İNKILÂP TÂRİHİ ve ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ SORU ve ÇÖZÜMLERİ (*) I. DÜNYA SAVAŞI, MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI – İŞGÂLLER CEMİYETLER
1-Yirminci yüzyılın başlarından itibaren, destekleme ve kalkındırma görünümü altında, Osmanlılar üzerindeki etkisini giderek arttıran devlet aşağıdakilerden hangisidir? A) İngiltere B) Almanya C) İtalya D) Fransa E) Rusya Çözüm: 19. yy ın sonlarına doğru, II.Abdülhamit ile Alman İmparatoru II.Wilhelm arasında başlayan kişisel dostluk, daha sonra Osmanlı-Alman dostluğuna dönüşmüştür. Almanya’dan teknik eleman ve subay getirilmiş, askerî eğitim için Almanya’ya subay gönderilmiştir. Osmanlı Devleti’ni I.Dünya Savaşı’na sokan Enver Paşa bu subaylardan biridir ve oradan Alman hayranı olarak dönmüştür. İngiltere’nin Osmanlı toprak bütünlüğünü garanti etmekten vazgeçmesi de Almanlara yanaşmamızda etkili olmuştur. 2-Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlıların Balkanlardaki varlığını 20. yy ın başlarına kadar sürdürmesini sağlayan etkenlerden biri değildir? A) Düzenli ordunun olması B) Âdil bir yönetim uygulaması C) Halka inanç özgürlüğü vermesi D) Millîyetçilik akımlarına karşı etkisiz kalması E) Uluslar arası anlaşmazlıklardan yararlanması Çözüm: Osmanlı Devleti’nin adaletli yönetimi, halka inanç özgürlüğü vermesi, devletin uzun süre yaşamasının ana sebebidir. 19. yy başlarından itibaren ise, toprakları üzerinde büyük devletlerin çıkar çatışmasından yararlanarak varlığını sürdürmüştür. Ancak, Fransız İhtilâli sonucu ortaya çıkan millîyetçilik akımları karşısında yetersiz kalarak, Balkanlardaki topraklarının büyük bölümünü yitirmiştir. 3-Osmanlı Devleti’nin I.Dünya Savaşı’na girmesi savaşın gidişi üzerinde nasıl bir etkide bulunmuştur? A) Savaşı İttifak Devletlerinin lehine döndürmüştür B) Savaşı geniş bir alana yaymıştır C) ABD’nin savaşa girmesini hızlandırmıştır D) İtalya’nın savaşa girme olasılığını arttırmıştır E) Dünya güçler dengesini bozmuştur Çözüm: Osmanlı Devleti, 20. yy a çöküş içinde girmesine rağmen, toprakları, Karadeniz’den Hint Okyanusu’na kadar uzanıyordu. Savaşa girmesiyle, bu toprakların tamamı savaş alanı hâline gelmiştir. Başlangıçta, bir Avrupa savaşı olarak sona ereceğine inanılan I.Dünya Savaşı, Asya ve Afrika’ya da yayılmıştır. 4-I.Dünya Savaşı’nın uzamasına aşağıdakilerden hangisinin sebep olduğu söylenebilir? A) Kafkas Cephesi C) Çanakkale Cephesi E) Irak Cephesi B) Kanal Cephesi D) Suriye – Filistin Cephesi Çözüm: Tercihlerde verilenlerin hepsi Osmanlı toprakları üzerinde açılan cephelerdir. En kanlı olanı da Çanakkale Cephesi’dir. İtilâf Devletleri Çanakkale Cephesi’ni geçip İstanbul’u alabilselerdi, Alman ordularının doğusundan da bir cephe açılacaktı. Ayrıca, kıtlık çeken Rusya’ya denizden yardım gidecek, oradaki ihtilâlin çıkması ileri bir târihe kayabilecek, dolayısıyla savaş daha kısa sürede bitecekti. 5-M. Kemâl, Çanakkale Muharebesi’nde, ordu komutanından, savaş bölgesindeki bütün kuvvetlerin kendi emrine verilmesini, Sakarya Muharebesi’nde de TBMM’den, başkomutanlıkla birlikte Meclisin yetkilerini istemiştir. Bu istekler, O’nun kişiliğinin hangi yönüne örnek gösterilebilir? A) Açık sözlülüğüne C) Titizlik ve güç tutkusuna E) Tez canlılığına B) İnandırma gücüne D) Kendine olan güvenine Cevap: D 6-Aşağıdakilerden hangisi Çanakkale Muharebesi’nin sonuçlarından biri değildir? A) İtilâf Devletlerinin Ruslara gerekli askerî ve gıda yardımı yapamaması B) I.Dünya Savaşı’nın uzaması C) Yarım milyona yakın insanın ölmesi D) İngiliz ve Fransız donanmalarının büyük kayıp vermesi E) Rusya’nın I.Dünya Savaşı’ndan çekilmesi Çözüm: ilk dört şık doğrudan, E şıkkı dolaylı sonucudur. 7-I.Dünya Savaşı’nda Arapların Türklere karşı İngilizlerle birlikte hareket etmesi, aşağıdaki görüşlerden hangisinin geçerliliğini yitirdiğini gösterir? A) Halkçılık C) Devletçilik E) Milliyetçilik B) Batıcılık D) Ümmetçilik Cevap: D 8-Aşağıdakilerden hangisi, I.Dünya Savaşı sonunda imzalanan antlaşmaların ortak özelliklerinden biri değildir? (*) Yanında yıl olanlar KPSS’de çıkmış sorulardır.
İnkılâp Târihi
1 Zeki Tâhir
A) Yeni devletler kurulmasını sağlama B) Yeni siyasî rejimler ön görme C) Askerî sınırlamalar getirme D) Bazı devletlerin sınırlarını değiştirme E) Ekonomik yükümlülükler içerme Çözüm: İmzalanan antlaşmalarla, Osmanlı, Avusturya-Macaristan, Almanya ve Çarlık Rusyası imparatorlukları yıkılmıştır. Yenilen devletlere, askerî sınırlamalar ve savaş tazminatı ödeme yükümlülüğü getirilmiştir. Osmanlı Devleti ve Avusturya-Macaristan’ın sınırları değişmiş, yeni devletler kurulmuştur. savaşın sonuçlarından hoşnut olmayan ülkelerde rejim değişiklikleri olmuştur. Bu rejimler totaliter olduğundan, gâlip devletlerin işine gelmemiştir. Rusya’da Komünizm, Almanya’da Nazizm ve İtalya’daki Faşizm rejimlerine karşı cephe almışlardır. 9-Mekke ve Medine’nin bulunduğu Hicaz Bölgesi’nin Osmanlı egemenliğinden çıkması, aşağıdaki savaşların hangisinin bir sonucudur? A) Doksanüç Harbi D) Birinci Balkan Savaşı B) Trablusgarp Savaşı E) Birinci Dünya Savaşı C) İkinci Balkan Savaşı Çözüm: Hicaz Bölgesi, Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi (1516 Mercidabık, 1517 Ridaniye Savaşları) sonunda Osmanlı egemenliğine girmiştir. Arapların İngilizlerle iş birliği yapmaları yüzünden I.Dünya Savaşı sırasında bu topraklardan çekilmişizdir. Arap toprakları, savaş sonrasında İngiliz ve Fransız mandasına girmiştir. 10-M. Kemâl’in tanınması ve Millî Mücadele’nin önderi olarak kabûl edilmesi, aşağıdakilerden hangisinin etkisi en çoktur? A) Derne’de İtalyan kuvvetlerini durdurması B) Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri alması C) Halep’in kuzeyinde düşmanı durdurması D) Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurması E) Çanakkale Muharebesi’ni kazanması Çözüm: M. Kemâl, kurmay yüzbaşı olarak Şam’a atandığında Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurarak, İstibdat yönetimi ile mücadeleye başlamıştır. Daha sonra mücadelesini İttihat ve Terâkki Cemiyeti içinde sürdürmüştür. Ancak, İttihatçıların ileri gelenleriyle, “ordu politikaya karışmamalıdır” ilkesinde anlaşamadığı için, cemiyetten ayrılmış, kendini tamamen askerlik mesleğine vermiştir. İşte, başarılar da bundan sonra ardarda gelmeye başlamıştır. Önce Trablusgarp Savaşı’nda Derne ve Tobruk’ta İtalyanlara, Muş ve Bitlis’te Ruslara karşı zafer kazanmış, Halep’in kuzeyinde İngilizleri durdurmuştur. Başarılarından en önemlisi ise, Çanakkale Muharebelerinin kazanılmasında oynadığı roldür. 11-M. Kemâl, I. I. Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti’nin de girdiği günlerde bu savaşta Almanların yenileceğini, II. Çanakkale Muharebesi’nin sonlarına doğru, düşmanın birkaç gün içinde çekilebileceğini, III. 1937’de İtalya’nın Habeşistan’a saldırmasıyla İkinci Dünya Savaşı’nın başlamış olduğunu söylemiştir. Bunlar, M. Kemâl’in kişiliğinin hangi yönüne örnek oluşturur? A) Barışçılık D) Topluma yön verebilecek yollar bulabilme B) İleri görüşlülük E) Savaşın amaç değil araç olduğuna inanma C) Türk milletinin gücüne güvenme Cevap: B 12-M. Kemâl hareket noktamız olursa, aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklılık gösterir? A) I. Dünya Savaşı D) 31 Mart İsyânı’nın bastırılması B) I. Meşrûtiyet’in ilânı E) II. Meşrûtiyet’in ilânı C) Trablusgarp Savaşı Çözüm: I.Meşrutiyet’in ilân edildiğinde (1876) M. Kemâl doğmamıştı. 13-İngiltere Musul’u aşağıdakilerden hangisine dayanarak işgâl etmiştir? A) Mondros Ateşkes Antlaşması D) Mudanya Ateşkes Antlaşması B) Sevr Antlaşması E) Ankara Antlaşması C) Lozan Antlaşması Cevap: A 14-Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra yurdumuzun düşmanlar tarafından işgâl edilmesine Osmanlı Hükûmeti’nin kayıtsız kalması karşısında, Türk halkının ilk tepkisi ne olmuştur? A) Yeni bir hükûmet kurmak D) Düzenli bir ordu kurmak B) Direniş cemiyetleri kurmak E) Yeni bir meclis oluşturmak C) Saltanatı kaldırmak Çözüm: İşgâller karşısında Osmanlı devleti’nin yetersiz ve kayıtsız kalması, Türkleri kaderiyle baş başa bırakmıştır. Bunun üzerine halk, işgâller karşısında kendini savunabilmek için direniş cemiyetleri kurmuştur. Müdafaai Hukuk cemiyetleri de denilen bu örgütler, işin siyasî yönünü bölgesel olarak yürütürken, yine halkın içinden çıkan Kuvva-i Millîye de vurucu (silâhlı) gücünü oluşturmuştur. Bölgesel olarak kurulan direniş cemiyetlerinin (Millî