1
WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
2 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
3
Voorwoord In dit jaarverslag vertellen we hoe de advisering door de Welstandscommissie Opmeer in 2017 is verlopen en bespreken we de hoofdlijnen uit projecten waar we als commissie en organisatie aan werken. We gaan ook in op de rol van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering in de komende Omgevingswet. De commissie, die bestaat uit door uw gemeenteraad benoemde leden, vervult de wettelijke adviestaak op grond van de Woningwet om de passendheid van nieuwbouw en verbouw in de omgeving te beoordelen. Op basis van de welstandsnota wordt naar het effect van bouwplannen op de publieke ruimte gekeken en het college hierover geadviseerd. De commissie bestaat uit twee architect-leden en een voorzitter (stedenbouwkundige en landschapsarchitect) en wordt ondersteund door een coรถrdinator met kennis van stolpen en erfgoed. Naast deze wettelijke taken adviseert de commissie graag de planindieners in een vroegtijdig stadium op welke wijze een plan aan de criteria kan voldoen voordat het definitieve advies naar het college gaat. Ook geeft de commissie gevraagd en ongevraagd adviezen over de ruimtelijke kwaliteit in de gemeente. Bij alle planbeoordelingen speelt voor de commissie de kwaliteit van de openbare ruimte de belangrijkste rol. Het gaat bij het geven en motiveren van de adviezen om de inpassing in het straatbeeld en in het buitengebied om de landschappelijke inpassing. Wij vertrouwen erop dat dit jaarverslag u een goed beeld geeft van de advisering door de commissie zoals bedoeld in uw erfgoedbeleid en uw welstandsnota. Ing. Richard Colombijn, Voorzitter Welstandscommissie Opmeer
4 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
5
Inhoud 1.
Welstandscommissie Opmeer
BIJZONDER PLAN Stolpboerderij met schuur, Langereis 22, Hoogwoud
10
2.
Adviezen; cijfers en effecten
12
GROOT PLAN Woningbouwplan, Heerenweide fase 2C, Spanbroek
14
3.
Beoordelingskaders
17
KLEIN PLAN Mariakapel, Herenweg 7, Hoogwoud
18
4.
Op weg naar de Omgevingswet
20
5.
Evaluatie en aanbevelingen
24
Colofon
Molen de Lastdrager in Hoogwoud
4
26
6 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
7
Hoofdstuk 1 Welstandscommissie Opmeer 1.1 Samenstelling De commissie adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 3 Beoordelingskaders). Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstands- en monumentencommissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten).
Klankbord ruimtelijke ontwikkelingen De Welstandscommissie Opmeer adviseert uw gemeente ook over omgevingskwaliteit in brede zin en wordt ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteitplannen en cultuurhistorische opgaven. 1.2 Deskundige adviseurs Het goed beoordelen en afwegen van alle aspecten van een bouwplan vraagt vakmanschap. De Welstandscommissie Opmeer is, in overleg met uw gemeente, samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Opmeer. De adviseurs zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en de bouwinitiatieven. De commissie is benoemd door de gemeenteraad. In 2017 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Ing. Richard Colomijn Landschaparchitect/ stedenbouwkundige. Na een ambtelijke loopbaan heeft hij vanaf 1996 in Rotterdam ervaring opgedaan bij het ontwerpbureau VHP. Samen met Renzo Veenstra heeft hij in 2006 bureau RRog stedenbouw en landschap (Richard Colomijn Renzo Veenstra Ontwerp Groep) opgericht. Richard Colomijn is sinds januari 2008 verbonden aan MOOI NoordHolland en voert voor deze organisatie ook supervisie opdrachten uit.
Ing. Patrick van Emmerik AvB (vanaf 1 juni 2016) Oprichter van AVEM Architecten, gespecialiseerd in woningbouw, zorg- en restauratiewerken. Hij heeft ruime ervaring als adviseur in verschillende welstands- en monumentencommissies in Noord-Holland. Sinds 2016 is hij als architect verbonden aan MOOI Noord- Holland en is hij architectlid voor diverse gemeentelijke adviescommissies.
Ir. Dana Pones, Architect. Studeerde in 1988 met een eervolle vermelding af aan de TU Delft. Ze was 16 jaar werkzaam voor het bureau van Sjoerd Soeters. In januari 2007 ging ze zelfstandig verder als Dana Pones architecten. Het bureau houdt zich bezig met de leefomgeving in al zijn aspecten en alle schaalniveaus: van verbouwingen voor particulieren tot en mer herstructureningsplannen met een grote diversiteit aan functie. Dana Pones is sinds 2010 verbonden aan Mooi NoordHolland
De commissie wordt ondersteund door: Henk de Visser commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland
Niels Huisman Plantoelichter gemeente Opmeer
8 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
9
1.3 Werkwijze De Welstandscommissie Opmeer komt op donderdag in de even weken van het jaar in het Gemeentehuis Koggenland in De Goorn bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen digitaal gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. Bij de grotere plannen schuift de stedenbouwkundige of projectleider van de gemeente aan en informeert de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van de Gemeente Opmeer op www.mooinoord-holland.nl /gemeenten Commissieleden op locatie bij Rooms Katholieke kerk in Hoogwoud.
Opstellen van adviezen De commissie motiveert haar adviezen op basis van de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoördinator, onder de verantwoordelijkheid van de voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig vakjargon. De plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI NoordHolland ontwikkeld planregistratiesysteem genaamd CorSys. Zowel de commissiecoördinator als de plantoelichter en de gemandateerde architectleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2018 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam
(MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van maken ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadvies De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeldstellende bouwplannen graag al voor de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies wordt bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt dan namelijk een stuk sneller. Ambtelijke behandeling Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. In 2017 zijn volgens de gemeente 6 aanvragen ambtelijk beoordeeld. Dit ging om plannen die voldeden aan de welstandscriteria voor kleine plannen.
10 PROJECT BIJZONDER PLAN
11
HOOGWOUD
Stolpboerderij met schuur Langereis 22 De Langereis is een dijklint in het landelijk gebied waar een aantal mooie stolpen onderaan de dijk staan. Dijklinten hebben een driedimensionale ruimtebeleving. Vanaf de dijk is het uitzicht weids over het open landschap waarin de kenmerkende piramidevormige stolpendaken een dominante rol spelen. De welstandsnota legt de nadruk in het buitengebied op de inpassing van de bebouwing in het landschap en de bescherming van de streekeigen bebouwing. De
Eerste ontwerp nieuwbouwstolp
stolpvorm is typerend voor de streek en van grote cultuurhistorische waarde. De stolp heeft een solitair, agrarisch en compact karakter. Er werd een ontwerp voor een nieuwe stolpboerderij van het Noord-Hollandse type
Situatie kavel voor brand
met staartstuk met aangebouwde veranda voorgesteld en een schuur op het achtererf. De commissie achtte het voorgestelde ontwerp goed denkbaar op deze locatie. Echter, de aangebouwde veranda aan de voorzijde van het straatstuk werd door de commissie niet passend bevonden bij het compacte karakter van een stolpboerderij. Ook de aluminium garagedeur in de kopgevel van de staart riep bij de commissie vragen op en behoort niet tot de authentieke materialen van een stolpboerderij. De commissie adviseerde de veranda aan de voorzijde van het straatstuk te verwijderen en openslaande deuren voor de garage toe te passen. Ook vroeg zij aandacht voor de erfinrichting. Een gewijzigd plan werd voorgelegd waarbij de veranda was verwijderd en waarbij openslaande deuren voor de garage werden toegepast. De commissie sprak haar waardering uit voor het plan en constateerde, mede door het erfinrichtingsplan, dat de stolp met schuur passend zijn op dit erf en op deze fraaie locatie aan de Langereis.
Uiteindelijke ontwerp waarbij de veranda aan de voorzijde is vervallen
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 35.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
12 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
13 Tabel 2
Hoofdstuk 2 Adviezen Het aantal preadviezen was in 2017 25 2.1 Beknopte cijferbijlage 2017 gevallen ten opAantal planbehandelingen In 2017 heeft de Welstandscommissie Opmeer 77 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 13 betrekking zichte van 13 in hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig Aantal planbehandelingen hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 127. In 2017 heeft de Welstandscommissie Opmeer 77 vergunningaanvragen behandeld, 2016.waarvan 13 betrekking Het aantal nieuwe plannen is met ca 33 % gestegen ten opzichte van 2016. Het aantal behandelingen steeg met 2.1 Cijfers De Welstandscommissie Opmeer heeft in 2017 advies uitgebracht over 77 aanvragen voor een omgevingsvergunning. Dat zijn er 23 meer ten opzichte van 2016. Bij 16% van de aanvragen kon in ĂŠĂŠn keer een positief advies gegeven worden.
hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig ca 67 % ten opzichte van het vorige jaar hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 127. Het aantal nieuwe plannen is met ca 33 % gestegen ten opzichte van 2016. Het aantal behandelingen steeg met Tabel 1 ca 67 % ten opzichte van het vorige jaar SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Aantal planbehandelingen Tabel 1 Omgevingsvergunning 46 80 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN waarvan een monument 3 6
Omgevingsvergunning 46 80 waarvan nieuwbouw 26 49 waarvan een monument 3 6 waarvan verbouwing 17 25 waarvan nieuwbouw 26 49 Preadvies* 25 38 waarvan verbouwing 17 25 Reclameaanvraag 1 2 Preadvies* 25 38 Advies ruimtelijke plannen 1 3 Reclameaanvraag 1 2 Overige vergaderonderwerpen 4 4 Advies ruimtelijke plannen 1 3 Totaal 77 127 Overige vergaderonderwerpen 4 * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen.4Het totaal aantal preadviesaanvragen was 35.
Totaal
77
127
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 35.
Aantal planbehandelingen ten opzichte van voorgaande jaren Tabel 2 planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal SOORT AANVRAAG 2017 2016 Tabel 2 Nieuwe aanvragen 64 48 SOORT AANVRAAG 2017 2016 Aanvragen van voorgaande jaren 13 6 Nieuwe aanvragen 64 48 Herhalingen 50 22 Aanvragen van voorgaande jaren 13 6 Totaal behandelingen 127 76 Herhalingen 50 22 Totaal behandelingen
127
2015 47 2015 3 47 22 3 72 22
76
72
2016
2015
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld?
Tabel 4
ADVIEZEN AAN B&W
2017
SOORT AANVRAAG
2017
2016
2015
Nieuwe aanvragen
64
48
47
Aanvragen van voorgaande jaren
13
6
3
Herhalingen
50
22
22
Totaal behandelingen
127
76
72
2017
2016
2015
64
48
47
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen* Bij eerste behandeling akkoord
16 %
35 %
34 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
22 %
15 %
6%
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
8%
6%
15 %
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
19 %
4%
6%
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
19 %
13 %
11 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
17 %
27 %
28 %
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
2.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2017 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. Alleen in het geval van Herenweg 49 (het plaatsen van een terrasscherm) is het college van B&W contraire gegaan. 2.3 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De advieswerkzaamheden van MOOI NoordHolland voor behoud en ontwikkeling van omgevingskwaliteit in Noord-Holland gaat verder dan de gemeentelijke adviescommissies. Voor de gemeente Opmeer heeft de plantoelichter deelgenomen aan de bijeenkomst De Nieuwe Omgevingsambtenaar.
2.4 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland De gemeente Opmeer heeft geen gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland; een vraagbaak voor gemeenten met vragen over erfgoed, cultuurlandschap, omgevingswet en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en het RCE. Medewerkers van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft, om te sparren over ingewikkelde kwesties of om mee te lezen met nieuwe beleidsstukken. Ook kunnen gemeenten concrete cases voordragen voor een expertmeeting, onderzoek of als interessant voorbeeldproject.
14 PROJECT GROOT PLAN
15
SPANBROEK
Woningbouwplan Heerenweide fase 2C Opmeer heeft één wijk waar projectgebonden nieuwbouw plaats vindt, de wijk Heerenweide in Spanbroek. De woningen worden gebouwd ‘in het groen’ op een eilandenstructuur. In 2017 werd het plan voor de rijwoningen en twee-onder-één-kap woningen van fase 2C aan de commissie voorgelegd. De rijenwoningen werden verbijzonderd door één woning met topgevel naar voor te laten springen vanuit de rij en de accenten te keimen in een lichte kleurstelling. De commissie was van mening dat de architectuur goed verzorgd was binnen de thematiek van de jaren ’30 bouwstijl en achtte het plan op hoofdlijnen passend in de wijk. Echter noemde de commissie ook een aantal aandachtspunten: de nog te gesloten zijgevels grenzend aan de openbare ruimte, de houten plat afgedekte bergingen, de geringe grootte van de zijtuinen langs het water en de hoge beschoeiingen langs het water. De commissie was van mening dat de hoge beschoeiingen de ruimtelijke kwaliteit van de wijk met de eilandstructuur in ernstige mate zou aantasten. Zij adviseerde dan ook de zijtuinen meer ruimte te geven door een getrapt of schuin (begroeid) talud mogelijk te maken waardoor een lagere beschoeiing mogelijk was. Een gewijzigd plan liet gevelopeningen in de zijgevels zien en bergingen die waren teruggezet. De commissie reageerde verheugd, vooral omdat de zijtuinen direct aan het water nu werden uitgevoerd met een lage beschoeiing en een beschoeiing die 1 meter hoger stond om het talud zo groen mogelijk te laten en langs de woning toch een ruim pad naar achteren mogelijk te maken. De commissie sprak haar waardering uit. Door de opmerkingen van de commissie heeft er voor de inrichting van de oevers aan het water een kwaliteitsverbetering plaatsgevonden.
Schetsplan Centrumplan Hoogwoud
16 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
17
Hoofdstuk 3 Beoordelingskaders 3.1 Welstandsbeleid De welstandsnota, vastgesteld in 2011 door de gemeenteraad, vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen. 3.2 Monumentenbeleid Opmeer kent naast rijksmonumenten en provinciale monumenten geen gemeentelijk monumenten, maar via het bestemmingsplan wel geregistreerde karakteristieke panden. Bouw- en restauratieplannen voor monumenten worden voor advies voorgelegd aan de centrale Erfgoedcommissie van MOOI Noord-Holland. Indien er vervolgens sprake is van een exterieure wijziging wordt aan de welstandscommissie nog een welstandsadvies gevraagd. In 2017 zijn twee plannen in de monumentencommissie behandeld. De eerste betreft het aanbrengen van het gaandewerk t.b.v. het herstel van de korenmolen aan de Burgemeester Hoogenboomlaan 2 in Hoogwoud. De tweede heeft betrekking op het vervangen van de wipbrug aan de Wipbruglaan over de Wijzend.
18 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER PROJECT JAARVERSLAG 2017 BIJZONDER PLAN
19
HOOGWOUD
Mariakapel Herenweg 7 De Herenweg is het dorpslint van Hoogwoud en is tweezijdig bebouwd met hier en daar een doorzicht naar het achterliggende open landschap. Bijzondere elementen aan het lint zijn kerken en stolpen. Zo ook de Rooms Katholieke neo romaanse kerk aan de Herenweg 7, aangewezen als provinciaal monument. Er werd een aanvraag voorgelegd voor de bouw van een Mariakapel in de tuin van de kerk. De commissie uitte haar enthousiasme over dit initiatief, maar had vragen over de gekozen locatie van de kapel en de voorgestelde gele afwijkende steen. De commissie liet weten dat een bijzondere functie bij een bijzonder gebouw vraagt om een weloverwogen ontwerp. Zij voegde hieraan toe dat de kapel op de aangewezen locatie te dicht tegen de kerk staat en niet tot haar recht komt en stelde voor om samen met het kerkbestuur te kijken naar een meer geschikte locatie. Twee leden van de commissie hebben een bezoek ter plaatse gebracht om samen met het kerkbestuur een alternatieve locatie aan te wijzen. Er werd gekozen voor de andere zijde van het pad voor het hier al aanwezige voormalige baarhuisje. Om het zicht op de achterliggende particuliere tuin weg te nemen werd gekozen voor een raster met begroeiing tussen de kapel en het baarhuisje. De commissie reageerde enthousiast over deze planverbetering en constateerde dat ontwerp en locatie nu goed passend zijn in de tuin van de kerk. Wel gaf de commissie nog de suggestie om de hoekpenanten niet in een gele, maar in roodbruine steen uit te voeren.
Ontwerp Mariakapel
Gerealiseerde Mariakapel.
20 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
21
Hoofdstuk 4 Op weg naar de Omgevingswet MOOIWAARTS MOOIWAARTS
Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit
4.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen. Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliteren te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen. De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering. Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI Noord-Holland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het
toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie. 4.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI NoordHolland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd. In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt: 1. 2. 3. 4.
Voor en door mensen Publieke en private belangen Zorg voor cultureel erfgoed Zorg voor goede omgevingskwaliteit bestaande leefomgeving 5. Zorg voor goede omgevingskwaliteit nieuwe initiatieven 6. Doelen voor goede omgevingskwaliteit 7. Gebiedsgerichte kwaliteiten 8. Vergunningenstelsel 9. Interpretatie van open regels en beleidsregels 10. Per saldo meer waarde bij buitenplanse initiatieven De principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt.
22 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
23
Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werkproces, het omgevingsplan en de omgevingsvisie. In elk veld kunnen door de gemeente zelf instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente. Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteitsstelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www. mooinoord-holland.nl. 4.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumenten- en de welstandscommissie. In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit enkele deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her)ontwikkelingsgebieden of
bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr. 3, p. 382). In 2018 wil MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder werken aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. Zo’n brede commissie heeft deskundigheid in huis over verschillende aspecten van omgevingskwaliteit zoals erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte en is in staat is om complexe afwegingen te maken op deze aspecten. In maart 2018 organiseren we met ondersteuning van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en bureau Over Morgen de expertmeeting ‘Wie adviseert over goede omgevingskwaliteit’. Naar aanleiding daarvan werken we samen met geïnteresseerde gemeenten scenario’s uit die verschillende vormen van betrokkenheid van de adviescommissies tonen. We nodigen ook uw gemeente van harte uit om aan te haken bij dit project.
24 WELSTANDSCOMMISSIE OPMEER JAARVERSLAG 2017
25
Hoofdstuk 5 Evaluatie en aanbevelingen 5.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 11 oktober 2018 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2017. De belangrijkste uitkomsten zijn: De behandelingen in een keer afgehandeld was in 2017 ten opzichte van de jaren 2015 en 2016 en ten opzichte van andere gemeenten bijzonder laag. Een verklaring hiervoor is vooralsnog niet duidelijk. Uitgezocht zal worden of er mogelijk een foutje is geslopen in de statistiek zoals die uit het administratiesysteem rolt. In een keer akkoord (incl op hoofdlijnen en met kleine tenzij) zou normaal gesproken in de orde van 50 a 60 procent moeten zijn. Dit is ook zo bij de andere Westfriese gemeenten waar deze commissie opereert. De wethouder en de commissie willen graag dat het aantal eerste behandelingen weer hoger wordt. Als de oorzaak goed duidelijk is komt de commissie hierop terug. Voorts zal nog verder worden gesproken tussen de commissie en de gemeente hoe de commissie de planologische aspecten bij de beoordeling kan betrekken. De wettelijke taak is het welstandsadvies, maar hoe ontwikkelt zich dat in de aanloop naar de omgevingswet. De wethouder verwacht geen majeure wijzigingen met de nieuwe wet. De commissie betoogt dat meer constructieve en integrale advisering de ruimtelijke kwaliteit en het maatschappelijk draagvlak voor de advisering kan doen toenemen.
5.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit de ervaringen en inzichten doet de Welstandscommissie Opmeer nog de volgende aanbevelingen: • Organiseer in uw gemeente een maatschappelijk debat over de maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit. Wat verstaan burgers, ondernemers, bestuurders, maatschappelijke organisaties en deskundigen hieronder? Wat vindt men belangrijk? • Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit. • Bespreek de tien principes voor een omgevingsplan op kwaliteit en werk ze uit voor uw gemeente, als een ‘programma van eisen’ voor het omgevingsplan. • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten.
5.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstandscommissie Opmeer, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellende uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.
26
Colofon Auteur Kim Zweerink, coördinator Welstandscommissie Opmeer Renee Stroomer Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Marlous Ruiter, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, oktober 2018
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl