1
COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
2 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
“Mijn ervaringen met de commissie waren voor zowel het IKC in Hippolytushoef en het IKC in Schagen zeer positief. Vanuit de door de architect voorgestelde visie op de ontwerpopgave, zijn beide plannen beoordeeld. Het getuigt van vakmanschap en scherpte bij de commissie om dat, binnen de korte tijd die voor het collegiaal overleg was ingepland, te doen. Vanuit deze visie werden de pijnpuntjes die nog in het ontwerp zaten bloot gelegd. Mede door de aanwijzingen van de commissie is het ontwerp voor beide projecten naar mijn mening verbeterd. Collegiaal overleg, zoals het bedoeld is.� Erik van Wel, partner BRTArchitecten
3
Voorwoord Vanaf het tweede kwartaal van 2019 werkt de Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Schagen (CRK) met een aangepaste Reisgids voor Ruimtelijke Kwaliteit. De gids “biedt ons een goede koers richting invoering van de omgevingswet en bruikbare handvatten voor een kwaliteitsdialoog en kader voor advisering van bouwplannen”*. De CRK kan goed werken met de Reisgids 2019. Regelmatig (3-maandelijks) wordt, sinds de vaststelling ervan, teruggekoppeld met de wethouder. Dit voortgangsoverleg wordt als waardevol ervaren. Het is de bedoeling, dat dit overleg ook in 2020 op deze wijze wordt voortgezet. Tweewekelijks vindt een inloopspreekuur plaats. Dit spreekuur biedt de ruimte aan aanvrager, casemanager en gemandateerd architect om van gedachten te wisselen over (bouw)plannen. De ervaringen in 2019 zijn positief. Er wordt regelmatig van dit laagdrempelige overleg gebruik gemaakt.
In 2019 heeft de CRK afscheid moeten nemen van Nelleke Domburg (burgerlid), Jan Blaauw (casemanager) en Mariette Bruin (coördinator CRK). Allen hebben gedurende een lange periode hun waardevolle inbreng geleverd aan de CRK. Zij zijn inmiddels op een prima wijze opgevolgd door Eveline van Iterson (burgerlid), Hamza Akgün (casemanager) en Sebas Baggelaar (coördinator CRK). “Samen werken aan geluk” is sinds een aantal jaren een belangrijk credo van de gemeente. De CRK hoopt hieraan een bijdrage te leveren door het op positieve wijze voeren van een dialoog over ruimtelijke kwaliteit bij de totstandkoming van (bouw)plannen. Ir. Robbert Jan Wijntjes Voorzitter CRK Schagen
Zeer regelmatig wordt door de stedenbouwkundige van de gemeente (Sven van Nieuwenhoven) een inbreng geleverd. De CRK wordt in een vroegtijdig stadium betrokken bij de planontwikkelingen. Daarnaast vindt op heldere en gestructureerde wijze een regelmatige update plaats over ruimtelijke ontwikkelingen in de diverse deelgebieden van de gemeente. De CRK sprak de wens uit, om in 2020 gestructureerder samen te werken met de Monumentencommissie. Met de gemeente is in december 2019 de afspraak gemaakt dat hier in het voorjaar van 2020 nader vorm aan zal worden gegeven.
*(tekst wethouder Jelle Beemsterboer namens het college van burgemeester en wethouders maart 2019)
4 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
7
BIJZONDER/GROOT PLAN Delftweg 15 Tuitjenhorn
8
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
10
MONUMENT OF HERBESTEMMING Hotel Igesz, Markt 44 Schagen
16
3.
Uw adviezen in 2019
18
KLEIN PLAN Hofstraat 54, Schagen
22
4. Evaluatie en aanbevelingen
24
HOE IS HET MET Wijkvereniging Groeneweg, Iepenlaan 56, Schagen Colofon
26 28
6 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie. 1.1 Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft.
1.2 Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken. 1.3 Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen is echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie.
7
1.4 Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissies kunnen vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Uw gemeente bereidt zich al voor op het nieuwe adviesstelsel. Het afgelopen jaar hebben wij hier met vertegenwoordigers van uw gemeente regelmatig over gesproken. Wij hebben begrepen dat de voorlopige inzet van de gemeente is om de onafhankelijke advisering door de gemeentelijke adviescommissie beleidsneutraal in te vullen op basis van de huidige advisering voor cultureel erfgoed en welstand/ruimtelijke kwaliteit.
1.5 De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 8 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN PROJECT JAARVERSLAGBIJZONDER/GROOT 2019 PLAN
TUITJENHORN
Laan 17 Ontwikkelingen zoals het plan voor 60 woningen aan de Delftweg in Tuitjenhorn weerspiegelen de actuele woningbouwopgave. Ze hebben een grote impact op de aangrenzende dorpsomgeving en het polderlandschap. Het beeldkwaliteitsplan “Het Nieuwe Glas” dat in samenwerking met de gemeente voor dit gebied is opgesteld, beoogt een goede aansluiting op de omgeving, dient ter inspiratie voor initiatiefnemer en architect en geeft identiteit aan de nieuwe kleine woonbuurt. Voor de CRK was dit, naast de Reisgids voor Ruimtelijke Kwaliteit haar toetsingskader. Het beeldkwaliteitsplan stelde voor om de locatie bijna volledig te bebouwen met verwijzingen naar de vroegere glastuinbouwkassen, om een karakteristiek licht en luchtig beeld te krijgen. In de eerste behandeling gaven de initiatiefnemer en de architect samen met de gemeentelijke stedenbouwkundige een toelichting. Het woningbouwprogramma werd naar analogie van een tuinderijcomplex verdeeld in een geometrisch patroon met per kavel een eigen type woning. Het grootste deel van de woningen heeft eenvoudige zadeldaken met licht gekleurde leien of beplating met zink-look. De daken zijn doorgezet over een deel van de gevels en roepen het beeld op van de voormalige kassen. Houten gevels en zinken daken van een aantal vrijstaande woningen refereren aan de bijbehorende schuren. Een cluster met twee-onder-één-kap woningen werd aanvankelijk voorgesteld in metselwerk met dakpannen. Deze moesten refereren aan “tuinderswoningen”, zoals deze ooit op de tuinbouwkavels aanwezig waren. In de dialoog tussen initiatiefnemer, architect en de commissie werden de marktvraag en de helderheid en afleesbaarheid van het concept tegen elkaar afgewogen. In de uiteindelijke uitvoering is een balans gevonden door één van de twee-onder-één-kap-woningen uit te voeren in een afwijkend volume, gemetselde gevels en pannen dak in de zichtlijn van de toegangsweg. De stapsgewijze invulling door de initiatiefnemer van architectuur tot en met materialisering was een positieve ontwikkeling. Stedenbouwkundige inbedding en open dialoog over zowel de ruimtelijke kwaliteit als de woningbehoefte hebben in de ogen van de commissie geleid tot een goed proces, maatwerk en een positief advies over dit plan.
9
Delftweg 15, Tuitjenhorn. Beeld: Zeeman Vastgoed
10 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Schagen. Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Ir. Robbert Jan Wijntjes Stedenbouwkundige en sinds juli 2018 voorzitter van de commissie. Hij heeft als ervaren stedenbouwkundige de supervisie gehad over grote uitbreidingsplannen en heeft diverse participatie- en herstructureringsprojecten begeleid in dorpen, steden en het landelijk gebied.
Paul Kramer Architect met een architectenbureau in Zaandam is architect-secretaris in de commissie. Historische- en moderne houtbouw hebben een speciaal plekje in zijn hart. Hij geeft daarnaast les en heeft, zowel in de rol van architect als van voorzitter, zitting gehad in diverse ruimtelijke adviescommissies.
Eddo Carels Is sinds juli 2016 architect-lid van de commissie. Als architect, sinds 2005 bij zijn bureau caas architecten, kende hij de welstand vooral van “de andere kant van de tafel� wanneer hij zijn plan kwam toelichten. Hij vindt het belangrijk om het vak van architect breder uit te oefenen.
11
Nelleke Domburg Was tot juni 2019 als burgerlid betrokken bij de commissie van Schagen. Zij heeft jarenlang gewerkt als onderzoeker en adviseur op het gebied van ruimtelijke- en milieuvraagstukken. In de voormalige gemeente Harenkarspel is ze als raadslid ook lid geweest van de commissie ruimtelijke zaken. Omdat zij inwoner van de gemeente is kan zij haar lokale en inhoudelijke kennis goed gebruiken als burgerlid van de CRK
Eveline van Iterson Is vanaf september 2019 als burgerlid betrokken bij de CRK Schagen. Eveline is docent in de vakken Beeldende Vorming en Nederlands. Vanuit de studie Beeldende Vorming ontwikkelde zij een grote interesse voor architectuur. Als inwoner van Schagen kijkt zij altijd met belangstelling naar nieuwe grootschalige en kleinschalige bouwprojecten in de gemeente.
De commissie werd ondersteund door:
Mariette Bruin
Sebas Baggelaar
CommissiecoĂśrdinator MOOI Noord-Holland
CommissiecoĂśrdinator MOOI Noord-Holland (vanaf juli 2019)
Jan Blaauw
Hamza AkgĂźn
Casemanager gemeente Schagen (tot medio november 2019)
Casemanager gemeente Schagen
12 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
2.2 Werkwijze De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. Bij de grotere plannen is de stedenbouwkundig medewerker van de gemeente aanwezig om de commissie te informeren. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke casemanager zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de casemanager en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadviezen Veel plannen werden in de afgelopen jaren pas in het stadium van de vergunningverlening aan de commis-
sie voorgelegd. Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. De architect-secretaris van de adviescommissie is gemandateerd voor het behandelen van de kleine plannen. Als er plannen zijn, waarvan mag worden aangenomen dat deze onder verantwoording van de gemandateerde commissie kunnen worden afgedaan, worden deze door de gemachtigde digitaal behandeld. De casemanager van de gemeente legt kleine plannen voor, zoals verbouwingen, dakkapellen, schuttingen en kleine wijzigingen in eerdere aanvragen. Eventueel kunnen plannen door de gemandateerde van de commissie aangehouden worden en in de voltallige commissie behandeld worden. Stedenbouwkundig vooroverleg en inloopspreekuur Het vooroverleg met de stedenbouwkundige, Sven van Nieuwenhoven, is dit jaar inhoudelijk in betekenis toegenomen en wordt als positief ervaren. Ook het inloopspreekuur voorafgaand aan de vergadering, met het gemandateerde lid van de commissie, werkt positief. Initiatiefnemers, architecten en projectontwikkelaars kunnen een afspraak maken voor een collegiaal overleg met de architect-secretaris om in een heel vroeg stadium een schetsontwerp voor te leggen. Het inloopspreekuur werkt ook als een snel en informeel overleg tussen de gemandateerde en de
13
“We hebben in de Gemeente Schagen de laatste tijd te maken gehad met veel veranderingen in beleid. De commissie en de gemeente hebben deze veranderingen en de daar bij horende nieuwe verantwoordelijkheden in een goede samenwerking opgepakt. Als gemeente zijn we tevreden over de prettige samenwerking en het functioneren van de commissie.” Hamza Akgün, casemanager bouwzaken, gemeente Schagen
casemanagers, waardoor de laatsten gemotiveerd de aanvragers van dienst kunnen zijn. Monumentenbeleid De gemeente Schagen heeft een eigen Erfgoedcommissie. In 2019 heeft de Erfgoedcommissie de commissievergaderingen van de CRK niet bijgewoond met een afgevaardigde. In plaats daarvan is afgesproken dat een afgevaardigde van de Erfgoedcommissie indien nodig tijdens de planbehandeling aanwezig is, wanneer een monumentenplan op de agenda van de CRK staat,. De bevindingen van de Erfgoedcommissie worden altijd bij een monumentenplan meegeleverd tijdens de vergaderingen van de CRK. Er wordt al enige tijd gesproken over de toekomst van de erfgoed- en welstandsadvisering en de mogelijkheden die MOOI Noord-Holland daarbij zou kunnen bieden. Er zijn tot dusver nog geen nadere definitieve afspraken gemaakt. Dit is bij het voortgangsoverleg in december 2019 met de wethouder als agendapunt genoteerd. Hierbij was Saskia Olivierse, Adviseur Erfgoed (Monumenten & Archeologie) aanwezig. Er is afgesproken dat er in het voorjaar van 2020
gezamenlijk en proefondervindelijk onderzocht zal worden welke werkwijze het meest geschikt wordt geacht voor een intensievere samenwerking. Afscheid Nelleke Domburg Begin juli eindigde de zittingstermijn van Nelleke als burgerlid van de commissie. De commissie heeft op plezierige wijze afscheid van haar genomen. Zij heeft zich met veel toewijding en betrokkenheid als burgerlid ingezet. De commissie dankt haar voor de goede samenwerking en wenst haar het allerbeste toe. Kennismaken met nieuw burgerlid: Eveline van Iterson In de maand september van 2019 viel mijn oog op een vacature bij de Gemeente Schagen; “Burgerlid gevraagd voor de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit”. Kwaliteit in de ruimtelijke omgeving is voor ons als inwoners van Schagen belangrijk. De kwaliteit van onze omgeving kan ervoor zorgen dat men een gevoel van geluk ervaart. Daarom is het belangrijk om bij alle nieuwe plannen deze kwaliteit te bewaken. Na een uitgebreide procedure mocht ik aantreden als burgerlid. Ik ben een kritische beschouwer
14 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
Gehele commissie
Commissie aan het werk
15
van architectuur en landschap en dus kan ik in deze commissie mijn hart ophalen. Het aantal bouwplannen dat de revue passeert is enorm. De opdrachtgever en architect of bouwkundig tekenaar krijgen alle ruimte om in de commissie hun plan toe te lichten. Elk plan wordt met hen zorgvuldig beschouwd en besproken. De beleidsnota en de Reisgids voor Ruimtelijke Kwaliteit bieden daarbij duidelijke kaders. De commissie heeft daarnaast ook oog voor details die misschien buiten deze kaders vallen. Soms moeten plannen vaker in de commissie worden besproken. Het uiteindelijke resultaat is een goed afgewogen plan dat onze omgevingskwaliteit ook voor de toekomst garandeert. Excursie en afscheid Jan Blaauw Eind november ging Jan Blaauw, na ruim 42 jaar werkzaam te zijn geweest in dienst van de gemeente Zijpe en Schagen, met pensioen. Als trouwe en altijd betrokken casemanager zal de CRK hem missen. De commissie heeft dit niet ongemerkt voorbij willen laten gaan en heeft op woensdag 6 november met een excursie en een gezellig samenzijn stilgestaan bij zijn vertrek. De commissie dankt hem voor zijn altijd loyale inzet voor de commissie. Tevens wenst zij zijn opvolger Hamza Akgün veel succes toe en hopen dat de prettige samenwerking wordt voortgezet. Afscheid Mariette Bruin Eind december nam Mariette Bruin, namens MOOI Noord-Holland coördinator, afscheid van de commissie. Zij was in deze functie 19 jaar werkzaam. Gedurende deze periode heeft zij een waardevolle bijdrage geleverd aan de commissie. Ze was betrokken en voelde zich verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de CRK. De commissie dankt haar hiervoor van harte.
2.3 Beoordelingskaders Er zijn meerdere gemeentelijke beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De Reisgids voor Ruimtelijke Kwaliteit, de welstandsnota die in 2016 door de gemeenteraad is vastgesteld en herzien in 2019, is het belangrijkste. Via deze link kunt u deze welstandsnota voor de gemeente Schagen inzien. Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in verschillende beeldkwaliteitsplannen (o.a. voor de ontwikkeling van nieuwe woonwijken in ’t Zand, Tuitjenhorn en Schagen). Daarnaast heeft de gemeente Schagen haar eigen erfgoedbeleid. Via deze link kunt u lezen welk erfgoedbeleid de gemeente Schagen voert. De beoordelingskaders worden door de commissie over het algemeen ervaren als goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die zij voert met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen.
16 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN PROJECT JAARVERSLAG 2019 MONUMENT OF HERBESTEMMING
SCHAGEN
Hotel Igesz
Markt 22
Aan de markt van Schagen staat het monumentale pand van Hotel Igesz, met daarachter, tot aan het Slot van Schagen, verschillende uitbreidingen van latere datum. Op deze zeer gevoelige plek is een plan voor een nieuw hotel in aanbouw. Het is een groot en ingrijpend plan voor de fijnmazige historische binnenstad van Schagen. Dit vraagt om grote zorgvuldigheid, maar het biedt ook een kans om dit gedeelte van het stadshart meer kwaliteit te geven. De commissie heeft over het monumentale gedeelte aan de Markt overleg met de monumentencommissie gevoerd. EĂŠn van de onderwerpen was daarbij hoe een nieuwe, moderne en hogere aanbouw van het pand achter het monument zou aansluiten op de bestaande kap aan de Markt. De plannen hebben in de overleggen met de commissie steeds meer gestalte gekregen. Er kwam meer verschil tussen het monument en de historiserende nieuwbouw aan de Hofstraat en aan het binnengebied enerzijds en het modernere lichtvoetige gebouw dat alle onderdelen verbindt anderzijds. Zo is een grote kap, die over alles heen was gelegd, verdwenen en vervangen door een teruggelegen bovenverdieping met een luifel. In de ogen van de commissie is deze oplossing minder verstorend en beter passend bij de binnenstad van Schagen. Het plan zal naar verwachting in de loop van 2020 gereed komen De commissie is nieuwsgierig naar het uiteindelijke eindresultaat en verwacht dat er met de uitvoering van dit plan een nieuw kwalitatief stuk in binnenstad ontstaat.
17
Markt 22, Schagen. Beeld: Sijnesael & van Wijck
18 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Wat wij u adviseerden in 2019 3.1 Cijfers De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen heeft in De cijfers zijn opvallend, maar voorzien. In 2019 is 2019 advies uitgebracht over 158 aanvragen voor doormiddel van de nieuwe Reisgids voor Ruimtelijke een omgevingsvergunning. In 2018 waren er 253 Kwaliteit begonnen met het werken met nieuwe uitgebrachte adviezen. Bij 40% van de aanvragen regimes. Zo is het Soepel Regime geïntroduceerd dat kon in één keer een positief advies gegeven worden. in de plaats kwam van het Reguliere Regime. Ook is Bij 26% van de planbehandelingen was de er in 2019 is ook sprake van minder bouwaanvragen initiatiefnemer of ontwerper aanwezig. Het aantal als gevolg van de stikstof en PFAS-problematiek. In 2019 heeft de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen 158 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 31 preadviezen was in 2019 19 gevallen ten opzichte betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen van 37 gevallen in 2018. nodig het totaalRuimtelijke aantal planbehandelingen 228. In 2019hadden, heeft dewas Commissie Kwaliteit Schagen 158 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 31 Het aantal nieuwe is met van ca 42 % gedaaldjaren. ten opzichte van met 2018.plannen Het aantal behandelingen daalde met betrekking haddenplannen op aanvragen voorgaande In verband die meerdere behandelingen ca 36 % ten opzichte van het vorige nodig hadden, was het totaal aantaljaar. planbehandelingen 228. Het aantal nieuwe plannen is met ca 42 % gedaald ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen daalde met Aantal planbehandelingen Tabel 1 ten opzichte van het vorige jaar. ca 36 % SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Tabel 1 Omgevingsvergunning 136 198 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN waarvan een monument 3 5 Omgevingsvergunning 136 198 waarvan nieuwbouw 63 108 waarvan een monument 3 5 waarvan verbouwing 70 85 waarvan nieuwbouw 63 108 Preadvies* 19 26 waarvan verbouwing 70 85 Reclameaanvraag 1 1 Preadvies* 19 26 Overige vergaderonderwerpen 2 3 Reclameaanvraag 1 1 Totaal 158 228 Overige vergaderonderwerpen 2 3
Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 37.Totaal 158 228
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 37.
Tabel 2planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Aantal SOORT AANVRAAG 2019 jaren Aantal planbehandelingen t.o.v. voorgaande Tabel 2 Nieuwe aanvragen 127 SOORT AANVRAAG 2019 Aanvragen van voorgaande jaren 31 Nieuwe aanvragen 127 Herhalingen 70 Aanvragen van voorgaande jaren 31 Totaal behandelingen 228 Herhalingen 70 Totaal behandelingen
2018
2017
220 2018 33 220 106 33 359 106
288 2017 37 288 198 37 523 198
359
523
2019
2018
2017
228 2019
359 2018
523 2017
228
Vorm van behandelingen Vorm Tabel 3 van behandelingen VERDELING AANVRAGEN Tabel 3 Totaal behandelingen VERDELING AANVRAGEN Gemandateerd behandeld Totaal behandelingen In de welstandscommissie
228
5%
359
14 %
523
10 %
Totaal
158
228
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 37.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 19 Tabel 2 SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
Nieuwe aanvragen
127
220
288
Aanvragen van voorgaande jaren
31
33
37
Herhalingen
70
106
198
Totaal behandelingen
228
359
523
2018
2017
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN
2019
Totaal behandelingen
228
359
523
Gemandateerd behandeld
5%
14 %
10 %
In de welstandscommissie behandeld
95 %
86 %
90 %
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4
ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen*
2019
2018
119
2017
219
288
Bij eerste behandeling akkoord
40 %
41 %
44 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
13 %
11 %
8%
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
13 %
11 %
11 %
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
5%
8%
13 %
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
14 %
17 %
11 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
14 %
12 %
13 %
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Op de gemeentepagina van Schagen op onze website zijn meer cijfers te vinden.
20 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
21
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. Het college is éénmaal contrair gegaan met het advies van de commissie. Het betrof een plan aan het Park de Horn 402. Op 13 maart 2019 oordeelde de commissie dat het plan voor een dakopbouw niet voldeed aan redelijke eisen van welstand. Op 6 april van dat jaar trad een wijziging van de welstandsnota Reisgids voor Ruimtelijke Kwaliteit in werking. Hierin werd het betreffende gebied aangeduid als een soepel welstandsniveau. Volgens deze wijziging dient het plan daarmee slechts te voldoen aan het bestemmingsplan om door de casemanager Bouwzaken te kunnen worden afgehandeld. Besloten is het plan volgens de nieuwe normen te behandelen. 3.3 Adviezen grote ruimtelijke plannen In 2019 zijn verschillende nieuwe ruimtelijke plannen in de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit aan de orde geweest. Zo heeft de commissie geadviseerd over de ruimtelijke invulling en het Beeldkwaliteitsplan voor de nieuw te bouwen woonwijk Remmerdel, een uitbreiding aan de noord-oostzijde van het dorp Warmenhuizen. Ook heeft de commissie gereageerd op de eerste schets-plannen voor de herinrichting van het gebied rondom het nieuwe winkelcentrum Waldervaart in het westen van Schagen. 3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. 3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over
alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www. steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente. • Op 3 september 2019 organiseerde het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland een Excursie Zonneweides. Deze excursie werd georganiseerd voor ambtenaren van de provincie en gemeenten uit Noord-Holland. Enkele ambtenaren hebben zich aangemeld voor de excursie Zonneweides te weten: Angelique van Wijk, raadslid; Pieter Houttuin, beleidsmedewerker Ruimtelijke Ordening; Ingo Kroon, raadslid; Bas Slijkerman, strategisch adviseur groen en ecologie; • Op 15 oktober 2019 organiseerde het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland een bijeenkomst Gebiedsbiografie en omgevingsvisie. Sprekers uit de (gemeentelijke) praktijk werden gevraagd hun kennis en ervaringen met betrekking tot de gebiedsbiografie te delen. Deze bijeenkomst is bezocht door Bas Slijkerman van de gemeente Schagen.
22 PROJECT KLEIN PLAN
SCHAGEN
Hofstraat 54 De split-levelbungalows aan de Hofstraat zijn een karakteristieke en bijzondere verschijning in het hart van Schagen; een typisch tijdbeeld uit de tweede helft van de vorige eeuw. Het bouwplan aan nummer 54 bestaat uit het toevoegen van een extra verdieping, kunstig gedraaid geplaatst boven een pand met hierin twee woningen. In een aantal gesprekken tussen aanvrager, ontwerper en de commissie heeft het plan zich steeds verder ontwikkeld. Het resultaat is een toevoeging die beter past bij de bestaande en kenmerkende architectuur. Zo werd besloten het oorspronkelijke metselwerk op de begane grond te behouden en te reinigen en de extra verdieping heeft een horizontale belijning met grote dakoverstekken en strookramen gekregen. De toevoeging sluit aan bij de lijnen uit het oorspronkelijk ontwerp, zonder de vormentaal en materialisering precies te kopiĂŤren. De commissie heeft waardering voor de stappen die tijdens de gesprekken zijn gemaakt en is van mening dat het proces een waardevolle toevoeging heeft opgeleverd, die de kwaliteiten van de bestaande woning respecteert. Alhoewel het hier in omvang een klein plan betreft, is de commissie enthousiast over de zorgvuldigheid, waarmee een mooie invulling is ontstaan.
23
Hofstraat 54, Schagen. Beeld: Mike de Groot
24 COMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT SCHAGEN JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 15 april 2020 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. De belangrijkste uitkomsten van dat gesprek zijn: 1. De gemeente Schagen zet de bestaande koers voort bij de voorbereidingen voor de omschakeling naar de Omgevingswet. De gemeente zit nu in het gespreksproces met een reeks inloopavonden. Ook wordt er ambtelijk gewerkt aan de omschakeling naar de nieuwe Gemeentelijke Adviescommissie. In Schagen speelt onder andere de wens om de welstand en erfgoedcommissie samen te voegen. De samenwerking tussen de twee commissie zal worden versterkt. Ook speelt de gedachte om in de toekomst de samenwerking tussen de gemeenten Schagen, Den Helder en Hollands Kroon te versterken, waarbij de bemensing en de administratie worden samengevoegd voor een efficiëntere invulling. Van belang hierbij is dat de unieke identiteit van Schagen gewaarborgd blijft en dat de continuïteit van het ruimtelijke beleid gewaarborgd blijft. 2. In 2019 heeft een experiment met de omgevingstafel plaatsgevonden. De CRK was aan de tafel door een afgevaardigde vertegenwoordigd. De commissie heeft het dossier ruim op tijd ontvangen en er is vooraf besproken waar de ruimte was om de bewegen. Het wordt algemeen als succesvol ervaren, maar het is niet geschikt als vervanging van de CRK. 3. De samenwerking tussen de gemeente en de CRK wordt door iedereen als positief ervaren. De
CRK sluit aan bij hoe de gemeente denkt vanuit de geluksfilosofie en geluksgedachte en haakt goed aan op verschillende processen. Periodiek contact tussen wethouder en de CRK wordt als positief ervaren. 4.2 Overige aanbevelingen door de commissie De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen doet - vanuit haar ervaringen en inzichten - nog de volgende aanbevelingen: • Continueer de dialoog over ruimtelijke kwaliteit, zoals die in 2019 al nader is versterkt; • Betrek de CRK tijdig bij het voeren van het debat over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn; • In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. Begin 2020 bracht MOOI Noord-Holland samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in de gemeente Schagen al begonnen. Wij bevelen u aan begin 2020 met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die
25
aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten. 4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Schagen adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
26 PROJECT HOE IS HET MET?
SCHAGEN
Wijkvereniging Groeneweg Iepenlaan 56 De wijkvereniging Groeneweg was al jaren toe aan een nieuw gebouw. Met een nieuw wijkcentrum komt er adequate vervanging voor het huidige - sterk verouderde - wijkgebouw De Groene Schakel aan de A. Mauvestraat. Er komt nieuwbouw op een in het oog springende locatie aan de Iepenlaan. De eerste aanvraag bij de commissie voor dit nieuwe gebouw bestond uit een sober plan van één laag met een plat dak, een aantal gevelopeningen en een rondgaand boeideel. De commissie wilde het plan echter meer ambitie meegeven en stelde voor om met de architect in overleg te gaan. Er werden daarop twee nieuwe varianten voorgelegd. De commissie koos hieruit de variant die zij het meest vond passen in de omgeving, met twee lessenaarsdaken waar zonnepanelen op geplaatst kunnen worden. De entree heeft een accent gekregen en een logo boven de entreedeur is mooi ingepast in het ontwerp. Op 2 november 2019 vond de officiële opening plaats in het bijzijn van de betrokken wethouder, gevolgd door een inloopmiddag voor alle leden en buurtbewoners. Hier kon iedereen kennis maken met het nieuwe wijkgebouw. Bezoekers waren zichtbaar verrast en enthousiast over de ruimte en sfeer in het nieuwe onderkomen van de Wijkvereniging. Door de inzet van alle partijen, alsook de vele vrijwilligers van het Wijkcentrum, is hier een gebouw ontstaan dat voor de vereniging, de gebruikers en de inwoners van Schagen een positieve bijdrage levert aan de sociale cohesie in de gemeente.
Iepenlaan 56, Schagen. Beeld: CRK Schagen
27
Iepenlaan 56, Schagen. Beeld: Ronald van Hek Architect
28
Colofon Auteur Sebas Baggelaar, coördinator Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Leden Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen Fotografie Eddo Carels, architectlid Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Schagen Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, november 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh