Jaarverslag Waterland 2017 | MOOI Noord-Holland

1

MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

2 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Waterlandse Zeedijk in Uitdam

3

Voorwoord Droge voeten in Waterland Het afgelopen jaar was er veel aandacht voor alle aspecten van de waterveiligheid in Waterland. Er waren plannen voor individuele nieuwbouwwoningen aan de voet van historische dijken aan het Markermeer. De vraag was of zij historiserend, dan wel vernieuwend vormgegeven worden. In beide gevallen vraagt het een extra inspanning van de initiatiefnemers omdat de schaal en vormgeving moet blijven passen bij de historische context van deze linten onder aan de dijk. Zo blijft het karakteristieke beeld van de voormalige zeedijk behouden.

De dijkverzwaring brengt de discussie met zich mee over de vormgeving en materiaalkeuze van de verbreding of verhoging. Het gaat erom de continuïteit van de dijk te benadrukken en om de nieuwe uitlaten, damwanden en dergelijke vorm te geven op een manier die past bij het robuuste landschap van de dijk.

Bij Marken zagen we de studie naar de dijkverzwaring en de keuzes die daarbij voorliggen – in hoeverre houd je vast aan de oude bedijking? Het blijkt dat je daar doorbouwt op een dynamische kustlijn. In de loop der eeuwen zijn de dijken namelijk telkens verschoven en deze dijkverzwaring voegt daar een nieuw hoofdstuk aan toe.

Bij de stedenbouwkundige modellen voor het Gageriet In Monnickendam zien we een nieuw type benadering van de waterveiligheid. In het plan moet rekening worden gehouden met een fluctuerend waterpeil. Het water in het Markermeer en de Gouwzee kan namelijk in de nabije toekomst bij grote pieken in de regenval flink hoog komen te staan. Het Galgeriet is buitendijks en is daar kwetsbaar voor. Het optillen van de woonbebouwing door er half verdiept parkeren onder aan te brengen is een strategie om daar mee om te gaan. Zo behoud je ruim zicht op het water – je zit niet achter een dijk - en beperk je eventuele schade in geval van hoog water.

Zo is het afgelopen jaar het hele spectrum van de waterveiligheid in de commissie aan de orde geweest. Waterland heeft zijn naam eer aan gedaan!

4 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Impressie nieuwbouw Uitdammer Dorpsstraat 17

5

Inhoud 1.

Waterland, duurzaam en waterbewust

6

2.

Monumenten- en Welstandscommissie Waterland

8

BIJZONDER PLAN: Landelijk bouwen

14

3.

Adviezen; cijfers en effecten

16

GROOT PLAN: Dijkbebouwing in Waterland

24

4. Beoordelingskaders

26

MONUMENT OF HERBESTEMMING: Ensemble waarde

30

5.

Op weg naar de Omgevingswet

32

6.

KLEIN PLANNEN 2017

36

Conclusies en aanbevelingen

38

Colofon

40

6 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE ALKMAAR JAARVERSLAG 2016

Kader ruimtelijke kwaliteit dijkversterking Marken

Brainstormen over de nieuwe nota

7

Hoofdstuk 1 Waterland, duurzaam en waterbewust Omgevingskwaliteit in uw gemeente In dit jaarverslag vertellen we hoe de advisering door de Monumenten- en Welstandscommissie Waterland in 2017 is verlopen en bespreken we de hoofdlijnen uit projecten waar we als commissie en organisatie aan werken. We gaan ook in op de rol van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering in de komende Omgevingswet. In dit eerste hoofdstuk beginnen we met het thema duurzaamheid en waterbewust.

Al eeuwenlang beschermen de Markermeerdijken tussen Hoorn en Amsterdam het achterland tegen overstromingen. Een landelijke toetsing heeft aangetoond dat een groot deel van de Markermeerdijken niet meer voldoet aan de wettelijke veiligheidsnorm.

Marken boven Water In 2017 is de commissie bij een aantal projecten betreffende versterking van de dijken betrokken geweest. Het rapport Marken boven Water heeft een catalogus opgesteld waarbij zowel de bestaande als nieuwe woningen op het eiland bestand worden gemaakt tegen het water. Er is een basis typologie ontwikkeld die passend is voor Marken waarbij duurzaam, energie neutraal en waterbewust van belang zijn.

Dijkversterking Marken Ook is het ‘Kader ruimtelijke kwaliteit dijkversterking Marken’ opgesteld en met de commissie besproken. Het kader moet zowel een handreiking als een toetsingskader bieden.

De opgave is de omringdijk te ontwikkelen, en de ambitie is de dijkversterking zodanig uit te werken dat deze Marken tegelijkertijd tot een nog interessantere plek maakt om te wonen, werken en te vertoeven.

Alliantie Markeerdijken Miranda Reitsma is aanwezig geweest bij het samenstellen van de ‘Rapportage cultuurhistorie versterking Markermeerdijken’.

Hierin wordt het gevolg van de ambitie om de dijken te versterken toegelicht en mede wordt getoetst of de versterking de monumentale waarden van de dijken aantast.

Nota uiterlijk van Bouwwerken Waterland 2018 Duurzaamheid en energietransitie kunnen van grote invloed zijn op het uiterlijk van bouwwerken en daarmee ook van invloed op ruimtelijke kwaliteit. Met name in de beschermde stads- en dorpsgezichten lijken deze belangen soms strijdig.

In het kader van de samenstelling van de nieuwe nota is door de gemeente Waterland in november een bijeenkomst georganiseerd voor betrokkenen en geïnteresseerden. Centrale vraag van deze bijeenkomst was: “Hoe gaan we om met het verduurzamen van gebouwen in relatie tot het uiterlijk van onze gebouwde omgeving en erfgoed?”

8 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Hoofdstuk 2 Commissie 2.1 De rol van de commissie De Monumenten- en Welstandscommissie adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de voorgelegde bouwplannen op basis van het gemeentelijk beleid (zie hoofdstuk 4 Beoordelingskaders). Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek. De commissie weegt in haar advisering af of het plan bijvoorbeeld ook sociale, duurzame of gebruikskwaliteiten met zich meebrengt. In de afweging spelen zowel publieke als private belangen. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van deze publieke en private belangen, door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken met

de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed.

Hiermee zetten we in op de ontwikkeling die door de Omgevingswet wordt aangejaagd; namelijk de overstap van sectorale welstandsen monumentencommissies naar brede adviescommissies met meerdere vormen van deskundigheid (zoals landschap, stedenbouw, architectuur, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie en monumenten).

Klankbord ruimtelijke ontwikkelingen De Monumenten- en Welstandscommissie Waterland adviseert uw gemeente ook over omgevingskwaliteit in brede zin en wordt ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteit plannen en cultuurhistorische opgaven.

Ir. Miranda Reitsma Stedenbouwkundig adviseur en voorzitter van de commissie. Zij is directeur / eigenaar van bureau Reitsma Stedebouw en was van 2007 tot 2011 Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Noord- Holland. Op dit moment is zij, onder andere kwaliteitsadviseur voor de Hoeksche Waard en voorzitter van de Stichting Polderlab die kijkt naar herijking van de IJsselmeerpolders. Sinds 2012 is zij als voorzitter verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.

Ing. Nico Zimmermann Directeur/eigenaar van ITZ-Architecten b.v. Daarnaast is hij actief als adviseur vormgeving voor de Provincie Noord- Holland en in die hoedanigheid betrokken bij multidisciplinair overleg met betrekking tot het realiseren van grote infrastructurele projecten. Hij is bestuurslid van KIVI afdeling bouw. Ook is hij auteur en redactielid van het architectuurtijdschrift FORUM (tot eind 2016) en Jellema Hogere Bouwkunde, het Nederlandse standaardwerk voor bouwkundigen. Sinds 2007 is hij als architect en als monumentendeskundige verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.

Ing. Arie Boezaard Werkte als restauratietekenaar aan het restauratieproject Amstelhof, nu Hermitage. Hij is werkzaam geweest als projectleider stadsvernieuwing en later hoofd bureau Erfgoed van de gemeente Hoorn. Sinds 2012 is hij als monumentendeskundige verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.

9

Joost Buchner Werkte als architect voor diverse bureaus en was hoofd van het bureau Bouwkunde, Stadsontwikkeling en VVH te Hoorn. Ook is hij bestuurslid van het Architectuurcentrum Hoorn en auteur van de Architectuurgids Hoorn. Hij is als monumentendeskundige verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies.

Sjef Kwakman Zelfstandig architect en als in de commissie aanwezig namens de Vereniging Oud Broek in Waterland. Hij heeft ervaring met het ontwerpen en begeleiden van bouwprojecten en historische stads- en dorpskernen. Hij is tevens werkzaam als docent architectuur en stedenbouw aan de TU- Delft. Sinds 2013 is hij als burgerlid verbonden aan de Monumenten en Welstandscommissie Waterland.

Rinus Blok Bouwkundige en in de commissie aanwezig namens de Vereniging Oud Monnickendam. Hij is werkzaam bij de afdeling vastgoed van een woonstichting in Amsterdam. Hij begeleid daar onderhoudsprojecten o.a. aan monumentale panden. Sinds 2016 is hij als burgerlid verbonden aan de Monumenten en Welstandscommissie Waterland.

De commissie wordt ondersteund door: Willy Meekes architectuurhistoricus en commissiecoรถrdinator Mooi Noord-Holland

Sybren Bruinsma, coรถrdinator bouw- en woningtoezicht gemeente Waterland

Marieke Leeverink plantoelichter Beschermde stads- en dorpsgezichten en monumenten gemeente Waterland

10 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Beeldkwaliteitsplan kern Broek in Waterland

11

2.2 Werkwijze De Monumenten- en Welstandscommissie Waterland komt op de maandagmiddag in de even weken van het jaar in Monnickendam bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een goede gespreksomgeving waar iedereen aan bod komt in het gesprek over omgevingskwaliteit. De plannen worden digitaal gepresenteerd door de plantoelichters van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. Bij de grotere plannen schuift de stedenbouwkundige of de projectleider van de gemeente aan en informeert de commissie. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium.

De vergaderdata zijn te vinden op de speciale gemeentepagina van Waterland op www.mooinoord-holland.nl/gemeenten Opstellen van adviezen De commissie motiveert haar adviezen op basis van de geldende beoordelingskaders van het gebied (welstandsnota, beeldkwaliteitsplan etc.). Van elke planbehandeling stelt de commissiecoördinator, onder de verantwoordelijkheid van voorzitter, een advies op. Van belang is dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig vakjargon. De plantoelichters zorgen voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden.

Planregistratiesysteem De vergaderingen worden gepland en de adviezen worden gerubriceerd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem genaamd CorSys. Zowel de commissiecoördinator als de plantoelichter en de gemandateerde architectleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde

de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Momenteel wordt een nieuw verbeterd systeem voorbereid om de overstap naar volledig digitaal werken te kunnen maken. In 2018 zal dit nieuwe systeem in werking gaan onder de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). De gemeenten kunnen hier optimaal gebruik van maken ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.

Preadvies De commissie gaat bij grote, ingewikkelde of voorbeeld stellende bouwplannen graag al vóór de vergunningaanvraag in gesprek met de initiatiefnemer om de mogelijkheden en de kans op meerwaarde te verkennen. Dat gebeurt binnen een zogenoemd preadvies. De kosten voor een preadvies wordt bij de uiteindelijke vergunningaanvraag verrekend met de legeskosten. De planbehandeling verloopt dan namelijk een stuk sneller.

Kleine commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. ‘Kleine’ plannen uit het regulier welstandsgebied worden in mandaat door Nico Zimmermann afgehandeld. Bij zogenaamde kleine plannen gelegen in het bijzonder welstandsgebied en bij ‘kleine’ monumentenaanvragen is ook Arie Boezaard aanwezig.

2.3 Contacten en activiteiten in de gemeente Te gast bij Met name de monumentendeskundige en de burgerleden van de commissie gaan vaak op de locatie zelf kijken. Zo zijn ze een aantal maal in Broek in Waterland geweest. In de historische kern Broek in Waterland overheerst de kenmerkende houtbouw het karakteristieke dorpsbeeld. Woningen zijn met hun voorgevel naar de straat gericht, waarbij de houten

12 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Havenrak, Broek in Waterland

13

topgevels zijn versierd met ornamenten uit verschillende stijlperioden. Er is overleg geweest met eigenaren van monumentale houten huizen aan het Havenrak en het Zuideinde 10. Met de eigenaar van een woning aan de Laan is uitvoerig gesproken over zijn recent geschilderde houten woning. De bestaande kleur donkerblauw/groen werd gewijzigd in een lichtblauwe tint. In het dorp heeft de kleur ‘Broeker grijs’ de overhand maar aan de Laan hebben panden allerlei kleuren.

De afgevaardigden van de commissie waren hier van mening dat de gebruikte kleur niet passend was bij de architectuur van de woning en in de omgeving. Ook in Watergang is met eigenaren van het monumentale pand aan de Dorpsstraat 15 gesproken over gevelwijzigingen bij de aangebouwde stal.

Overleg met Op 26 juni heeft de jaarlijkse evaluatie over het jaar 2016 met de wethouders plaats gevonden.

De actualisatie van de welstandsnota werd besproken waarin de duurzaamheidsopgave een grote rol gaat spelen en ook kwamen de actuele ontwikkelingen zoals bij het Galgeriet ter sprake.

Op 9 oktober heeft MOOI Noord- Holland overleg gehad met mevrouw Bromet in verband met het samenstellen van de ‘duurzame’ welstandsnota. Naar aanleiding hiervan is een participatie bijeenkomst ‘op weg naar een duurzame welstandsnota’ georganiseerd waarbij, onder andere Miranda Reitsma aanwezig was.

Eind november werd de ontwikkeling rondom de herinrichting van het haven en het industriegebied Galgeriet door de opstellers van de verkenning en de projectleider van de gemeente aan de commissie voorgelegd. Het gebied krijgt een gemengde bestemming voor wonen en bedrijven.

De heer Koldeweij, stedenbouwkundige van de gemeente, de landschapsontwerpers, de projectleider van de Provincie Noord- Holland, een lid van de Dorpsraad en een inwoner/ belangstellende waren aanwezig bij de behandeling van het Beeldkwaliteitsplan kern Broek in Waterland. Uitgangspunt van het plan is de bereikbaarheid, de doorstroom en de verkeersveiligheid van Broek in Waterland te verbeteren.

De gebouwbeheerder van de gemeente is aanwezig geweest voor overleg over het vervangen van de dakbedekking van een bedrijfsgebouw aan het Galgeriet.

De heer Koldeweij is ook aanwezig geweest bij het overleg over een kleinschalige ontwikkeling in de tweede lijnbebouwing aan de Uitdammer Dorpsstraat in Zuiderwoude.

Medewerkers van de gemeente hebben een plan voor een appartementengebouw aan de Buurterstraat in Marken voorgelegd om de haalbaarheid van de aanvraag te toetsen.

14 PROJECT BIJZONDER PLAN

ZUIDERWOUDE

Landelijk bouwen Landelijke uitstraling aan de Zeedijk Op een spectaculaire locatie wordt een eenlaagse woning met zadeldak gesloopt. Er wordt een ontwerp voorgelegd dat voor de commissie meteen voldoende overtuigend is, de woning zal zich op passende wijze voegen in de landelijke omgeving.

Drie maanden later wordt er echter een nieuw ontwerp voorgelegd waar de commissie bezwaar tegen maakt. Het ontwerp wordt wederom getoetst aan de gebiedsgerichte criteria voor het Landelijk gebied waarin staat dat het ontwerp bijzondere, op de plek toegesneden eigen architectonische kwaliteiten, afgeleid van gebiedseigen kenmerken dient te hebben. Het ontwerp, dat door de commissie niet passend in de omgeving wordt gevonden laat een ‘stadse’ woning met tuitgevel en oortjes zien met in de beide dakvlakken drie dakkapellen en gevelopeningen voorzien van luiken. Naar aanleiding van een aantal schetsmatige sessies met de architect wordt het ontwerp op meerdere punten aangepast: de topgevel en de gevels van de bovenverdieping krijgen een houten gevelbekleding tot aan de rollaag boven de kozijnen, de luiken zijn uit het ontwerp gehaald, de hoogte van de kozijnen is aangepast en de dakkapellen komen hoger in het dakvlak te liggen. Uiteindelijk wordt ‘de landelijkheid’ voldoende benadrukt en voldoet het ontwerp aan redelijke eisen van welstand.

15

Eerste ontwerp Zeedijk 13

Laatste ontwerp Zeedijk 13

16 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Hoofdstuk 3 Adviezen; cijfers en effecten 3.1 Cijfers De Monumenten en Welstandscommissie Waterland heeft in 2017 advies uitgebracht over 115 nieuwe aanvragen voor een omgevingsvergunning. Er werden 37 plannen in de vooroverleg fase behandeld. Voor 6 plannen werd een negatief advies afgegeven.

Door de gemandateerde en in aanwezigheid van de monumenten-deskundige werd bij 58% van het totaal planbehandelingen een advies afgegeven. Er werden 56 erfgoedaanvragen aan de commissie voorgelegd.

Bij 65% van het totaal aantal behandelingen is een initiatiefnemer of ontwerper aanwezig geweest. Zo is een vertegenwoordiger van de Vereniging Oud Marken als toehoorder aanwezig gewest bij de planbehandeling van de Kerkbuurt 144 en de Kets 40 op Marken.

Het aantal preadviezen was in 2017 37 gevallen ten opzichte van 31 in 2016.

Aantal Aantal planbehandelingen planbehandelingen Aantal planbehandelingen Tabel Tabel 11 SOORT SOORT AANVRAAG AANVRAAG Omgevingsvergunning Omgevingsvergunning waarvan waarvan een een monument monument

AANTAL AANTAL AANVRAGEN AANVRAGEN 86 86

waarvan waarvan nieuwbouw nieuwbouw waarvan verbouwing waarvan verbouwing

AANTAL BEHANDELINGEN BEHANDELINGEN AANTAL 121 121

15 15 25 25

17 17 38 38

46 46

66 66

Preadvies* Preadvies* Overige Overige vergaderonderwerpen vergaderonderwerpen

32 32 10 10

42 42 12 12

Totaal Totaal

128 128

175 175

** Dit is ontvangen. ontvangen. Het Het totaal totaal aantal aantal preadviesaanvragen preadviesaanvragen was was Dit zijn zijn de de preadviezen preadviezen waarvoor waarvoor nog nog geen geen omgevingsvergunningaanvraag omgevingsvergunningaanvraag is 37.

37.

Aantal jaren: Aantal planbehandelingen planbehandelingen ten ten opzichte opzichte voorgaande voorgaande jaren:

Aantal planbehandelingen ten opzichte van voorgaande jaren Tabel Tabel 22 SOORT 2017 2016 SOORT AANVRAAG AANVRAAG 2017 2016

2015 2015

Nieuwe Nieuwe aanvragen aanvragen

115 115

128 128

96 96

Aanvragen Aanvragen van van voorgaande voorgaande jaren jaren

13 13

13 13

14 14

Herhalingen Herhalingen

47 47

63 63

32 32

Totaal Totaal behandelingen behandelingen

175 175

204 204

142 142

Vorm van behandelingen

SOORT AANVRAAG

2017

2016

2015

Nieuwe aanvragen

115

128

96

13

13

14

47

63

32

175

204

142

2016

2015

Aanvragen van voorgaande jaren 17 Herhalingen Totaal behandelingen

Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN

2017

Totaal behandelingen

175

204

142

Gemandateerd behandeld

23 %

20 %

27 %

In de kleine welstandscommissie behandeld

35 %

24 %

23 %

In de geĂŻntegreerde commissie met monumentenleden behandeld

42 %

56 %

50 %

Hoe vaak behandeld?

Hoe vaak behandeld?

Tabel 4 Hoe vaak behandeld?

Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W 2017 2016 ADVIEZEN AAN B&W 2017 2016 Totaal nieuwe aanvragen* 115 128 Totaal nieuwe aanvragen* 115 128 Bij eerste behandeling akkoord 19 % 34 % Bij eerste behandeling akkoord 19 % 34 % Bij eerste behandeling niet Bij eerstetenzij behandeling niet 20 % 20 % akkoord (kleine aanpassing akkoord tenzij (kleine aanpassing 20 % 20 % nodig) nodig) Bij tweede behandeling akkoord 16 % 16 % Bij tweede behandeling (of niet akkoord tenzij) akkoord 16 % 16 % (of niet akkoord tenzij) Bij derde of verdere behandeling 4% 8% Bij derde(of of verdere behandeling akkoord niet akkoord tenzij) 4% 8% akkoord (of niet akkoord tenzij) Nog in behandeling of definitief Nogakkoord in behandeling of definitief 28 % 14 % niet of aanvraag niet akkoord of aanvraag 28 % 14 % ingetrokken ingetrokken Plan wel akkoord op hoofdlijnen Plan op hoofdlijnen maarwel nogakkoord geen aanvraag voor 13 % 9% maar nog geen aanvraag voor 13 % 9% vergunning vergunning * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.

2015 2015 96 96

30 % 30 % 23 % 23 % 8% 8% 6% 6% 26 % 26 % 6% 6%

* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.

Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen

Erfgoedaanvragen Tabel 5 Tabel 5 ERFGOEDAANVRAGEN ERFGOEDAANVRAGEN Totaal aantal Totaal aantal rijksmonumenten rijksmonumenten gemeentelijke monumenten gemeentelijke monumenten beeldbepalende panden beeldbepalende panden panden in beschermd gezicht panden in beschermd gezicht provinciale monumenten provinciale monumenten gebied met cultuurhist. waarde gebied met cultuurhist. waarde

2017 2017 56 56

13 13 7 7 2 2 30 30 4 4 0 0

2016 2016 81 81

13 13 7 7 4 4 47 47 10 10 0 0

2015 2015 57 57

Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlagewaterland2017 kunt u meer cijfers vinden.

10 10 3 3 2 2 31 31 10 10 1 1

18 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Oude situatie Kanaaldijk 119

Zicht op de nieuwbouw vanaf het water

Kopgevel van de nieuwe aanbouw

19

Haringburgwal

3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2017 is de gemeente 1x contrair gegaan.

Het betrof de aanvraag voor het plaatsen van dakramen in het voordakvlak aan de Haringburgwal in Monnickendam. In verband met de hoogte van het dakvlak en de beperkte zichtbaarheid vanaf de openbare weg zijn de dakramen met een hoogte van 1.60m toegestaan.

Effect van welstand aan de Kanaaldijk in Watergang Bij het bestaande horecapand gelegen aan de Kanaaldijk werd ter plaatse van het overdekte terras een aanbouw aangevraagd. Een aanbouw met zadeldak met in de straatgevel een naar voren komend geveldeel met topgevel. De gevels worden uitgevoerd in onbehandelde, red ceder geveldelen en het dak is bedekt met een kunststof materiaal dat wordt uitgewerkt als zink.

In eerste instantie maakte de commissie bezwaar tegen de verbijzonderde entree in de lange voorgevel, hierdoor werd de aanbouw niet als voldoende ondergeschikt gezien ten opzichte van het hoofdvolume. Volgens het geldende welstandsbeleid dient er een duidelijk onderscheid te zijn in zowel massa en vormgeving tussen het hoofdgebouw en de aanbouw. Tevens vroeg de commissie zich af of het de bedoeling was dat deze naar het water gerichte gevel vrij gesloten zou worden.

Na overleg met de gemachtigde woerd het plan aangepast en is de uitspringende entree komen te vervallen. In de voorgevel worden nu drie gelijke gevelopeningen tot op maaiveldniveau geplaatst.

Laatste aandachtspunt voor de commissie was nog de materiaalkeuze voor het dak maar gezien de functie en de abstracte vormgeving van het volume kon de commissie akkoord gaan.

20 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Bladindeling Versterking Markerm datum: juli 2017 schaal: 1:80.000 papierformaat: A0

Ver Get

referentie: AMMD_002127_Themakaarten planprod

De dijkversterking

21

3.3 Adviezen grote ruimtelijke plannen In 2017 zijn 10 grote ruimtelijke plannen aan de orde geweest. Zoals het project Marken boven Water dat werd toegelicht door de projectleider en de coördinator Ruimtelijke ordening van de gemeente. Het gaat om waterbewust bouwen, oftewel zowel de bestaande als de nieuwe woningen op het eiland bestand te laten zijn tegen het water. Er wordt gezocht naar een waterbewust en zelfredzaam Marken. Dit project zal mogelijk als pilot gaan dienen voor vergelijkbare potentiële overstroomlocaties.

Aan de hand van het Beeldkwaliteitsplan kern Broek in Waterland is de herinrichting van de provinciale weg N247 ter hoogte van Broek in Waterland met de commissie besproken waarbij zowel een maaiveld variant als een variant met een onderdoorgang ter tafel kwam.

En het plan van aanpak rondom de versterking van de dijk op Marken werd besproken met de adviseur Ruimtelijke Kwaliteit van Rijkswaterstaat, de landschapsarchitecten en de opstellers van het ‘Kader ruimtelijke kwaliteit dijkversterking Marken’.

Ook het voorkeursmodel uit het stedenbouwkundig programma van eisen De Regenboog te Monnickendam werd aan de commissie voorgelegd. Op het terrein van de voormalige school worden appartementen voorgesteld.

Op de valreep van 2017 werd de herontwikkeling van het Galgeriet aan de commissie gepresenteerd. Het bedrijventerrein Galgeriet ligt buitendijks op een unieke locatie, tegen de historische kern en het havengebied van Monnickendam aan, aan de zuidkant grenzend aan de dijk en aan de oostkant grenzend aan de ecologische hoofdstructuur.

Het terrein is al eeuwen oud, maar pas sinds de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw bebouwd met bedrijven. De bebouwing en inrichting zijn inmiddels verouderd en voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd. Wat

betreft de ligging buitendijks is voldoende bescherming tegen overstromingen een harde randvoorwaarde. Het bedrijventerrein tussen de binnenstad en het Hemmeland wordt herontwikkeld waarbij ook de twee jachthavens worden samengevoegd. Op de vrij gekomen terreinen, plus een landaanwinning op de kop wordt voorzien in wonen, winkelen, werk en recreatie.

22 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Voorbeeld windmolen in een Markense kleur

23

3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De advieswerkzaamheden van MOOI NoordHolland voor behoud en ontwikkeling van omgevingskwaliteit in Noord-Holland gaan verder dan de gemeentelijke adviescommissies.

Voor de gemeente Waterland hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd: • Miranda Reitsma is aanwezig geweest bij een bijeenkomst van de Alliantie Markermeerdijken waarbij ook de voorzitters van de andere betrokken commissies aanwezig waren. De Alliantie bereidt de dijkversterking voor van de circa 33 kilometer lange Markermeerdijken. In september is de commissie om een vrijblijvend advies gevraagd, waarbij leden van de Alliantie een toelichting gaven aan de hand van een cultuurhistorische rapportage.

• Nico Zimmermann en Rinus Blok hebben digitaal hun bevindingen doorgegeven betreffende de woningbouw op de Kohnstammlocatie in Monnickendam.

• Miranda Reitsma en Ingrid Langenhoff (MOOI Noord- Holland) hebben meegewerkt aan de nieuwe welstandsnota voor de gemeente Waterland. Belangrijk is dat deze nota ingaat op duurzaamheid en hoe de ingrepen ten behoeve van duurzaamheid verruimd kunnen worden.

3.5 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland De gemeente Waterland maakt vooralsnog geen gebruik van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland; een vraagbaak voor gemeenten met vragen over erfgoed, cultuurlandschap, omgevingswet en archeologie. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door

de provincie Noord-Holland en het RCE. Medewerkers van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met vragen over alles wat met erfgoed te maken heeft, om te sparren over ingewikkelde kwesties of om mee te lezen met nieuwe beleidsstukken. Ook kunnen gemeenten concrete cases voordragen voor een expertmeeting, onderzoek of als interessant voorbeeldproject.

24 PROJECT GROOT PLAN

UITDAM

Dijkbebouwing in Waterland Nieuwbouw Uitdammer Dorpsstraat De Uitdammerdijk maakt onderdeel uit van de Waterlandse Zeedijk en verbindt de dorpen Durgerdam en Uitdam. De lintbebouwing aan de dijk bestaat uit kleinschalige en karakteristieke woningen met van oudsher een voorgevel gericht naar de dijk. Tegenwoordig zijn de voorgevels gericht naar de Uitdammer Dorpstraat. In dit deel van de dorpsstraat is gelukkig nog enige mate van transparantie richting de dijk aanwezig. De rooilijn verspringt sterk en de nokrichting van de woningen is zowel haaks als evenwijdig op de weg waardoor een gevarieerd straatbeeld ontstaan is.

Voor wat betreft het welstandsbeleid is het behoud van de doorzichten van belang en dient het karakter van een nieuw te bouwen woning te passen bij de lokale uitstraling van het gebied.

In 2017 kreeg de commissie te maken met een aantal aanvragen voor nieuw te bouwen woningen (na sloop).

Beide nieuwe woningen zijn eenlaags met een zadeldak en staan haaks op het perceel. Tevens hebben beide woningen zwarte gevels refererend aan de ‘Waterlandse’ geteerde houten woningen en schuren. Het eerste ontwerp komt meer los te staan van de kavelgrenzen en de dijk en heeft in de rechter zijgevel een uitstekend volume. De commissie constateert dat het ontwerp afwijkt van de karakteristieke, historische dijkbebouwing en toetst het ontwerp ook aan de algemene criteria. Door de aandacht voor detaillering en materiaalkeuze heeft het ontwerp voldoende overtuigingskracht om uitgewerkt te worden.

Het tweede ontwerp laat een woning zien met aan de voorgevel een lage aanbouw ook met kap. Beide volumes worden door een zinken U- profiel omkaderd tot op de plint. Na overleg over de zwaarte van het zinken kader is de commissie van mening dat ook bij dit ontwerp de opbouw en de materiaalkeuze passend is in de omgeving.

25

Uitdammer Dorpsstraat 17, bestaand

Luchtfoto Uitdammer Dorpsstraat

Uitdammer Dorpsstraat 29, nieuw

Dijkzijde Uitdammer Dorpsstraat 29, bestaand

26 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Rietveldhuis in 1958

Rietveldhuis

27

Hoofdstuk 4 Beoordelingskaders 4.1 Welstandsbeleid De welstandsnota, vastgesteld in 2013 door de gemeenteraad, vormt het belangrijkste beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn opgesteld per welstandsgebied en type bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria voor bijzondere, onverwachte plannen. De welstandsnota bevat ook criteria voor het handhaven van reeds gerealiseerde bouwwerken, de zogeheten excessen.

4.2 Monumentenbeleid De gemeente Waterland heeft 322 rijksmonumenten, 60 gemeentelijke en 12 provinciale monumenten. Daarnaast heeft de gemeente ook vier beschermde stads- en dorpsgezichten. De adviezen over ingrepen aan monumenten en voor beeldbepalende en waardevolle panden worden gebaseerd op de objectgerichte criteria uit de gemeentelijke welstandsnota. Maar aangezien het voor eigenaren vaak moeilijk is een weg te vinden in het doolhof van wettelijke voorschriften en bouwkundige mogelijkheden en onmogelijkheden heeft de gemeente een toegankelijke brochure samengesteld.

Zo werd de commissie op de hoogte gebracht van de voorgenomen renovatie van het zogenaamde Rietveldhuis aan de Monnickendammerrijweg in Ilpendam. Naast de architect en de aanvrager waren ook architecten en specialisten op het gebied van monumentenzorg, in het bijzonder in het oeuvre van Gerrit Rietveld aanwezig. De gekozen aanpak voor de renovatie van de bungalow is besproken. Aan de hand van werktekeningen en overige gegevens met betrekking tot de bouw van het woonhuis in 1958 wordt de oorspronkelijke indeling grotendeels hersteld en teruggebracht.

De aanvraag zal worden getoetst op zowel de gebiedsgerichte criteria als de objectgericht criteria voor monumenten. De gemeente hecht veel waarde aan het maximaal behouden van

de architectonische en culturele kwaliteiten van de beschermde monumenten op haar grondgebied.

Het herstel van het dak wordt in dezelfde vergadering in een aparte aanvraag voorgelegd. Aandachtspunten van de commissie zijn de dakranddetails en het vervangen van de geglazuurde baksteen van de buitengevels. Aangezien het devies is ‘behoud gaat voor vervangen’ is de commissie van mening dat het geheel vervangen van de geglazuurde bakstenen niet de voorkeur heeft.

Zij is echter verheugd over de aanpak en de grondigheid waarmee de renovatiewerkzaamheden worden voorbereid.

4.3 Nota uiterlijk van Bouwwerken Waterland 2018 Duurzaamheid en energietransitie kunnen van grote invloed zijn op het uiterlijk van bouwwerken en daarmee ook van invloed op ruimtelijke kwaliteit. Met name in de beschermde stads- en dorpsgezichten lijken deze belangen soms strijdig.

De gemeente Waterland stimuleert duurzaam bouwen en biedt in de nieuwe Nota uiterlijk van Bouwwerken Waterland 2018 welstandshalve voldoende mogelijkheden en ruimte voor vernieuwing en experiment. Bij beschermde gebieden en monumenten zijn zorgvuldigheid, reversibiliteit en passende alternatieven het uitgangspunt. In de nieuwere gebiedsdelen in de beschermde gebieden (bijv. Minnebuurt) komen meer mogelijkheden.

In lijn met de Duurzaamheidsagenda Waterland (2015) zet de gemeente in op zonne- energie, met name op daken in de gebouwd omgeving. In de uitwerking worden criteria opgenomen voor kleine ingrepen zoals zonnepanelen, na-isoleren en kleine installaties (kwi, warmtepomp, integrale energie units).

In de algemene richtlijnen voor grotere bouwplannen wordt apart aandacht besteed

28 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Rietveldhuis

Bijeenkomst nieuwe nota

29

aan duurzaamheid, m.n. duurzaamheid als ontwerpopgave, integraal meenemen, etc.

De ambitie is het stimuleren van duurzame maatregelen in woonbuurten en op bedrijventerreinen.

Voor de commissie is het van belang in de geest van deze nota te werken; een klankbord zijn, invulling geeft aan de verruiming in combinatie met maatwerk, en inzet op begeleiding van initiatiefnemers.

In het kader van de samenstelling van de nieuwe nota is door de gemeente Waterland in november een bijeenkomst georganiseerd voor betrokkenen en geïnteresseerden. Centrale vraag van deze bijeenkomst was: “Hoe gaan we om met het verduurzamen van gebouwen in relatie tot het uiterlijk van onze gebouwde omgeving en erfgoed?”

Een van de uitkomsten was dat het in de beschermde stads-en dorpsgezicht en bij monumenten maatwerk blijft om de beoogde energieopwekking - bijvoorbeeld door zonnepanelen op het dak – geen afbreuk te laten doen aan die waarden. De commissie ondersteunt de ambitie tot energietransitie en denkt mee met mogelijkheden om dit goed op te lossen.

30 PROJECT BESCHERMD STADS- OF DORPSGEZICHT

BROEK IN WATERLAND

Ensemble waarde Uitbreiding bij een gemeentelijk monument aan het Zuideinde Het betreft een blokje van twee woning dat is aangewezen als gemeentelijk monument en deel uitmaakt van een ensemble van twee blokjes.

Beide eigenaren van het blokje zijn aanwezig om de uitbreidingen te bespreken. De geclusterde vrijstaande schuurtjes in de achtertuin worden verwijderd en hiervoor in de plaats krijgt elke woning een langgerekte aanbouw. Bij de rechter woning ontstaat een langgerekte uitbouw met stalen kozijnen en horizontaal geplaatste rabatdelen.

De linker woning krijgt dezelfde langgerekte uitbouw met een dichte deur en een glazen openslaande deur en verticaal geplaatste rabatdelen. In de oksel wordt een glazen aanbouw geplaatst die iets terug ligt van de zijgevel. In de voorgevels worden de grote ramen vervangen door openslaande deuren en bij de linker woning wordt ook de dakkapel in het achterdakvlak uitgebreid.

De commissie maakt bezwaar, zowel de dakkapel als de twee uitbreidingen aan de achterzijde voldoen niet aan het welstandsbeleid en daarbij tast de uitbreiding de architectonische kwaliteit en de ensemblewaarde van het monument aan. Bij een volgende behandeling zijn de uitbreidingen aan de achtergevel aangepast en meer op elkaar afgestemd waardoor ze meer tot hun recht komen en de samenhang behouden blijft. Als de dakkapel nog wordt aangepast aan de criteria uit de gemeentelijke welstandsnota heeft de commissie geen bezwaar mee.

31

Zuideinde 17 – 19, impressie uitbouw

impressie uitbouw nr 17

bouwkundig ontwerpbureau jurgen ditzel

Spaarnwouderstraat 49, 2011AB, HAARLEM, Tel:0644014498 e mail: jurgen.ditzel@gmail.com internet: www.jurgenditzel.nl Datum: A: 29-06-2017 B: 05-07-2017 26-06-2017 uitbreiding woonhuis C: 11-07-2017 Schaal: Formaat:

Werk:

Zuideinde 17 – 19, ensemble bestaand

Ensemble Zuideinde 17-19

A3

D:

E:

Schets Ontwerp SO-0001 1709 Code

Fase

impressie 02

-

Tek

Zuideinde 17-19 1151CN Broek in Waterland Onderdeel:

32 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

MOOIWAARTS MOOIWAARTS

Kwaliteitsstelsel uit Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit

33

Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet 5.1 Goede omgevingskwaliteit De Omgevingswet wordt naar verwachting in 2021 van kracht. Dan zullen vertrouwde kaders, posities en instrumenten veranderen.

Van sommige tradities zullen we afscheid nemen, andere werkwijzen worden verder ontwikkeld en vernieuwd. In een wereld die niet meer functioneert volgens sectorale kaders en lineaire processen, waar de lokale overheid uitnodigend en faciliterend te werk gaat, zullen we moeten zoeken naar de invulling van het begrip ‘goede omgevingskwaliteit’. Het begrip welstand verdwijnt uit de wet, de nieuwe term in de Omgevingswet is ‘het uiterlijk van bouwwerken’. De zorg voor het uiterlijk van bouwwerken moet geregeld worden in het omgevingsplan en daaraan gekoppelde beleidsregels. De oude scheiding tussen bestemmingsplan en welstand zal verdwijnen.

De planologische bouwregels kunnen volledig worden geïntegreerd met de regels voor het uiterlijk van bouwwerken. En die beleidsregels kunnen worden verbreed tot beleidsregels voor ruimtelijke kwaliteit: erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur, openbare ruimte in onderlinge samenhang; of nog integraler beleidsregels voor omgevingskwaliteit, door ook duurzaamheid, gezondheid en veiligheid toe te voegen. Dit betekent natuurlijk ook nogal wat voor de uitvoering van kwaliteitsadvisering.

Mooiwaarts De invoeringsdatum van de Omgevingswet is opgeschoven naar 1 januari 2021. Dat geeft even lucht, maar maakt de maatschappelijke urgentie van een nieuwe manier van werken niet minder. Daarom werkt MOOI NoordHolland intensief mee aan Mooiwaarts, een initiatief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. (zie ook www.mooiwaarts.nl) Met Mooiwaarts zijn we op zoek naar de invulling van het nieuwe kernbegrip ‘goede omgevingskwaliteit’ in de Omgevingswet. De inspiratie en kennis die we daarmee opdoen, stellen we graag voor uw gemeente beschikbaar. Voor nu focussen we hierbij op onderdelen die tot op heden nog

maar beperkt aandacht krijgen en die de uitwerking van het toekomstige ruimtelijk kwaliteitsbeleid direct beïnvloeden: het omgevingsplan en de invulling van de wettelijk verplichte gemeentelijke adviescommissie.

5.2 Omgevingsplan Op Kwaliteit In 2017 is met medewerking van MOOI Noord-Holland, het ‘Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit’ gepresenteerd.

In het Schetsboek worden tien principes voor het omgevingsplan uitgewerkt: 1.

2.

3.

4.

Voor en door mensen Publieke en private belangen Zorg voor cultureel erfgoed Zorg voor goede omgevingskwaliteit bestaande leefomgeving 5. Zorg voor goede omgevingskwaliteit nieuwe initiatieven 6. Doelen voor goede omgevingskwaliteit 7. Gebiedsgerichte kwaliteiten 8. Vergunningenstelsel 9. Interpretatie van open regels en beleidsregels 10. Per saldo meer waarde bij buitenplanse initiatieven De principes komen samen in een kwaliteitsstelsel dat private en publieke belangen samenbrengt.

Het kwaliteitsstelsel bestaat uit vier velden waar het streven naar goede omgevingskwaliteit een leidende rol speelt: het initiatief, het werkproces, het omgevingsplan en de omgevingsvisie. In elk veld kunnen door de gemeente zelf instrumenten en processen worden geplaatst die de samenhang, consistentie en continuïteit van het stelsel als geheel bevorderen. Welke elementen dat zijn en hoe ze worden verbonden is niet in het

34 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Impressie Kohnstamm locatie

35

algemeen te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale omgevingskwaliteiten, van uw ambities, uw maatschappelijke doelstellingen en de bestuurscultuur in uw gemeente.

Wij gaan het komende jaar graag met u in gesprek over de uitwerking van het kwaliteitsstelsel en de tien principes voor het omgevingsplan. Voor meer informatie over onze activiteiten en advisering rondom de Omgevingswet of het downloaden van het Schetsboek, bezoek onze website www. mooinoord-holland.nl.

5.3 Gemeentelijke adviescommissie Onder de Omgevingswet blijft de gemeente medeverantwoordelijk voor het aanzien van het landschap, de openbare ruimte en het uiterlijk van bouwwerken. De gemeente kan zich daarbij laten adviseren door de gemeentelijke adviescommissie, die de Omgevingswet introduceert, als opvolger van de monumentenen de welstandscommissie.

In 2017 heeft MOOI Noord-Holland, samen met enkele gemeenten die als voortrekker willen optreden, de rol en samenstelling van deze gemeentelijke adviescommissie globaal verkend. De verplichte kern van de commissie bestaat uit deskundigen op het gebied van de monumentenzorg, die bevoegd zijn te adviseren over de rijksmonumenten. Maar in de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat gemeenten de vrijheid hebben om een generieke adviescommissie te benoemen die adviseert over aspecten van omgevingskwaliteit bij het verlenen van omgevingsvergunningen.

Ook kwaliteitsteams of supervisoren die zich specifiek richten op bijvoorbeeld (her) ontwikkelingsgebieden of bepaalde onderwerpen, zijn mogelijk (MvT Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 962, nr.

3, p. 382).

In 2018 wil MOOI Noord-Holland in de geest van de Omgevingswet verder werken aan de ontwikkeling van deze brede adviescommissies voor omgevingskwaliteit. Zo’n brede commissie heeft deskundigheid in huis over verschillende aspecten van omgevingskwaliteit zoals erfgoed, stedenbouw, landschap, architectuur en openbare ruimte en is in staat is om complexe afwegingen te maken op deze aspecten.

In het voorjaar van 2018 organiseren we met ondersteuning van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en bureau Over Morgen de expertmeeting ‘Wie adviseert over goede omgevingskwaliteit’. Naar aanleiding daarvan werken we samen met geïnteresseerde gemeenten scenario’s uit die verschillende vormen van betrokkenheid van de adviescommissies tonen.

We nodigen ook uw gemeente van harte uit om aan te haken bij dit project.

36 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

Kleine plannen 2017 Bij kleine plannen gaat het soms om kleine ingrepen ten behoeve van het gebruikscomfort maar die ook uiteindelijk tot verrommeling kunnen leiden waardoor de samenhang binnen een gebouwontwerp of ensemble verloren gaat. De opgave is om het geheel van de ruimtelijke kwaliteit en herkenbaarheid van de oorspronkelijke stijl niet uit het oog te verliezen.

Vaak zijn de aanbevelingen voor materiaalgebruik, kleur en detaillering al in de objectgerichte criteria meegenomen en wordt door de commissie hiernaar verwezen. Zaken als de hoogte van boeiboorden door dikkere isolatie op daken en vooral het afstemmen van de detaillering op de architectuur, komen regelmatig ter sprake. Ingrijpender zijn de pogingen om de kleur van een houten gevel te wijzigen of gemetselde gevels te stukadoren. Kleuronderzoek bij oudere, houten woningen wordt soms voorgeschreven en het stukadoren ontmoedigd door te wijzen op de stijgende onderhoudskosten van stukwerk en de robuustheid van baksteen (door de eeuwen heen).

In het landelijk gebied zien we een trend in het vervangen van oude schuren door kleine woningen op het achtererf. Bij de beoordeling van de bouwmassa speelt dan de ondergeschiktheid van het bijgebouw een rol en in de architectonische uitwerking de soberheid van de detaillering of zelfs een schuurachtige uitstraling.

Bijgebouw op het achtererf Molengouw Broek in Waterland

In uitbreidingswijken met strokenbouw is het behoud van gevelcompositie in woonblokken van belang.

De kracht van de repetitie van grote gevelopeningen mag dan niet verloren gaan, maar de commissie probeert voor de ondergeschikte raamopeningen en de indeling van puien wat toeschietelijker te zijn in de beoordeling.

Strokenbouw

37

Laan in Broek in Waterland

38 MONUMENTEN- EN WELSTANDSCOMMISSIE WATERLAND JAARVERSLAG 2017

39

Hoofdstuk 6 Evaluatie en aanbevelingen 6.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente.

Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 5 maart heeft het jaarlijks evaluatiegesprek over het jaar 2017 plaats gevonden.

De belangrijkste uitkomsten van dat gesprek zijn: • Het aantal plannen en met name het aantal preadviezen; • De nieuwe Omgevingswet en de positieve effecten daarvan; • De toename van nieuwe ontwikkelingen in 2017; • De rol van de commissie zal door de ‘nieuwe nota’ veranderen, de gemeente verwacht van de commissie dat zij stuurt op kwaliteit en duurzaamheid.

6.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit de ervaringen en inzichten doet de Monumenten- en Welstandscommissie Waterland nog de volgende aanbevelingen: • De commissie ziet de plannen voor waterveiligheid als een rode draad door de planbehandelingen heen lopen. Zij is zich bewust van de grote cultuurhistorische waarde van deze opgaven. Ze beveelt aan om deze overkoepelende waarde steeds expliciet als vertrekpunt te nemen, ook bij de civieltechnische opgaven voor de dijkverzwaring.

• De commissie ziet de energietransitie als belangrijke nieuwe opgave. Ze denkt mee met maatwerkoplossingen voor energieopwekking bij monumenten en bij beschermde stads-en dorpsgezichten. Ze verwacht de komende jaren dat het bij de herstructurering opgaven van de 70-er en 80-er jaren woonbuurten een belangrijke rol zal spelen en vraagt daar op voorhand aandacht voor.

• Bedenk hoe een kwaliteitsstelsel onder de Omgevingswet eruit zou kunnen zien en welke instrumenten en processen daarvoor nodig zijn. Zorg voor samenhang en proportionaliteit.

• Bespreek de tien principes voor een omgevingsplan op kwaliteit en werk ze uit voor uw gemeente, als een ‘programma van eisen’ voor het omgevingsplan.

• Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en neem deel aan activiteiten en bijeenkomsten.

6.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Monumenten- en Welstandscommissie Waterland, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over de omgevingskwaliteit en de ontwikkeling van het erfgoed binnen uw gemeente. Een doel waar wij ons graag namens uw gemeente voor inzetten en aan bijdragen. In het jaarverslag is een aantal plannen uit het jaar 2017 aan bod gekomen. Het is slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie op transparante en constructieve wijze heeft mogen adviseren. Onze werkwijze is het beste te ervaren door aan te schuiven. Wij nodigen daarom alle belangstellenden uit om in 2018 een vergadering bij te wonen.

40

Colofon Auteur Willy Meekes, coördinator Monumenten en Welstandscommissie Waterland Met bijdragen van Miranda Reitsma, voorzitter Nico Zimmermann, architectlid José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Marlous Ruiter, communicatiemedewerker MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, april 2018

MOOI NOORD-HOLLAND Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh