbrug schijnbaar onderdeel werd van de verkeersbrug. In de laatste planvariant is de fietsbrug op enige afstand van de verkeersbrug geplaatst. Door de brug een eigen expressie te geven en deze los van de autobrug te maken, zijn de beide bruggen zelfstandig herkenbaar en wint de verkeerssituatie aan helderheid. Daarbij komt er daglicht achterlangs en komt het dijkprofiel meer vrij te liggen en daardoor zichtbaar. Door de lange lijn van de fietsbrug te benadrukken wordt op een vanzelfsprekende wijze aangesloten op het landschap. De kleuren en materialen worden nog uitgewerkt. De Westfriese omringdijk is een provinciaal monument en loopt door verschillende gemeenten. De regels en de bevoegde instanties die over de vergunningverlening gaan, zijn niet altijd duidelijk. MOOI Noord-Holland heeft in 2019 met de provincie en de betrokken gemeenten een bijeenkomst georganiseerd om te spreken over de knelpunten en mogelijke samenwerking als het gaat om het behoud van de eenheid van de omringdijk.
19
“We hebben verschillende studies gedaan om de Westfriese omringdijk te respecteren en hebben er aanvankelijk voor gekozen de fietsbrug niet een object op zichzelf te laten zijn en de lange lijn van de dijk te volgen en het fietspad zo dicht mogelijk tegen de autoweg aan te leggen. Naar aanleiding van de gesprekken met de commissie hebben we de fietsbrug los gehouden van de bestaande brug.� Projectleider van provincie Noord-Holland
Het ontwerp voor de fietsbrug van bovenaf gezien
Het ontwerp voor de fietsbrug vanaf de zijkant
20 PROJECT KLEIN PLAN
SPANBROEK
Eigenwijze woning aan de Heerenvest Voor de nieuwbouwwijk in Heerenweide is een beeldkwaliteitplan opgesteld en zijn welstandscriteria opgesteld. Af en toe, als de situatie het toelaat en het ontwerp van hoge architectonische kwaliteit is, kan afgeweken worden van de criteria. De commissie is zelfs van mening dat op bepaalde plekken meer variatie in architectonische typologie, de kwaliteit van de wijk ten goede zou komen. Dit ontwerp voor twee woningen aan de Heerenvest is een voorbeeld van een ontwerp dat afwijkt van de criteria. Het eerste ontwerp bestond uit een horizontaal hoofdvolume van beton met een contrasterend volume van verticale zwarte houten planken er bovenop. De commissie zag potentie in het ontwerp, maar was mening dat het nog uit teveel elementen bestond waardoor het heldere uitgangspunt van een verzameling dozen, dreigde onder te sneeuwen. Het definitieve ontwerp bestaat uit een lichte doorlopende onderbouw van beton en een opbouw van donkere volumes waaruit openingen zijn gestanst, met aan de zijkant een overstek. Voor beide woningen is er ĂŠĂŠn entree. Deze is terug gelegen en wordt geaccentueerd door contrasterend materiaal van corten staal. De commissie was van mening dat de woning in zijn eenvoud en zorgvuldige positionering weliswaar afwijkt van het beeldkwaliteitplan, maar dat het zich, door het gedekte en natuurlijk verouderende materiaalgebruik, goed in de wijk voegt. Vanwege de situering in de wijk en de hoge ontwerpkwaliteit vond zij het goed verdedigbaar af te wijken van de criteria.
21
Het betreft een vrijstaand volume voor twee woningen, met een heldere opzet van een betonnen plint en een donkere verdieping (Studio S3)
22 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 10 september 2020 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. In dit gesprek is het jaarverslag behandeld en is vooruit gekeken naar de komst van de Omgevingswet en de rol van de wettelijke gemeentelijke adviescommissie. Er is stilgestaan bij de VNG handreiking welke in februari is verschenen en de VNG model-verordening voor deze commissie waaraan MOOI Noord-Holland heeft meegewerkt. Er wordt afgesproken samen op te trekken richting invoering en de lijnen kort te houden. 4.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit haar ervaringen en inzichten doet de Welstandscommissie Koggenland nog de volgende aanbevelingen: • Het is van belang dat voor nieuwe ontwikkelingen vroegtijdig overleg plaatsvindt. Op deze wijze is het mogelijk een breed gedragen planontwikkeling op gang te brengen; • Beleg een paar keer per jaar een integraal moment voor de afdelingen leefomgeving, erfgoed en de commissie om (complexe) ontwikkelingen binnen de gemeente met elkaar voor te bespreken; • De commissie adviseert ook voor inrichtingsadviezen voor de openbare ruimte gebruik te maken van de kennis en ervaring van de commissie en voor stedenbouwkundige zaken haar eveneens als klankbord uit te nodigen; zij bepleit een goede periodieke afstemming met de stedenbouwkundig adviseur van de gemeente en de afdeling die verantwoordelijk is voor het ruimtelijke beleid;
• De commissie merkt dat de karakteristieken van de dorpse en landelijke linten onder druk staan. De in het bestemmingsplan opgenomen bebouwingsvlakken en -hoogten stroken veelal niet met de ambities die de gemeente verwoordt in de welstandsnota; • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn; • In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. Eind dit jaar brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten.
23
4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstandscommissie Opmeer, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
24 PROJECT HOE IS HET MET?
HOOGWOUD
Stolp aan de Herenweg Aan de Herenweg 98 in Hoogwoud staat een mooi ensemble bestaand uit een stolpboerderij, twee aanbouwen en een losstaande schuur. Om ook de schuur bij het woongedeelte te kunnen betrekken, is een plan gemaakt waarbij de schuur met de boerderij wordt verbonden. De opgave was om de gebouwen met elkaar te verbinden, maar daarbij de karakteristiek van losstaande elementen te behouden. De schuur werd met een tussenstuk van ĂŠĂŠn laag met een kap verbonden met het staartstuk. Daarmee gingen de diverse bouwdelen een ongebruikelijke eenheid vormen en vond een ongewenste schaalvergroting plaats. In het definitieve ontwerp is gekozen voor een ingetogen transparant tussenstuk zodat de stolp, het tussenstuk en de schuur als duidelijk te onderscheiden onderdelen zijn behouden. Hiermee werd het bijzondere karakter van het ensemble behouden.
De aanvraag voor de verbouwing van de stolp uit 2018
25
Het ensemble van stolp met bijgebouw
26
Colofon Auteurs Kim Zweerink, coördinator Commissie West-Friesland Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, oktober 2019
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh