Distiribitöryakitpompaları

DPA TİP YAKIT POMPALARI Distiribitör yakıt pompalarının en büyük özeliği ;yakıtı bir Distiribitör gibi motor ateşleme sırasına göre ve eşit miktarlarda enjökterlere gönderilmesidir. Teknik avantajı da cardır.

1-Yapıları basit ve kolay sökülüp takılırlar.

2-Sıra pompalara göre daha az yer kaplar.

3-Yüksek motorların gereksinimine cevap verebilir.

4-bazı tiplerinde özel yağlamaya gerek yoktur.

5-Ayarlanması kolay ve basiti. İşte bu özelikleri nedeniyle bugünün hafif ve yüksek devirli araçlarında çokça kullanılır. Distiribitör tip yakıt modelleri bir çok değişik tipte yapılmış,fakat bazıları kullanışlı olmadığından kısa ömürlü olmuş. Bazıları ise başarı ile dizel motorlarında kullanılmaya devam etmiştir.

Bugün dünyada en çok kullanılan Distiribitör yakıt pompalarından biride DPA tip yakıt pompalarıdır.

DPA Distiribitör Tip Yakıt Pompaları a) özelikleri : DPA pompa yakıt emişi (girişi) kontrolü, tek silindirli,karşıt pistonlu, distribütörlü bir pompa olarak tanımlanır yapısı basit olup üzerimde sıra tipi pompalardaki gibi yaylar bilyeli yataklar dişliler yoktur. Böylece motorun sesiz çalışması temin edilmiş olunur hemde ayrı yağlamaya gerek kalmamıştır. Motorun iyi ve düzgün çalışması için gerekli olan avans tertibatı, regülatör ve besleme pompası gibi yardımcı parçalar bir gövde içinde toplanmış DPA Distiribitör Tip Yakıt Pompalarının görevleri: 1-yakıtın basıncını yükseltir 2-motorun gereksinimine göre yakıtın miktarını ölçer.

3-yakıtı belli zaman başlangıç aralığında enjektörlere gönderir.

DPA Distiribitör Tip Yakıt Pompalarının yapısı ve parçaları 1-pompa gövdesi.

2-döndürme mili ve döndürme plakası.

3-hidrolik başlık.

4-Rotor 5-İçi kamalı halka 6-Besleme pompası ve kapağı 7-Regülatör (düzenleyici) 8-Avans düzeni

Pompa gövdesi: Alüminyum alaşımdan yapılan pompa gövdesi, pompanın hareketli ve hareketsiz bütün parçalarını üzerinde taşır.

Döndürme mili ve döndürme plakası: Her iki ucundan kamalı olan döndürme mili, motordan aldığı hareketi döndürme plakasına iletir. Döndürme plakası ise iki çivata ile rotora tespit edilmiştir rotoru ve buna bağlı parçaları döndürerek pompanın çalışmasına yardımcı olur.

Hidrolik başlık: Pompa gövdesi içine yerleştirilen hidrolik başlık, üç vida ile gövdeye tespit edilmiştir. Bu vidalardan bir tanesi daha büyük çaplı olduğundan, hidrolik başlık yalnız bir konumda takılabilir. Eğer pompada otomatik avans düzeni varsa, bu büyük çaplı vidanın yerini ortası delik uzun bir vida alır. Vidadaki bu delikten de transfer pompasından gelen yakıt avans tertibatına ulaşır.

Rotor: Rotor gömleği içinde çok az bir boşlukla (0,001mm) çalışan rotor, özel çelik alaşımdan yapılmış ve yüzeyi hassas işlenerek serleştirilmiştir. Ön tarafında pistonların çalıştığı delikler vardır.pabuç ve makaraların hareket edeceği yuvalar vardır. Merkezinde boylamasına açılmış yakıt kanalı vardır. Rotorun arka tarafında transfer pompası vardır. İçi kamalı halka: Çelik alaşımdan yapılan içi kamalı halkanın iç kısmında motor silindir adeti kadar çıkıntı vardır. Bu çıkıntılar makara ve pabuçlar vasıtasıyla pistonları bir birine doğru iter ve pistonlar arasındaki yakıt sıkıştırılması sağlanır.

Transfer pompası ve kapağı: Transfer pompası bir çift palet ve palet taşıyıcısından oluşur palet taşıyıcısı çelikten yapılmış olup, motorun dönüş yönüne göre sağ veya sol vida ile pompa rotoruna takılır ve hareketini buradan alır.

Besleme pompası kapağında ise basınç ayar supabı vardır bu supap 1-Motor çalışmazken pompanın yakıtla doldurularak havasını alınmasını ve pompanın alışmağa hazır duruma gelmesini temin eder, 2-Transfer pompasının bastığı yakıtın basıncını motor devrine göre ayarlar.

Basınç Ayar Supabının Çalışması : A) Yakıt sistemi hava yaptığı zaman çalışmaz.Yakıt sistemi içindeki havanın alınması lazımdır.El pompası vasıtası ile yakıt giriş rekorundan gelen yakıt Transfer pompası çalışmadığı için transfer pompa kanalından geçemez. yakıt şekil b de olduğu gibi pistonun tepesine basınç uygular ve aşağı doğru iner.Yakıt basınç ayar supabının transfer pompası çıkışına gelir ve buradan pompayı doldurur.Hava alma tapası açılarak yakıt pompasının havası alınır.

B) Besleme pompasından gelen yakıt,yakıt giriş rekorundan girerek basınç ayar supabına gelir.Transfer pompası çalıştığı için yakıt transfer pompasına gönderilir.

Transfer pompasının bastığı yakıt miktarı her zaman için istenilen yakıt miktarından fazladır.Fazla olan yakıt geri dönerek transfer pompası çıkışına gelir ve pistonun alt tarafına basınç uygular ve besleme pompa giriş kanalını açarak yakıtın kısa devre yapmasını sağlar.

DPA POMPANIN ÇALIŞMASI Çalışma Prensibi : Besleme pompası depodan çektiği yakıtı transfer pompasına basınçlı olarak gönderir.Yakıt transfer pompasına gelirken filtreler vasıtası ile süzülür ve temizlenir.Yakıt giriş rekorundan girerek basınç ayar supabından transfer pompasına ulaşır.Transfer pompası yakıtın basıncını yükselterek iki kola ayrılan çıkış kanalına basar.Çıkış kanalındaki bir kısmı hidrolik başlıktaki yatay kanal yoluyla pompaya giderken bir kısmı da basınç ayar supabına geri dönerek kısa devre yapar.Hidrolik başlıktaki yatay kanal vasıtasıyla pompaya gelen yakıt rotor üzerindeki dairesel kanala dolar.Yakıt ölçme supabı tarafından miktarı ölçülen yakıt rotor gömleğindeki tek giriş deliğine gelir.Eğer bu giriş deliği rotordaki deliklerden herhangi birisiyle karşılaşmışsa yakıt buradan girer ve merkezi delikten geçerek pistonlar arasına dolarak pistonların şarj olmasını sağlar.Bu konumda makaralar içi kamalı halkanın boşluğundadır ve rotor çıkış deliği rotor gömleğindeki hiçbir delikle karşılaşmamıştır.(Şekil 4,56 da görüldüğü gibi )

İçi kamalı halka içinde dönen piston kamalı kısma gelince pistonlar birbirine doğru itilir ve yakıt sıkıştırılarak basıncı arttırılır.Bu konumda rotor ve rotor gömleğindeki giriş delikleri birbirinden uzaklaşmıştır.Rotordaki tek çıkış deliği ise,rotor gömleğindeki çıkış deliklerinden birisi ile karşılaşmıştır.Merkezi delikten geri gelen basınçlı yakıt bu deliklerden geçerek çıkış rekoruna ve oradan da sırası gelen silindirlerin enjektörlerine gider.

Regülatörün Çalışması : Motor devri yükseldikçe döndürme mili ile beraber dönen regülatör ağırlıkları merkezkaç kuvveti ile etrafa doğru açılır ve kontrol gömleğine iterler.Bu itme hareketi yakıt ölçme supabına regülatör levyesi vasıtası ile iletilir.Yakıt ölçme supabının kendi ekseni etrafında dönmesi ile yakıt ölçme deliğinin kesiti daralır ve pistonlar arasına dolan yakıt miktarı azalır.Pistonlar arasına gelen yakıtın azalması enjektörlere de giden yakıt miktarının azalmasını sağlar.Motorun devri düşer ve regülatör ağırlıkları derhal kapanarak yakıt ölçme deliğinin kesitini arttırarak pistonlara daha fazla yakıtın gitmesini sağlar.Bu sayede pistonlara birim zamanda giden yakıt miktarı kontrol edilmiş olur.

Avans Tertibatı : Motor devrine göre pompanın daha erken yakıt basması ile yakıtın normal zamandan önce enjektörlere gönderilmesi ve yanmanın erken olmasını sağlar.Bu nedenle DPA yakıt pompalarına hidrolik olarak çalışan bir avans düzeni vardır.Genel anlamda çalışması motor devri yükselince içi kamlı halkayı rotor dönüş yönünün tersine döndürerek pompaya gerekli avans verilir.