Microsoft Word - EĞELEME MODÜLÜ

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

METAL TEKNOLOJİSİ

EĞELEME

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; 

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).



Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.



Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.



Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.



Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.



Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ..................................................................................................... 3 1. EĞELERE SAP TAKMAK ................................................................................................ 3 1.1. Eğelemenin Tanımı ....................................................................................................... 3 1.2. Eğe Çeşitleri.................................................................................................................. 4 1.3. Eğelere Sap Seçerken Dikkat Edilecek Hususlar.......................................................... 6 1.4. Eğelerin Büyüklüklerine Göre Uygun Sap Seçimi ....................................................... 6 UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 8 Eğeye Sap Takma ................................................................................................................ 8 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 10 ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ................................................................................................... 13 2. EĞELEME ......................................................................................................................... 13 2.1. Eğeleme Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar ............................................................ 13 2.2. Çalışma Esnasında Eğelere Uygulanan Kuvvetler...................................................... 16 2.3. Eğeleme Yaparken Duruş Şekilleri............................................................................. 17 2.4. Eğeleme ile Elde Edilebilen Yüzeyler ........................................................................ 18 2.5. Eğeleme Sırasında ve Sonrasında Eğenin Bakımı ...................................................... 20 2.6. Eğe Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar................................................................... 21 2.7. Eğeleme Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ............................................. 22 UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 23 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 24 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 27 MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 28 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 29

i

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD

521MMI040

ALAN

Metal Teknolojisi

DAL/MESLEK

Ortak Alan

MODÜLÜN ADI

Eğeleme

MODÜLÜN TANIMI

Bu modül eğeleme konularının işlemlerini tekniğine uygun olarak yapmayı amaçlayan öğrenim materyalidir.

SÜRE

40/16

ÖN KOŞUL YETERLİK

Ölçme kontrol ve Markalama Modülü’ nü almış olmak Eğe ile istenilen yüzeyleri elde etmek Genel Amaç

MODÜLÜN AMACI

Gerekli ortam ve ekipman sağlandığında tekniğe uygun olarak eğeleme yaparak istenilen yüzeyleri elde etme işini yapabileceksiniz Amaçlar 1.

2.

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Tekniğe uygun olarak eğelere sap takabileceksiniz Tekniğe uygun olarak eğeleme ile istenilen yüzeyleri elde edebileceksiniz.

Ortam: Metal işleri bölümü soğuk şekillendirme atölyesi Donanım: Eğe,ahşap ve plastik sap tesviyeci tezgah ve mengenesi,gönye, markacı takımları, yumuşak çelik eğe fırçası Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen eğeleme ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek kendi kendinizi değerlendireceksiniz Öğretmen, modül sonunda size uygulama işi vererek, modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir

ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Bu modül, metal teknolojileri alanında mesleğiniz ile ilgili soğuk şekillendirme konularından biri olan eğelemeyi öğreneceksiniz. Her geçen gün gelişmekte olan teknolojinin çoğalması (talaş kaldırma makineleri) bile eğelemenin önüne geçememiştir.

Evimizde kullandığımız bıçakların bilenmesinden tutun sanayide kullanılan kalıpların şekillendirilmesine kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir.

Bu modülü aldığınızda: Eğenin tanımını, çeşitlerini, kullanım alanlarını; eğelemenin tanımını,amacını öğrenecek eğelere sap takabilecek ve istenilen yüzeyleri eğeleme tekniğiyle elde edebileceksiniz.

Makine parçalarının veya kalıpların şekillendirilmesi yüzeylerin gönyesine getirilmesi istenilen ölçülerin elde edilmesi bizim için önemlidir. Aksi halde makinemiz çalışmaz, kalıplarımızda istenilen verimi alamayız.

Eğeleme, mesleğimizin bir parçası olmasından dolayı bu alanda bilgi ve beceri kazanmamız gerekir.

1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 AMAÇ Uygun atölye ortamı ve eğeleme araç ve gereçleri sağlandığında, tekniğe uygun olarak eğelere sap takabileceksiniz.

ARAŞTIRMA Eğe satışı yapan yerlere gidip standart eğe büyüklüklerine göre uygun eğe saplarının araştırmasını yaparak, sonucu rapor halinde öğretmeninize sonunuz.

1. EĞELERE SAP TAKMAK 1.1. Eğelemenin Tanımı Çeşitli kesit ve ölçülerde yapılmış gövde ve sap olmak üzere iki kısımdan oluşmuş gövdesinin yüzeylerine diş açılmış kesici el aletlerine eğe denir (Şekil 1.1).

Malzemelerin yüzeyinde eğe yardımı ile talaş kaldırarak istenilen ölçü, şekil ve gönyesine getirme işlemine eğeleme denir.

Şekil 1.1: Eğe Resim 1.1: Eğeleme işlemi

3

1.2. Eğe Çeşitleri 1234-

Kullanım alanlarına göre Boylarına göre Diş büyüklüklerine göre Biçimlerine göre

1.2.1. Kullanım Alanlarına göre Eğeler 1.2.1.1. Saatçi Eğeleri:

Hassas işler için yapılmışlardır. Bu tür eğeler, kalıpçılar, modelciler ve hassas parça yapımcıları tarafından kullanılır (Resim1.2).

Resim 1.2: Saatçi eğeleri

1.2.1.2. Tesviyeci Eğeleri: Çift sıra dişli olup Metal işleri bölümünde en çok kullandığımız eğe türüdür. İstenilen yüzeylerin elde edilmesinde kullanılır (Resim1.3).

Resim 1.3: Tesviyeci eğeleri

1.2.1.3. Özel Eğeler: Çelik alaşımları dışında kalan metallerin (kurşun, pirinç, alüminyum bakır v.b) eğelenmesinde kullanılan eğelerdir (Resim 1.4).

Resim 1.4: Özel eğeler

4

1.2.2. Boylarına Göre Eğeler Eğelerin boyları (4″) 100 mm den (18″) 450 mm’ye kadar değişebilir. Kullanıma en uygun eğeler; 6, 8, 10, 12 parmak ölçüsünde olan eğelerdir (Resim 1.5).

Resim1.5: Boylarına göre eğeler

1.2.3. Diş Adım Büyüklüklerine göre İki diş arasındaki mesafeye eğenin diş adımı denir.

1.2.3.1. Kaba Dişli: Yumuşak gereçlerin eğelenmesinde kullanılır (Resim 1.6).

Resim 1.6: Kaba dişli eğe

1.2.3.2. Orta Dişli: Eğelenecek yüzeylerin ilk aşamasında kullanılır (Şekil 1.7).

Resim 1.7: Orta dişli eğe

1.2.3.3. İnce Dişli: Sert gereçlerin eğelenmesinde, aynı zamanda işin bitim aşamasında kullanılır (Resim 1.8).

Resim 1.8: İnce dişli eğe

1.2.4. Biçimlerine Göre Eğeler 1.2.4.1. Lama Eğe (Resim 1.9)

Resim 1.9: Lama eğe

5

1.2.4.2. Kare Eğe (Resim 1.10)

Resim 1. 10: Kare eğe

1.2.4.3. Balık Sırtı Eğe (Resim 1.11)

Resim 1.11: Balık sırtı eğe

1.2.4.4. Üçgen Eğe (Resim 1.12)

Resim 1.12: Üçgen eğe

1.2.4.5. Yuvarlak Eğe ( Resim 1.13)

Resim 1.13: Yuvarlak eğe

1.2.4.6. Bıçak Eğe (Resim 1.14)

Resim 1.14: Bıçak eğe

1.3. Eğelere Sap Seçerken Dikkat Edilecek Hususlar   

Eğenin kullanma şekline göre sap, elle kolay kavranabilecek nitelikte olmalıdır. Çalışma süresince eli tahrip etmeyecek nitelikte olmalıdır.

Saplar eğeye sıkı takılmalıdır, çalışma esnasında sap, yerinden çıkmamalıdır.

1.4. Eğelerin Büyüklüklerine Göre Uygun Sap Seçimi Eğelerin kaç parmak olduğuna bakılarak uygun sap seçilmelidir   

4″- 6″(parmak ) Eğeler için küçük boy saplar seçilmelidir (Resim 1.15).

7″- 9″(parmak ) Eğeler için orta büyüklükteki boy saplar seçilmelidir (Resim 1.16) 10″-14″(parmak ) Eğeler için büyük boy saplar seçilmelidir (Resim 1.17).

6

Resim 1.15

Resim 1.16

Resim 1.17

7

UYGULAMA FAALİYETLERİ

UYGULAMAFAALİYETİ FAALİYETİ UYGULAMA Eğeye Sap Takma Aşağıdaki işlem basamaklarını takip ederek size verilen eğeye sap takma işlemini gerçekleştiriniz. Bu işlemi gerçekleştirirken önerilere uyunuz.

Öneriler Uygun iş önlüğü ve eldiven kullanınız, Araç ve gereçleri (Tokmak, sap ve eğe) hazırlayınız.

İşlem Basamakları  

Eğeye sap takmak için gerekli ön hazırlığı yapınız.

Eğenin büyüklüğüne göre uygun sapı seçiniz .

 

Seçilen sap plastik ise eğenin sapa takılacak (kuyruk) kısmını ısıtınız.

Isınan sap ile eğeyi eksenel doğrultuda sapa kuvvet uygulayarak takınız.

 Takılacak sap ahşap ise kademeli olarak deliniz.  Sapa arkadan tokmak ile tok sesi gelinceye kadar çakınız.

8

 

Sapı takarken yarmayınız.

Eksenel düzgünlüğü kontrol ediniz (Şekilde, doğru ve yanlış takılmış saplar görülmektedir).

Eğenin kuyruğu yeteri kadar girmemiş

Sap yanlış takılmış

9

Doğru takılmış hali

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrenme faaliyetinde edindiğiniz bilgileri ölçmeye yönelik çoktan seçmeli test hazırlanmıştır. Bu testi kendinize uygulayınız.

Test sonunda yer alan cevap anahtarı ile eğeleme hakkında edindiğiniz bilgileri karşılaştırınız.

A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Çeşitli kesit ve ölçülerde yapılmış, gövde ve sap olmak üzere iki kısımdan oluşmuş gövdesinin yüzeylerine diş açılmış kesici el aleti, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eğe

B) Makas

C) Keski

D) Gönye

2. Aşağıda verilen eğelerden hangisi kalıpçılar, modelciler ve hassas parça yapımcıları tarafından kullanılan eğe çeşididir?

A) Lama eğe

B) Saatçi eğeleri

C) Testere eğeleri

D) Tesviyeci eğeleri

3.Aşağıda verilen eğelerden hangisi Çelik alaşımları dışında kalan metallerin eğelenmesinde kullanılan eğe çeşididir?

A) Kare eğe

B) Tesviyeci eğeleri

C) Özel eğeler

D) Testere eğeleri

4. Aşağıda verilenlerden hangisi standart eğelerin boylarıdır?

A) 4″-18″

B) 4″-20″

C) 6″-18″

D) 6″-20″

5. Eğeleme işlemini yapan bir öğrenci, eğeleme sonunda sağ eli tahriş olmuştur. Bunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Küçük boy sap seçmiştir

B) Uygun sap seçimini doğru yapmıştır.

C) Büyük boy sap seçmiştir

D) Uygun sap seçimini yanlış yapmıştır

10

6. Sert gereçlerin eğelenmesinde, aynı zamanda işin bitim aşamasında kullanılan eğe çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bıçak eğe

B) İnce dişli eğe

C) Kaba dişli eğe D) Orta dişli eğe

7. Aşağıdakilerden hangisi biçimlerine göre eğe çeşitlerinden biri değildir?

A) Lama eğe

B) Kare eğe

C) İnce dişli

D) Üçgen eğe

DEĞERLENDİRME Değerlendirmeniz sonucu cevaplarınızın tamamı doğru ise bir sonraki faaliyete geçiniz. Yanlış cevaplarınız için öğrenme faaliyetinine dönerek tekrar ediniz.

11

B. UYGULAMALI TEST

Verilen faliyetler doğrultusunda yaptığınız çalışmaları aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri 

Ön hazırlık yaptınız mı?



Uygun sap seçimini yaptınız mı?



Kuyruk kısmını ısıttınız mı?



Eksenel düzgünlüğü ayarladınız mı?



Sapı eğeye uygun sıkılıkta taktınız mı?

Evet

Hayır

Değerlendirmeniz sonucu işlem basaklarınızın tamamı evet ise sonraki faaliyete geçiniz. Değil ise öğrenme faaliyetini tekrar ediniz.

12

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ÖĞRENME FAALİYETİ-2 AMAÇ Uygun atelye ortamı ve eğeleme araç ve gereçleri sağlandığında, tekniğe uygun olarak eğeleme işlemini yaparak, istenilen ölçüleri ve yüzeyleri elde edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA Çevrenizde bulunan kalıp üretimi yapan fabrikalara gidip, eğeleme işlemi görmüş makine parçalarını inceleyiniz. Malzemelerin cinsine ve şekillerine göre uygun eğe seçiminin nasıl yapıldığını ve eğeleme işleminin nasıl gerçekleştirildiğini gözlemleyerek, sonucu rapor halinde arkadaşlarınıza sonunuz.

2. EĞELEME 2.1. Eğeleme Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar 2.1.1. Mengenelerde Çalışma Kuralları Eğeleme işlemlerinde yüksek verim elde etmek için mengene yüksekliği, dirsek yüksekliğinin 5-8 cm yatlında olması gerekir (Şekil 2.1).

Mengene yükseklikleri mengenede çalışacak kişinin boyuna göre ayarlanmalıdır.

Uzun boylular için mengenenin ayakları altına ağaç plakalar konmalıdır.

Kısa boylular için ise çalışacak olan kişinin ayakları altına ağaçtan yapılmış ızgara konmalıdır (Şekil 2.2).

Şekil 2.1

Şekil 2.2

13

2.1.2. Parçaların Mengeneye Bağlama Şekilleri Tek taraflı sıkmanın önüne geçmek için takoz kullanınız (Şekil 2.3).

Parçaları mengenenin ortasından bağlayınız (Şekil 2.4).

Mengeneyi sadece elle sıkınız. (Şekil 2.5).

Şekil 2.3 Şekil 2.4

Şekil 2.5

Parçaları mümkün İş parçalarının yüzeylerini olduğu kadar kısa bağlayınız korumak için ağızlıklar (Şekil 2.6). kullanınız. (Şekil 2.7).

Şekil 2.6

Pah kırmak için pah mengenesi kullanınız (Şekil 2.9).

Şekil 2.7

Uzun parçalarda, önce mengene çenesi arasındaki bağlı kısımlarını, sonra diğer kısımlarını bağlayarak eğeleyiniz (Şekil 2.8).

Şekil 1.8

Silindirik parçaların Boruların bağlanmasında bağlanmasında V kanallı boru mengenesi kullanınız. takozlar kullanınız (Şekil 2.10). (Şekil 2.11).

Şekil 2.9

Şekil 2.11

Şekil 2.10

14

2.1.3. Eğenin Tutuluşu ve Duruş ile İlgili Kurallar Eğelerin Tutuluş Şekilleri Büyük eğelerin tutuluşu

Küçük Eğelerin Tutuluşu

Sağ el, sapın ucunu avuç içi alt ayasına yerleşecek şekilde, sol el ise avuç içi ile veya baş parmak ile eğenim ucuna bastırılır (Şekil 2.12).

Sağ elin işaret parmağı ile bastırılır (Şekil 2.13).

Şekil 2.12

Şekil 2.13

Orta Büyüklükteki Eğelerin Tutuşu Sağ el sapı kavrayacak şekilde sol elin baş parmağı dışındaki diğer parmaklardan bir kaçı eğenin ucundan bastırılır (Şekil 2.14).

Şekil 2.14

Eğenin ucu işin içinde ise sol el sağ elin önüne bastırılmaya iltihak eder (Şekil 2.15).

Şekil 2.15

15

Sol baş parmak eğenin ortasına sağına veya soluna bastırılır (şekil 2.16).

Şekil 2.16

2.2. Çalışma Esnasında Eğelere Uygulanan Kuvvetler  Sağ el kesme yönünden aşağı doğru sol el yalnız parça istikametinde bastırılır ve her iki elin kuvvetleri birbirini tamamlar (Şekil 2.17).  Uygulanan kuvvetler kesme baskısını meydana getirirler.

Eğeleme süresince bu baskı sabit kaldığı taktirde düzgün yüzeyler elde edilebilir.  Eğe ilerlemeye başlarken sol elin sağ elden daha çok baskı yapması gerekir.  Eğe orta yere geldiğinde her iki elin baskısı eşit olmalıdır.  Eğe sona yaklaştığı zaman sağ elin sol elden daha çok baskı yapması gerekir.

Şekil 2.17

Çekilme Hareketi (geriye doğru) Geriye doğru çekerken eğe bastırılmaz (Şekil 2.19).

Kesme Hareketi (ileriye doğru) İleriye doğru hareketlerde eğe bastırılarak kesme sağlanır (Şekil 2.18).

Şekil 2.18

Şekil 2.19

16

2.3. Eğeleme Yaparken Duruş Şekilleri Eğeleme kol hareketi ile yapılır, sol bacak hafif öne doğru kırılır, vücut yardımı ile eğeleme hareketi artırılır (Şekil 2.20).

Eğeleme yaparken işin üzerine bakılır

Kesme hareketi Geri hareketi

Şekil 2.20

Sol ayak önde, vücut ağırlığını çekecek şekilde hafif açılı, sağ ayak ise geriye doğru sol ayağı destekler pozisyonda olmalı, yere sağlam basılmalıdır

17

2.4. Eğeleme ile Elde Edilebilen Yüzeyler 2.4.1. Düzlem Yüzeylerin Eğelenmesi

Her iki tarafa da ileri-geri sağasola yapılan hareket ile parçanın bütün yüzeylerinde aynı miktarda talaş kalkar ( Şekil 2.21). Şekil 2.21

2.4.2. İç Yüzeylerinin Eğelenmesi

Şekil 2.22

 İşlenecek malzemelerin şekillerine gore uygun eğe seçilmeli (yuvarlak veya balık sırtı eğe  Kanallar ve uzun deliklerde, eğenin ileri doğru sürtünme yönü değiştirilmemeli.  Eşit dağılımlı bir baskı uygulanmalı (Şekil 2.22 ).

18

2.4.3. Dışa Kavisli Yüzeylerin Eğelenmesi

Şekil 2.23

 Eğe düz tutulup ilerleme hareketi verilir.  Kavise uygun olarak eğeleme esnasında eğenin kısa yanı ekseni etrafında döndürülür (Şekil 2.23).

2.4.4. Küresel Yüzeylerin Eğelenmesi

Şekil 2.24

 Eğe hem boy ekseni, hem de en ekseni etrafında aynı anda döndürülür.  Bütün hareketler yumuşak olmalı ve omuz eklemleri ile bilekten gelmelidir (Şekil 2.24).

19

2.4.5. İçe Doğru Olan Kavislerin Eğelenmesi Yuvarlak veya balık sırtı eğe seçilerek, deliklerin eğelenmesi gibi eğeleme yapılır.

Şekil 2.25

2.5. Eğeleme Sırasında ve Sonrasında Eğenin Bakımı Çalışma sırasında ve sonrasında eğenin dişleri arasına dolmuş olan talaşların temizlenmesi gerekir. Aksi halde eğe işlenen yüzeyleri ya çizer ya da üzerinde kayar.

Sert malzemeler eğelenirken talaşlar, bazen eğe dişlerinin arasına sıkışıp kalır, bu sıkışan talaşlar, eğe fırçası ile şekildeki gibi temizlenir (Şekil 2.26).

Şekil 2.26

Yumuşak malzemelerin eğelenmesinde (alüminyum, bakır, pirinç, kurşun, vb. ) eğe üzerinde sık sık talaşlar yapışır. Eğe temizleme laması ile şekildeki gibi üst dişler istikametinde sürtmek suretiyle Malzemenin cinsine ve isteni temizlenir (Şekil 2.27). Şekil 2.27

20

2.6. Eğe Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar Eğeleme işleminde eğe seçimini yaparken eğelenecek gerecin cinsine ve eğelenecek yüzeyin şekline göre eğe seçiminin yapılması gerekir.

2.6.1. Malzemenin Cinsine göre Eğe Seçimi: Yumuşak malzemelerin eğelenmesinde (Alüminyum, Bakır, Pirinç ve Kurşun), kaba dişli eğeler kullanılır. çelik malzemelerin eğelenmesinde ve işlerin bitim aşamasında ise ince dişli eğeler kullanılır.

2.6.2. İstenilen Yüzeye Göre Eğe Seçimi: Malzemelerin alacağı şekillere göre eğe seçimi yapılır. Kare ve dikdörtgen parçalar (Şekil 2.28). Silindirik parçalar (Şekil 2.29).

Düzlem yüzeyler (Şekil 2.30). İçe doğru olan kavisler (Şekil 2.31). Keskin ve açılı yüzeyler (Şekil 2.32). Hassas yüzeyler (Şekil 2.33 ).

Şekil 2.28

Şekil 2.29

Şekil 2.30

Şekil 2.31

Şekil 2.32

Şekil 2.33

21

2.7. Eğeleme Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar     

Tezgahta çalışma kurallarına uyunuz, eğelerin dişlerini bir birine temas ettirmeyiniz.

Eğelenecek parçanın yüzeyinde yağları temizleyiniz. Çalışmaya başlamadan önce sapın sağlam olup olmadığını kontrol ediniz.

Sapsız eğe kullanmayınız..

Eğeleme yaparken eğenin sapı iş parçasına vurulmamalı, eğer bu kurala uyulmazsa eğe sapı yerinden çıkabilir (Şekil 2.34).

Şekil 2.34

   

Büyük eğelerde çalışırken sol elin parmakları eğe ucunun altına bükülmemelidir. İş parçasının kenarındaki çapaklar ve keskin köşeler eli kesebilir, çapaklar ve keskin köşeler eğe ile alınmalıdır.

Eğeleme işlemi yaparken çıkan talaşlar üfleyerek temizlenmemelidir (aynı tezgahta çalışan başka arkadaşlarınızın gözüne gelebilir).

Eğeleme işlemi sırasında eğelenen yüzeye ve eğenin dişlerine el sürülmemelidir (yüzeyler yağlanır eğe yüzeyde talaş kaldırmaz, kayar).

22

UYGULAMAFAALİYETİ FAALİYETİ UYGULAMA Eğeleme  İşlem yapılacak malzemeye uygun eğe seçimini yapınız.

 Malzemenin 1 nolu yüzeyini mengeneye bağlayınız. Gönyesine gelene kadar eğeleyiniz.  Parçayı doğru olarak bağlayınız.

 Kıl gönyeyi parçanın yüzeyinde kısa aralıklarla kaydırarak yüzeyin düzgünlüğüne bakınız (öğretmeniniz den yardım alabilirsiniz.)  Mengene kolunu sıkınız.  Duruş pozisyonunu alınız.  Eldiveninizi takınız.  Sapsız eğe kullanmayınız.  Eğe dişlerine talaş dolmuş ise temizleyiniz.  Eğe fırçası ile eğeyi temizleyiniz.  Eğeyi amacı dışındaki işlerde kullanmayınız.  1 numaralı yüzeyi referans alarak 2 numaralı yüzeyi gönyesinde eğeleyiniz.  1 ve 2 numaralı yüzeyi referans alarak 3 numaralı yüzeyi gönyesinde eğeleyiniz.  Diğer yüzeyleri de ölçü ve gönyesini, sık sık kontrol ederek eğeleyiniz.  Ölçüsünü kontrol ediniz.

23

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrenme faaliyetinde edindiğiniz bilgileri ölçmeye yönelik çoktan seçmeli test hazırlanmıştır. Bu testi kendinize uygulayınız.

Test sonunda yer alan cevap anahtarı ile eğeleme hakkında edindiğiniz bilgileri karşılaştırınız.

A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Aşağıdakilerden hangisi parçayı mengeneye bağlama kurallarından değildir?

A) Parçalar mengenenin ortasından bağlanır.

B) Parçalar mümkün olduğu kadar uzun bağlanır.

C) Tek taraflı sıkmanın önüne geçmek için takoz kullanılır.

D) Silindirik parçaların bağlanmasında V kanalı kullanılır.

2. Aşağıdakilerden hangisi eğeleme yaparken mengenede çalışma yüksekliği için gereklidir?

A) Dirsek yüksekliği B) Bel yüksekliği C) Göbek yüksekliği D) Omuz yüksekliği 3. Eğelere uygulanan kuvvetler…………………………………meydana getirir.

Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki seçeneklerden hangisi gelmelidir?

A) Eğme kuvveti B) Bükme kuvveti C) Çekme kuvveti D) Kesme kuvveti 4. Yan tarafta verilen parçanın eğelenmesinde hangi eğeler seçilmelidir?

A) Lama eğe-Kare eğe C) Lama eğe-Balık sırtı eğe

B) Yuvarlak eğe-Bıçak eğe D) Lama eğe-Yuvarlak eğe

5. Çalışma sırasında eğe parçanın yüzeyini çizip ve kayıyorsa ne yapılmalıdır?

A) Eğe temizleme fırçası ile eğe temizlenmelidir B) Eğenin sapı sıkılmalıdır C) Eğenin kesme yönü değiştirilmelidir D) Parçanın konumu değiştirilmelidir

Değerlendirme Değerlendirmeniz sonucu cevaplarınızın tamamı doğru ise bir sonraki faaliyete geçiniz. Yanlış cevaplarınız için öğrenme faaliyetinine dönerek tekrar ediniz.

24

B. UYGULAMALI TEST

38

Aşağıdaki resmi verilen parçayı, eğe ile yüzeyinden talaş kaldırarak istenilen ölçü ve gönyesine getiriniz Bu işlemi gerçekleştirirken sizden istenilen önerilere uyunuz.

8

90

İşlem basamakları  Eğeleme işlemi için gerekli ön hazırlığı yapınız.  Eğelenecek yüzeyleri belirleyiniz.

2 1 3

Verilen faaliyetler doğrultusunda yaptığınız çalışmaları aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.

25

KONTROL LİSTESİ

Değerlendirme ölçütleri

Evet

Hayır

 Eğeleme yapılacak yüzeylere belirlediniz mi?  Malzemeyi mengeneye düzgün bağladınız mı?  Malzemede elde edilmek istenilen yüzeye ve malzeme cinsine uygun diş ve büyüklükte eğe seçimi yaptınız mı?  Malzemenin yüzeyini talaş kaldırarak düzelttiniz mi?  1,2 ve 3 numaralı yüzeyleri gönyesine getirdiniz mi?  Eğelenen yüzeyleri kontrol ettiniz mi?  İstenilen ölçü ve şekilde eğeleme yaptınız mı?

DEĞERLENDİRME Değerlendirmeniz sonucu işlem basaklarınızın tamamı evet ise modül değerlendirmeye geçiniz. Değil ise öğrenme faaliyetini tekrar ediniz.

26

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4

A B C A

5 6 7

D B C

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI 1

B

2 3 4 5

A D C A

27

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Eğeleme modülünde, öğrenme faaliyetleri sonunda kazandığınız, bilgi, beceri, tavırtutum ve davranışları, öğretmeniniz, ölçme araçları uygulayarak değerlendirecektir.

Bu değerlendirme için öğretmeninize başvurunuz.

28

KAYNAKÇA KAYNAKÇA   

Serfiçeli Y.Saip, Metal İşleri Meslek Teknolojisi 1, MEB Yayınları, İstanbul 2002.

Aşici Ahmet (Çeviren), Arbeitsstelle für Betriebliche Berufsausbildung, Bonn ABB, BEUT-Vertrieb GMBH. Berlin 30.Köln.Frankfurt (MAIN) Şahin Naci Tesviyecilik Meslek Bilgisi 1, ANKARA 1994.

29